GEGURIT CERKAK
AN
TEKS TEMBA
PEDHALAN NG
GAN MACAPA
T
Pertemuan Kedua
BASA
RINENGGA
“
• “Basa Rinengga tegese direngga utawa dihias, didandani, dipacaki,
d i p a e s i ”. D a d i B a s a R i n e n g g a y a i k u basa kang dihias, didandani,
d i p a c a k i , d i p a e s i s u p a y a k a t o n e n d a h l a n n g r e s e p a ke .
• Basa Rinengga karakit saka tembung-tembung endah minangka asil
c i p t a u t a w a r i p t a n e , l a n n d u w e n i p i t u t u r- p i t u t u r l u h u r k a n g j u m b u h
karo ajaran Agama.
• B a s a R i n e n g g a l u m r a h e g a m p a n g d i t e m o k a ke i n g b u k u - b u k u s a s t r a
J a w a , Te m b a n g M a c a p a t , G e g u r i t a n , Wa y a n g K u l i t , K e t o p r a k , L s p .
Nyemak Jinis lan Panganggone
Basa Rinengga
Entar Saroja
Lunga, ninggal papan sakawit (mentar). Tembung kang rinakit seka rong tembung kang
Tembung entar, tembung sing tegese wis ora (meh) padha tegese lan bisa nuwuhake makna kang
padha karo tegese sakawit. luwih teges. Bisa maknane perkara kang ana
• Tuladha : dawa tangane: seneng colong sesambungane, bisa uga kahanan kang mbangetake.
jupuk. • Tuladha :
Sato kewan = perkara kewan
ayem tentrem = tentrem tenan
tepa tuladha = tuladha
tresna asih = asih tenan
colong jupuk = perkara nyolong utawa kagiatan
nyolong.
Kawi
Tembung arkais, lawas, saka Purwakanthi
basa Jawa kuna Tembung mawa wirama kang
• Tuladha : kadhapuk kanthi ngambali Paribasan
Tyas = ati, merta = mati, peranganing swara utawa Unen-unen kang ajeg
kayun = karep, lsp aksarane Purwakanthi kang panganggone, mawa teges entar,
runtut basane jenenge ora ngemu surasa pepindhan.
purwakanthi basa, dene yen ing
sastra sinebut purwakanthi
sastra.
Bebasan
Unen-unen kang ajeg pangang- Pepindhan
gone, mawa teges entar, ngemu Unen-unen kang ora ngemu
surasa pepindhan. Kang surasa kang sejatine. Lumrahe Wangsalan
dipindhakake kaanan utawa pepindhan nganggo tembung:
sesipatane wong/barang. Unen-unen cangkriman nanging
kaya, lir, pindha, kadya lan liya- dibatang (dibedhek) dhewe.
liyane kang ngemu karep kaya. Ukarané ora persis nanging
mèmper wae. Wangsalan ana
kang awujud ukara selarik, bisa
uga awujud tembang
Daftar Pustaka
• L KS B a s a J a w a X S e m e ste r 2 - L i nta s J a ti m
• S a st r i B a s a S M A / S M K / M A Ke l a s X