UNGGAH-UNGGUH

BASA JAWA
 Unggah-ungguh basa
yaiku aturan, tata cara
guneman tumrap wong
kang diajak guneman.

Unggah
Ungguh
Basa
Jawa
 Ragam Basa Jawa

Basa Ngoko Basa Krama

Ngoko Lugu Krama Lugu
Ngoko Alus Krama Alus
 Ngoko Lugu
Wujud tembung ngoko
kabeh. Tuladha ukara:
1. Kowe arep menyang ngendi?
Kanggone: 2. Bagas, ibu tulung tumbaske
1. Wong tuwa marang wong gula ning warung.
enom.
2. Guru marang muride.
3. Bocah karo kancane kang
wis akrab.
 Ngoko Alus
Wujud tembung ngoko
campur krama inggil. Tuladha ukara:
1. Panjenengan arep tindak
Kanggone: ngendi?
1. Bocah padha bocah kang 2. Bu Reni kondur saka tindakan
nembe kenal. jam lima sore.
2. wong tuwa marang wong
enom kang pangkate
luwih dhuwur.
 Krama Lugu

Wujud tembung krama

lugu kabeh. Tuladha ukara:
1. Kula nembe wangsul sekolah.
Kanggone: 2. Kia kesah ing Yogyakarta tabuh
1. Bocah nalika mangsuli kalih siyang.
guneman wong tuwa.
2. wong kang sederajat
nanging durung kulina.
 Krama Alus
Wujud tembung krama
dicampur tembung krama Tuladha ukara:
inggil.
1. Sumangga Bu, dipundhahar
rumiyin.
Kanggone:
1. Wong enom marang wong
2. Panjenengan badhe tindak
tuwa. pundi?
2. Murid marang gurune.
3. Marang wong kang
drajate luwih dhuwur.
 Pacelathon Ibu marang anak

Ibu : “Jan, tulung tukokne gula lan teh menyang warunge Mbak Dara!”

Janu : “Nggih, Ibu.”

Ibu : “Tuku gulane sak kilo wae, ya? Iki takgawani duwit rong puluh ewu”.

Janu : “Nggih, Ibu! Lajeng tehipun tumbas pinten?”

Ibu : “Gula sak kilo Rp 14.000,00. Teh sak bungkus regane Rp. 5.000,00. dadi teh
entuk sak bungkus".

Janu : “Nggih bu, menika kula dikancani kaliyan Mas Dega."

Unggah-Ungguh Basa Jawa
Unggah-Ungguh Nyuwun Kawigaten

Unggah-Ungguh Aweh Pangalembana

Unggah-Ungguh Nyuwun Idi Palilah

Unggah-Ungguh Nyuwun Pangapunten

Unggah-Ungguh
Nyuwun Unggah-ungguh
Kawigaten nyuwun kawigaten
digunakake
menawa arep atur
wara-wara.

Usaha supaya
wong liya pada
nggatekake.
Tetembungan kang Tuladha ukara:
bisa digunakake: Ayo bocah-bocah
digatekake, iki Mas
Ayo digatekake
Yusuf arep paring
Gatekna
wara-wara.
Mangga
Kanca-kanca, kula
dipungatosaken
nyuwun
Nyuwun
kawigatosanipun
kawigatosanipun
sakedhap, nggih.
 Tuladha ukara nyuwun kawigaten:

Assalamualaikum Wr. Wb.

Sugeng siyang Bapak/Ibu Guru. Keparenga kula nyuwun
kawigatosanipun sekedhap dhateng bapak/ibu bilih
saksampunipun pasinaon ing dinen selasa, kaaturaken
kempal wonten ing plataran sekolah saperlu upacara
penutupan MPS (Masa Pengenalan Sekolah). Makaten
Bapak/Ibu wara-wara saking OSIS, awit
kawigatosanipun, matur nuwun.
Unggah-Ungguh
Aweh Ngandharaken
Pangalembana gumun utawa
apresiasi tumrap
salah sawijining bab
sing dianggep becik.

Nuwuhake
kawigaten marang
wong liya.
 Tuladha ukara:
Danang iku pancen siswa
kang sregep.
Wah, anggonmu maca
geguritan bisa apik
banget.
Panjenengan menika estu
wasis sanget anggenipun
dhalang.
Unggah-Ungguh
Tegese nyuwun
Nyuwun Idi
palilah/ijin saking
Palilah tiyang sanes kangge
nindakake
sawijining bab.

Supados wong liya

paring pangestu
tumrap tumindake
awake dhewe.
Tuladha ukara:
Ca, aku pamit mulih
dhisik, ya?

Bu, menawi kepareng

kula badhe dhateng
wingking.

Pak, menapa kula

kepareng ndherek?
Unggah-Ungguh
Nyuwun
Nalika awake
Pangapunten
dhewe nindakake
kaluputan marang
sapa wae becik
ngakoni kaluputan
lan age-age njaluk
pangapura
 Tuladha ukara:
Risa, aku njaluk ngapura
ya mau wis bali ndisik.

Apuranen aku ya Mas.

Ingkang ageng ing

pangaksama menawi
kathah lepat kula, Pak!