segala puji bagi Allah, dan semoga rahmat Allah untuk Nabi yang terpililih, kekasih kita
َو أِلِه َو َص ْح ِبِه َوَم ْن َقَر ى ۞ َو َهاَك ِفى الَتْج ِوْيِد َنْظًم ا ُحِّر َر ا
dan keluarga beliau, dan orang yang membaca, dan mengambil tajwid sebagai nadzom yang diperinci
َسَّم ْيُتُه ِهَداَيَة الِّص ْبَياِن ۞ َاْر ُجو إِلِهي َغاَيَة الِّرْض َو اِن
Tanwin Dan Nun Mati – َباُب َأْح َكاِم الَّتْنِوْيِن َو الُّنوِن الَّساِكَنة
أْح َكاُم الَتُنْو ِيِن َو ُنْو ٍن َتْس ُك ُن ۞ ِع ْنَد اْلِهَج اِء َخ ْمَس ٌة ُتَبَّيُنا
hukum tanwin dan nun mati ketika bertemu huruf hija’iyah itu ada lima yang akan dijelaskan
ِاْظَهُر ِاْد َغاٌم َم َع اْلُغَّنِة َاْو ۞ ِبَغْيِرَها َو اْلَقلب َو ْاِأل ْخ َفاء َر َو وا
yaitu idzhar, idghom bighunnah dan bila ghunnah, iqlab dan ikhfa’
َفْظِهر َلَدى َهْم ٍز َفَهاٍء َح اِء ۞ َو اْلَع ْيِن ُثَّم اْلَغْيِن ُثَّم الَخ اِء
maka idzharkan ketika bertemu hamzah, ha’, ha’, ‘ain, ghoin dan kho’
َال ِاَذ ا ۞ َك اَن ِبِكْلَم ٍة َكُد ْنَيا َفاْم ِبَذ ا،َو اْد ِغْم ِبُغَّنٍة ِبَيُّنو
idghomkan bighunnah ketika bertemu yanmu, tidak jika satu kalimat seperti dunya
َو اْد ِغْم ِبَال ُع َّنِّه ِفى َالِم َو َر ا ۞ َفاْلَقْلُب ِع ْنَد اْلَباِء ِم ْيَم ا ُذ ِكَر
idghomkan bila ghunnah ketika bertemu lam dan ro’, dan iqlabkan ke mim ketika bertemu ba
َو َاْخ ِفَيَّن ِع ْنَد َباِقى اَألْح ُر ِف ۞ ُج ْم َلُتَها َخ ْمَس ُة َع ْش ٍر َفاْع ِرِف
dan ikhfa’-kan ketika bertemu sisa huruf, jumlahnya lima belas, maka ketahuilah
Mim dan Nun Yang Di Tasydid Dan Mim Mati – باب أحكام الميم والنون المشددتين والميم الساكنة
ِفى الِم ْيِم َو الُّنْو ِن ِإَذ ا َم اُش ِّدَدا# ْو ُغَّنٌة َقْد اَو َج ُبْو َها َاَبَدا
ghunnah (dengung) itu di wajibkan ulama’ dalam mim dan nun jika keduanya di tasydid
َنْح ُو ْعَتِصْم ِباِهللا َتْلُق الَّش َر َف# َو اْلِم ْيُم ِإْن َتْس ُك ُن َلَد اْلَبا ُتْخ َتَفى
mim jika di sukun bertemu ba’ itu di baca ikhfa’ (samar), seperti contoh i’tsim billah
َو اْظِهر َلَدى َبِقى اْلُحُروِف ُك ِّلَها# َو اْد ِغْم َم َع اْلُغَّنِة ِع ْنَد ِم ْثِلَها
idghomkan beserta ghunnah ketika bertemu sepadan mum, dan idzharkan ketika bertemu sisa huruf
َو اْلَو اِو َو اْح َذ ْر َدا عَي اِإل ْخ َفاِء# َو اُحْر ْص َع َلى ْاِأل ْظَهاِر ِع ْنَد الَفاِء
bersungguhlah terhadap idzhar ketika bertemu fa’ dan wawu, dan hati-hati terhadap ikha’
ِإْدُغ اُم ُك ِّل َس اِكِن َقْد َو َج َبا ۞ ِفى ِم ْثِلِه َكَقْو ِلِه ِإْذ َد َهَبا
idgom setiap huruf yang mati itu wajib di sepadannya, seperti: idz dzahaba
َوِقْس َع َلى هَدا ِس َو ا َو او َتَال ۞ َض ًّما َو َياِء َبْع َد َكْس ِر ُيْج َتلى
samakan terhadap ini selain wawau yang jatuh setelah dlommah, dan ya’ setelah kasrah yang di jelaskan
ِم ْن َنُح ِو ِفى َيْو ٍم ِلَياِء َاْظَهُروا ۞ َو الَو اِو ِم ْن َنْح ِواْص ِبُرْو ا َو َص اِبَر و
dari contoh fi yaumi, ulama’ menjelaskan ya, dan wuwu dari contoh isbiru wa shobiru
َو الَّتاُء ِفى َداٍل َو َطاِء َاْس َبُتوا ۞ ِاْد َغاَم َها َنْح ُو ُاِج ْيَبْت َد ْع َو ُة
َو اَم َنْت َطاِئَفُة َو َاْدَغ ُم وا ۞ الَّد اَل ِفى الَّظاِء ِبَنْح ِواْذ َظَلُم ْو ا
dan amanat thoifah, dan ulama’ mengidhomkan dzal ke dzho’ seperti: idz dzolamu
َو الَّد اَل ِفى الَثاِء ِبَال ْمِتَر اِء ۞ َو َالَم َهل َو َبْل َو ُقْل ِفْى الَّر ِء
dan dzal kedalam ta’ tanpa keraguan, dan lam hal, bal dan qul ke dalam ro
ِم ْثُل َلَقْد َتاَب َو ُقْل َر ِّب اُح ُك ِم ۞ َو اْلُك ُّل َج اَء َبا ِّتَفا ِق َفاْعَلِم
seperti: laqod taba, qur robbihkum. semuanya datang dengan kesepakatan(ulama), maka ketahuilah
Lam Ta’rif Dan Lam Fi’il – باب أحكام الم التعريف والم الفعل
اَر ْبَعٍة ِم ْن َبْع ِد َع ْش ٍر ُتْو َج َد# َو َاْظِهَر َّن َالَم َتْع ِرِف َلَذ ى
Idharkan lam ta’rif Terhadap salah satu bagian * Dari 14 huruf yang terkumpul
َوِفى َس َو اَهاِم ْن ُحُرْو ٍف َاْد ِغ َم ة# ِفى َاُبِغ َح َج َتَك َو َخ ْم َع ِقْيَم َة
Pada kalimat َاُبِغ َح َج َتَك َو َخ ْم َع ِقْيَم َة, sedang selain itu di Idgham
َو اْظِهْر ِلَح ُر ِف اْلَح ْلِق َكاْص َفْح َع َّنا# َو ُالَتِم ُسْو ا َو َقْل َنَعْم َو ُقْلَنا
Kata َقْل َنَعْم, ُالَتِم ُسْو اdan ُقْلَنا, Idzharkan huruf halaq (yang bertemu huruf halaq yang berbeda) contohnya
اْص َفْح َع َّنا
َغ َم ِفى َم ْثِلِه َح ْتًم ا َك َم ا َتَقَّد َم ا# َم اَلْم َيُك ْن َم ُع ِم ْثِلِه َو اْلُيْد
Bila hurufnya berbeda. Apabila bertemu huruf halaq serupa maka idham seperti yang telah disebutkan
َو َاْح ُرُف الَتُفِخ ْيِم َس ْبُع ُتْح َص ُر ۞ ِفىُخ َّص َض ْفٍط ِقْط يُعْل ُتَش َهُر
huruf Tafkhim ada 7 hurufnya terkumpul dalam kalimat: ُخ َّص َض ْفٍط ِقْط
َو َاْح ُرُف اْلَم ِّد َتَالُث ُّتوَص ُف ۞ َاُلَو اُو ُثَّم اْلَياُء ُثَّم ْاَألِلُف
َو َشْر ُطَها اِس َكاْن َو اٍو َبْع َد َض ْم ۞ َو َس ْك ُن َياٍء َبْع َد َكْس ٍر ُم ْلَتَز ْم
َو أِلُف ِم ْن َبْع ٍد َفْتٍح َو َقَع ۞ َو َلْفُظ ُنْو ِح ْيَها ِلَُك ِّل َج َم َع ا
dan alif setelah harakat fathah, lapadz ُنْو ِح ْيَهاNuhiha rangkuman contoh semuanya itu
َﻓِﺎْﻥ َﻓَﻘْﺪَﺕ َﺑْﻌ َﺪ َﺣ ْﺮ ِﻓِﻪ ﺍﻟُّﺴ ُﻜ ْﻮ ِﻥ ۞ َﻭ ﺍْﻟَﻬْﻤ ُﺰ َﻓﺎﺍْﻟَﻤ ُّﺪ َﻃِﺒْﻴِﻌ ٌّﻰ َﻳُﻜ ْﻦ
Bila setelahnya (huruf mad) tiada tanda mati dan hamzah itu namanya mad tabi’i
Apabila ada huruf mad bertemu dengan hamzah ( hamzah sesudah huruf mad ) tidak dalam satu
kalimah, maka hukum bacaannya di sebut mad Jaiz munfasil contoh : َﻼِﺇَﻟﻰ
Apabila setelah mad ada tasydid, itu mad lazim mutsaqqal / mutawwal seperti َﺤ ﺂَّﺩ ﺍ
Begitupun setiap sukun huruf mati setelah mad yang asal, itu mad lazim mukhaffaf
َوِم ْنُه َم اَيأِتى َفَو ا َتِّح الَّس َو ار۞ َوِفى َثَم اِن ِم ْن ُحُرْو ِفْيَهاَظَهر
Di antaranya hurup pembuka surat, jumlahnya 8 dapat kamu lihat.
Terkumpul dalam kalimat : َك ْم َعَس ْل َنَقَص, sisanya alif mad tobi’i
Kalau terpaksa sukun karena berhenti (mad arid lissukun), contoh َنْسَتِع ْيُن
Penutup – خاتمة
َع َلى الَّنِبِّى َطِّيِب الِّص َفاِت# َو اْخ ِتُم ِبَحْمِدِهللا َو الَّص َالِة
Akhiri memuji Allah dan sholawat * pada nabi pemilik sebaik sifat
Keluarga shahabat dan limpah salam * Kitab ini memang hanya terdiri 40 bait khatam