Anda di halaman 1dari 12

Unggah-ungguh

Bahasa Jawa
Oleh :

Tambahkan
Adelia Anggraeni L subjudul
194420004
Rochadilah Artha P 194420013
Muhimma Yatun N 194420014
Citra Kusuma 194410019
Bina Sukma S 194420022
Zalzha Icha A 194420028
Pokok Bahasan
Arti tingkat tutur kata basa Jawa
Wujud Unggah-ungguh basa Jawa
Arti Tingkat Tutur
Kata bahasa Jawa
Tingkat tutur menika macem basa ing kang beda-beda
ditentuake saking bedane sikap santun kang ana ing
panutur marang wong liyo.
Wujud Tingkat Tutur
Kata Bahasa Jawa
Ngoko Lugu

Ragam Ngoko
Ngoko Alus
Bentuk Unggah
ungguh bahasa
Jawa
Krama Lugu
Ragam Krama

Krama Alus
A. Ragam Ngoko
Ragam ngoko nggih punika wujud unggah-ungguh
basa Jawa kang ngandhut leksikon ngoko ora leksikon
liyane. Afiks kang sering muncul ing ragam, kabeh
migunakake ragam ngoko, yaiku afiks -di, -e lan -ake
Ngoko Lugu punika basa kang
Tuladha
Mas Wahyu sinau basa Jawa.
kosakatane migunakake ragam basa Adhiku lagi mangan bakso.
ngoko tanpa keselip krama inggil, Akeh wit aren kang ditegor
utawa krama andhap. Afiks kang seperlu dijupuk pathin. ‘banyak
muncul ing ragam migunakake pohon enau yang ditebang untuk
ragam ngoko yaiku afiks di-, -e, dan diambil sarinya’
–ake. Bengi iku uga Ayunda mlebu
rumah sakit diterake bapak lan
Biasane digunakake kanggo: ibune. 'Malam itu juga Ayunda
a. Wong tuwa marang anak
dibawa ke rumah sakit diantar
b. Guru marang murid
bapak dan ibunya’
c. Kanca marang kanca kang wes reket
d. Pejabat marang ngisoran
e. Ngendika ing ati
Ngoko Alus punika basa kang
Tuladha
Daleme Pak Camat adoh banget
migunakake campuran ingkang Bukune diasta Mbak Rara
dalami sanes saka leksikon ngoko Dhuwite mau wis diasta apa
lan netral mawon, ananging uga durung, Mas? ‘Uangnya tadi
saka leksikon krama inggil, krama sudah dibawa atau belum, Kak?’
andhap. Afiks kang dikangge ing Sing ireng manis kae garwane Bu
ngoko alus yaiku di-, -e, dan –ne. Mulyani. ‘Yang hitam manis itu
suami Bu Mulyani’
Biasa digunakake kanggo :
1. Tiyang sepuh marang wong kang luwih enom kang perlu dikurmati.
2. Wong enom marang tiyang sepuh.
3. Ngurmati wong kang di-ngendikake(wong kaping 3).
B. Ragam Krama Inggil
Ragam krama punika wujud unggah-ungguh bahasa Jawa kang

ngundhut leksikon krama ora leksikon liyane. Afiks yang

digunakan dalam ragam krama yaitu afiks dipun-, -ipun, lan –aken
Biasane kang didadikake basa krama inggil yaiku :
1. Kata kerja (tembung kriya) Contoh: mangan dadi dhahar
2. Kata ganti, pronominal (tembung sesulih) Contoh: kowe dadi
3. Kata benda (tembung aran) Contoh: omahe dadi daleme
Krama Lugu menika basa kang
Tuladha
Pak Warno sampun tilem. ‘Pak
migunake basa krama sedanten Warno sudah tidur’

nanging mboten kekempal kaliyan Pak Indra nembe nedha. ‘Pak


krama alus/inggil. Indra lagi makan’

Krama lugu nduweni kadar Mbak, njenengan wau dipadosi


kehalusan paling endhep, bapak. ‘Mbak, Anda tadi dicari
dibanding ngoko alus. bapak.’
Disebut krama madya. Griya tipe 21 niku sitine wiyare
Ragam krama lugu sering muncul pinten meter? ‘Rumah tipe 21 itu
afiks ngoko di-, -e, lan –ake luas tanahnya berapa meter?’
dibanding afiks dipun-, -ipun, lan
-aken. Biasa digunakake kanggo :
1. Mbasakake diri piyambak.
2. Wong tuwa marang wong enom kang pangkate luwih dhuwur.
3. Wong kang anyar kenalan. 4. Bawahan marang pimpinan
Tuladha
Krama Lugu menika basa kang paling Simbah nembe gerah. ‘Simbah lagi sakit’
becik kanggo ngurmati. Ibu nembe dhahar ‘Ibu lagi tidur’
Kosakatane saka leksikon krama Sapunika ngaten kemawon Mbak, Dhik
inggil lan andhap. Handoko punika dipunsuwuni bantuan
Leksikon ngoko lan madya ora pinten? ‘Sekarang begini saja Mbak, Dik
Handoko dimintai bantuan berapa?
nate muncul
Ing wekdal semanten kathah tiyang sami
Afiks dipun-, -ipun, dan –aken
risak watak lan budi pakartinipun. 'Saat itu
cenderung luwih sering muncul
banyak orang yang rusak perangai dan budi
daripada afiks di-, -e, dan – ake.
pekertinya’
Biasa digunakake kanggo :

1. Wong enom marang tiyang sepuh

2. Bawahan marang pimpinan

3. Murid marang guru

4. Kanca kang durung akrab


SIMPULAN
Tingkat tutur digunakake kanggo nuduhake raos sopan utawa raos
hormat marang lawan tutur. Panggunane tingkat tutur ditemtokake
dening faktor umur, status sosial, kekerabatan, sarah kebangsawanan,
pendidikan lan konteks pacelathon. Ragam basa jawa kaperang dadi
loro yaiku basa jawa ragam ngoko lan basa jawa ragam krama. Ragam
ngoko kaperang maneh dadi loro yaiku ngoko alus lan ngoko luhu dene
ragam krama kaperang dadi krama alus lan krama lugu. Ing kang
ngendika perlu nggatekake tingkat kesopanan basa amarga ing basa
ana nilai-nilai sosial budaya.
Matur
Nuwun
Pendidikan Bahasa Daerah

Anda mungkin juga menyukai