Anda di halaman 1dari 7

PIDARTA BASA BALI

Bali Wisata Budaya


Para Darsika miwah uleman sane wangiang titiang,
Taler para Ida dane utawi semeton pamilet sane sihin titiang,
Om Swastyastu,

Angayubagia uningayang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, saantukan wantah
sangkaning asung kertha wara nugraha Ida, mawinan iraga prasida kacunduk sadu arep sakadi
mangkin ring galahe sane becik puniki. Ampure ping banget lungsurin titiang ring Ida dane sinamian
riantuk tambet titiange kalintang, nanging purun nglangkungin linggih Ida dane pacang maatur-atur
samatra nganinin Indik ” Bali Wisata Budaya”.

Ida-dane Pamiarsa sane kasumayang titiang,


Sakadi sane ketah kauningin, kantos mangkin Pulau Bali kantun kaangken pinaka “Pulau Seni
Budaya, Pulau Dewata, Pulau Kahyangan, Pulau Seribu Pura miwah Pulau Sorga utawi The Last
Paradise”. Sajaba punika Bali kabaos pinaka daerah tatujon wisata Indonesia Bagian Tengah.
Sajeroning nitenin linggihe pinaka daerah tatujon wisata, Bali ngemanggehang Pariwisata Budaya
pinaka daya tarik wisatawane sane pinih utama.

Duaning asapunika, budaya Baline patut kaupapira mangda prasida ajeg, kukuh miwah lestari. Yening
budaya Bali ne sampun rered utawi runtuh, pariwisata Baline pacang taler sayan rered tur padem,
mawinan pawangunan ring Bali nenten pacang prasida mamargi antar.

Sane mangkin, ngiring baosang, asapunapi tata carane mangda budaya Bali ne prasida ajeg kantos
kapungkur wekas? Para jana Bali ne saking dumun sampun kaloktah pinaka masyarakat gotong
royong, nginggilang rasa sagilik-saguluk salunglung sabayantaka sarpanaya utawi ngelarang kesatuan
miwah persatuan mangda prasida ngemolihang kasukertan. Dasar kahuripan puniki raris kemargiang
antuk:
1. Mikukuhang tur ngrajegang Sang Hyang Agama Puniki manut ring pengamalan Sila
Ketuhanan Yang Maha Esa
2. Nginggilang tata prawertining Maagama Hindu tegesnyane ring ngelimbakang seni
budaya Bali patut kadasarin antuk sasunduk miwah tata sulur agama.
3. Ngrajegang Tata sukertaning desa saha pawongannyane sekala lan niskala.
Puniki mepiteges mangda sareng sami mamiara tata sukerta utawi keamanan desa antuk
ngemargiang daging awig-awig Desa Pakraman sekala miwah niskala.
4. Nincapang Pangweruh, Kasusilan, miwah Pangupajiwa.
Tegesnyane nenten surud-surud melajahang rage, nelebang daging sastra agama miwah
teknologi maka bekel kahuripan anggen ngerereh pangupajiwa.

Ida-dane, sane wangiang titiang,


Sajaba punika, utsaha ngajegang seni miwah budaya Bali ketah kadasarin antuk dasar panglimbakan
pawangunan adat Bali ne, warisan leluhur sane pinih utama sane kawastanin ajahan “Tri Hita Karana”
minakadi Parahyangan, Pawongan,miwah Palemahan.
Ida dane miwah semeton sami sane banget mustikayang titiang,

Kadi asapunika titiang prasida maatur-atur ring galahe sane becik puniki. Matur suksme banget antuk
uratian Ida-dane sinamian. Menawi ta wenten iwang atur titiang, lugrayang titiang ngelungsur geng
rena pengampura. Pinaka pamuput atur, pinih untat sineb titiang antuk Parama Shanti,

OM Shanti Shanti Shanti OM.

http://kumpulantugassekolahsaya.blogspot.com/2016/12/contoh-teks-pidarta-bahasa-bali.html
Ngrajegang Budaya Bali

Matur suksema majeng ring pangenter acara, santukan galahe sane becik puniki
kapica ring pasikian titiange. Bapak lan Ibu guru, sane dahat suksemayang titiang. Lan para
sisya-sisya SMA N 1 Semarapura sane banget tresnasihin titiang, sadurung titiang matur
amatra, pinih riin ngiring sareng-sareng ngastiti bhakti ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa,
majalaran antuk nguncarang panganjali umat.
“Om Swastyastu”
Mogi-mogi sangkaning pasuecan lan asung kertha wara nugraha Ida, prasida tityang ngiring
Ida dane sareng sami ngamangguhang karahayuan lan kerahajengan jagat. Ring genah lan
galahe sane becik puniki, lugrayang tityang matur amatra sane mamurda ”Ngrajegang
Budaya Bali”.
Kawentenan pulo Baline pinaka pulo wisata budaya sane sampun kaloktah doh
kantos ke dura Negara. Sampun sami uning tur pawikan, punika sami ngawinang jagat
Baline kaparinama olih para janane "pulau seribu pura, pulau dewata, pulau surga utawi
the last paradise". Napi sane ngawinang pulau Baline kaparinama asapunika?
Sane ngawinang pulau Baline kaparinama asapunika tur kasenengin olih para
janane boyaja tios, punika santukan keasrian palemahan pulau Baline, katuku malih
antuk seni lan budaya Bali. Mawinan asapunika iraga sareng sami patut Ngrajegang
Budaya Bali. Mangda budaya baline tetep asri, lan lestari.
Silih sinunggil sane kanggen nguratang tur ngewerdiang seni budaya inggih
punika wantah Basa Bali, Tetabuhan lan Tari-Tarian druene sane pinaka tetamian utawi
warisan saking leluhur Bali. Punika ngawinang iraga patut bangga dados generasi
penerus Bali. Pinunas titiang sumangdane budayane nenten rusak tur punah, ngiring
sareng-sareng lestariang budaya Baline.
Ida-dane miwah sameton sami sane banget kusumayang titiang, Kadi asapunika
titiang prasida matur-atur ring galahe sane becik puniki, mogi-mogi wenten pikonohipun.
Ring wesananing atur, banget titiang nglungsur geng rena pengampura pet wenten atur titiang
sane nenten munggah ring arsa. Matur suksma antuk ring uratian ida-dane sinamian, Pinaka
panguntat, puputang titiang antuk parama santih.

”Om Santih, Santih, Santih, Om”

http://pratamagent.blogspot.com/2013/09/pidarta-bahasa-bali-ngrajegang-budaya.html
Tri Hita Karana Pinaka Dasar Ngrajegan Budaya Bali

Sane wangiang titiang, Bapak kepala sekolah


Sane wangiang titiang, Bapak-bapak miwah Ibu-ibu guru
Ida dane para sisia sareng sami sane dahat tresna asihin titiang.

Om Swastyastu

Sadurung titiang ngelanturang atur, pinih kapertama ngiring iraga sareng sami nunas
ica majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa duaning sangkaning paswecan Ida presida iraga
mapupul ring galahe sane becik puniki jagi ngebaosan nanginin indik “Tri Hita Karana
Pinaka Dasar Ngrajegan Budaya Bali”
Minab ida dane sareng sami sampun pastika uning sane kawastanin Tri Hita Karana
punika, duaning wacana punika sampun sering pisan kebaosang olih para jana sami. Wacana
Tri Hita Karana punika sering kawedar ritatkala kawentenang acara Dharma Wacana,
penyuluhan Agama Hindu taler sampun keajahin ring sekolahan.
Kewentenang titiang sane kalintang tambed pacang nyobyahang indik wacana Tri
Hita Karana puniki, nenten ja wenten manah titiang jaga nasikin segara utawi ngajahin ida
dane sareng sami sane pastika sampun wikan ring indike punika. Sakewanten titiang sapunika
taler ida dane wantah jadma sane madue kekirangan ring kewiadnyanan, duaning asapunika
ngiring ja iraga sareng sami pada-pada saling nguningayang.
Inggih ida dane sane dahat suksmayang titiang, sane mangkin jaga kawitin titiang
ngaturang indik wacana “Tri Hita Karana Pinaka Dasar Ngrajegan Budaya Bali”. Lengkara
tri hita karana punika kawangun antuk tigang kruna, inggih punika : Tri, Hita miwah Karana.
Kruna tri punika mearti tiga, kruna Hita artinipun harmonis, tur kruna Karana punika mearti
Pengawi. Dadosne “Tri Hita Karana” punika artinipun wantah tiga hubungan sane
ngawesanayang kerahayuan utawi keharmonisan. Tri Hita Karana puniki kepah dados tiga,
inggih punika Parhyangan, Pawongan, miwah Palemahan.
Parhyangan inggih punika pasewitran sane kewangun marep ring Ida Sang Hyang
Widhi. Inggian laksana sane kalaksanayang nenten ja wenten tios wantah pebuat sane
nyihnayang rasa bhakti ring Hyang Widhi, upaminipun wantah ngelaksanayang acara ngayah
ring parhyangan utawi Pura-pura, ngelaksanayang persembahyangan nyabran purnama.
Yening ring peumahan, jero utawi griya wantah marerisak ring pamerajan, taler ngaturan
banten saiban nyabran rahina. Ring jagat bali, parhyangan puniki sampun kacihnayang antuk
pura-pura sane sampun kewangun, napi ke punika pura kahyangan jagat, dang kahyangan,
kahyangan tiga, pamerajan miwah salewirnyane sane nyiriang jagat baline puniki. Sane taler
pinaka ciri jagat baline inggih punika upacara yadnya sane kelaksanayang.
Pawongan inggih punika pasewitran sane kawangun marep ring nyama braya utawi
para jana sami melarapan antuk saling asih lan asuh. Yening sampun presida ngelaksanayang
saling asih lan asuh puniki pastika iraga pacang ngemanggihang sane kewastanin rahayu
masewitra ring jagate. Ring bali sampun ngelaksanayang konsep puniki sane kemargiang ring
soang-soang desa pekraman. Desa pekraman puniki taler pinaka ciri jagat bali, duaning
konsep desa pekraman wantah wenten ring bali kemanten. Ring desa pekraman wenten sane
kawastanin awig-awig. Awig-awig puniki wantah titi laksana sane patut kemargian
risajeroning menyama braya.
Palemahan inggih punika pasewitran sane kalaksanayang marep ring gumi genah
iraga sareng sami maurip. Yening iraga presida ngewangiang gumi utawi jagate, pastika iraga
pacing rahayu ngantos riwekas turmaning nenten wenten malih sane kawastanin byuta sane
kakardi olih jagat. Wentene byuta olih jagate punika nenten ja wenten tios wantah
kawesanayang olih jadmane sane maparisolah setata ngusak asik jagate. Upaminipun
ngundulin alas, ngebor tanah miwah seluwirnyane. Sane patut kelaksanayang mangdane jagat
miwah jadma pada-pada mamargi antar inggih punika ngelaksanayang reboisasi. Ring bali
wenten dresta sane kemargiang risajeroning ngewangiang jagate inggih punika mejalaran
antuk ngelaksanayang upacara yadnya nyabran nem sasih sane kawastanin tumpek pengatag
utawi tumpek bubuh. Tetujon upacara puniki wantah ngaturang parama suksma majeng ring
jagate pamekasnyane majeng ring para taru.
Punika wawu sampun atur uningayang titiang inggian kasuksman Tri Hita Karana
sane setata kemargiang ring jagat bali. Yening konsep puniki presida setata kelaksanayang,
pastika jagat bali piniki pacang setata ajeg. Punika mawinan Tri Hita Karana punika patut
pinaka dasar ngrajegan budaya bali.
Inggih ida dane sane banget baktinin titiang, cutet atur titiang, ngiring mangkin sareng
sami mautsaha tunggaling kahyune ring sajeroning ngemargiang laksana selamin iraga
maurip ring jagate kadasarin antuk ngelaksanayang Tri Hita Karana.
Inggih wantah asapunika presida antuk titiang ngaturang atur indik “Tri Hita Karana
Pinaka Dasar Ngrajegan Budaya Bali” mugi-mugi wenten pikenohipun. Makakirang
langkung antuk titiang ngaturang, titiang nunas geng rena sinampura.
Makawasana titiang ngaturang parama santi.
Om Santih Santih Santih Om

Olih : I Gusti Ngurah Agung Sandy Warman

http://rah-toem.blogspot.com/2011/12/contoh-pidarta-pidato-basa-bali.html
Mabusana Adat Bali Sane Becik

Suksma antuk galah sane katiba ring titiang sane mangkin.


Sadurung titian matur-atur, ngiring iraga sareng sami matur suksma majeng ring IDA
SANG HYANG WIDHI WASA duaning ASUNG KERTA WARA NUGRAHA ida iraga
makesamian mapupul ring rahine sane becik puniki malarapan antuk panganjali umat “OM
SWASTYASTU”.
Ibu/bpk guru sane wangiang titian lan ida dane semeton titian sareng sami sane banget
tresnasihin titian. Ring galahe sane becik puniki prasida titian masadu ajeng ring bpk/ibu guru
taler ida dane , titiang pacing ngaturang parindikan sane mamurda “ MabusanaAdat BALI
sane Becik”. Napi mawinan titiang ngambil murda kadi asa punika, duaning rauh mangkin
ngangsan akeh umat Hindu Bali sane mabusana adat nenten patut, kadi ngangge wastra sane
bawak utawi nenten ngalintangin lutu. Nika sane ngranayang sayan lami adat bali sayan
punah.
Ring zamane sane ngangsan modern puniki, ngiring iraga dados generasi muda mangda
nglestariang adat lan budaya bali sane kawarisin antuk leluhur iraga sareng sami. Yening
iraga pacing ka pura mangda mabusana adat sane becik. Ngangge wastra sane lantang lan
ngangge destran sane petak utawi putih. Yening sane istri mangda ngangge kabaya sane
panjangnyane ngalintangin siku.
Wantah kadi asapunika sane prasida aturang titian, mogi-mogi napi sane aturang titian
mawiguna antuk iraga sareng sami. Titian nunas geng rena sinampura antuk keiwangan titian
sane neten patut ring arsan soang-soang. Puputang titian antuk parama santhi “ OM SANTHI,
SANTHI, SANTHI OM”.

http://pengetahuanjumum.blogspot.com/2014/09/pidarta-bhs-bali-sane-mamurda-
mabusana.html

Anda mungkin juga menyukai