Anda di halaman 1dari 9

BABAD CIKUNDUL

MAKALAH

Disusun

Siti Rahmah Fauziah


Lia Nuraeni
Naila Cinta Nadea
Rickiy Chandra
Roy Aprilio
Yoga Prayoga

Kelas: X IPS 5

SMA NEGERI 1 CIAWI TASIKMALAYA


Jl. Pendidikan No.10 Pasirhuni, Ciawi
Tasikmalaya
KECAP PANGANTEUR

Alhamdulillah,Puji sukur kehadirat Pangeran Anu Maha Kawasa tina sagala limpahan Rahmat , Taufik
sarta Hidayahnya ku kituna urang tiasa ngabereskeun panyusunan makalah ieu kalawan judul “BABAD
CIKUNDUL” dina wangun atawa eusina anu basajan pisan. Mugi-mugi makalah ieu tiasa dipake minangka
salah sahiji acuan Harepan urang mugi-mugi makalah ieu ngabantuan nambahan kauninga sarta
pangalaman kanggo para pamaca,ku kituna urang tiasa ngalereskeun wangun atawa eusi makalah ieu ku
kituna kedepannya tiasa mending. Makalah ieu urang angken seueur keneh kakurangan margi
pangalaman anu urang piboga kirang pisan.Ku kerena eta urang harepkeun ka para pamaca kanggo
mikeun asupkeun-asupkeun anu boga sipat ngawangun kanggo kasempurnaan makalah ieu.

Tasikmalaya, 29 Februari 2020

2
Daftar Isi

KECAP PANGANTEUR........................................................................................................................... 2

Daftar Isi............................................................................................................................................... 3

BAB I..................................................................................................................................................... 4

A. Kasang Tukang............................................................................................................................ 5
B. Rumusan Masalah...................................................................................................................... 6
C. Tujuan
BAB II.................................................................................................................................................... 7
A. Sajarah Raden aria wangsa goparana......................................................................................... 8
B. Babad Cikundul
BAB III................................................................................................................................................... 9

3
BAB I

BUBUKA

A. Kasang Tukang

Nagara Pajajaran, karajaan Hindu anu pangahirna di Tatar Sunda (= Jawa Barat), "burak barik" dina
taun 1579. Runtagna Pajajaran teh ku ayana panarajang wadyabala Banten dina jeroning
nyebarkeun agama Islam. Awahing ku keukeuh peu-teukeuh hoyong tetep ngagem agama asal nya
eta agama Hindu, Raja sareng Ratu Pajajaran teh mutuskeun langkung sae "ngahiang" sanaos moal
mulih deui tinimbang sumerah raga atanapi lebet agama anyar. Samemeh les leungit tan
katingalan.sanggem sakaol,Raja sasauran heula, di antawisna: "Lalakon urang ngan nepi ka poe ieu
najan dia kabehan ka ngaing pada satia, tapi ngaing teu wasa mawa dia pipilueun, milu hirup jadi
balangsak ngilu rudin bari lapar. Sabab pikeun ngaing henteu pantes jadi Raja amun somah
sakabehna lapar bae jeung balangsak " Saparantos Raja sareng Ratu ngahiang(nilem), para gegeden
nagara paburencay teu puguh anu dijugjug, asal rnubus ka gunung atanapi ka leuweung geledegan,
supados buni teu kapanggih, malar tiasa nebihan agama anyar. Duapuluhdua taun Dayeuh dikantun
ku raja, "Watu Gigilang" Sriman Sriwacana, nya eta batu paranti ngistrenan raja, di"boyong" ku
urang Banten. Dugi ka ayeuna masih aya di Banten, sarta Pajajaran henteu wasa deui ngistrenan
raja.

Ti harita dayeuh Pakuan, ibukota Pajajaran, anu sakitu rame sareng resikna teh sakedet netra les
leungit malih warni janten leuweung luwang-liwung sapertos anu satia ka raja,alim dikantun.
(Henriques de Leme, urang Portugis anu kantos dongkap ka dayeuh Pakuan, nyarios yen warga
dayeuh teh langkung ti 50.000 jalmi. Kanggo waktos harita mah jumlah sakitu teh kacida seu-eurna
lir ibarat Jakarta kiwari) Kakayon di leuweung teh langkung ti munding arageungna, pangeusina ukur
sato alas anu garalak meong-maung tingharaung,

1) Data numutkeun CUcundulbond, didasarkan kana lebetna agpma Islam Aria Wang-sa Goparana
dina taun 1525 S* (1603 MX

Salasawios putra Prabu Silih Wangi anu panutup, jenengan Munding Sari,ngejatna teh ka daerah
Talaga di suku gunung Ce-reme. Sariaos caket ka puseurna agama Islam di Cirebon,na-nging kanggo
harita mah Talaga teh kalebet buni. Di Talaga aya karajaan Talaga anu tetep nganut agama Hindu.
Ti ngawitan taun 15297Talaga parantos kalebet ka wilayah Cirebon, rayat-na oge katelah rayat
Cirebon.

Munding Sari kagungan putra, jenengan Munding Sari Leutik, Munding Sari Leu tik, puputra Pucuk Umun
anu janten Sunan Talaga. Pucuk Umun calikna dileresan Bantengirang. Salajengna Pucuk Umun anu
kawentar sakti, puputra Sunan Parung Gang-sa. Sunan Parung Gangsa puputraSunan Wanapri jumeneng
ratu di Talaga. Sunan Wanapri puputra Sunan Ciburang. Sunan Ciburang teh sakti mandraguna, weduk

4
teu texirak ku pakarang. Sadaya rundayan Prabu Sihwangi nu kasebat di luhur tetep ngagem agama
Hindu. Salajengna Sunan Ciburang kagungan putra dua, jenengan anu cikal Aria Wangsa Goparana, anu
ngarundaykeun para bupati Cianjur, anu nganggo gelar Wira Tanu. Ti ngawitan Wira Tanu IV. gelarna teh
ditambih, janten Wira Tanu Datar.

B. Rumusan Masalah

Kumaha Sajarah babad Cikundul ?

C. Tujuan

Terang Ngenaan Babad Cikundul

BAB II

PEDARAN

A. Sajarah Raden aria wangsa goparana (Ramana Rd. Aria Wiratanu Cikundul)

Aria Wangsa Goparana sareng panembahan Girilaya lalebet agama Islam, kalayan henteu
kapameng janten ulama ageung, leket ibadah sareng tapa, kuru cileuh kentel peujit sadidinten,
malih kagungan pasantren ageung. Patilasan eta pasantren aya-na di Talutug (Kacamatan
Sagaraherang). Kumargi Aria Wangsa Goparana rai-raka lalebet agama Islam, kapaksa kedah ngan-
tunkeun karaton Talaga, lajeng angkat sakaparan-paran, mi-pir gawir mapay lebak ngalangkungan
leuweung geledegan, nya anjog di kampung Nangkabeurit kiwari kalebet ka Kacamatan
Sagaraherang, Kabupaten Subang. Di dinya anjeunna ngadegkeun nagri atanapi negri (Wld = negorij,
Sansk = Desa), anjeunna janten Dalem nyaeta kapala atanapi pamingpin nagri. Numutkeun wartos
mah samemeh ka Nangkabeurit teh, calik di Gunung Gedogan sareng Gunung Layung heula.
Rd. Aria Wangsa Goparana teh panjang yuswana, namung henteu aya katerangan anu pasti
sabaraha taunna mah. Sakadar kanggo bahan nginten-nginten tiasa dicandak salasawios taun anu
pasti, sapertos taun lebetna Islam ka Talaga, 1529.
Aria Wangsa Goparana pupus dina taun-taun abad ke-17, dipendem di kampung Nangkabeunt,
Kacamatan Sagaraherang, Kabupaten Subang, ngantunkeun putra seueurna 8:1. Jayasasana,
anusabada jumeneng Dalem nganggo gelar Wira Tanu, 2. Wiia-diwangsa, 3. Candramanggala, 4.
Santaan Kumbang, 5. Yudana-gara, 6. Nawing Candradirana, 7. Santaan Yudanagara,.8. Nyi Murti.
Saparantos Aria Wangsa Goparana pupus, Sagaraherang mah masih ngagaduhan lalakon malah
rayatna oge ngiring kabaud.
Dina taun 1579 keneh sabada Pajajaran runtuh, aya bupati ageung muncul, jenenganana Pangeran
Geusan Ulun, weweng-konna kasebat Sumedang Larang. Geusan Ulun ngangken yen iabagian
ageung tilas wilayah nagara Pajajaran teh kalebet bawahan Sumedang Larang, di antawisna

5
Sagaraherang. Na-nging para bupati aralit sabada Pajajaran runtag teh ngaraos bebas sareng
mandiri, ringkesna henteu kabawah ku Sumedang Larang. Kawuwuh anu ngarubuhkeun Pajajaran
teh Banten. Numutkeun kabiasaan waktos harita tilas wewengkon Pajajaran teh kedah janten
wewengkon Banten. Ku margi kitu kapaksa Geusan Ulun ngerahkeun wadyabala kanggo nalukkeun
para bupati aralit nu ngaraos parantos mandiri, nanging anu dipa-yunkeun dixurug teh wewengkon
basisir kaler sapertos : Ka-rawang, Ciasem, Pamanukan sareng sajabina, sanaos di eta tempat teh
nuju aya balad Banten.
Usaha Geusan Ulun teu acan rengse anjeunna kabujeng pupus, lajeng digentos ku putrana
jenengan Pangeran Kangga Gem-pol I (1601-1625), anu digentos ku Pangeran Rangga Gede (16Z5-
1633), Kangga Gede digentos ku Pangeran Rangga Gempol II (1633-1656), anu digentos deui ku
Pangeran Rangga Gempol III (1656-1706). Dina jaman Pangeran Rangga Gempol I dugi ka Rangga
Gempol III mah naluk-nalukkeun bupati aralit teh leler. Mung ngawitan Pangeran Rangga Gempol III
usaha ngawangsulkeun wewengkon Sumedang Larang teh janten panas deui. Ti taun 1529 keneh
oge Talaga parantos kalebet bawahan Cirebon nu akibatna Sagaraherang oge janten lebet ka
Cirebon kumargi dianggap dibuka ku rahayat Talaga. Barang ngadangu yen Rangga Gempol III
ngalajengkeun usaha Geusan Ulun, enggal bae Cirebon taki-taki ngajagi wates di pagunungan
Cimapag sareng pagunungan Cianjur. Para pa dagang Sumedang dipegat, anu keukeuh maksa
ngaliwat barangna dirampas. Pangeran Sumedang lapor ka VOC di Batavia (D.20 Januari 1678}
nyuhunkeun supados pagunungan Cimapag sareng pagunungan Cianjur diamankeun deui, VOC
henteu nedunan pamundut Sumedang rupina bae sajalan sareng pulitik "divide et impera"~na.
Lajeng Pangeran ngerahkeun wadyabalana ka dayeuh Cidamar, Sagaraherang sareng Cikundul (D.30
Agustus 16/8 , U. 2 September 1678).Sabagian rahayat Cidamar, Sagaraherang sareng Cikundul
diboyong ka Sumedang, margi ku ngaboyong rahayat teh hartosna ngarebut wilayah. Teu ku hanteu,
Sumedang dim rug ku wadyabala Banten ti palih Pagaden, malih Cili Widara anu mingpin wadyabala
Banten kenging dua taun ngabupatian Sumedang. Atuh wewengkon Sagaraherang teh sawatawis
taun wangs.

Babad Cikundul (Sajarah Rd. Aria Wiratanu Cikundul)

Rd. Kj. Aria Wiratanudatar anu dipikawanoh minangka Kj. Dalem Cikundul Anjeunna nyaeta
penyebar Islam sakaligus Bupati Cianjur kahiji,di Kp.Cijagang Ds.Majalaya Kec.Cikalong Kulon Kab.
Cianjur Ti kejauhan nampak di luhur hiji pasir anu sekelilingnya menghijau diwuwuhan tatangkalan
anu rindang. tangtung hiji wangunan cekap ajreng sarta kokoh.Wangunan anu artistik pisan kalawan
nuansa Islam eta. teu aya sanes astana tempat dimakamkeun na Bupati Cianjur Kahiji,R Aria Wira
Tanu Bin ii Aria Wangsa Gopa-rana periode (1677-1691)anu saterusna kakoncara kalawan wasta
Dalem Cikundul.
Areal astana anu lega na kira-kira 300 meter eta. aya di luhur taneuh salega 4 hektar penclut Pasir
Cijagang. Lembur Majalaya,Desa Cijagang,Kacamatan Cikalong-kulon. Cianjur,Jawa Kulon atawa
kirakira 17 Km kearah kaler ti pusat dayeuh Cianjur.Astana Dalem Cikundul,atos saprak lami
dipikawanoh minangka obyek wisata ziarah. Dalem Cikundul. konon tergolong ka syuhada sholihiin
anu sabot hirup keneh sarta saterusna barobah kaayaan dalem dipikawanoh lega minangka
pangagem ageman Islam anu taat sarta penyebar ageman Islam.

6
Catetan sajarah sarta carios anu ngembang ditengah-keur balarea,warsih 1529 karajaan Talaga
direbut ku Cirebon ti Nagara Pajajaran dina raraga sumebarna ageman Islam,anu saprak
eta,kalolobaan rahayat na memeluk ageman Islam.Nanging raja-raja Talaga. yaktos Prabu Siliwangi.
Mun-dingsari. Mundingsari Leutik,Pucuk Umum. Sunan Parung Gangsa. Sunan Wanapri,sarta Sunan
Ciburang,ngagem keneh ageman lami,yaktos ageman Hindu.Sunan Ciburang ngabogaan putra
namina Aria Wangsa Goparana. sarta manehna mangrupa jalmi kahiji anu memeluk ageman
Islam,nanging henteu direstui ku kolotna. Ahirna Aria Wangsa Goparana ninggalkeun keraton
Talaga. sarta mios nuju Sagalaherang.
Di Sagalaherang,ngadegkeun Nagara sarta pondok pasantren kanggo nyebarkeun ageman Islam ka
wewengkon sakurilingna. Dina ahir abad 17. manehna maot di Lembur Nangkabeurit,Sagalaherang
kalawan ninggalkeun dua jalmi putra-putri,yaktos. DJAYASASANA,Candramang-gala,Santaan
Kumbang. Yu-danagara. Nawing Candradi-rana,Santaan Yudanagara,sarta Nyai Emas Murti.Aria
Wangsa Goparana,nurunkeun para Bupati Cianjur anu boga gelar Wira Tanu sarta Wiratanu Leah
sarta para turunan na. Putra cikal na Djayasasana dipikawanoh taqwa pisan ka Allah SWT. leukeun
mempelajari ageman Islam sarta kersaan bertapa.
Sanggeus sawawa Djayasasana ninggalkeun Sagalaherang. dituturkeun sajumlah rahayat na.
Saterusna cicing di Lembur Cijagang,Cikalong-kulon. Cianjur,sareng .pamiluna kalawan cicing di
sapanjang sisi-pingir walungan.Djayasasana anu boga gelar Aria Wira Tanu,barobah kaayaan Bupati
Cianjur atawa Bupati Cianjur Kahiji periode (1677-1691).
maot antawis warsih -1706 ninggalkeun putra-putri saloba 11 jalmi ,sewang-sewang
1. Dalem Aria wiramanggala.
2. Dalem Aria Martayuda (Dalem Sarampad).
3. Dalem Aria Tirta (Di Karawang).
4. Dalem Aria natamanggala (Dalem aria kidul/gunung jati cjr),
5. R.Aria Wiradimanggala(Dalem Aria Cikondang)
6. Dalem Aria Suradiwangsa (Dalem Panembong),
7. Nyai Mas Kaluntar .
8. Nyai Mas Bogem
9. Nyai R. Mas Karangan.
10. Nyi R.mas KAra
11. Nyai Mas Djenggot
Anjeunna Oge ngabogaan saurang pamajikan ti bangsa jin Islam,sarta ngabogaan tiluan
putraputri,yaktos
1. Raden Eyang Surya-kancana. anu dugi ayeuna dipercaya bersemayam di Gunung Gede atawa
hirup di alam jin.
2. Nyi Emas Endang Kancana landian Endang Sukaesih landian Nyai Emas Kara,bersemayam di
Gunung Ceremai,
3. R. Andaka Warusaja-gad (nanging aya oge anu nyebutkeun sanes putra,nanging putri namina Nyai
Emas Endang Radja Mantri bersemayam di Karawang).
Bertitik tampik ti dinya,Dalem Cikundul minangka karuhun na sapalih balarea Cianjur,anu henteu
leupas ti tangtung na pedaleman (kabupaten) Cianjur. Mangka Astana Dalem Cikundul dijadikeun
tempat ziarah anu saterusna ku Pemda Cianjur dipengkuhkeun minangka obyek wisata ziarah,ku

7
kituna seueur didatangan penziarah ti pelbagai wewengkon.Jabi ti wewengkon-wewengkon anu aya
di P Jawa,seueur oge penziarah ti jabi P Jawa sepertos ti Bali. Sumatra. Kalimantan,seueur oge
wisatawan mancanagara. Penziarah saban sasih rata-rata ngahontal 30.000 langkung nu
datang,mimiti ti golongan balarea handap,tengahan,dugi kelas luhur,sarta aya deui ti golongan artis.
Maksad ziarah eta sorangan sakumaha diajarkeun dina Islam,supados orangeling bade tiwasna.
Disamping eta,ziarah ka syuhada solihin jabi mandoakanya oge kanggo tawasul memohon ka Allah
SWT ngaliwatan syuhada solihin minangka panengah ka Allah SWT. Margi syuhada solihin langkung
caket kalawan Allah SWT. umumna anu berziarah antawis sanes aya anu hoyong meunang
kelancaran dina kagiatan usaha na,dipercaya atasan,enggal meunang jodoh,sarta lianna. Sateuacan
milampah ziarah di panto lebet astana kedah na dibere nasehat-nasehat ku juru
konci,dimaksadkeun supados henteu kasasar(tidakmenyimpang ti akidah sarta henteu tigebrus kena
jurang kamusyrikan Makam Dalem Cikundul. semula kondisinya sangat sederhana. Tahun 1985
diperbaiki oleh Ny Hajjah Yuyun Muslim Taher pamajikan na Prof Dr Muslim Taher (Alm) Rektor
Universitas Jayabaya,Jakarta. Waragad perbaikannya meakkeun kira-kira Rp 125 juta.Ayeuna
ieu,waragad perawatannya Jabi ti para donator angger oge kenging infaq so-dakoh ti para nu
datang. Tacan lami ieu atos rengse dipigawe perbaikan hateup wangunan gedong utami ber ukuran
16x20 meter,perbaikan masjid kanggo wanoja ukuranana 7x7 meter. Nyusul bade diwangun lante II
tempat peristirahatan kanggo para peziarah.
Di tempat berziarah Astana Dalem Cikundul ieu. seueur disadiakeun Fasilitas kanggo para penziarah
mimiti ti masjid kanggo wanoja sarta salaki-salaki sarta tempat peristirahatan. Sarta sateuacan
ngasupan areal tempat berziarah aya deui penginapan anu dikokolakeun Dipenda Kabupaten
Cianjur.Minangka penziarah aya anu ngabogaan anggapan lamun berziarah ka Astana Dalem
Cikundul ngetang jumlah tangga luyu kalawan jumlah tangga saleresna,tiasa diartikeun maksad
atawa tujuan hirupna bade kahontal. Eta sababna,henteu hemeng para penziarah sabot tumpak
tangga kanggo nuju hiji pasir tempat Astana Dalem Cikundul. sambil ngetang jumlah tangga.jumlah
tangga anu nuju lokasi astana yaktos tangga babak kahiji Jumlahna 170 tangga. Naha tangga eta
didamel 170 buah. Diungkabkeun yen jumlah eta dicokot ti bilangan atawa itungan maos ayat korsi
anu sering dipigawe jalmi,anu oge sering dipigawe Dalem Cikundul. sarta jumlah tangga babak
kadua saloba 34 buah. " Ngeunaan aya anggapan lamun ngetang tangga sami Jumlahna sami
kalawan jumlah tangga anu saleresna , insyaallah konon do ' anya bakal dikabul saniskanten maksad
atawa kahayang,gumantung kapercayaan sewang-sewang atawa ngan sugesti wae. " margi perkawis
ieu gumantung kaberesihan niat ti para peziarah.

8
BAB III

PANUTUP

Mun sakie anu tiasa saparakanca dipikahatur ngeunaan materi anu barobah kaayaan bahasan dina
makalah ieu,tinangtu seueur kakurangan sarta kelemahan kusabab kawates na kauninga kirang na
rujukan atawa referensi anu urang peroleh hubunganana kalawan makalah ieu Nu nulis seueur
ngaharepkeun ka para pamaca anu budiman mikeun kritik bongbolongan anu ngawangun ka urang
demi sampurna na makalah ieu. Mugi-mugi makalah ieu tiasa mere mangpaat kanggo nu nulis para
pamaca husus dina nu nulis. Aamiin

Anda mungkin juga menyukai