Anda di halaman 1dari 16

WULANGAN 5

NGGEGULANG SURASANING BASA

Dening : Andi Putra Prasetiya, S.Pd


Kompetensi Dasar dan Indikator
3.4 Mengidentifikasi, memahami, dan menganalisis penggunaan bahasa
dalam teks sastra dan non sastra secara lisan dan tulis.
3.4.1 Mengidentifikasi karakterisitik bahasa dalam teks sastra.
3.4.2 Mengidentifikasi karakterisitik bahasa dalam teks non sastra
3.4.3 Mengklasifikasikan jenis basa rinengga dalam teks
3.4.4 Menjelaskan makna basa rinengga dalam teks.
3.4.5 Menganalisis basa rinengga dalam teks
3.4.6 Menganalisis panyandra dalam kegiatan budaya.
4.4 Membandingkan penggunaan bahasa dalam teks sastra dan non sastra secara lisan dan tulis.
4.4.1 Membandingkan penggunaan bahasa dalam teks sastra dengan teks non sastra.
4.4.2 Membuat kalimat yang memuat basa rinengga
4.4.3 Menulis paragraf yang memuat basa rinengga
4.4.4 Mendemonstrasikan teks panyandra dalam kegiatan budaya.
PERTEMUAN PERTAMA
Basa Sastra lan Non Sastra
• Sastra iku asiling kabudayan sing diciptakake nganggo basa minangka sarana supaya bisa katon endah lan bisa
ngalusake rasa.
• Bedane antarane sastra lan non sastra yaiku manggon ing sifate. Sastra sifate subyektif amarga diciptakake
pengarang lan pengarang nduweni hak penuh ing sajroning nyiptakake sawijining karya sastra.
• Non Sastra luwih nduweni saifat obyektif, amarga asil karya ilmiah olehe sarana fakta-fakta sing ana lan
disepakati bebenere secara umum.
Ciri-ciri Karangan Sastra
1. Nduweni sifat khayal/ Imajinatif
2. Mingunakake Basa Satra
3. Migunakake pilihan tembung, ukara, lan gaya basa sing bebas
4. Nduweni makna konotatif (makna tersirat)
5. Migunakake aturan basa sing ora ketat
6. Nduweni sifat opini
7. Nuwuhake kesan kuat lan endah ing batine sing maca
Ciri-ciri Karangan Non Sastra
1. Nduweni sifat nyata/ obyektif
2. Mingunakake Basa Ilmu
3. Migunakake pilihan tembung, ukara, lan gaya basa sing winates
4. Nduweni makna denotatif
5. Migunakake aturan basa sing ketat
6. Nduweni sifat fakta
7. Nuwuhake kesan logis ing batine sing maca
TULADHA TEKS SASTRA

GEGURIT CERKAK
AN

TEKS TEMBA
PEDHALAN NG
GAN MACAPA
T
Pertemuan Kedua
BASA
RINENGGA

• “Basa Rinengga tegese direngga utawa dihias, didandani, dipacaki,
d i p a e s i ”. D a d i B a s a R i n e n g g a y a i k u basa kang dihias, didandani,
d i p a c a k i , d i p a e s i s u p a y a k a t o n e n d a h l a n n g r e s e p a ke .
• Basa Rinengga karakit saka tembung-tembung endah minangka asil
c i p t a u t a w a r i p t a n e , l a n n d u w e n i p i t u t u r- p i t u t u r l u h u r k a n g j u m b u h
karo ajaran Agama.
• B a s a R i n e n g g a l u m r a h e g a m p a n g d i t e m o k a ke i n g b u k u - b u k u s a s t r a
J a w a , Te m b a n g M a c a p a t , G e g u r i t a n , Wa y a n g K u l i t , K e t o p r a k , L s p .
Nyemak Jinis lan Panganggone
Basa Rinengga
Entar Saroja
Lunga, ninggal papan sakawit (mentar). Tembung kang rinakit seka rong tembung kang
Tembung entar, tembung sing tegese wis ora (meh) padha tegese lan bisa nuwuhake makna kang
padha karo tegese sakawit. luwih teges. Bisa maknane perkara kang ana
• Tuladha : dawa tangane: seneng colong sesambungane, bisa uga kahanan kang mbangetake.
jupuk. • Tuladha :
Sato kewan = perkara kewan
ayem tentrem = tentrem tenan
tepa tuladha = tuladha
tresna asih = asih tenan
colong jupuk = perkara nyolong utawa kagiatan
nyolong.
Kawi
Tembung arkais, lawas, saka Purwakanthi
basa Jawa kuna Tembung mawa wirama kang
• Tuladha : kadhapuk kanthi ngambali Paribasan
Tyas = ati, merta = mati, peranganing swara utawa Unen-unen kang ajeg
kayun = karep, lsp aksarane Purwakanthi kang panganggone, mawa teges entar,
runtut basane jenenge ora ngemu surasa pepindhan.
purwakanthi basa, dene yen ing
sastra sinebut purwakanthi
sastra.
Bebasan
Unen-unen kang ajeg pangang- Pepindhan
gone, mawa teges entar, ngemu Unen-unen kang ora ngemu
surasa pepindhan. Kang surasa kang sejatine. Lumrahe Wangsalan
dipindhakake kaanan utawa pepindhan nganggo tembung:
sesipatane wong/barang. Unen-unen cangkriman nanging
kaya, lir, pindha, kadya lan liya- dibatang (dibedhek) dhewe.
liyane kang ngemu karep kaya. Ukarané ora persis nanging
mèmper wae. Wangsalan ana
kang awujud ukara selarik, bisa
uga awujud tembang
Daftar Pustaka

• L KS B a s a J a w a X S e m e ste r 2 - L i nta s J a ti m
• S a st r i B a s a S M A / S M K / M A Ke l a s X

Anda mungkin juga menyukai