Anda di halaman 1dari 21

Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah

Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

NS P KEMAHIRAN INEHURAI S ENUKAT PELAJARAN

- Latih tubi bebaca perkataan ju kad imbasan

os mat jug kucig


ka moh teg co
dek empag entag cep
sok lembu itik pug

- M urid mabaca perkataan de biperneng.

2.5 Bebaca rangkai kate - M urid mabaca ayat de mong rangkai kate de betul.

1) Apak kilog serwal cereg.


2) Eng nglog cengkot wog pai

- M urid mabaca rangkai kate ru mabincang imakne.

Cuntoh:
1. serwal cereg 4. deg papat 7. yoj lipat
2. abat batik 5. cermin mat 8. sentol mat
3. cengkot wog 6. sentol pug 9. palok os

- M urid mabina ayat ju rangkai kata de biog.

2.6 Hibaca perkataan de mong bediftong, vokal - Latih tubi maije ru mabaca perkataan de mong:
beganding ru konsonan begabung

17
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

NS P KEMAHIRAN INEHURAI S ENUKAT PELAJARAN

a) Diftong

Cuntoh:
mensau relai kedei kui
belau panei selai semai

a) Vokal beganding

Cuntoh:
reis jeak kuak peo
beak kuog peoh ceak

b) Konsonan begabung

Cuntoh:
nyinyoi nyani ngoi ngut
nyaknyi nyenang nyek nyam

2.7 Hibaca ayat senang - M urid mabaca ayat senang ru mapeham imaksud.

Cuntoh:
1) Long kica cana.
2) Ka bica ya kucig.
3) Ame kisiksuj abat ku batangari.

18
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

NS P KEMAHIRAN INEHURAI S ENUKAT PELAJARAN

2.8 Hibaca bebagei jenis ayat - M urid mabebaca bebagei ijenis ayat majoi intonasi de betul.

i) Ayat penyate
Cuntoh:
Ipoh ibu nengri Perak.

ii) Ayat tenanya


Cuntoh:
Ku belo hek gei?

iii) Ayat seru


Cuntoh:
Amboi, ibernor bunga adeh!

iv) Ayat ernor


Cuntoh:
Andak, nyong bob ajeh.

2.10 Hibaca bebagei bahan menaca - M urid mabaca bahan-bahan menaca de bisedia.

Cuntoh:
Kad menaca.

2.11 Hibaca ru hipaham perkataan ru ayat - M urid mabaca memerip ayat de bisedia ya cikgu, telas ajeh
maog imakne perkataan ru imakne ayat.

2.14 Baca ru hipaham imaklumat de mong ku gambar - M urid maneng ru mabaca imaklumat de mong ku gambar.

Cuntoh:
sengoi ajeh kicet ba.

19
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

NS P KEMAHIRAN INEHURAI S ENUKAT PELAJARAN

- M urid maisi tempat kusong ru perkataan de biog bepandu


ku gambar.

Cuntoh:

Sengoi ajeh _______ cep. (kiperis, kiput)

Apak Along kijual _____________ (sempa, betar)

20
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

NS P KEMAHIRAN INEHURAI S ENUKAT PELAJARAN

- M urid mabaca ru mapadan ayat ru gambar.

Cuntoh:

Sengoi ajeh kiberakit ku batangari.

Sengoi ajeh kihuj kening jehu.

2.15 Hibaca ru susut ayat hijoi urutan de betul - M urid mabaca ru masusut perkataan de kijadi ayat de betul
bepandu gambar.

Cuntoh:

21
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

NS P KEMAHIRAN INEHURAI S ENUKAT PELAJARAN

Kulam itik ku kililoi.


Itik kililoi ku kulam.
- M urid mabaca ru masusut ayat majoi icerite de betul
bepandu ku gambar.

Cuntoh:
1) Adeh itik.
2) Adeh itik eng.
3) Itik kililoi ku kateh kulam.

1.

_______________________

2.

_______________________

22
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

NS P KEMAHIRAN INEHURAI S ENUKAT PELAJARAN

3.

_______________________

3.1 Hicatat muh-muh bende - M urid matulis muh-muh bende mapandu ku gambar de
bisedia.
• maisi suku kata
• maisi huruf de biwes
• matulis perkataan

- M urid matulis muh-muh bende kateh bilik derjah.

- M urid matulis muh-muh bende de mong ku kawasan


sekulah ru kantin.

3.2 Hitulis ru hipelengkap ayat hopeterang inehatur houi M urid maisi tempat kusong ru perkataan de sesuei kijoi
nunanek kerjak inehatur.

Cuntoh: Hibeh tempat bunga

1. Kot ___________________ awat.


( nuruas, nubuku)

23
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

NS P KEMAHIRAN INEHURAI S ENUKAT PELAJARAN

2. Ku kembeg awat hibersih ru ______________.


(hiukir, hiwes)

3. Kerat _________________ ui itapak.


(papat, jehu)

24
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

NS P KEMAHIRAN INEHURAI S ENUKAT PELAJARAN

4. Sep ___________ ku ikerop awat, certad ku itapak.


(gam, suj)

3.3 Hitulis nunoh nej ayat matematik de kijadi ayat - M akenal perkataan numbor.
penyata
Cuntoh:
0 = kusong
1 = nanek
2 = nar
3 = nik

- Hitukar ayat matematik kijadi ayat penyate.

Cuntoh:
1 + 1 = 2 (nanek tambah nanek bijadi nar)

2 + 1 = 3 (nar tambah nanek bijadi nik)

3 + 2 = 5 (nik tambah nar bijadi lima)

1 - 0 = 1 (nanek biwes kusong ti nanek)

25
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

NS P KEMAHIRAN INEHURAI S ENUKAT PELAJARAN

2 - 1 = 1 (nar biwes nanek ti nanek)

3 - 2 = 1 (nik biwes nar ti nanek)

3.4 Hisusut ru hitulis ayat-ayat de sesuei hijoi nehatur isi - M urid matulis nunoh nej ayat mapandu petikan de biog
majoi inehatur isi.

Cuntoh:
1. Uda kiet nu sekulah
2. Ke kimamuh
3. Uda kikus ju beknet
4. Telas kimamuh kingut teh

3.5 Hisenarei perkataan de mong imbuhan ku imula - M urid masenarei engrok asal.

Cuntoh:
ca man
ngut en
kus pinui
gei jar

- M urid maisi engrok imula ru imbuhan imula bi, ki, hi, be,
ber, per, mu

Cuntoh:
bica kica hica
bingut kingut hingut
bikus kikus hikus
himan kiman himan
perman muman bepinui

26
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

NS P KEMAHIRAN INEHURAI S ENUKAT PELAJARAN

bijar kijar hijar


bersela

3.7 Hisambung nar ayat ru engrok hubung de sesuei - Hikenal engrok hubung ru igenuna.

Cuntoh:
1. Aluj kica hubi. Aluj kica ka.
= Aluj kica hubi ru ka.

2. Abau kiman bula. Acau kiman bula.


= Abau ru Acau baiman bula.

3. Susut kerusi. Susut mije.


= Susut kerusi ru mije.

3.8 Hiui ayat tenanya ru hiog jenawab hijoi ju bahan - Hikenal engrok tenanya.
menaca
Cuntoh:
ma ku belo
lempu merip
bo

- Hibina ayat tenanya ru hiog jenawab hibepandu ju bahan


menaca.

Cuntoh:
Bo imuh ilei leklep ajeh?
Ijenawab: M uh ilei leklep ajeh Bah Ayob.

27
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

NS P KEMAHIRAN INEHURAI S ENUKAT PELAJARAN

Ku belo kigei?
Ijenawab: Ke kigei ku Taman Tapah.

3.9 Hitulis cerite de hicerngai - Hiisi tempat kusong ru perkataan de sesuei hibepandu ju
cerite de hicerngai.
rau kitarik kikarau

kicekcip kiremeh kililit

Cerite rau ru tiji

Ku jeres mong nik ikor _______________ de sungar.


Kura ajeh _______________ senta kucig bekbed.
Kucing _______________ ha nyi.
Rau ajeh mai pet ha kura tengah _______________.
Kura _______________ ha relai tengah bekbed.
Ipenyudah kura ajeh _______________ ya relai lei dat.

28
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

S IS TEM ENGROK

Abjad konsonan Bahasa Semai bitulis bijoi isembut.


Engrok (6) enam huruf vokal de biguna kateh Bahasa Semai ialoh enggei adeh:

a - (a) - apak ame atuk


- wal gau rau ral
e (pepet) (e) - enam empag entoi
- lempa berwog cenol
e (taling) (e) - hek lek res gej
i - (i) - ipel ikor inol
- pingat sikat cicak dinik sisir
o - (o) - opis ok os
- bob belok bor co cok kop
u - (u) - udang urag urat umur
- kemur mur hubi kumur kunur gul pug

DIFTONG

Bahasa Semai mong 6 jenis diftong ialoh au, ei, eu, ui, ru oi.

au - lau, mensau
ai - selai, relai
ei - serlei, panei
eu - teu, leu
ui - sui, kui
oi - sengoi, ngoi, liloi

29
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

BIL. TATAMENGWAL INEHURAI

1.0 Morfologi

1.1 Golongan engrok

a) Engrok muh

i) Engrok muh am Cuntoh:


mije, pingsel, kucig, co, deg, pug

ii) Engrok muh khas Cuntoh:


Long, Andak, Bidor, Kampung Tonggang, Perak

iii) Engrok ganti muh Cuntoh:


adeh, ajeh, eng, hek, enjen

b) Engrok kerjak

i) Engrok kerjak transitif Cuntoh:


siksuj, bakli, gakgi, muman

Cuntoh:
ii) Engrok kerjak tok transitif
bekbed, menyanyi, gigei, jug , jenjap, jerjar

c) Engrok adjektif

i) Engrok adjektif isifat atau keadaan Cuntoh:


bor, bersih, rajit, kuat, panei, kedei

Cuntoh:
ii) Engrok adjektif warne
biyeg, belak, ceher, belaar, rehoi, belaer

Cuntoh:
iii) Engrok adjektif neukur cereg, pati, nyeh, entoi, macot, luas, tebal, ensei

30
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

BIL. TATAMENGWAL INEHURAI

iv) Engrok adjektif bentuk Cuntoh:


bulat, lipir, bujor, sejeu

v) Engrok adjektif pancaindera

• rasa Cuntoh:
ceet, keer, gerag, kedej, belap, beloj
• neng
Cuntoh:
keme , bor, niknej, beusek

d) Engrok Tugas

i) Engrok hubung Cuntoh:


ru, atau, tapi, kerana

ii) Engrok seru Cuntoh:


adoi, acut, adehei, oh, is, eh, amboi

iii) Engrok tenanya Cuntoh:


ma, menong, lempu, merip, bageiharo, bo imai, bo

iv) Engrok perintah Cuntoh:


wes, de, bei, et, tulug, pojno, sabar, ui, beh

v) Engrok bantu Cuntoh:


telas, pernah, peksik, kaha, amen

vi) Engrok penguat Cuntoh:


iteninui, icengreg, ijengre

• cerngai Cuntoh:
renyah, sengek, serakngek, lempog

31
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

BIL. TATAMENGWAL INEHURAI

• kerngoi Cuntoh:
wangi, seeg, cehar, pengus, hanyir, ceeg, seug, ceeng

• hisentuh Cuntoh:
selej, selun, leem, gehaj, cegeh

vii) Engrok adjektif waktu Cuntoh:


pergelap, yah, dijis, dui, kelem

viii)Engrok adjektif care Cuntoh:


deras, lingah, lamat, pelahat

ix) Engrok adjektif sengi Cuntoh:


riag, getik, hok, hod, kengrog

x) Engrok adjektif jarak Cuntoh:


nya, re, hemre

xi) Engrok penegas Cuntoh:


ka, la

xii) Engrok nafi Cuntoh:


Nyiknyuk, tok, pek

xiii)Engrok sendi muh Cuntoh:


ku, nu, ju, untuk, begei, ya, ru

xiv) Engrok perya Cuntoh:


hooh, betul, menar, ya, kena

xv) Engrok benilag Cuntoh:


memerip, rimdij, mungkah, kennem, dikdij

32
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

BIL. TATAMENGWAL INEHURAI

xvi) Engrok arah Cuntoh :


menteh, menreh, ibeg, celod, semade, cerner, bucu, kacoh,
ceba, ngar, bareh
1.2 Ibenentuk engrok

a) Engrok tungal Cuntoh :


baju, ka, meskar, eng , hek, ajeh, hubi, jehu, sela

b) Engrok tenerbit

i) ku iawal Cuntoh :

ki - kiet, kijoi, kide, kicoh, kibual

mu - muman, muuteh, muureh, muutah

nge - ngekngut, ngeknut

be - belemunj, belentag, beragi, bereis

ber - bersog, berjug, bersenta, bersentol

bi - bihot, bihok, biriyag, bica, bigei

i - iteg, ijug, imoh, imat, iengrok, inyenulag

se - sesayet, senungar

pe - penanei, penanggang, perenjeg, perenneng

ku - kuhubekbed, kuhucakca, kuhungut, kuhumuh

per - peryos, perneng, perenggei, perlei, perjeg, perlug, perjap, perloj

33
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

BIL. TATAMENGWAL INEHURAI

kaha - kahadat, kahasui, kahajug, kahaet, kahaneng, kahajar,


kahangekngut

c) Engrok ganda Cuntoh:


ditah-direh, belug-beleg, cehur-ceher, belaur-belaar,
sengek-sengong, piklej-pikluj, jerpes-jerpas, biyug-biyeg

2.0 S INTAKS IS

2.1 Jenis-jenis ayat

a) Ayat penyate Cuntoh:


1. Ipoh ibu lengri Perak.
2. Bah Goli cikgu Sekolah Kebangsaan M usuh.

b) Ayat tenanya

i) Ayat tenanya ru engrok tenanya Cuntoh:


1 M erip iherga bob ajeh?
2. Lempu hek haet nu Kuala Lumpur?

ii) Ayat tenanya tok beengrok tenanya Cuntoh:


1. Remla kijenjap?
2. Hek hacakca?

c) Ayat perintah Cuntoh:


1. Pes bilik darjah adeh.
2. Nyong bob kemil mije ajeh.

d) Ayat seruan Cuntoh:


1. Adoi, pehod jug eng!
2. Amboi, ibernor baju adeh!

34
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

BIL. TATAMENGWAL INEHURAI

2.2 Bentuk-bentuk ayat

a) Ayat tungal Cuntoh:


1. Batangari ajeh entoi.
2. M ergas ajeh garag.

b) Ayat majmuk Cuntoh:


1. Ani kibaca bob.
2. M ilah kibeh kire-kire.
Ani kibaca bob tapi M ilah kibeh kire-kire.

Cuntoh:
1. Ayob kingut teh.
2. Jogan kica cana.
Ayob kingut teh tapi Jogan kica cana.

35
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

PENJODOH BENILAG

Penjodoh benilag ialoh perkataan de biguna bepasag ru engrok muh bile kiternyul benilag.

PENJODOH BENILAG HURAIAN

Cuntoh:
• segar nusegar cog, nar segar telei

• kebe nukebe limau, nar kebe pengleg

• meknat numeknat penglai, nar meknat peluru, nik meknat nangka

• kuntup/penapeh nukuntup bunga

• batag nubatag pen, nar batag jehu, nik batag kapo

• helei nuhelei abat, nar helei baju, nik helei kertas

• urag/mom nuurag sayet, nar urag cikgu

• dengneng deg nudengneng deg, nar dengneng jambor

• ikor nuikor ka, nar ikor pug, nik ikor roi

• tare nutare jehu, nar tare legos, nik tare langsat

• bilah nubilah yoj, nar bilah gasek, nik bilah cenucok lemunj

• buku nubuku sabun, nubuku bata

• kepig nukepig ceber, nukepig ruti, nar kepig papat

• pasag nupasag penakei, nar pasag kasut, nar pasag pengantin

36
Inehurai Senukat Pelajaran Bahasa Semai Sekulah Rendah
Peringkat Nanek Tahut 3 ru 4

PENJODOH BENILAG HURAIAN


• perdu nuperdu serei, nar perdu awat, nik perdu cog

• bungkah numungkah ka kelah

PERIBAHAS A

Peribahasa ialoh ayat atau kelompok engrok de mong isenusut de tetap ru mong ierti tetentu. Ku peringkat adeh, hat simpulan
bahasa ru perumpamaan taleh biog tumpuan.

Itujuan hibelajar peribahasa ialoh hopebuleh ru hopebiasa murid-murid maguna peribahasa de sesuei hoperhol ipenikir ru inerasa
kateh bengwal ru tenulis.

S impulan Bahasa :

• Kesumbe ku moh - ierti - Inemewah ru isennang nenumom ajeh tok kekal


• Ca empoj canuk - ierti - M ai liu atau mai engra de bepengelaman
• M ai iluj - ierti - Kenon haknuk
• Rah ha cep birai - ierti - Empak renyah
• Hat ikeme - ierti - Kerdol de keme

Perumpamaan:

• Enggei cok ru kucig - ierti - Betemu taleh babekelahi


• Enggei kit pug - ierti - Empag renyah
• Kitendang ya pos - ierti - Hipedir niknej mai kijug nu diri lei
• Kitulak ya dog - ierti - Biget gei atau jeg ku kengleh
• Enggei mai penas - ierti - Senggat
• Enggei kop ru remet - ierti - Perenglai ru jenapi de rasi
• Begei tento ru kelag - ierti - M ek neusik mai

37

Anda mungkin juga menyukai