INSTITUT KEMAHIRAN MARA

KUALA LUMPUR

T3(A) : THEORY ASSIGNMENT 1

GMD20072 : ENGINEERING MATERIALS FUNDAMENTALS

PROGRAM: DIPLOMA IN DESIGN DRAWING TECHNOLOGY (MECHANICAL)

SEMESTER: 2
SESI : JULAI – DISEMBER 2023

DISEDIAKAN OLEH :
SARAH KHADIJAH BINTI MOHAMAD SAAD

DISEDIAKAN UNTUK :
PUAN RAFIDAH BINTI BAKAR

1
PENGHARGAAN
Sukacita saya ingin mengucapkan kesyukuran kepada Tuhan kerana dengan limpah
dan kurnia-Nya,saya dapat menyiapkan Tugasan 1 Engineering Materials
Fundamentals.Saya juga ingin mengucapkan ribuan terima kasih kepada Puan
Rafidah Binti Bakar selaku pensyarah bagi kelas saya yang banyak membantu saya
menyiapkan tugasan ini. Selain itu,saya juga ingin berterima kasih kepada kawan-
kawan sekelas yang Sedikit sebanyak memberi bantuan untuk menyiapkan tugasan
ini. Akhir sekali,ingin berterima kasih kepada diri saya sendiri dengan kerja keras yang
saya lakukan, dan bertungkus lumus menyiapkan tugasan yang diberikan dalam masa
dua minggu mengikut masa seperti di dialam arahan tugasan yang diberi

2
 ISI KANDUNGAN

BIL PERKARA MUKASURAT

1. ISI KANDUNGAN

2. 1.0 PENGENALAN 4

3. 2.0 OBJEKTIF
3.0 BAHAN LOGAM PESAWAT
3.1 ALOI ( PADUAN)
3.2 ALOI ALUMINIUM
3.3 MAGNESIUM
3.4 TITANIUM
3.5 KELULI ALOI
3.6 NIKEL
4.0 BAHAN BUKAN LOGAM PESAWAT
4.1 PLASTIK PVC
4.2 PLASTIK BERTETULANG GENTIAN KACA 5 – 12

4.3 KOMPOSIT DAN KARBON FIBER

4. 5.0 KESIMPULAN 12

5. 6.0 LAMPIRAN 13

6. 7.0 RUJUKAN 14

3
2.0 PENGENALAN INDUSTRI PENERBANGAN

Penerbangan merupakan aktiviti yang melibatkan perkhidmatan penerbangan

mekanikal dan industri pesawat. Ia adalah satu industri penting dalam ekonomi
negara dan terdorong daripada industri penerbangan yang canggih dan selamat
digunakan. Selain itu integrasi teknologi moden canggih, pembangunan dan
pengeluaran produk penerbangan maju dapat memacu ekonomi pembangunan
teknologi canggih negara. Setiap material memiliki fungsi dan manfaat sangat
penting dalam dunia industri, didalam setiap kegunaannya beberapa material
terbagi dalam setiap jenis, logam, bukan logam, dan komposit .Sejarah telah
menunjukkan bahawa pembangunan dan pengeluaran produk penerbangan maju
dengan berkesan mempromosikan kemajuan teknologi dalam metalurgi, bahan
kimia, bahan, elektronik dan pemprosesan mekanikal dan bidang-bidang lain
Apabila reka bentuk dan teknologi pesawat berkembang dan menjadi lebih
canggih, begitu juga dengan keperluan untuk bahan yang lebih baik.pada awalnya
pembinaan kapal terbang daripada kayu kepada aluminium kepada menggunakan
titanium dan bahan lain yang sangat cekap, pembangunan intensif pelbagai
bidang saintifik diperlukan.
Penggunaan bahan binaan pesawat ringan adalah sangat penting. Dalam
pesawat pengangkutan subsonik moden, muatan hanya kira-kira 20% daripada
jumlah berat, 80% berat kosong dan separuh bahan api. Peningkatan berat
membawa kepada peningkatan dalam penggunaan bahan api, yang secara
langsung dikaitkan dengan peningkatan kos pengendalian. Bahan material
pembuatan pesawat terbang dari logam adalah yang paling umum digunakan
dalam konstruksi pesawat terbang adalah aluminium, magnesium, titanium, baja,
dan paduannya.

4
3.0 OBJEKTIF KAJIAN

Melalui tugasan ini perkara yang dapat di lihat seperti yang berikut:

 Mengenalpasti bahan bahan yang digunakan di dalam industri

penerbangan yang sedia adalah benar dan tepat. Malah secara tidak
langsung akan dapat memberi pemahaman dan latih diri dalam membuat
kajian yang bersifat ilmiah.
 Dapat menghuraikan jenis-jenis bahan dan sifat kegunaan bahan tersebut
di dalam industri penerbangan.
Dapat mengkaji bagaimana pemilihan bahan dapat mempengaruhi produk
dalam industri penerbangan

4.0 BAHAN LOGAM PESAWAT

4.1 ALOI ( PADUAN)

Aloi terdiri daripada dua atau lebih logam. Logam yang membentuk
bahagian terbesar aloi dipanggil logam asas. Logam lain yang ditambahkan
pada logam asas dipanggil unsur mengaloi. Menambah unsur pengaloian
mengubah sifat logam asas. Sebagai contoh, aluminium tulen agak lembut
dan lemah. Walau bagaimanapun, penambahan sejumlah kecil kuprum,
mangan, dan magnesium meningkatkan kekuatan aluminium berkali-kali.
Perlakuan panas dapat meningkatkan atau menurunkan kekuatan aloi dan
kekerasan. aloi sangat penting bagi industri pesawat terbang. aloi
menyediakan bahan dengan sifat yang tidak miliki logam murni.

4.2 ALOI ALUMINIUM

Aloi aluminium digunakan secara meluas dalam pembinaan pesawat
moden. Aloi aluminium adalah berharga untuk nisbah kekuatan kepada
beratnya. Aloi aluminium adalah tahan kakisan dan agak mudah untuk
dihasilkan. Ciri hebat aluminium ialah beratnya yang ringan. Aluminium
digunakan dalam hampir 80% daripada semua bahan struktur dalam
penerbangan awam. Bahan aluminium yang digunakan di sini tentunya
berbeza dengan aluminium yang digunakan dalam peralatan dapur dan
barangan hiasan yang kita gunakan setiap hari. Aluminium untuk struktur

5
 pesawat digabungkan dengan beberapa aloi (seperti tembaga,
magnesium, zink, dan mangan) yang boleh meningkatkan kekuatan,
kekakuan dan keliatan.

Rajah 1 (contoh aloi aluminium)

4.3 MAGNESIUM
Magnesium ialah logam struktur paling ringan di dunia. Magnesium adalah
bahan perak-putih yang dua pertiga berat aluminium. Magnesium
digunakan dalam pembuatan helikopter. Magnesium mempunyai rintangan
kakisan yang lemah dan hanya boleh digunakan pada tahap yang sangat
terhad dalam pesawat konvensional. Magnesium agak kuat, berwarna putih
keperakan dan ringan (satu pertiga lebih ringan daripada aluminium).
Magnesium berubah kusam apabila terdedah kepada udara, tetapi
berlainan dengan logam- loham alkali, penyimpanan dalam persekitaran
yang bebas oksigen tidaklah diperlukan kerana ia akan membentuk satu
lapisan pelindung oksida yang sukar ditembus atau diasingkan.

Rajah 2 ( contoh magnesium)

6
4.4 TITANIUM
Titanium ialah logam yang ringan, kuat dan tahan kakisan. Perkembangan
terkini telah menjadikan titanium sesuai untuk aplikasi di mana aloi
aluminium terlalu lemah dan keluli tahan karat terlalu berat. Selain itu,
titanium tidak terjejas oleh keadaan air laut atau lautan. Bahan titanium
tidak diketahui semasa pembangunan awal kejuruteraan aeroangkasa
kerana ia sangat reaktif secara kimia dan sukar untuk ditapis daripada
lombong atau bentuk penempaan menggunakan acuan. Titanium juga
mempunyai kos pemprosesan yang lebih tinggi, tetapi titanium mempunyai
nisbah kekuatan-ke-berat yang lebih tinggi daripada aluminium atau keluli.
Ia juga mempunyai rintangan kakisan dan rintangan haba yang sangat baik.
Oleh kerana kos pembuatannya yang tinggi, titanium jarang digunakan
dalam kuantiti yang banyak dan hanya digunakan dalam komponen
tertentu.

Rajah 3 ( contoh magnesium)

4.5 KELULI ALOI

Keluli aloi digunakan dalam pembinaan pesawat kerana kekuatannya yang
tinggi. Bahan keluli aloi mesti menahan daya yang dihadapi oleh pesawat
moden hari ini. Keluli ini mengandungi sejumlah kecil karbon, nikel,
kromium, vanadium, dan molibdenum. Keluli berkekuatan tinggi

7
mempunyai keadaan tegasan 50 hingga 150 tan setiap inci persegi. Keluli
diproses menjadi paip, rod, dan kabel. Satu lagi jenis keluli yang biasa
digunakan ialah keluli tahan karat. Keluli tahan karat adalah tahan kakisan,
menjadikannya sangat berharga untuk digunakan dalam persekitaran
berair. Untuk keperluan tegasan tegangan tinggi, keluli aloi boleh
digunakan berbanding titanium dan sudah tentu lebih menjimatkan kos.
Keluli aloi berikut biasanya digunakan dalam pembinaan pesawat:
 Keluli Tahan Karat Martensit
Mengandungi 12 hingga 18% kromium, bebas nikel, dan dirawat haba
dengan pelindapkejutan dan pembajaan. Rintangan kakisan agak
rendah. Selalunya digunakan dalam peralatan dapur, bilah turbin.
 Keluli Tahan Karat Feritik
Mengandungi 15-30% kromium, tidak mengandungi nikel, tidak dirawat
haba, dan mempunyai kekuatan yang agak rendah. Rintangan kakisan
yang tinggi pada suhu tinggi. Biasa digunakan dalam saluran paip,
bekas dan loji kimia.
 Keluli tahan karat Austenit
Mengandungi lebih 18% kromium dan 3.5-22% nikel. Keluli tahan karat
321 dan 347 mengandungi titanium dan kolumbium sebagai aloi
penstabil terhadap kakisan. Bahan ini juga mempunyai rintangan
kakisan yang sangat baik dalam air laut. Biasa digunakan dalam industri
aeroangkasa, loji kimia, saluran paip dan air laut.
 Kerpasan Keluli Tahan Karat Mengeras
Mengandungi jumlah karbon yang sangat kecil, 15-17% kromium, 4-7%
nikel dan beberapa aloi lain. Rintangan kakisan yang tinggi, walaupun
untuk keperluan air laut. Selalunya digunakan dalam pesawat yang
memerlukan kekuatan, rintangan kakisan dan suhu tinggi.
 Keluli Aloi Rendah Kekuatan Tinggi
Bahan berasaskan besi yang boleh dikeraskan kepada kekuatan yang
sangat tinggi. Bahan yang biasa digunakan dalam kategori ini ialah aloi
4130 dan 4340. Biasa digunakan untuk pembinaan rangka dan
komponen casis.

8
 Rajah 4 (contoh keluli aloi)

4.6 NIKEL
Aloi nikel terbentuk dengan menggabungkan nikel dengan logam lain,
biasanya titanium, tembaga, aluminium, besi, dan kromium. Kira-kira 3,000
aloi berasaskan nikel sedang digunakan, membentuk produk untuk
pelbagai industri. Nikel dibuat dengan menambah jumlah unsur-unsur yang
seimbang, termasuk kromium, aluminium, kobalt, dan titanium, untuk
mewujudkan struktur yang kukuh atau tunggal yang optimum, memberikan
bahan kekuatan yang melebihi keluli biasa. Aloi berasaskan nikel ini
digunakan dalam persekitaran yang sangat panas seperti dalam turbin gas
untuk penjanaan kuasa dan dalam pesawat.

Rajah 5 ( contoh nikel)

9
5.0 BAHAN BUKAN LOGAM PESAWAT

5.1 PLASTIK PVC

Plastik pvc digunakan untuk kanopi, cermin depan dan aksesori lutsinar
lain. Permukaan plastik lutsinar agak lembut dan mudah tercalar, jadi sila
kendalikannya dengan berhati-hati. Pada suhu sekitar 100 °C, plastik
lutsinar menjadi lebih lembut dan lebih fleksibel.

Rajah 6 ( contoh plastik pvc)

5.2 PLASTIK BERTETULANG GENTIAN KACA

Plastik bertetulang gentian kaca digunakan dalam pembinaan struktur,
hujung sayap, hujung penstabil, penutup antena, dan peralatan kawalan
penerbangan. Plastik bertetulang mempunyai nisbah kekuatan kepada
berat yang tinggi dan tahan terhadap acuan dan reput. Ia mudah untuk
dihasilkan, menjadikannya sesuai untuk bahagian lain pesawat. Ia terdiri
daripada dua lapisan luar dan satu lapisan tengah. Muka terdiri daripada
beberapa lapisan kain kaca yang dilekatkan menggunakan resin cecair.
Plastik bertetulang gentian kaca ini dihasilkan dalam pelbagai jenis bahan
komposit dengan sifat dan kepelbagaian yang berbeza.

10
 Rajah 6 ( contoh plastrik bertetulang)

5.3 KOMPOSIT DAN KARBON FIBER

Bahan aeroangkasa memerlukan nisbah kekuatan kepada berat yang
tinggi. Pengeluaran bahan komposit memenuhi keperluan khusus ini.
Bahan komposit dibuat menggunakan pelbagai lapisan bahan ikatan
(epoksi grafit atau epoksi boron). Bahan-bahan ini dilekatkan secara
mekanikal pada substruktur konvensional. Gentian karbon ialah gentian
nipis, sangat kuat yang dibuat dengan memanaskan gentian sintetik,
seperti rayon, sehingga ia berkarbonat dan kemudian berlapis dalam
keratan rentas. Bahan komposit kini digunakan secara meluas dalam dunia
aeroangkasa kerana kekuatan dan kekukuhannya untuk berat adalah lebih
tinggi daripada keluli dan aluminium dan arah gentian boleh dilaraskan
bergantung kepada beban untuk digunakan.berkesan. Selain itu, bahan
komposit boleh dibentuk menjadi kontur aerodinamik dengan lebih fleksibel
daripada bahan lain kerana ia dibentuk menggunakan acuan. Bahan
komposit yang biasa digunakan dalam industri aeroangkasa ialah gentian
karbon, boron, gentian kaca dan Kevlar. Bukan sahaja bahan asas ini
digunakan dalam struktur pesawat untuk mencapai gabungan sifat yang
sempurna, tetapi bahan berserabut ini juga boleh digabungkan dengan
aluminium dalam bentuk kepingan atau sarang lebah. , biasanya dikenali
sebagai sandwitch.

11
 Rajah 7 ( contoh komposit)

6.0 KESIMPULAN

kesimpulan yang diperoleh dari objektif, pemilihan bahan dapat mempengaruhi

produk dalam industri penerbangan baik terhadap penelitian bahan yang
digunakan di dalam proses pembinaan pesawat. Pesawat terbang merupakan
gabungan dari berbagai macam komponen yang bekerja saling mendukung
sehingga berfungsi sebaiknya. Dalam merancang komponen pesawat terbang,
bahan yang digunakan mestilah sesuai berfungsi dengan, keamanan,
peningkatkan ekonomi, dan keselamatan optimal. Komponen-komponen dari
pesawat terbang merupakan bahagian kritikal dan sangat memerlukan katahanan
kerja yang baik untuk menjaga keselamatan dari pesawat terbang atau media
transportasi udara yang lain. Selain itu, setiap material memiliki fungsi dan
manfaat sangat penting dalam dunia industri didalam setiap kegunaannya yang
paling umum digunakan dalam pembinaan pesawat terbang adalah aluminium,
magnesium, titanium, baja, dan paduan bagi logam dan plastik pvc, plastik
bertetulang gentian kaca dan komposit bagi bahan bukan logam.

12
7.0 LAMPIRAN

13
8.0 RUJUKAN
 https://www.aeroengineering.co.id/2017/03/material-pada-pesawat-
terbang/
 https://www.apritos.com/7155/bahan-material-pembuatan-pesawat-
terbang/
 https://lasjogja.com/material-pesawat-terbang
 http://m.my.tengxintitanium.org/info/titanium-materials-used-in-the-
aviation-indust-32902661.html

14