HBSC3203

CHEMISTRY II

NO. MATRIKULASI

840312135126001

NO. KAD PENGNEALAN

840312135126

NO. TELEFON

0135781546

E-MEL

chinhuieng@oum.edu.my

PUSAT PEMBELAJARAN

SARAWAK LEARNING CENTRE

ISI KANDUNGAN
HBSC3203 CHEMISTRY II

Page 1

KANDUNGAN
1.0

MUKASURAT

PENGENALAN

1(a)

FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI KADAR

TINDAK BALAS

1(b)

i)

Kepekatan

ii)

Suhu

EKSPERIMEN MENGKAJI KESAN MANGKIN TERHADAP

KADAR TINDAK BALAS

2.0

KEISOMERAN
(a)

Formula Struktur Bagi Isomer Pentane

(b)

Formula Am

i)

Sikloheksadiena

ii)

2-etilsikloheksa-1,3-diena

(c)

Mekanisme Tindak Balas

10

(d)

Kegunaan Siklopentana Dalam Industri

10

3.0

KESIMPULAN

11

4.0

RUJUKAN

12

1.0

PENGENALAN

HBSC3203 CHEMISTRY II

Page 2

Kadar Tindak Balas

Tindak balas kimia (chemical reaction) berlaku apabila bahan tindak balas (reactant)
dicampurkan bersama-sama, pada keadaan yang sesuai.Kelajuan sesuatu tindak balas kimia itu
dipanggil kadar tindak balas (rate of reaction).
Semasa tindak balas kimia, bahan tindak balas digunakan sehinggalah hasil tindak
balasnyanya (product) terbentuk. Oleh itu, jumlah bahan tindak balas akan berkurangan
manakala jumlah hasil tindak balas akan meningkat, sebagaimana tindak-balasnya diteruskan.
Oleh itu, kadar tindak balas boleh ditentukan oleh salah satu daripada cara-cara berikut:
1.

Kadar kehilangan bahan tindak balas, atau

2.

Kadar pembentukan sesuatu hasil tindak balas (product).

Kadar tindak balas boleh ditakrifkan sebagai jumlah sesuatu bahan tindak balas yang
digunakan bagi setiap unit masa.

Kadar tindak balas juga boleh ditakrifkan sebagai jumlah hasil tindak balas yang diperolehi
per unit masa.

1a.

FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI KADAR TINDAK BALAS

Terdapat tindak balas kimia yang berlaku dengan cepat, dan ada juga yang berlaku
dengan perlahan. Faktor-faktor yang boleh mempengaruhi kadar tindak balas adalah saiz,
kepekatan, tekanan, suhu dan kehadiran mangkin.

i.

Kepekatan
HBSC3203 CHEMISTRY II

Page 3

Apabila kepekatan meningkat, bilangan partikel per isipadu juga meningkat, kadar tindak balas
meningkat.iaitu semakin tinggi kepekatan semakin tinggi kadar tindak balas.pertambahan
kepekatan bahan tindak balas bermakna bilangan zarah bahan tindak balas dalam satu unit
isipadu campuran akan bertambah. Oleh itu, zarah bahan tindak balas akan berlanggaran dengan
lebih kerap. Frekuensi pelanggaran bertambah.Orientasi pelanggaran yang betul juga bertambah.
Maka,frekuensi pelanggaran berkesan juga bertambah. Hal ini meninggikan kadar tindak balas.

ii.

Suhu
Apabila suhu meningkat, tenaga kinetik zarah semakin meningkat, kadar tindak balas meningkat
suhu yang tinggi akan menambahkan tenaga kinetik zarah bahan tindak balas. Oleh itu, zarah
bahan tindak balas bergerak dengan lebih pantas dan frekuensi perlanggaran bertambah. Maka,
frekuensi perlanggaran berkesan juga bertambah. Tenaga yang dipunyai zarah oleh zarah bahan
tindak balas juga bertambah apabila suhu meningkat.Oleh itu, lebih banyak zarah yang
mempunyai tenaga pengaktifan untuk menghasilkan perlanggaran berkesan. Pertambahan
frekuensi perlanggaran berkesanmeninggikan kadar tindak balas

1b.

Mangkin ialah bahan yang mengubah kadar sesuatu tindak balas dan mangkin tidak akan

mengalami sebarang perubahan kimia pada akhir tindak balas. Mangkin bersifat tidak berubah
dari segi kuantiti dan komposis kimia, tindakan mangkin juga adalah khusus. Mangkin hanya
diperlukan dalam kuantiti yang kecil serta tidak mengubah kuanti hasil tindak balas. Mangkin
juga menyediakan satu jalan alternatif yang mempunyai tenaga pengaktifan yang rendah.
Eksperimen tersebut di bawah adalah untuk mengkaji kesan mangkin terhadap kadar tindak
balas.

EKSPERIMEN

Kesan Mangkin Terhadap Kadar Tindak Balas

TUJUAN

Mengkaji Kesan Mangkin Terhadap Kadar Tindak Balas

MASALAH

Bagaimana kesan kuantiti mangkin terhadap kadar tindak balas

HIPOTESIS

Jika

kuantiti

mangan(IV)

oksida.

Mn

bertambah,

kadar

penguraian hidrogen peroksida akan bertambah

PEMBOLEHUBAH :
HBSC3203 CHEMISTRY II

i) Dimanipulasikan

: Kuantiti mangkin
Page 4

ii) Bergerak balas

: Kadar tindak balas

iii) Dimalarkan

: Isipadu dan kepekatan larutan hidrogen

peroksida

RADAS

Penyumbat getah, salur pengantar, kelalang kon, buret, besen, jam

randik, silinder penyukat, kaki retort dan penyepit

BAHAN

Larutan hidrogen peroksida,

, serbuk mangan (IV)

oksida. Mn

KAEDAH

1) Penuhkan buret dengan air dan telangkupnya dengan besen

yang berisi.
2) 50

larutan hidrogen peroksida,

disukat dan larutan

itu dituangkan ke dalam kelalang kon serta salur pengantar

seperti Rajah 1.
3) Penyumbat getah dibuka dan dimasukkan satu butir mangan
(IV) oksida.
4) Dengan serta merta, jam randik dimulakan dan isipadu oksigen
yang dibebaskan dicatat setiap minit sehingga minit ke 5.
5) Langkah 1-4 diulangi dengan menggunakan empat butir mangan

Gambarajah 1

KEPUTUSAN

HBSC3203 CHEMISTRY II

Page 5

experiment 1

experiment 2

Eksperimen 1 : Kadar tindak balas menggunakan 0.2g serbuk mangan (IV) oksida
Masa (saat)

30

60

90

120

150

180

210

240

Bacaan buret

48.60

42.00

36.10

30.70

25.60

21.20

16.80

13.40

9.95

0.00

6.60

12.50

17.90

23.00

27.40

31.80

35.20

38.65

(cm3)
Isipadu gas
oksigen yang
terhasil (cm3)

Eksperimen 2 : Kadar tindak balas menggunakan 0.8g serbuk mangan (IV) oksida
Masa (saat)

30

60

90

120

150

180

210

240

Bacaan buret
(cm3)

49.30

40.55

34.30

28.30

23.10

18.35

14.20

10.30

6.90

Isipadu gas
oksigen yang
terhasil (cm3)

0.00

8.75

15.00

21.00

26.20

30.95

35.10

39.00

42.40

HBSC3203 CHEMISTRY II

Page 6

Yang terhasil (cm3)

Isipadu gas oksigen

Graf isipadu gas oksigen yang terhasil melawan masa

45
40
35
30
25
20
15
10
5
0

0.2g mangan (IV)

oksida
0.8g mangan (IV)
oksida

100

200

300

Masa (saat)

Persamaan kimia,

PEMERHATIAN

Daripada eksperimen yang dijalankan di atas, graf bagi eksperimen 2 didapati

lebih curam berbanding graf bagi eksperimen 1. Ini adalah kerana kadar tindak balas di dalam
eksperimen 2 lebih pantas daripada eksperimen 1. Apabila kepekatan hidrogen peroksida
meningkat, bilangan partikel per unit isipadu juga meningkat.dan partikel-partikel amat rapat
antara satu sama lain. Apabila bilangan partikel meningkat, kekerapan perlanggaran juga
semakin meningkat yang menyebabkan kadar tindak balas juga meningkat.

KESIMPULAN

Pemangkin ialah bahan yang mengubah kadar sesuatu tindak balas dan tidak mengalami
sebarang perubahan kimia pada akhir tindak balas.

HBSC3203 CHEMISTRY II

Page 7

2a.

Formula am bagi pembakaran lengkap :

(

Contoh : Pembakaran pentana

Isomer isomer bagi pentane

Keisomeran struktur ialah sejenis bentuk keisomeran yang mana molekul-molekul

dengan formula molekul yang sama mempunyai atom-atom yang diikatkan dalam susunan yang
berbeza, iaitu bertentangan dengan kestereoisomeran. Keisomeran struktur boleh dibahagikan
kepada :

Keisomeran rantai : Isomer-isomer rantai mempunyai komponen-komponen rantai yang

disusun dengan cara yang berbeza untuk mencipta struktur yang berlainan. Umpamanya,
3-metilpentan ialah isomer 2-metilpentan. Pentana wujud dalam tiga bentuk isomer: npentana, isopentana dan neopentana.

Keisomeran kedudukan: Isomer-isomer kedudukan wujud apabila sebuah kumpulan

fungsian mengubahkan kedudukannya dalam rantai. Dalam gambar rajah, 2hydroksipentana telah menjadi 3-hydroksipentana. Banyak isomer aromatik wujud kerana
kandungannya boleh ditempatkan pada bahagian-bahagian cecincin benzena yang
berbeza. Hanya terdapat satu isomer fenol yang tunggal, iaitu hydroksibenzena, tetapi
terdapat kresol (metilfenol) yang mana kumpulan metil tambahan dapat ditempatkan pada
tiga kedudukan yang berbeza dalam cecincin untuk menghasilkan tiga isomer. Xilenol
mempunyai satu kumpulan hydroksil dan dua kumpulan metil untuk menghasilkan
sejumlah enam isomer.

HBSC3203 CHEMISTRY II

Page 8

Keisomeran kumpulan fungsian: Dalam keisomeran ini, satu kumpulan fungsian berpisah
untuk menjadi kumpulan yang lain. Umpamanya, sikloheksana dan 1-Heksena
mempunyai formula

yang sama. Kedua-dua ini dianggap sebagai isomer-isomer

kumpulan fungsian kerana sikloheksana ialah alkana manakala 1-Heksena ialah alkena
dan oleh itu, harus mempunyai formula molekul yang sama

2b.

Formula am bagi sikloheksadiena

C
C

C
C

Formula am bagi 2-etilsikloheksa1,3-diena

C
C

C
C

HBSC3203 CHEMISTRY II

Page 9

2(c) Mekanisme Tindak Balas

Penghalogenan
C

+C

+ HCl

Dengan kehadiran cahaya UV, metilsikloheksadiena akan mengalami tindak balas

penggantian dengan klorin sama seperti alkana bukan kitaran. Walau bagaimanapun, ia juga
mempunyai keupayaan untuk bertindak balas dalam gelap.
Jika tiada cahaya UV, metilsikloheksadiena boleh mengalami tindak balas tambahan di
mana ikatan yang rosak. Dengan klorin, metilsikloheksadiena memberi metilkloroheksadiena
Ini masih boleh berlaku dengan kehadiran cahaya - tetapi anda akan mendapat tindak balas
penggantian juga.
Ikatan itu rosak kerana siklopropana menerima dari tekanan ikatan. Sudut ikatan di
gelanggang adalah 60 dan bukannya nilai normal kira-kira 109.5 apabila karbon membuat
empat ikatan tunggal . Yang bertindih antara orbital atom dalam membentuk ikatan karbon karbon kurang baik daripada ia adalah normal, dan ada penolakan besar antara pasangan ikatan .
Sistem ini menjadi lebih stabil jika ikatan yang rosak .

2(d) Kegunaan siklopentana di dalam industri

Siklopentana adalah hidrokarbon alicyclic sangat mudah terbakar dengan formula kimia
dan Nombor CAS 287-92-3, yang terdiri daripada ikatan lima atom karbon terikat dengan
setiap dua atom hidrogen di atas dan di bawah pesawat. Ia berlaku sebagai cecair tidak berwarna
dengan seperti bau petrol. Takat leburnya ialah -94C dan takat didih adalah 49C. Siklopentana
adalah dalam kelas sikloalkana, sebagai alkana yang mempunyai satu atau lebih ikatan atom
karbon

HBSC3203 CHEMISTRY II

Page 10

Siklopentana hadir dalam sumber-sumber hidrokarbon semula jadi dan boleh dipisahkan
dengan pecahan penyulingan ( penapisan ) dan juga terbentuk sebagai hasil sampingan dalam
pemprosesan produk retak, contohnya melalui penghidrogenan cyclopentene dalam pecahan
produk keretakan wap. Ia juga boleh dihasilkan oleh penghidrogenan cyclopentanone atau
nyahhidrogenan haba sikloheksana .
Siklopentana adalah dalam pengeluaran di beberapa kilang Eropah dan boleh didapati
dalam jumlah industri dengan tahap kesucian yang diperlukan. Dalam masa terdekat,
pengeluaran siklopentana dijangka meningkat bergantung kepada permintaan.
Siklopentana digunakan dalam pembuatan resin sintetik dan pelekat getah dan juga
sebagai ejen bertiup dalam pembuatan busa poliuretana penebat , seperti yang terdapat dalam
banyak peralatan domestik seperti peti sejuk dan penyejuk beku saiz penuh, menggantikan
alternatif merosakkan alam sekitar seperti CFC - 11 dan HCFC- 141b.

3.0

KESIMPULAN
Melalui tugasan ini, saya dapat simpulkan bahawa kimia organik merupakan suatu kajian

sains mengenai struktur, ciri-ciri, komposisi, tindak balas, dan sintesis sebatian organik.
Pengajian kimia organik kini lebih mementingkan mekanisme tindak balas berbanding dengan
siri homolog sebatian organik itu. Sebatian organik adalah sebatian yang mengandungi unsur
karbon kecuali oksida karbon (karbon monoksida dan karbon dioksida), sebatian karbida,
sebatian sianida, sebatian karbonat, dan sebatian bikarbonat. Sebatian-sebatian organik yang
mudah boleh dikelaskan mengikut kumpulan berfungsi yang hadir dalam sebatian itu. Kehadiran
kumpulan berfungsi tersebut seterusnya akan menentukan siri homolog sebatian tersebut.
Manakala sebatian hidrokarbon merupakan sebatian kimia yang mengandungi hanya
karbon (C) dan hidrogen (H). Ia semua mengandungi rangka tunjang dari karbon dan atom
hidrogen lekat pada rangka tunjang tersebut. (Seringkali istilah ini digunakan sebagai ringkasan
istilah alifatik hidrokarbon.)

HBSC3203 CHEMISTRY II

Page 11

4.0

RUJUKAN

http://saripatulazizah.blogspot.com/p/chemistry-f5.html

http://www.pingje.org/out/faktor-yang-mempengaruhi-kadar-tindakbalas-kimia/

http://cikguzainida.blogspot.com/2011/08/eksperimen-faktor-kadar-tindakbalas_01.html

http://www.pingje.org/Infomasi/faktor-yang-mempengaruhi-kadar-tindakbalaskimia/

HBSC3203 CHEMISTRY II

Page 12