Anda di halaman 1dari 9

Lampiran

SKENARIO SOSIODRAMA PENYULUHAN PADA LANSIA DI PSTW


WANA SRAYA DENPASAR

Mahasiswa Profesi Ners Universitas Udayana telah melakukan pengkajian singkat


di Panti Sosial Tresna Werda (PSTW) Wana Sraya Denpasar. Hasil pengkajian
tersebut didapatkan jika gejala atau penyakit yang paling banyak diderita oleh
lansia yaitu hipertensi, asam urat, dan diabetes mellitus. Berdasarkan hasil
wawancara dengan beberapa lansia, lansia mengatakan jika memiliki tekanan
darah tinggi sudah sejak lama. Selain itu beberapa lansia juga memiliki berat
badan yang berlebih (diatas indeks massa tubuh normal). Terdapat pula lansia
yang gemar mengonsumsi kapur sirih atau merokok setiap harinya. Berdasarkan
hasil pengkajian tersebut, mahasiswa tertarik untuk melakukan sosiodrama kepada
lansia di PSTW Wana Sraya terkait hipertensi yang dialami oleh lansia dan
penatalaksanaannya.

Pembukaan:
Om Swastyastu, rahajeng semeng pekak/odah sareng sami. Suksma aturang
tityang saantukan pekak/odah sampun sadia rauh ring galah sane becik puniki.
Tityang lan semeton tityang sami niki mahasiswa keperawatan Unud jagi
ngawedarang parindikan sane mawasta “sosiodrama”. Sosiodrama puniki mesib
sekadi drama gong, dumadak ja carita sane jagi katampilang malih jebos dados
maguna lan manut ring kayung pekak/odah sareng sami. Carita sane jagi
kawedarang niki sekadi ngewakilin kegiatan pekak/odah sarahina ring PSTW niki,
khusunyane pekak sareng odah sane madue tensi tinggi. Dados tityang uning,
pekak/odah driki, sira sane madue tensi tinggi? Sira sane pepes ngowel dogen
sarahina? Sira sane demen ngeroko? Sira sane demen ngajeng mako? Inggih,
santukan sampun galah, ngiring saksiang sosiodramane puniki.

Pemeran:
1. Moderator dan Narrator : Putu Utami Teja Saraswati
2. Bapak Budi : Dewa Gede Agus Sutawan
3. Instruktur Senam : Gek Diah Aprillia
Lampiran

4. Jero Dagang : Ni Made Erlin Firda Yanti


5. Odah Nyamprut : Kadek Sinta
6. Odah Jepun : Putu Aristya Putri
7. Odah Nyungkling : Ayudia Rasita Dewi

(Masing-masing mahasiswa memperkenalkan diri beserta perannya)

Moderator:
Dina anu ring PSTW Wana Sraya, kacaritayang pekak lan odah ring wisma jagi
mapupul ring aula santukan wenten senam lansia. Sename puniki kapimpin olih
instruktur senam sane baru. Uli das lemahe, pekak lan odah sampun siaga.
Kacaritayang mangkin, odah-odah ring wisma pitu inggih punika odah Nyamprut,
odah Jepun, lan odah Nyungkling sedek masiaga.

Odah Jepun : We we we we, suba semengan ne. Mai mai mai siap-siap.
Jani nak ada senam lansia di aula. Instruktur sename baru, nu
bajang, buina jegeg.
Odah Nyamprut : Aruuh… Jani nak Saniscara, nak prai instruktur sename.
Luungan dini ngoyong sambilang ngantiang jero dagange
teka.
Odah Nyungkling : Antiang tiang mbok, setonden senam mai sarapan malu. Buin
jebos jero dagange teka ngaba semangka jak gedang.
Odah Nyamprut : Gedang dogen tawanga ajak I Nyungkling. Nak liu dagangan
ibuke ane lebih jaen, tawang iluh?
Odah Jepun : Apa dogen mbok? Tiang lakar milu mablanja.
Odah Nyamprut : Ada nangka, ada tape sela, ada kacang goreng, kerupuk,
kripik, minab ada duren soalne nak suba masane. Jek jaen
pokokne. Aduh jek liu sajan petakonne, bin jep takonin
dagange.

(Dagang metanja masuk ke stage)


Lampiran

Jero Dagang : Om Swastyastu, rahajeng semeng odah. Mimih, jegeg sajan


odah-odah tiange, nak lakar kija niki?
Odah Jepun : Lakar ada senam di aula. Instrukturne baru, nu bajang, buina
jegeg. Makane tiang semangat lakar senam.
Jero Dagang : Ooo kenten, sadurung senam ngiring sarapan dumun. Niki
dagangan tiange kari anget-anget.
Odah Nyungkling : Apa dogen dagangane jani jero? Ituni padahal suba baange
bubuh ngajak I Komang, adi nu seduk basange.
Jero Dagang : Dagangan tiange jeg pasti lengkap cara di peken bringkit.
Ada gedang, ada sumangka, ada melon. Ane paling jaen, biu
makukus. Ada sela matambus, ada jagung manis maurab
nyuh. Ngiring-ngiring pilihin niki, murah meriah.
Odah Nyungkling : Ane jaen ane cen niki jero?
Jero Dagang : Niki mawasta buah gedang, rupa lan warnannyane menarik,
rasannyane becik. Niki wenten malih buah semangka, barak-
barak sajan warnane. Sisirane gede, suba pasti manis. Buah-
buahan niki becik untuk odah-odah sami niki, nak Pak Budi
ngorahang dadi anggo nuunang tensi.
Odah Nyungkling : Nah mbok, cocok ne buahe untuk mbok, apang tusing ngoel
dogen gaenne sabilang wai.
Odah Nyamprut : Med jak buah nyem nyem. Nangka ngajak duren ada jero?
Jero Dagang : Ten ada nika odah.
Odah Nyamprut : Kacang goreng ada nika jero?
Jero Dagang : Ten ada nika.
Odah Nyamprut : Kripik kerupuk ada nik jero?
Jero Dagang : Ten wenten masi. Niki buah sane lianan ambil, nak jaen jaen
masi.
Odah Nyamprut : Aduh, dagang ape kakene tusing lengkap! Takonin nangka
sing ada, duren sing ada, kacang tusing, kerupuk keripik masi
boya!
Lampiran

Odah Nyungkling : Mbok, adi ngowel keto. Ne liu ane jaen-jaen. Tolih nake,
gedange mimih segerne, buina manis. To sumangkane, barak
barak sajan.
Odah Jepun : Dija meli buah niki jero, jek seger seger sajan buin manis.
Tiang meli niki dadua nggih, lakar baang pekak ane to to ane
ditu.
Jero Dagang : Tiang nak ngalap niki di uma. Suba pasti jaen-jaen dah.
Punapi niki odah Nyamprut, payu matumbasan.
Odah Nyamprut : Arah.. tusing ja mablanja kakene. Buah dogen isinne jek alah
bojog demen jak buah. Keripik sing ada, kacang sing ada.
Med atinne.
Odah Jepun : Nah, jani suba suud mablanja. Mai kumpul ke aula lakar
senam.
Odah Nyungkling : Mai mbok, apang tawang instrukture sane baru. Apang maan
bergerak awake, sing ba sakit-sakit duure.
Odah Jepun : Mai mbok mai milu.

(Odah-odah pergi ke aula, tetapi…)

Jero Dagang : Weee odahhh, adi sagetan ke aula. Niki dagangan tiange ten
jagi taur niki. Odaaaah…
Aduh, lacur kakene. Medagang pragat dadi tongos ngebon
dogen, tongos ngejang utang dogen. Kenken caran tiange
balik modal niki.

Ring Aula PSTW Wana Sraya. Makasami pekak lan odahe sampul makumpul jagi
senam lansia. Sename mangkin kapimpin olih instruktur sane baru.

Instruktur : Om Swastyastu Pekak ngajak Odah. Punapi gatra niki?


Odah-odah : Beciiiiikkkkk….
Instruktur : Nggih, sekadi sane sampun nikaangan sareng Pak Budi, tiang
niki instruktur senam sane baru. Wastan tiange Gek Diah,
Lampiran

kaukin Gek dados, Diah masi dados. Driki tiang sarahina jagi
nyarengin pekak lan odah senam lansia.
Odah Jepun : Mih mula saja Pak Budi, instruktur sename ane baru jegeg
sajan. Uling dija asalne gek?
Instruktur : Tiang saking Gianyar nika bu.
Odah Nyungkling : Nyak dadi mantun tiange Gek? panak tiange ane paling
cerika nak konden mekurenan, tapi suba sukses megae joh,
Odah Nyamprut : Aduh jeg uyut san! Inguh kenehe ningehan nyong nyang
nyeng nyong nyang nyeng.
Instruktur : Nggih-nggih. Pekak lan odah, punapi dibi sanja, luung
sirepe?
Odah-odah : Becik gek
Odah Nyamprut : Aduh won bayune, sirep sing luung asane, terus sakit duure.
Instruktur : Nah, mangkin mangda nenten won bayune, mangda segeran
rasane, ngiring sareng-sareng mangkin senam dumun.
Tujuanne mangda tensine ten tegeh, mangda ten kaku sendi-
sendi lan otote, luung pun sirep petengne.
Odah Nyamprut : Ngemar sajan nok senam, kenyel, pesu peluh.
Odah Jepun : Ne suba makane jani senam, lamun pesu peluh kan sehat
artine. Saja keto?
Odah Nyungkling : Saja, apang bubuh lan buahe ituni telah dadi peluh.
Instruktur : Nggih, patut nika. Ngiring sareng sareng senam. Makasami
sampun siap niki odah sareng pekak?
Odah-odah : Sampuunnn…
Instruktur : Nggih, gerakan senamnyane pateh sekadi senam sane biasa
sawai-wai nika.

(Instruktur senam mengajarkan senam kepada lansia. Odah Nyungkling dan Odah
Jepun bersemangat untuk mengikuti senam, namun Odah Nyamprut hanya
mengikuti kegiatan senam sekadarnya) (Ajak juga lansia yang menonton untuk
mengikuti gerakan senam).
Lampiran

Instruktur : Nah odah lan pekak sami asapunapi kayunne sasampune


senam?
Odah Jepun : Luung sajan asane, idongan sakit di bangkyange. Binjep suba
pasti luung sirepe. Kenyel sabilang wai tuah negak dogen,
apang maan masi bergerak bedik. Saja keto Luh?
Odah Nyungkling : Jakti, luung sajan asane. Luung maan mauadan awake.
Odah Nyamprut : Sing demen senam, apa masi gunane senam tepuk tepuk keto
alah marmot, luungan negak ditu di batan punyan kayune
luung maan angin.

(Bapak Budi masuk ke stage)

Bapak Budi : Om Swastyastu, odah pekak


Odah-odah : Om Swastyastu pak…
Bapak Budi : Punapi gatra niki pekak sareng odah? Sampun makasami
senam?
Odah-odah : Sampun
Odah Jepun : Pak Budi, cingak ja nika I Nyamprut. Uling tuni ngoel-ngoel
dogen gaenne. Orain makan buah tusing nyak, ajakin senam
ngekoh kiul.
Bapak Budi : Asapunapi niki odah-odah?
Odah Nungkling : Saja nika, makejang lansiane rajin-rajin, Mboke nenenan
ngoel dogen gaenne. Tiang ngorahin ane beneh-beneh jek
welanga dogen, pelih dogen asanange tiang. Santai nake
mbok santai.
Odah Nyamprut : Kenken carane satai, mekejangne demen ngae gedeg. Nak
sing demen ngajak buah, oraina makan buah. Naar kerupuk
sing dadi, duren sing dadi, ngopi sing dadi. Sing demen
senam oraina senam. Sabilang wai apang minum obat.
Bapak Budi : Yeh, odah. Sampun lali ngajak pangarah-arah uli dokter lan
petugase dini?
Odah Nyamprut : Kenken-kenken?
Lampiran

Bapak Budi : Odah kan ngelah tensi tinggi. Sabilang wai ma cek tensine,
mangda uning tegeh apa tusing tensine. Ituni kuda tensi
odahe?
Odah Nyamprut : Tegeh kone tensine tuni.
Bapak Budi : Yening tesine tegeh kan orahina apang nyak ma cek tensine
sabilang wai, minum obat tensi apang tusing tegeh tensine.
Rajin aktivitas fisik tiap hari, milu senam di aula ngajak
timpal-timpal. Ten ja senam dogen, payu maan nutur ngajak
timpal-timpal, pekak odah ane lenan driki. Patut asapunika,
dah?
Odah-odah : Nggih patut nika.
Bapak Budi : Yening odah madue tensi tinggi, ten dados narub ngamik-
ngamik. Sampunang liu ngajeng sane asin-asing, bedikin
ngajeng kerupuk keripik, bedikin ngajeng sane panes-panes,
bedikin ngajeng kopi, bedikin ngemako. Yening nu demen
narub ngamik-amikan, ane tusing dadi ajeng bakat ajeng, bisa
menek tensine. Yening terus menek tensine, bahaya nyanan,
bisa liu pesu penyakite. Bia sakit jantung, bisa stroke. Kaden
ada semeton di intensif sane tensine tinggi trus keni stroke.
Odah Jepun : Ohhh, aje aje aje. Kanti tusing ngidaang bangun timpale.
Odah Nyungkling : Makane mbok, suba je orahin ituni, da pengkung-pengkung.
Saja keto Pak Budi?
Bapak Budi : Nggih, patut nika. Niki ten ja untuk odah manten, odah lan
pekak sane lianan taler.
Odah Nyamprut : Nggih Pak Budi. Yening kenten tiang lakar rajin minum obat,
suud sampun ngopi, suud ngemako. Men, ape dogen ane dadi
ajeng tiang pak? Pragat mekenta je tiang?
Bapak Budi : Puniki dah, sane dados kaajeng nika makanan sane nenten
pakeh, bedikin ngajeng ane magoreng-goreng. Buah-buahan
ane liu misi yeh, sekadi gedang lan semangka dados. Timun
masi luung anggo nuunang tensi. Sane paling penting,
Lampiran

bedikin mamedih, bedikin ngoel. Nak stress punika bisa


ngranayang tensine menek dah.
Odah Nyamprut : Ooo.. kenten nggih Pak Budi. Nggih-nggih lamun kenten
tiang lakar malajah sabar mangkin. Dumadak ja tensi tiange
ten malih menek.
Pak Budi : Nika sampun becik dah. Odah sareng pekak sane lianan pateh
masi kenten nggih, makasamian.
Odah-odah : Nggih pak…
Odah Jepun : Nah lamun keto, dadi jero dagange orahin ngadep timun,
apang dadi belina ngajak Mbok Nyamprut.
Odah Nyungkling : Mbok-mbok ada berita buruk ne mbok..
Odah-odah : Berita buruk kenken?
Odah Nyungkling : Itunian meli buah kaden tonden mayah, nu ngutang ngajak I
Jero Dagang.
Odah Jepun : Yeh, saja ya mbok. Enggalin jani mawali ke wisma apang
tusing tepukina ngajak dagange. Jeg tagihina pipis ngajak
dagange.

(Odah-odah kembali ke wisma. Bubar)

(Seluruh pemain masuk kembali ke dalam stage)


Menyebutkan jargon dan paramasanthi

Moderator:
Inggih, nika iwawu sosiodrama sane katampilang olih mahasiswa Keperawatan
Unud. Asapunapi sosiodramane, becik? Pekak sareng odah driki, wenten sane jagi
menyampaikan pendapat utawi kesan pesanne sesampune mebalih dramane
iwawu? (pilih beberapa lansia untuk menyampaikan kesan dan pesannya. Tanya
seputar hipertensi seperti apa. Ajak lansia bertepuk tangan karena telah mengikuti
kegiatan dengan baik).

Minab wenten parikata utawi parilaksanan sane nenten manut ring kayun Ida dane
sareng sami, tityang nunas geng rena sinampura. Informasi sane becik-becikne
Lampiran

dumogi maguna ring pekak lan odah sareng sami. Kaping untat, sineb tityang
antuk paramasanthi

Om Santhi, Santhi, Santhi Om

Anda mungkin juga menyukai