Anda di halaman 1dari 18

CRANIUM

o Berasal dari kata KRANION ( G ) yang berarti tulang-tulang yang melindungi otak
( Encephalon ).
o Tetapi pengertian dan pembahasan CRANIUM akan kita bicarakan dalam arti lebih
luas, yaitu mencakup tulang-tulang WAJAH ( = OSSA FACIEI ).
o Oleh karena itu, CRANIUM kita bagi menjadi 2 kelompok besar, yaitu :
A. NEUROCRANIUM ( = Ossa Cranii )
B. VISCEROCRANIUM ( = Splanchnocranium / Ossa Faciei )
o Tulang-tulang Cranium berhubungan erat satu sama lain dalam bentuk persendian
SYNARTHROSIS  yang tidak bisa digerakkan ( melekat erat ).
KECUALI, hanya 1 ( satu ) yaitu MANDIBULA tidak melekat erat pada fossa
Mandibularis squama temporalis  sebagai suatu bentuk sendi DIARTHROSIS (
gerakannya luas ).
o Tulang-tulang Cranium, menurut MORPHOLOGI-nya, dapat berupa :
- Ossa Irregulares
- Ossa Plana
- Ossa Pneumaticum

1
o Untuk mempelajari Cranium, agar supaya terdapat kesatuan pandangan &
pemahaman tentang Cranium yang dengan demikian kita mengenal letak, fungsi dan
perbandingan yang sesuai tentang masing-masing bagian Cranium, maka :

1. Disepakati, tentang suatu bidang yang menjadi acuan tata letak & pandangan, yaitu
Bidang FRANKFORT.
adalah suatu bidang horizontal yang melalui margo superior porus acusticus externus
( dari pars tympanica ossis temporalis ) ke margo infraorbitalis ( dari corpus ossis
Maxillae )

Bidang ini, akan melalui ARCUS ZYGOMATICUS.


Bidang ini, dipakai menentukan “ Posisi Anatomis “ Cranium.

2. Dari hal tersebut diatas, salah satu cara mempelajari Cranium dengan melihat dari “
Pandangan / view ” tertentu yang kita sebut NORMA.

Kita mengenal 5 ( lima ) NORMA pada Cranium :


- NORMA VERTICALIS ( = Superior )
- NORMA POSTERIOR ( = Occipitalis )
- NORMA ANTERIOR ( = Facialis )
- NORMA LATERALIS
- NORMA BASALIS ( = Inferior )

2
o Sebelum lebih lanjut mempelajari tentang NORMA tersebut diatas, kita perlu ketahui
tulang-tulang yang membentuk CRANIUM :

1. NEUROCRANIUM 2. VISCEROCRANIUM

1.1. OS OCCIPITALE ( 1 )
1.2. OS FRONTALE ( 1 )
1.3. OS PARIETALE ( 2 )
1.4. OS TEMPORALE ( 2 )
1.5. OS SPHENOIDALE ( 1 )
1.6. OS ETHMOIDALE ( 1 )

Ada 8 buah tulang Ada 14 buah tulang

Seluruh tulang yang membentuk Cranium = 22 tulang

3
NORMA VERTICALIS
= Norma Superior

* Dilihat / dipandang dari aspectus superior ( dari atas )


* Bagian tulang yang dapat dilihat, berasal / dibentuk dari :
1. Os Frontale ( Squama Frantalis )
2. Os Parietale
3. Os Occipitale ( Squama Occipitalis )

* Bagian – bagian yang terlihat / terdapat :


1. Sutura Coronaria ( hubungan Os Frontale + Os Parietale )
2. Sutura Lambdoidea ( hubungan Os Occipitale + Os Parietale )
3. Sutura Sagittalis ( hubungan antara Os Parietale )
4. VERTEX ( = titik teratas Cranium, terletak pada Sutura Sagittalis )
5. BREGMA
- pertemuan Sutura Coronaria + Sutura Sagittalis.
- Pada bayi, belum menutup  dinamakan FONTANELLA ( = Fonticulus ) ANTERIOR
6. LAMBDA
- Pertemuan Sutura Lambdoidea + Sutura Sagittalis.
- Pada bayi, belum menutup  dinamakan FONTANELLA ( = Fonticulus ) POSTERIOR
7. Tuber Frontale
8. Tuber Parietale
4
9. Foramina Parietale
NORMA POSTERIOR
= Norma Occipitalis

* Dilihat / dipandang dari aspectus posterior ( dari belakang )


* Bagian tulang yang dapat dilihat, berasal / dibentuk dari :
1. Os Parietale
2. Os Occipitale ( Squama Occipitalis )
3. Os Temporalis ( Pars Mastoidea )
* Bagian – bagian yang terlihat / terdapat :
1. Lambda
2. Sutura Lambdoidea
3. Sutura Sagittalis
4. Sutura Parietomastoidea
5. Sutura Occipitomastoidea
6. Foramina Mastoidea
7. Processus Mastoideus
8. Incisura Mastoidea ( = Fossa Digastrica )
9. Sulcus a. Occipitalis
10. Protuberantia Occipitalis Externa
11. Crista Occipitalis Externa
12. Linea Nuchae Suprema, Superior dan Inferior.
13. ASTERION ( pertemuan Sutura Parietomastoidea + Occipitomastoidea + Sutura Lambdoida )
14. INION ( titik yang paling menonjol dari Protuberantia Occipitalis externa ) 5
NORMA ANTERIOR
= Norma Facialis

* Dilihat / dipandang dari aspectus anterior (dari depan ).

* Bagian tulang yang dapat dilihat, berasal / dibentuk dari :

1. Os Frontale ( Corpus + pars nasalis + pars orbitalis )


2. Os Zygomaticum
3. Os Nasale
4. Maxilla ( Corpus + proc. zygomaticum + proc. Nasalis + proc. alveolaris )
5. Mandibula ( Corpus + Ramus )

* Bagian – bagian terlihat / terdapat :

1. Glabella
2. Arcus Superciliaris
3. NASION ( = Pertemuan kedua Os nasale + Os Frontale pada linea mediana )
4. Sutura Metopica ( bila ada )
5. ORBITA dengan bagian / struktur sekitarnya, seperti :
- Margo Supraorbitalis
- Foramen / Incisura Supraorbitalis
- Margo Infraorbitalis
- Foramen Infraorbitalis
6
6. Tuber Maxillare
7. Fossa Canina
8. Proc. Alveolaria Maxillae + Dentes Superior
9. Foramen Zygomaticofaciale
10. Apertura Piriformis ( Apertura Nasalis Anterior )
11. Os Nasale
12. Ramus Mandibulae
13. Bagian dari Corpus Mandibulae
( Foramen Mentale, Proc. Alveolaria + Dentes Inferior,
Protuberantia Mentalis, Tuberculum Mentale dan Linea Obliqua )
14. Sutura- sutura yang menghubungkan antara tulang pada Norma Anterior ini.

7
NORMA LATERALIS

* Dilihat / dipandang dari aspectus lateralis ( dari samping ).

* Bagian tulang yang dapat dilihat, berasal / dibentuk dari :

1. Os Temporale ( Squama + Pars Mastoidea + Pars tympanica + Pars


Styloideus )
2. Os Parietale ( Squama parietalis )
3. Os Frontale (Squama Frontalis )
4. Os Occipitale ( Squama Occipitalis )
5. Os Sphenoidale ( Ala Magna Ossis Sphenoidalis )
6. Os Nasale
7. Os Zygomaticum
8. Maxilla
9. Mandibula

8
* Bagian – bagian yang terlihat / terdapat :

1. Bagian – bagian yang sama terlihat pada Norma Verticalis


- Sutura Coronaria + Sutura Lambdoidea
- Tuber Frontale + Tuber Parietale

2. Bagian – bagian yang sama terlihat pada Norma Posterior


- Sutura parietomastoidea + Sutura Occipitomastoidea + Asterion
- Linea Nuchae Suprema, Superior dan Inferior
- Protuberantia Occ. Ext ( = Inion )

3. Bagian – bagian yang sama terlihat pada Norma Anterior


- Arcus Superciliaris
- Orbita + Margo Supraorbitalis, For / Inc. Supraorbitalis, Margo Infraorbitalis,
for. Infraorbitalis.
- Tuber Maxillare
- Os Zygomaticum ( + for. Zygomaticofaciale )
- Os Nasale + Apertura Piriformis
- Corpus mandibula ( for. Mentale, proc. Alveolaris + dentes inferior, protuberantia mentalis,
linea obliqua )
- Ramus mandibula ( proc. Coronoideus, proc. Condyloideus, Angulus Mandibulae, Collum
Mandibulae )

9
4. Articulatio Temporo Mandibularis
5. Arcus Zygomaticus ( dibentuk Os zygomaticum, proc. zygomaticus ossis
maxillae + temporalis )
6. Ala Magna Ossis Sphenoidalis
7. Pars Tympanica os temporalis ( porus acusticus externus )
8. Pars Mastoidea os temporalis / proc. mastoideus
9. Processus styloideus
10. Pars Squamosa ossis temporalis :
– Fossa Temporalis
– Fossa Infratemporalis
– Linea Tempolaris Superior
– Linea Tempolaris Inferior
11. PTERION ( = pertemuan os frontale + parietale + temporale +
sphenoidale )

10
NORMA BASALIS
= Norma Inferior

* Dilihat / dipandang dari aspectus inferior ( dari bawah ), dengan melepaskan


( tidak termasuk ) Mandibula.

* Bagian – bagian tulang yang dapat dilihat, berada / dibentuk dari :


1. Maxilla ( proc. Palatinus + proc. Alveolaris )
2. Os Palatinum ( Pars Horizontalis )
3. Os Vomer
4. Os Sphenoidale ( ala magna + corpus + proc. Pterygoideus )
5. Os Occipitale ( Squama + pars lateralis + pars basilaris )

* Bagian tulang yang dapat dilihat, berasal / dibentuk dari :

a) Yang terletak diventral garis transversal anterior yang melalui tuberculm


articulare ( proc. Zygomaticus os. Temporalis )
1. Proc. Alveolaris + proc. Palatinus maxillae, for. Incisivum.
2. Pars Horizontalis os. Palatinus, Spina nasalis posterior, for. Palatinum
majus + minor, choanae.
3. Processus Pterygoideus os sphenoidalis ( lamina medialis + lateralis )
4. Os Vomer
11
b) Yang terletak di dorsal garis transversal anterior, di ventral garis transversal
porterior.

1. Ala magna + corpus sphenoidale, spina ossis sphenoidalis, for. Ovale +


spinosum
2. Tuberculum pharygeum
3. Forame Lacerum
4. Proc. Styloideus, fossa mandibularis, for. Caroticum externum, fossa
jugularis, sulcus tuba auditivae, pars tympanicus, proc. Zygomaticus,
fissura petrotympamnica
proc. Mastoidea + sulcus a. occipitalis, incisura mastoideum.

c) Yang terletak didorsal garis transversal posterior yang melalui tepi anterior
proc. Mastoideus.

1. Condylus occipitale, for. Occipitale magnum, Foramen jugulare,


proc. Mastoideus, for. Stylomastoideum, protuberantia occ. ext., crista
occ. ext., canalis condylaris, canalis N. XII

12
NEUROCRANIUM
= OSSA CRANII

* Terdiri / dibentuk oleh :

1. OS OCCIPITALE ( 1 )
2. OS FRONTALE ( 1 )
3. OS PARIETALE ( 2 )
4. OS TEMPORALE ( 2 )
5. OS SPHENOIDALE ( 1 )
6. OS ETHMOIDALE ( 1 )

* Neurocranium dapat pula dibagi menjadi 2 bagian, yaitu :

1. BASIS CRANII
2. CALVARIA CRANII

13
1. BASIS CRANII, dibentuk oleh :

- Lamina cribrosa ossis ethmoidalis + crista galli


- Pars orbitalis ossis frontalis
- Sebagian pars squamosa ossis temporalis + pars petrosa ossis
temporalis
- Sebagian pars squamosa + pars lateralis + pars basilaris ossis
occipitalis
- Ala magna + ala parva + corpus ossis sphenoidalis

2. CALVARIA CRANII, dibentuk oleh :

- Pars squamosa ossis occipitalis


- Pars squamosa ossis temporalis
- Pars squamosa ossis frontalis
- Os Parietale

14
* Bagian tulang yang membentuk Calvaria Cranii, terutama merupakan OS PLANUM.
OS Planum, terdiri dari 3 lapisan dari luar kedalam :

1. Tabula Externa
- Suatu lapisan substantia compacta
- Bersifat lebih elastis
- Lebih tebal

2. Diploe
- Lapisan diantara Tabula externa dengan Tabula Interna
- Suatu lapisan substantia spongiosa
- Berisi vena dan dilalui oleh Vena Emissaria

3. Tabula Interna
- Suatu lapisan substantia compacta
- Akan berhadapan dengan meninx
- Bersifat kurang elastis
- Lebih tipis

15
1. OS OCCIPITALE

Terdiri dari bagian – bagian utama :


1. SQUAMA OCCIPITALIS
2. PARS LATERALIS OSSIS OCCIPITALIS
3. PARS BASILARIS OSSIS OCCIPITALIS

2. OS FRONTALE

Terdiri dari bagian – bagian utama :


1. SQUAMA FRONTALIS
2. PARS NASALIS OSSIS FRONTALIS
3. PARS ORBITALIS OSSIS FRONTALIS

16
3. OS PARIETALE

Terdiri dari bagian – bagian utama :

1. MARGO SAGITTALIS 1. ANGULUS OCCIPITALIS ( post - med )


2. MARGO OCCIPITALIS 2. ANGULUS FRONTALIS ( ant – med )
3. MARGO FRONTALIS 3. ANGULUS SPHENOIDALIS ( ant – lat )
4. MARGO SQUAMOSUS 4. ANGULUS MASTOIDEUS ( post – lat )

4. OS TEMPORALE

Terdiri dari bagian – bagian utama :


1. SQUAMA TEMPORALIS
2. PARS MASTOIDEA OSSIS TEMPORALIS
3. PARS TYMPANICA OSSIS TEMPORALIS
4. PARS PETROSA OSSIS TEMPORALIS ( = Pyramis )
5. PARS / PROCESSUS STYLOIDEUS

17
5. OS SPHENOIDALE

Terdiri dari bagian – bagian utama :


1. CORPUS SPHENOIDALE
2. ALA MAGNA OSSIS SPHENOIDALIS ( = Ala Major )
3. ALA PARVA OSSIS SPHENOIDALIS ( = Ala Minor )
4. PROCESSUS PTERYGOIDEUS

6. OS ETHMOIDALE

Terdiri dari bagian – bagian utama :


1. LAMINA CRIBROSA OSSIS ETHMOIDALIS
2. LAMINA PERPENDICULARIS OSSIS ETHMOIDALIS
3. LABYRINTHUS ETHMOIDALIS

18

Anda mungkin juga menyukai