Tugasan Fonetik & Fonologi Bahasa Melayu

PEMARKAHAN
SEMESTER 1 SESI 2010/2011
TUGASAN
KOD & NAMA KURSUS
PPGPJJ SEMESTER 2 SESI 2013/2014

BML 3043
FONETIK & FONOLOGI BAHASA MELAYU
TAJUK TUGASAN
SOALAN
1. Dengan bantuan gambar rajah, huraikan vokal dan konsonan

Bahasa Melayu
2. Bincangkan hal mengenai pasangan minimal Bahasa Melayu
3. Bincangkan hal mengenai Sistem Ejaan Baharu Bahasa Melayu
serta contoh-contoh perkataan dalam 18 jenis keselarasan vokal
dalam Ejaan Baharu Bahasa Melayu tersebut.
DISEDIAKAN OLEH
NAMA
NO. MATRIK
NORHAFIZA BT ISMAIL
D20112054242
PUSAT PEMBELAJARAN:
UPSI 01(A131PJJ)
NAMA TUTOR E-LEARNING: PROFESOR DR ABDUL HAMID B

MAHMOOD
TARIKH SERAH: 25 Mei 2014
Page | 1
ISI KANDUNGAN
PERKARA/KANDUNGAN
1.0 Pengenalan
2.0 Vokal dan Konsonan Bahasa Melayu
MUKA SURAT
4-27
3.0 Pasangan Minimal
27- 28
4.0 Sistem Ejaan Baharu
28 - 37
5.0 PENUTUP/KESIMPULAN
38
6.0 RUJUKAN
39
Page | 2
1.0
PENGENALAN
Bunyi bahasa dan bunyi bukan bahasa iaitu gerak tubuh adalah dua jenis bunyi yang
telah dihasilkan oleh alat-alat pertuturan manusia. Bunyi bahasa terbahagi kepada konsonan,
vokal, dan semi vokal. Bunyi bukan bahasa pula adalah seperti berdehem, batuk, pergerakan
tangan dan mesejnya sukar difahami sepenuhnya.
Bunyi bahasa adalah bunyi yang dihasilkan oleh alat artikulasi manusia yang digunakan
dalam pertuturan (Abdul Hamid mahmood dan Nik Hassan Basri Nik Ab Kadir(2012:23). Jika
tiada halangan atau gangguan pada alat artikulasi seperti tatkala bernafas, maka bunyi bahasa
tidak akan terjadi. Manuis sentiasa menyedut udara setiap hari dan ianya merupakan tenaga
utama dalam menghasilkan bunyi bahasa. Ketika kita sedang bernafas dan udara disedut ke
dalam paru-paru serta dihembuskan keluar, ketika itulah bunyi bahasa terhasil. Tempat atau
alat artikulasi yang dilalui ialah batang tenggorok, pangkal tenggorok, kerongkong, rongga
mulut, rongga hidung atau rongga hidung bersama-sama dengan alat yang lain.
Bunyi disebut vokal apabila tiada halangan pada alat artikulasi. Arus udara keluar terusmenerus tanpa sekatan dan halangan untuk bunyi vokal hanya pada pita suara. Halangan
yang hanya terjadi pada pita suara tidak lazim disebut artikulasi (Verhaar, J.W.M. 1977:17)
kerana vokal dihasilkan dengan halangan pita suara, maka pita suara bergetar. Glotis dalam
keadaan tertutup tetapi tidak rapat sekali dan semua vokal adalah bunyi bersuara.
Terdapat 20 organ artikulasi yang mewujudkan bunyi bahasa iaitu:
1. Bibir atas
11. Tengah lidah
2. Bibir bawah
12. Belakang lidah
3. Gigi atas
13. Akar lidah
4. Gigi bawah
14. Epiglotis
5. Gusi
15. Pita suara
6. Lelangit keras
16. Rongga tekak
7. Lelangit lembut
17. Rongga hidung
8. Anak tekak
18. Rongga mulut
9. Hujung lidah
19. Rahang
10. Hadapan lidah
20. Tenggorok
Page | 3
2.0
BUNYI VOKAL DALAM BAHASA MELAYU

Vokal adalah bunyi bersuara yang tatkala dihasilkan, udara dari paru-paru keluar
berterusan melalui rongga tekak dan rongga mulut tanpa sebarang gangguan atau sekatan.
Bunyi vokal mempunyai ciri-ciri kelantangan dan juga kepanjangan. Ini bermaksud, bunyi-bunyi
vokal akan dapat didengar dengan lebih jelas dan lebih panjang daripada bunyi-bunyi
konsonan. Vokal dalam Bahasa Inggeris terdiri daripada lapan jenis, iaitu [i], [e], [], [a], [u], [o],
[ ]dan [].
Vokal depan, vokal tengah, vokal belakang adalah tiga kelompok yang terdiri dalam
bunyi vokal Bahasa Melayu. Daripada tiga kelompok tersebut, terdapat enam jenis sahaja yang
disifatkan terdiri daripada fonem vokal Bahasa Melayu, iaitu /i/, /e/, /a/, /u/, /o/, dan //.
Penghasilan bunyi-bunyi bagi ketiga-tiga jenis vokal ini pula ditentukan oleh beberapa ciri
tertentu iaitu, keadaan bibir sama ada dihamparkan atau dibundarkan, bahagian lidah yang
terlibat sama ada depan lidah atau belakang lidah, turun naik lidah sama ada dinaikkan
setinggi-tingginya, dinaikkan sedikit atau diturunkan, keadaan lelangit lembut, sama ada
dinaikkan dan udara dari paru -paru keluar melalui rongga mulut sahaja ( menghasilkan bunyibunyi vokal atau oral) atau dinaikkan tetapi tidak rapat sehingga udara dari paru-paru keluar
melalui rongga mulut dan juga rongga hidung ( menghasilkan bunyi-bunyi vokal yang
disengaukan) dan keadaan glotis dirapatkan dan semasa udara keluar dari paru-paru pita
suara bergetar.
Kriteria yang menentukan jenis-jenis vokal itu ialah lidah, sama ada bahagian depan
lidah, tengah lidah atau belakang lidah. Sekiranya bahagian depan lidah yang berperanan,
maka vokal yang dihasilkan adalah vokal hadapan. Vokal tengah dihasilkan sekiranya
bahagian tengah lidah yang berperanan dan seterusnya, jika vokal belakang dihasilkan,
maka bahagian belakang lidah yang berperanan.
Page | 4
Rajah dibawah menunjukkan kedudukan Vokal Bahasa Melayu :
Abdul Hamid Mahmood dan Nik Hassan Basri Nik Ab Kadir (2012) mengatakan
bahawa criteria yang menentukan jenis-jenis vokal itu ialah lidah, sama ada bahagian depan
lidah, tengah lidah atau belakang lidah. Kriteria yang menentukan jenis-jenis bunyi vokal itu
dapat dirumuskan seperti berikut:
1. Bahagian lidah yang berperanan, sama ada bahagian depan, tengah atau belakang
lidah.
2. Ketinggian lidah yang dinaikkan, sama ada tinggi, separuh tinggi, rendah dan
separuh rendah.
3. Keadaan bibir, sama ada bibir dihamparkan atau dibundarkan
4. Pembukaan rahang, sama ada luas atau sempit.
Berikut adalah dihuraikan secara terperinci tentang cara bunyi vokal cardinal [i], [e], [],
[a], [u], [o], [ ]dan [] yang dihasilkan oleh alat artikulasi.
Vokal Depan Sempit (Tinggi) [i]
Cara untuk membunyikan vokal hadapan sempit iaitu proses tersebut turut berlaku:
i)
Page | 5
Keadaan bibir yang dihamparkan
ii)
Keadaan lidah yang dinaikkan setinggi yang mungkin ke arah gusi.
iii)
Dinaikkan lelangit lembut dan juga anak tekak untuk menutup rongga hidung
supaya udara tidak dapat keluar.
iv)
Pita suara dirapatkan supaya udara dari paru-paru dapat dikeluarkan dengan
menggetarkan pita suara ke rongga mulut
v)
Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi vokal depan sempit [i] seperti pada perkataan
berikut:
Awal Perkataan
Tengah Perkataan
Akhir Perkataan
[itik], [ibu], [itu], [iman]
[bila], [bina], [bibik], [liku]
[tuli], [guli], [basi], [buli]
Penghasilan vokal [i]

Vokal Depan Separuh Sempit (Separuh Tinggi) [e]
Perkara dibawah akan berlaku bagi menghasilkan bunyi vokal depan separuh sempit [e] iaitu:
i)
ii)
iii)
iv)
v)
Page | 6
Menghamparkan bibir separuh sempit

Keadaan lidah yang dinaikkan separuh tinggi ke arah gusi
Rongga hidung ditutup dengan keadaan lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan
supaya udara tidak dapat keluar melalui rongga hidung.
Pita suara dirapatkan supaya uadara dari paru-paru keluar dengan menggetarkan
pita suara ke rongga mulut
Bunyi yang dihasilkan adalah seperti berikut:
Awal Perkataan
Tengah Perkataan
Akhir Perkataan
[emak], [enak], [ekor]
[heret], [lepak], [lemas]
[sate], [kole]
Penghasilan vokal [e]

Vokal Depan Separuh Luas (Separuh Rendah) [ ]
Proses yang berlaku bagi menghasilkan bunyi vokal depan separuh luas ialah:
i)
ii)
iii)
iv)
v)
Bibir dihamparkan dengan lebih luas

Dengan keadaan depan lidah dinaikkan separuh rendah ke arah gusi.
Lelangit lembut serta anak tekak dinaikkan menutup rongga hidung supaya udara
tidak dapat keluar melalui rongga hidung.
Pita suara dirapatkan supaya udara dari paru-paru keluar dengan menggetarkan pita
suara ke rongga mulut
Awal Perkataan
Tengah Perkataan
Akhir Perkataan
[sok], [nak]
[kk], [blok]
[sor], [ol-ol]
Page | 7
Penghasilan vokal [ ].
Vokal Depan Luas Atau Rendah [ a ]
Cara menghasilkan depan luas [a] boleh dihasilkan:
i)
ii)
iii)
iv)
v)
Dalam keadaan bibir dihambarkan

Keadaan depan lidah diturunkan serendah mungkin
Lelangit lembut serta anak tekak dinaikkan menutup rongga hidung supaya udara
tidak dapat keluar melalui rongga hidung.
Pita suara dirapatkan supaya udara dari paru-paru keluar dengan menggetarkan pita
suara ke rongga mulut
Awal Perkataan
Tengah Perkataan
Akhir Perkataan
[ada],[ api], [atuk]
[dari], [dapur], [bahang],
[hiba], [tiba], [rasa]
Penghasilan vokal [a]
Page | 8
Vokal Belakang
Bahagian belakang lidah alat artikulasi yang berperanan dalam penghasilan vokal belakang.
Vokal Belakang Sempit atau Tinggi [u]
Proses yang perlu dilakukan bagi menghasilkan bunyi vokal belakang sempit ialah:
i)
ii)
iii)
iv)
v)
Keadaan bibir dibundarkan

Menaikkan belakang lidah setinggi yang mungkin ke arah lelangit lembut.
Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan untuk menyempitkan bahagian rongga
hidung supaya udara tidak dapat keluar melalui rongga hidung.
Pita suara dirapatkan serta digetarkan.
Bunyi yang dihasilkan ialah:
Awal Perkataan
Tengah Perkataan
Akhir Perkataan
[ubat], [ulat], [ubi]
[duri], [dulang], [bubur]
[labu], [baju], [balu]
Penghasilan vokal [u]

Vokal Belakang separuh Sempit atau Separuh Tinggi [o]
Proses vokal ini dihasilkan adalah seperti berikut:
i)
ii)
iii)
iv)
v)
Page | 9
Keadaan bibir dibundarkan

Belakang lidah dinaikkan separuh tinggi ke arah lelangit lembut.
Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan untuk menyempitkan bahagian rongga
hidung supaya udara tidak dapat keluar melalui rongga hidung
Pita suara dirapatkan serta digetarkan.
Bunyi yang dihasilkan ialah:
Awal Perkataan
Tengah Perkataan
Akhir Perkataan
[oleh], [otak], [orang]
[bola], [boleh], [botak]
[soto], [foto], [solo]
Penghasilan vokal [o]

Vokal Belakang Separuh Luas atau separuh rendah []
Cara membunyikan adalah seperti berikut:
i)
ii)
iii)
iv)
v)
Keadaan bibir juga dibundarkan

Menaikkan belakang lidah separuh rendah ke arah lelangit lembut
Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan untuk menutup rongga hidung supaya
udara tidak dapat keluar melalui rongga hidung.
Pita suara pula dirapatkan supaya udara dari paru-paru keluar dengan
Bunyi tersebut dihasilkan ialah bunyi vokal dan dia terdapat dalam dialek Kelantan.
Awal Perkataan
Tengah Perkataan
Akhir Perkataan
[leh], [pera]
[bleh], [prton]
[pidat], [tomat]
Penghasilan vokal []
Page | 10
Vokal Tengah
Alat artikulasi bahagian tengah adalah berperanan menghasilkan vokal tengah dan keadaan
bibirnya adalah hambar.
Vokal Tengah [ ]
Bagi menghasilkan bunyi vokal tengah, proses ini akan berlaku:
i)
ii)
vi)
vii)
iii)
Bibir yang hambar

Dinaikkan lidah sedikit ke arah lelangit keras.
Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan untuk menutup rongga hidung supaya
Pita suara pula dirapatkan supaya udara dari paru-paru keluar dengan
Bunyi tersebut dihasilkan ialah bunyi vokal
Awal Perkataan
Tengah Perkataan
[mak], [mas]
[blah], [clah]
Penghasilan vokal [ ]
Page | 11
2.1
KONSONAN
Konsonan adalah bunyi bahasa selain dripada bunyi vokal. Konsonan adalah bunyi yang
semasa menghasilkannya terdapat gangguan atau halangan oleh alat artikulasi manakala vokal
adalah bunyi yang dihasilkan oleh alat artikulasi dengan suara keluar terus-menerus tanpa
sekatan atau gangguan oleh alat artikulasi. Konsonan terdiri daripada konsonan bersuara dan
konsonan tidak bersuara. Konsonan bersuara adalah konsonan yang ketika penghasilannya,
pita suara digetarkan oleh arus udara yang keluar dari paru-paru, contohnya [b], [d], dan [g].
Manakala konsonan tidak bersuara pula dihasilkan tanpa getaran pita suara oleh arus udara
seperti [p], [t], dan [k].
Konsonan Bahasa Melayu mempunyai dua konsonan iaitu konsonan asli dan konsonan
pinjaman. Konsonan asli adalah konsonan yang digunakan oleh penutur bahasa Melayu tanpa
perubahan. Menurut Yunus Maris, Bahasa Melayu mempunyai 19 konsonan iaitu terdiri
daripada:
i.
2 konsonan letupan 2 bibir bersuara dan tidak bersuara [p,b]
ii.
2 konsonan letupan gusi bersuara dan tidak bersuara [t,d]
iii.
2 letupan lelangit lembut bersuara dan tidak bersuara [k,g]
iv.
1 konsonan hentian glottis (?)
v.
2 konsonan letusan bersuara dan tidak bersuara [c,j]
vi.
2 konsonan geseran tidak bersuara, iaitu geseran gusi tidak bersuara [s], dan
geseran glottis bersuara [h].
vii.
1 konsonan getaran bersuara [r]
viii.
1 konsonan sisian bersuara [l]
ix.
4 konsonan sengau bersuara [m, n, , n]
x.
2 konsonan separuh vokal bersuara, iaitu 1 separuh vokal 2 bibir bersuara [w],
dan 1 separuh vokal lelangit keras bersuara [j].
Penghasilan Bunyi Konsonan
Penghasilan bunyi bagi konsonan-konsonan tersebut adalah melibatkan daerah daerah artikulasi seperti dua bibir, gusi, lelangit keras, lelangit lembut, pita suara, glotis dan
rongga hidung. Bahagian mulut seperti lidah, bibir, dan gigi juga digunakan untuk menghasilkan
bunyi. Semua bahagian tersebut dinamakan artikulator. Terdapat tiga faktor yang perlu untuk
Page | 12
menghasilkan bunyi konsonan. Antaranya ialah titik artikulasi yang mana tempat artikulator itu
berada sama ada didekatkan atau dirapatkan.
CARA PENGHASILAN BUNYI KONSONAN
a. Konsonan letupan dua bibir tidak bersuara [p].

Cara membunyikannya:
i. Dua bibir ditemukan untuk menghalang sepenuhnya udara dari paru-paru yang keluar ke
rongga mulut.
ii. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan rapat ke belakang rongga tekak supaya udara tidak
dapat keluar melalui rongga hidung.
iii. Pita suara direnggangkan.

iv. Udara daripada paru-paru disalurkan melalui rongga mulut tanpa menggetarkan pita suara
dan dibiarkan tersekat pada bibir dan dilepaskan serta-merta.
v. Contoh perkataan:
awalan
pertengahan
akhiran
[palu]
[sampah]
[malap]
[pedang]
[sepah]
[sedap]
Konsonan letupan dua bibir tidak bersuara [p].
Page | 13
b. Konsonan letupan dua bibir bersuara [ b ].

i.
Dua bibir ditemukan untuk menghalang sepenuhnya udara dari paru-paru yang
keluar ke rongga mulut.
ii.
Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan rapat ke belakang rongga tekak supaya
iii.
Pita suara dirapatkan.
iv.
Udara daripada paru-paru disalurkan melalui rongga mulut dengan menggetarkan

pita suara dan dibiarkan tersekat sepenuhnya pada bibir dan dilepaskan serta-merta.
v.
Bunyi yang terhasil ialah
awalan
pertengahan
akhiran
[burun]
[tabur]
[kitab]
[balu]
[labu]
[maktab]
Konsonan letupan dua bibir bersuara [b].
c. Konsonan letupan gusi tidak bersuara [ t ].

i. Hujung lidah diketemukan, mencapai ke gigi-gusi untuk menyekat udara arus udara yang
keluar dari paru-paru ke rongga mulut.
ii. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan, rapat ke dinding tekak untuk menutup rongga
hidung supaya udara tidak dapat keluar melalui rongga hidung.
iii. Pita suara dibuka.
Page | 14
iv. Udara daripada paru-paru keluar ke rongga mulut tanpa menggetarkan pita suara, tersekat
pada gusi dan dilepaskan dengan serta- merta.
v.Contoh perkataan:
awalan
pertengahan
akhiran
[tebu]
[tahu]
[sebat]
[tabur]
[ketuk]
[patut]
Konsonan letupan gigi-gusi tidak bersuara [t].
d. Konsonan gusi bersuara [d]

Bagi menghasilkan bunyi konsonan ini, proses adalah seperti berikut:
i.
Bagi membuat sekatan penu pada arus udara yang keluar dari paru-paru ke rongga
mulut perlulah merapatkan hujung lidah pada gusi
ii.
Lelangit lembut serta anak tekak perlu dinaikkan serta dirapatkan pada dinding tekak
untuk menutup rongga hidung supaya udara tidak dapat keluar melalui rongga
hidung.
iii.
Merapatkan pita suara
iv.
Udara dari paru-paru keluar dengan menggetarkan pita suara ke rongga mulut dan
tersekat sepenuhnya pada gusi, kemudian udara tersebut dilepaskan dengan serta
merta.
v.
Bunyi yang terhasil adalah bunyi konsonan letupan 2 bibir bersuara [d] dan contoh
perkataan adalah seperti berikut:
Page | 15
awalan
pertengahan
Akhiran
[dawai]
[dedak]
[hasad]
[demam]
[padan]
[maksud]
e. Konsonan letupan lelangit lembut tidak bersuara [k]

Dihasilkan seperti berikut:
i.
Menaikkan belakang lidah dan dirapatkan pada lelangit lembut untuk membuat
sekatan penuh pada arus udara yang keluar dari paru-paru ke rongga mulut.
ii.
Lelangit lembut dan anak tekak dirapatkan pada dinding tekak untuk menyekat
udara supaya tidak dapat keluar melalui rongga hidung.
iii.
Membuka pita suara atau direnggangkan
iv.
Udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut tanpa menggetarkan pita suara. Udara
tersekat pada bahagian lelangit lembut, kemudian dilepaskan dengan serta merta.
v.
Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi konsonan letupan lelangit lembut tidak bersuara [k]
dan bunyi konsonan yang hadir dalam perkataan ialah:
awalan
pertengahan
Akhiran
[kawan]
[bakat]
[peka?]
[ketul
[lekat]
[buda?]
Penghasilan konsonan [k]
Page | 16
f. Konsonan letupan lelangit lembut bersuara [ g ].

i. Bahagian belakang lidah dinaikkan ke lelangit lembut supaya udara daripada paruparu
tersekat pada bahagian belakang lidah berdekatan dengan lelangit lembut tersebut.
ii. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan rapat ke dinding tekak untuk menyekat udara
supaya tidak dapat keluar melalui rongga hidung.
iii. Pita suara dirapatkan.
iv. Sekatan udara itu dilepaskan dengan serta-merta dengan menggetarkan pita suara. v.
Contoh perkataan:
awalan
pertengahan
akhiran
[gajah]
[agar]
[beg]
[gelap]
[gagak]
[jag]
Penghasilan konsonan [g]
Penghasilan konsonan [g]
g. Konsonan letusan lelangit keras bersuara [ j ]

i. Depan lidah ditemukan pada daerah lelangit keras dan lelangit lembut dinaikkan rapat ke
bahagian belakang rongga tekak.
ii. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan dan dirapatkan ke dinding tekak untuk menyekat
udara kelluar melalui rongga hidung.
iii. Pita suara dirapatkan
Page | 17
iv Udara daripada paru-paru melalui bahagian rongga mulut dan dibiarkan tersekat di bahagian
belakang pertemuan di antara depan lidah dan lelangit keras tersebut.
Sekatan udara itu dilepaskan perlahan-lahan dengan menggetarkan pita suara.
vi. Contoh perkataan:
awalan
pertengahan
Akhiran
[jambu]
[laju]
[mesej]
[jambang]
[tuju]
[kolaj]
Penghasilan konsonan [j]
h. Konsonan letusan lelangit keras tidak bersuara [].

i. Depan lidah ditemukan pada daerah lelangit keras dan lelangit lembut dinaikkan rapat untuk
menyekat arus udara dari paru-paru ke rongga mulut.
iii. Pita suara dibukakan.
iv. Udara daripada paru-paru melalui bahagian rongga mulut dan dibiarkan tersekat di bahagian
belakang pertemuan di antara depan lidah dan lelangit keras tersebut. Sekatan udara itu
dilepaskan dengan perlahan-lahan tanpa menggetarkan pita suara dan Contoh perkataan:
Page | 18
awalan
pertengahan
akhiran
[atan]
[bea]
[ma]
[uba]
[kaa]
[kla]
Konsonan letusan lelangit keras tidak bersuara []
i. Konsonan getaran gigi-gusi bersuara [ r ]

i. Hujung lidah ditemukan pada gusi.
iii. Pita suara dibukakan.
vi. Udara daripada paru-paru melalui bahagian rongga mulut dan menggetarkan hujung lidah
dan pita suara digetarkan
awalan
pertengahan
akhiran
[rosak]
[marak]
[makmur]
[reben]
[merah]
[gemar]
Page | 19
Konsonan getaran gigi-gusi bersuara [r].
j. Konsonan sengauan dua bibir bersuara [m].

i. Bibir bawah ditemukan dengan bibir atas untuk menyekat arus udara dari paru-paru ke rongga
mulut.
ii. Lelangit lembut dan anak tekak diturunkan supaya suara dapat memasuki rongga hidung.
iv. Udara daripada paru-paru memasuki rongga mulut dan keluar melalui rongga hidung. Bibir
dibuka dan pita suara digetarkan dan contoh perkataan:
awalan
pertengahan
akhiran
[mantan]
[kemas]
[selam]
[misai]
[lemak]
[salam]
Konsonan sengauaun dua bibir bersuara [m]
Page | 20
k. Konsonan sengauan gigi-gusi bersuara [n].

i. Hujung lidah ditemukan dengan gusi untuk menyekat arus udara dari paru-paru ke rongga
mulut.
iv. Udara daripada paru-paru memasuki rongga mulut dan terhalang pada bahagian gusi lalu
keluar melalui rongga hidung. Pita suara digetarkan dan contoh perkataannya:
awalan
pertengahan
akhiran
[nuri]
[luna]
[jalan]
[nikah]
[lena]
[katan]
Konsonan sengauan gigi-gusi bersuara [n].
l. Konsonan sengauan lelangit keras bersuara []

i. Depan lidah dirapatkan ke lelangit keras untuk menyekat arus udara dari paru-paru ke rongga
mulut.
iv. Udara daripada paru-paru memasuki rongga mulut dan terhalang pada lelangit keras-gusi
lalu keluar melalui rongga hidung. Pita suara digetarkan.
awalan
[ala]
[awa]
Page | 21
pertengahan
[haa]
[seap]
Konsonan sengauaun lelangit keras bersuara [n].
m. Konsonan sengauan lelangit lembut bersuara [].

i. Belakang lidah dinaikkan dan dirapatkan ke lelangit lembut untuk menyekat arus udara dari
paru-paru ke rongga mulut.
ii. Lelangit lembut dan anak tekak diturunkan supaya suara dapat memasuki rongga mulut.
iv. Udara daripada paru-paru keluar ke rongga mulut dan terhalang pada lelangit lembut lalu
keluar melalui rongga hidung. Pita suara digetarkan dan contoh perkataannya ialah:
awalan
pertengahan
akhiran
[aji]
[seal]
[rena]
[ilu]
[basal]
[sena]
Konsonan sengauan lelangit lembut bersuara [].
Page | 22
n. Konsonan pinjaman geseran bibir tak bersuara [f].

i. Bibir bawah dirapatkan kepada gigi atas untuk membuat sempitan supaya udara keluar
dengan menggeser melalui ruang yang sempit.
ii. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan supaya udara tidak dapat memasuki rongga
hidung.
iv. Udara daripada paru-paru keluar dengan menggeser melalui sempitan pada bibirgigi. Pita
suara tidak digetarkan dan contoh perkataanya adalah seperti berikut:
awalan
pertengahan
akhiran
[fasa]
[kafir]
[alaf]
[fama]
[safari]
[mualaf]
Konsonan pinjaman geseran bibir tak bersuara [f].
o. Konsonan pinjaman geseran bibir-gusi bersuara [v].

i. Bibir bawah dihampirkan kepada gigi atas untuk membuat sempitan supaya udara keluar
dengan menggeser melalui ruang yang sempit.
hidung.
iv.Udara daripada paru-paru keluar dengan menggeser melalui sempitan pada bibirgigi. Pita
suara digetarkan dan contoh perkataan berikut:
Page | 23
awalan
pertengahan
[violin]
[kanvas]
[van]
[larva]
Konsonan pinjaman geseran bibir-gusi bersuara [v].
p. Konsonan pinjaman geseran gigi tak bersuara [].

i. Hujung lidah dihampirkan kepada gigi atas dan gigi bawah untuk membuat sempitan supaya
udara keluar dengan menggeser melalui ruang yang sempit.
hidung.
iv. Udara daripada paru-paru keluar dengan menggeser melalui sempitan pada gigi atas dan
gigi bawah. Pita suara tidak digetarkan.
awalan
pertengahan
akhiran
[elasa]
[pean]
[keri]
[abit]
[inin]
[wari]
Konsonan pinjaman geseran gigi tak bersuara [].
Page | 24
q. Konsonan geseran gigi-gusi tak bersuara [s].

i. Depan lidah ditemukan pada daerah gusi untuk membuat sempitan.
iii. Pita suara direnggangkan.
iv. Udara daripada paru-paru keluar menggeser melalui sempitan pada daerah gusi.
v.Pita suara ttidak digetarkan dan contoh perkataan:
awalan
pertengahan
akhiran
[silap]
[kasar]
[lemas]
[sikat]
[lasak]
[kipas]
Konsonan geseran gigi-gusi tak bersuara [s].
r. Konsonan geseran glotis tak bersuara [h].

i. Pita suara dibuka untuk membuat sempitan pada glotis.
iii. Udara daripada paru-paru keluar menggeser melalui sempitan glotis. Pita suara digetarkan
dan contoh perkataanya tersebut ialah:
Awalan
pertengahan
akhiran
[hari]
[mahir]
[tanah]
[hantu]
[tahan]
[sirih]
Page | 25
Konsonan geseran glotis tak bersuara [h].
s. Konsonan sisian gigi-gusi bersuara [ l ].

i. Hujung lidah ditemukan pada daerah tengah gusi untuk membuat sekatan pada arus udara
yang keluar dari paru-paru ke rongga mulut.
iv. Udara daripada paru-paru ke rongga mulut tetapi hanya dapat keluar melalui sisian atau
tepian.ada daerah gusi. Pita suara digetarkan.
awalan
pertengahan
akhiran
[lima]
[tilam]
[tebal]
[lidah]
[talam]
[kebal]
Konsonan sisian gigi-gusi bersuara [ l ].

Konsonan separuh vokal dua bibir bersuara [w].
i. Bibir dibundarkan.
ii. Belakang lidah dinaikkan ke arah lelangit lembut tetapi tidak menyentuh lelangit lembut.
iii. Pita suara dirapatkan. iv. Udara daripada paru-paru ke rongga mulut. Pita suara digetarkan.
iv. contoh perkataannya ialah:
Page | 26
awalan
pertengahan
akhiran
[watak]
[biawak]
[straw]
[wanita]
[bawal]
[takraw]
Konsonan separuh vokal dua bibir bersuara [w].
3.0
PASANGAN MINIMAL
Pendahuluan
Apa
yang
dikatakan
dengan
fonemik
ialah
bidang
linguistic
yang
membincangkan hal yang berkaitan dengan system atau fungsi bahasa. Fonem pula
ialah unit bunyi yang terkecil yang membezakan makna dan perbezaan makna ini pula
dapat dilihat pada pasangan minimal atau pasangan terkecil prkataan. Sebagai contoh
pasangan minimal, pedang dengan petang terdapat bunyi berbeza (distingtif) iaitu bunyi
p dan bunyi t. Oleh sebab perkataan pedang hampir sama, kecuali bunyi p dan t, maka
ini dikatakan bahawa bunyi p dan bunyi t adalah bunyi yang distingtif yang membezakan
makna. Dengan itu, bunyi p dan bunyi t adalah bertaraf fonem yang berbeza dan bunyi
fonem ini diletakkan dalam kurungan fonem, iaitu /p/ dan /t/.
Pasangan minimal
Terdapat manusia yang sukar untuk menyebut sesuatu perkataan dan

menjadikan kekeliruan dalam menyebut perkataan yang hampir sama. Pasangan kata
ini mempunyai beza kata yang kecil sahaja kerana melibatkan dua fonem yang berbeza.
Perkataan ini mempunyai bilangan suku kata yang sama tetapi berbeza fonem dan
Page | 27
boleh mengubah maksud perkataan tersebut. Guru perlu mengenalpasti murid yang
kurang mahir menyebut perbezaan fonem ini perlulah diberi latihan menyebut perkataan
ini berkali-berkali dan membuat ulangan. Ia juga dapat membantu murid yang pendiam
dan ia juga akan menjadikan pengajaran dan pembelajaran yang menyeronokkan. Apa
yang dikatakan dengan pasangan minimal ialah pasangan yang terkecil iaitu pasangan
perkataan yang hampir sama dari segi sebutan dan juga cara menghasilkan bunyi
perkataan tersebut tetapi masih terdapat perbezaan kecil pada bunyi (fonem) tertentu
yang membezakan makna antara perkataan tersebut. Perkataan-perkataan yang
menunjukkan pasangan minimal ialah seperti berikut:
Page | 28
Paku
Baku
Tari
Dari
Laku
Lagu
Baca
Baja
Sama
Sana
Serong
Sorong
Bayang
Bawang
Garu
Guru
Situ
Satu
Garu
Guru
Sayang
Wayang
Dalam
Talam
Cari
Jari
Kaya
Paya
Barat
Karat
4.0
SISTEM EJAAN BAHARU BAHASA MELAYU
4.1 SEJARAH SISTEM EJAAN BAHARU BAHASA MELAYU
Ejaan Bahasa Melayu mempunyai tradisi yang tersendiri yang lebih lama berbanding
tulisan rumi atau tulisan jawi. Bahasa Melayu telah mempunyai tradisi tulisan iaitu Tulisan Kawi,
Batak, Lampung dan Rencong dan digunakan oleh masyarakat Melayu di Kepulauan Asia
Tenggara. Sistem Ejaan Bahasa Melayu membawa maksud Sistem Ejaan Rumi Bahasa
Melayu, iaitu system ejaan baharu yang telah dipersetujui oleh kerajaan Malaysia dan juga
Pemerintahan Republik Indonesia pada tahun 16 Ogos 1972. Hasil kata sepakat Majlis Bahasa
Inidonesia-Malaysia (MBIM) bagi pihak kerajaan Malaysia dan pemerintahan Republik
Indonesia, maka terlaksanalah Sistem Ejaan Rumi ini pada tahun 1972. Badan yang ditugaskan
menyusun pedoman ejaan Rumi di Malaysia ialah Jawatankuasa Tetap Bahasa Malaysia yang
dilantik oleh Menteri Pendidikan, dan Jawatankuasa ini diletakkan di bawah Dewan Bahasa dan
Pustaka. (Daftar Ejaan Rumi Bahasa Malaysia, 1978:v).
Sistem Ejaan bagi tulisan rumi dikatakan agak maju dengan menggunakan lambang
baris
dan
lambang
suku
kata
bagi
menunjukkan
perbezaan
antara
bunyi-bunyi.
Walaubagaimanapun, ejaan rumi dan juga ejaan jawi telah dikaji semula dengan lebih terperinci
kerana tulisannya banyak melibatkan masyarakat pada hari ini. Pada abad ke-16, Bahasa
Melayu terus ditulis dengan huruf rumi oleh pedagang, pengembara serta penjelajah dan juga
sarjana Eropah. Namun demikian, hasil usaha mereka dalam banyak hal tidak begitu sempurna
dan terdapat banyak kesilapan. Dengan kedatangan bangsa Belanda ke Timur, tulisan rumi
mula mendapat asas dalam ejaan rumi bahasa Indonesia pada abad ke-17. Orang Inggeris juga
berminat terhadap Bahasa Melayu dan telah mengasaskan beberapa kaedah ejaan Rumi pada
abad ke-17 hingga abad ke-19. Orang Inggeris telah menyusun semula ejaan rumi termasuk
ejaan Rumi Thomas Bowrey (1901), ejaan Rumi J.Howison (1800), ejaan Rumi William
Marsden (1812), ejaan Rumi Negeri-negeri Selat (1878), ejaan Rumi Swettenham (1881) dan
ejaan Rumi Maxwell (1882), yang kesemuanya berpedoman kaedah transliterasi huruf jawi
kepada Rumi (Ismail Dahaman, 1992:43).
Pada tahun 1902, bermulalah perancangan ejaan Rumi yang pertama di Tanah
Melayu dan kerajaan Negeri-negeri Melayu Bersekutu menubuhkan sebuah jawatankuasa
ejaan yang diketuai oleh R.J Wilkinson. Secara rasminya, ejaan Wilkinson digunakan di semua
Page | 29
sekolah umum di Tanah Melayu. Ejaan itu sama seragam dengan ejaan yang digunakan dalam
semua kamus dan penerbitan karangan Wilkinson sendiri yang dihasilkan dari tahun 1901
hingga tahun 1940-an dan antarnya ialah Kamus Jawi- Melayu-Inggeris (1903).
Sistem ejaan Rumi Zaba adalah sistem ejaan yang terkenal selepas Sistem Ejaan
Wilkinson dan telah disusun serta diperkemaskan dalam jangkamasa beberapa tahun dan
termuat dalam beberapa buah buku pedoman bahasa terbitan Pejabat Karang Mengarang
SITC, terutamanya dalam (i) Ilmu Bahasa Melayu Penggal 1(1926), (ii) Pelita Bahasa Melayu
Penggal 1 (1941), dan (iii) Daftar Ejaan Melayu (Jawi Rumi) (1949) dengan judul Petua-petua
Ejaan Rumi yang kesemuanya dikarang oleh Zaba. Sistem Ejaan Zaba telah digunakan
sebagai Ejaan Sekolah yang sebenar dan sebagai ejaan rasmi kerajaan sehingga digantikan
dengan Sistem Ejaan Rumi Baharu Bahasa Malaysia yang dirasmikan penggunaannya pada
16Ogos 1972.
Ada juga system ejaan Rumi yang lain diajar di Tanah Melayu dan juga Singapura
sebelum tahun 1967 seperti ejaan Fajar Asia iaitu ejaan Rumi yang digunakan dalam Fajar Asia
iaitu ejaan Rumi yang digunakan dalam majalah FAJAR ASIA yang diterbitkan di Singapura
pada zaman pendudukan Jepun 1942-1945. Fajar Asia telah digunakan oleh Asas50 sebagai
ejaan Rasmi mereka, (Ismail Dahaman, 1992:43). Soal Sistem Ejaan Melayu telah
dibincangkan dalam Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu yang ketiga dalam tahun 1956
dan ianya mendapat perhatian lebih serius dan telah beberapa pembaharuan telah dibuat.
Setelah dua tahun menjalankan perundingan, termaktublah satu perjanjian persahabatan antara
Persekutuan Tanah Melayu dengan Negara Republik Indonesia. Jawatankuasa Ejaan Rumi
Persekutuan Tanah Melayu dibawah pimpinan Tuan Syed Nasir bin Ismail telah ditubuhkan
dengan
kerjasama
Panitia
Pelaksanaan
Bahasa
Indonesia
di
bawah
pimpinan
Dr
Slametmuljana telah diadakan pada tahun tersebut dan terhasillah Ejaan Malindo. Usaha ini
terbantut kerana konfrantasi antara Kerajaan Malaysia dan kerajaan Indonesia, akan tetapi
ianya bersambung pada semula selepas tamatnya konfrantasi Indonesia-Malaysia (1963-1966).
Satu delegasi kebudayaan dari Indonesia di bawah pimpinan Kolonel Wahju Sukatjo
mengunjungi Dewan Bahasa dan Pustaka pada bulan September 1966. Resolusi daripada
kunjungan ini ialah memberi syor kepada kerajaan masing-masing supaya Ejaan Malindo
(1959) itu dilaksanakan. Istilah-istilah bahasa Melayu dan bahasa Indonesia juga dicadangkan
supaya diselaraskan. Suatu kertas kerja telah disediakan bagi mengemukakan cadangan
Page | 30
sistem Ejaan Malindo tersebut. Walaupun begitu, sistem ejaan tersebut perlu diperbaiki lagi
sebelum dilaksanakan di kedua-dua negara tersebut.
Hasil daripada rundingan yang telah dibuat pada 23 Mei 1972, satu kenyataan bersama telah
ditandatangani oleh Menteri Pelajaran Malaysia pada pada waktu itu iaitu Dato Hussain Onn
dengan Menteri Pendidikan dan Kebudayaan Indonesia iaitu Bapak Mahsuri dengan tujuan
untuk melaksanakan ejaan baru itu. Pada 16 Ogos 1972 , sistem ejaan tersebut telah
diisytiharkan secara rasmi serentak di kedua-dua buah negara. Satu risalah berkenaan " Sistem
Ejaan Rumi Bahasa Malaysia" diterbitkan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka untuk kegunaan
orang ramai. Dengan adanya sistem ejaan baharu ini, tidak akan timbul lagi masalah sistem
ejaan yang harus diikuti dan digunakan terutamanya bagi mata pelajaran Bahasa Malaysia di
sekolah-sekolah dan ejaan rumi media-masa di negara ini.
(Abdul Hamid Mahmood, Menguasai Bahasa Melayu Tinggi, 124).
Sistem Ejaan ini masih lagi menghadapi masalah kecil dan Jawatankuasa Tetap Bahasa
dibentuk dan bertemu dengan Panitia Pengembangan Bahasa Indonesia bagi mengatasi
masalah tersebut. Terbentuklah Majlis Bahasa Indonesia Malaysia pada 29 Disember 1972 dan
telah membincangkan segala permasalahan mengenai Sistem Ejaan Baru dalam persidanganpersidangan majlis tersebut. Majlis Jawatankuasa Tetap Bahasa Indonesia-Malaysia ini telah
berhasil mengeluarkan pedoman umum ejaan yang lebih lengkap iaitu " Pedoman Umum Ejaan
Bahasa Malaysia" setelah lima kali bersidang dan diterbitkan pada 5 Disember 1974.
Sistem Ejaan Baharu bagi Bahasa Malaysia-Indonesia telah dilancarkan penggunaannya oleh
Perdana Menteri, Tun Haji Abdul Razak bin Datuk Hussein, bertempat di Dewan Bahasa dan
Pustaka, Kuala Lumpur pada 1972 yang mana majlis pelancaran turut dihadiri oleh Menteri
Pelajaran, Encik Hussein Onn dan Ketua Pengarah Dewan Bahasa dan Pustaka, Tuan Haji
Sujak bin Rahiman dan Tan Sri Syed Nasir Ismail.
Pelancaran ini turut diadakan di Jakarta oleh Presiden Suharto pada 16 Ogos 1972.
Pelancaran penggunaan sistem ejaan yang baharu ini adalah hasil dari persetujuan antara
Malaysia dan Indonesia yang sejak sekian lama berhasrat untuk menyediakan suatu sistem
ejaan yang sama dengan menggunakan bahasa yang sama dan dapat memberi faedah kepada
kedua-kedua negara. Ejaan Baru ini adalah merupakan muafakat Malaysia Indonesia yang
telah mengenyahkan tradisi ejaan lama dan menggantikan Sistem Ejaan
Zaba di Malaysia, serta Ejaan Soewandi di Indonesia.
Page | 31
4.2 ABJAD DAN HURUF
Sistem Ejaan Baharu Bahasa Melayu yang diselaraskan dengan Sistem Ejaan Bahasa
Indonesia telah menggunakan sebanyak 26huruf abjad tulisan rumi. Dibawah adalah hurufhuruf tersebut:
Page | 32
Huruf
Sebutan
Perkataan
Aa
Abang
Bb
bi
Batuk
Cc
si
Caci
Dd
di
Dadu
Ee
Epal
Ff
ef
Feri
Gg
ji
Gajah
Hh
ec
Harimau
Ii
ai
Ikan
Jj
je
Jarum
Kk
ke
Kakak
Ll
el
Lampu
Mm
em
Makan
Nn
en
Nasi
Oo
Orang
Pp
pi
Parang
Qq
kiu
Quran
Rr
ar
Rusa
Ss
es
Sakit
Tt
ti
Tikus
Uu
yu
Udang
Vv
vi
Van
Ww
dabliu
Wayang
Xx
eks
Xilafon
Yy
wai
Yoyo
Zz
zek
Zirafah
4.3 HURUF VOKAL
Terdapat enam huruf vokal dan bunyi vokal standard dalam Bahasa Melayu. Hurufhuruf yang melambangkan pemakanannya adalah seperti berikut:
Huruf vokal
Di depan
Di tengah
Di belakang
atuk
baju
soya
e (i) e-pepet
emak
teman
sosiolisme
e (ii) e- talling
elok
petak
tauge
ikan
limau
feri
otak
kota
video
ulat
bulat
baju
4.4 HURUF DIFTONG
Huruf diftong dalam Bahasa Melayu ialah ai, au, dan oi. Contohnya ialah:
Diftong
Di depan
Di tengah
Di belakang
ai
aising
khairat
Dubai
au
aurat
taubat
Limau
oi
oidium
Boikot
amboi
4.5 HURUF KONSONAN
Terdapat 26 huruf konsonan dalam Bahasa Melayu dan daripada 26 tersebut lima
daripadanya memakai huruf gabungan iaitu gh, kh, ng, dan ny. Contoh-contohnya ialah:
Huruf konsonan
Di depan
Di tengah
Di belakang
batu
sambut
Sebab
cuba
baca
Mac
duka
beduk
Abad
feri
safron
alaf
gajah
moga
Udang
Page | 33
gh
ghairah
magrib
Mubaligh
harimau
leha
Subuh
jagung
hajat
Kolaj
kuda
leka
Lepuk
kh
khairat
akhbar
Tarikh
limau
beli
Bilal
makan
lambat
Enam
nasi
enam
Teman
ng
nganga
bunga
Hening
ny
nyamuk
nyanyuk
pening
Lampu
Siap
quran
wuquf
Buraq
rusa
dera
Liar
sarung
tusuk
Lekas
sy
syarat
isytihar
Quraisy
timah
letak
Sepit
van
universiti
wau
bawa
Takraw
yakin
sayu
z (i)z
zaki
lazat
Lafaz
(ii)x
xenon
4.6 SISTEM KELARASAN HURUF VOKAL
Sistem kelarasan huruf vokal telah diambilkira dalam sistem Ejaan Bahasa Melayu.
Sistem Keselarasan Huruf Vokal bererti system atau aturan mengikut kesesuaian dua huruf
vokal yang membentuk dua suku kata pada dasar, iaitu pasangan antara huruf vokal ini
mengikut syarat yang berikut:
i)
Keselarasan antara dua huruf vokal pada kata dasar.
ii)
Kata dasar hendaklah berakhirnya suku kata tertutup
iii)
Bagi kata yang mengandungi lebih daripada dua suku kata yang terlibat dengan
system keselarasan vokal hanyalah dua suku kata yang terakhir sahaja.
Page | 34
Sistem Kekecualian Keselarasan Huruf Vokal pula digunakan untuk pengejaan kata
pinjaman.
POLA KESELARASAN HURUF VOKAL
Terdapat sebanyak 18 pola keselarasan huruf vokal dalam Sistem Ejaan Baharu
Bahasa Melayu iaitu:
18 Pola keselarasan vokal
Bil
Suku kata
Suku kata akhir
praakhir
tertutup
atas, panah, galah, halaman
adik, sabit, kalis
ampun, asuh, batuk, kabus
e pepet
emak,enam,sembilang,lebih
e pepet
betik,benih,sembelih
e pepet
belum,tempuh,temenggung,tenun
e talling
ekar,enak,denak,tewas
e talling
e talling
gelek, heret, leceh,selekeh
e talling
ekor,elok,esok,serong
10
ikan,bintang,hilang,timang
11
sisih,pilih,belimbing
12
hidung,timun,riuh,tiup
13
longkang,borang,orang
14
e talling
boleh,korek,celoteh
15
tolong,borong,sotong,botol
16
udang,sukan,ubat,kundang
17
ubi,putih,usik,tulis
18
ubun,tujuh,tunduk,tungku
Page | 35
Contoh pemakaian
POLA KEKECUALIAN KEPADA KESELARASAN HURUF VOKAL
Dalam Sistem Ejaan Baharu Bahasa Melayu, terdapat beberapa perkataan yang
dikecualikan daripada hukum keselarasan vokal. Hukum ini dilaksanakan kepada beberapa
perkataan yang berasal daripada bahasa Nusantara dan kata serapan daripada bahasa
Inggeris. Sistem ini dikenali sebagai Pola Kekecualian Keselarasan Vokal. Terdapat sejumlah
perkataan daripada bahasa Jawa yang sering digunakan dalam bahasa Melayu, namun
pengejaannya dikecualikan daripada hukum keselarasan vokal yang digunakan. Perkataanperkataan tersebut ialah aneh, perabot, lancong, lakon, calon, lapor, tulen, pamer, kaget,
gembleng. Walaubagaimanapun, dalam hal ini ramai yang masih keliru dengan pengejaan
perkataan-perkataan
yang
disebutkan
itu.
Cara
terbaik
untuk
masalah
ini
dengan
menghafazkannya, dan boleh dianggap salah satu langkah terbaik. Pola kekecualian
keselarasan vokal melibatkan pasangan vokal berikut:
BIL
POLA VOKAL
CONTOH KATA BAHASA
CONTOH KATA BAHASA
NUSANTARA
INGGERIS
a-e
Pamer, aneh, kaget
Kaberat, panel
a-o
Pancong,lapor,perabot
Kontraktor,atom
e pepet- e-talling
Gembleng
e pepet - o
Bendok,jempol,bendok
Gabenor
i-e-talling
imlek
Parlimen,tiket
i-o
Pilon, ijon
Transistor
u-e-talling
tulen
dokumen
u-o
buron
konduktor
pakem
Teater
a- e-pepet
10
e-talling i
Hipotesis,objektif
11
e-talling u
Petroleum
12
e pepet-e pepet
Dendem,pepet
13
i-e pepet
iseng
14
o-i
Hipokrit
15
o-u
Bonus
16
u-e
Page | 36
lumer
Filem,partikel
skuter
Daripada 18 pola itu,terdapat lapan pola yang merupakan pola yang berubah daripada sistem
ejaan lama. Dasar berkaitan perubahan ini telah menetapkan supaya penggunaan huruf vokal i
atau u pada suku kata akhir tertutup dilakukan sekiranya suku kata praakhir menggunakan
huruf vokal a, e (pepet), i atau u seperti yang berikut:
BIL
POLA
EJAAN LAMA
EJAAN BARU
a-i
gaseng
Gasing
a-u
jantong
Jantung
e(pepet)-i
batek
batik
e(pepet)-u
jengok
Jenguk
e(talling)-e(talling)
lepir
Leper
e(talling)-o
tenguk
Tengok
e(talling)-a
diwan
Dewan
i-i
biseng
bising
i-u
nibong
Nibung
10
0-0
buhung
Bohong
11
o-a
hurmat
Hormat
12
o-e
comping
Compeng
13
u-i
guleng
Guling
14
u-u
dudok
duduk
Perkataan yang terlibat biasanya mengandungi huruf konsonan yang akhirannya adalah
dengan huruf h, k, ng dan r.
Manakala bagi pola yang tidak berubah daripada sistem ejaan lama, maka
penggunaan huruf vokal e (taling) atau o dilakukan pada suku kata akhir tertutup jika suku kata
praakhir menggunakan huruf vokal e (taling) atau o. Contoh:
Page | 37
Bil
1
Pola
e taling - e taling
e taling - o
o - e taling
o-o
Contoh Perkataan
leceh, gelek, teleng,
selekeh
tempoh, belok, telor,
selekoh
oleh, boleh, ponteng,
celoteh
pokok, rokok,
kelompok, seloroh
5..0 KESIMPULAN
Tugasan ini banyak membincangkan mengenaik fonetik iaitu ilmu yang menyelidiki
bunyi-bunyi bahasa tanpa melihat fungsi bunyi itu sebagai pembeda makna dalam sesuatu
bahasa (Marsono dalam bukunya fonetik (1986:1). Faedah mempelajari fonetik adalah melatih
dalam sebutan yang betul,berguna bagi melatih orang yang gagap dan juga orang yang tidak
tahu menyebut huruf r. Selain itu, ia juga dapat membantu murid menyebut perkataan dengan
betul. Fonologi pula adalah sebagai fungsi mengkaji bunyi bahasa. Fonologi dapat menentukan
system bunyi atau menentukan huruf-huruf atau fonem-fonem tertentu yang seterusnya
mewujudkan system ejaan bagi sesuatu bahasa. Faedah mempelajari fonologi pula adalah
membolehkan kita mencipta system ejaan dan juga membolehkan kita mengeja dengan betul.
Organ tutur manusia sangat penting dalam menghasilkan bunyi bahasa. Antara organ
tutur manusia yang penting adalah seperti lidah,bibir, gusi, lelangit, anak tekak, gigi, rongga dan
pita suara dan rahang. Setiap satu daripada alat artikulasi berkenaan mempunyai fungsi yang
tersendiri. Misalnya, bibir yang boleh berfungsi menyekat atau menghalang perjalanan udara
serta lidah yangberperanan paling aktif dalam pengeluaran bunyi bahasa. Penghasilan bunyi
konsonan dan vokal pula sama ada yang bersuara dan tidak bersuara adalah dihasilkan oleh
alat artikulasi manusia yang sangat penting iaitu pita suara. Kesimpulannya, untuk
mendapatkan atau menghasilkan sesuatu bunyi bahasa yang tepat, alat artikulasi atau organ
tutur manusia memainkan peranan yang amat penting.
Page | 38
6.0 Rujukan:
Abdul Hamid Mahmood dan Nur Farah Lo Abdullah (2007). Linguistik, Fonetik dan Fonologi
Bahasa Melayu.Kuala Lumpur: Percetakan Zafar Sdn. Bhd.
Abdul Hamid Mahmood dan Nur Farah Lo Abdullah (2007). Menguasai Bahasa Melayu Tinggi.
Kuala Lumpur: Percetakan Zafar Sdn. Bhd.
Abdullah Hassan Dan Ainon Mohd (1994). Bahasa Melayu Untuk Maktab Perguruan. Fajar
Bakti Sdn.Bhd.
Clark, John & Colin Yallop (1995): An introduction to phonetics and phonology, 2ed. Oxford:
Blackwell.
Harimurti Kridalaksana (1984). Kamus Linguistik. Gramedia Pustaka Utama.
Indirawati bt Zahid dan Mardian Shah bt Omar. (2006). Fonetik dan Fonologi. PTS Profesional
Publishing Sdn. Bhd.
Nor Hashimah Jalaluddin (1998). Asas fonetik. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka
Page | 39

Tugasan Fonetik &amp; Fonologi Bahasa Melayu

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Tugasan Fonetik &amp; Fonologi Bahasa Melayu

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

PEMARKAHAN

SEMESTER 1 SESI 2010/2011

KOD & NAMA KURSUS

PPGPJJ SEMESTER 2 SESI 2013/2014

1. Dengan bantuan gambar rajah, huraikan vokal dan konsonan

NAMA TUTOR E-LEARNING: PROFESOR DR ABDUL HAMID B

2.0 Vokal dan Konsonan Bahasa Melayu

3.0 Pasangan Minimal

4.0 Sistem Ejaan Baharu

11. Tengah lidah

12. Belakang lidah

13. Akar lidah

15. Pita suara

16. Rongga tekak

17. Rongga hidung

18. Rongga mulut

10. Hadapan lidah

BUNYI VOKAL DALAM BAHASA MELAYU

Rajah dibawah menunjukkan kedudukan Vokal Bahasa Melayu :

Keadaan bibir yang dihamparkan

Keadaan lidah yang dinaikkan setinggi yang mungkin ke arah gusi.

[itik], [ibu], [itu], [iman]

[bila], [bina], [bibik], [liku]

[tuli], [guli], [basi], [buli]

Penghasilan vokal [i]

Menghamparkan bibir separuh sempit

[emak], [enak], [ekor]

[heret], [lepak], [lemas]

Penghasilan vokal [e]

Bibir dihamparkan dengan lebih luas

Dalam keadaan bibir dihambarkan

[ada],[ api], [atuk]

[dari], [dapur], [bahang],

[hiba], [tiba], [rasa]

Penghasilan vokal [a]

Keadaan bibir dibundarkan

[ubat], [ulat], [ubi]

[duri], [dulang], [bubur]

[labu], [baju], [balu]

Penghasilan vokal [u]

Keadaan bibir dibundarkan

[oleh], [otak], [orang]

[bola], [boleh], [botak]

[soto], [foto], [solo]

Penghasilan vokal [o]

Keadaan bibir juga dibundarkan

Bibir yang hambar

2 konsonan letupan 2 bibir bersuara dan tidak bersuara [p,b]

2 konsonan letupan gusi bersuara dan tidak bersuara [t,d]

2 letupan lelangit lembut bersuara dan tidak bersuara [k,g]

1 konsonan hentian glottis (?)

2 konsonan letusan bersuara dan tidak bersuara [c,j]

1 konsonan getaran bersuara [r]

1 konsonan sisian bersuara [l]

4 konsonan sengau bersuara [m, n, , n]

Penghasilan Bunyi Konsonan

a. Konsonan letupan dua bibir tidak bersuara [p].

iii. Pita suara direnggangkan.

Konsonan letupan dua bibir tidak bersuara [p].

b. Konsonan letupan dua bibir bersuara [ b ].

Pita suara dirapatkan.

Udara daripada paru-paru disalurkan melalui rongga mulut dengan menggetarkan

Bunyi yang terhasil ialah

Konsonan letupan dua bibir bersuara [b].

Tugasan Fonetik & Fonologi Bahasa Melayu

Tugasan Fonetik & Fonologi Bahasa Melayu