Taqdim
puber (minimal berusia 9 tahun) ada sekitar 1/4 juta telur yang Jika sel telur yang berada dalam oviduk ini bertemu dengan
memenuhi ovarium. Pada bagian ujung oviduk terdapat banyak sel reproduksi pria (sperma), maka fertilasi (pembuahan) terjadi
rumbai yang bergantungan di sekitar ovarium. pada saat kedua sel bersatu. Sel tunggal dari telur yang telah
Haid (menstruasi) merupakan hasil kerja sama yang sangat dibuahi ini kemudian dengan cepat membelah, membelah, dan
komplek antara otak (hypothalamus dan hipofise), indung telur terus membelah, dengan jumlah selnya berlipat ganda setiap kali
(ovarium) dan rahim (endometrium) pembelahan. Hingga pada saat tiba di rahim tiga atau empat hari
kemudian, sel itu telah berkembang menjadi suatu kumpulan sel
Menstruasi merupakan pelepasan lapisan endometrium. Pada
yang banyak. Kumpulan sel ini melekat pada lapisan endometrium
awal pelepasannya endometrium hanya merupakan lapisan yang
yang telah menebal dari dinding rahim, dan kehamilan pun
tipis. Saat itu sel telur pada indung telur juga belum tumbuh.
berlangsung.
Dan kadar hormon esterogen masih rendah. Rendahnya kadar
Dengan adanya pengaruh dari progesteron yang dihasilkan
hormon esterogen ini, merangsang otak untuk mengeluarkan
oleh corpus luteum, rahim cepat berkembang untuk masa
hormon gonadotropin. Hormon gonadotropin yang kadarnya
kehamilan. Dinding rahim menebal, suplai darah semakin
perlahan-lahan meningkat ini akan merangsang indung telur
banyak, dan segala sesuatunya siap.
sehingga kantung sel telur (folikel) membesar. Folikel ini akan
bertambah besar seiring dengan semakin bertambahnya hormon Jika sel telur yang berada di saluran telur (oviduk) itu gagal
mengadakan kontak dengan sperma, keadaan menjadi berbeda.
gonadotropin. Folikel menghasilkan hormon esterogen. Dengan
Sel itu akan sampai di rahim, tetapi gagal melekat pada
semakin besarnya penampang folikel tersebut kadar esterogen
dindingnya, walaupun dinding rahim itu siap menerimanya.
pun semakin meningkat.
Mengetahui bahwa tidak terjadi kehamilan, maka corpus
Menjelang hari ke 14 terjadilah pelepasan sel telur dari
luteum pun mati. Otomatis produksi progesteron terhenti,
kantung folikel. Pelepasan (ovulasi) ini meninggalkan ruang kecil
sehingga rahim kekurangan zat kimia ini. Oleh karena
pada permukaan indung telur yang secara cepat terisi darah.
kekurangan progesteron, lambat laun dinding rahim pun berkerut
Darah inilah yang kemudian menjadi apa yang disebut corpus
dan terlepas. Pada mulanya hal ini ditunjukkan oleh bintik kecil
luteum (badan kuning). Secara cepat corpus luteum menghasilkan
darah yang keluar melalui vagina (lubang kemaluan wanita) yang
suatu hormon khusus atau zat kimia yang disebut progesteron. untuk beberapa hari berikutnya semakin banyak sampai
Progesteron ini dipompakan ke dalam saluran darah dan memiliki akhirnya semua lapisan endometrial terlepas. Darah ini keluar
pengaruh penting terhadap rahim. Kadar esterogen dan dan bercampur dengan cairan vagina yang sifatnya asam
progesteron yang mendadak meningkat ini menekan produksi sehingga warna darah menjadi merah tua kehitaman. Darah yang
hormon gonadotropin oleh otak. Sehingga untuk sementara tidak keluar inilah yang disebut sebagai darah haid.
ada pertumbuhan folikel baru. Masa haid terjadi, dinding rahim kembali pada keadaan
Sementara itu sel telur (ovum) yang telah dilepaskan tadi normalnya. Kadar esterogen dan progesteron sangat rendah dan
dengan tiba-tiba ditangkap oleh tentakel-tentakel (rumbai-rumbai otak pun terangsang kembali untuk memproduksi hormon
oviduk) dan terus bergerak ke ujung yang terbuka dari saluran gonadotropin. Siklus itu pun berulang.
oviduk. Semua silia yang berada di sepanjang dinding oviduk Dari sini bisa dilihat bagaimana hubungan timbal balik
bergerak ke arah rahim yang menyebabkan ovum (sel telur) dalam antara otak dan indung telur. Pada mulanya ketika kadar
oviduk tidak punya pilihan lain kecuali terbawa ke arah rahim. esterogen dan endometrium rendah, kadar hormon gonadotropin
Haid 7 8 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
ﺑﻌﺪھﺎ ﺗﺴﻊ ﻣﺎ ذﻛﺮ ﻓﻠﯿﺴﺖ ﺣﯿﻀﺎ ﻧﻌﻢ ﯾﻨﺒﻐﻲ ان ﯾﻘﺎل ﺑﻌﻀﮭﺎ ﺣﯿﺾ وھﻮ
Masa Bersih (ada 2 Pendapat, ada yang menghukumi haid, ada yang
ﯾﻮم اﻻﺧﯿﺮ ﺑﻠﯿﻠﺘﮫ ﻧﺎﻗﺼﺎ ﺷﯿﺄ ﺑﺤﯿﺚ ﯾﻜﻮن اﻟﺒﺎﻗﻲ ﻣﻊ ﻣﺎ ﺑﻌﺪه ﻻﯾﺴﻊ ﺣﯿﻀﺎ menghukumi suci)
وطﮭﺮا ﺑﺄن ﯾﻨﻘﺺ ﻋﻦ ﺳﺘﺔ ﻋﺸﺮ ﯾﻮﻣﺎ ﺑﻠﯿﺎﻟﮭﺎ وھﻲ اﻗﻞ اﻟﻄﮭﺮ و اﻟﺤﯿﺾ
٢٣٦/١ اھـ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺠﻤﻞ ﻋﻠﻰ اﻟﻤﻨﮭﺞ Atau semisal wanita yang kebiasaan haidnya 7 hari, lalu pada
suatu saat setelah mengalami pendarahan dua hari, darahnya
او ﺣﺎﺿﺖ اوﻻ ﺛﻢ اﻧﻘﻄﻊ... ان ﻟﻢ ﺗﺤﺾ... وﺗﺠﺐ ﻋﺪة ﺑﺜﻼﺛﺔ اﺷﮭﺮ٧ bersih. Maka bila mengikuti qaul sahbi, Ia boleh menunggu (tidak
وﯾﺌﺴﺖ ﻣﻦ اﻟﺤﯿﺾ ﺑﺒﻠﻮﻏﮭﺎ اﻟﻰ ﺳﻦ ﺗﯿﺄس ﻓﯿﮫ اﻟﻨﺴﺎء ﻣﻦ اﻟﺤﯿﺾ ﻏﺎﻟﺒﺎ shalat) hingga hari ke 7 hari dengan asumsi kemungkinan
وھﻮ اﺛﻨﺘﺎن وﺳﺘﻮن ﺳﻨﺔ وﻗﯿﻞ ﺧﻤﺴﻮن اھـ ﻓﺘﺢ اﻟﻤﻌﯿﻦ ﻟﺸﺮح ﻗﺮة اﻟﻌﯿﻦ darahnya akan keluar lagi. Namun jika ternyata darahnya tidak
kembali lagi, ia harus mengqadha’ shalatnya.
١١٧-١١٦ ﻟﻤﮭﻤﺔ اﻟﺪﯾﻦ
8 Knigh, Wanita, 17 Lihat tabel ;
Haid 11 12 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
1
Wanita yang sudah memasuki usia haid (9 tahun), maka saat
Bulan Berikutnya : – pertama kali melihat darah berlakulah hukum haid baginya
2 demikian juga bagi yang sudah pernah haid, tanpa harus
menunggu apakah darah tersebut sampai 24 jam atau tidak. Bila
Boleh Menunggu tidak shalat dengan asumsi darah akan kembali lagi ternyata bersih sebelum 24 jam, maka wajib mengqada’ salat
Walaupun terjadi perbedaan pendapat dalam menghukumi yang ditinggalkan. Sebab darah tersebut bukan darah haid. Bila
berhentinya darah di sela-sela siklus haid, akan tetapi dalam darahnya mencapai 24 jam atau lebih tetapi tidak lebih dari 15
masalah iddah9 dan talak tetap sependapat. Yaitu, yang dimaksud hari 15 malam, maka semuanya dihukumi haid. Bila darah itu
belum bersih sehingga melewati batas maksimal haid –yaitu 15
suci dalam masalah iddah dan talak adalah suci antara dua
hari 15 malam-, maka disebut mustahadhah, yang dalam
haid.10
penentuan haidnya mengikuti ketentuan dalam bab istihadhah.11
Wanita yang mengalami haid dapat mengetahui bahwa
9 Iddah adalah masa menunggu untuk tidak menikah bagi wanita yang telah bercerai darahnya bersih dengan cara memasukkan segumpal kapas ke
dengan suaminya, baik perceraian hidup atau mati, hikmahnya agar tahu keadaan
rahimnya. dalam vagina. Bila pada kapas tersebut ada bercak (sekalipun
hanya cairan keruh)12 berarti belum bersih / mampat. Meskipun
١٠اذا رأت وﻟﻮ ﺣﺎﻣﻼ ﻻﻣﻊ طﻠﻖ دﻣﺎ وﻟﻮ اﺻﻔﺮ وأﻛﺪر ﻟﺰﻣﻦ ﺣﯿﺾ ﻗﺪره cairan tersebut tidak sampai mengalir keluar pada vagina bagian
ﯾﻮﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ ﻓﺄﻛﺜﺮ وﻻ ﯾﻌﺒﺮ اي ﯾﺠﺎوز اﻛﺜﺮه ﻓﮭﻮ ﻣﻊ ﻧﻘﺎء ﺗﺨﻠﻠﮫ ﺣﯿﺾ اھـ
ﻓﺘﺢ اﻟﻮھﺎب ﺑﺸﺮح ﻣﻨﮭﺞ اﻟﻄﻼب ٢٧/١وﻗﺎل ﻓﻲ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺠﻤﻞ ﻋﻠﻰ
اﻟﻤﻨﮭﺞ ٢٤٦/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ )ﻗﻮﻟﮫ ﻓﮭﻮ ﻣﻊ ﻧﻘﺎء ﺗﺨﻠﻠﮫ ﺣﯿﺾ( وھﺬا اﻟﻘﻮل
اﻟﻌﺪة واﻟﻄﻼق ،أي ﻓﻼ ﯾﺠﻌﻞ اﻟﻨﻘﺎء طﮭﺮا ﺑﺎﻟﻨﺴﺒﺔ ﻟﮭﻤﺎ إﺟﻤﺎﻋﺎ .وھﺬا
ﯾﺴﻤﻰ ﻗﻮل اﻟﺴﺤﺐ وھﻮ اﻟﻤﻌﺘﻤﺪ واﻟﺜﺎﻧﻰ ان اﻟﻨﻘﺎء طﮭﺮ ﻻﻧﮫ اذا دل اﻟﺪم
اﻟﺨﻼف ﯾﺠﺮي أﯾﻀﺎ ﻓﻲ اﻟﻨﻘﺎء اﻟﻤﺘﺨﻠﻞ ﺑﯿﻦ دﻣﺎء اﻟﻨﻔﺎس ﺑﺸﺮط أن ﻻ ﯾﺒﻠﻎ
ﻋﻠﻰ اﻟﺤﯿﺾ وﺟﺐ ان ﯾﺪل اﻟﻨﻘﺎء ﻋﻠﻰ اﻟﻄﮭﺮ وﯾﺴﻤﻰ ھﺬا ﻗﻮل اﻟﻠﻘﻂ وﻗﻮل
ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﯾﻮﻣﺎ ،ﻓﺈن ﺑﻠﻎ ذﻟﻚ ﻛﺎن طﮭﺮا ﻗﻄﻌﺎ ،واﻟﺪم اﻟﻌﺎﺋﺪ ﺑﻌﺪه ﺣﯿﺾ
اﻟﺘﻠﻔﯿﻖ ،وﻣﺤﻞ اﻟﺘﻠﻔﯿﻖ ﻓﻲ اﻟﺼﻼة واﻟﺼﻮم وﻧﺤﻮھﺎ ﻓﻼ ﯾﺠﻌﻞ اﻟﻨﻘﺎء طﮭﺮا
إن وﺟﺪت ﻓﯿﮫ ﺷﺮوطﮫ
ﻓﻲ اﻧﻘﻀﺎء اﻟﻌ ّﺪة اﺟﻤﺎﻋﺎ اھـ ﺷﺮح م ر وظﮭﺮ ﻣﻦ ﻋﺒﺎرة اﻻرﺷﺎد اﻟﺴﺎﺑﻘﺔ
١١اﻟﻤﺒﺘﺪأة اﻟﻤﻤﯿﺰة وﻏﯿﺮ اﻟﻤﻤﯿﺰة واﻟﻤﻌﺘﺎدة ﻛﺬﻟﻚ ﺗﺘﺮك اﻟﺼﻼة وﻏﯿﺮھﺎ
ان اﻟﻘﻮﻟﯿﻦ ﻻ ﯾﻈﮭﺮان اﻻ ﻓﻲ ﻏﯿﺮ اﻟﺪور اﻻول ﻓﻲ ﺣﻖ اﻟﻤﺒﺘﺪأة اﻣﺎ ﻓﻲ
ﻣﻤﺎ ﺗﺘﺮﻛﮫ اﻟﺤﺎﺋﺾ ﺑﻤﺠﺮد رؤﯾﺔ اﻟﺪم ،ﻻن اﻟﻈﺎھﺮ اﻧﮫ ﺣﯿﺾ ﻓﺘﺘﺮﺑﺺ،
ﺣﻘﮭﺎ ﻓﺘﻘﺪم اﻧﮭﺎ ﻛﻠﻤﺎ اﻧﻘﻄﻊ اﻟﺪم ﺗﺆﻣﺮ ﺑﺎﺣﻜﺎم اﻟﻄﺎھﺮ وھﺬا ﻻﺧﻼف ﻓﯿﮫ
ﻓﺎن اﻧﻘﻄﻊ ﻟﺪون ﯾﻮم ﻟﯿﻠﺔ ﻓﻠﯿﺴﺖ ﺑﺤﯿﺾ ﻓﻲ ﺣﻘﮭﻦ ﻟﺘﺒﯿﻦ اﻧﮫ دم ﻓﺴﺎد
ﺗﺄﻣﻞ وﻋﺒﺎرة اﻟﻤﺤﻠﻰ واﻟﺜﺎﻧﻰ ﯾﻘﻮل ھﻮ طﮭﺮ ﻓﻲ اﻟﺼﻮم واﻟﺼﻼة واﻟﻐﺴﻞ
ﻓﯿﻘﻀﯿﻦ اﻟﺼﻼة وﻛﺬا اﻟﺼﻮم اذا ﻧﻮﯾﻦ ﻣﻊ اﻟﻌﻠﻢ ﺑﺎﻟﺤﻜﻢ ﻟﺘﻼﻋﺒﮭﻦ .اﻣﺎ اذا
وﻧﺤﻮھﺎ دون اﻟﻌﺪة واﻟﻄﻼق اﻧﺘﮭﺖ اھـ وﻗﺎل ﻓﻲ ﻓﺘﺢ اﻟﻌﻼم ﺑﺸﺮح ﻣﺮﺷﺪ
ﻧﻮﯾﻦ ﻗﺒﻞ وﺟﻮد اﻟﺪم اوﻋﻠﻤﮭﻦ ﺑﮫ اوﻟﻈﻨﮭﻦ اﻧﮫ دم ﻓﺴﺎد اوﻟﺠﮭﻠﮭﻦ ﺑﻠﺤﻜﻢ
اﻷﻧﺎم ٣٩٧/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ اﺧﺘﻠﻒ ﻓﻲ اﻟﻨﻘﺎء اﻟﻤﺘﺨﻠﻞ ﺑﯿﻦ دﻣﺎء أﻛﺜﺮ اﻟﺤﯿﺾ أو
ﻓﯿﺼﺢ ﺻﻮﻣﮭﻦ ،وان اﻧﻘﻄﻊ ﻟﯿﻮم وﻟﯿﻠﺔ ﻓﺎﻛﺜﺮ وﻟﺪون اﻛﺜﺮ ﻣﻦ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ
ﻏﺎﻟﺒﮫ ،ﻓﻘﯿﻞ :ﺣﻜﻤﮫ ﺣﻜﻢ اﻟﺤﯿﻀﻦ وﻗﯿﻞ :ﺣﻜﻢ اﻟﻄﮭﺮ واﻷول ﯾﺴﻤﻰ ﻗﻮل
ﯾﻮﻣﺎ ﻓﺎﻟﻜﻞ ﺣﯿﺾ وﻟﻮ ﻛﺎن ﻗﻮﯾﺎ وﺿﻌﯿﻔﺎ وان ﺗﻘﺪم اﻟﻀﻌﯿﻒ ﻋﻠﻰ اﻟﻘﻮي،
اﻟﺴﺤﺐ ﻷﻧﻨﺎ ﺳﺤﺒﻨﺎ اﻟﺤﻜﻢ ﺑﺎﻟﺤﯿﺾ ﻋﻠﻰ اﻟﻨﻘﺎء ،وﺟﻌﻠﻨﺎ اﻟﻜﻞ ﺣﯿﻀﺎ وھﻮ
ﻓﺎن ﺟﺎوز اﻟﺨﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ردت ﻛﻞ ﻣﻨﮭﻤﺎ اﻟﻰ ﻣﺮدھﺎ اﻟﺦ ﻗﺎﻟﮫ ﻣﻐﻨﻲ اﻟﻤﺤﺘﺎج
اﻟﻤﻌﺘﻤﺪ واﻟﺜﺎﻧﻲ ﯾﺴﻤﻰ ﻗﻮل اﻟﻠﻘﻂ ﻷﻧﻨﺎ ﻟﻘﻄﻨﺎ أوﻗﺎت اﻟﻨﻘﺎء وﺟﻌﻠﻨﺎھﺎ اﻟﻄﮭﺮ.
اﻟﻰ ﻣﻌﺮﻓﺔ اﻟﻔﺎظ اﻟﻤﻨﮭﺎج ١١٦-١١٥/١
وﻣﺤﻞ اﻟﺨﻼف :إﻧﻤﺎ ھﻮ ﻓﻲ اﻟﻮطء ،واﻟﺼﻼة ،واﻟﺼﻮم وﻧﺤﻮھﺎ ،دون 12 INGAT ! Bahwa Haid Tidak Harus Berwarna Merah
Haid 13 14 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
luar. Yaitu bagian vagina yang tampak ketika sedang jongkok Banyak mereka yang salah paham dan menganggap cairan
buang air.13 keruh keputihan bukan haid. Mereka menganggap itu wadzi.
Kenyataannya itu semua dihukumi haid (bukan wadzi).
Kesalahpahaman ini berakibat fatal.
) ١٣ﻗﻮﻟﮫ واﻗﻞ اﻟﺤﯿﺾ ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ( ﯾﻌﻨﻲ ان ﯾﻈﮭﺮ اﻟﺪم ﻋﻠﻰ اﻟﻔﺮج ارﺑﻌﺎ Misalnya sebagaimana yang dialami sebagian wanita. Di
mana setiap datang bulan pada mulanya keluar cairan keruh
وﻋﺸﺮﯾﻦ ﺳﺎﻋﺔ وﻟﻮ ﻣﺘﻔﺮﻗﺔ ﻓﻲ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﯾﻮﻣﺎ ظﺎھﺮه اﻧﮫ ﻻﯾﺤﻜﻢ ﺑﻜﻮن keputihan. Dan itu berlangsung hingga 2 hari (misalnya). Lalu
اﻟﺪم ﺣﯿﻀﺎ إﻻ اذا ظﮭﺮ ﺧﺎرج اﻟﻔﺮج واﺳﺘﻤﺮ ﻛﺬﻟﻚ ارﺑﻌﺎ وﻋﺸﺮﯾﻦ ﺳﺎﻋﺔ keluar merah 4 hari. Kemudian keluar cairan keruh lagi 2 hari.
وﻟﯿﺲ ﻣﺮادا ﺑﻞ اذا وﺻﻞ اﻟﻰ اﻟﻤﺤﻞ اﻟﺬي ﯾﺠﺐ ﻏﺴﻠﮫ وھﻮ ﻣﺎ ﯾﻈﮭﺮ ﻋﻨﺪ Maka haidnya 8 hari. Sementara sebagian besar wanita mengira
bahwa yang dihukumi haid hanya darah merah (yang 4 hari) saja.
اﻟﺠﻠﻮس ﻋﻠﻰ ﻗﺪﻣﯿﮭﺎ ﻛﺎن ﻟﮫ ﺣﻜﻢ اﻟﺨﺎرج ﻋﻦ اﻟﻔﺮج ،ﻧﻌﻢ ﻻﯾﻤﻜﻦ اﻟﻌﻠﻢ Sedangkan yang keruh dihukumi suci. Jadi pada saat merahnya
ﺑﻜﻮﻧﮫ دﻣﺎ اﻻ اذا ﺧﺮج ﻣﻨﮫ ﺷﺊ اﻟﻰ ﺧﺎرج اﻟﻔﺮج ،وﺣﯿﻨﺌﺬ ﯾﺤﻜﻢ ﺑﻜﻮﻧﮫ berganti keruh, ia pun mandi. Kenyataannya ia masih dalam
keadaan haid. Maka mandinya tidak sah. Kelak ketika cairan
ﺣﯿﻀﺎ وان ﻛﺎن ﻣﻌﻠﻘﺎ ﺑﺎﻗﺼﻰ اﻟﺮﺣﻢ ﻟﺨﺮوج ﺑﻌﻀﮫ اﻟﻰ ظﺎھﺮ اﻟﻔﺮج اذ keruh yang sesungguhnya haid itu bersih, ia tidak mungkin
ذﻟﻚ ﻛﺎف ﻓﻰ اﻟﺤﻜﻢ ﻋﻠﻰ ﺻﺎﺣﺒﺘﮫ ﺑﻜﻮﻧﮭﺎ ﺣﺎﺋﻀﺎ ﻣﺎداﻣﺖ اﻟﻘﻄﻨﺔ ﺗﺨﺮج mengulangi mandinya lagi. Dan shalat yang dilakukannyapun
ﻣﻠﻮﺛﺔ وان ﻟﻢ ﯾﺼﻞ ﻣﻨﮫ ﺷﺊ اﻟﻰ ﻣﺎ ﯾﻈﮭﺮ ﻣﻦ ﻓﺮﺟﮭﺎ ﻋﻨﺪ ﺟﻠﻮﺳﮭﺎ ﻋﻠﻰ tidak pernah sah. Maka jadilah ia dihukumi tidak pernah shalat.
Wanita yang mengeluarkan darah putus-putus selama 15
ﻗﺪﻣﯿﮭﺎ ،وﻋﺒﺎرة اﻟﺸﯿﺨﯿﻦ وﻏﯿﺮھﻤﺎ وﺗﺜﺒﺖ اﺣﻜﺎم اﻟﺤﯿﺾ ﺑﻈﮭﻮر اﻟﺪم وان hari 15 malam tetapi setelah dijumlahkan masa keluarnya tidak
ﻟﻢ ﯾﺒﻠﻎ ﯾﻮﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ وھﻲ ﻣﻮاﻓﻘﺔ ﻟﻤﺎ ذﻛﺮﺗﮫ ان اﻟﻈﮭﻮر اﻧﻤﺎ ھﻮ ﺷﺮط ﻟﻠﺤﻜﻢ sampai 24 jam, tidak dihukumi haid.14
ﻋﻠﯿﮫ ﺑﺎﻟﺤﯿﺾ ﻓﻲ اﻹﺑﺘﺪاء دون اﻟﺪوام ﻛﻤﺎ ﺗﻘﺮر اھـ اﻟﻔﺘﺎوى اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ
ﻻﺑﻦ ﺣﺠﺮ اﻟﮭﯿﺘﻤﻲ ٩٩/١وﻗﺎل ﻓﻰ اﻟﻜﺘﺎب ﻧﻔﺴﮫ ١١٧/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ )ﻗﻮﻟﮫ ﺷﯿﺌﺎ( ﻓﻔﻲ اﻟﻤﺴﺘﺤﺎﺿﺔ ﺑﻘﺮﯾﻨﺔ زﯾﺎدة أﺑﻲ داود وﻏﯿﺮه ﻓﯿﮫ ﺑﻌﺪ اﻟﻄﮭﺮ ،وھﻲ
ﻋﻠﻰ اﻻظﮭﺮ( ﻣﺤﻞ اﻟﺨﻼف ﻓﻰ ﻧﻘﺎء ﻻﯾﺒﻘﻰ ﻣﻌﮫ دم ﻓﻰ اﻟﻔﺮج ﺑﺤﯿﺚ ﻟﻮ ﺗﻔﮭﻢ اﻹﻋﺘﺪاد ﺑﮭﻤﺎ ﻓﻲ زﻣﻦ اﻟﺤﯿﺾ .واﻟﻤﺮاد ﺑﺎﻷﺻﻔﺮ واﻷﻛﺪر ﺷﻲء
ادﺧﻠﺖ اﻟﻘﻄﻨﺔ ﺧﺮﺟﺖ ﺑﯿﻀﺎء ﻧﻘﯿﺔ اﻣﺎ اذا اﺧﺮﺟﺖ وﺑﮭﺎ اﺛﺮ دم وﻟﻮﻛﺪرة ﻛﺎﻟﺼﺪﯾﺪ ﺗﻌﻠﻮه ﺻﻔﺮة وﻛﺪرة وﻟﯿﺴﺎ ﻋﻠﻰ ﻟﻮن اﻟﺪﻣﺎء ،ﻧﻘﻠﮫ اﻟﺮاﻓﻌﻲ وﻏﯿﺮه
ﻓﮭﻮ ﺣﯿﺾ ﻗﻄﻌﺎ وان طﺎل زﻣﻨﮫ اوﻗﺼﺮ اھـ اﻟﻔﺘﺎوى اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ ﻋﻦ اﻹﻣﺎم ،وﻗﺎل اﻟﺸﯿﺦ أﺑﻮ ﺣﺎﻣﺪ إﻧﮭﻤﺎ ﻟﯿﺴﺎ ﺑﺪم ﻓﻌﻠﯿﮫ ﻓﻲ ﺗﻌﺒﯿﺮ اﻟﻨﻈﻢ
١١٧/١وﻗﺎل ﻓﻲ ﻣﻮھﺒﺔ ذي اﻟﻔﻀﻞ ﻋﻠﻰ ﻣﻘﺪﻣﺔ ﺑﺎﻓﻀﻞ ٥٣٨/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ ﻛﺄﺻﻠﮫ ﺑﻤﺎ ذﻛﺮ ﺗﺴﻤﺢ ،واﻟﻮاو ﻓﻲ ﻗﻮﻟﮭﻤﺎ "وﻛﺪرا" ﺑﻤﻌﻨﻰ أو .اھـ وﻗﺎل ﻓﻲ
اﻟﻤﺮاد ﺑﺎﻻﺗﺼﺎل ان ﯾﻜﻮن ﻟﻮ ادﺧﻞ ﻧﺤﻮ اﻟﻘﻄﻦ ﻟﺘﻠﻮث وان ﻟﻢ ﯾﺨﺮج اﻟﺪم ﻓﺘﺢ اﻟﻮھﺎب ﺑﺸﺮح ﻣﻨﮭﺞ اﻟﻄﻼب ٢٧/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ )ﻓﺼﻞ( اذارأت وﻟﻮ
اﻟﻰ ﻣﺎﯾﺠﺐ ﻏﺴﻠﮫ ﻓﻰ اﻻﺳﺘﻨﺠﺎء ﻛﺮدي ﺗﺄﻣﻞ اھـ وﻗﺎل ﻓﻲ اﻟﻐﺮر اﻟﺒﮭﯿﺔ ﻓﻲ ﺣﺎﻣﻼ ﻻ ﻣﻊ طﻠﻖ دﻣﺎ وﻟﻮ اﺻﻔﺮ او اﻛﺪر ﻟﺰﻣﻦ ﺣﯿﺾ ﻗﺪره ﯾﻮﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ
ﺷﺮح ﻣﻨﻈﻮﻣﺔ اﻟﺒﮭﺠﺔ اﻟﻮردﯾﺔ ٥٨٢-٥٨١/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ )وﻟﻮ( ﻛﺎن اﻟﺪم ﻓﺎﻛﺜﺮ وﻟﻢ ﯾﻌﺒﺮ اي ﯾﺠﺎوز اﻛﺜﺮه ﻓﮭﻮ ﻣﻊ ﻧﻘﺎء ﺗﺨﻠﻠﮫ ﺣﯿﺾ اھـ
اﻟﻤﺮﺋﻲ )دﻣﺎ ذا ﺻﻔﺮة( أي أﺻﻔﺮ )وﻛﺪرا *( ﻓﺈﻧﮫ ﺣﯿﺾ وان ﻟﻢ ﯾﺘﻘﺪﻣﮫ ١٤وأﻗﻞ زﻣﻦ اﻟﺤﯿﺾ ﺗﻘﻄﻊ اﻟﺪم أو اﺗﺼﻞ ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ أي ﻗﺪرھﻤﺎ ﻣﺘﺼﻼ
ﻗﻮي أو اﺧﺘﻠﻒ اﻟﻌﺎدة ﻹطﻼق اﻵﯾﺔ اﻟﺴﺎﺑﻘﺔ واﻷﺧﺒﺎر وﻷﻧﮫ دم ﺻﺎدف وھﻮ أرﺑﻊ وﻋﺸﺮون ﺳﺎﻋﺔ ﻓﻤﺎ ﻧﻘﺺ ﻋﻦ ذﻟﻚ ﻓﻠﯿﺲ ﺑﺤﯿﺾ ﺑﺨﻼف ﻣﺎ
زﻣﻦ إﻣﻜﺎن اﻟﺤﯿﺾ ﻓﻜﺎن ﺣﯿﻀﺎ ﻛﺴﺎﺋﺮ اﻟﺪﻣﺎء .وﻷن اﻟﻈﺎھﺮ أﻧﮫ دم اﻟﺠﺒﻠﺔ ﺑﻠﻐﮫ ﻋﻦ اﻹﺗﺼﺎل أو اﻟﺘﻔﺮﯾﻖ ﻓﺈﻧﮫ ﺣﯿﺾ وإن ﻛﺎن ﻣﺎء أﺻﻔﺮ أو أﻛﺪر ﻟﯿﺲ
دون اﻟﻌﻠﺔ وأﻣﺎ ﺧﺒﺮ اﻟﺒﺨﺎري ﻋﻦ أم ﻋﻄﯿﺔ )ﻛﻨﺎ ﻻ ﻧﻌﺪ اﻟﺼﻔﺮة واﻟﻜﺪرة ﻋﻠﻰ ﻟﻮن اﻟﺪم ﻻﻧﮫ أذى ﻓﺸﻤﻠﺘﮫ اﻵﯾﺔ اھـ اﻟﻤﻨﮭﺎج اﻟﻘﻮﯾﻢ ﻓﻲ ﺑﺎب اﻟﺤﯿﺾ
Haid 15 16 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
Imam Ibnu Hajar tidak menghukumi haid bagi wanita yang G. Masa Suci
ragu apakah darah yang keluar selama 15 hari itu mencapai
Waktu suci di antara dua haid minimal 15 hari 15 malam
akumulasi waktu 24 jam atau tidak. Namun Imam al-Ramli tetap
(360 jam). Tak ada batasan waktu untuk masa maksimalnya.
menghukumi haid.15
Umumnya melihat kebiasaan masa haidnya. Jika kebiasaan
Wanita hamil yang mengalami pendarahan sesuai dengan
haidnya 7 hari, maka masa sucinya 23 hari.
kriteria haid (tidak kurang dari 24 jam dan tidak lebih dari 15 hari
Sering kita temui seorang wanita menggunakan obat-obatan
15 malam), dihukumi haid.16
untuk menunda/menghentikan haid.17 Menggunakan obat
seperti ini boleh dilakukan, selagi tidak berbahaya atau berakibat
tidak bisa hamil lagi. Bila menyebabkan tidak bisa hamil lagi,
hukumnya haram.18
Kesimpulannya, haid tidak harus terjadi dalam setiap bulan.
وﻗﺎل ﺑﻐﯿﺔ اﻟﻤﺴﺘﺮﺷﺪﯾﻦ ﻓﻲ ﺑﺎب اﻟﺤﯿﺾ ﻣﺎ ﻧﺼﮫ ﻟﻮ رأت أول اﻷرﺑﻌﺔ Begitu juga sebaliknya. Dalam satu bulan mungkin terjadi dua
ﻋﺸﺮ دﻣﺎ ﻣﻘﺪار ﻋﺸﺮ ﺳﺎﻋﺎت وآﺧﺮھﺎ ﻛﺬﻟﻚ ﻓﺎﻟﻤﺠﻤﻮع دون أﻗﻠﮫ ﻣﺘﺼﻼ haid. Sebagai contoh, hari pertama haid, suci 20 hari lalu haid
ﻓﻠﯿﺲ ﺣﯿﻀﺎ ﻋﻠﻰ ﻗﻮل اﻟﺘﻠﻔﯿﻖ وﻛﺬا ﻋﻠﻰ ﻗﻮل اﻟﺴﺤﺐ ﻋﻠﻰ اﻷﺻﺢ ﻣﻦ ﺳﺘﺔ lagi. Kedua-duanya dinamakan haid. Karena memenuhi kriteria
haid –yaitu minimal 24 jam– dan kriteria masa suci –yaitu
أوﺟﮫ إذ ﻣﻦ ﺷﺮط ﻗﻮل اﻟﺴﺤﺐ أن ﻻ ﯾﻨﻘﺺ ﻣﺠﻤﻮع اﻟﺪﻣﺎء ﻋﻦ ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ minimal 15 hari.19
وﻗﺪ ﻧﻘﺺ اھـ وﻗﺎل ﻓﺘﺢ اﻟﻤﻌﯿﻦ أﻋﻠﻰ اﻟﺼﻔﺤﺔ ﻻﻋﺎﻧﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ ٨٨/١ﻣﺎ
ﻧﺼﮫ وأﻗﻠﮫ ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ وأﻛﺜﺮه ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﯾﻮﻣﺎ اھـ وﻗﺎل اﻋﺎﻧﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ ﻣﺎ 17 Salah satunya adalah obat yang mengandung esterogen dan progesterone. Obat ini
menyubsidi tubuh dengan kedua hormon ini. Dengan demikian sel otak tidak
ﻧﺼﮫ )ﻗﻮﻟﮫ وأﻛﺜﺮه( أي اﻟﺤﯿﺾ )وﻗﻮﻟﮫ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﯾﻮﻣﺎ( أي ﺑﻠﯿﺎﻟﮭﺎ وان terangsang untuk mengeluarkan hormon gonadotropin. Yang selanjutnya menyebabkan
indung telur juga tidak terangsang. Haid pun tidak terjadi. (baca kembali: “Bagaimana
ﻟﻢ ﯾﺘﺼﻞ ﻟﻜﻦ ﺑﺸﺮط أن ﺗﻜﻮن أوﻗﺎت اﻟﺪﻣﺎء ﻣﺠﻤﻮﻋﮭﺎ أرﺑﻊ وﻋﺸﺮون haid terjadi?” pada bab “Haid”).
ﺳﺎﻋﺔ ﻓﺎن ﻟﻢ ﯾﺒﻠﻎ ﻣﺠﻤﻮﻋﮭﺎ ﻣﺎ ذﻛﺮ ﻛﺎن دم ﻓﺴﺎد اھـ ١٨وﻓﻲ اﻟﻔﺘﺎوي اﻟﻘﻤﺎط ﻣﺎ ﺣﺎﺻﻠﮫ ﺟﻮاز اﺳﺘﻌﻤﺎل اﻟﺪواء ﻟﻤﻨﻊ اﻟﺤﯿﺾ اھـ
١٥ﻣﺎ ﺷﻚ ﻓﻲ ﺑﻠﻮﻏﮫ ﯾﻮﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ ﻣﻦ اﻟﺪم ﻟﯿﺲ ﺑﺤﯿﺾ ﻋﻨﺪ ﺣﺞ وﺣﯿﺾ ﻋﻨﺪ ﺗﻠﺨﯿﺺ اﻟﻤﺮاد ﻣﻦ ﻓﺘﺎوي اﺑﻦ زﯾﺎد ﺑﮭﺎﻣﺶ ﺑﻐﯿﺔ اﻟﻤﺴﺘﺮﺷﺪﯾﻦ ٢٤٧وﻗﺎل
م ر ﻗﺎﻟﮫ ﻓﻲ اﻟﻌﺪد وﻟﻮ ﻣﻔﺮﻗﺎ ﻓﻲ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﯾﻮﻣﺎ وﻟﻮ ﺑﺄﻟﻮان اھـ ﺷﯿﺨﻨﺎ ﻓﻲ اﻟﻤﻔﺼﻞ ﻓﻲ أﺣﻜﺎم اﻟﻤﺮأة وﺑﯿﺖ اﻟﻤﺴﻠﻢ ﻓﻲ اﻟﺴﺮﯾﻌﺔ اﻻﺳﻼﻣﯿﺔ ١٦٩/١
اھـ إﺛﻤﺪ اﻟﻌﯿﻨﯿﻦ ھﺎﻣﺶ ﺑﻐﯿﺔ اﻟﻤﺴﺘﺮﺷﺪﯾﻦ ١٤ ﻣﺎ ﻧﺼﮫ ﻻ ﺑﺄس أن ﺗﺸﺮب اﻟﻤﺮأة دواء ﯾﻘﻄﻊ ﻟﻤﻨﻊ اﻟﺤﯿﺾ اذا ﻛﺎن دواء
) ١٦ﻓﺼﻞ( اذارأت وﻟﻮ ﺣﺎﻣﻼ ﻻ ﻣﻊ طﻠﻖ دﻣﺎ وﻟﻮ اﺻﻔﺮ او اﻛﺪر ﻟﺰﻣﻦ ﻣﻌﺮﻓﺎ اھـ وﻗﺎل ﻓﻲ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺸﺮﻗﺎوي ﻋﻠﻰ اﻟﺘﺤﺮﯾﺮ ٢٩٣/٢ﻣﺎ ﻧﺼﮫ واﻣﺎ
ﺣﯿﺾ ﻗﺪره ﯾﻮﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ ﻓﺎﻛﺜﺮ وﻟﻢ ﯾﻌﺒﺮ اي ﯾﺠﺎوز اﻛﺜﺮه ﻓﮭﻮ ﻣﻊ ﻧﻘﺎء ﺗﺨﻠﻠﮫ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻣﺎ ﯾﻘﻄﻊ اﻟﺤﺒﻞ ﻣﻦ اﺻﻠﮫ ﺣﺮام ﺑﺨﻼف ﻣﺎ ﻻﯾﻘﻄﻌﮫ ﺑﻞ ﯾﺒﻄﺌﮫ ﻣﺪة
ﺣﯿﺾ اھـ ﻓﺘﺢ اﻟﻮھﺎب ﺑﺸﺮح ﻣﻨﮭﺞ اﻟﻄﻼب ٢٧/١؛ وﻗﺎل اﻟﻐﺮر اﻟﺒﮭﯿﺔ ﻓﻲ ﻓﻼ ﯾﺤﺮم ﺑﻞ ان ﻛﺎن ﻟﻌﺬر ﻛﺘﺮﺑﯿﺔ وﻟﺪ ﻟﻢ ﯾﻜﺮه وإﻻ ﻛﺮه اھـ
ﺷﺮح ﻣﻨﻈﻮﻣﺔ اﻟﺒﮭﺠﺔ اﻟﻮردﯾﺔ ٥٨٢/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ وﻟﻮ ﻛﺎﻧﺖ ﺣﺒﻠﻰ ﺗﺮى اﻟﺪم ١٩واﻗﻞ اﻟﻄﮭﺮ اﻟﻔﺎﺻﻞ ﺑﯿﻦ ﺣﯿﻀﺘﯿﻦ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﯾﻮﻣﺎ ...وﻻﺣﺪ ﻷﻛﺜﺮه
ﻓﺈﻧﮫ ﺣﯿﺾ وإن وﻟﺪت ﻣﺘﺼﻼ ﺑﺂﺧﺮه ﺑﻼ ﺗﺨﻠﻞ ﻧﻘﺎء ﻹطﻼق اﻵﯾﺔ اﻟﺴﺎﺑﻘﺔ اي اﻟﻄﮭﺮ ﻓﻘﺪ ﺗﻤﻜﺚ اﻟﻤﺮأة دھﺮا ﺑﻼ ﺣﯿﺾ اﻣﺎ ﻏﺎﻟﺐ اﻟﻄﮭﺮ ﻓﯿﻌﺘﺒﺮ ﺑﻐﺎﻟﺐ
واﻷﺧﺒﺎر ،وﻷﻧﮫ دم ﻣﺘﺮدد ﺑﯿﻦ دﻣﻲ اﻟﺠﺒﻠﺔ واﻟﻌﻠﺔ واﻷﺻﻞ اﻟﺴﻼﻣﺔ ﻣﻦ اﻟﺤﯿﺾ ﻓﺎن ﻛﺎن اﻟﺤﯿﺾ ﺳﺘﺎ ﻓﺎﻟﻄﮭﺮ ارﺑﻊ وﻋﺸﺮون ﯾﻮﻣﺎ اھـ ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺮﯾﺐ
اﻟﻌﻠﺔ اھـ اﻟﻤﺠﯿﺐ ﻓﻲ ﺷﺮح اﻟﻔﺎظ اﻟﺘﻘﺮﯾﺐ ١٠
Haid 17
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27
Hitungan nifas dimulai sejak usai melahirkan, bukan sejak hari. Dari contoh ini masa antara keluarnya darah yang 5 hari
keluarnya darah. Tetapi yang dihukumi nifas sejak keluarnya sampai dengan 2 hari yang terakhir dihukumi nifas. Mengenai
darah. Jadi wanita yang melahirkan tanggal 1 kemudian tanggal masa putus di sela-sela nifas, ulama berbeda pendapat antara
10 baru keluar darah, maka hitungan 60 hari 60 malam dihitung yang menghukumi suci dengan yang menghukumi nifas juga
sejak tanggal 1. Sedang nifasnya dihitung dari tanggal 10. Jadi (sebagaimana dalam masalah haid). 25
antara tanggal 1 sampai dengan tanggal 9 dihukumi suci,24 dan Lihat tabel :
1 3 5 7 9 10 14 15 16 19 20 21 23 27 28 32 33 35 36 37 40 45 46 49 50 55 56 60
tetap wajib melakukan salat.
Lihat tabel :
1 3 5 7 9 10 14 15 17 19 20 22 23 27 28 32 33 35 36 39 40 45 46 49 50 55 56 60 61 62 N ifa s N ifa s N if a s
Ada dua A da dua
p e n d a p a t (a d a pendapat
yang (a d a y a n g
Suci m enghukum i m enghuku
n if a s , a d a m i n if a s ,
yang ada yang
m enghukum i m enghuku
H itu n g a n 6 0 h a r i 6 0 m a la m s u c i) m i s u c i)
Bila jarak antara selesai melahirkan dengan keluarnya darah Lain halnya bila jarak putusnya mencapai 15 hari 15 malam.
adalah 15 hari 15 malam (360 jam), maka darah tersebut tidak Maka masa bersihnya itu dihukumi suci. Sedang darah
dihukumi nifas. Melainkan darah haid. Contoh; tanggal 1 setelahnya dihukumi haid. Misalnya jika pada contoh di atas
melahirkan dan tidak mengeluarkan darah. Baru setelah tanggal darah ketiga keluar setelah terpisah 15 hari 15 malam, maka
16 mengeluarkan darah. Maka darah tersebut dihukumi haid. darah yang ke tiga tersebut dihukumi bukan nifas (melainkan
Karena sudah melewati masa minimal suci dari haid. haid) sedangkan masa bersih sebelumnya dihukumi suci.26
Wanita yang mengalami pendarahan dengan terputus-putus Lihat tabel :
sebelum 60 hari 60 malam setelah melahirkan, maka semua
darahnya dihukumi nifas. Asalkan masa putusnya tidak sampai
15 hari 15 malam. Contoh; seorang wanita melahirkan lalu
mengalami pendarahan 5 hari, lalu bersih 14 hari. Kemudian ﺣﻜﻤﮫ: ﻓﻘﯿﻞ، اﺧﺘﻠﻒ ﻓﻲ اﻟﻨﻘﺎء اﻟﻤﺘﺨﻠﻞ ﺑﯿﻦ دﻣﺎء أﻛﺜﺮ اﻟﺤﯿﺾ أو ﻏﺎﻟﺒﮫ٢٥
keluar darah lagi 2 hari. Bersih 14 hari. Dan keluar darah lagi 2 وھﺬا اﻟﺨﻼف ﯾﺠﺮي أﯾﻀﺎ ﻓﻲ اﻟﻨﻘﺎء... ﺣﻜﻢ اﻟﻄﮭﺮ: ﺣﻜﻢ اﻟﺤﯿﻀﻦ وﻗﯿﻞ
ﻓﺈن ﺑﻠﻎ ذﻟﻚ، اﻟﻤﺘﺨﻠﻞ ﺑﯿﻦ دﻣﺎء اﻟﻨﻔﺎس ﺑﺸﺮط أن ﻻ ﯾﺒﻠﻎ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﯾﻮﻣﺎ
اﻟﻮﻟﺪ واﻛﺜﺮه ﺳﺘﻮن ﯾﻮﻣﺎ اھـ ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺮﯾﺐ اﻟﻤﺠﯿﺐ ﻓﻲ ﺷﺮح اﻟﻔﺎظ اﻟﺘﻘﺮﯾﺐ واﻟﺪم اﻟﻌﺎﺋﺪ ﺑﻌﺪه ﺣﯿﺾ إن وﺟﺪت ﻓﯿﮫ ﺷﺮوطﮫ اھـ ﻓﺘﺢ، ﻛﺎن طﮭﺮا ﻗﻄﻌﺎ
١١ ٣٩٧/١ اﻟﻌﻼم ﺑﺸﺮح ﻣﺮﺷﺪ اﻷﻧﺎم
)ﻗﻮﻟﮫ واﺑﺘﺪاء اﻟﻨﻔﺎس ﻣﻦ اﻧﻔﺼﺎل اﻟﻮﻟﺪ( اي ﻣﻦ اﻧﻔﺼﺎﻟﮫ ﻻ ﻣﻦ زﻣﻦ٢٤ )ﻗﻮﻟﮫ ﻋﻘﺐ اﻟﻮﻻدة( اي ﺑﺎن ﯾﻜﻮن ﻗﺒﻞ ﻣﻀﻲ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﯾﻮﻣﺎ ﻣﻨﮭﺎ٢٦
ﺧﺮوج اﻟﺪم اذا ﺗﺄﺧﺮ ﺧﺮوﺟﮫ ﻋﻦ اﻻﻧﻔﺼﺎل اﻟﻮﻟﺪ ﻟﻜﻦ ﺑﺸﺮط ان ﯾﻜﻮن ﻓﮭﺬا ﺿﺎﺑﻂ اﻟﻌﻘﯿﺒﺔ واﻻ ﻛﺎن ﺣﯿﻀﺎ وﻻ ﻧﻔﺎس ﻟﮭﺎ اھـ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺒﺎﺟﻮرى
ﺧﺮوج اﻟﺪم ﻗﺒﻞ ﻣﻀﻲ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﯾﻮﻣﺎ ﻣﻨﮭﺎ ﻓﺰﻣﻦ اﻟﻨﻘﺎء ﺣﯿﻨﺌﺬ ﻣﻦ ﻣﺎ ﻧﺼﮫ اﻣﺎ ﻟﻮ٤٤ وﻗﺎل ﻓﻲ ﺗﻮﺷﯿﺦ ﻋﻠﻰ اﺑﻦ ﻗﺎﺳﻢ١١٣/١ ﻋﻠﻰ اﺑﻦ ﻗﺎﺳﻢ
اﻟﻨﻔﺎس ﻋﺪدا ﻻﺣﻜﺎم ﻋﻠﻰ اﻟﻤﻌﺘﻤﺪ اھـ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺒﺎﺟﻮرى ﻋﻠﻰ اﺑﻦ ﻗﺎﺳﻢ اﻧﻘﻄﻊ اﻟﻨﻔﺎس ﻗﺒﻞ ﻛﻤﺎل اﻟﺴﺘﯿﻦ ﻓﻼ ﯾﻜﻮن اﻟﺪم اﻟﻌﺎﺋﺪ ﺣﯿﻀﺎ اﻻ ان ﻋﺎد ﺑﻌﺪ
١١٦/١ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﯾﻮﻣﺎ اھـ
Nifas 23 24 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
1 3 5 7 9 10 14 15 16 19 20 21 23 27 28 32 33 35 36 37 38 39 46 49 50 55 56 60
Pendarahan yang menyertai kelahiran atau pendarahan
karena kelahiran namun terjadi sebelum bayi keluar dari rahim
N if a s N if a s H a id
A da dua Suci dihukumi sebagai darah istihadhah. Tidak dihukumi nifas,
p e n d a p a t (a d a
yang ataupun haid. Contoh: ketika merasakan sakit pertanda akan
m enghukum i
n if a s , a d a
melahirkan, seorang wanita mengalami pendarahan selama 12
yang
m enghukum i
jam hingga kemudian melahirkan. Maka darahnya bukan nifas.
s u c i) Juga bukan haid.
Seorang wanita melahirkan dua bayi kembar. Di mana antara Lain halnya, jika darah tersebut bersambung dengan darah
kelahiran bayi pertama dengan yang kedua, terpisah oleh waktu. haid yang terjadi sebelumnya. Semisal seorang wanita hamil yang
Sejak kapankah hitungan nifasnya? Dalam hal ini ada tiga mengalami pendarahan 3 hari sebelum melahirkan dan tidak
pendapat. Secara terperinci adalah sebagai berikut: terputus hingga merasakan sakit pertanda akan melahirkan,
1. Nifas adalah darah yang keluar setelah melahirkan. Oleh maka semua darahnya dihukumi haid.28
karena itu, masa 60 hari 60 malam dihitung sejak usai
kelahiran bayi pertama.
2. Karena darah yang keluar selagi hamil tidak dihukumi nifas, )ﻓﺮع( اذا اﺳﻘﻄﺖ ﻋﻀﻮا ﻣﻦ اﻟﺠﻨﯿﻦ٥٢٧/٢ اﻟﻤﺠﻤﻮع ﺷﺮح اﻟﻤﮭﺬب
maka nifasnya terhitung sejak usai kelahiran bayi yang وﺑﻘﻲ اﻟﺒﺎﻗﻲ ﻣﺠﺘﻨﺎ ورأت ﺑﻌﺪ اﻟﻌﻀﻮ دﻣﺎ ﻗﺎل اﻟﻤﺘﻮﻟﻲ ھﻞ ﯾﻜﻮن ﻧﻔﺎﺳﺎ ﻓﯿﮫ
kedua. Sehingga jika terjadi pendarahan antara kelahiran اﻟﻮﺟﮭﺎن ﻓﻲ اﻟﺪم ﺑﯿﻦ ﺗﻮأﻣﯿﻦ وﷲ اﻋﻠﻢ اھـ وﻗﺎل ﻓﻲ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ
dua bayi kembar tersebut, tidak dihukumi nifas. Akan tetapi
dihukumi haid bila memenuhi syarat. ﻓﺼﻞ ﻓﻲ اﻟﺪم اﻟﺬي ﺗﺮاه ﺑﯿﻦ ﺗﻮأﻣﯿﻦ وﺟﮭﺎن٢٨٤/١ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ
3. Nifasnya terhitung sejak bayi pertama dan dimulai lagi اﺻﺤﮭﻤﺎ ﻟﯿﺲ ﺑﻨﻔﺎس واﻟﺜﺎﻧـﻲ ﻓﺎن ﻗﻠﻨﺎ ﻟﯿﺲ ﺑﻨﻔﺎس ﻓﻘﺎل اﻻﻛﺜﺮون ﯾﺒﻨﻰ
setelah bayi kedua. Sebab setiap bayi merupakan penyebab
nifas.
ﻋﻠﻰ دم اﻟﺤﺎﻣﻞ ﻓﺎن ﺟﻌﻠﻨﺎه ﺣﯿﻀﺎ ﻓﮭﺬا اوﻟﻰ اھـ
Jawaban yang sama juga berlaku pada wanita yang ﻓﺎﻟﺨﺎرج ﻣﻊ اﻟﻮﻟﺪ او ﻗﺒﻠﮫ اي ﺣﺎل اﻟﻄﻠﻖ ﻻﯾﺴﻤﻰ ﻧﻔﺎﺳﺎ ﻟﺘﻘﺪﻣﮫ ﻋﻠﻰ٢٨
melahirkan bayi, namun terdapat bagian tubuh bayi yang masih ﻓﺮاغ اﻟﺮﺣﻢ ﻣﻦ اﻟﺤﻤﻞ ﺑﻞ ھﻮ دم ﺣﯿﺾ ان اﺗﺼﻞ ﺑﺤﯿﺾ ﻗﺒﻠﮫ ﻻن اﻟﺤﺎﻣﻞ
di dalam rahim.27
وﻗﺎل ﻓﻲ ﺣﺎﺷﯿﺔ٤٣ ﻗﺪ ﺗﺤﯿﺾ واﻻ ﻓﺪم ﻓﺴﺎد اھـ ﺗﻮﺷﯿﺦ ﻋﻠﻰ اﺑﻦ ﻗﺎﺳﻢ
ﻣﺎ ﻧﺼﮫ )ﻗﻮﻟﮫ ﻻﻣﻊ طﻠﻖ( اﻟﻄﻠﻖ ھﻮ اﻟﻮﺟﻊ٢٤٦/١ اﻟﺠﻤﻞ ﻋﻠﻰ اﻟﻤﻨﮭﺞ
وان وﻟﺪت ﺗﻮأﻣﯿﻦ ﺑﯿﻨﮭﻤﺎ زﻣﺎن ﻓﻔﯿﮫ ﺛﻼﺛﺔ اوﺟﮫ اﺣﺪھﺎ ﯾﻌﺘﺒﺮ اﻟﻨﻔﺎس ﻣﻦ٢٧ اﻟﻨﺎﺳﺊ ﻣﻦ اﻟﻮﻻدة او اﻟﺼﻮت اﻟﻤﺼﺎﺣﺐ ﻟﮭﺎ اھـ ﺷﯿﺨﻨﺎ ح ف اھـ وﻗﺎل ﻓﻲ
اﻟﻮﻟﺪ اﻻول ﻻﻧﮫ دم ﯾﻌﻘﺐ اﻟﻮﻟﺪ ﻓﺎﻋﺘﺒﺮ اﻟﻤﺪة ﻣﻨﮫ ﻛﻤﺎ ﻟﻮﻛﺎن وﺣﺪه واﻟﺜﺎﻧـﻲ ﻣﺎ ﻧﺼﮫ ﻣﺴﺄﻟﺔ اﻟﺪم اﻟﺨﺎرج ﻟﺤﺎﻣﻞ ﺑﺴﺒﺐ اﻟﻮﻻدة ﻗﺒﻞ٣٢ ﺑﻐﯿﺔ اﻟﻤﺴﺘﺮﺷﺪﯾﻦ
ﯾﻌﺘﺒﺮ ﻣﻦ اﻟﺜﺎﻧـﻲ ﻻﻧﮫ ﻣﺎ دام ﻣﻌﮭﺎ ﺣﻤﻞ ﻓﺎﻟﺪم ﻟﯿﺲ ﺑﻨﻔﺎس ﻛﺎﻟﺪم اﻟﺬي ﺗﺮاه اﻧﻔﺼﺎل ﺟﻤﯿﻊ اﻟﻮﻟﺪ وان ﺗﻌﺪد ﻋﻦ اﻟﺮﺣﻢ ﯾﺴﻤﻰ طﻠﻘﺎ وﺣﻜﻤﮫ ﻛﺪم
ﻗﺒﻞ اﻟﻮﻻدة واﻟﺜﺎﻟﺚ ﯾﻌﺘﺒﺮ اﺑﺘﺪاء اﻟﻤﺪة ﻣﻦ اﻻول ﺛﻢ ﺗﺴﺘﺄﻧﻒ اﻟﻤﺪة ﻣﻦ ﻧﻌﻢ ﻟﻮ اﺑﺘﺪأ ﺑﮭﺎ اﻟﺤﯿﺾ ﺛﻢ اﺑﺘﺪأت اﻟﻮﻻدة اﻧﺴﺤﺐ ﻋﻠﻰ... اﻻﺳﺘﺤﺎﺿﺔ
اﻟﺜﺎﻧـﻲ ﻻن ﻛﻞ واﺣﺪ ﻣﻨﮭﻤﺎ ﺳﺒﺐ ﻟﻠﻤﺪة ﻓﺎذا وﺟﺪا اﻋﺘﺒﺮ اﻻﺑﺘﺪاء ﻣﻦ ﻛﻞ اﻟﻄﻠﻖ ﺣﻜﻢ اﻟﺤﯿﺾ اي ﺳﻮاء ﻣﻀﻰ ﻟﮭﺎ ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ ﻗﺒﻞ اﻟﻄﻠﻖ ام ﻻ ﻋﻠﻰ
واﺣﺪ ﻣﻨﮭﻤﺎ ﻛﻤﺎ ﻟﻮ وطﺄ إﻣﺮأة ﺑﺴﺒﮭﺔ ﻓﺪﺧﻠﺖ ﻓﻲ اﻟﻌﺪة ﺛﻢ وطﺌﮭﺎ ﻓﺎﻧﮭﺎ ﻣﺎ٢٧/١ ﺧﻼف ﻓﻲ ذﻟﻚ اھـ وﻗﺎل ﻓﻲ ﻓﺘﺢ اﻟﻮھﺎب ﺑﺸﺮح ﻣﻨﮭﺞ اﻟﻄﻼب
وﻗﺎل ﻓﻲ٤٥/١ ﺗﺴﺘﺄﻧﻒ اﻟﻌﺪة اھـ اﻟﻤﮭﺬب ﻓﻲ اﻟﻔﻘﮫ اﻻﻣﺎم اﻟﺸﺎﻓﻌﻲ ﻧﺼﮫ )ﻓﺼﻞ( اذارأت وﻟﻮ ﺣﺎﻣﻼ ﻻ ﻣﻊ طﻠﻖ دﻣﺎ وﻟﻮ اﺻﻔﺮ او اﻛﺪر ﻟﺰﻣﻦ
Nifas 25 26 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
dan tujuan tidak membawa mushaf. Atau berupa tafsir al- 1. Berpuasa.
Qur’an yang lebih banyak tafsirnya dari pada al-Qur’annya. 38 2. Bersesuci dari hadas. Baik hadas besar, maupun hadas kecil.
Adapun hal-hal yang diharamkan bagi orang junub ialah; 3. Bercumbu rayu bersama suami dengan bersentuhan kulit
1. Tawaf di Baitullah. yang terdapat antara pusar dan lutut si istri.
2. Berdiam di masjid, meskipun hanya sebentar.39 4. Bersetubuh (jimak).41
3. Masuk atau berjalan di masjid, bila khawatir darahnya 5. Ditalaq atau diceraikan. Ini haram bagi suami. Kecuali:
menetes. Yang dimaksud lewat di sini adalah masuk dari satu a. Yang mentalak adalah hakam (wasit) yang ditunjuk pada
pintu keluar dari pintu yang lain. Jika masjid itu hanya perselisihan suami istri.42
punya satu pintu maka ia tidak boleh masuk karena b. Saat berakhirnya masa sumpah ila’.43
dihukumi diam sebagaimana orang yang berputar-putar di c. Sang istri sama sekali belum ‘disentuh’ oleh suami.
masjid.40 d. Dalam keadaan hamil dari suami tersebut.
Selain hal di atas bagi orang haid juga diharamkan ; e. Mentalak dengan permintaannya, atas dasar membayar
ganti rugi pada suami. Atau yang disebut dengan
khulu‘.44
f. Dalam masa iddah dari talak raja‘i 45
وﺳﺌﻞ اﻟﻌﻼﻣﺔ اﻟﺮﻣﻠﻲ ﻋﻤﺎ ﻟﻮ ﻛﺘﺐ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻋﻠﻰ ھﻮاﻣﺶ ﻣﺼﺤﻒ ﻣﺜﻼ٣٨ g. Talak tersebut menjadi syarat kemerdekaannya. Sebab
ھﻞ ﯾﺒﻘﻰ ﻟﮫ ﺣﻜﻢ اﻟﻤﺼﺤﻒ أم ﯾﺴﯿﺮ ﻛﺎﻟﺘﻔﺴﯿﺮ ﻓﺄﺟﺎب ﺑﺄﻧﮫ ﯾﺼﯿﺮ ﻛﺎﻟﺘﻔﺴﯿﺮ
ﻣﺎ ﻧﺼﮫ وﯾﺠﻮز٣٥٩-٣٥٧/١ وﻗﺎل ﻓﺘﺢ اﻟﻌﻼم٧٧/١ اھـ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺠﻤﻞ
41 Bersetubuh pada saat pendarahan (haid), menurut dunia kedokteran sangat berbahaya.
ﺣﻤﻠﮫ ﻣﻊ ﻣﺘﺎع ان ﻗﺼﺪ اﻟﻤﺘﺎع وﺣﺪه وﻛﺬا ان أطﻠﻖ أو ﻗﺼﺪھﻤﺎ ﻣﻌﺎ ﻋﻠﻰ Sebab mungkin saat itu ada bagian rahim atau vagina yang terbuka (terluka). Di samping itu,
اﻟﻤﻌﺘﻤﺪ ﺑﺨﻼف ﻣﺎ اذا ﻗﺼﺪ اﻟﻤﺼﺤﻒ وﺣﺪه أو ﻗﺼﺪ واﺣﺪا ﻻ ﯾﻐﻨﯿﮫ ﻓﯿﺤﺮم adanya darah dan lendir memudahkan ditumbuhi kuman-kuman. Sedangkan
kelembabannya menyebabkan sulit untuk dibersihkan. Sehingga sangat rentan terjadi
وﻻ ﯾﺸﺘﺮط ﻓﻲ اﻟﻤﺘﺎع أن ﯾﻜﻮن ﺻﺎﻟﺤﺎ ﻟﻼﺳﺘﺒﺘﺎع ﻋﺮﻓﺎ ﺧﻼﻓﺎ ﻟﻠﺨﻄﯿﺐ ﻓﻼ infeksi dan penyakit kelamin. (Soehartono, Hubungan Suami Istri)
Boyke Dian Nugraha, seorang seksolog terkemuka, dalam sebuah artikelnya
ﻓﺮق ﺑﯿﻦ ﻛﺒﯿﺮ اﻟﺠﺮم وﺻﻐﯿﺮه ﺣﺘﻰ ﻟﻮ ﺣﻤﻞ ﻣﻊ ﻣﻨﺪﯾﻞ أو ﺧﯿﻂ ﻻ ﺑﻘﺼﺪ mengungkapkan bahwa, melakukan senggama di saat haid dikhawatirkan darah haid
masuk ke dalam rongga perut melalui saluran telur. Hal ini bisa menimbulkan penyakit
... وﯾﺤﻞ ﺣﻤﻠﮫ ﻓﻲ ﺗﻔﺴﯿﺮ وان ﻗﺼﺪ اﻟﻘﺮأن وﺣﺪه... اﻟﻤﺼﺤﻒ ﻟﻢ ﯾﺤﺮم endrometriosis. Yaitu tumbuhnya selaput lendir rahim di tempat yang tidak semestinya. Hal
ini mengakibatkan kemandulan. (Konsultasi Seksologi, Jawa Pos 27 Maret 2002)
ھﺬا اذا ﻛﺎن اﻟﺘﻔﺴﯿﺮ أﻛﺜﺮ ﯾﻘﯿﻨﺎ أﻣﺎ اذا ﻛﺎن أﻗﻞ أو ﻣﺴﺎوﯾﺎ أو ﻣﺸﻜﻮﻛﺎ ﻓﻲ 42 Jika pasangan saumi istri sedang bertikai, disarankan mengutus hakam
ﻟﻮ ﺟﻤﻊ اﻟﻤﺼﺤﻒ ﻣﻊ ﻛﺘﺎب ﻓﻲ ﺟﻠﺪ واﺣﺪ ﻗﺎل... ﻗﻠﺘﮫ وﻛﺜﺮﺗﮫ ﻓﻼ ﯾﺤﻞ (penengah/wasit). Demi untuk mencari solusi terbaik bagi suami istri tersebut.
Sebagaimana diperintahkan dalam An-Nisa’: 35.
اﻟﺮﻣﻠﻲ ﻓﻔﻲ ﺣﻤﻠﮫ ﺗﻔﺼﯿﻞ ﺣﻤﻞ اﻟﻤﺼﺤﻒ ﻓﻲ أﻣﺘﻌﺔ اھـ ق ﺑَ ْﯿﻨِ ِﮭ َﻤﺎ ﻓَﺎ ْﺑ َﻌﺜُﻮْ ا َﺣ َﻜ ًﻤﺎ ِﻣ ْﻦ
َ َوإِ ْن ِﺧ ْﻔﺘُ ْﻢ ِﺳﻘَﺎ:ﻗﺎل ﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻓﻲ اﻟﻜﺘﺎب اﻟﻌﺰﯾﺰ
)ﻗﻮﻟﮫ اﻟﺨﺎﻣﺲ اﻟﻤﻜﺚ ﻓﻲ اﻟﻤﺴﺠﺪ( وﻓﻲ ﻧﺴﺨﺔ اﻟﻠﺒﺚ وھﻮ ﺑﻤﻌﻨﻰ اﻟﻤﻜﺚ٣٩ َ ﻖ ﷲُ ﺑَ ْﯿﻨِ ِﮭ َﻤﺎ إِ ﱠن ﷲَ َﻛ
ﺎن َﻋﻠِ ْﯿ ًﻤﺎ ِ أَ ْھﻠِ ِﮫ َو َﺣ َﻜ ًﻤﺎ ِﻣ ْﻦ أَ ْھﻠِﮭَﺎ إِ ْن ﯾ ُِﺮ ْﯾ َﺪا إِﺻْ ﻼَﺣًﺎ ﯾُ َﻮﻓﱢ
١٢١-١٢٠/١ اي وﻟﻮ ﺑﻘﺪر اﻟﻄﻤﻌﻨﯿﻨﺔ اھـ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺒﺎﺟﻮرى ﻋﻠﻰ اﺑﻦ ﻗﺎﺳﻢ (٣٥ : َﺧﺒِ ْﯿﺮًا )اﻟﻨﺴﺎء
واﻟﻌﺒﻮر اﻟﺪﺧﻮل ﻣﻦ ﺑﺎب واﻟﺨﺮوج ﻣﻦ اﺧﺮ ﺑﺨﻼف ﻣﺎ اذا ﻟﻢ ﯾﻜﻦ ﻟﮫ اﻻ٤٠ 43 Sumpah ila’ adalah bersumpah tidak menggauli sang istri selama empat bulan
atau lebih.
اﻣﺎ اﻟﺘﺮدد ﻓﺎﻧﮫ ﺣﺮم ﻛﺎﻟﻤﻜﺚ اھـ ﺣﺎﺷﯿﺔ،اﻟﺒﺎب واﺣﺪ ﻓﯿﻤﻨﻊ اﻟﺪﺧﻮل 44 Khulu‘ adalah peristiwa dimana istri akan membayar suami apabila sudi
menceraikannya.
٨٩/١ اﻟﺸﺮﻗﺎوي ﻋﻠﻰ اﻟﺘﺤﺮﯾﺮ 45 Talak roj‘iy adalah talak yang masih boleh ruju. Yaitu talak pertama dan kedua.
Beberapa Aspek Hukum Bagi yang Sedang Haid 33 34 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
Sunah pula bagi wanita yang telah bersih dari haid, memberi
wewangian di vaginanya bagian luar setelah bersesuci. Vagina
bagian luar adalah daerah yang wajib dibasuh ketika istinja',
ﻟﻨﻮم وأﻛﻞ وﺷﺮب وﯾﻜﺮه ﻓﻌﻞ ﺷﻲء ﻣﻦ ذﻟﻚ ﺑﻼ وﺿﻮء وﯾﻨﺒﻐﻲ أن ﻻ yaitu bagian yang tampak ketika sedang jongkok saat buang air.
ﯾﺰﯾﻠﻮا ﻗﺒﻞ اﻟﻐﺴﻞ ﺷﻌﺮا أو ظﻔﺮا وﻛﺬا دﻣﺎ ﻻن ذﻟﻚ ﯾﺮد ﻓﻲ اﻵﺧﺮة ﺟﻨﺒﺎ اھـ Yang dimaksud wewangian di sini tidak hanya parfum.
Namun semua benda yang berbau harum, semisal sabun
ﻓﺘﺢ اﻟﻤﻌﯿﻦ أﻋﻠﻰ ﺻﻔﺤﺔ ﻻﻋﺎﻧﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ ٩٦/١وﻗﺎل ﻓﻲ اﻋﺎﻧﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ mandi.51
٩٦/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ )وﻗﻮﻟﮫ ﺑﻼ وﺿﻮء( ظﺎھﺮة أﻧﮫ ﯾﻜﺮه ذﻟﻚ وﻟﻮ ﻣﻊ ﻏﺴﻞ ﻓﺮج C. Hal-hal Lain yang Berkaitan dengan Haid
وﻟﯿﺲ ﻛﺬﻟﻚ ﺑﻞ ﯾﻜﻔﻲ ﻏﺴﻞ اﻟﻔﺮج ﻓﻲ ﺣﺼﻮل أﺻﻞ اﻟﺴﻨﺔ ﻛﻤﺎ ﻓﻲ اﻟﺘﺤﻔﺔ
1. Balig. Salah satu tanda balig bagi wanita adalah haid
وﻧﺼﮭﺎ وﯾﺤﺼﻞ أﺻﻞ اﻟﺴﻨﺔ ﺑﻐﺴﻞ اﻟﻔﺮج ان أراد ﻧﺤﻮ ﺟﻤﺎع أو ﻧﻮم أو أﻛﻞ 2. Mandi. Haid mewajibkan mandi.
أو ﺷﺮب واﻻ ﻛﺮه اھـ ﻗﻮﻟﮫ )وﯾﻨﺒﻐﻲ أن ﻻ ﯾﺰﯾﻠﻮا اﻟﺦ( ﻗﺎل ﻓﻲ اﻻﺣﯿﺎء ﻻ 3. Iddah. Wanita yang haid pelaksanaan iddahnya berpedoman
pada haidnya. Kecuali dalam keadaan hamil dari suami yang
ﯾﻨﺒﻐﻲ أن ﯾﺤﻠﻖ أو ﯾﻘﻠﻢ أو ﯾﺴﺘﺤﺪ أو ﯾﺨﺮج دﻣﺎ أو ﯾﺒﯿﻦ ﻣﻦ ﻧﻔﺴﮫ ﺟﺰءا وھﻮ menyebabkan kewajiban iddah tersebut.
ﺟﻨﺐ إذ ﺳﺎﺋﺮ أﺟﺰاﺋﮫ ﺗﺮد اﻟﯿﮫ ﻓﻲ اﻵﺧﺮة ﻓﯿﻌﻮد ﺟﻨﺒﺎ وﯾﻘﺎل إن ﻛﻞ ﺷﻌﺮة 4. Gugur kewajiban thawaf wada‘.
ﺗﻄﺎﻟﺐ ﺑﺠﻨﺎﺑﺘﮭﺎ اھـ وﻗﻮﻟﮫ )وﯾﻘﺎل إن ﻛﻞ ﺷﻌﺮة اﻟﺦ( ﻗﺎل ع ش ﻓﺎﺋﺪﺗﮫ اﻟﺘﻮﺑﯿﺦ
واﻟﻠﻮم ﯾﻮم اﻟﻘﯿﺎﻣﺔ ﻟﻔﺎﻋﻞ ذﻟﻚ ،وﯾﻨﺒﻐﻲ أن ﻣﺤﻞ ذﻟﻚ ﺣﯿﺚ ﻗﺼﺮ ﻛﺄن دﺧﻞ ٥١وﯾﺴﻦ ﻟﻠﻤﺮأة ﻏﯿﺮ اﻟﻤﺤﺮﻣﺔ واﻟﻤﺤﺪة واﻟﺼﺎﺋﻤﺔ ﺗﻄﯿﯿﺐ ﻓﺮﺟﮭﺎ ﻣﻦ أﺛﺮ
اﻟﻮﻗﺖ وﻟﻢ ﯾﻐﺘﺴﻠﻦ واﻻ ﻓﻼ ،ﻛﺄن ﻓﺎﺟﺄه اﻟﻤﻮت اھـ ﻗﻮﻟﮫ )ﻷن ذﻟﻚ( أي اﻟﺤﯿﺾ أو اﻟﻨﻔﺎس ﺑﻌﺪ ﻏﺴﻠﮭﺎ ﻣﻨﮭﻤﺎ :ﻛﺄن ﺗﺄﺧﺬ ﻣﺴﻜﺎ ﻓﺘﺠﻌﻠﮫ ﻓﻲ ﻗﻄﻨﺔ أو
اﻟﻤﺬﻛﻮر ﻣﻦ اﻟﺸﻌﺮ أو اﻟﻈﻔﺮ أو اﻟﺪم اﻟﻤﺰال ﺣﺎل اﻟﺠﻨﺎﺑﺔ أو اﻟﺤﯿﺾ أو ﻧﺤﻮھﺎ وﺗﺪﺧﻠﮭﺎ اﻟﻔﺮج اﻟﻰ اﻟﻤﺤﻞ اﻟﺬي ﯾﺠﺐ ﻏﺴﻠﮫ وھﻮ ﻣﺎ ﯾﻨﻔﺘﺢ ﻋﻨﺪ
اﻟﻨﻔﺎس ،وﻗﻮﻟﮫ )ﯾﺮد ﻓﻲ اﻵﺧﺮة ﺟﻨﺒﺎ( ﻗﺎل ق ل وﻓﻲ ﻋﻮد ﻧﺤﻮ اﻟﺪم ﻧﻈﺮ وﻛﺬا ﺟﻠﻮﺳﮭﺎ ﻋﻠﻰ ﻗﺪﻣﯿﮭﺎ وھﺬا ﺳﻨﺔ ﻣﺆﻛﺪة ﯾﻜﺮه ﺗﺮﻛﮭﺎ وﯾﻘﺎل إن ذﻟﻚ ﯾﺴﺮع
ﻏﯿﺮه ﻷن اﻟﻌﺎﺋﺪ ھﻮ اﻻﺟﺰاء اﻟﺘﻲ ﻣﺎت ﻋﻠﯿﮭﺎ اھـ وﻗﺎل ﻓﻲ ﻓﺘﺢ اﻟﻤﻌﯿﻦ أﻋﻠﻰ ﺑﺎﻟﺤﻤﻞ ،واﻟﻤﺴﻚ أوﻟﻰ ﻣﻦ ﻏﯿﺮه ﻓﺈن ﻟﻢ ﺗﺠﺪه أو ﻟﻢ ﺗﺴﻤﺢ ﺑﮫ ﻓﻨﺤﻮه ﻣﻤﺎ ﻓﯿﮫ
اﻟﺼﻔﺤﺔ ﻣﻦ اﻋﺎﻧﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ ٨٥/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ وﯾﺤﺮم ﺑﮫ )أي ﺑﺎﻟﺤﯿﺾ( ﻣﺎ ﺣﺮارة ﻛﺎﻟﻘﺴﻂ واﻷظﻔﺎر وھﻤﺎ ﻧﻮﻋﺎن ﻣﻦ اﻟﻄﯿﺐ ،ﻓﺈن ﻟﻢ ﺗﺠﺪ ذﻟﻚ أو ﻟﻢ
ﯾﺤﺮم ﺑﺎﻟﺠﻨﺎﺑﺔ ...واذا اﻧﻘﻄﻊ دﻣﮭﺎ ﺣﻞ ﻟﮭﺎ ﻗﺒﻞ اﻟﻐﺴﻞ ﺻﻮم ﻻ وطء ﺣﻼﻓﺎ ﺗﺴﻤﺢ ﺑﮫ ﻓﺎﻟﻄﯿﻦ ﺛﻢ ﻧﻮى اﻟﺰﺑﯿﺐ ﺛﻢ ﻣﻄﻠﻖ اﻟﻨﻮى ﺛﻢ ﻣﺎ ﻟﮫ رﯾﺢ طﯿﺐ ﺛﻢ
ﻟﻤﺎ ﺑﺤﺜﮫ اﻟﻌﻼﻣﺔ اﻟﺠﻼل اﻟﺴﯿﻮطﻲ رﺣﻤﮫ ﷲ وﻗﺎل ﻓﻲ اﻋﺎﻧﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ ٨٥/١ اﻟﻤﻠﺢ ،وﻟﻮ اﻗﺘﺼﺮت ﻋﻠﻰ اﻟﻤﺎء ﻛﻔﻰ ﻓﻲ دﻓﻊ اﻟﻜﺮاھﺔ ﻻ ﻋﻦ اﻟﺴﻨﺔ ﺧﻼﻓﺎ
ﻗﻮﻟﮫ )ﺧﻼﻓﺎ ﻟﻤﺎ ﺑﺤﺜﮫ اﻟﻌﻼﻣﺔ اﻟﺠﻼل اﻟﺴﯿﻮطﻲ( أي ﻣﻦ ﺣﻞ اﻟﻮطء أﯾﻀﺎ ﻟﻸﺳﻨﻮي وﻗﺎل اﻟﻘﻠﯿﻮﺑﻲ ﻋﻠﻰ اﻟﺠﻼل ﻛﻔﻰ اﻟﻤﺎء أي ﻣﺎء اﻟﻐﺴﻞ ﻓﻲ دﻓﻊ
ﺑﺎﻻﻧﻘﻄﺎع اھـ وﻗﺎل ﻓﻲ ﺣﺎﺷﯿﺔ أﺑﻲ اﻟﻀﯿﺎء ﻧﻮر اﻟﺪﯾﻦ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ اﻟﻜﺮاھﺔ أو ﻣﺎء آﺧﺮ ﻓﻲ ﺣﺼﻮل اﻟﺴﻨﺔ اھـ أﻣﺎ اﻟﻤﺤﺮﻣﺔ ﻓﯿﺤﺮم ﻋﻠﯿﮭﺎ اﻟﻄﯿﺐ
اﻟﺸﺒﺮاﻣﻠﺴﻲ اﻟﻘﺎھﺮي ٢٢٩/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ )ﻗﻮﻟﮫ ﻓﯿﻌﻮد ﺟﻨﺒﺎ( ظﺎھﺮ ھﺬا اﻟﺼﻨﯿﻊ ﺑﺄﻧﻮاﻋﮫ وﻛﺬا اﻟﻤﺤﺪة ﻟﻜﻦ ﯾﺴﻦ ﻟﮭﺎ ﺗﻄﯿﯿﺐ اﻟﻤﺤﻞ ﺑﻘﻠﯿﻞ ﻗﺴﻂ أو أظﻔﺎر وأﻣﺎ
أن اﻷﺟﺰاء اﻟﻤﻨﻔﺼﻠﺔ ﻗﺒﻞ اﻹﻏﺘﺴﺎل ﻻ ﺗﺮﺗﻔﻊ ﺟﻨﺎﺑﺘﮭﺎ ﺑﻐﺴﻠﮭﺎ ﺳﻢ ﻋﻠﻰ ﺣﺞ اﻟﺼﺎﺋﻤﺔ ﻓﻼ ﺗﺴﺘﻌﻤﻞ ﺷﯿﺌﺎ ﻣﻦ ذﻟﻚ ﻛﻤﺎ ﻗﺎﻟﮫ اﻟﺮﻣﻠﻲ )أي ﻷن إدﺧﺎل ﻋﯿﻦ ﻣﻦ
اھـ وﻗﺎل ﻓﻲ ﺑﺠﯿﺮﻣﻲ ﻋﻠﻰ اﻟﺨﻄﯿﺐ ٢١٨/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ )ﻗﻮﻟﮫ إذ ﯾﺮد اﻟﯿﮫ ﺳﺎﺋﺮ أﺣﺪ اﻟﻨﻮاﻓﺪ اﻟﻤﻔﺘﻮﺣﺔ أﺻﺎﻟﺔ ﯾﻮﺟﺐ اﻹﻓﻄﺎر وﻟﺬا أوﺟﺒﻮا ﻋﻠﯿﮭﺎ أن ﻻ ﺗﺒﺎﻟﻎ ﻓﻲ
أﺟﺰاﺋﮫ( ﻓﯿﮫ ﻧﻈﺮ ﻷن اﻟﺬي ﯾﺮد اﻟﯿﮫ ﻣﺎﻣﺎت ﻋﻠﯿﮫ ﻻ ﺟﻤﯿﻊ أظﻔﺎره اﻟﺘﻲ ﻗﻠﻤﮭﺎ اﻹﺳﺘﻨﺠﺎء ﺧﻮﻓﺎ ﻣﻦ ﻏﯿﻮﺑﺔ ﺑﻌﺾ اﻷﺻﺎﺑﻊ( ،وﻓﻲ اﻟﻘﻠﯿﻮﺑﻲ ﻋﻠﻰ اﻟﺠﻼل ﻣﺎ
ﻓﻲ ﻋﻤﺮه وﻻ ﺷﻌﺮه ﻛﺬﻟﻚ ﻓﺮاﺟﻌﮫ اھـ ق ل ﯾﺨﺎﻟﻔﮫ ﻓﺮاﺟﻌﮫ اھـ ﻓﺘﺢ اﻟﻌﻼم ﺑﺸﺮح ﻣﺮﺷﺪ اﻷﻧﺎم٣٥٠-٣٤٩/١ ،
Beberapa Aspek Hukum Bagi yang Sedang Haid 37 38 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
b. Orang kafir asli tetap wajib salat dan tetap terkena hukum-
hukum syara’ yang lain. Akan tetapi bila sudah bertaubat –
dengan cara masuk Islam– tidak wajib mengqada’ beban
4 hukum syara’ pada saat kafir. Berbeda dengan orang murtad,
yaitu orang yang keluar dari Islam. Karena bukan kafir asli,
Beberapa Hal yang Menggugurkan maka wajib mengganti beban hukum di masa murtad. 57
Kewajiban Salat c. Bocah yang belum balig tidak wajib salat dan tidak wajib
mengqada’. Namun harus diperintah salat setelah berusia 7
tahun, dan dipukul bila meninggalkan salat setelah berusia
A. Penghalang dan Hukumnya 10 tahun. Orang tuanya juga wajib mengajarkan hukum-
hukum syara’ yang lain setelah berusia 7 tahun, dan
Ada 6 hal yang mengugurkan kewajiban salat.54 Keenamnya memukulnya bila melanggar syara setelah berusia 10 tahun.
disebut penghalang. Yaitu: Juga wajib memerintahkan puasa, bila mampu. 58
1. Belum balig d. Tidak wajib salat bagi yang hilang kesadarannya karena gila,
2. Kafir asli (bukan murtad) ayan atau pingsan yang menghabiskan waktu salat. Juga
3. Gila tidak wajib mengqada’nya. 59
4. Ayan / pingsan
5. Haid
6. Nifas
Bila keenam penghalang ini terjadi hingga menghabiskan واﻣﺎ اﻟﻜﺎﻓﺮ اﻷﺻﻠﻲ ﻓﮭﻮ ﻣﺨﺎطﺐ ﺑﺎﻟﺼﻼة وﻏﯿﺮھﺎ ﻣﻦ ﻓﺮوع اﻟﺸﺮع٥٧
waktu shalat, maka memiliki konsekwensi hukum yang berbeda.
55 Antara lain: ﻋﻠﻰ اﻟﺼﺤﯿﺢ ﻟﻜﻦ اذا اﺳﻠﻢ ﻻﯾﺠﺐ ﻋﻠﯿﮫ ﻗﻀﺎء ﺻﻼة اﯾﺎم اﻟﻜﻔﺮ ﺑﻼ ﺧﻼف
a. Karena haid atau nifas maka ia tidak wajib melakukan salat واﻣﺎ اﻟﻤﺮﺗﺪ ﻓﯿﺠﺐ ﻋﻠﯿﮫ ﻗﻀﺎء ﺻﻠﻮات اﯾﺎم اﻟﺮدة اھـ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ
dan makruh mengqada’nya. 56
٣٠٢-٣٠١/١ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ
واﻣﺎ اﻟﺼﺒﻲ ﻓﻼﺗﺠﺐ ﻋﻠﯿﮫ اﻟﺼﻼة اداء وﻻ ﻗﻀﺎء وﻻ ﯾﺆﻣﺮ اﺣﺪ ﻣﻤﻦ ﻻ٥٨
اﻟﺼﺒﺎ: )ﻓﺼﻞ( ﻓﻲ وﻗﺖ اﺻﺤﺎب اﻟﻤﺎﻧﻌﺔ ﻣﻦ وﺟﻮب اﻟﺼﻼة وھﻲ٥٤ ﺗﺠﺐ ﻋﻠﯿﮫ اﻟﺼﻼة ﺑﻔﻌﻠﮭﺎ اﻻ اﻟﺼﺒﻲ واﻟﺼﺒﯿﺔ ﻓﺎﻧﮫ ﯾﺆﻣﺮ ﺑﮭﺎ اذا ﺑﻠﻎ ﺳﺒﻊ
واﻟﻜﻔﺮ واﻟﺠﻨﻮن واﻻﻏﻤﺎء واﻟﺤﯿﺾ واﻟﻨﻔﺎس وﻟﮭﺎ ﺛﻼﺛﺔ اﺣﻮال اﻟﺦ ﻗﺎﻟﮫ ﺳﻨﯿﻦ وﯾﻀﺮب ﻋﻠﻰ ﺗﺮﻛﮭﺎ اذا ﺑﻠﻎ ﻋﺸﺮا ﻗﺎل اﻷﺋﻤﺔ ﻓﯿﺠﺐ ﻋﻠﻰ اﻷﺑﺎء
٢٩٨/١ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ واﻻﻣﮭﺎت ﺗﻌﻠﯿﻢ اﻻوﻻد اﻟﻄﮭﺎرة واﻟﺼﻼة واﻟﺸﺮاﺋﻊ ﺑﻌﺪاﻟﺴﺒﻊ واﻟﻀﺮب
ان ﯾﻌﻢ اﻟﺴﺒﺐ ﺟﻤﯿﻊ وﻗﺖ اﻟﺮﻓﺎھﯿﺔ ووﻗﺖ اﻟﻀﺮورة وھﻮ: اﻟﺤﺎل اﻟﺜﺎﻟﺚ٥٥ ﻋﻠﻰ ﺗﺮﻛﮭﺎ ﺑﻌﺪ اﻟﻌﺸﺮ وﯾﺆﻣﺮ ﺑﺎﻟﺼﻮم ان اطﺎﻗﮫ ﻛﻤﺎ ﯾﺆﻣﺮ ﺑﺎﻟﺼﻼة اھـ
اﻟﻮﻗﺖ اﻟﺬي ﯾﺠﻮز ﻓﯿﮫ اﻟﺠﻤﻊ اﻟﺦ ﻗﺎﻟﮫ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ ٣٠٢-٣٠١/١ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ
٣٠١/١ واﻣﺎ ﻣﻦ زال ﻋﻘﻠﮫ ﺑﺠﻨﻮن اواﻏﻤﻰ ﻋﻠﯿﮫ ﻓﻼ ﺗﺠﺐ ﻋﻠﯿﮫ اﻟﺼﻼة٥٩
اﻣﺎ اﻟﺤﯿﺾ واﻟﻨﻔﺎس ﻓﺎﻧﮫ ﯾﻤﻨﻊ وﺟﻮب اﻟﺼﻼة وﺟﻮازھﺎ وﻻ ﻗﻀﺎء اھـ٥٦ وﻻﻗﻀﺎؤھﺎ ﺳﻮاء ﻗﻞ اﻟﺠﻨﻮن واﻻﻏﻤﺎء او ﻛﺜﺮ اذا اﺳﺘﻐﺮق اﻟﻮﻗﺖ اھـ
٣٠٢-٣٠١/١ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ ٣٠٢-٣٠١/١ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ
Beberapa Hal yang Menggugurkan Kewajiban Salat 41 42 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
Perlu diketahui bahwa; haid, keguguran atau menyebabkan nifas, maka tidak wajib
a. Hilang kesadaran sebab hal-hal yang diharamkan tetap wajib mengqada’ salat. 64
qada’. Seperti mengkonsumsi narkotika dan obat-obatan B. Datangnya Penghalang
terlarang yang sudah pasti dapat menyebabkan kesadaran
Jika seseorang kedatangan penghalang setelah masuk waktu
hilang. Kecuali jika untuk obat atau tidak tahu bahwa hal
salat, padahal belum melaksanakan salat tersebut maka apabila
tersebut memabukkan, maka tidak wajib qadha’. 60
waktu tersebut masih cukup untuk melakukan salat yang
b. Orang yang murtad lalu gila, kemudian sembuh dan masuk
seringan mungkin, ia wajib mengqada’ salat yang difardlukan
Islam. Maka wajib mengqada’ salat sewaktu gila dan pada waktu itu saja. Akan tetapi bila tidak cukup untuk salat
sebelumnya. 61 yang seringan mungkin, ia tidak wajib mengqada’ salat.
c. Orang yang mengalami kegilaan setelah mabuk, hanya wajib Misalnya, seorang wanita mengalami pendarahan haid 5
mengqada’ salat waktu mabuk. 62 menit setelah masuk waktu Zuhur, padahal belum melaksanakan
d. Orang murtad dan orang yang mabuk kemudian haid, tidak salat Zuhur. Maka jika sudah suci, wajib mengqada’ salat Zuhur
wajib mengqada’ salat di masa haid. 63 tersebut.
e. Orang yang meminum obat-obatan hingga menyebabkan Misalnya lagi, seseorang mengerjakan salat di awal waktu
dengan memanjangkan salatnya. Saat ia sedang salat ia
kedatangan penghalang, haid misalnya. Jika antara masuk waktu
وﻟﻮزال ﻋﻘﻠﮫ ﺑﺴﺒﺐ ﻣﺤﺮم ﻛﺸﺮب ﻣﺴﻜﺮ اودواء ﻣﺰﯾﻞ ﻟﻠﻌﻘﻞ وﺟﺐ٦٠ salat dengan datangnya penghalang tersebut terdapat waktu yang
ھﺬا اذا ﺗﻨﺎول اﻟﺪواء ﻟﻐﯿﺮ ﺣﺎﺟﺔ وﻋﻠﻢ اﻧﮫ ﯾﺰﯾﻞ اﻟﻌﻘﻞ وﻋﻠﻢ ان،اﻟﻘﻀﺎء cukup untuk melaksanakan salat yang ringan, maka wajib
ﻓﺎن ﻟﻢ ﯾﻌﻠﻢ ﻛﻮن اﻟﺸﺎرب ﻣﺴﻜﺮا اوﻛﻮن اﻟﺪواء ﻣﺰﯾﻼ،اﻟﺸﺮاب ﻣﺴﻜﺮ mengqada’ salat tersebut.65
ﻓﻼﻗﻀﺎء ﻛﺎﻻﻏﻤﺎء وﻟﻮﻋﻠﻢ ان ﺟﻨﺴﮫ ﻣﺴﻜﺮ وظﻦ ان ذﻟﻚ اﻟﻘﺪر ﻻﯾﺴﻜﺮ
وﺟﺐ اﻟﻘﻀﺎء ﻟﺘﻘﺼﯿﺮه وﻟﻮوﺛﺐ ﻣﻦ ﻣﻮﺿﻊ ﻟﺤﺎﺟﺔ ﻓﺰال ﻋﻘﻠﮫ ﻓﻼ ﻗﻀﺎء وﻛﺬﻟﻚ )أي ﻟﻢ ﯾﻠﺰﻣﮭﺎ اﻟﻘﻀﺎء( ﻟﻮﺷﺮﺑﺖ دواء ﺣﺘﻰ اﻟﻘﺖ ﺟﻨﯿﻨﺎ وﻧﻔﺴﺖ٦٤
-٣٠١/١ وان ﻓﻌﻠﮫ ﻋﺒﺜﺎ وﺟﺐ اﻟﻘﻀﺎء اھـ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ ﻟﻢ ﯾﺠﺐ اﻟﻘﻀﺎء ﻋﻠﻰ اﻟﺼﺤﯿﺢ ﻻن ﺗﺮك اﻟﺼﻼة ﻓﻲ ﺣﻖ اﻟﺤﺎﺋﺾ واﻟﻨﻔﺴﺎء
٣٠٢ ٣٠٢-٣٠١/١ ﻋﺰﯾﻤﺔ اھـ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ
)ﻓﺮع( ﻟﻮ ارﺗﺪ ﺛﻢ ﺟﻦ ﺛﻢ اﻓﺎق واﺳﻠﻢ وﺟﺐ ﻗﻀﺎء اﯾﺎم اﻟﺠﻨﻮن وﻣﺎ ﻗﺒﻠﮭﺎ٦١ اﻟﺤﺎل اﻟﺜﺎﻧﻲ ان ﯾﺨﻠﻮ اول اﻟﻮﻗﺖ ﻋﻦ اﻷﻋﺬار اﻟﻤﺬﻛﻮرة ﺛﻢ ﯾﻄﺮأ ﻣﺎ٦٥
٣٠٢-٣٠١/١ ﺗﻐﻠﯿﻈﺎ ﻋﻠﯿﮫ اھـ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ وﻻﯾﺘﺼﻮر،ﯾﻤﻜﻦ ان ﯾﻄﺮأ وھﻮ اﻟﺤﯿﺾ واﻟﻨﻔﺎس واﻟﺠﻨﻮن واﻻﻏﻤﺎء
وﻟﻮ ﺳﻜﺮ ﺛﻢ ﺟﻦ وﺟﺐ ﻗﻀﺎء ﻣﺪة اﻟﺘﻲ ﯾﻨﺘﮭﻲ اﻟﯿﮭﺎ اﻟﺴﻜﺮ وﻓﯿﻤﺎ ﺑﻌﺪھﺎ٦٢ ﻓﺎذا ﺣﺎﺿﺖ ﻓﻲ اﺛﻨﺎء اﻟﻮﻗﺖ ﻗﺒﻞ ان ﺗﺼﻠﻲ،طﺮﯾﺎن اﻟﻜﻔﺮ اﻟﻤﺴﻘﻂ ﻟﻺﻋﺎدة
ﻣﻦ ﻣﺪت اﻟﺠﻨﻮن وﺟﮭﺎن اﻻﺻﺢ ﻻﯾﺠﺐ اﻟﻘﻀﺎء اھـ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ ﻧﻈﺮ ﻓﻲ اﻟﻘﺪر اﻟﻤﺎﺿﻲ ﻣﻦ اﻟﻮﻗﺖ ان ﻛﺎن ﻗﺪرا ﯾﺴﻊ ﺗﻠﻚ اﻟﺼﻼة وﺟﺐ
٣٠٢-٣٠١/١ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ ﺛﻢ ﻋﻠﻰ اﻟﻤﺬھﺐ اﻟﻤﻌﺘﺒﺮ اﺧﻒ ﻣﺎ... اﻟﻘﻀﺎء اذا طﮭﺮت ﻋﻠﻰ اﻟﻤﺬھﺐ
وﻟﻮ ارﺗﺪ ﺛﻢ ﺣﺎﺿﺖ او ﺳﻜﺮت ﺛﻢ ﺣﺎﺿﺖ ﻟﻢ ﺗﻘﺾ اﯾﺎم اﻟﺤﯿﺾ٦٣ ﯾﻤﻜﻦ ﻣﻦ اﻟﺼﻼة ﺣﺘﻰ ﻟﻮ طﻮﻟﺖ ﺻﻼﺗﮭﺎ ﻓﺤﺎﺿﺖ ﻓﯿﮭﺎ وﻗﺪ ﻣﻀﻰ ﻣﻦ
وﻟﻮﺷﺮﺑﺖ دواء ﺣﺘﻰ ﺣﺎﺿﺖ ﻟﻢ ﯾﻠﺰﻣﮭﺎ اﻟﻘﻀﺎء اھـ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻟﻮﻛﺎن اﻟﺮﺟﻞ ﻣﺴﺎﻓﺮا ﻓﻄﺮأ،اﻟﻮﻗﺖ ﻣﺎ ﯾﺴﻌﮭﺎ ﻟﻮ ﺧﻔﻔﺘﮭﺎ وﺟﺐ اﻟﻘﻀﺎء
٣٠٢-٣٠١/١ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ ﻋﻠﯿﮫ ﺟﻨﻮن او اﻏﻤﺎء ﺑﻌﺪﻣﺎ ﻣﻀﻰ ﻣﻦ وﻗﺖ اﻟﺼﻼة اﻟﻤﻘﺼﻮرة ﻣﺎ ﯾﺴﻊ
Beberapa Hal yang Menggugurkan Kewajiban Salat 43 44 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
C. Berakhirnya Penghalang. mengalami nifas. Maka tidak wajib mengerjakan salat. Sebab
waktu yang ada tidak mungkin digunakan untuk salat66.
Seseorang yang penghalangnya berakhir di pertengahan
waktu salat. Jika masih ada sisa waktu yang cukup untuk
takbiratul ihram, maka wajib mengerjakan salat pada waktu itu
saja. Namun bila salat sebelumnya bisa dijama’, maka kedua salat
tersebut wajib dikerjakan.
Misal, seorang wanita masa haidnya berakhir 1 menit
sebelum berakhir waktu Ashar. Maka wajib mengqada’ salat
Ashar dan Zuhur. Namun bila haidnya berakhir di waktu Zuhur,
tidak wajib mengqada’ salat Subuh. Sebab Zuhur dengan Subuh
tidak dapat dijama’.
Kewajiban salat tersebut berlaku bila masih ada waktu yang
cukup untuk bersesuci dan salat. Tapi bila setelah berakhirnya
penghalang, tiba-tiba ada penghalang lain yang datang, ٦٦اﻻول ان ﺗﻮﺟﺪ ﻓﻲ اول وﻗﺖ وﯾﺨﻠﻮ ﻋﻨﮭﺎ اﺧﺮه ﺑﺎن ﺗﻄﮭﺮ ﻋﻦ ﺣﯿﺾ
sedangkan jeda waktunya tidak cukup untuk bersesuci dan salat,
maka tidak wajib mengerjakan salat. Contoh, seorang wanita suci
اوﻧﻔﺎس ﻓﻲ اﺧﺮ وﻗﺖ ﻓﯿﻨﻈﺮ ان ﺑﻘﻲ ﻣﻦ اﻟﻮﻗﺖ ﻗﺪر رﻛﻌﺔ ﻟﺰﻣﮭﺎ ﻓﺮض
dari haid di pertengahan waktu Ashar. 2 menit kemudian اﻟﻮﻗﺖ واﻟﻤﻌﺘﺒﺮ ﻓﻲ اﻟﺮﻛﻌﺔ اﺧﻒ ﻣﺎ ﯾﻘﺪر ﻋﻠﯿﮫ اﺣﺪ وﺷﺮط اﻟﻮﺟﻮب ان
ﺗﻤﺘﺪ اﻟﺴﻼﻣﺔ ﻣﻦ اﻟﻤﺎﻧﻊ ﻗﺪر اﻣﻜﺎن اﻟﻄﮭﺎرة وﺗﻠﻚ اﻟﺼﻼة ﻓﺎن ﻋﺎد ﻣﺎﻧﻊ ﻗﺒﻞ
رﻛﻌﺘﯿﻦ ﻟﺰﻣﮫ ﻗﻀﺎؤھﺎ ﻷﻧﮫ ﻟﻮ ﻗﺼﺮ ﯾﻤﻜﻨﮫ اداؤھﺎ ،وﻻ ﯾﻌﺘﺒﺮ ﻣﻊ اﻣﻜﺎن ذﻟﻚ ﻟﻢ ﯾﺠﺐ ،ﻣﺜﺎﻟﮫ ﺑﻠﻎ اﻟﺼﺒﻲ ﻓﻲ اﺧﺮ اﻟﻮﻗﺖ اﻟﻌﺼﺮ ﺛﻢ ﺟﻦ ،او اﻓﺎق
ﻓﻌﻠﮭﺎ اﻣﻜﺎن اﻟﻄﮭﺎرة ﻷﻧﮫ ﻻﯾﻤﻜﻦ ﺗﻘﺪﯾﻤﮭﺎ ﻗﺒﻞ اﻟﻮﻗﺖ اﻻ اذا ﻟﻢ ﯾﺠﺰ ﺗﻘﺪﯾﻢ اﻟﻤﺠﻨﻮن ﺛﻢ ﻋﺎد ﺟﻨﻮﻧﮫ ،او طﮭﺮت ﺛﻢ ﺟﻨﺖ ،او اﻓﺎﻗﺖ ﻣﺠﻨﻮﻧﺔ ﺛﻢ ﺣﺎﺿﺖ،
اﻟﻄﮭﺎرة ﺻﺎﺣﺐ اﻟﻮاﻗﻌﺔ ﻛﺎﻟﻤﺘﯿﻤﻢ واﻟﻤﺴﺘﺤﺎﺿﺔ ...اﻣﺎ اﻟﻌﺼﺮ ﻓﻼﯾﺠﺐ ﻓﺎن ﻣﻀﻰ ﻓﻲ ﺣﺎل اﻟﺴﻼﻣﺔ ﻣﺎ ﯾﺴﻊ طﮭﺎرة وارﺑﻊ رﻛﻌﺎت وﺟﺒﺖ اﻟﻌﺼﺮ
ﺑﺎدرك اﻟﻈﮭﺮ وﻻاﻟﻌﺸﺎء ﺑﺈدراك اﻟﻤﻐﺮب وﻟﻮ ادرك ﺟﻤﯿﻊ وﻗﺘﮭﺎ ﻋﻠﻰ واﻻ ﻓﻼ ھﺬا اذا ﻛﺎن اﻟﺒﺎﻗﻲ ﻣﻦ اﻟﻮﻗﺖ ﻗﺪر رﻛﻌﺔ ﻓﺎن ﻛﺎن ﻗﺪر ﺗﻜﺒﯿﺮة او
اﻟﺼﺤﯿﺢ اﻟﺬي ﻋﻠﯿﮫ اﻟﺠﻤﺎھﺮ ...ﻻن اﻟﻮﻗﺖ اﻟﻈﮭﺮ ﻻﯾﺼﻠﺢ ﻟﻠﻌﺼﺮ اﻻ اذا ﻓﻮﻗﮭﺎ دون رﻛﻌﺔ ﻓﻔﻲ وﺟﻮب اﻟﻔﺮض ﻗﻮﻻن اﻻظﮭﺮ اﻟﻮﺟﻮب ﺑﺎﻟﺸﺮط
ﺻﻠﯿﺖ اﻟﻈﮭﺮ ﺟﻤﻌﺎ ،واﻋﻠﻢ ان اﻟﺤﻜﻢ ﺑﻮﺟﻮب اﻟﺼﻼة اذا ادرك ﻣﻦ وﻗﺘﮭﺎ اﻟﻤﺘﻘﺪم ﻓﻲ اﻟﺮﻛﻌﺔ وﯾﺴﺘﻮي ﻓﻲ اﻟﻮﺟﻮب ﺑﺎدراك اﻟﺮﻛﻌﺔ او ﻣﺎ دوﻧﮭﺎ ﺟﻤﯿﻊ
ﻣﺎ ﯾﺴﻌﮭﺎ ﻻ ﯾﺨﺘﺺ ﺑﺎوﻟﮫ ﺑﻞ ﻟﻮ ﻛﺎن اﻟﻤﺪرك ﻣﻦ وﺳﻄﮫ ﻟﺰﻣﺖ اﻟﺼﻼة ﻣﺜﻞ اﻟﺼﻠﻮات ﻓﺎن ﻛﺎﻧﺖ اﻟﻤﺪرﻛﺔ ﺻﺒﺤﺎ او ظﮭﺮا او ﻣﻐﺮﺑﺎ ﻗﺼﺮ اﻟﻮﺟﻮب
ان اﻓﺎق اﻟﻤﺠﻨﻮن ﻓﻲ اﺛﻨﺎء اﻟﻮﻗﺖ وﻋﺎد ﺟﻨﻮﻧﮫ ﻓﻲ اﻟﻮﻗﺖ ...وﻗﺪ ﺗﻠﺰم ﻋﻠﯿﮭﺎ وان ﻛﺎﻧﺖ ﻋﺼﺮا او ﻋﺸﺎء وﺟﺐ ﻣﻊ اﻟﻌﺼﺮ اﻟﻈﮭﺮ وﻣﻊ اﻟﻌﺸﺎء
اﻟﻈﮭﺮ ﺑﺎدراك اول وﻗﺖ اﻟﻌﺼﺮ ﻛﻤﺎ ﺗﻠﺰم ﺑﺂﺧﺮه ﺑﺎن اﻓﺎق ﻣﻐﻤﻰ ﻋﻠﯿﮫ ﺑﻌﺪ اﻟﻤﻐﺮب ،وﺑﻤﺎذا ﯾﺠﺐ اﻟﻈﮭﺮ؟ ﻗﻮﻻن اظﮭﺮھﻤﺎ ﯾﺠﺐ ﺑﻤﺎ ﯾﺠﺐ ﺑﮫ اﻟﻌﺼﺮ
ان ﻣﻀﻰ ﻣﻦ وﻗﺖ اﻟﻌﺼﺮ ﻣﺎﯾﺴﻊ اﻟﻈﮭﺮ واﻟﻌﺼﺮ ،ﻓﺎن ﻛﺎن ﻣﻘﯿﻤﺎ ﻓﺎﻟﻤﻌﺘﺒﺮ وھﻮ رﻛﻌﺔ ﻗﺒﻞ اﻟﻐﺮوب ﻋﻠﻰ ﻗﻮل وﺗﻜﺒﯿﺮة ﻋﻠﻰ ﻗﻮل ...وﺟﺒﺖ اﻟﻤﻐﺮب
ﻗﺪر ﺛﻤﺎن رﻛﻌﺎت وان ﻛﺎن ﻣﺴﺎﻓﺮ ﯾﻘﺼﺮ ﻛﻔﺎه ﻗﺪر ارﺑﻊ وﺗﻘﺎس اﻟﻤﻐﺮب ﺑﻤﺎ ﺗﺠﺐ اﻟﻌﺸﺎء ...وھﻞ ﯾﻌﺘﺒﺮ اﻟﻘﺪر اﻟﻤﺬﻛﻮر ﻟﻠﺰوم اﻟﺼﻼة اﻟﻮاﺣﺪة
ﻣﻊ اﻟﻌﺸﺎء ﻓﻲ ﺟﻤﯿﻊ ﻣﺎ ذﻛﺮﻧﺎه ﺑﺎﻟﻈﮭﺮ ﻣﻊ اﻟﻌﺼﺮ اھـ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ اوﺻﻼﺗﻲ اﻟﻈﮭﺮ واﻟﻌﺼﺮ واﻟﻤﻐﺮب واﻟﻌﺸﺎء ادراك زﻣﻦ اﻟﻄﮭﺎرة؟ ﻗﻮﻻن
وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ ٣٠١-٢٩٩/١ اظﮭﺮھﻤﺎ ﻻ ...اھـ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ ٢٩٩-٢٩٨/١
Istihadhah 45 46 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
ﻣﺒﺘﺪأة اي اول ﻣﺎ اﺑﺘﺪأھﺎ اﻟﺪم ﻣﻤﯿﺰة ﺑﺎن ﺗﺮى ﻗﻮﯾﺎ وﺿﻌﯿﻔﺎ ﻛﺎﻻﺳﻮد
واﻻﺣﻤﺮ ﻓﮭﻮ ﺿﻌﯿﻒ ﺑﺎﻟﻨﺴﺒﺔ ﻟﻼﺳﻮد ﻗﻮي ﺑﺎﻟﻨﺴﺒﺔ ﻟﻼﺷﻘﺮ اﻗﻮى ﻣﻦ
اﻻﺻﻔﺮ وھﻮ اﻗﻮى ﻣﻦ اﻻﻛﺪر وﻣﺎ ﻟﮫ راﺋﺤﺔ ﻛﺮﯾﮭﺔ اﻗﻮى ﻣﻤﺎ ﻻراﺋﺤﺔﻟﮫ
واﻟﺜﺨﯿﻦ اﻗﻮى ﻣﻦ اﻟﺮﻗﯿﻖ ﻓﺎﻻﻗﻮى ﻣﺎ ﺻﻔﺎﺗﮫ ﻣﻦ ﻧﺘﻦ وﺛﺨﻦ وﻗﻮة ﻟﻮن اﻛﺜﺮ
ﻓﯿﺮﺟﻊ اﺣﺪ اﻟﺪﻣﯿﻦ ﺑﻤﺎ زاد ﻣﻨﮭﺎ ﻓﺎن اﺳﺘﻮﯾﺎ ﻓﺒﺎﻟﺴﺒﻖ اھـ ﻓﺘﺢ اﻟﻮھﺎب ﺑﺸﺮح
ﻣﻨﮭﺞ اﻟﻄﻼب ٢٧/١وﻗﺎل ﻓﻲ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺠﻤﻞ ﻋﻠﻰ اﻟﻤﻨﮭﺞ ٢٤٨/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ
)ﻗﻮﻟﮫ ﻓﺎن اﺳﺘﻮﯾﺎ ﻓﺒﺎﻟﺴﺒﻖ( ﺑﺎن ﻛﺎن اﺣﺪھﻤﺎ اﺳﻮد ﺑﻼﺛﺨﻦ وﻧﺘﻦ واﻻﺧﺮ
اﺣﻤﺮ ﺑﺎﺣﺪھﻤﺎ او ﻛﺎن اﻻﺳﻮد ﺑﺎﺣﺪھﻤﺎ واﻻﺣﻤﺮ ﺑﮭﻤﺎ اي ﺛﺨﻦ واﻟﻨﺘﻦ او
ﻛﺎن اﺳﻮد ﺛﺨﯿﻨﺎ واﺳﻮد ﻣﻨﺘﻨﺎ وﻛﺎﺣﻤﺮ ﺛﺨﯿﻦ او ﻣﻨﺘﻦ واﺳﻮد ﻣﺠﺮد اھـ ح ل
اھـ وﻓﻲ ﻗﺎﻣﻮس اﻟﻤﻨﻮر ٧٣٢اﻟﺸﻘﺮة(merah kekuning-kuningan) Warna :
H Dapat Darah kuat 14 hari Seorang wanita yang belum pernah haid, mengalami
I Dapat Darah kuat 8 setengah hari pendarahan istihadhah. Dalam contoh A. haidnya hari ke 1 s.d
J Dapat Darah kuat 7 Hari hari ke 7. Contoh C haidnya hari ke 21 s.d ke 25. D haidnya hari
K Tidak Darah kuat lebih dari 15 hari ke 2. I haidnya hari ke 19 s.d. 27. J haidnya hari ke 22 dan 28
L Tidak Darah lemahnya kurang dari 15 hari sedangkan hari ke 23 s.d. 27 (sebagaimana telah dijelaskan dalam
M Dapat bab haid) ulama berbeda pendapat antara yang menghukumi
N Dapat haid (qaul sahbi) dengan yang menghukumi suci (qaul laqthi).
O Dapat Dan contoh M haidnya hari pertama dan hari ke 23 (terjadi dua
P Dapat kali haid).
Q Bukan mustahadhah (haidnya normal) Sebagaimana telah dijelaskan bahwa mustahadhah
R Tidak Darah kuat kurang dari 24 jam mumayyizah yang dianggap haid hanyalah darah kuat. Namun
bila setelah darah kuat tersebut terdapat darah dua tingkatan
S Tidak Darah kuat kurang dari 24 jam
(lemah dan terlemah) maka darah lemah setelahnya juga
T Tidak Darah kuat lebih dari 15 hari
dihukumi haid bila memenuhi dua syarat berikut:80
U Dapat Darah kuat 5 hari
1. Darah lemah tersebut keluar setelah darah kuat
V Dapat Darah kuat 7 hari
2. Masa dari keduanya tidak lebih dari 360 jam (15 hari 15
W Dapat Darah kuat 6 hari malam).
X dapat Darah kuat 6 hari Bila salah satu dari dua syarat di atas tidak terpenuhi maka
C. Pemula Dapat Membedakan haidnya hanya darah kuat saja (sesuai dengan ketentuan awal).
Sedang yang lain dihukumi istihadhah.
Mustahadhah pemula yang dapat membedakan ()ﻣﺑﺗدأة ﻣﻣﯾزة Contoh lihat tabel berikut:
ialah mustahadhah yang belum pernah haid dan suci, sedangkan
darahnya dapat dibedakan kuat dan lemahnya.79 Mustahadhah
seperti ini bila memenuhi dua syarat tamyiz, maka darah kuatnya
dihukumi haid. Sedang darah lemahnya dihukumi istihadhah.
وﻟﻮ اﺟﺘﻤﻊ ﻗﻮي وﺿﻌﯿﻒ واﺿﻌﻒ ﻓﺎﻟﻘﻮي ﻣﻊ ﻣﺎ ﯾﻨﺎﺳﺒﮫ ﻓﻲ اﻟﻘﻮة ﻣﻦ٨٠
Contoh (lihat tabel)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 ان ﯾﺘﻘﺪم اﻟﻘﻮي وان ﯾﺘﺼﻞ ﺑﮫ اﻟﻤﻨﺎﺳﺐ:اﻟﻀﻌﯿﻒ ﺣﯿﺾ ﺑﺜﻼﺛﺔ ﺷﺮوط
A
C اﻟﻀﻌﯿﻒ وان ﯾﺼﻠﺤﺎ ﻣﻌﺎ ﻟﻠﺤﯿﺾ ﺑﺎن ﻻﯾﺰﯾﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﮭﻤﺎ ﻋﻠﻰ اﻛﺜﺮه
D
I
ﻛﺨﻤﺴﺔ ﺳﻮادا ﺛﻢ ﺧﻤﺴﺔ ﺣﻤﺮة ﺛﻢ اطﺒﻘﺖ اﻟﺼﻔﺮة ﻓﺎﻻوﻻن ﺣﯿﺾ ﻓﺎن ﻟﻢ
J
M
ﯾﺼﻠﺤﺎ ﻣﻌﺎ ﻟﻠﺤﯿﺾ ﻛﻌﺸﺮة ﺳﻮادا اوﺳﺘﺔ ﺣﻤﺮة ﺛﻢ اطﺒﻘﺖ اﻟﺼﻔﺮة اوﺻﻠﺤﺎ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 ﻟﻜﻦ ﺗﻘﺪم اﻟﻀﻌﯿﻒ ﻛﺨﻤﺴﺔ ﺣﻤﺮة ﺛﻢ ﺧﻤﺴﺔ ﺳﻮادا ﺛﻢ اطﺒﻘﺖ اﻟﺼﻔﺮة او
Penjelasan dari contoh ini sbb.:
ﺗﺄﺧﺮ ﻟﻜﻦ ﻟﻢ ﯾﺘﺼﻞ اﻟﻀﻌﯿﻒ ﺑﺎﻟﻘﻮي ﻛﺨﻤﺴﺔ ﺳﻮادا ﺛﻢ ﺧﻤﺴﺔ ﺻﻔﺮة ﺛﻢ
اطﺒﻘﺖ اﻟﺤﻤﺮة ﻓﺎﻟﺤﯿﺾ اﻻﺳﻮد ﻓﻘﻂ اھـ ﺷﺮح اھـ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺠﻤﻞ ﻋﻠﻰ
79 Maksudnya, darahnya terdiri atas darah kuat dan lemah. ٢٤٩-٢٤٨/١ اﻟﻤﻨﮭﺞ
Mustahadhah Haid 57 58 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
D. Pemula Tak Dapat Membedakan
U
V
W
Pemula yang tak dapat membedakan ( )ﻣﺑﺗدأة ﻏﯾر ﻣﻣﯾزةialah
X mustahadhah yang belum pernah haid dan suci serta tidak
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 memenuhi syarat tamyiz. Bagi wanita seperti ini, masa haidnya
Pada contoh U di atas haidnya darah kuat dan darah lemah satu hari satu malam terhitung dari permulaan keluar darah. Dan
(hari ke 3 s.d. 11). Sedangkan pada contoh V haidnya hanya sucinya 29 hari 29 malam83.
darah kuatnya, karena jika darah lemahnya digabung melebihi 15 Sebagaimana jika terdapat mustahadhah yang mengalami
hari 15 malam. Demikian juga contoh W haidnya hanya darah pendarahan lebih dari 15 hari dan warnanya hanya satu macam
kuat saja karena darah lemahnya didahului darah terlemah. atau sebagaimana contoh berikut :
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Perhatian! E
F
1. Haid dan istihadhah tidak bergantung pada hitungan K
penanggalan. Sehingga jika terdapat kata bulan –secara L
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
mutlak– dalam bab istihadhah, maka yang dimaksud adalah
bulan dengan hitungan genap (30 hari).81 Ini semua haidnya sehari semalam (24 jam) sejak keluar
darah dan suci 29 hari 29 malam, lalu haid lagi 24 jam dan suci
2. Dalam bab haid dan istihadhah terdapat istilah “siklus atau
daur” yang merupakan jumlah masa haid dan sucinya. Jadi
yang dimaksud satu siklus adalah satu kali haid beserta
sucinya.82 ﺧﻼف وﻻ ﯾﺠﻲء ﻓﯿﮭﺎ اﻟﺨﻼف اﻟﻤﻌﺮوف ﻓﻲ ﺛﺒﻮت اﻟﻌﺎدة ﻓﻲ ﻗﺪر اﻟﺤﯿﺾ
ﺑﻤﺮة واﺣﺪة ﺑﻼ ﺧﻼف وھﻮ اﻻﺳﺘﺤﺎﺿﺔ ﻷﻧﮭﺎ ﻋﻠﺔ ﻣﺰﻣﻨﺔ ﻓﺎذا وﻗﻌﺖ
ﻗﺎل اﻟﺮاﻓﻌﻲ ﻣﺘﻰ اطﻠﻘﻨﺎ اﻟﺸﮭﺮ ﻓﻲ اﻟﻤﺴﺘﺤﺎﺿﺎت اردﻧﺎ ﺑﮫ ﺛﻼﺛﯿﻦ ﯾﻮﻣﺎ٨١ ﻓﺎﻟﻈﺎھﺮ دواﻣﮭﺎ وﯾﺒﻌﺪ زواﻟﮭﺎ وﺳﻮاء ﻓﻲ ھﺬا اﻟﻤﺒﺘﺪأة واﻟﻤﻌﺘﺎدة واﻟﻤﻤﯿﺰة
١١٨/١ ﺳﻮاء ﻛﺎن اﺑﺘﺪاؤه ﻣﻦ اول اﻟﮭﻼل ام ﻻ اھـ اﻟﻔﺘﺎوى اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ اﻟﺦ
Sehingga bila mengikuti pendapat ini, maka wanita mustahadlah yang kebiasaan
ﻣﺎ ﻧﺼﮫ واﻋﻠﻢ ان اﻟﺸﮭﺮ ﻣﺘﻰ٣٠٥/١ وﻗﺎل ﻓﻲ ﺑﺠﯿﺮﻣﻲ ﻋﻠﻰ اﻟﺨﻄﯿﺐ haidnya 3-5-7-3-5-7 (misalnya) kemudian pada bulan ke 7 terjadi istihadhah maka
pada siklus pertama (bulan ke 7) ini, ia wajib bersabar mandinya setelah 15 hari.
اطﻠﻖ ﻓﻲ اﻟﻜﻼم اﻟﻔﻘﮭﺎء ﻓﺎﻟﻤﺮاد ﺑﮫ اﻟﮭﻼﻟﻲ اﻻ ﻓﻲ ﺛﻼﺛﺔ ﻣﻮاﺿﻊ ﻓﻲ اﻟﻤﻤﯿﺰة Sedangkan pada siklus berikutnya (bulan ke 8) ia langsung mandi dan salat setelah 5
hari. Yang demikian ini lebih ringan dari pada harus bersabar (mandi setelah 15 hari)
اﻟﻔﺎﻗﺪة ﺷﺮطﺎ وﻓﻲ اﻟﻤﺘﺤﯿﺮة وﻓﻲ اﻟﺤﻤﻞ ﺑﺎﻟﻨﻈﺮ ﻷﻗﻠﮫ وﻏﺎﻟﺒﮫ ﻓﺎن اﻟﺸﮭﺮﻓﻲ selama 3 bulan (satu siklus menurut pendapat yang lain) sebagaimana keterangan
yang banyak diambil oleh buku-buku yang lain.
ھﺬه اﻟﻤﻮاﺿﻊ ﻋﺪدي اﻋﻨﻲ ﺛﻼﺛﯿﻦ ﻛﻤﺎ اﻓﺎده ﺷﯿﺨﻨﺎ ح ف اھـ Pendapat saya ini diperkuat oleh keterangan berikut:
82 Pendapat yang saya ambil ini berbeda dengan pendapat yang diambil oleh para
penulis buku haid pada umumnya. Menurut pendapat ini satu siklus itu tetap satu kali ﺛﻢ اﻟﻤﻌﺘﺎدة ﻓﻲ اﻟﺸﮭﺮ اﻷول ﻣﻦ ﺷﮭﻮر اﺳﺘﺤﺎﺿﺘﮭﺎ ﺗﺘﺮﺑﺺ ﻛﺎﻟﻤﺒﺘﺪأة
haid + satu kali suci baik itu kebiasaan haidnya berubah-ubah atau tidak. Jalan inilah
yang termudah diikuti wanita. ﻟﺠﻮاز إﻧﻘﻄﺎع دﻣﮭﺎ ﻋﻠﻰ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﻓﺈن ﺟﺎوزھﺎ ﻗﻀﺖ ﺻﻠﻮات ﻣﺎ ورأ
)ﻗﻮﻟﮫ ﻓﻲ اﻟﺪور اﻻول( اي اﻟﻤﺮة اﻻوﻟﻰ وھﻲ ﻣﺪة اﻟﺤﯿﺾ واﻟﻄﮭﺮ اﻟﺦ اھـ اﻟﻌﺎدة وأﻣﺎ اﻟﺸﮭﺮ اﻟﺜﺎﻧﻲ وﻣﺎ ﺑﻌﺪه ﻓﺘﻐﺘﺴﻞ وﺗﺼﻠﻲ وﺗﺼﻮم ﻋﻨﺪ ﻣﻀﻲ
وﻗﺎل ﻓﻲ اﻟﻤﺠﻤﻮع ﺷﺮح اﻟﻤﮭﺬب١٥٦/١ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺸﺮﻗﺎوي ﻋﻠﻰ اﻟﺘﺤﺮﯾﺮ ٢٥٨/١ اﻟﻌﺎدة اھـ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ
83 Pendapat lain mengatakan haidnya 6 atau 7 hari. Dengan demikian sucinya 24
ﻣﺎ ﻧﺼﮫ ﻗﺎل أﺻﺤﺎﺑﻨﺎ وﺗﺜﺒﺖ اﻻﺳﺘﺤﺎﺿﺔ ﺑﻤﺮة واﺣﺪة ﺑﻼ٤٠٢-٤٠١/٢ atau 23 hari.
Mustahadhah Haid 59 60 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
29 hari 29 malam demikian seterusnya.84 Sebagaimana telah dijelaskan di muka bahwa dalam masalah
Ketentuan ini hanya berlaku bagi yang ingat saat permulaan haid dikenal istilah siklus. Di mana merupakan masa haid dan
keluar darah. Sedangkan bagi yang lupa, maka disebut suci. Dengan demikian bagi mustahadhah pemula yang tak dapat
– mustahadhah mutahayyirah, yang akan diuraikan kemudian ) satu siklusnya adalah 30 hari.ﻣﺑﺗدأة ﻏﯾر ﻣﻣﯾزة( membedakan
insya Allah-.85 Dengan perincian; satu hari satu malam haid dan 29 hari 29
malam suci, kemudian satu hari satu malam haid lagi dan suci 29
84Bisa juga mengikuti pendapat lain yakni haidnya 6 hari dan suci 24 hari 24 hari 29 malam, begitu seterusnya. Jadi setiap siklus pasti 30 hari.
malam. Atau haid 7 hari dan suci 23 hari. Demikian seterusnya. Kecuali bila pada suatu siklus setelah hari ke 30 darahnya bersih
٨٥او ﻛﺎﻧﺖ ﻣﺒﺘﺪأة ﻻﻣﻤﯿﺰة ﺑﺎن رأﺗﮫ ﺑﺎﻛﺜﺮ ﻟﻜﻦ ﻓﻘﺪت ﺷﺮطﺎ ﻣﻤﺎ ذﻛﺮ ﻣﻦ –misalkan dua hari-, lalu keluar darah lagi. Maka dalam contoh
ini siklus / daurnya berubah menjadi 32 hari. Haidnya sehari
اﻟﺸﺮوط ﻓﺠﯿﻀﮭﺎ ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ وطﮭﺮھﺎ ﺗﺴﻊ وﻋﺸﺮون ﺑﺸﺮط زدﺗﮫ ﺑﻘﻮﻟﻲ ان semalam dan sucinya 31 hari, begitu seterusnya.86
ﻋﺮﻓﺖ وﻗﺖ اﺑﺘﺪاء اﻟﺪم واﻻ ﻓﻤﺘﺤﯿﺮة اھـ ﻓﺘﺢ اﻟﻮھﺎب ﺑﺸﺮح ﻣﻨﮭﺞ اﻟﻄﻼب
E. Bukan Pemula dan Dapat Membedakan
٢٧/١وﻗﺎل ﻓﻲ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺠﻤﻞ ﻋﻠﻰ اﻟﻤﻨﮭﺞ ٢٤٩/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ )ﻗﻮﻟﮫ ﻟﻜﻦ
ﻣﻌﺗﺎدة ( Mustahadhah bukan pemula serta dapat membedakan
ﻓﻘﺪت ﺷﺮطﺎ ﻣﻤﺎ ذﻛﺮ( ﻗﺎل ﺷﯿﺨﻨﺎ ﻓﻲ ﺷﺮح اﻻرﺷﺎد ﻛﺎن رأت اﻟﻘﻮي دون
) adalah mustahadhah yang pernah haid dan suci sertaﻣﻣﯾزة
اﻗﻠﮫ ﻛﻨﺼﻒ ﯾﻮم اﺳﻮد او ﻓﻮق اﻛﺜﺮه ﻛﺴﺘﺔ ﻋﺸﺮ اﺳﻮد ﺛﻢ اطﺒﻘﺖ اﻟﺤﻤﺮة memenuhi syarat tamyiz.
ﻓﯿﮭﻤﺎ او اﻟﻀﻌﯿﻒ دون ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﻛﺎن رأت اﻻﺳﻮد ﯾﻮﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ ﺛﻢ Hukumnya sama dengan mustahadhah pemula yang dapat
اﻻﺣﻤﺮ ارﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ ﺛﻢ ﻋﺎد اﻻﺳﻮد اﻧﺘﮭﻰ ﺳﻢ اھـ وﻗﺎل ﻓﻲ اﻟﻤﺠﻤﻮع ﺷﺮح ). Yaitu darah kuat adalah haid, sedangﻣﺑﺗدأة ﻣﻣﯾزة( membedakan
darah lemah adalah istihadhah. Kebiasaan haidnya tidak
اﻟﻤﮭﺬب ٣٩٨-٣٩٧/٢ﻣﺎ ﻧﺼﮫ إﺣﺪاھﻦ )أي ﻣﺴﺘﺤﺎﺿﺎت( اﻟﻤﺒﺘﺪأة وھﻲ dianggap.
اﻟﺘﻲ اﺑﺘﺪأھﺎ اﻟﺪم ﻟﺰﻣﺎن اﻻﻣﻜﺎن وﺟﺎوز ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ وھﻮ ﻋﻠﻰ ﻟﻮن أو Namun bila antara darah kuat dengan kebiasaan haidnya
ﻋﻠﻰ ﻟﻮﻧﯿﻦ وﻟﻜﻦ ﻓﻘﺪ ﺷﺮط ﻣﻦ ﺷﺮوط اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ اﻟﺘﻲ ﯾﺄﺗﻲ ذﻛﺮھﺎ ان ﺷﺎء ﷲ terpisah 15 hari 15 malam atau lebih, maka darah yang sesuai
ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻓﻔﯿﮭﺎ ﻗﻮﻻن ﻣﺸﮭﻮران ﻧﺺ ﻋﻠﯿﮭﻤﺎ اﻟﺸﺎﻓﻌﻲ رﺣﻤﮫ ﷲ ﻓﻲ اﻻم ﻓﻲ
ﺑﺎب اﻟﻤﺴﺘﺤﺎﺿﺔ أﺣﺪھﻤﺎ ﺣﯿﻀﮭﺎ ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ ﻣﻦ أول اﻟﺪم واﻟﺜﺎﻧﻲ ﺳﺘﺘﺔ أو اﻟﺒﺎﻗﻲ ﻟﻠﻄﮭﺮ وﻷن اﻟﺮد اﻟﻰ ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ ﻓﻲ اﻟﺤﯿﺾ اﻧﻤﺎ ﻛﺎن ﻟﻺﺣﺘﯿﺎط ﻓﻲ
ﺳﺒﻌﺔ ودﻟﯿﻠﮭﺎ ﻓﻲ اﻟﻜﺘﺎب واﺧﺘﻠﻔﻮا ﻓﻲ أﺻﺤﮭﻤﺎ ...ﻗﺎل أﺻﺤﺎﺑﻨﺎ ﻓﺎذا ﻗﻠﻨﺎ اﻟﻄﮭﺮ أن ﯾﻜﻮن ﺑﺎﻗﻲ اﻟﺸﮭﺮ واﻟﻮﺟﮫ اﻟﺜﺎﻧﻲ اﻟﺦ
ﺣﯿﻀﮭﺎ ﺳﺖ أو ﺳﺒﻊ ﻓﺒﺎﻗﻲ اﻟﺸﮭﺮ طﮭﺮ وھﻮ ﺗﻤﺎم اﻟﺪور وھﻮ ﺛﻼﺛﻮن ﯾﻮﻣﺎ ٨٦ﻗﺎل ﻓﻲ ﻛﺘﺎب ﻓﻲ اﺣﻜﺎم اﻟﺤﯿﺾ واﻟﻨﻔﺎس واﻻﺳﺘﺤﺎﺿﺔ ﺑﺴﺎﺋﻞ اﻟﻔﺘﺎوى
وھﻜﺬا ﯾﻜﻮن دورھﺎ أﺑﺪا ﺛﻼﺛﯿﻦ ﻣﻨﮭﺎ ﺳﺘﺔ أو ﺳﺒﻌﺔ ﺣﯿﺾ واﻟﺒﻘﻲ طﮭﺮ وان اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ ٨٥/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ ﻣﺜﺎﻟﮫ رأت ﺷﮭﺮا اﺣﻤﺮ ﻓﻘﻂ او اﻟﻌﺸﺮ
ﻗﻠﻨﺎ ﺣﯿﻀﮭﺎ ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ ﻓﻔﻲ طﮭﺮھﺎ ﺛﻼﺛﺔ أوﺟﮫ ھﻜﺬا ﺣﻜﺎھﺎ اﻣﺎم اﻟﺤﺮﻣﯿﻦ اﻻواﺧﯿﺮ ﻣﻨﮫ ﻧﻘﺎء ﺛﻢ طﺮأ ﻋﻠﯿﮭﺎ اﺳﻮد اول اﻟﺜﺎﻧـﻲ ﻓﻠﮭﺎ اول اﻟﺸﮭﺮ اﻻول
واﻟﻐﺰاﻟﻲ وﺟﻤﺎﻋﺎت ﻣﻦ اﻟﺨﺮاﺳﺎﻧﯿﯿﻦ أوﺟﮭﺎ وﺣﻜﺎھﺎ اﻟﺸﯿﺦ أﺑﻮ ﻣﺤﻤﺪ ﻓﻲ ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ ﺣﯿﺾ وﺑﺎﻗﯿﮫ طﮭﺮ ...ﻓﺎن ﻟﻢ ﯾﺤﺪث اﻻﺳﻮد ﺑﻌﺪ اﻟﻨﻘﺎء اﻻ ﺑﻌﺪ
اﻟﻔﺮوق أﻗﻮاﻻ أﺻﺤﮭﺎ وأﺷﮭﺮھﺎ أﻧﮫ ﺗﺴﻌﺔ وﻋﺸﺮون ﯾﻮﻣﺎ ﺗﻤﺎم اﻟﺸﮭﺮ وﺑﮫ ﻣﻀﻲ اول اﻟﺸﮭﺮ وﺟﺎوز ﻓﻠﮫ ﺣﻜﻢ اﻻول ﻓﻲ ﻗﺪر اﻟﺤﯿﺾ وﺗﻜﻮن ﺑﮫ ﻣﻌﺘﺎدة
ﻗﻄﻊ اﻟﺸﯿﺦ أﺑﻮ ﺣﺎﻣﺪ واﻟﻌﺮاﻗﯿﻮن وﺟﻤﺎﻋﺎت ﻣﻦ اﻟﺨﺮاﺳﺎﻧﯿﯿﻦ وﺻﺤﺤﮫ ﺣﯿﻀﮭﺎ ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ ﻣﻦ اوﻟﮫ وطﮭﺮھﺎ ﺑﻘﺪر ﻣﺎ ﺑﯿﻦ ﺣﯿﻀﺘﯿﮭﺎ ﻓﻲ ھﺬا واﻟﺸﮭﺮ
ﺷﯿﺨﮭﻢ اﻟﻘﻔﺎل ﻻن اﻟﻐﺎﻟﺐ اﻟﺪور ﺛﻼﺛﻮن ﻓﺎذا ﺛﺒﺖ ﻟﻠﺤﯿﺾ ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ ﺗﻌﯿﻦ اﻻول اھـ
Mustahadhah Haid 61 62 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
dengan kebiasaannya tersebut dihukumi haid yang lain selain Dan ini terjadi 5 hari setelah darah kuat yang dihukumi haid.
darah kuatnya.87 Maka akan terjadi 2 kali haid yang hanya dipisah 5 hari (padahal
Misalnya jika wanita yang kebiasaan haidnya 5 hari dan minimal masa suci antara dua haid adalah 15 hari 15 malam)
sucinya 25 hari. Kemudian suatu ketika setelah masa sucinya ia Jawabannya, pada siklus kedua istihadhah ini, kebiasaan
mengalami pendarahan terus-menerus sebagaimana contoh haidnya pindah 15 hari setelah haid yang ditetapkan melalui
berikut: tamyiz pada siklus pertama, dan untuk seterusnya sucinya 15
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
A
hari. Hal ini bila memang pada siklus kedua istihadhah ini, ia
C tidak memenuhi syarat tamyiz. Namun bila memenuhi syarat
D
tamyiz, maka haidnya hanya darah kuat. Tentunya pada siklus
I
J kedua ini, darah yang keluar hari ke 11 s.d 15 langsung
M dihukumi haid. Sehingga jika suatu saat memenuhi syarat tamyiz
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
(semisal tgl. 21 s.d 27 terjadi darah kuat) maka wajib mengqada’
Maka sebagaimana mustahadhah pemula yang dapat
salat yang ditinggalkan pada hari ke 11 s.d 15. Karena ternyata
membedakan ( )ﻣﺑﺗدأة ﻣﻣﯾزةpada contoh A. haidnya hari ke 1 s.d hari bukan haid.88
ke 7. Contoh C haidnya hari ke 21 s.d ke 25. dan D haidnya hari
ke 2. Sedangkan I haidnya hari ke 19 s.d. 27. Kemudian J
haidnya hari ke 22 dan 28 sedangkan hari ke 23 s.d. 27 pada
contuh J ini (sebagaimana telah dijelaskan dalam bab haid) ulama
)ﻗﻮﻟﮫ واﻻ( اي ﺑﺎن ﺗﺨﻠﻞ ﺑﯿﻨﮭﻤﺎ ذﻟﻚ ﻛﺎن ﻛﺎﻧﺖ ﻋﺎدﺗﮭﺎ ﺧﻤﺴﺔ ﻣﻦ اول٨٨
berbeda pendapat antara yang menghukumi haid (qaul sahbi) اﻟﺸﮭﺮ وﺑﻘﯿﺘﮫ طﮭﺮ ﺛﻢ اﺳﺘﺤﯿﻀﺖ ﻓﻲ ﺳﮭﺮ ورأت ﺑﻌﺪ ﺧﻤﺴﺘﮭﺎ ﻋﺸﺮﯾﻦ
dengan yang menghukumi suci (qaul laqthi). Pada contoh M ﺿﻌﯿﻔﺎ ﺛﻢ ﺧﻤﺴﺔ ﻗﻮﯾﺎ ﺛﻢ ﺿﻌﯿﻔﺎ ﻓﻘﺪر اﻟﻌﺎدة اﻟﺬي ھﻮ ﺧﻤﺴﺔ ﺣﯿﺾ ﻟﻠﻌﺎدة
haidnya hari pertama dan hari ke 23 (terjadi dua kali haid).
Namun untuk contoh C darah yang sesuai dengan kebiasaan واﻟﻌﺸﺮون اﺳﺘﺤﺎﺿﺔ واﻟﺨﻤﺴﺔ اﻟﻘﺎوﯾﺔ ﺑﻌﺪھﺎ ﺣﯿﺾ اﺧﺮ ﻟﻠﺘﻤﯿﯿﺰ وھﻜﺬا اھـ
haidnya yakni hari pertama s.d. hari ke 5 juga dihukumi haid وﻗﺎل ﻓﻲ ﺗﻘﺮﯾﺮ اﻟﺬھﺒﻲ ﻋﻠﻰ١٥٥/١ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺸﺮﻗﺎوي ﻋﻠﻰ اﻟﺘﺤﺮﯾﺮ
yang lain karena telah terpisah dengan darah kuatnya 15 hari 15 ﻣﺎ ﻧﺼﮫ١٥٥/١ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺸﺮﻗﺎوي ﻋﻠﻰ اﻟﺘﺤﺮﯾﺮ ھﺎﻣﺶ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺸﺮﻗﺎوي
malam.
Kemudian timbul permasalahan baru mengenai contoh C di )ﻗﻮﻟﮫ ورأت ﺑﻌﺪ ﺧﻤﺴﺘﮭﺎ ﻋﺸﺮﯾﻦ اﻟﺦ( ھﻜﺬا ﻣﺜﻞ م ر واﻟﻤﻨﮭﺞ اﯾﻀﺎ وﻓﻲ
sini. Sebab jika darah yang sesuai kebiasaan haidnya dianggap ﺷﺮح اﻟﺒﮭﺠﺔ ورأت ﺑﻌﺪ ﺧﻤﺴﺘﮭﺎ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ اﻟﺦ وﯾﻠﺰم ﻋﻠﻰ ذﻟﻚ ﻛﻠﮫ ﻓﻘﺪ
haid juga, maka pada siklus berikutnya yakni hari ke 31 s.d. ke
35 (terhitung sejak awal istihadhah), mestinya juga dianggap haid.
ﺷﺮط اﻟﻌﻤﻞ ﺑﮭﺎ ﺑﺎﻟﻨﺴﺒﺔ ﻟﻠﺪور اﻟﺜﺎﻧـﻲ ﻻﺗﺼﺎل ﺧﻤﺴﺔ اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ ﺑﻌﺎدة اﻟﺪور
اﻟﺜﺎﻧـﻲ ﻋﻠﻰ ﺗﻤﺜﯿﻞ ﻧﺤﻮ اﻟﻤﺤﺸﻲ واﻟﻔﺼﻞ ﺑﯿﻨﮭﻤﺎ ﺑﺨﻤﺴﺔ ﻓﻘﻂ ﻋﻠﻰ ﺗﻤﺜﯿﻞ
اﻟﺼﻮرة اﻟﺜﺎﻟﺜﺔ ھﻲ اﻟﻤﻌﺘﺎدة وھﻲ اﻟﺘﻲ ﺳﺒﻖ ﻟﮭﺎ ﺣﯿﺾ وطﮭﺮ اﻟﻤﻤﯿﺰة٨٧ اﻟﺒﮭﺠﺔ ﺛﻢ ﻻﺟﺎﺋﺰ ان ﺗﻜﻮن ﺗﻠﻚ اﻟﺨﻤﺴﺔ طﮭﺮا ﻟﻤﺎ ھﻮ ﻣﻌﻠﻮم ان اﻗﻠﮫ ﺧﻤﺴﺔ
وھﻲ اﻟﺘﻲ ﺗﺮى ﻗﻮﯾﺎ وﺿﻌﯿﻔﺎ ﻛﻤﺎ ﺗﻘﺪم ﻓﯿﺤﻜﻢ ﻟﮭﺎ ﺑﺘﻤﯿﯿﺰ ﻻﻋﺎدة ﻣﺨﺎﻟﻔﺔ ﻟﮫ واﻟﺬي ﯾﻘﺘﻀﯿﮫ اﻟﻘﯿﺎس ورأﯾﺖ ﺑﻌﻀﮫ ﻟﺒﻌﺾ اﻟﻤﺤﻘﻘﯿﻦ ﺑﮭﺎﻣﺶ... ﻋﺸﺮ
وﻟﻮ ﺗﺨﻠﻞ ﺑﯿﻨﮭﻤﺎ اﻗﻞ اﻟﻄﮭﺮ ﻛﺎن رأت... ان ﻟﻢ ﯾﺘﺨﻠﻞ ﺑﯿﻨﮭﻤﺎ اﻗﻞ اﻟﻄﮭﺮ اﻟﺒﮭﺠﺔ ان ﻋﺎدﺗﮭﺎ ﺗﻨﻘﻞ ﻟﻠﺨﻤﺴﺔ اﻟﺮاﺑﻌﺔ ﻣﻦ اﻟﺸﮭﺮ اﻟﺜﺎﻧـﻲ ﻋﻠﻰ ﺗﻤﺜﯿﻞ
ﻓﻘﺪر اﻟﻌﺎدة ﺣﯿﺾ ﻟﻠﻌﺎدة وﻗﺪر اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ ﺣﯿﺾ اﺧﺮ ﻟﻠﺘﻤﯿﯿﺰ اھـ ﺣﺎﺷﯿﺔ... اﻟﻤﺤﺸﻲ او اﻟﺜﺎﻟﺜﺔ ﻋﻠﻰ ﺗﻤﺜﯿﻞ اﻟﺒﮭﺠﺔ وﯾﺴﺘﻘﺮ دورھﺎ ﻋﻠﯿﮭﻤﺎ ﻋﺸﺮﯾﻦ ان ﻟﻢ
١١٥/١ اﻟﺒﺎﺟﻮرى ﻋﻠﻰ اﺑﻦ ﻗﺎﺳﻢ ﯾﻌﺪ اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ ﻓﺎن ﻋﺎد ﻋﻤﻞ ﺑﮫ ﻓﻘﻂ وﻗﻀﺖ ﻣﺎ ﺗﺮﻛﺘﮫ زﻣﻦ ﻋﺎدﺗﮭﺎ اﻟﻤﻨﺘﻘﻠﺔ
Mustahadhah Haid 63 64 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
Mustahadhah bukan pemula yang dapat membedakan ( ﻣﻌﺗﺎدة Lain halnya dengan yang mengalami haid berkali-kali,
)ﻣﻣﯾزةnamun lupa kebiasaan haidnya, yang dihukumi haid hanya dengan jumlah haid yang berubah-ubah secara beraturan.
darah kuatnya. Tanpa menghiraukan adat yang telah Dengan kata lain kebiasaan haidnya membentuk aturan tertentu.
dilupakannya89. Maka begitu terjadi istihadhah, haidnya disesuaikan dengan
urutannya. Seperti bila pada siklus pertama haidnya 7 hari,
F. Bukan Pemula yang Tak Dapat Membedakan siklus kedua 5 hari, siklus ketiga 9 hari, kemudian siklus
Mustahadhah bukan pemula dan tak dapat membedakan keempat haidnya kembali 7 hari, lalu 5 hari, lalu 9 hari. Sehingga
( )ﻣﻌﺗﺎدة ﻏﯾر ﻣﻣﯾزةialah mustahadhah yang sudah pernah haid dan kebiasaan haidnya membentuk aturan “7-5-9”–“7-5-9”. Jika pada
suci namun tidak memenuhi syarat tamyiz90. siklus ketujuh terjadi istihadhah, maka haidnya 7 hari. Pada
Haid dan sucinya disamakan dengan kebiasaannya. siklus ke 8, haidnya 5 hari. Siklus ke 9, haidnya 9 hari. Begitu
Kebiasaan haid bisa ditetapkan dengan satu kali haid. Oleh seterusnya, sesuai dengan urutannya.
karena itu mustahadhah yang sudah pernah haid walaupun Bila di atas dijelaskan bahwa kebiasaan haid dapat
hanya satu kali. Haidnya disamakan dengan haid yang pernah ditetapkan walau hanya dengan satu kali, maka tidak demikian
dialaminya tersebut. Atau yang sudah haid berkali-berkali dan untuk kebiasaan haid yang berubah beraturan. Kebiasaan haid
selalu sama, namun suatu ketika haidnya berubah kemudian yang berubah-ubah bisa dianggap membentuk aturan bila sudah
bulan berikutnya terjadi istihadhah, maka haidnya disamakan berulang dua kali atau lebih. Jadi wanita yang mengalami haid 7
dengan haid yang terakhir, karena haid yang terakhir itu hari, 8 hari, 9 hari, 10 hari, 7 hari, 8 hari dan yang terakhir 9 hari,
menggagalkan kebiasaan haid yang telah lalu. maka belum dianggap memiliki kebiasaan haid yang beraturan.
Karena belum berulang dua kali. Lain halnya bila haid 7 hari, 9
hari, 7 hari lalu terakhir 9 hari, maka sudah dianggap memiliki
kebiasaan haid yang beraturan.91
ﻟﺘﺒﯿﻦ اﻧﮭﺎ ﻓﯿﮫ طﺎھﺮة وﺻﺎرت ﺗﺤﯿﺾ ﻓﻲ ﻛﻞ ﺷﮭﺮ اﻟﺨﻤﺴﺔ اﻟﺴﺎدﺳﺔ ﻓﯿﮫ
ﻋﻠﻰ ﺗﻤﺜﯿﻞ اﻟﻤﺤﺸﻲ او اﻟﺨﺎﻣﺴﺔ ﻋﻠﻰ ﺗﻤﺜﯿﻞ اﻟﺒﮭﺠﺔ اھـ
وان ﻛﺎﻧﺖ ﻧﺎﺳﯿﺔ ﻣﻤﯿﺰة وھﻲ اﻟﺘﻲ ﻛﺎﻧﺖ ﻟﮭﺎ ﻋﺎدة وﻧﺴﯿﺖ ﻋﺎدﺗﮭﺎ وﻟﻜﻨﮭﺎ٨٩ أو ﻛﺎﻧﺖ ﻣﻌﺘﺎدة ﺑﺄن ﺳﺒﻖ ﻟﮭﺎ ﺣﯿﺾ وطﮭﺮ وھﻲ ذاﻛﺮة ﻟﮭﺎﻣﺎ وﻏﯿﺮ٩١
ﺗﻤﯿﺰ اﻟﺤﯿﺾ ﻣﻦ اﻻﺳﺘﺤﺎﺿﺔ ﺑﺎﻟﻠﻮن ﻓﺎﻧﮭﺎ ﺗﺮد اﻟﻰ اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ ﻻﻧﮭﺎ ﻟﻮ ذﻛﺮت ﻣﻤﯿﺰة ﻛﻤﺎ ﯾﻌﻠﻢ ﻣﻤﺎ ﯾﺄﺗﻲ ﻓﺘﺮد اﻟﯿﮭﻤﺎ ﻗﺪرا ووﻗﺘﺎ وﺗﺜﺒﺖ اﻟﻌﺎدة ان ﻟﻢ ﯾﺨﺘﻠﻒ
ﻋﺎدﺗﮭﺎ ﻟﺮدت اﻟﻰ اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ ﻓﺎذا ﻧﺴﯿﺖ اوﻟﻰ اھـ اﻟﻤﮭﺬب ﻓﻲ اﻟﻔﻘﮫ اﻻﻣﺎم ﺑﻤﺮة ﻻﻧﮭﺎ ﻓﻲ ﻣﻘﺎﺑﻠﺔ اﻻﺑﺘﺪاء ﻓﻤﻦ ﺣﺎﺿﺖ ﻓﻲ ﺷﮭﺮ ﺧﻤﺴﺔ ﺛﻢ اﺳﺘﺤﯿﻀﺖ
وﻗﺎل ﻓﻲ ﻓﺘﺢ اﻟﻌﺰﯾﺰ ﺷﺮح اﻟﻮﺟﯿﺰ ﺗﺤﺖ ﺻﻔﺤﺔ اﻟﻤﺠﻤﻮع٤١/١ اﻟﺸﺎﻓﻌﻲ ردت اﻟﻰ اﻟﺨﻤﺴﺔ ﻛﻤﺎ ﺗﺮد اﻟﯿﮭﺎ ﻟﻮ ﺗﻜﺮرت وﺧﺮج ﺑﺰﯾﺎدﺗﻲ ان ﻟﻢ ﺗﺨﺘﻠﻒ
ﻣﺎ ﻧﺼﮫ اﻟﻨﺎﺳﯿﺔ ﻟﻌﺎدﺗﮭﺎ )أي اﻟﺤﯿﺾ( اﻣﺎ أن ﺗﻜﻮن ﻣﻤﯿﺰة ﺑﺸﺮط٤٩٠/٢ وﻗﺎل ﻓﻲ٢٥٠/١ ﻣﺎ ﻟﻮ اﺧﺘﻠﻔﺖ اھـ ﻓﺘﺢ اﻟﻮھﺎب ھﺎﻣﺶ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺠﻤﺎل
اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ واﻣﺎ أن ﻻ ﺗﻜﻮن ﻛﺬﻟﻚ ﻓﺎن ﻛﺎن اﻻول ﻓﮭﻲ ﻣﺮدودة اﻟﻰ اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ ﻻن ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺠﻤﺎل ﻋﻠﻰ ﺷﺮح اﻟﻤﻨﮭﺞ ﻣﺎ ﻧﺼﮫ ﻗﻮﻟﮫ )وﺧﺮج ﺑﺰﯾﺎدﺗﻲ ان ﻟﻢ
اﻟﺮﺟﻮع اﻟﻰ اﻟﻌﺎدة ﻗﺪ ﺗﻌﺬر ﻓﻨﺄﺧﺬ ﺑﺪﻻﻟﺔ اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ اھـ ﺗﺨﺘﻠﻒ ﻣﺎ ﻟﻮ اﺧﺘﻠﻔﺖ( أي ﻓﻼ ﺗﺜﺒﺖ اﻻ ﺑﻤﺮﺗﯿﻦ ھﺬا ﺣﻜﻢ اﻟﻤﻔﮭﻮم اھـ وﻗﺎل
اﻟﺼﻮرة اﻟﺮاﺑﻌﺔ ھﻲ اﻟﻤﻌﺘﺎدة ﺑﺎن ﺳﺒﻖ ﻟﮭﺎ ﺣﯿﺾ وطﮭﺮ ﻛﻤﺎ ﻣﺮ ﻏﯿﺮ٩٠ ﻣﺎ ﻧﺼﮫ واﻻ ﺑﺎن ﻛﺎﻧﺖ ﻏﯿﺮ اﻟﻤﻤﯿﺰة١٨ ﺗﺤﻔﺔ اﻟﻄﻼب ﺑﺸﺮح اﻟﺘﺤﺮﯾﺮ
اﻟﻤﻤﯿﺰة ﺑﺎن ﺗﺮاه ﺑﺼﻔﺔ ﻛﻤﺎ ﻣﺮ اﯾﻀﺎ اﻟﺬاﻛﺮة ﻟﻌﺎدﺗﮭﺎ ﻗﺪرا ووﻗﺘﺎ اھـ ﺣﺎﺷﯿﺔ وﺗﺜﺒﺖ اﻟﻌﺎدة... ﻣﻌﺘﺎدة ﻓﺘﺮد ﻟﻌﺎدﺗﮭﺎ ﻗﺪرا ووﻗﺘﺎ ان ﻛﺎﻧﺖ ﺣﺎﻓﻈﺔ ﻟﺬﻟﻚ
١١٥/١ اﻟﺒﺎﺟﻮرى ﻋﻠﻰ اﺑﻦ ﻗﺎﺳﻢ ﺑﻤﺮة وﻣﺤﻞ ذﻟﻚ اذا اﺗﻔﻘﺖ ﻋﺎدﺗﮭﺎ او اﺧﺘﻠﻔﺖ واﺗﺴﻘﺖ ﻓﺎن ﻟﻢ ﺗﺘﺴﻖ ردت
Mustahadhah Haid 65 66 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
15 hari, kemudian terjadi istihadhah (keluar darah terus). c. Bila belum pernah mengalami suci dari haid –sedangkan
Maka yang sedemikian ini, 5 hari pertama adalah haid, suci bersihnya darah tidak mencapai 15 hari 15 malam-, maka
15 hari, haid lagi 5 hari dan suci 15 hari. Begitu seterusnya. dirinci; 95
93 - Bila jumlah antara darah yang pertama dengan masa
b. Bila dia sudah memiliki kebiasaan suci –sedang bersihnya bersih mencapai 15 hari 15 malam, maka berlaku
darah sebelumnya tidak mencapai 15 hari 15 malam-, maka ) sejak darah yang kedua.ﻣﺑﺗدأة( mustahadhah pemula
sucinya ditetapkan sesuai dengan kebiasaan suci yang Contoh; seorang wanita mengalami pendarahan 2 hari, lalu
dimilikinya. Contoh; orang yang kebiasaan haidnya 5 hari, bersih 13 hari. Kemudian keluar darah lagi terus-menerus.
suci 25 hari. Suatu saat setelah haidnya yang 5 hari, bersih Dalam contoh ini berlaku sebagai mustahadhah sejak
14 hari kemudian terjadi istihadhah. Maka 11 hari pertama keluarnya darah yang kedua. Adapun 3 hari darah yang
dari darah istihadhahnya dihukumi suci (bukan haid) sesuai pertama dihukumi sebagai haid.
dengan kebiasaan sucinya yang 25 hari. Lalu haid 5 hari dan - Bila darah yang pertama dengan masa bersih tidak 15 hari
suci 25 hari. Begitu seterusnya. 94 ) sejakﻣﺑﺗدأة( 15 malam, maka berlaku mustahadhah pemula
darah yang pertama. Contoh; seorang wanita mengalami
pendarahan 2 hari, lalu bersih 12 hari. Kemudian keluar
٩٣اﻣﺎ اذا ﻛﺎﻧﺖ ﻋﺎدﺗﮭﺎ اﻟﺨﻤﺴﺔ اﻟﺜﺎﻧﯿﺔ ﻓﺮأت اﻟﺪم ﻣﻦ اول اﻟﺸﮭﺮ واﺗﺼﻞ darah lagi terus-menerus. Dalam contoh ini berlaku
ﻓﻔﯿﮫ اﻟﻮﺟﮭﺎن اﻟﻤﺸﮭﻮران ﻓﻲ اﻟﻜﺘﺎب ،اﻟﺼﺤﯿﺢ ﻣﻨﮭﻤﺎ ﻋﻨﺪ اﻟﻤﺼﻨﻒ sebagai mustahadhah sejak keluarnya darah yang
وﺷﯿﺨﮫ اﺑـﻲ اﻟﻄﯿّﺐ وﺻﺎﺣﺐ اﻟﺒﯿﺎن وﻏﯿﺮھﻢ ان ﺣﯿﻀﮭﺎ اﻟﺨﻤﺴﺔ اﻟﻤﻌﺘﺎدة
ﻻن اﻟﻌﺎدة ﺗﺜﺒﺖ ﻓﯿﮭﺎ ﻓﻼ ﺗﻐﯿﺮ اﻻ ﺑﺤﯿﺾ ﺻﺤﯿﺢ ،ﻓﻌﻠﻰ ھﺬا ﯾﺒﻘﻰ دورھﺎ اﻟﻤﺠﻤﻮع ﺷﺮح اﻟﻤﮭﺬب ٤٢٧/٢
ﻛﻤﺎ ﻛﺎن ،واﻟﺜﺎﻧﻲ وھﻮ ﻗﻮل اﺑﻲ اﻟﻌﺒﺎس ﺣﯿﻀﮭﺎ ﺧﻤﺴﺔ اﻻوﻟﻰ ﻣﻦ اﻟﺸﮭﺮ ) ٩٥ﻣﺴﺄﻟﺔ ي( رأت دﻣﺎ ﯾﺼﻠﺢ ﺣﯿﻀﺎ ﺑﺎن زاد ﻋﻠﻰ ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ وﻧﻘﺺ ﻋﻦ
ﻓﻌﻠﻰ ھﺬا ﻗﺪ ﻧﻘﺺ طﮭﺮھﺎ ﺧﻤﺴﺔ اﯾﺎم وﺻﺎر دورھﺎ ﺧﻤﺴﺔ وﻋﺸﺮﯾﻦ ... ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﺛﻢ ﻧﻘﺎء دون ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﻟﻜﻦ ﻟﻮ اﺟﺘﻤﻊ ﻣﻊ اﻟﺪم زاد ﻋﻠﯿﮭﺎ ﺛﻢ
أﻣﺎ اذا ﻛﺎن ﻋﺪﺗﮭﺎ اﻟﺨﻤﺴﺔ اﻻوﻟﻰ ﻓﺮأﺗﮭﺎ ﺛﻢ طﮭﺮت ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﺛﻢ أطﺒﻖ دﻣﺎ ،ﻓﺎﻻول ﺣﯿﺾ وﻣﺎ ﯾﻜﻤﻞ اﻟﻄﮭﺮ ﻣﻦ اﻟﻌﺎﺋﺪ دم ﻓﺴﺎد واﻟﺰاﺋﺪ ﺣﯿﺾ
اﻟﺪم واﺳﺘﻤﺮ ﻓﻮﺟﮭﺎن اﻟﻤﺬھﺐ ﻋﻨﺪ اﻟﻤﺼﻨﻒ وﺷﯿﺨﮫ وﻏﯿﺮھﺎ أﻧﮭﺎ ﻋﻠﻰ ﺑﺸﺮطﮫ ﻣﺎ ﻟﻢ ﯾﺠﺎوز اﻛﺜﺮه واﻻ ﻓﺘﺄﺧﺬ اﻟﻤﺒﺘﺪأة ﻏﯿﺮ اﻟﻤﻤﯿﺰة ﻣﻦ اول اﻟﺰاﺋﺪ
ﻋﺎدﺗﮭﺎ وﯾﻜﻮن ﺣﯿﻀﮭﺎ ﺧﻤﺴﺔ ﻣﻦ أول ﻛﻞ ﺷﮭﺮ وﺑﻘﯿﮫ طﮭﺮ ﻓﻌﻠﻰ ھﺬا ﯾﻜﻮن ﯾﻮﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ وﺗﻄﮭﺮ ﺗﺴﻌﺔ وﻋﺸﺮﯾﻦ واﻟﻤﻌﺘﺎدة ﻋﺎدﺗﮭﺎ ﺣﯿﻀﺎ وطﮭﺮا اھـ ﻗﻠﺖ
ﺑﻘﻲ اﻟﺸﮭﺮ طﮭﺮا وﻻ أﺛﺮ ﻟﻠﺪم اﻟﻤﻮﺟﻮد ﻓﯿﮫ واﻟﺜﺎﻧﻲ أن اﻟﺨﻤﺴﺔ اﻻوﻟﻰ ﻣﻦ وﻋﺒﺎرة اﺑـﻲ ﻣﺨﺮﻣﺔ ﻣﻦ ﻛﺎﻧﺖ ﺗﺤﯿﺾ ﻓﻲ ﻛﻞ ﺷﮭﺮ ﺧﻤﺴﺔ اﯾﺎم ﻣﺜﻼ
اﻟﺪم اﻟﺜﺎﻧﻲ ﺣﯿﺾ ﻓﻌﻠﻰ ھﺬا ﯾﺼﯿﺮ دورھﺎ ﻋﺸﺮﯾﻦ ﺧﻤﺴﺔ ﺣﯿﺾ وﺧﻤﺴﺔ ﻓﺤﺎﺿﺖ ﻓﻲ دور ﺧﻤﺴﺘﮭﺎ وطﮭﺮت ارﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ ﺛﻢ ﻋﺎد اﻟﺪم واﺳﺘﻤﺮ
ﻋﺸﺮ طﮭﺮ اھـ اﻟﻤﺠﻤﻮع ﺷﺮح اﻟﻤﮭﺬب ٤٢٧/٢ ﻓﺎﻻﺻﺢ ان ﯾﻮﻣﺎ ﻣﻦ اول اﻟﻌﺎﺋﺪ اﺳﺘﺤﺎﺿﺔ ﺗﻜﻤﯿﻼ ﻟﻠﻄﮭﺮ وﺧﻤﺴﺔ ﺑﻌﺪه
٩٤وﻟﻮ ﻛﺎﻧﺖ اﻟﻤﺴﺄﻟﺔ ﺑﺤﺎﻟﮭﺎ ﻓﺮأت اﻟﺨﻤﺴﺔ اﻟﻤﻌﺘﺎدة وطﮭﺮت دون اﻟﺨﻤﺴﺔ ﺣﯿﺾ وﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ طﮭﺮا وھﻜﺬا وﯾﺼﯿﺮ دورھﺎ ﻋﺸﺮﯾﻦ وﻛﺎﻻرﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ
ﻋﺸﺮ ﺛﻢ رأت اﻟﺪم واﺗﺼﻞ ﻓﺈﻧﮭﺎ ﺗﺒﻘﻰ ﻋﻠﻰ ﻋﺎدﺗﮭﺎ ﺑﻼ ﺧﻼف وواﻓﻖ ﻋﻠﯿﮫ ﻣﺎ دوﻧﮭﺎ اﻟﻰ اﻟﻌﺸﺮة ﻓﻤﺎ ﯾﻜﻤﻞ اﻟﺨﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ اﺳﺘﺤﺎﺿﺔ ﺛﻢ ﺧﻤﺴﺔ ﺣﯿﺾ
أﺑﻮ اﻟﻌﺒﺎس ...وﻟﻮ رأت اﻟﺨﻤﺴﺔ اﻟﻤﻌﺘﺎدة وطﮭﺮت ﻋﺸﺮة ﺛﻢ رأت دﻣﺎ وﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ طﮭﺮ ﺑﺨﻼف ﻣﺎ ﻟﻮ ﻧﻘﺺ اﻟﻨﻘﺎء ﻋﻦ اﻟﻌﺸﺮة ﻓﻠﯿﺲ ﺑﻄﮭﺮ ﻻن
ﻣﺘﺼﻼ ردت اﻟﻰ اﻟﺨﻤﺴﺔ اﻟﻤﻌﺘﺎدة ﻣﻦ أول ﻛﻞ ﺷﮭﺮ ﺑﻼ ﺧﻼف اھـ اﻟﺪم اﻟﺬي ﺑﻌﺪه ﯾﺠﺘﻤﻊ ﻣﻊ اﻟﺬي ﻗﺒﻠﮫ ﻓﻲ ﺣﯿﺾ اھـ ﺑﻐﯿﺔ اﻟﻤﺴﺘﺮﺷﺪﯾﻦ ٣١
Mustahadhah Haid 69 70 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
jika ingat haid terakhir sebelum istihadhah. Namun jika tidak Perhatian!
ingat kebiasaan haid yang terakhir, maka berlaku ketentuan
1. Semua mustahadhah pada bulan pertama (siklus pertama)
sebagai berikut:
wajib menunggu yakni mandinya (bersesuci) setelah 15 hari
a. Jika kebiasaan haidnya beraturan, maka harus berhati-hati.
15 malam. Karena tentunya diketahuinya bahwa dia
Yakni wajib mandi setiap usai urutannya. Antara mandi yang
mengalami istihadhah pada siklus pertama ini, setelah
pertama sampai dengan mandi yang terakhir wajib berlaku
darahnya melebihi 15 hari 15 malam. Oleh karena itu, wajib
sebagaimana mutahayyirah (baca bab hukum-hukum
mengqada’ salat yang ditinggalkan di masa suci. Adapun
mutahayyirah).
untuk siklus berikutnya, langsung mandi setelah lewat masa
Andai kata saja orang yang kebiasaan haidnya beraturan 7-3-
haid. 97
5–7-3-5, kemudian mengalami istihadhah, dan lupa haid
yang terakhir (tentunya lupa urutannya). Maka dia wajib
mandi setelah 3 hari, karena dimungkinkan saat itu tepat ﺗﻐﺘﺴﻞ ﻋﻨﺪ ﻛﻞ ﻧﻮﺑﺔ ﻣﻦ اﻟﺰاﺋﺪ وﺗﻜﻮن ﻓﻲ ھﺬه اﻟﻤﺪة ﻛﺤﺎﺋﺾ ﻓﻲ اﺣﻜﺎم
pada urutan di mana haidnya hanya 3 hari. Dan mandi lagi وطﺎھﺮ ﻓﻲ اﺣﻜﺎم ﻛﻤﺎ ﺳﯿﺄﺗﻲ ﻓﻲ اﻟﻤﺘﺤﯿﺮة ﻣﺜﻼ اذا ﺣﯿﻀﺖ اﻟﺜﻼﺛﺔ ﺗﻜﻮن
setelah 5 hari, karena mungkin haidnya bukan 3 hari tetapi 5
hari. Lalu mandi lagi setelah 7 hari, karena mungkin haidnya ﻓﯿﻤﺎ ﺑﯿﻨﮭﻤﺎ وﺑﯿﻦ اﻟﺨﻤﺴﺔ ﻛﺎﻟﻤﺘﺤﯿﺮة ﻓﻲ اﺣﻜﺎم اﻷﺗﯿﺔ اﻻ ﻓﻲ اﻟﻐﺴﻞ
bukan 5 hari tetapi 7 hari. Antara hari ketiga sampai dengan ﻓﻼﺗﻐﺘﺴﻞ اﻻ ﻋﻠﻰ رأس اﻟﺨﻤﺲ ﺗﺄﻣﻞ اھـ
hari ketujuh, berlaku seperti mutahayyirah. اﻟﻤﺒﺘﺪأة اﻟﻤﻤﯿﺰة وﻏﯿﺮ اﻟﻤﻤﯿﺰة واﻟﻤﻌﺘﺎدة ﻛﺬﻟﻚ ﺗﺘﺮك اﻟﺼﻼة وﻏﯿﺮھﺎ٩٧
b. Jika kebiasaan haidnya berubah-ubah tak beraturan, maka
harus berhati-hati dalam hal mandi setiap usai kebiasaan ، ﻻن اﻟﻈﺎھﺮ اﻧﮫ ﺣﯿﺾ ﻓﺘﺘﺮﺑﺺ،ﻣﻤﺎ ﺗﺘﺮﻛﮫ اﻟﺤﺎﺋﺾ ﺑﻤﺠﺮد رؤﯾﺔ اﻟﺪم
haid yang sudah pernah dialami. Antara mandi yang pertama ﻓﺎن اﻧﻘﻄﻊ ﻟﺪون ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ ﻓﻠﯿﺴﺖ ﺑﺤﯿﺾ ﻓﻲ ﺣﻘﮭﻦ ﻟﺘﺒﯿﻦ اﻧﮫ دم ﻓﺴﺎد
sampai dengan yang terakhir berlaku sebagaimana اﻣﺎ اذا.ﻓﯿﻘﻀﯿﻦ اﻟﺼﻼة وﻛﺬا اﻟﺼﻮم اذا ﻧﻮﯾﻦ ﻣﻊ اﻟﻌﻠﻢ ﺑﺎﻟﺤﻜﻢ ﻟﺘﻼﻋﺒﮭﻦ
mutahayyirah (baca bab hukum-hukum mutahayyirah).
Semisal jika kebiasaan haidnya 7-7-4-6-6-2-2. Kemudian ﻧﻮﯾﻦ ﻗﺒﻞ وﺟﻮد اﻟﺪم اوﻋﻠﻤﮭﻦ ﺑﮫ اوﻟﻈﻨﮭﻦ اﻧﮫ دم ﻓﺴﺎد اوﻟﺠﮭﻠﮭﻦ ﺑﻠﺤﻜﻢ
terjadi istihadhah. Maka wajib mandi setelah 2 hari, lalu وان اﻧﻘﻄﻊ ﻟﯿﻮم وﻟﯿﻠﺔ ﻓﺎﻛﺜﺮ وﻟﺪون اﻛﺜﺮ ﻣﻦ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ،ﻓﯿﺼﺢ ﺻﻮﻣﮭﻦ
setelah 4 hari, lalu setelah 6 hari, lalu setelah 7 hari.96 ،ﯾﻮﻣﺎ ﻓﺎﻟﻜﻞ ﺣﯿﺾ وﻟﻮ ﻛﺎن ﻗﻮﯾﺎ وﺿﻌﯿﻔﺎ وان ﺗﻘﺪم اﻟﻀﻌﯿﻒ ﻋﻠﻰ اﻟﻘﻮي
ﻓﺎن ﺟﺎوز اﻟﺨﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ردت ﻛﻞ ﻣﻨﮭﻤﺎ اﻟﻰ ﻣﺮدھﺎ وﻗﻀﺖ ﻛﻞ ﻣﻨﮭﻦ
ﻓﺎن ﺗﻜﺮر اﻟﺪور واﻧﺘﻈﻤﺖ ﻋﺎدﺗﮭﺎ وﻧﺴﯿﺖ اﻧﺘﻈﺎﻣﮭﺎ او ﻟﻢ ﺗﻨﺘﻈﻢ او ﻟﻢ٩٦ ﺻﻼة وﺻﻮﻣﺎ ﻣﺎ زاد ﻋﻠﻰ ﻣﺮدھﺎ ﺛﻢ ﻓﻲ اﻟﺸﮭﺮ اﻟﺜﺎﻧـﻲ وﻣﺎ ﺑﻌﺪه ﯾﺘﺮﻛﻦ
ﯾﺘﻜﺮر اﻟﺪور وﻧﺴﯿﺖ اﻟﻨﻮﺑﺔ اﻻﺧﺮة ﻓﯿﮭﻤﺎ ﺣﯿﻀﺖ اﻗﻞ اﻟﻨﻮﺑﺔ واﺣﺘﺎطﺖ ﻓﻲ اﻟﺘﺮﺑﺺ وﯾﺼﻠﯿﻦ وﺗﻔﻌﻠﻦ ﻣﺎ ﯾﻔﻌﻠﮫ اﻟﻄﺎھﺮ اي ﻓﯿﻤﺎ زاد ﻋﻠﻰ ﻣﺮدھﻦ ﻷن
٢٧-٢٦/١ اﻟﺰاﺋﺪ ﻛﻤﺎ ﯾﻌﻠﻢ ﻣﻤﺎ ﺳﯿﺄﺗﻲ اھـ ﻓﺘﺢ اﻟﻮھﺎب ﺑﺸﺮح ﻣﻨﮭﺞ اﻟﻄﻼب ﻓﺎن ﺷﻔﯿﻦ ﻓﻲ دور ﻛﺎن اﻟﺠﻤﯿﻊ، ﻓﺎﻟﻈﮭﯿﺮ دواﻣﮭﺎ،اﻹﺳﺘﺤﺎﺿﺔ ﻋﻠﺔ ﻣﺰﻣﻨﺔ
ﻣﺎ ﻧﺼﮫ )ﻗﻮﻟﮫ واﺣﺘﺎطﺖ ﻓﻲ٢٥١/١ وﻗﺎل ﻓﻲ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺠﻤﻞ ﻋﻠﻰ اﻟﻤﻨﮭﺞ ﺣﯿﻀﺎ ﻛﻤﺎ ﻓﻲ اﻟﺸﮭﺮ اﻻول ﻓﯿﻌﺪن اﻟﻐﺴﻞ ﻟﺘﺒﯿﻦ ﻋﺪم ﺻﺤﺘﮫ ﻟﻮﻗﻮﻋﮫ ﻓﻲ
اﻟﺰاﺋﺪ( اي ﻣﻦ اﻟﻨﻮب ﻓﺘﺤﺘﺎط اﻟﻰ اﺧﺮاﻛﺜﺮ اﻟﻌﺎدات ﻓﺘﻐﺘﺴﻞ اﺧﺮ ﻛﻞ ﻧﻮﺑﺔ وﻗﺎل١١٦-١١٥/١ اﻟﺤﯿﺾ اھـ ﻣﻐﻨﻲ اﻟﻤﺤﺘﺎج اﻟﻰ ﻣﻌﺮﻓﺔ اﻟﻔﺎظ اﻟﻤﻨﮭﺎج
ﻻﺣﺘﻤﺎل اﻧﻘﻄﺎع دﻣﮭﺎ ﻋﻨﺪه اھـ ح ل )وﻗﻮﻟﮫ ﻛﻤﺎ ﯾﻌﻠﻢ ﻣﻤﺎ ﺳﯿﺄﺗﻲ( اي ﻓﻲ ﻣﺎ ﻧﺼﮫ ﺛﻢ اﻟﻤﻌﺘﺎدة ﻓﻲ اﻟﺸﮭﺮ٢٥٨/١ ﻓﻲ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ
اﻟﻤﺘﺤﯿﺮة ﺣﯿﺚ ﻗﺎل ﻓﻜﺤﺎﺋﺾ ﻻﻓﻲ طﻼق اﻟﺦ ﻓﺎﻟﻤﺮاد ﺑﮭﺬا اﻻﺣﺘﯿﺎط اﻧﮭﺎ اﻷول ﻣﻦ ﺷﮭﻮر اﺳﺘﺤﺎﺿﺘﮭﺎ ﺗﺘﺮﺑﺺ ﻛﺎﻟﻤﺒﺘﺪأة ﻟﺠﻮاز إﻧﻘﻄﺎع دﻣﮭﺎ ﻋﻠﻰ
Mustahadhah Haid 73 74 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
2. Seorang mustahadhah –pada suatu Siklus (daur)– seusai Demikian juga mustahadhah pemula yang tidak dapat
masa haidnya langsung mandi, salat dan puasa. Ternyata membedakan ( )ﻣﺑﺗدأة ﻏﯾر ﻣﻣﯾزةyang pada suatu siklus
darahnya tidak lebih dari 15 hari 15 malam. Maka semua memenuhi syarat tamyiz, maka haidnya adalah darah kuat.
darahnya adalah darah haid. Sehingga wajib mengulangi Jika pada siklus berikutnya tidak memenuhi syarat tamyiz,
puasa yang dilakukan sebelumnya. Karena tidak sah, sebab maka haidnya disesuaikan dengan haid yang ditetapkan
dilaksanakan di masa haid. 98 melalui tamyiz.100
3. Kebiasaan haid yang dapat dijadikan pedoman tidak hanya
4. Mustahadhah bukan pemula ( )ﻣﻌﺗﺎدةyang telah memiliki
diperoleh dari haid yang normal saja. Bahkan bagi
kebiasaan haid dan suci, maka haid beserta sucinya
mustahadhah pemula ()ﻣﺑﺗدأة, bisa juga ditetapkan melalui disesuaikan dengan kebiasaannya.
darah kuatnya. Jadi jika ada mustahadhah pemula yang Jadi misalkan ada mustahadhah yang kebiasaan haidnya 6
dapat membedakan ( )ﻣﺑﺗدأة ﻣﻣﯾزةnamun pada suatu siklus hari dan suci 30 hari. Pada suatu siklus setelah 30 hari masa
tidak memenuhi syarat tamyiz, maka haidnya disesuaikan sucinya darahnya mampat 2 hari, lalu keluar lagi 3 hari,
dengan haid pada siklus sebelumnya yang dihasilkan melalui kemudian mampat 1 hari dan seterusnya keluar darah lagi.
tamyiz. Contoh; bila pada siklus pertama mengalami Wanita seperti ini haidnya cuma 3 hari. Karena sesuai
pendarahan 8 hari merah, 8 hari hitam, 15 hari kuning, dengan kebiasaan haidnya yang 6 hari, terhitung setelah 30
kemudian merah terus-menerus. Maka 8 hari hitam adalah hari masa suci. Sedang masa kosong yang tidak diapit oleh
haid. Darah kuningnya adalah istihadhah. Darah merah yang darah haid tidak dihukumi haid. 101
kedua –sesuai dengan darah hitam (8 hari)– dihukumi haid
yang lain. 15 hari berikutnya dihukumi suci atau
istihadhah.99 ﺧﻤﺴﺔ ﻣﻦ اول ﻛﻞ ﺷﮭﺮ ﻓﺘﺮد اﻟﯿﮫ ﻋﻠﻰ اﻟﺼﺤﯿﺢ اﻟﻤﻌﺮوف اھـ روﺿﺔ
٢٦٦/١ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ
ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﻓﺈن ﺟﺎوزھﺎ ﻗﻀﺖ ﺻﻠﻮات ﻣﺎ ورأ اﻟﻌﺎدة وأﻣﺎ اﻟﺸﮭﺮ اﻟﺜﺎﻧﻲ وﻓﻲ اﻟﻤﺠﻤﻮع ﻋﻦ ﻛﺜﯿﺮﯾﻦ ﻟﻮ رأت اﻟﻤﺒﺘﺪأة دﻣﺎ اﺣﻤﺮ واﺳﺘﻤﺮ ﺷﮭﺮا ﺛﻢ١٠٠
وﻣﺎ ﺑﻌﺪه ﻓﺘﻐﺘﺴﻞ وﺗﺼﻠﻲ وﺗﺼﻮم ﻋﻨﺪ ﻣﻀﻲ اﻟﻌﺎدة اھـ رأت ﻓﻲ اﻟﺸﮭﺮ اﻟﺜﺎﻧـﻲ ﺧﻤﺴﺔ ﺳﻮادا ﺛﻢ ﺑﺎﻗﯿﮫ ﺣﻤﺮة ﺛﻢ رأت ﻓﻲ اﻟﺜﺎﻟﺚ دﻣﺎ
وﻣﺘﻰ اﻧﻘﻄﻊ اﻟﺪم ﻓﻲ ﺑﻌﺾ اﻟﺸﮭﻮر ﻟﺨﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﻓﻤﺎ دوﻧﮭﺎ ﺗﺒﯿﻦ ان٩٨ ﻣﺒﮭﻤﺎ واطﺒﻖ ﻓﻔﻲ اﻟﺸﮭﺮ اﻻول ھﻲ ﻣﺒﺘﺪأة ﻻ ﺗﻤﯿﯿﺰﻟﮭﺎ وﻓﻲ ﻣﺮدھﺎ اﻟﻘﻮﻻن
ﺟﻤﯿﻊ اﻟﺪم ﻓﻲ ذﻟﻚ اﻟﺸﮭﺮ ﺣﯿﺾ ﻓﯿﺘﺪارك ﻣﺎ ﯾﻨﺒﻐﻲ ﺗﺪارﻛﮫ ﻣﻦ ﺻﻮم اي واﺻﺤﮭﻤﺎ ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ وطﮭﺮھﺎ ﺗﺴﻊ وﻋﺸﺮون وﻓﻲ اﻟﺸﮭﺮ اﻟﺜﺎﻧـﻲ ﻣﻤﯿﺰ
وﻏﯿﺮه ﻣﻤﺎ ﻓﻌﻠﺘﮫ ﺑﻌﺪ اﻟﻤﺮد وﺗﺒﯿﻨﺎ ان ﻏﺴﻠﮭﺎ ﺑﻌﺪ اﻟﻤﺮد ﻟﻢ ﯾﺼﺢ ﻟﻮﻗﻮﻋﮫ ﻓﻲ ﺗﺮد اﻟﻰ اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ وﻓﻲ اﻟﺜﺎﻟﺚ ان ﻗﻠﻨﺎ ﺗﺜﺒﺖ اﻟﻌﺎدة ﺑﻤﺮة اي وھﻮ اﻻﺻﺢ
اﻟﺤﯿﺾ وﻻ اﺛﻢ ﻋﻠﯿﮭﺎ ﻓﯿﻤﺎ ﻓﻌﻠﺘﮫ ﺑﻌﺪ اﻟﻤﺮد ﻣﻦ ﺻﻮم وﺻﻼة وﻏﯿﺮھﻤﺎ ١٠٤/١ ﻓﺤﯿﻀﮭﺎ ﺧﻤﺴﺔ اﯾﺎم اھـ اﻟﻔﺘﺎوى اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ
٤٠١/٢ ﻻﻧﮭﺎ ﻣﻌﺬورة اھـ اﻟﻤﺠﻤﻮع ﺷﺮح اﻟﻤﮭﺬب وان ﻛﺎﻧﺖ ﻣﻌﺘﺎدة ﻓﻲ ﻏﯿﺮ ذﻟﻚ واﻧﻄﺒﻖ اﻟﺪم ﻋﻠﻰ اﯾﺎم اﻟﻌﺎدة ﻓﮭﻲ١٠١
اﻟﻌﺎدة اﻟﺘﻲ ﺗﺮد اﻟﯿﮭﺎ اﻟﻤﻌﺘﺎدة ﻟﯿﺲ ﻣﻦ ﺷﺮطﮭﺎ ان ﺗﻜﻮن ﻋﺎدة ﺣﯿﺾ٩٩ اﻟﺤﯿﺾ وان ﻟﻢ ﯾﻘﻊ ﺷﻲء ﻣﻨﮭﺎ ﺑﻞ ﺳﺒﻘﮭﺎ دم وﺗﺄﺧﺮ ﻋﻨﮭﺎ دم اﺧﺬﻧﺎ ﻗﺪر
وطﮭﺮ ﺻﺤﯿﺤﯿﻦ ﺑﻼ اﺳﺘﺤﺎﺿﺔ ﺑﻞ ﻗﺪ ﺗﻜﻮن ﻛﺬﻟﻚ وﻗﺪ ﺗﻜﻮن ﻣﺴﺘﻔﺎد ﻣﻦ ﻋﺎدﺗﮭﺎ ﻣﻦ اول اﻗﺮب اﻟﺪﻣﯿﻦ اﻟﻰ اول اﻟﻌﺎدة ﻛﺎن ﻛﺎﻧﺖ ﺗﺤﯿﺾ ﺳﺘﺎ اول
اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ ﺑﺄن ﺗﺮد اﻟﻤﺒﺘﺪأة ﺧﻤﺴﺔ ﺳﻮادا ﺛﻢ ﺧﻤﺴﺔ وﻋﺸﺮﯾﻦ ﺣﻤﺮة وھﻜﺬا اﻟﺸﮭﺮ ﻓﺮأﺗﮭﺎ ﺛﻢ رأت ﺳﺘﺎ آﺧﺮه وﻧﻘﺎء اول اﻟﺜﺎﻧـﻲ ﺛﻢ دﻣﺎ ﻟﺜﻤﺎن ﻣﻨﮫ ﻓﺎن
ﻣﺮارا ﺛﻢ ﯾﺴﺘﻤﺮ اﻟﺴﻮاد واﻟﺤﻤﺮة ﻓﻲ ﺑﻌﺪ اﻟﺸﮭﻮر ﻓﻘﺪ ﻋﺮﻓﻨﺎ ان ﻋﺎدﺗﮭﺎ ﺣﯿﻀﮭﺎ اﻟﺴﺖ اﻟﺴﺎﺑﻘﺔ ﻻﻧﮭﺎ اﻗﺮب اﻟﻰ اول اﻟﻌﺎدة ﺑﯿﻮم ﻓﺎن اﺗﻔﻘﺎ ﻓﻲ اﻟﻘﺮب
Mustahadhah Haid 75 76 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
Jika waktu yang sesuai dengan kebiasaan haidnya ternyata yang sebenarnya. Karena jaraknya lebih dekat dengan
tidak terjadi pendarahan, maka yang dihukumi haid adalah masa haid dari pada darah sesudah kebiasaan haid.
darah yang sebelum atau sesudah masa kebiasaan haidnya. Dalam contoh ini; setelah 5 hari haid, yang mestinya suci
Rinciannya sebagai berikut: 32 hari, berubah menjadi 26 hari suci. Karena haidnya
a. Bila jarak antara kebiasaan haid dengan darah yang dimajukan 6 hari dari biasanya. Tentunya ini akan
keluar sebelumnya lebih dekat dari pada darah yang mengakibatkan bertambah masa suci setelah haid yang
keluar sesudahnya, maka yang dihukumi haid adalah dimajukan. Yaitu menjadi 38 hari. Pada siklus
darah yang keluar sebelum kebiasaan haidnya. berikutnya kebiasaan haid dan sucinya kembali seperti
Contohnya, seorang mustahadhah memiliki kebiasaan semula, haid 5 hari dan suci 32 hari. Begitu seterusnya.
haid 5 hari dan suci 32 hari. Suatu saat, darahnya bersih Kecuali bila kejadian di atas berulang.
satu hari sebelum masa haid. Dan keluar lagi dua hari b. Bila jarak antara kebiasaan haid dengan darah yang
seusai masa haid. Jadi tepat pada masa haid, tidak sesudahnya sama atau lebih dekat dari pada darah yang
terdapat darah. Yang jadi persoalan, kapan ia haid? sebelumnya, maka yang dihukumi haid adalah darah
Sesuai dengan ketentuan di atas, darah yang dihukumi yang keluar setelahnya.
haid adalah darah 5 hari yang keluar sebelum masa haid Contohnya, seorang mustahadhah memiliki kebiasaan
haid 4 hari dan suci 22 hari. Suatu saat, darahnya bersih
dua hari sebelum masa haidnya. Dan keluar lagi dua
ﻓﺤﯿﻀﮭﺎ ﻣﻦ اول اﻟﻤﺘﺄﺧﺮة ﻛﻤﺎ ﻟﻮ رأﺗﮫ ﻓﻲ ﻣﺜﺎﻟﻨﺎ ﻟﺴﺒﻊ ﻣﻦ اﻟﺸﮭﺮ اﻟﺜﺎﻧـﻲ hari seusai masa haidnya. Tepat pada masa haid, tidak
ﻓﺤﯿﻀﮭﺎ اﻻﺧﯿﺮة ﻓﻠﻮ ﻛﺎن ﺣﯿﻀﮭﺎ اول اﻟﺸﮭﺮ ﻓﺮأﺗﮫ ﻓﻲ ﺷﮭﺮ آﺧﺮ ﯾﻮم terdapat darah. Demikian ini yang dihukumi haid adalah
اﻟﺜﻼﺛﯿﻦ واﺳﺘﻤﺮ ﺳﺒﻌﺎ او ﺗﻘﻄﻊ ﺑﻨﻘﺎء ﻓﻲ ﺧﻼﻟﮭﺎ ﻓﺤﯿﻀﮭﺎ اﯾﺎم ﻋﺎدﺗﮭﺎ واﻟﯿﻮم darah 4 hari yang keluar setelah masa haid yang
sebenarnya. Karena jaraknya dengan masa haid sama
وان اﺳﺘﻤﺮ ﺳﺘﺎ ﻓﻘﻂ وﻟﻮ ﺑﻨﻘﺎء ﻓﻲ،اﻻول اﺳﺘﺤﺎﺿﺔ ﻋﻠﻰ اﻻﺻﺢ ﻛﻤﺎ ﺳﺒﻖ dengan darah yang keluar sebelum masa haid. Dalam
اوﺳﺎطﮭﺎ ﺣﯿﻀﻨﺎھﺎ ﺳﺘﺎ ﻣﻦ اول اﻟﺪم ﻋﻠﻰ اﻻﺻﺢ وﻛﺬا ﻟﻮ ﺗﺄﺧﺮ اﻟﺪم ﻋﻦ contoh ini; setelah 4 hari haid –yang semestinya suci 22
اول اﻟﻌﺎدة ﻓﺎﻧﺎ ﻧﺘﻢ اﻟﻌﺎدة ﻣﻤﺎ ﺑﻌﺪه وﻛﺬا ان ﻟﻢ ﺗﺮ اﻟﺪم ھﺬه اﻻ ﻟﻌﺸﺮ ﻣﻦ hari– berubah menjadi 28 hari suci. Karena haidnya
dimundurkan 6 hari. Dan ini mengurangi masa suci
اﻟﺸﮭﺮ اﻟﺜﺎﻧـﻲ ﻓﺎﻧﺎ ﻧﺄﺧﺬ ﻟﮭﺎ ﺳﺘﺎ ﻣﻨﮫ ﺣﯿﺾ ﺑﻤﺎ ﺗﺨﻠﻠﮭﺎ وﯾﺰﯾﺪ طﮭﺮھﺎ ﺗﺴﻌﺎ setelah haid yang dimundurkan. Yaitu menjadi 16 hari.
وﺣﯿﺚ ﺣﻜﻢ ﻟﮭﺎ ﺑﺎﺑﺘﺪاء اﻟﺤﯿﺾ ﻣﻦ،ﻓﺘﺜﺒﺖ ﻋﺎدﺗﮭﺎ ﻋﻠﻰ ﻣﺎ ﺗﻘﺪم ان اﺗﺼﻞ Setelah itu kebiasaan haid dan sucinya kembali seperti
semula. Yaitu haid 4 hari dan suci 22 hari. Begitu
دم وﻟﻢ ﯾﻤﻜﻦ اﺳﺘﯿﻔﺎء اﻟﻌﺎدة اﻻ ﺑﻨﻘﺎء ﻗﺒﻠﮫ او ﺑﻌﺪه ﻧﻘﺺ ﺣﯿﻀﮭﺎ ﻛﺄن ﯾﻜﻮن seterusnya sampai terdapat kejadian serupa.
ﻋﺎدﺗﮭﺎ ﺧﻤﺴﺎ اول اﻟﺸﮭﺮ ﻓﺮأﺗﮫ اوﻟﮫ ﯾﻮﻣﯿﻦ ﺛﻢ ﯾﻮﻣﺎ ﻧﻘﺎء ﺛﻢ ﯾﻮﻣﺎ دﻣﺎ وھﻜﺬا
G. Bukan Pemula dan Tak Dapat Membedakan yang Lupa
ﻓﺤﯿﻀﮭﺎ اﻻرﺑﻊ اﻻوﻟﻰ دون اﻟﻨﻘﺎء اﻻﺧﯿﺮ ﻷﻧﮫ ﻟﻢ ﯾﺤﺘﻮﺷﮫ دﻣﺎء اﻟﺤﯿﺾ Kebiasaan Haidnya
اھـ ﻛﺘﺎب ﻓﻲ اﺣﻜﺎم اﻟﺤﯿﺾ واﻟﻨﻔﺎس واﻻﺳﺘﺤﺎﺿﺔ ﺑﺴﺎﺋﻞ اﻟﻔﺘﺎوى اﻟﻜﺒﺮى Mustahadhah bukan pemula dan tak dapat membedakan
ﻣﺎ ﻧﺼﮫ )ﻗﻮﻟﮫ ﻓﻲ١١٧/١ وﻗﺎل ﻓﻲ اﻟﻔﺘﺎوى اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ٩٣/١ اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ ( )ﻣﻌﺗﺎدة ﻏﯾر ﻣﻣﯾزةyang lupa kebiasaannya ialah mustahadhah yang
)ﻗﻮﻟﮫ ﻓﻠﻮ ﻛﺎن... ﻏﯿﺮ ذﻟﻚ( اﻻوﻟﻰ ازﯾﺪ ﻣﻦ ذﻟﻚ اي اﻟﯿﻮم واﻟﻠﯿﻠﺔ tidak memenuhi syarat tamyiz dan sudah pernah haid dan suci,
ﺣﯿﻀﮭﺎ( اي ﻣﻦ ﻋﺎدﺗﮭﺎ اﻟﺴﺖ اﻻول اﻟﺸﮭﺮ اھـ
Mustahadhah Haid 77 78 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
namun lupa kebiasaan haid dan sucinya. Mustahadhah seperti Wanita ini disebut mustahadhah yang hanya ingat waktu haidnya
ini terbagi menjadi tiga kelompok: akan tetapi lupa jumlahnya. Sehingga bisa dipastikan sehari
1. Hanya ingat masa haid dan lupa waktunya. semalam di awal bulan adalah haid, sebab itu masa minimal haid.
2. Hanya ingat waktu haid dan lupa jumlahnya. Karena masa minimal haid 15 hari 15 malam, maka dari tanggal 2
3. Lupa kebiasaan haidnya, baik jumlah maupun waktunya.102 s.d 15 tidak dapat dihukumi haid maupun suci dengan pasti.
Untuk kelompok pertama dan kedua –yang hanya ingat Mungkin saja haidnya memang hanya sehari semalam. Mungkin
waktu haid atau jumlah haidnya saja– berlaku ketentuan sebagai juga 15 hari 15 malam. Sedangkan dari tanggal 16 s.d 30 dapat
berikut: 103 dipastikan suci. 104
1. Pada waktu-waktu yang diyakini sebagai haid, maka berlaku Contoh berikutnya adalah seorang mustahadhah yang ingat
hukum haid. bahwa kebiasaan haidnya 5 hari dalam 10 hari di awal bulan.
2. Waktu-waktu yang diyakini sebagai suci, maka berlaku Dan tidak ingat permulaannya, namun yang jelas tanggal satu ia
hukum suci. suci. Wanita ini disebut mustahadhah yang hanya ingat masa
3. Untuk waktu-waktu yang tidak dapat dipastikan –apakah (jumlah) haidnya akan tetapi lupa waktunya. Sehingga tanggal 1,
terjadi haid atau suci-, maka berlaku sebagaimana juga tanggal 11 s.d 30 dipastikan suci. Sedang tanggal 2 sampai 5
mutahayyirah. juga tanggal 7 sampai 10 tidak dapat dipastikan haid atau suci.
Contohnya, bila terdapat seorang mustahadhah berkata, Karena mungkin haidnya tanggal 2 s.d 6 dan yang lain suci. Atau
“Saya haid sejak awal bulan, tetapi lupa berapa jumlahnya”. bukan dari tanggal 2, melainkan dari tanggal 3 s.d 7, atau tanggal
4 s.d 8, atau tanggal 5 s.d 9 atau tanggal 6 s.d 10. Dari berbagai
kemungkinan ini, yang dipastikan haid hanyalah tanggal 6.105
وان ﻛﺎﻧﺖ ﻧﺎﺳﯿﺔ ﻟﻠﻌﺎدة ﻏﯿﺮ اﻟﻤﻤﯿﺰة ﻟﻢ ﯾﺨﻞ اﻣﺎ ان ﺗﻜﻮن ﻧﺎﺳﯿﺔ ﻟﻠﻮﻗﺖ١٠٢ Bagi mereka yang lupa kebiasaan haidnya secara
keseluruhan –yaitu masa dan waktunya– disebut mutahayyirah.
ﻓﺎن ﻛﺎﻧﺖ،واﻟﻌﺪد او ﻧﺎﺳﯿﺔ ﻟﻠﻮﻗﺖ ذاﻛﺮة ﻟﻠﻌﺪد او ﻧﺎﺳﯿﺔ ﻟﻠﻌﺪد ذاﻛﺮة ﻟﻠﻮﻗﺖ
Ada dua pendapat mengenai wanita mutahayyirah:
ﻧﺎﺳﯿﺔ ﻟﻠﻮﻗﺖ واﻟﻌﺪد وھﻲ اﻟﻤﺘﺤﯿﺮة اھـ اﻟﻤﮭﺬب ﻓﻲ اﻟﻔﻘﮫ اﻻﻣﺎم اﻟﺸﺎﻓﻌﻲ 1. Sebagian ulama berpendapat; wanita ini berlaku seperti
ﻣﺎ ﻧﺼﮫ وﻻﯾﻄﻠﻖ اﺳﻢ٤٣٤/٢ وﻗﺎل ﻓﻲ اﻟﻤﺠﻤﻮع ﺷﺮح اﻟﻤﮭﺬب٤١/١ mustahadhah pemula yang tak dapat membedakan ( ﻣﺑﺗدأة ﻏﯾر
اﻟﻤﺘﺤﯿﺮة اﻻ ﻋﻠﻰ ﻣﻦ ﻧﺴﯿﺖ ﻋﺎدﺗﮭﺎ ﻗﺪرا ووﻗﺘﺎ وﻻﺗﻤﯿﯿﺰﻟﮭﺎ واﻣﺎ ﻣﻦ ﻧﺴﯿﺖ
ﻋﺪدا ﻻوﻗﺘﺎ وﻋﻜﺴﮭﺎ ﻓﻼ ﯾﺴﻤﯿﮭﺎ اﻻﺻﺤﺎب ﻣﺘﺤﯿﺮة اھـ ﻓﯿﻮم وﻟﯿﻠﺔ، ﻛﺎن ﺣﯿﻀﻲ ﯾﺒﺘﺪئ اول اﻟﺸﮭﺮ:وﻟﺬاﻛﺮة ﻟﻠﻮﻗﺖ ﻛﺄن ﺗﻘﻮل١٠٤
وان ذﻛﺮت اﺣﺪھﻤﺎ ﺑﺎن ذﻛﺮت اﻟﻮﻗﺖ دون اﻟﻘﺪر او ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ ﻓﻠﻠﯿﻘﯿﻦ ﻣﻦ١٠٣ ﻣﻨﮫ ﺣﯿﺾ ﺑﯿﻘﯿﻦ وﻧﺼﻒ اﻟﺜﺎﻧـﻲ طﮭﺮ ﺑﯿﻘﯿﻦ وﻣﺎ ﺑﯿﻦ ذﻟﻚ ﯾﺤﺘﻤﻞ اﻟﺤﯿﺾ
ﺣﯿﺾ وطﮭﺮ ﺣﻜﻤﮫ وھﻲ اي اﻟﻤﺘﺤﯿﺮة اﻟﺬاﻛﺮة ﻻﺣﺪھﻤﺎ ﻓﻲ اﻟﺰﻣﻦ ٢٩-٢٨/١ واﻟﻄﮭﺮ واﻻﻧﻘﻄﺎع اھـ ﻓﺘﺢ اﻟﻮھﺎب ﺑﺸﺮح ﻣﻨﮭﺞ اﻟﻄﻼب
وﻣﻨﮫ ﻏﺴﻠﮭﺎ ﻟﻜﻞ ﻓﺮض،اﻟﻤﺤﺘﻤﻞ ﻟﻠﺤﯿﺾ واﻟﻄﮭﺮ ﻛﻨﺎﺳﯿﺔ ﻟﮭﻤﺎ ﻓﯿﻤﺎ ﻣﺮ ﻛﺎن ﺣﯿﻀﻲ ﺧﻤﺴﺔ ﻓﻲ اﻟﻌﺸﺮة اﻻول ﻣﻦ:واﻟﺬاﻛﺮة ﻟﻠﻘﺪر ﻛﺄن ﺗﻘﻮل١٠٥
وﺗﻌﺒﯿﺮي ﺑﺬﻟﻚ اوﻟﻰ ﻣﻦ ﻗﻮﻟﮫ ﻛﺤﺎﺋﺾ ﻓﻲ اﻟﻮطء وطﺎھﺮ ﻓﻲ اﻟﻌﺒﺎدة ﻟﻤﺎ ﻓﺎﻟﺴﺎدس ﺣﯿﺾ،اﻟﺸﮭﺮ ﻻ اﻋﻠﻢ اﺑﺘﺪاء ھﺎ واﻋﻠﻢ اﻧﻲ ﻓﻲ اﻟﯿﻮم اﻻول طﺎھﺮ
ﻻﯾﺨﻔﻰ وﻣﻌﻠﻮم اﻧﮫ ﻻﯾﻠﺰﻣﮭﺎ اﻟﻐﺴﻞ اﻻ ﻋﻨﺪ اﺣﺘﻤﺎل اﻻﻧﻘﻄﺎع وﯾﺴﻤﻰ ﻣﺎ ﺑﯿﻘﯿﻦ ﻛﺎﻟﻌﺸﺮﯾﻦ اﻻﺧﯿﺮﯾﻦ واﻟﺜﺎﻧـﻲ اﻟﻰ آﺧﺮ اﻟﺨﺎﻣﺲ ﻣﺤﺘﻤﻞ ﻟﻠﺤﯿﺾ
ﯾﺤﺘﻤﻞ اﻻﻧﻘﻄﺎع طﮭﺮا ﻣﺸﻜﻮﻛﺎ ﻓﯿﮫ وﻣﺎ ﻻﯾﺤﺘﻤﻠﮫ ﺣﯿﻀﺎ ﻣﺸﻜﻮﻛﺎ ﻓﯿﮫ اھـ واﻟﻄﮭﺮ واﻟﺴﺎﺑﻊ اﻟﻰ آﺧﺮ اﻟﻌﺎﺷﺮ ﻣﺤﺘﻤﻞ ﻟﮭﻤﺎ اھـ ﻓﺘﺢ اﻟﻮھﺎب ﺑﺸﺮح ﻣﻨﮭﺞ
٢٩-٢٨/١ ﻓﺘﺢ اﻟﻮھﺎب ﺑﺸﺮح ﻣﻨﮭﺞ اﻟﻄﻼب ٢٩-٢٨/١ اﻟﻄﻼب
Mustahadhah Haid 79 80 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
). Wanita yang sedemikian ini haidnya sehari semalamﻣﻣﯾزة Yang perlu diperhatikan, pendapat yang pertama hanya
dan sucinya 29 hari. Adapun siklus pertamanya haidnya berlaku bagi mutahayyirah murni yakni mustahadhah bukan
awal bulan (hijriah) lalu suci 29 hari, kemudian haid lagi ) yang lupa kebiasaan jumlah maupun masaﻣﻌﺗﺎدة ﻏﯾر ﻣﻣﯾزة( pemula
sehari semalam, dan suci 29 hari demikian seterusnya. ) yang tidak tahu awalﻣﺑﺗدأة( haidnya. Atau mustahadhah pemula
2. Pendapat lain yang lebih kuat–; mutahayyirah diwajibkan keluarnya darah. Maka bila pada beberapa pembahasan dalam
bersikap hati-hati dan berlaku hukum-hukum buku ini tertulis “berlaku sebagaimana mutahayyirah” maka yang
mutahayyirah. dimaksud adalah harus bersikap hati-hati, sebagaimana
Dua pendapat ini juga berlaku bagi mustahadhah pemula pendapat kedua. Bukan pendapat pertama.
) serta lupa permulaanﻣﺑﺗدأة ﻏﯾر ﻣﻣﯾزة( yang tak dapat membedakan H. Lain-lain
keluarnya darah.106
Setelah membahas istihadhah secara rinci, berikut akan
disinggung sedikit hal-hal yang berhubungan dengan keterangan
١٠٦واﻋﻠﻢ ان ﺣﻜﻢ اﻟﻤﺘﺤﯿﺮة ﻻﯾﺨﺘﺺ ﺑﺎﻟﻨﺎﺳﯿﺔ ﺑﻞ اﻟﻤﺒﺘﺪأة اذاﻟﻢ ﺗﻌﺮف وﻗﺖ di atas.
اﺑﺘﺪاء دﻣﮭﺎ ﻛﺎﻧﺖ ﻣﺘﺤﯿﺮة وﺟﺮت ﻋﻠﯿﮭﺎ اﺣﻜﺎﻣﮭﺎ وﻗﺪ ذﻛﺮﻧﺎ ھﺬا ﻓﻲ ﻓﺼﻞ Masalah Pertama:
اﻟﻤﺒﺘﺪأة وﷲ اﻋﻠﻢ ،اﻣﺎ ﺣﻜﻢ اﻟﻤﺘﺤﯿﺮة ﻓﻔﯿﮭﺎ ﺛﻼﺛﺔ طﺮق اﺻﺤﮭﺎ واﺷﮭﺮھﺎ Sebagaimana telah diuraikan, bahwa syarat tamyiz yang
واﻟﺬي ﻗﻄﻊ اﻟﺠﻤﮭﻮر ﺑﮫ ان ﻓﯿﮭﺎ ﻗﻮﻟﯿﻦ اﺻﺤﮭﻤﺎ ﻋﻨﺪ اﻻﺻﺤﺎب اﻧﮭﺎ ﺗﺆﻣﺮ kedua bagi mustahadhah haid adalah; darah lemah yang
bersambung tidak kurang dari 15 hari 15 malam107. Hal ini bila
ﺑﺎﻻﺣﺘﯿﺎط ﻛﻤﺎ ﺳﻨﺒﯿﻨﮫ ان ﺷﺎء ﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ واﻟﺜﺎﻧﻲ أﻧﮭﺎ ﻛﺎﻟﻤﺒﺘﺪأة وھﻮ ﻧﺼﮫ ﻓﻲ memang darahnya keluar terus menerus. Sebab jika darahnya
ﺑﺎب اﻟﻌﺪد واﻟﻄﺮق اﻟﺜﺎﻧﻲ اﻟﻘﻄﻊ ﺑﺄﻧﮭﺎ ﻛﺎﻟﻤﺒﺘﺪأة وﺑﮫ ﻗﻄﻊ اﻟﻘﺎﺿﻲ أﺑﻮ ﺣﺎﻣﺪ tidak keluar terus menerus, maka tidak perlu adanya syarat yang
ﻓﻲ ﺟﺎﻣﻌﮫ واﻟﺜﺎﻟﺚ ﺗﺆﻣﺮ ﺑﺎﻻﺣﺘﯿﺎط ﻗﻄﻌﺎ وھﻮ اﺧﺘﯿﺎر اﻟﺪارﻣﻲ وﺻﺎﺣﺐ kedua. Maka untuk semisal wanita yang mengeluarkan darah:
a. 7 hari hitam, 7 hari merah, 7 hari hitam, lalu bersih.
اﻟﺤﺎوي وﻏﯿﺮھﺎ وﺗﺄول ھﺆﻻء ﻧﺼﮫ ﻓﻲ ﺑﺎب اﻟﻌﺪد ﻋﻠﻰ أﻧﮫ أراد اﻟﻨﺎﺳﯿﺔ b. 8 hari hitam, 7 hari merah, 12 jam hitam, lalu bersih.
ﻟﻘﺪر ﺣﯿﻀﮭﺎ اذا ذﻛﺮت وﻗﺘﮫ وﻗﯿﻞ أراد أﻧﮭﺎ ﻛﺎﻟﻤﺒﺘﺪأة ﻓﻲ ﺣﻜﻢ اﻟﻌﺪة أي
ﯾﺤﺼﻞ ﻟﮭﺎ ﻓﻲ ﻛﻞ ﺷﮭﺮ ﻗﺮء ،ﻓﺎن ﻗﻠﻨﺎ أﻧﮭﺎ ﻛﺎﻟﻤﺒﺘﺪأة ﻓﻄﺮﯾﻘﺎن أﺷﮭﺮھﻤﺎ أﻧﮭﺎ
ﻣﻦ ﻧﺴﯿﺖ ﻋﺎدﺗﮭﺎ ﻗﺪرا ووﻗﺘﺎ ﻓﮭﻲ اﻟﻤﺘﺤﯿﺮة وﻓﯿﮭﺎ ﻗﻮﻻن أﺣﺪھﻤﺎ ھﻲ
ﻋﻠﻰ ﻗﻮﻟﯿﻦ أﺣﺪھﻤﺎ ﺗﺮد اﻟﻰ ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ واﻟﺜﺎﻧﻲ ﺳﺖ أو ﺳﺒﻊ ﻛﻤﺎ ﻓﻲ اﻟﻤﺒﺘﺪأة
ﻛﺎﻟﻤﺒﺘﺪأة ﻻ ﺗﻤﯿﯿﺰ ﻟﮭﺎ ﻓﺘﺮد اﻟﻰ ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ ﻣﻦ أوﻟﮫ ﺣﯿﻀﺎ ﻓﺈن ﻟﻢ ﺗﻌﺮف أوﻟﮫ
وﺑﮭﺬا اﻟﻄﺮﯾﻖ ﻗﻄﻊ اﻟﻤﺼﻨﻒ واﻟﻘﻔﺎل واﻟﻘﺎﺿﯿﺎن أﺑﻮ طﯿﺐ وﺣﺴﯿﻦ
ﻓﻤﻦ أول اﻟﺸﮭﺮ اﻟﮭﻼل ﻋﻠﻰ اﻷﺻﺢ وﺗﺴﻌﺔ وﻋﺸﺮﯾﻦ طﮭﺮا أﺑﺪا واﻻظﮭﺮ
اﻟﻔﻮراﻧﻲ وأﺑﻮ ﻋﻠﻰ اﻟﺴﻨﺠﻲ ﻓﻲ ﺷﺮح اﻟﺘﻠﺨﯿﺺ واﻣﺎم اﻟﺤﺮﻣﯿﻦ وﺻﺎﺣﺐ
وﺟﻮب اﻻﺣﺘﯿﺎط ﻓﯿﺤﺮم اﻟﻮطء وﻧﺤﻮه اﻟﺦ وﻗﺎل ﻓﻲ اﻟﺒﯿﺎن ﻓﻲ ﻓﻘﮫ اﻹﻣﺎم
اﻻﻣﺎﻟﻲ واﻟﻐﺰاﻟﻲ واﻟﻤﺘﻮﻟﻲ واﻟﺒﻐﻮي وﺻﺎﺣﺐ اﻟﻌﺪة واﻟﺸﺎﺷﻲ وﺧﻼﺋﻖ
اﻟﺸﺎﻓﻌﻲ ٤٧٩/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ ﻓﺈن ﻛﺎﻧﺖ ﻧﺎﺳﯿﺔ ﻟﻠﻮﻗﺖ واﻟﻌﺪد وھﻲ اﻟﻤﺘﺤﯿﺮة
واﻟﻄﺮﯾﻖ اﻟﺜﺎﻧﻲ ﺗﺮد اﻟﻰ ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ ﻗﻮﻻ واﺣﺪا اھـ اﻟﻤﺠﻤﻮع ﺷﺮح اﻟﻤﮭﺬب
ﻗﺎل اﺑﻦ اﻟﺼﺒﺎغ وﯾﺘﺼﻮر وﺟﻮد ذﻟﻚ ﺑﺄن ﯾﺼﯿﺒﮭﺎ اﻟﺠﻨﻮن ﺳﻨﯿﻦ ﻛﺜﯿﺮة ﺛﻢ
٤٣٥-٤٣٤/٢؛ وﻗﺎل ﻓﻲ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ ٢٧٠/١ ،ﻣﺎ ﻧﺼﮫ )ﻓﺮع( اﻋﻠﻢ
أﻓﺎﻗﺖ واﺳﺘﺤﯿﻀﺔ وﻻ ﺗﺬﻛﺮ ﻋﺪد أﯾﺎم ﺣﯿﻀﮭﺎ وﻻ وﻗﺘﮭﺎ ﻓﻘﺎل اﻟﺸﺎﻓﻌﻲ ﻓﻲ
أن إﻣﺎم اﻟﺤﺮﻣﯿﻦ ﻣﺎل اﻟﻰ رد اﻟﻤﺘﺤﯿﺮة اﻟﻰ ﻣﺮد اﻟﻤﺒﺘﺪأة ﻓﻲ ﻗﺪر اﻟﺤﯿﺾ
اﻟﻌﺪد إﻧﮭﺎ ﺗﺤﯿﺾ ﻣﻦ أول ﻛﻞ ھﻼل ﯾﻮﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ اھـ
وﻧﺠﻌﻞ اﻟﮭﻼل اﺑﺘﺪاء دورھﺎ اھـ وﻗﺎل ﻓﻲ ﻓﺘﺎوى اﻟﻜﺒﺮى ٩٤/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ أﻣﺎ 107 Baca kembali syarat-syarat tamyiz
Mustahadhah Haid 81 82 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
c. 8 hari hitam, 8 hari merah, 8 hari hitam, lalu bersih.
d. 10 hari hitam, 10 hari merah, lalu bersih.
yang dihukumi haid darah kuat yang pertama, tanpa
اﻷﺻﻞ ﻣﺒﺘﺪأة ﻏﯿﺮ ﻣﻤﯿﺰة وﺗﺮﺗﺐ ﻋﻠﯿﮫ ﻣﺎ ذﻛﺮه اﻟﻤﺆﻟﻒ وﻗﻮل اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﺎ
meninjau apakah darah lemahnya mencapai 15 hari 15 malam ذﻛﺮ ﻻ ﯾﺆﯾﺪ ھﺬا اﻟﻘﻮل ﺑﻞ ﯾﺮده وﯾﺸﮭﺪ ﻟﻤﺎ ذﻛﺮه اﺑﻦ ﺳﺮﯾﺞ ﻛﻤﺎ ﺑﺴﻄﮫ ﻓﯿﻤﺎ
atau tidak.108 ﺳﺒﻖ )ﻗﻮﻟﮫ وﻛﻼم اﻟﺮوﺿﺔ واﻟﻤﺠﻤﻮع ﻓﯿﻤﻦ رأت اﻟﺦ( ﻓﯿﮫ ﻧﻈﺮ أﯾﻀﺎ ﻻن
ھﺬه ﻓﻘﺪ ﻓﯿﮭﺎ ﺷﺮط ﺗﻤﯿﯿﺰ ﻓﻜﯿﻒ ﯾﺴﺘﺪل ﺑﮭﺎ ﻋﻠﻰ ﻣﺴﺌﻠﺘﻨﺎ اﻟﻤﻮﺟﻮد ﻓﯿﮭﺎ ﺟﻤﯿﻊ
)١٠٨ﺧﺎﺗﻤﺔ( إذا ﻓﺮﻏﻨﺎ ﻓﻲ اﻟﻤﺴﺌﻠﺔ اﻟﻤﻨﻘﻮﻟﺔ ﻋﻦ إﺑﻦ ﺳﺮﯾﺞ ﻓﯿﻤﻦ رأت ﺳﺒﻌﺔ ﺷﺮوط اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ )ﻗﻮﻟﮫ وﻛﻼم اﻟﺮاﻓﻌﻲ ﻓﻲ اﻟﻜﻞ اﻟﺦ( ﯾﺮد ﺑﻤﻨﻊ اﻗﺘﻀﺎﺋﮫ ﻟﺬﻟﻚ
وﺳﺒﻌﺔ ﺳﻮادا ﺑﯿﻨﮭﻤﺎ ﺣﻤﺮة ﯾﻮﻣﯿﻦ ﻓﺄﻛﺜﺮ أو ﺛﻤﺎﻧﯿﺔ أﺳﻮد ﺛﻢ ﺳﺒﻌﺔ أﺣﻤﺮ ﺛﻢ واﻧﻤﺎ اﻟﺬي ﯾﻘﺘﻀﯿﮫ ﻛﻼم اﻟﺮوﺿﺔ ﻋﻨﺪ ﺑﻌﻀﮭﻢ أن ﺣﯿﻀﮭﺎ اﻟﺴﻮاد ﻣﻊ
ﻧﺼﻒ ﯾﻮم أﺳﻮد ﻓﻤﺎ ﺑﻌﺪ اﻟﺤﯿﺾ طﮭﺮ اﻟﻰ أﺧﺮ اﻟﺸﮭﺮ ﺑﻼ ﺷﻚ إﻻ أن اﻟﺤﻤﺮة وﺑﺎﺗﻔﺎﻗﮭﻤﺎ ھﻲ ﻣﻤﯿﺰة )ﻗﻮﻟﮫ ﻓﻠﺬا اﻗﺘﺼﺮ اﻟﻤﺘﺄﺧﺮون ﻋﻠﻰ ذﻟﻚ( ﻓﯿﮫ
ﯾﺤﺪث ﺳﻮادا أﻗﻮى ﻣﻦ اﻷوﻟﯿﻦ ﺑﯿﻨﮫ وﺑﯿﻦ اﻟﺤﯿﺾ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﻓﯿﻜﻮن ﻗﻼﻗﺔ وﺧﻔﺎء اﻟﻤﺮاد )ﻗﻮﻟﮫ وإﻧﻤﺎ ذﻛﺮ ﻛﻮﻧﮫ ﺣﯿﻀﺎ اﻟﺦ( ﻟﻢ ﯾﺬﻛﺮ ذﻟﻚ ﻓﻲ
ﺣﯿﻀﺎ آﺧﺮ ان اﻧﻘﻄﻊ ﻟﺨﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﻓﺄﻗﻞ وﻛﺬا ﻓﯿﻤﺎ ﺑﻌﺪ اﻟﺸﮭﺮ ﻷﻧﮭﺎ ﺻﺎرت اﻟﻤﺠﻤﻮع اﻻ ﻓﯿﻤﺎ ﻟﻮ رأت ﺛﻤﺎﻧﯿﺔ أﯾﺎم أﺳﻮد ﺛﻢ ﺛﻤﺎﻧﯿﺔ أﯾﺎم أﺣﻤﺮ ﺛﻢ ﺛﻤﺎﻧﯿﺔ
ﻣﻤﯿﺰة اﻻ أن ﯾﻘﻮل ﻗﺎﺋﻞ اﻧﮭﺎ ﻓﻲ اﻷﺻﻞ ﻣﺒﺘﺪأة ﻏﯿﺮ ﻣﻤﯿﺰة ﺣﯿﻀﮭﺎ ﯾﻮم أﺳﻮد وﻛﻮن اﻟﺴﻮاد اﻷول ﻓﻘﻂ ھﻮ اﻟﺤﯿﺾ اﺗﻔﺎﻗﺎ ﻓﻲ ھﺬه واﺿﺢ ﺟﻠﻰ اذ ﻻ
وﻟﯿﻠﺔ ﻣﻦ اﻟﺴﺒﻊ اﻷوﻟﻰ ﺑﻤﻘﺘﻀﻰ ﻗﻮل اﻟﺮوﺿﺔ اﻧﮭﺎ ﺗﺆﺧﺬ ﻣﻦ ﺷﺮوط ﯾﻤﻜﻦ ﺿﻢ ﻏﯿﺮه اﻟﯿﮫ ﻓﮭﻲ ﻣﻤﯿﺰة أﯾﻀﺎ ﻓﺎﻧﺪﻓﻊ ﻗﻮل اﻟﻤﺆﻟﻒ "ﻓﻠﺬﻟﻚ ﻗﻮي
اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ وﻻ ﯾﻨﻈﺮ اﻟﻰ ﺗﺮﺟﯿﺢ اﻟﺴﺒﻖ ﻓﯿﻜﻮن ﺣﯿﻀﮭﺎ ﻓﻲ ﻛﻞ ﺷﮭﺮ ﯾﻮﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ اﻹﺷﻜﺎل" وأي إﺷﻜﺎل ﻓﻲ ذﻟﻚ إذ ﻏﺎﯾﺔ اﻻﻣﺮ ان ھﺬه ﻛﻤﺴﺌﻠﺘﻨﺎ ﻓﻲ أن ﻛﻼ
ﻣﻦ أوﻟﮫ وطﮭﺮھﺎ ﺑﺎﻗﯿﮫ ﻛﻤﺎ ھﻮ ﻣﻘﺘﻀﻰ ﻗﻮاﻋﺪ اﻟﻤﺨﺘﻀﺮات وﻛﻼم ﻣﻤﯿﺰة واﻧﻤﺎ اﻓﺘﺮﻗﺎ ﻓﻲ أن اﺑﻦ ﺳﺮﯾﺞ ﯾﻘﻮل ﻓﻲ ﺗﻠﻚ أن اﻻﺣﻤﺮ ﺣﯿﺾ ﻣﻊ
اﻟﻤﺠﻤﻮع )إﻗﺮأ ﻣﺎ ﻓﻲ اﻟﻤﺠﻤﻮع (٤٠٩/٢واﻟﺮوﺿﺔ ﻓﯿﻤﻦ رأت ﯾﻮﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ اﻻﺳﻮاد ﻻﻣﻜﺎن ﺿﻤﮫ اﻟﯿﮫ ﺑﺨﻼف ھﻨﺎ وھﺬا ظﺎھﺮ ﻻ ﻏﺒﺎر ﻋﻠﯿﮫ )وﻗﻮﻟﮫ
دﻣﺎ أﺳﻮد ﺛﻢ أرﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ ﻧﻘﺎء ﺛﻢ أﺳﻮد اﻧﮭﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﻤﯿﺰة ﻛﻤﺎ ﯾﺄﺗﻲ ﻗﺮﯾﺒﺎ وﻛﺬا وﻟﻢ أر ﻣﻦ ﺣﻞ اﺷﻜﺎﻟﮭﺎ ﺗﺼﺮﯾﺤﺎ( ﯾﻘﺎل ﻋﻠﯿﮫ ﻗﺪ اﺗﻀﺢ ﻣﻤﺎ ﻗﺮرﻧﺎه أﻧﮫ ﻟﯿﺲ
ﺣﻜﻢ ﻣﻦ رأت ﺛﻤﺎﻧﯿﺔ وﺛﻤﺎﻧﯿﺔ ﺑﯿﻨﮭﻤﺎ ﺣﻤﺮة ﻛﻤﺎ ﯾﺄﺗﻲ أﯾﻀﺎ وﻛﻼم اﻟﺮاﻓﻌﻲ ھﻨﺎك اﺷﻜﺎل ﺿﻌﯿﻒ ﻓﻀﻼ ﻋﻦ ﻗﻮي ﺣﺘﻰ ﯾﺘﻌﺮض أﺣﺪ اﻟﻰ ﺣﻠﮫ وﻟﻌﻞ ھﺬا
ﻓﻲ اﻟﻜﻞ ﯾﻘﺘﻀﻲ أﻧﮭﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﻤﯿﺰة ﻓﺘﺤﯿﺾ ﯾﻮﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ وﺗﻄﮭﺮ ﻛﻤﺎ ﻗﻠﻨﺎ أﺧﺮ اﻟﻤﺆﻟﻒ أراد ﻏﯿﺮ ﻣﺎ دﻟﺖ ﻋﻠﯿﮫ ﻋﺒﺎرﺗﮫ ﺛﻢ ظﮭﺮ ﻟﻲ أﻧﮫ أراد إﺷﻜﺎﻻ ﺻﺤﯿﺤﺎ
اﻟﺸﮭﺮ وﻟﯿﺲ ﻓﯿﮫ ﺗﻌﺮض ﻟﻜﻮن اﻷﺳﻮد اﻷول ﺣﯿﻀﺎ وإن ﻛﺜﺮ ﻓﻠﺬﻟﻚ اﻗﺘﺼﺮ ﺑﺒﺎدي اﻟﺮأي وھﻮ ان ﻣﺴﺄﻟﺔ اﺑﻦ ﺳﺮﯾﺞ وﻧﺤﻮھﺎ ﻛﻤﺴﺄﻟﺔ اﻟﺜﻤﺎﻧﯿﺎت اﻟﻤﺬﻛﻮرة
اﻟﻤﺘﺄﺧﺮون ﻋﻠﻰ ذﻟﻚ وإﻧﻤﺎ ذﻛﺮ ﻛﻮﻧﮫ ﺣﯿﻀﺎ ﻓﻲ اﻟﻤﺠﻤﻮع ﻧﻘﻼ ﻋﻦ اﻷﺋﻤﺔ اﺧﺘﻞ ﻓﯿﮭﺎ اﺣﺪ ﺷﺮوط اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ وھﻮ ان ﻻ ﯾﻨﻘﺺ اﻟﻀﻌﯿﻒ ﻋﻦ اﻗﻞ اﻟﻄﮭﺮ
وأﻧﮫ ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﮫ ﻓﻠﺬﻟﻚ ﻗﻮي اﻻﺷﻜﺎل وﷲ ﯾﻮﻓﻖ ﻟﻠﺼﻮاب وﻟﻢ أر ﻣﻦ ﺣﻞ وﻓﻲ ھﺬه وﻧﺤﻮھﺎ ﻧﻘﺺ اﻟﻀﻌﯿﻒ ﻋﻦ اﻗﻞ اﻟﻄﮭﺮ ﻓﺘﻜﻮن ﻏﯿﺮ ﻣﻤﯿﺰة
اﺷﻜﺎﻟﮭﺎ ﺗﺼﺮﯾﺤﺎ وﷲ أﻋﻠﻢ اھـ ﻛﺘﺎب ﻓﻲ اﺣﻜﺎم اﻟﺤﯿﺾ واﻟﻨﻔﺎس ﻓﺘﺤﯿﺾ اﻗﻠﮫ وﺗﻄﮭﺮ ﺑﻘﯿﺔ اﻟﺸﮭﺮ ﻓﻜﯿﻒ ﻗﺎل اﺑﻦ ﺳﺮﯾﺞ ﺣﯿﻀﮭﺎ اﻟﺴﻮاد
واﻻﺳﺘﺤﺎﺿﺔ ﺑﺴﺎﺋﻞ اﻟﻔﺘﺎوى اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ ٨٥/١وﻗﺎل ﻓﻲ اﻟﻔﺘﺎوى واﻟﺤﻤﺮة وﻗﺎل ﻏﯿﺮه ﺣﯿﻀﮭﺎ اﻟﺴﻮاد ﻓﻘﻂ ؟ وﻛﯿﻒ اﺗﻔﻘﻮا ﻓﻲ ﻣﺴﺄﻟﺔ
اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ ١٠٥-١٠٤/ﻣﺎ ﻧﺼﮫ )ﻗﻮﻟﮫ إﻻ أن ﯾﻘﻮل ﻗﺎﺋﻞ اﻟﺦ( ﻓﯿﮫ ﻧﻈﺮ اﻟﺜﻤﺎﻧﯿﺎت ﻋﻠﻰ ان اﻟﺜﻤﺎﻧﯿﺔ اﻻوﻟﻰ ﺣﯿﺾ وﻣﺎ اﻟﻔﺮق ﺑﯿﻦ ھﺬه وﻣﺴﺄﻟﺔ ﻣﻦ
ﻻن اﻟﺬي ﻣﺮ ﻓﻲ ﻧﺤﻮ ھﺬه أن اﻟﺮوﯾﺎﻧﻲ ﯾﻘﻮل اﻟﺤﯿﺾ اﻟﺴﻮاد ﻓﻘﻂ وﺟﺮى رأت ﯾﻮﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ اﺳﻮد ﺛﻢ ارﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ اﺣﻤﺮ ﺛﻢ اﺳﻮد ﺑﺄﻧﮭﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﻤﯿﺰة
ﻋﻠﯿﮫ ﻓﻲ اﻟﺘﺤﻘﯿﻖ واﺑﻦ ﺳﺮﯾﺞ ﯾﻘﻮل اﻟﺤﯿﺾ اﻟﺴﻮاد ﻣﻊ اﻟﺤﻤﺮة واﻋﺘﻤﺪه ﻓﻲ ﻓﺘﺤﯿﺾ ﯾﻮﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ وﺗﻄﮭﺮ ﺑﻘﯿﺔ اﻟﺸﮭﺮ ﻓﻠﻢ ﻟﻢ ﯾﻘﻞ ﻓﻲ ھﺬه ان ﺣﯿﻀﮭﺎ
اﻟﻤﺠﻤﻮع ﻓﺒﺎﺗﻔﺎﻗﮭﻤﺎ أﻧﮭﺎ ﻣﺒﺘﺪأة ﻣﻤﯿﺰة ﻓﻜﯿﻒ ﯾﺴﻮغ ﻟﻘﺎﺋﻞ أن ﯾﻘﻮل أﻧﮭﺎ ﻓﻲ اﻻﺳﻮد واﻻﺣﻤﺮ ﻋﻠﻰ طﺮﯾﻘﺔ اﺑﻦ ﺳﺮﯾﺞ او اﻻﺳﻮد ﻓﻘﻂ ﻋﻠﻰ ﻣﻘﺎﺑﻠﮫ؟ وﻗﺪ
Mustahadhah Haid 83 84 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
ketentuannya sebagai berikut: c. Jika pada kejadian “b” ini darah yang pertama kurang
a. Jika masa bersih yang memisahkan keduanya mencapai dari 24 jam, maka yang dihukumi haid hanya darah
15 hari 15 malam, dan masing-masing tidak kurang dari yang kedua saja. 114
24 jam, maka keduanya sama-sama dihukumi haid. d. Jika yang pertama maupun yang kedua sama-sama
Contoh: Keluar darah 24 jam, bersih 15 hari dan keluar kurang dari 24 jam, maka tak satupun dari keduanya
darah lagi 24 jam.112 yang dihukumi haid. 115
b. Jika masa kosong yang memisahkan keduanya kurang Semua ini bila memang darah yang kedua tidak lebih dari 15 hari.
dari 15 hari 15 malam, dan yang pertama tidak kurang Kalau darah yang kedua lebih dari 15 hari 15 malam maka untuk
dari 24 jam, maka darah pertama dihukumi haid. jenis kejadian yang kedua bagi yang belum pernah haid berlaku
Sedangkan yang kedua bukan haid. Kecuali jika darah sebagai mustahadhah sejak darah yang kedua selebih dari
yang kedua setelah dikurangi masa penyempurna suci penyempurna sucinya. Dan untuk yang sudah pernah haid,
dari darah yang pertama masih pantas untuk dikatakan disesuaikan dengan kebiasaan haidnya. Adapun pada jenis
haid. Maka sisa darah yang kedua ini dihukumi haid kejadian kesatu berlaku sebagai mustahadhah sejak darah yang
yang lain. Contohnya keluar darah 6 hari, lalu bersih 9 pertama baik pernah haid atau tidak. 116
hari, kemudian keluar lagi 6 hari. Ini haidnya 6 hari.
Namun bila setelah 9 hari bersih ini ia mengalami
pendarahan selama 7 hari, maka dari darah yang 7 hari
ini, 6 hari pertama dihukumi suci sedang yang sehari
اﻻﺧﯿﺮة دم ﻓﺴﺎد ﻻ ﺣﯿﺾ ذﻛﺮه ﻓﻲ اﻟﻤﺠﻤﻮع اھـ وﻗﺎل ﻓﻲ ﺣﺎﺷﯿﺔ
terakhir dihukumi haid.113 ( ﻣﺎ ﻧﺼﮫ )ﻗﻮﻟﮫ ﺛﻢ اﻧﻔﻄﻊ١٣٧/١ اﻟﺒﺠﯿﺮﻣﻲ ﻋﻠﻰ ﺷﺮح اﻟﻤﻨﮭﺞ اﻟﻄﻼب
ﺧﺮج ﺑﮫ ﻣﺎ ﻟﻮ اﺳﺘﻤﺮ ﻓﺎن ﻛﺎﻧﺖ ﻣﺒﺘﺪأة ﻓﻐﯿﺮ ﻣﻤﯿﺰة اوﻣﻌﺘﺎدة ﻋﻤﻠﺖ ﺑﻌﺎدﺗﮭﺎ
112 Baca bab haid ﻛﻤﺎ ذﻛﺮه ﻓﯿﻤﺎ ﻟﻮ رأت ﺧﻤﺴﺘﮭﺎ اﻟﻤﻌﮭﻮدة أول اﻟﺸﮭﺮ ﺛﻢ ﻧﻘﺎء أرﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮ
رأت ﺛﻼﺛﺔ دﻣﺎ ﺛﻢ اﺛﻨﻰ ﻋﺸﺮ ﻧﻘﺎء ﺛﻢ ﺛﻼﺛﺔ دﻣﺎ ﺛﻢ اﻧﻘﻄﻊ ﻓﺎﻟﺜﻼﺛﺔ اﻻوﻟﻰ١١٣ ﻋﺎد اﻟﺪم واﺳﺘﻤﺮ ﻓﯿﻮم وﻟﯿﻠﺔ ﻣﻦ أول اﻟﻌﺎﺋﺪ طﮭﺮ ﻷﻧﮭﻤﺎ ﻣﻜﻤﻼن ﻷﻗﻞ
ﺣﯿﺾ ﻷﻧﮫ ﻓﻲ زﻣﻦ اﻹﻣﻜﺎن واﻟﺜﻼﺛﺔ اﻷﺧﯿﺮ دم ﻓﺴﺎد ﻻ ﺣﯿﺾ ﻣﻊ اﻷول واﻧﻤﺎ ﻛﺎﻧﺖ... اﻟﻄﮭﺮ ﺗﺤﯿﺾ ﺧﻤﺴﺔ أﯾﺎم ﻣﻨﮫ وﯾﺴﺘﻤﺮ دورھﺎ ﻋﺸﺮﯾﻦ ﺣﺞ
ﻟﻤﺠﺎوزﺗﮫ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ وﻻ ﻣﻨﻔﺮدا ﻷﻧﮫ ﻟﻢ ﯾﺘﻘﺪﻣﮫ أﻗﻞ طﮭﺮ وھﻜﺬا ﻟﻮ رأت ﻓﺎﻗﺪة ﺷﺮط ﺗﻤﯿﯿﺰ ﻻن زﻣﻦ اﻟﻨﻘﺎء ﺣﻜﻤﮫ ﺣﻜﻢ اﻟﻀﻐﯿﻒ وﻗﺪ ﻧﻘﺺ ﻋﻦ اﻗﻞ
ﯾﻮﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ دﻣﺎ أو ﯾﻮﻣﯿﻦ أو ﺛﻼﺛﺔ أو أرﺑﻌﺔ أو ﺧﻤﺴﺔ أو ﺳﺘﺔ أو ﻏﯿﺮ ذﻟﻚ ﺛﻢ اﻟﻄﮭﺮ اھـ
رأت اﻟﻨﻘﺎء ﺗﻤﺎم ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﺛﻢ رأت ﯾﻮﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ ﻓﺄﻛﺜﺮ دﻣﺎ ﻓﺎﻷول ﺣﯿﺾ وﻟﻮ رأت دﻣﺎ دون ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ ﺛﻢ ﻧﻘﺎء ﺗﻤﺎم ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﺛﻢ دﻣﺎ ﯾﻮﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ١١٤
واﻷﺧﯿﺮ دم ﻓﺴﺎد وﻻ ﺧﻼف ﻓﻲ ﺷﻲء ﻣﻦ ھﺬه اھـ اﻟﻔﺘﺎوي اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ أو ﺛﻼﺛﺔ أﯾﺎم أو ﺧﻤﺴﺔ وﻧﺤﻮ ذﻟﻚ ﻓﻸول دم ﻓﺴﺎد واﻟﺜﺎﻧﻲ ﺣﯿﺾ ﻟﻮﻗﻮﻋﮫ ﻓﻲ
١٣٧-١٣٦/١ وﻗﺎل ﻓﻲ ﻣﻨﮭﺞ اﻟﻄﻼب ﺑﮭﺎﻣﺶ اﻟﺘﺠﺮﯾﺪ ﻟﻨﻔﻊ اﻟﻌﺒﯿﺪ،١٠٨/١ ١٠٨/١ زﻣﻦ اﻹﻣﻜﺎن اھـ اﻟﻔﺘﺎوي اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ
ﻣﺎ ﻧﺼﮫ ﻟﻮ رأت وﻟﻮ ﺣﺎﻣﻼ ﻻ ﻣﻊ طﻠﻖ دﻣﺎ وﻟﻮ أﺻﻔﺮ أو أﻛﺪر ﻟﺰﻣﻦ وﻟﻮ رأت ﻧﺼﻒ ﯾﻮم دﻣﺎ ﺛﻢ ﺗﻤﺎم ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﻧﻘﺎء ﺛﻢ ﻧﺼﻒ ﯾﻮم دﻣﺎ١١٥
ﺣﯿﺾ ﻗﺪره ﯾﻮﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ ﻓﺄﻛﺜﺮ وﻟﻢ ﯾﻌﺒﺮ أي ﯾﺠﺎوز أﻛﺜﺮه ﻓﮭﻮ ﻣﻊ ﺑﻘﺎء ﺗﺨﻠﻠﮫ ﻓﺎﻟﺪﻣﺎن ﺟﻤﯿﻌﺎ دام ﻓﺴﺎد وﻻ ﺣﯿﺾ ﻟﮭﺎ إﺗﻔﺎﻗﺎ ﻟﻌﺪم إﻣﻜﺎن ﺿﻢ أﺣﺪھﻤﺎ اﻟﻰ
ﺣﯿﺾ ﻣﺒﺘﺪأة ﻛﺎﻧﺖ أو ﻣﻌﺘﺎدة وﺧﺮج ﺑﺰﻣﻦ ﺣﯿﺾ ﻣﺎ ﻟﻮ ﺑﻘﻲ ﻋﻠﯿﮭﺎ ﺑﻘﯿﺔ ١٠٨/١ اﻵﺧﺮ ﻟﻤﺠﺎوزة ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ اھـ اﻟﻔﺘﺎوي اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ
طﮭﺮ ﻛﺎن رأت ﺛﻼﺛﺔ دﻣﺎ ﺛﻢ اﺛﻨﻰ ﻋﺸﺮ ﻧﻘﺎء ﺛﻢ ﺛﻼﺛﺔ دﻣﺎ ﺛﻢ اﻧﻘﻄﻊ ﻓﺎﻟﺜﻼﺛﺔ وﻟﻮ ﻛﺎﻧﺖ اﻟﻤﺴﺄﻟﺔ ﺑﺤﺎﻟﮭﺎ ﻓﺮأت اﻟﺨﻤﺴﺔ اﻟﻤﻌﺘﺎدة وطﮭﺮت دون اﻟﺨﻤﺴﺔ١١٦
Mustahadhah Haid 87 88 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
Atas tiga tafsil (rincian) jawaban ini kami kurang sependapat jika diambil sehari semalam dari keluarnya darah, maka tidak
mengingat bahwa dalil yang dipakai adalah dalil yang dapat dikatakan haid. Karena darahnya tidak sampai 24 jam. Dan
menerangkan tentang cairan atau lendir vagina. Mengingat bahwa jika diambil sehari semalam ditambah dengan darah yang keluar
cairan keputihan itu darah dan tidak sama dengan lendir vagina siang hari berikutnya, juga tidak mungkin. Karena akan
(cairan bening). Kami lebih cenderung menghukumi cairan mengakibatkan terjadinya mustahadhah pemula yang tak dapat
keputihan (selain yang bening) pasti najis karena bukan lendir
vagina melainkan darah. Jadi menghukumi penyakit keputihan membedakan ( )ﻣﺑﺗدأة ﻏﯾر ﻣﻣﯾزةmengalami haid lebih dari sehari
menggunakan dalil tentang lendir vagina menurut kami kurang semalam. Dan ini tidak sesuai dengan ketentuan. Bukankah
pas. sudah menjadi ketetapan bahwa mustahadhah pemula yang tak
dapat membedakan ( )ﻣﺑﺗدأة ﻏﯾر ﻣﻣﯾزةhaidnya hanya sehari
Masalah Keempat:
semalam.120
Seorang wanita dewasa belum pernah haid, atau kebiasaan
Masalah Kelima:
haidnya sehari semalam. Suatu saat mengalami pendarahan yang
sejenis (tidak memenuhi syarat tamyiz) dan putus-putus. Kebiasaan haid yang tidak teratur karena pengaruh obat
Sedangkan darah yang bersambung kurang dari 24 jam. Semisal sama dengan kebiasaan haid yang tidak terpengaruh oleh obat.
siang hari keluar darah merah, malam harinya mampat, siangnya Artinya, bila darah tersebut memenuhi ketentuan-ketentuan yang
keluar merah lagi dan malamnya bersih. Begitu seterusnya. telah dijelaskan dalam bab haid, maka disebut haid. Bila terjadi
Wanita seperti ini, semua darahnya tidak dihukumi haid. Sebab istihadhah, kebiasaan tersebut bisa dijadikan sebagai pedoman
haidnya. Semisal orang yang kebiasaan haidnya 15 hari dan suci
25 hari setiap Siklus (daur). Kemudian karena pengaruh obat,
وھﻮ ﻣﺎ ﯾﻈﮭﺮ ﻣﻦ اﻟﻤﺮأة ﻋﻨﺪ ﺟﻠﻮﺳﮭﺎ ﻟﻘﻀﺎء، ﻣﻦ ﻣﺤﻞ ﯾﺠﺐ ﻏﺴﻠﮫ Siklus (daur)nya berubah hanya mengalami haid sehari-semalam
ﺣﺎﺟﺘﮭﺎ ﻓﻄﺎھﺮة وإن ﺧﺮﺟﺖ ﻣﻦ ﻣﺤﻞ ﻻ ﯾﺠﺐ ﻏﺴﻠﮫ ﻓﮭﻲ ﻧﺠﺴﺔ ؛ ﻷﻧﮭﺎ dan suci 20 hari. Jika pada siklus berikutnya terjadi istihadhah,
maka haidnya disesuaikan dengan siklus terakhir. Yaitu haid
ﺣﯿﻨﺌﺬ رطﻮﺑﺔ ﺟﻮﻓﯿﮫ وھﻲ إذا ﺧﺮﺟﺖ إﻟﻰ اﻟﻈﺎھﺮ ﯾﺤﻜﻢ ﺑﻨﺠﺎﺳﺘﮭﺎ ﻛﺬا ذﻛﺮه sehari-semalam dan suci 20 hari. Meskipun siklus tersebut
: اﻟﺮﻣﻠﻲ ﻓﻲ اﻟﻨﮭﺎﯾﺔ وﺣﺎﺻﻞ ﻣﺎ ذﻛﺮه ﺻﺎﺣﺐ ﻓﺘﺢ اﻟﻤﻌﯿﻦ أﻧﮭﺎ ﺛﻼﺛﺔ أﻗﺴﺎم terjadi karena pengaruh obat.121
، ﻧﺠﺎﺳﺔ ﻗﻄﻌﺎ وھﻲ اﻟﻨﺎﺷﺌﺔ ﻓﯿﻤﺎ وراء ﻣﺎ ﯾﺼﻠﮫ ذﻛﺮ اﻟﻤﺠﺎﻣﻊ اﻟﻤﻌﺘﺪل.١
وطﺎھﺮة ﻗﻄﻌﺎ وھﻲ اﻟﻨﺎﺷﺌﺔ ﻓﯿﻤﺎ ﯾﻈﮭﺮ ﻣﻦ اﻟﻤﺮأة ﻋﻨﺪ ﺟﻠﻮﺳﮭﺎ ﻟﻘﻀﺎء.٢ وﻻﺣﯿﺾ ﻟﻨﺤﻮ ﻣﺒﺘﺪأة ﻣﻤﻦ ﺗﺮد ﻟﻼﻗﻞ ﻛﻤﻌﺘﺎدة ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ اذا اﻧﻘﻄﻊ دﻣﮭﺎ١٢٠
اﻟﻨﺎﺷﺌﺔ ﻓﯿﻤﺎ ﺑﻌﺪ ذﻟﻚ إﻟﻰ أﺧﺮ ﻣﺎ: وطﺎھﺮة ﻋﻠﻰ اﻷﺻﺢ وھﻲ.٣ ،اﻟﺤﺎﺟﺔ ﺑﺎن رأت ﯾﻮﻣﺎ دﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ ﻧﻘﺎء وھﻜﺬا ﺣﺘﻰ ﻋﺒﺮ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﻻن زﻣﻦ اﻟﺪم
وﻗﯿﻼ إﻧﮭﺎ ﻧﺠﺴﺔ وﻻ ﻓﺮق ﻓﻲ اﻟﺘﻔﺼﯿﻞ. ﯾﺼﻞ إﻟﯿﮫ ذﻛﺮ اﻟﻤﺠﺎﻣﻊ اﻟﻤﺬﻛﻮر وﺣﺪه ﻻﯾﻤﻜﻦ ﺟﻌﻠﮫ ﺣﯿﻀﺎ ﻟﻨﻘﺼﮫ ﻋﻦ اﻗﻠﮫ وﻻ ﻣﻊ اﻟﻨﻘﺎء اﻟﺬي ﺑﻌﺪه دون
ﺑﯿﻦ إﻧﻔﺼﺎﻟﮭﺎ وﻋﺪﻣﮫ ﻋﻠﻰ اﻟﻤﻌﺘﻤﺪ ﻓﺎﻻﻧﻔﺼﺎل ﻟﯿﺲ ﺷﺮطﺎ ﻓﻲ اﻟﺤﻜﻢ ﻋﻠﯿﮭﺎ اﺧﺬ ﺷﻲء ﻣﻦ اﻟﯿﻮم اﻟﺜﺎﻧـﻲ ﻟﻜﻮﻧﮫ ﻟﻢ ﯾﺨﺘﻮش ﺑﺪﻣﻲ ﺣﯿﺾ وﻻﻣﻊ اﺧﺬ ﺷﻲء
ﺑﺄﻧﮭﺎ ﻧﺠﺴﺔ وﻋﺪﻣﮫ ﻟﯿﺲ ﺷﺮطﺎ ﻓﻲ اﻟﺤﻜﻢ ﻋﻠﯿﮭﺎ ﺑﺎﻟﻄﮭﺎرة ﺧﻼﻓﺎ ﻟﺒﻌﻀﮭﻢ ﻣﻨﮫ ﻟﺰﯾﺎدة ذﻟﻚ ﻋﻠﻰ اﻟﻤﺮد ﻓﺘﻌﯿﻦ اﻧﮫ ﻻﺣﯿﺾ ﻟﮭﺎ اھـ ﻓﺘﺢ اﻟﺠﻮاد ﺑﺸﺮح
، اﻟﻔﺮق ﺑﯿﻦ اﻟﺮطﻮﺑﺔ اﻟﻄﺎھﺮة واﻟﻨﺠﺴﺔ اﻻﺗﺼﺎل واﻻﻧﻔﺼﺎل: ﺣﯿﺚ ﻗﺎل ٨٥/١ اﻻرﺷﺎد
ﻓﻠﻮ اﻧﻔﺼﻠﺖ ﻓﮭﻲ ﻧﺠﺴﺔ وإن ﻟﻢ ﺗﻨﻔﺼﻞ ﻓﮭﻲ طﺎھﺮة اھـ ﻓﺘﺢ اﻟﻌﻼم ﺑﺸﺮح ﻣﻦ اﻧﻘﻄﻊ دﻣﮭﺎ ﻟﻌﺎرض ﻣﺮض او دواء ﺳﻨﯿﻦ ﺛﻢ اﺳﺘﺤﯿﻀﺖ او١٢١
٤٧٩/١ ﻣﺮﺷﺪ اﻷﻧﺎم ﺣﺎﺿﺖ ﻛﺎن ذﻟﻚ اﻟﻄﮭﺮ طﮭﺮا ﺗﺮد اﻟﯿﮫ ﻓﻲ اﻻول ﻛﻤﺎ ﺻﺮﺣﻮا ﺑﮫ ھﻨﺎ وﻗﺮأ
Mustahadhah Haid 91 92 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
7
Mustahadhah Nifas
malam, tanpa ada batas minimal bagi darah kuat dan darah Lebih jelas lihat contoh pada tabel berikut:
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 24 27 30 33 36 39 40 41 42 44 46 48 50 52 54 56 58 60 62
lemah. A
Mustahadhah seperti ini darah kuatnya dihukumi nifas, B
C
sedang darah lemah setelahnya dihukumi darah istihadhah. Akan 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
tetapi jika darahnya baru keluar setelah 15 hari 15 malam, maka Pada contoh A. ini bukan mustahadhah. Karena nifasnya
tidak dianggap sebagai nifas. Melainkan mustahadhah haid. normal. Maka nifasnya sejak tanggal 11 s.d. 27. Sedangkan
Darah lemah yang keluar sebelum atau di sela-sela darah tanggal 46 s.d. 48 dihukumi haid. (baca bab nifas). Sedangkan
kuat, dihukumi seperti darah kuat. Artinya dihukumi nifas juga, contoh B nifasnya tanggal 9 s.d. 19. Contoh C nifasnya tanggal 1
meskipun lebih lemah. Contoh; wanita yang mengalami s.d. 44.
pendarahan setelah melahirkan 25 hari kuning, 10 hari hitam, Mustahadhah nifas yang mengeluarkan dua buah darah yang
lalu 30 hari merah. Yang dihukumi nifas adalah darah hitam dan sama kuat yang terpisah oleh darah lemah, sedangkan darah
darah kuning. kuat yang kedua melebihi batas maksimal nifas (60 hari 60
Mustahadhah nifas yang mengeluarkan darah kuat, lalu malam), maka sebagaimana dalam mustahadhah haid, nifasnya
lemah, kemudian terlemah melebihi 60 hari, maka darah kuat adalah darah kuat yang pertama. 124
beserta darah lemahnya dihukumi nifas. Seperti pada
mustahadhah haid.123
اﺷﻘﺮ وﺟﺎوز ﻓﮭﻮ طﮭﺮ واﻻﺣﻤﺮ ﻣﻊ اﻻﺳﻮدﯾﻦ ﻧﻔﺎس وان زاد ﻋﻠﻰ ﺧﻤﺴﺔ
١٢٣
اﻻوﻟﻰ اﻟﻤﺒﺘﺪأة اﻟﻤﻤﯿﺰة ﺑﺎن ﺗﺮى ﻗﻮﯾﺎ وﺿﻌﯿﻔﺎ ﻓﺎﻟﻘﻮي ھﻮ اﻟﻨﻔﺎس ان ﻟﻢ ﻋﺸﺮ ﻻن ﻣﺪة اﻟﻨﻔﺎس ﺗﺰﯾﺪ ﻋﻠﯿﮭﺎ وﻗﺪ وﻗﻊ ﺑﯿﻦ اﺳﻮدﯾﻦ ﯾﺼﻠﺤﺎن ﻧﻔﺎﺳﺎ وﻛﺬا
ﯾﺠﺎوز اﻟﺴﺘﯿﻦ واﻻ ﻓﮭﻲ ﻏﯿﺮ اﻟﻤﻤﯿﺰة واﻟﻀﻌﯿﻒ طﮭﺮ ﻗﻞ او ﻛﺜﺮ ان ﻛﺎن ﻟﻮ ﻛﺎن اﻟﻤﺘﺨﻠﻞ ﺳﻘﺮة او ﻛﺪرة اھـ ﻛﺘﺎب ﻓﻲ اﺣﻜﺎم اﻟﺤﯿﺾ واﻟﻨﻔﺎس
ﻣﺘﺄﺧﺮا ﻋﻨﮫ ﻧﻌﻢ ان ﺳﺒﻖ اﻟﺪﻣﯿﻦ ﻧﻘﺎء ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﻓﺎﻛﺜﺮ ﻓﺎﻟﻘﻮي ﺣﯿﺾ ﻛﻤﺎ واﻻﺳﺘﺤﺎﺿﺔ ﺑﺴﺎﺋﻞ اﻟﻔﺘﺎوى اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ ٩٦-٩٥/١وﻗﺎل ﻓﻲ اﻟﻔﺘﺎوى
ﺳﺒﻖ ﻓﻠﻮ رأت ﻋﻘﺐ اﻟﻮﻻدة دﻣﺎ اﺣﻤﺮ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ او ﻧﻘﺎء دون ﺧﻤﺴﺔ اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ ١٢١/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ )ﻗﻮﻟﮫ ﻗﻞ او ﻛﺜﺮ( اﻻﻧﺴﺐ او اﻛﺜﺮ )ﻗﻮﻟﮫ
ﻋﺸﺮ ﺛﻢ دﻣﺎ اﺣﻤﺮ ﯾﺘﻤﮭﺎ ﺛﻢ اﺳﻮد دون اﻟﺴﺘﯿﻦ ﻣﻦ اﻟﻮﻻدة ﺛﻢ اﺳﺘﻤﺮ اﺣﻤﺮ ﻧﻌﻢ اﻟﺦ( اي ﺑﺎن ﻟﻢ ﺗﺮ ﺑﻌﺪ وﻻدﺗﮭﺎ دﻣﺎ اﻟﻰ ﺗﻤﺎم ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﺛﻢ رأﺗﮫ ﻗﻮﯾﺎ
او اﺳﻘﺮ ﻓﻘﯿﺎس ﻛﻮن اﻟﻀﻌﯿﻒ طﮭﺮا ان ﯾﻜﻮن اﻻﺳﻮد ﺣﯿﻀﺎ ﻟﺘﻘﺪم ﻣﺪة ﺛﻢ ﺿﻌﯿﻔﺎ ﻓﻼﻧﻔﺎس وﻣﺎ رأﺗﮫ ﺑﻌﺪ اﻟﺨﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ان وﺟﺪت ﻓﯿﮫ ﺷﺮوط ﺗﻤﯿﯿﺰ
اﻟﻄﮭﺮ ﻋﻠﯿﮫ وﯾﻨﺒﻐﻲ ان ﯾﻜﻮن اﻟﺪﻣﺎن اﻻوﻻن ﻧﻔﺎﺳﺎ ﻟﻮﺟﻮد اﻟﻮﻻدة اﻟﺤﯿﺾ ﻋﻤﻞ ﺑﮫ واﻻ ﻓﮭﻲ ﻓﺎﻗﺪة ﺷﺮط ﺗﻤﯿﯿﺰ ﻓﻲ اﻟﺤﯿﺾ ﻓﺘﺤﯿﺾ ﯾﻮﻣﺎ
وﺻﻼﺣﯿﺘﮭﻤﺎ ﻟﮫ واﻧﻘﻼب اﻟﺪم ﺑﻌﺪ اﻟﺴﺘﯿﻦ دﻻﻟﺔ ﻋﻠﻰ ﻛﻮﻧﮫ دم اﺳﺘﺤﺎﺿﺔ وﻟﯿﻠﺔ وﺗﻄﮭﺮ ﺗﺴﻌﺔ وﻋﺸﺮﯾﻦ )ﻗﻮﻟﮫ ﻓﻘﯿﺎس ﻛﻮن اﻟﻀﻌﯿﻒ طﮭﺮا اﻟﺦ( ھﺬا
وھﺬا اﻻﻣﺮ اﯾﻀﺎ ﯾﻌﻢ ﻣﺎ ﻟﻮﻛﺎن اﻻول اﺿﻌﻒ ﻣﻦ اﻻﺧﯿﺮ اﻟﺬي ﺑﻌﺪ اﻟﺴﺘﯿﻦ اﻟﻘﯿﺎس ﻣﻤﻨﻮع واﻟﻮﺟﮫ ﻣﺎ ذﻛﺮه ﺑﻌﺪ ﺑﻘﻮﻟﮫ وﯾﻨﺒﻐﻲ اﻟﺦ اھـ وﻗﺎل ﻓﻲ روﺿﺔ
ﻛﺎن ﺗﺮى اوﻻ ﻋﺸﺮﯾﻦ ﯾﻮﻣﺎ دﻣﺎ اﺳﻘﺮ ﺛﻢ ارﺑﻌﯿﻦ اﺳﻮد ﺛﻢ دﻣﺎ اﺣﻤﺮ ﻓﯿﻜﻮن اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ ٢٨٥/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ واﻣﺎ اﻟﻤﻤﯿﺰة ﻓﺘﺮد اﻟﻰ اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ
اﻻوﻻن ﻧﻔﺎﺳﺎ دون اﻻﺧﯿﺮ وﻛﺬﻟﻚ ﻟﻮ رأت اﻻﺧﯿﺮ ﻗﺒﻞ اﻟﺴﺘﯿﻦ وﺟﺎوزھﺎ ﺑﺸﺮطﮫ ﻛﺎﻟﺤﺎﺋﺾ ،وﺷﺮط ﺗﻤﯿﯿﺰ اﻟﻨﻔﺴﺎء ان ﻻﯾﺰﯾﺪ اﻟﻘﻮي ﺳﺘﯿﻦ ﯾﻮﻣﺎ
ﻣﺘﺼﻼ ﻓﮭﻮ طﮭﺮ ﻣﻦ اوﻟﮫ ...ﻓﻠﻮ رأت ﻗﻮﯾﺎ ﺛﻢ ﺿﻌﯿﻔﺎ ﺛﻢ اﺿﻌﻒ ﻣﻨﮫ وﻻﺿﺒﻂ ﻓﻲ اﻗﻠﮫ وﻻاﻗﻞ اﻟﻀﻌﯿﻒ اھـ
ﻛﺎﺳﻮد ﺛﻢ اﺣﻤﺮ ﺛﻢ اﺻﻔﺮ وﺟﺎوز اﻟﺴﺘﯿﻦ ﻓﮭﻮ طﮭﺮ واﻻوﻻن ﻧﻔﺎس ﻛﻤﺎ ١٢٤وﻛﺬا ﻟﻮرأت اﺳﻮد ﺛﻢ اﺣﻤﺮ ﺛﻢ اﺳﻮد ﻓﯿﮭﻤﺎ ﺛﻢ اﺳﻘﺮ وﺟﺎوز ﻓﮭﻮ طﮭﺮ،
ﯾﻌﺮف ﻣﻦ ﻣﺜﻠﮫ ﻓﻲ اﻟﺤﯿﺾ ،وﻛﺬا ﻟﻮ رأت اﺳﻮد ﺛﻢ اﺣﻤﺮ ﺛﻢ اﺳﻮد ﻓﯿﮭﻤﺎ ﺛﻢ واﻻﺣﻤﺮ ﻣﻊ اﻻﺳﻮدﯾﻦ ﻧﻔﺎس وان زاد ﻋﻠﻰ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﻻن ﻣﺪة اﻟﻨﻔﺎس
Mustahadhah Nifas 95 96 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
kali nifas. Nifas pertama 5 hari. Kedua 30 hari. Ketiga 5 hari. dengan masa haid sebelumnya.129
Keempat 30 hari. Lalu pada kelahiran kelima mengalami Masa tidak keluar darah pada saat hamil dihukumi suci dari
istihadhah nifas. Maka nifasnya adalah 5 hari, sesuai dengan haid . Contoh; wanita mempunyai kebiasaan haid 5 hari dan
130
urutannya.
Catatan tambahan;
Khusus mustahadhah nifas yang tidak bisa membedakan اﻟﺜﺎﻧﯿﺔ اﻟﻤﯿﺘﺪأة ﻏﯿﺮ اﻟﻤﻤﯿﺰة وھﻲ ﻣﻦ ﻛﺎن دﻣﮭﺎ ﺑﺼﻔﺔ واﺣﺪة او١٢٩
(– )ﻏﯾر ﻣﻣﯾزةbaik pemula ( )ﻣﺑﺗدأةmaupun bukan pemula (–)ﻣﻌﺗﺎدة ﺑﺼﻔﺘﯿﻦ وﺗﺄﺧﺮ اﻟﻘﻮي ﺣﺘﻰ ﺟﺎوز اﻟﺴﺘﯿﻦ واﻻظﮭﺮ ردھﺎ اﻟﻰ اﻗﻞ اﻟﻨﻔﺎس
terdapat dua ketentuan. ﻣﻦ اول اﻟﺪم وھﻮ ﻣﺠﺔ وطﮭﺮھﺎ ﺑﻌﺪه ﺗﺴﻊ وﻋﺸﺮون ﺛﻢ ﺗﺤﯿﺾ ﺣﯿﺾ
1. Bagi yang belum pernah haid; darah yang keluar setelah
اﻟﻤﺒﺘﺪأة ﯾﻮﻣﺎ وﻟﯿﻠﺔ ﻋﻠﻰ اﻻظﮭﺮ ﺛﻢ ﺗﻄﮭﺮ ﺗﺴﻌﺎ وﻋﺸﺮﯾﻦ ﻛﻤﺎ ﻣﺮ ﻓﻲ
nifas dihukumi sebagai mustahadhah haid pemula ()ﻣﺑﺗدأة.
Ketentuan masa suci bagi mustahadhah haid pemula اﻟﺤﯿﺾ ھﺬا ان ﻟﻢ ﺗﻜﻦ ﻗﺪ ﺣﺎﺿﺖ ﻗﺒﻞ اﺻﻼ ﻓﺎن ﻛﺎﻧﺖ ﻗﺪ ﺣﺎﺿﺖ ﻛﻤﺎ ھﻮ
dijadikan sebagai pemisah antara haid dengan nifas. Jadi اﻻﻏﻠﺐ طﮭﺮت ﺑﻌﺪ اﻟﻤﺠﺔ ﻋﺎدة طﮭﺮھﺎ ﻣﻦ اﻟﺤﯿﺾ ﺛﻢ ﺗﺤﯿﺾ ﻋﺎدة
setelah darah yang dinyatakan sebagai nifas, ia dinyatakan
suci 29 hari 29 malam. Lalu haid sehari semalam. Kemudian
ﺣﯿﻀﮭﺎ ﻓﻠﻮ ﻟﻢ ﺗﺤﺾ اﻻ آﺧﺮ ﺣﻤﻠﮭﺎ وطﮭﺮت ﺑﻌﺪ دون ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ
suci lagi 29 hari 29 malam. ووﻟﺪت ردت ﺑﻌﺪ اﻟﻤﺠﺔ اﻟﻰ ﺗﺴﻊ وﻋﺸﺮﯾﻦ طﮭﺮا ﺛﻢ ﻗﺪر ﻣﺎ ﺣﺎﺿﺖ ﺣﯿﻀﺎ
2. Bagi yang sudah pernah haid dan suci; darah yang keluar ﺑﻨﺎء ﻋﻠﻰ ﺛﺒﻮت ﻋﺎدة اﻟﺤﯿﺾ ﺑﻤﺮة وھﻮ اﻻﺻﺢ اھـ ﻛﺘﺎب ﻓﻲ اﺣﻜﺎم
setelah nifas dihukumi mustahadhah haid bukan pemula
وﻗﺎل٩٦/١ اﻟﺤﯿﺾ واﻟﻨﻔﺎس واﻻﺳﺘﺤﺎﺿﺔ ﺑﺴﺎﺋﻞ اﻟﻔﺘﺎوى اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ
()ﻣﻌﺗﺎدة, dengan menetapkan kebiasaan suci dari haid sebagai
pemisah antara nifas dengan haid. ﻣﺎ ﻧﺼﮫ اﻻوﻟﻰ ﻣﻌﺘﺎدة ارﺑﻌﯿﻦ٢٨٥/١ ﻓﻲ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ
Contoh; wanita yang belum pernah nifas mengalami ﻣﺜﻼ ﻛﺎن ﻧﻔﺎﺳﮭﺎ اﻵن ارﺑﻌﯿﻦ وﻟﮭﺎ ﻓﻲ اﻟﺤﯿﺾ ﺣﺎﻻن اﺣﺪھﻤﺎ ان ﺗﻜﻮن
pendarahan istihadhah nifas yang tidak memenuhi syarat ﻣﻌﺘﺎدة ﻓﯿﮫ ﻓﻄﮭﺮھﺎ ﺑﻌﺪ اﻻرﺑﻌﯿﻦ ﻗﺪر ﻋﺎدﺗﮭﺎ ﻓﻲ اﻟﻄﮭﺮ ﺛﻢ ﺗﺤﯿﺾ ﻗﺪر
tamyiz. Kebiasaannya haidnya 5 hari dan suci 19 hari. Maka
nifasnya hanya setetes. Kemudian suci 19 hari. Lalu haid 5 اﻟﺤﺎل اﻟﺜﺎﻧـﻲ ان ﺗﻜﻮن ﻣﺒﺘﺪأة ﻓﯿﮫ ﻓﺘﺠﻌﻞ اﻟﻘﺪر اﻟﺬي،ﻋﺎدﺗﮭﺎ ﻓﻲ اﻟﺤﯿﺾ
hari. ﺗﺮد اﻟﯿﮫ اﻟﻤﺒﺘﺪأة ﻓﻲ اﻟﻄﮭﺮ طﮭﺮا ﻟﮭﺎ ﺑﻌﺪ اﻻرﺑﻌﯿﻦ واﻟﺬي ﺗﺮد اﻟﯿﮫ ﻓﻲ
Namun jika sebelumnya belum pernah haid kecuali
menjelang melahirkan yang mana jarak antara haidnya
اﻟﺤﯿﺾ ﺣﯿﻀﺎ ﻟﮭﺎ ﺑﻌﺪه اھـ
dengan masa nifasnya kurang dari 15 hari 15 malam (360 ﻓﻠﻮ ان اﻣﺮأة ﻋﺎدﺗﮭﺎ ﻓﻲ، واﻟﻐﺎﻟﺐ ان اﻟﻨﺴﺎء ﻓﻲ ﻣﺪة ﺣﻤﻠﮭﻦ ﻻ ﯾﺤﻀﻦ١٣٠
jam), maka setelah darah yang dinyatakan sebagai darah اﻟﺤﯿﺾ ﺧﻤﺲ وطﮭﺮھﺎ ﻋﺸﺮون ﻣﺜﻼ ﺛﻢ ﺣﻤﻠﺖ ﻓﺎﺳﺘﻤﺮ ﺑﮭﺎ اﻟﻄﮭﺮ ﻷﺟﻠﮫ
nifas, ia dihukumi suci selama 29 hari. Lalu haid, sesuai
ﻛﻤﺎ ھﻮ اﻟﻈﺎھﺮ ﻣﺪة اﻟﺤﻤﻞ ﺗﺴﻌﺔ اﺷﮭﺮ ﺛﻢ وﻟﺪت وﻧﻔﺴﺖ وﺟﺎوز دﻣﮭﺎ
اﻟﺴﺘﯿﻦ ﻓﻈﺎھﺮ اطﻼﻗﮭﻢ اﻧﮭﺎ ﺑﻌﺪ ﻣﺮد اﻟﻨﻔﺎس ﺗﻄﮭﺮ ﺗﺴﻌﺔ اﺷﮭﺮ وﻋﺸﺮﯾﻦ
ﻣﺮﺗﯿﻦ ﻓﺎﻛﺜﺮ ﻓﻈﺎھﺮ ﻛﻼﻣﮭﻢ اﻟﺮﺟﻮع اﻟﻰ ذﻟﻚ وﻛﺬا ﻟﻮ اﺧﺘﻠﻔﺖ ﺑﺎﻟﺬﻛﺮ ﯾﻮﻣﺎ اذ ھﻲ اﻗﺮب اطﮭﺎرھﺎ ﺛﻢ ﺗﺤﯿﺾ ﻗﺪر ﻋﺎدت اﻟﺤﯿﺾ وھﻮ ﻛﺎﻟﻤﺴﺘﺒﻌﺪ
واﻻﻧﺜﻰ وﺗﻜﺮر اھـ ﻛﺘﺎب ﻓﻲ اﺣﻜﺎم اﻟﺤﯿﺾ واﻟﻨﻔﺎس واﻻﺳﺘﺤﺎﺿﺔ ﺑﺴﺎﺋﻞ ﻓﻲ اﻟﺬھﻦ وﯾﺘﺨﯿﻞ اﻧﮭﺎ ﺗﺮد اﻟﻰ طﮭﺮھﺎ اﻟﻐﺎﻟﺐ ﺑﯿﻦ اﻟﺤﯿﺾ وﻣﺎ ﻗﺒﻠﮫ ان
٩٦/١ اﻟﻔﺘﺎوى اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ وﻓﻲ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ وھﻮ ﻓﯿﮭﺎ ﻋﺸﺮون ﻻن اﻟﻈﺎھﺮ اﻧﻘﻄﺎع اﻟﺪم ﻟﻠﺤﻤﻞ ﻛﻤﺎ
Mustahadhah Nifas 99 100 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
suci 30 hari. Suatu saat, setelah haid 5 hari tidak keluar darah “pemula yang tak dapat membedakan” ()ﻣﺑﺗدأة ﻏﯾر ﻣﻣﯾزة. Yakni
selama 290 hari (9 bulan 20 hari). Lalu melahirkan dan nifasnya hanya setetes.
mengalami istihadhah nifas. Maka setelah nifas dihukumi suci 2. Pendapat lain mengharuskan mustahadhah seperti ini untuk
selama 290 hari, sesuai dengan kebiasaan sucinya. Setelah itu, berhati-hati. Menurut pendapat ini, bila sebelumnya belum
darahnya dihukumi haid selama 5 hari. pernah haid atau sudah pernah haid tapi lupa kebiasaannya,
Begitu juga sebaliknya. Masa suci antara nifas dengan haid maka wajib berhati-hati selamanya. Dan jika ingat kebiasaan
bila mencapai 15 hari 15 malam, dianggap sebagai kebiasaan suci haidnya, maka berlaku seperti orang yang ingat masa
dari haid131. Contoh; seseorang kebiasaan haidnya 5 hari dan haidnya tetapi lupa waktunya.
sucinya 15 hari. Suatu ketika setelah 15 hari masa sucinya, Yang dimaksud “berhati-hati” di sini ialah berlaku
melahirkan dan mengalami pendarahan 20 hari lalu bersih 30 sebagaimana mutahayyirah (baca bab hukum-hukum
hari. Lalu keluar darah terus menerus. Maka 30 hari setelah nifas mutahayyirah).132
dihukumi suci, kemudian haid 5 hari, sesuai dengan kebiasaan
haidnya. Lalu suci 30 hari. Kemudian haid lagi 5 hari. Begitu
seterusnya.
G. Bukan Pemula dan Tak Dapat Membedakan serta Lupa
Kebiasaan Nifasnya
Wanita yang tidak memenuhi syarat tamyiz, jika sudah
pernah mengalami nifas tetapi lupa kebiasaannya maka dalam
hal ini para ulama berbeda pendapat:
1. Menurut pendapat yang diunggulkan oleh Imam al-
Haramayn, mustahadhah seperti ini hukumnya sama dengan
ھﻮ اﻟﻐﺎﻟﺐ ﻟﻜﻦ اﻟﺠﺎري ﻋﻠﻰ اﻟﻘﺎﻋﺪة ھﻮ اﻻول ان ﻟﻢ ﯾﺮد ﻧﻘﻞ ﺑﺨﻼﻓﮫ اھـ
ﻛﺘﺎب ﻓﻲ اﺣﻜﺎم اﻟﺤﯿﺾ واﻟﻨﻔﺎس واﻻﺳﺘﺤﺎﺿﺔ ﺑﺴﺎﺋﻞ اﻟﻔﺘﺎوى اﻟﻜﺒﺮى
٩٧-٩٦/١ اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ
وان ﻛﺎﻧﺖ ﻋﺎدﺗﮭﺎ ان ﺗﺤﯿﺾ ﻋﺸﺮة اﯾﺎم وﺗﻄﮭﺮ ﻋﺸﺮﯾﻦ ﻓﺎن ﺷﮭﺮھﺎ١٣١
ﺛﻼﺛﻮن ﯾﻮﻣﺎ ﻓﺎن وﻟﺪت ﻓﻲ وﻗﺖ ﺣﯿﻀﮭﺎ ورأت ﻋﺸﺮﯾﻦ ﯾﻮﻣﺎ دﻣﺎ واﻧﻘﻄﻊ اﻟﻤﺴﺘﺤﺎﺿﺔ اﻟﺨﺎﻣﺴﺔ اﻟﻨﺎﺳﯿﺔ ﻟﻌﺎدت ﻧﻔﺎﺳﮭﺎ ﻓﯿﮭﺎ اﻟﻘﻮﻻن ﻛﻨﺎﺳﯿﺔ١٣٢
وطﮭﺮت ﺷﮭﺮﯾﻦ ﺛﻢ رأت اﻟﺪم ﺑﻌﺪ ذﻟﻚ وﻋﺒﺮ اﻟﺨﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﻓﺎن ﺣﯿﻀﮭﺎ ﻟﻢ وﻋﻠﻰ،اﻟﺤﯿﺾ ﻓﻌﻠﻰ ﻗﻮل ﺗﺮد اﻟﻰ ﻣﺮد اﻟﻤﺒﺘﺪأة ورﺟﺤﮫ اﻣﺎم اﻟﺤﺮﻣﯿﻦ ھﻨﺎ
ﯾﺘﻐﯿﺮ ﺑﻞ ھﻲ ﻓﻲ اﻟﺤﯿﺾ ﻋﻠﻰ ﻋﺎدﺗﮭﺎ وﻟﻜﻦ زاد طﮭﺮھﺎ ﻓﺼﺎر ﺷﮭﺮﯾﻦ ﻗﻮل ﺗﺆﻣﺮ ﺑﺎﻻﺣﺘﯿﺎط وﻋﻠﻰ ھﺬا ان ﻛﺎﻧﺖ ﻣﺒﺘﺪأة ﻓﻲ اﻟﺤﯿﺾ اﯾﻀﺎ وﺟﺐ
ﺑﻌﺪﻣﺎ ﻛﺎن ﻋﺸﺮﯾﻦ ﯾﻮﻣﺎ ﻓﺘﻜﻮن ﻧﻔﺴﺎء ﻓﻲ اﻟﻌﺸﺮﯾﻦ اﻻوﻟﺔ وطﺎھﺮا ﻓﻲ اﻻﺣﺘﯿﺎط اﺑﺪا وﻛﺬا ان ﻛﺎﻧﺖ ﻣﻌﺘﺎدة ﻓﻲ اﻟﺤﯿﺾ ﻧﺎﺳﯿﺔ ﻋﺎدﺗﮭﺎ وان ﻛﺎﻧﺖ
اﻟﺸﮭﺮﯾﻦ ﺑﻌﺪھﺎ وﺣﺎﺋﻀﺎ ﻓﻲ اﻟﻌﺸﺮة اﻟﺘﻲ ﺑﻌﺪھﺎ اھـ اﻟﻤﮭﺬب ﻓﻲ اﻟﻔﻘﮫ اﻻﻣﺎم ذاﻛﺮة ﻟﻌﺎدة اﻟﺤﯿﺾ ﻓﮭﻲ ﻛﻨﺎﺳﯿﺔ وﻗﺖ اﻟﺤﯿﺾ اﻟﻌﺎرﻓﺔ ﺑﻘﺪره وﻗﺪ ﺳﺒﻖ
٤٥/١ اﻟﺸﺎﻓﻌﻲ ٢٨٦/١ ﺑﯿﺎﻧﮫ اھـ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ
Hukum-hukum Mutahayyirah 101 102 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
١٣٣واﺗﻔﻖ أﺻﺤﺎﺑﻨﺎ اﻟﻤﺘﻘﺪﻣﻮن واﻟﻤﺘﺄﺧﺮون ﻋﻠﻰ أن ﻧﺎﺳﯿﺔ اﻟﻮﻗﺖ واﻟﻌﺪد ١٣٤ﻓﺎن ﻧﺴﯿﺖ ﻋﺎدﺗﮭﺎ ﻗﺪرا ووﻗﺘﺎ وھﻲ ﻏﯿﺮ اﻟﻤﻤﯿﺰة ﻓﻜﺤﺎﺋﺾ ﻓﻲ اﺣﻜﺎﻣﮭﺎ
ﺗﺴﻤﻰ ﻣﺘﺤﯿﺮة ﻗﺎل اﻟﺪارﻣﻲ واﻟﻘﺎﺿﻲ ﺣﺴﯿﻦ وﻏﯿﺮھﺎ وﺗﺴﻤﻰ أﯾﻀﺎ ﻣﺤﯿﺮة اﻟﺴﺎﺑﻘﺔ ﻻﺣﺘﻤﺎل ﻛﻞ زﻣﻦ ﯾﻤﺮ ﻋﻠﯿﮭﺎ اﻟﺤﯿﺾ ﻻﻓﻲ طﻼق وﻋﺒﺎدة ﺗﻔﺘﻘﺮ ﻟﻨﯿﺔ
ﺑﻜﺴﺮ اﻟﯿﺎء ﻻﻧﮭﺎ ﺗﺤﯿﺮ اﻟﻔﻘﯿﮫ ﻓﻲ أﻣﺮھﺎ وﻻ ﯾﻄﻠﻖ اﺳﻢ اﻟﻤﺘﺤﯿﺮة اﻻ ﻋﻠﻰ ﻣﻦ ﻛﺼﻼة اھـ اﻻﻗﻨﺎع ﻓﻲ ﺣﻞ اﻟﻔﺎظ اﺑـﻲ ﺷﺠﺎع ٨٤وﻗﺎل ﻓﻲ ﺑﺠﯿﺮﻣﻲ ﻋﻠﻰ
ﻧﺴﯿﺖ ﻋﺎدﺗﮭﺎ ﻗﺪرا ووﻗﺘﺎ وﻻ ﺗﻤﯿﯿﺰ ﻟﮭﺎ وأﻣﺎ ﻣﻦ ﻧﺴﯿﺖ ﻋﺪدا ﻻ وﻗﺘﺎ اﻟﺨﻄﯿﺐ ٣٠٦-٣٠٥/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ واﻟﺤﺎﺻﻞ اﻧﮭﺎ ﻛﺎﻟﺤﺎﺋﺾ ﻓﻲ اﻟﺘﻤﺘﻊ
وﻋﻜﺴﮭﺎ ﻓﻼ ﯾﺴﻤﯿﮭﺎ اﻷﺻﺤﺎب ﻣﺘﺤﯿﺮة وﺳﻤﺎھﺎ اﻟﻐﺰاﻟﻲ ﻣﺘﺤﯿﺮة واﻻول واﻟﻘﺮاءة واﻟﻤﻜﺚ ﻓﻲ اﻟﻤﺴﺠﺪ وﻣﺲ اﻟﻤﺴﺤﻒ وﺣﻤﻠﮫ وﻛﺎﻟﻄﺎھﺮ ﻓﻲ اﻟﻄﻼق
ھﻮ اﻟﻤﻌﺮوف ﺛﻢ أن اﻟﻨﺴﯿﺎن ﻗﺪ ﯾﺤﺼﻞ ﺑﻐﻔﻠﺔ أو إھﻤﺎل أو ﻋﻠﺔ ﻣﺘﻄﺎوﻟﺔ واﻟﺼﻼة واﻟﺼﻮم واﻻﻋﺘﻜﺎف واﻟﻄﻮاف وﻣﺤﻞ ﺟﻮاز دﺧﻮﻟﮭﺎ اﻟﻤﺴﺠﺪ اذا
ﻟﻤﺮض وﻧﺤﻮه أو ﻟﺠﻨﻮن وﻏﯿﺮ ذﻟﻚ وإﻧﻤﺎ ﺗﻜﻮن اﻟﻨﺎﺳﯿﺔ ﻣﺘﺤﯿﺮة إذا ﻟﻢ ﺗﻜﻦ ﻛﺎن ﻟﻌﺒﺎدة ﻣﺘﻮﻗﻔﺔ ﻋﻠﻰ دﺧﻮﻟﮫ ﻛﺎﻟﻄﻮاف واﻻﻋﺘﻜﺎف وﻟﻮ ﻣﻨﺪوﺑﯿﻦ ...
ﻣﻤﯿﺰة ﻓﺈن ﻛﺎﻧﺖ ﻣﻤﯿﺰة ﻓﻘﺪ ﺳﺒﻖ ﻗﺮﯾﺒﺎ أن اﻟﻤﺬھﺐ ﺗﺮد اﻟﻰ اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ واﻋﻠﻢ وﯾﺠﻮز ﻟﮭﺎ ﻗﺮاءﺗﮫ ﻟﻠﺘﻌﻠﻢ ﻻن ﺗﻌﻠﻢ اﻟﻘﺮاءة ﻣﻦ ﻓﺮوض اﻟﻜﻔﺎﯾﺎت وﯾﻨﺒﻐﻲ
أن ﺣﻜﻢ اﻟﻤﺘﺤﯿﺮة ﻻ ﯾﺨﺘﺺ ﺑﺎﻟﻨﺎﺳﯿﺔ ﺑﻞ اﻟﻤﺒﺘﺪأة اذا ﻟﻢ ﺗﻌﺮف وﻗﺖ اﺑﺘﺪاء ﺟﻮاز ﻣﺲ اﻟﻤﺼﺤﻒ وﺣﻤﻠﮫ ان ﺗﻮﻗﻔﺖ ﻗﺮاءﺗﮭﺎ ﻋﻠﯿﮭﻤﺎ ) ...ﻗﻮﻟﮫ ﺗﻔﺘﻘﺮ
دﻣﮭﺎ ﻛﺎﻧﺖ ﻣﺘﺤﯿﺮة وﺟﺮى ﻋﻠﯿﮭﺎ أﺣﻜﺎﻣﮭﺎ اھـ اﻟﻤﺠﻤﻮع ﺷﺮح اﻟﻤﮭﺬب ﻟﻨﯿﺔ( ﺑﺨﻼف ﻣﺎ ﻻ ﺗﻔﺘﻘﺮ ﻟﻨﯿﺔ ﻛﻘﺮاءة اﻟﻘﺮآن ﺧﺎرج اﻟﺼﻼة اھـ
،٤٣٤/٢وﻗﺎل ﻓﻲ ﻓﺘﺢ اﻟﻮھﺎب ﺑﺸﺮح اﻟﻤﻨﮭﺞ اﻟﻄﻼب ٣٣/١ﻣﺎ ﻧﺼﮫ أو ١٣٥وﻣﺤﻞ وﺟﻮب اﻻﺣﺘﯿﺎط ﻣﺎﻟﻢ ﺗﺒﻠﻎ ﺳﻦ اﻟﯿﺄس واﻻ ﻓﻼ ﯾﺠﺐ ﻋﻠﯿﮭﺎ ذﻟﻚ
ﻛﺎﻧﺖ ﻣﺘﺤﯿﺮة وھﻲ اﻟﻨﺎﺳﯿﺔ ﻟﺤﯿﻀﮭﺎ ﻗﺪرا ووﻗﺘﺎ ﺳﻤﯿﺖ ﺑﺬﻟﻚ ﻟﺘﺤﯿﺮھﺎ ﻓﻲ ﻓﻠﺰوﺟﮭﺎ ان ﯾﺠﺎﻣﻌﮭﺎ ﻟﺰوال اﺣﺘﻤﺎل اﻟﺤﯿﺾ ﺣﯿﻨﺌﺬ اھـ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺸﺮﻗﺎوي
أﻣﺮھﺎ وﯾﺴﻤﻰ ﻣﺤﯿﺮة أﯾﻀﺎ ﻷﻧﮭﺎ ﺣﯿﺮت اﻟﻔﻘﯿﮫ ﻓﻲ أﻣﺮھﺎ اھـ ﻋﻠﻰ اﻟﺘﺤﺮﯾﺮ ١٥٧/١
Hukum-hukum Mutahayyirah 103 104 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
B. Iddah D. Salat
Wanita mutahayyirah yang sedang iddah wajib Bagi mustahadhah mutahayyirah wajib salat tiap hari.
melaksanakan iddah selama tiga bulan. Dengan catatan; Artinya, tidak ada masa tidak boleh salat seperti pada wanita yang
bilamana awal iddahnya di pertengahan bulan sedangkan sisa haidnya normal atau mustahadhah yang masa haidnya diketahui.
umur bulan tersebut cukup untuk masa haid dan suci (lebih dari Dalam mengerjakan salat terdapat dua masalah. Pertama,
16 hari), maka iddahnya sudah terlaksana setelah berakhir bulan mereka yang selalu salat di awal waktu. Kedua, mereka yang
ke tiga. Namun bila awal iddahnya di pertengahan bulan selalu salat tidak di awal waktu. Dua masalah ini memiliki
sedangkan sisa bulan tidak cukup untuk haid dan suci (kurang konsekwensi hukum yang berbeda.
dari 16 hari), maka iddahnya berakhir setelah habis bulan ke 4. Bagi yang selalu salat di awal waktu, setiap 15 hari 15
Ini jika tidak ingat masa setiap Siklus (daur)nya. Bila ingat masa malam ada kemungkinan haidnya berakhir di pertengahan
(jumlah) Siklus (daur)nya, maka iddahnya 3 kali masa (jumlah) salat. Jadi setiap 30 hari, wajib mengulangi salat yang sehari-
Siklus (daur).136 semalam. Karena tidak diketahui salat yang mana yang tidak
sah.
C. Bersesuci
Kemungkinan itu bisa juga terjadi kepada yang tidak selalu
Mutahayyirah wajib mandi setiap hendak salat fardlu setelah salat di awal waktu. Bedanya adalah masih terdapat
masuknya waktu salat. Antara mandi dengan salat tidak wajib kemungkinan lain. Dalam kurun waktu 15 hari 15 malam
bersegera. Wajib mandi setiap hendak salat adalah bila memang dimungkinkan permulaan haidnya terjadi saat salat maka
tidak ingat kapan kebiasaan berakhir haidnya. Bila ingat salatnya tidak sah tanpa mengetahui salat mana yang tidak sah.
kebiasaan haidnya berakhir, maka hanya wajib mandi setiap Akibatnya, wajib mengulangi salat yang sehari semalam. Sehingga
waktu itu saja. Semisal ingat kebiasaan haidnya berakhir di dalam kasus kedua ini, setiap 30 hari wajib mengulangi salat
waktu terbenamnya matahari, maka hanya wajib mandi setiap yang dua hari. Cara mutahayyirah mengqada‘ salat –insya Allah–
terbenamnya matahari saja.137 akan dipaparkan setelah menerangkan puasa.138
وﻋﺪﺗﮭﺎ ﻋﻦ اﻟﻄﻼق ان ﻋﺮﻓﺖ ﻗﺪر دورھﺎ ﺛﻼﺛﺔ ادوار واﻻ ﻓﺎن وﻗﻊ١٣٦ ﻻﺣﺘﻤﺎل اﻻﻧﻘﻄﺎع وﻻﯾﻤﻜﻦ ﺗﻜﺮره ﺑﯿﻦ اﻟﻐﺴﻞ واﻟﺼﻼة اھـ ﺗﺤﻔﺔ اﻟﻄﻼب
اول ﺷﮭﺮ ﻓﻌﺪﺗﮭﺎ ﺛﻼﺛﺔ اﺷﮭﺮ او ﻓﻲ اﺛﻨﺎﺋﮫ ﻓﺎن ﺑﻘﻲ ﻣﻨﮫ ﻣﺎ ﯾﺴﻊ ﺣﯿﻀﺎ ١٨ ﺑﺸﺮح اﻟﺘﺤﺮﯾﺮ
وطﮭﺮا ﻛﻤﻠﺖ ﺑﻌﺪه ﺷﮭﺮﯾﻦ وان ﻟﻢ ﯾﺴﻊ ذﻟﻚ اﻋﺘﺪت ﺑﺜﻼﺛﺔ اﺷﮭﺮ ﻏﯿﺮ اﻟﺬي ﻓﻲ ﺻﻼﺗﮭﺎ: ﻣﺎ ﻧﺼﮫ٤٤٣/٢ ﻗﺎل ﻓﻲ اﻟﻤﺠﻤﻮع ﺷﺮح اﻟﻤﮭﺬب١٣٨
١٥٧/١ طﻠﻘﺖ ﻓﯿﮫ اھـ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺸﺮﻗﺎوي ﻋﻠﻰ اﻟﺘﺤﺮﯾﺮ اﻟﻤﻜﺘﻮﺑﺔ ﻗﺎل اﻟﺸﺎﻓﻌﻲ واﻻﺻﺤﺎب رﺣﻤﮭﻢ ﷲ ﯾﻠﺰﻣﮭﺎ ان ﺗﺼﻠﻲ اﻟﺼﻠﻮات
وﺗﻐﺘﺴﻞ ﻟﻜﻞ ﻓﺮض ﺑﻌﺪ دﺧﻮل وﻗﺘﮫ ﻋﻨﺪ اﺣﺘﻤﺎل اﻻﻧﻘﻄﺎع ﻟﺪم اﻟﺤﯿﺾ١٣٧ اﻟﺨﻤﺲ اﺑﺪا وھﺬا ﻻﺧﻼف ﻓﯿﮫ ﻻن ﻛﻞ وﻗﺖ ﯾﺤﺘﻤﻞ طﮭﺮھﺎ ﻓﻤﻘﺘﻀﻰ
ﻓﺎن ﻋﻠﻤﺖ وﻗﺖ اﻧﻘﻄﺎﻋﮫ ﻛﻌﻨﺪ اﻟﻐﺮوب ﻟﺰﻣﮭﺎ اﻟﻐﺴﻞ ﻛﻞ ﯾﻮم ﻋﻨﺪ اﻟﻐﺮوب اﻻﺣﺘﯿﺎط وﺟﻮب اﻟﺼﻼة اھـ وﻗﺎل اﯾﻀﺎ ﻓﻲ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة
وﺗﺼﻠﻲ ﺑﮫ اﻟﻤﻐﺮب وﺗﺘﻮﺿﺆ ﻟﺒﺎﻗﻲ اﻟﺼﻠﻮات ﻻﺣﺘﻤﺎل اﻻﻧﻘﻄﺎع ﻋﻨﺪ ﻣﺎ ﻧﺼﮫ وﻣﻊ ھﺬا ﻛﻠﮫ ﻟﻮ اﻗﺘﺼﺮ ﻋﻠﻰ اداء اﻟﺼﻠﻮات ﻓﻲ٢٦٧/١ اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ
اﻟﻐﺮوب دون ﻣﺎ ﺳﻮاه وﻻﺗﺠﺐ اﻟﻤﺒﺎدرة اﻟﻰ اﻟﺼﻼة ﻋﻘﺐ اﻟﻐﺴﻞ ﺑﺨﻼف اواﺋﻞ اوﻗﺎﺗﮭﺎ وﻟﻢ ﺗﻘﺾ ﺷﯿﺌﺎ ﺣﺘﻰ ﻣﻀﺖ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﯾﻮﻣﺎ او ﻣﻀﻰ ﺷﮭﺮا
اﻟﻤﺴﺘﺤﺎﺿﺔ ﻻﻧﺎ اﻧﻤﺎ اوﺟﺒﻨﺎ اﻟﻤﺒﺎدرة ﺛﻢ ﺗﻘﻠﯿﻼ ﻟﻠﺤﺪث واﻟﻐﺴﻞ اﻧﻤﺎ ﺗﺆﻣﺮ ﺑﮫ ﻟﻢ ﯾﺠﺐ ﻋﻠﯿﮭﺎ ﻟﻜﻞ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ اﻻ ﻗﻀﺎء ﺻﻠﻮات ﯾﻮم وﻟﯿﻠﺔ ﻻن اﻟﻘﻀﺎء
Hukum-hukum Mutahayyirah 105 106 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
E. Puasa Ramadan dua hari, bila kebiasaan berakhir haidnya tidak di malam hari
atau tidak diketahui. Namun bila kebiasaan haidnya berakhir
Mustahadhah mutahayyirah wajib mengerjakan puasa
malam hari, maka setelah puasa dua bulan sudah tidak punya
Ramadan sebulan penuh. Kemudian puasa lagi 30 hari berturut-
hutang puasa lagi.139
turut. Lalu puasa lagi 3 hari berturut-turut. Setelah itu tidak
puasa 12 hari. Selanjutnya berpuasa kembali 3 hari berturut- F. Puasa Satu Hari
turut.
Mutahayyirah ingin puasa satu hari, semisal puasa nadzar.
Sebabnya adalah karena dari puasa yang dikerjakan sebulan
Untuk puasanya ini, harus mengerjakan puasa sebagai berikut:
penuh di bulan Ramadhan itu yang sah hanya 14 hari –jika
1. Bila kebiasaan haidnya berakhir di siang hari atau tidak
Ramadhan terdiri dari 30 hari– atau hanya 13 hari –jika
diketahui kapan berakhirnya, maka wajib puasa tiga hari
Ramadhan terdiri dari 29 hari. Sehingga masih wajib mengqada’ secara terpisah. Antara puasa yang pertama dengan yang
puasa 16 hari. Untuk puasa 16 hari ini, harus melaksanakan kedua terpisah antara 1-13 hari. Kemudian puasa yang ke
puasa 30 hari berturut-turut. Tentunya dari puasa 30 hari ini tiga boleh dikerjakan pada hari ke-17 s.d ke-29. Tapi
yang sah cuma 14 hari. Jadi masih punya hutang dua hari puasa. disyaratkan antara puasa yang kedua dengan yang ketiga
Untuk yang dua hari ini harus puasa 3 hari berturut-turut, lalu tidak sampai terpisah 14 hari140.
tidak puasa 12 hari, kemudian puasa lagi 3 hari berturut-turut. 2. Bila kebiasaan berakhir haidnya di malam hari, maka hanya
Gambaran tentang puasa yang sah hanya 14 hari ini dapat wajib mengerjakan puasa 2 hari. Yakni hari pertama dan ke
anda lihat pada gambar berikut : 16 saja141.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
1
2
G. Puasa Lebih Satu Hari Untuk menghasilkan puasa 15 hari yang sah, harus
berpuasa 30 hari berturut-turut. Dari puasa 30 hari ini bila
Mutahayyirah yang ingin menghasilkan puasa 2 sampai
kebiasaan haidnya berakhir malam hari, maka yang sah adalah
dengan 14 hari yang sah, maka berlaku ketentuan sebagai
15 hari. Akan tetapi jika kebiasaan haidnya berakhir di siang hari
berikut:
atau tidak diketahui kapan berakhirnya, maka yang sah hanya 14
1. Bila kebiasaan haidnya siang hari atau tidak diketahui kapan
hari. Sehingga masih tersisa puasa satu hari. Untuk puasa satu
berakhirnya, maka si-mutahayyirah harus melaksanakan
hari ini harus puasa tiga hari, sesuai dengan ketentuan yang
puasa mengikuti ketentuan berikut:
telah kami uraikan pada sub bab sebelumnya144.
Puasa yang diinginkan sahnya dikalikan dua, kemudian
ditambah dua. Hasilnya adalah puasa yang harus dikerjakan. H. Qada’ Puasa yang Harus Berturut-turut
Puasa yang harus dikerjakan ini, dibagi dua, separuh Cara mengerjakan puasa bagi mutahayyirah yang
dikerjakan berturut-turut sejak hari pertama. Sedang berkewajiban puasa berturut-turut, semisal puasa nadhar atau
separuhnya lagi dikerjakan berturut-turut sejak hari ke 16. kaffarah, maka:
142
1. Bila diketahui bahwa, kebiasaan haidnya berakhir di siang
b. Bila kebiasaan haidnya berakhir malam hari, maka berlaku hari atau tidak diketahui kapan berakhirnya, maka berlaku
ketentuan berikut: rumus-rumus sbb:
Puasa yang dikehendaki dikalikan dua. Hasilnya adalah [02]. 2 (2-11)2 (11) 2 atau 2 (11) 3-4 (11) 2
puasa yang harus dikerjakan. Separuhnya dikerjakan [03]. 3 (3-9) 3 (9) 3 atau 3 (9) 4-6 (9) 3
berturut-turut sejak hari pertama. Sedangkan sisanya [04]. 4 (4-7) 4 (7) 4 atau 4 (7) 5-8 (7) 4
dikerjakan berturut-turut sejak hari ke 16.143 [05]. 5 (5) 5-10 (5) 5
[06]. 6 (3) 9-12 (3) 6
[07]. 7 (1) 13-14 (1) 7
وﺗﺄ ّوﻟﻮا اﻟﻨﺺ ﻋﻠﻰ ﻣﺎ... ﻋﺸﺮ وﺣﻜﻲ ھﺬا ﻋﻦ ﻧﺺ اﻟﺸﺎﻓﻌﻲ رﺣﻤﮫ ﷲ [08].31 [22]. 54 [36]. 84 [50]. 114
[09].33 [23]. 55 [37]. 85 [51]. 115
اذا ﻋﻠﻤﺖ اﻻﺑﺘﺪاء واﻻﻧﻘﻄﺎع ﻓﻲ اﻟﻠﯿﻞ اھـ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ [10].35 [24]. 56 [38]. 86 [52]. 116
٢٦٨/١ [11].37 [25]. 57 [39]. 87 [53]. 117
اﻣﺎ اذا ارادت ﻗﻀﺎء اﻛﺜﺮ ﻣﻦ ﯾﻮم ﻓﺘﻀﻌﻒ ﻣﺎ ﻋﻠﯿﮭﺎ وﺗﺰﯾﺪ ﯾﻮﻣﯿﻦ١٤٢ [12].39 [26]. 58 [40]. 88 [54]. 118
[13].41 [27]. 59 [41]. 89 [55]. 119
ﻓﺘﺼﻮم ﻧﺼﻒ اﻟﻤﺠﻤﻮع ﻣﺘﻮاﻟﯿﺎ ﻣﺘﻰ ﺷﺎءت وﺗﺼﻮم اﻟﻨﺼﻒ اﻵﺧﺮ ﻣﻦ [14].43 [28]. 60 [42]. 90 [56]. 120
٢٦٨/١ اول اﻟﺴﺎدس ﻋﺸﺮ اھـ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ [15].47 [29]. 77 [43]. 107 [57]. 137
اﻣﺎ ﺻﺎﺣﺐ اﻟﺤﺎوي ﻓﺤﻜﻰ ﻋﻦ اﻻﺻﺤﺎب ﺣﻜﺎﯾﺔ ﻏﺎرﺑﺔ ﻗﺎل ﻗﺎل١٤٣ [16].48 [30]. 78 [44]. 108 [58]. 138
اﺻﺤﺎﺑﻨﺎ اذا ارادت ﺻﻮم ﯾﻮﻣﯿﻦ ﺻﺎﻣﺖ ﯾﻮﻣﯿﻦ ﻣﻦ اول اﻟﺸﮭﺮ وﯾﻮﻣﯿﻦ ﻓﻲ
ﻗﺎل وھﺬا اﻟﺬي اطﻠﻘﮫ اﻻﺻﺤﺎب ﻟﯿﺲ ﺑﺼﺤﯿﺢ واﻧﻤﺎ... اول ﻧﺼﻒ اﻟﺜﺎﻧـﻲ وان ارادت ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﺻﺎﻣﺖ ﺛﻼﺛﯿﻦ ﻣﺘﻮاﻟﯿﺔ ﯾﺤﺼﻞ ﻣﻨﮭﺎ ارﺑﻌﺔ١٤٤
ﯾﺼﺢ ﻓﻲ ﺣﻖ ﻣﻦ ﻋﻠﻤﺖ ان ﺣﯿﻀﮭﺎ ﯾﺒﺘﺪئ ﻓﻲ اﻟﻠﯿﻠﺔ اھـ اﻟﻤﺠﻤﻮع ﺷﺮح ﻋﺸﺮ ﺛﻢ ﯾﺒﻘﻰ ﯾﻮم وﻗﺪ ﺳﺒﻖ طﺮﯾﻖ اﻟﯿﻮم اھـ اﻟﻤﺠﻤﻮع ﺷﺮح اﻟﻤﮭﺬب
٤٥٨-٤٥٧/٢ اﻟﻤﮭﺬب ٤٥٧/٢
Hukum-hukum Mutahayyirah 109 110 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
[17].49 [31]. 79 [45]. 109 [59]. 139 Di samping itu, mutahayyirah yang kebiasaan haidnya
[18].50 [32]. 80 [46]. 110 [60]. 140 berakhir di malam hari, boleh mengikuti rumus-rumus yang
[19].51 [33]. 81 [47]. 111 [61]. 141 berlaku bagi mutahayyirah yang kebiasaan haidnya berakhir di
[20].52 [34]. 82 [48]. 112 [62]. 142 siang hari. Namun tidak sebaliknya.
[21].53 [35]. 83 [49]. 113 [63]. 143 Keterangan dari rumus-rumus di atas;
b. Bila kebiasaan haidnya berakhir di malam hari, maka berlaku Angka dalam tanda [...] menunjukkan jumlah puasa
rumus-rumus berikut: diinginkan.
Angka di luar kurung menunjukkan jumlah hari yang harus
[02]. 4 (12) 2 atau 2 (1-12) 2 (12) 2 berpuasa.
[03]. 6 (10) 3 atau 3 (1-10) 3 (10) 3 atau Angka dalam kurung (...) menunjukkan jumlah hari tidak
3 (10) 4 (10) 3 puasa.
[04]. 8 (8) 4 atau 4 (1-8) 4 (8) 4 atau Semua yang tertulis dalam rumus di atas harus dilaksanakan
4 (8) 5-6 (8) 4 secara berturut-turut (tidak terpisah) sesuai yang tertulis.
[05]. 10 (6) 5 atau 5 (1-6) 5 (6) 5 atau Contoh; Seorang mustahadhah mutahayyirah berkewajiban
5 (6) 6-8 (6) 5 puasa 4 hari berturut-turut sedangkan dia tidak ingat kebiasaan
haidnya berakhir. Dalam jadwal tertulis:
[06]. 12 (4) 6 atau 6 (1-4) 6 (4) 6 atau
[04]. 4 (4-7) 4 (7) 4 atau 4 (7) 5-8 (7) 4
6 (4) 7-10 (4) 6
Jadi untuk puasa 4 hari dia harus mengerjakan puasa 4 hari
[07]. 14 (2) 7 atau 7 (1-2) 7 (2) 7 atau
berturut-turut. Lalu tidak puasa antara 4 s.d 7 hari berturut-
7 (2) 8-12 (2) 7
turut. Kemudian puasa lagi selama 4 hari berturut-turut. Setelah
[08]. 30 [22]. 52 [36]. 81 [50]. 110
itu tidak puasa selama 7 hari berturut-turut. Selanjutnya puasa
[09]. 32 [23]. 53 [37]. 82 [51]. 111 lagi 4 hari berturut-turut. Atau boleh juga dia menggunakan
[10]. 34 [24]. 54 [38]. 83 [52]. 112 rumus yang kedua. Yaitu puasa 4 hari berturut-turut. Lalu tidak
[11]. 36 [25]. 55 [39]. 84 [53]. 113 puasa 7 hari. Kemudian puasa lagi 5 - 8 hari. Dilanjutkan dengan
[12]. 38 [26]. 56 [40]. 85 [54]. 114 tidak puasa 7 hari berturut-turut. Kemudian puasa lagi 4 hari
[13]. 40 [27]. 57 [41]. 86 [55]. 115 berturut-turut.
[14]. 42 [28]. 58 [42]. 87 [56]. 116 Seandainya pelaksanaan puasanya diikutkan tanggal, maka
[15]. 44 [29]. 59 [43]. 88 [57]. 117 untuk menghasilkan keabsahan puasa 4 hari harus berpuasa
[16]. 46 [30]. 60 [44]. 89 [58]. 118 pada tanggal-tanggal sbb.
[17]. 47 [31]. 76 [45]. 90 [59]. 119 a. 1 s.d 4, lalu puasa lagi tgl. 9 s.d 12, lalu tgl. 20 s.d 23. atau
[18]. 48 [32]. 77 [46]. 106 [60]. 120 boleh juga;
[19]. 49 [33]. 78 [47]. 107 [61]. 136 b. 1 s.d 4, lalu 10 s.d 13, lalu 21 s.d 24, atau boleh juga;
[20]. 50 [34]. 79 [48]. 108 [62]. 137 c. 1 s.d 4, 11 s.d 14, 22 s.d 25, atau;
[21]. 51 [35]. 80 [49]. 109 [63]. 138 d. 1 s.d 4, 12 s.d 15, 23 s.d 26, atau;
e. 1 s.d 4, 12 s.d 16, 24 s.d 27, atau;
Hukum-hukum Mutahayyirah 111 112 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
setiap pelaksanaan hanya wajib mandi untuk salat yang mengerjakan salat dua kali berturut-turut untuk masing-
pertama saja. Sedang untuk salat berikutnya hanya wajib masing jenis salat seusai pelaksanaan pertama sebelum
wudlu. Cara ini berlaku umum. Baik salat yang hari ke 15. Cara ini hanya berlaku jika salat yang
dikehendaki itu sejenis –semisal 5 salat Subuh-, maupun dikehendaki tidak satu jenis.149
tidak satu jenis –semisal 2 salat Subuh dan 2 salat Dalam mengqada’ salat, bila tidak menggunakan cara yang
zuhur.147 pertama (b.1), maka satu kali mandi hanya dapat digunakan
2. Jumlah salat yang dikehendaki dikalikan dua, lalu untuk satu salat.
ditambah dua. Hasilnya adalah jumlah salat yang harus Yang dimaksud hari ke 16 adalah hari setelah lewatnya 360
dikerjakan. Cara mengerjakannya adalah separuhnya jam, terhitung sejak permulaan pelaksanaan pertama.150
dikerjakan berturut-turut sejak hari pertama, sedang
J. Tawaf
setengahnya lagi dikerjakan berturut-turut sejak hari ke
16. Disyaratkan antara pelaksanaan pertama dengan Cara mutahayyirah mengerjakan thawaf sama dengan cara
pelaksanaan kedua menghabiskan waktu yang sama. mutahayyirah mengqada’ salat, baik satu atau lebih. Yaitu bila
Misalkan pelaksanaan pertama menghabiskan waktu 30 menginginkan satu kali thawaf, harus mengerjakan thawaf tiga
menit, maka pelaksanaan kedua harus menghabiskan kali. Setiap kali pelaksanaan, wajib mandi sebelum thawaf lalu
waktu 30 menit juga. Cara ini hanya berlaku jika salat dua rakaat.
salatnya satu jenis. Misal 10 salat Subuh.148 Jika menghendaki thawaf lebih dari satu, maka boleh
3. Salat yang dikehendaki dikalikan dua. Setengahnya menggunakan salah satu di antara dua cara sebagaimana cara
dikerjakan berturut-turut dan berurutan sejak hari mengqada’ salat yang satu jenis di atas (b.1 & b.2).
pertama. Sedang setengahnya lagi dikerjakan berturut-
turut dan berurutan (sesuai dengan pelaksanaan
pertama) setelah hari ke 15 ditambah waktu yang cukup وان ﻛﺎن اﻟﻌﺪد ﻣﺨﺘﻠﻔﺎ ﺻﻠﺖ ﻣﺎ ﻋﻠﯿﮭﺎ ﺑﺄﻧﻮاﻋﮫ ﻣﺘﻮاﻟﯿﺎ ﻣﺘﻰ ﺷﺎءت ﺛﻢ١٤٩
untuk mengerjakan salat. Di samping itu juga wajib ﺻﻠﺖ ﺻﻼﺗﯿﻦ ﻣﻦ ﻛﻞ ﻧﻮع ﻣﻤﺎ ﻋﻠﯿﮭﺎ ﺑﺸﺮط ان ﯾﻘﻌﺎ ﺧﻤﺴﺔ ﻋﺸﺮ ﯾﻮﻣﺎ ﻣﻦ
اول اﻟﺸﺮوع وﺗﻤﮭﻞ ﻣﻦ اول اﻟﺴﺎدس ﻋﺸﺮ زﻣﺎﻧﺎ ﯾﺴﻊ اﻟﺼﻼة اﻟﻤﻔﺘﺘﺢ ﺑﮭﺎ
وان ارادت ﺻﻠﻮات ﻓﻠﮭﺎ طﺮﯾﻘﺎن اﺣﺪھﺎ ان ﺗﻨـﺰﻟﮭﺎ ﻣﻨـﺰﻟﺔ اﻟﺼﻼة١٤٧ ﺛﻢ ﺗﻌﯿﺪ ﻣﺎ ﻋﻠﯿﮭﺎ ﻋﻠﻰ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻓﻌﻠﮭﺎ ﻓﻲ اﻟﻤﺮة اﻻوﻟﻰ ﻣﺜﺎﻟﮫ ﻋﻠﯿﮭﺎ ظﮭﺮان
اﻟﻮاﺣﺪة ﻓﺘﺼﻠﯿﮭﺎ ﻣﺘﻮاﻟﯿﺔ ﺛﻼث ﻣﺮات ﻛﻤﺎ ذﻛﺮﻧﺎ ﻓﻲ اﻟﻮاﺣﺪة وﺗﻐﺘﺴﻞ ﻓﻲ وﺛﻼث اﺻﺒﺎح ﺗﺼﻠﻲ اﻟﺨﻤﺴﺔ ﻣﺘﻰ ﺷﺎءت ﺛﻢ ﺗﺼﻠﻲ ﺑﻌﺪھﺎ ﻓﻲ اﻟﺨﻤﺴﺔ
ﻛﻞ ﻣﺮة ﻟﻠﺼﻼة اﻻوﻟﻰ وﺗﺘﻮﺿﺄ ﻟﻜﻞ واﺣﺪ ﺑﻌﺪھﺎ وﺳﻮاء اﺗﻔﻖ اﻟﺼﻠﻮات او ﻋﺸﺮ ﺻﺒﺤﯿﻦ وظﮭﺮﯾﻦ وﺗﻤﮭﻞ ﻣﻦ اﻟﺴﺪس ﻋﺸﺮ ﻣﺎ ﯾﺴﻊ ﺻﺒﺤﺎ ﺛﻢ ﺗﻌﯿﺪ
٢٦٩/١ اﺧﺘﻠﻔﺖ اھـ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ وﻓﻲ ھﺬا اﻟﻄﺮﯾﻖ ﺗﻔﺘﻘﺮ ﻟﻜﻞ ﺻﻼة اﻟﻰ اﻟﻐﺴﻞ،اﻟﺨﻤﺲ ﻛﻤﺎ ﻓﻌﻠﺖ اوﻻ
واﻟﻄﺮﯾﻖ اﻟﺜﺎﻧـﻲ ﯾﻨﻈﺮ ﻣﺎ ﻋﻠﯿﮭﺎ ان ﻟﻢ ﺗﺨﺘﻠﻒ ﺿﻌﻔﺘﮫ وزاد ﺻﻼﺗﯿﻦ١٤٨ ﺑﺨﻼف طﺮﯾﻖ اﻻول )اﻟﻤﺮاد ﺑﻄﺮﯾﻖ اﻻول ھﻨﺎ ﻣﺎ ﻛﺘﺒﺘﮫ ﻓﻲ ﺣﺎﺷﯿﺘﻲ ﺑﺮﻗﻢ
وﺻﻠﺖ ﻧﺼﻒ اﻟﺠﻤﻠﺔ ﻣﺘﻮاﻟﯿﺎ ﺛﻢ ﻧﺼﻒ اﻵﺧﺮ ﻣﻦ اول اﻟﺴﺎدس ﻋﺸﺮ ﻣﻦ ٢٦٩/١ ( اھـ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ١١٤
اول اﻟﺸﺮوع ﻓﻲ ﻧﺼﻒ اﻻول ﻣﺜﺎﻟﮫ ﻋﻠﯿﮭﺎ ﺧﻤﺲ ﺻﻠﻮات ﺻﺒﺢ ﺗﻀﻌﻔﺘﮫ وﯾﺸﺘﺮط زﻣﻦ ﺟﻤﻠﺔ اﻻﻏﺴﺎل واﻟﺼﻠﻮات ﻓﻲ اﻻول ﻣﺜﻞ زﻣﻨﮭﺎ ﻓﻲ١٥٠
وﺗﺰﯾﺪ ﺻﻼﺗﯿﻦ ﻓﺘﺼﻠﻲ ﺳﺘﺎ ﻣﺘﻰ ﺳﺎءت وﺳﺘﺎ اول اﻟﺴﺎدس ﻋﺸﺮ اھـ اﻟﺴﺎدس ﻋﺸﺮ وﻻﯾﺸﺘﺮط ﺿﺒﻂ ازﻣﻨﺔ اﻓﺮاد اﻻﻏﺴﺎل واﻟﺼﻠﻮات ھﺬا اذا
٢٦٩/١ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ ٤٧٥/٢ ﻛﺎﻧﺖ اﻟﺼﻠﻮات ﻣﺘﻔﻘﺎت اھـ اﻟﻤﺠﻤﻮع ﺷﺮح اﻟﻤﮭﺬب
Hukum-hukum Mutahayyirah 115 116 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
Apabila dalam mengerjakan thawaf mengikuti cara nomor 2 terjadi sebelum sempurna satu hari.
(sebagaimana yang tertulis dalam sub bab “qada’ salat” pada Timbulnya permasalahan ini bermula dari beda pendapat
bagian b.2), maka satu kali mandi hanya dapat dipakai untuk antar ulama tentang bagi orang yang wajib berpuasa dua
satu kali thawaf. Untuk salat dua rakaat setelah thawaf, jika bulan berturut-turut lalu ragu dalam niat puasa setelah
mengikuti pendapat bahwa salat tersebut hanyalah sunnat, maka mengerjakan puasa satu hari, apakah wajib mengulang
setelah thawaf langsung salat dua rakaat tanpa wudlu lagi. kembali puasanya? Dijelaskan; dalam masalah ini salah satu
Apabila mengikuti pendapat yang menghukumi wajib, maka pendapat –yaitu qaul azhar (paling jelas)– menghukumi sah
untuk salat tersebut hanya diwajibkan wudlu, tidak wajib pada puasanya dan tidak wajib mengulangi.
mandi.151 5. Mutahayyirah tidak boleh melakukan jama' taqdim.
6. Jika dikatakan wanita normal (bukan mustahadhah) boleh
K. Lain-lain
bermakmum kepada mustahadhah pada masa sucinya,
Ada beberapa hal yang berkaitan dengan mutahayyirah, di apakah sah bermakmum kepada mustahadhah yang
antaranya; diragukan kesuciannya? Qaul asah berpendapat tafsil
1. Wanita normal tidak sah bermakmum pada mutahayyirah. (melihat situasi dan kondisi):
2. Mutahayyirah juga tidak sah bermakmum pada a. Jika keraguan terjadi setelah masa suci, maka sah
mutahayyirah. bermakmum kepadanya. Karena hukum asal tidak dapat
3. Demikian juga, mutahayyirah yang tidak berpuasa di bulan dirusak oleh keragu-raguan.
Ramadhan karena menyusui, tidak wajib membayar b. Jika keraguannya timbul setelah haid, maka tidak sah
kaffarah. bermakmum padanya.
4. Sebagaimana telah dijelaskan; Mutahayyirah bila 7. Bagi suami tetap wajib memberi nafkah kepada istrinya yang
berkewajiban puasa satu hari, harus berpuasa tiga hari. mutahayyirah, meskipun tidak boleh (haram) dijima’.
Permasalahannya: Jika setelah mengerjakan puasa satu hari, 8. Mutahayyirah tidak termasuk salah satu hal yang
ragu tentang niat puasanya. Apakah puasanya sah? diperbolehkan memilih fasakh nikah.152 Wallah a‘lam.
Mengenai ini terdapat dua pendapat:
1. Puasanya sah, karena keragu-raguannya terjadi setelah ﻓﺼﻞ ﻓﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ذﻛﺮھﺎ ﺻﺎﺣﺐ اﻟﺒﺤﺮ ﺗﺘﻌﻠﻖ ﺑﺎﻟﻤﺘﺤﯿﺮة اﺣﺪھﺎ ﻟﻮ ﺻﻠﺖ١٥٢
sempurna satu hari.
2. Pendapat yang lain menghukumi puasanya tidak sah. اﻣﺮأة ﺧﻠﻒ اﻟﻤﺘﺤﯿﺮة ﻟﻢ ﯾﺼﺢ اﻗﺘﺪاﺋﮭﺎ ﻻﺣﺘﻤﺎل ﻣﺼﺎدﻓﺔ اﻟﺤﯿﺾ ﻓﺎﺷﺒﮫ ﺻﻼة
Karena puasa yang tiga hari sama dengan puasa satu اﻟﺮﺟﻞ ﺧﻠﻒ ﺧﻨﺜﻰ وﻟﯿﺲ ﻛﻤﻦ ﺻﻠﻰ ﺧﻠﻒ ﻣﻦ ﯾﺸﻚ ﻓﻲ ﺣﺪث ﻻن اﻟﻈﺎھﺮ
hari. Maka keragu-raguannya tersebut sama dengan
ﻓﯿﮫ وﺟﮭﺎن اﻟﺼﺤﯿﺢ، اﻟﺜﺎﻧﯿﺔ ﺻﻠﺖ ﻣﺘﺤﯿﺮة ﺧﻠﻒ ﻣﺘﺤﯿﺮة،ھﻨﺎك اﻟﻄﮭﺎرة
اﻟﺜﺎﻟﺚ وطﺊ اﻟﻤﺘﺤﯿﺮة زوﺟﮭﺎ ﻓﻲ ﻧﮭﺎر رﻣﻀﺎن وھﻤﺎ،ﻻﯾﺼﺢ اﻗﺘﺪاؤھﺎ
واﻣﺎ اﻟﻄﻮاف ﻓﻜﺎﻟﺼﻼة واﺣﺪا ﻛﺎن او ﻋﺪدا وﯾﺼﻠﻲ ﻣﻊ ﻛﻞ طﻮاف١٥١ ﺻﺎﺋﻤﺎن وﻗﻠﻨﺎ ﯾﻠﺰم اﻟﻤﺮأة اﻟﻜﻔﺎرة ﻟﻠﺠﻤﺎع ﻻﯾﻠﺰﻣﮭﺎ ھﻨﺎ ﻋﻠﻰ اﻟﺼﺤﯿﺢ ﻣﻦ
رﻛﻌﺘﯿﻦ وﯾﻜﻔﻲ ﻏﺴﻞ واﺣﺪ ﻟﻠﻄﻮاف ورﻛﻌﺘﯿﮫ ان ﻟﻢ ﻧﻮﺟﺐ اﻟﺮﻛﻌﺘﯿﻦ ﻓﺎن اﻟﺮاﺑﻌﺔ اﻓﻄﺮت ﻣﺘﺤﯿﺮة،اﻟﻮﺟﮭﯿﻦ ﻻﺣﺘﻤﺎل اﻟﺤﯿﺾ واﻻﺻﻞ ﺑﺮاءﺗﮭﺎ
اوﺟﺒﻨﺎھﻤﺎ ﻓﺎﻻﺻﺢ اﻧﮫ ﯾﺠﺐ وﺿﻮء ﻟﻠﺮﻛﻌﺘﯿﻦ ﺑﻌﺪ اﻟﻄﻮاف اھـ روﺿﺔ ﻻرﺿﺎع وﻟﺪھﺎ وﻗﻠﻨﺎ ﯾﻠﺰم اﻟﻤﻔﻄﺮة ﻟﻼرﺿﺎع ﻓﺪﯾﺔ ﻓﻼ ﯾﻠﺰم اﻟﻤﺘﺤﯿﺮة ﻋﻠﻰ
٢٦٩/١ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ اﻟﺨﺎﻣﺴﺔ اذا ﻛﺎﻧﺖ ﻋﻠﯿﮭﺎ ﻗﻀﺎء،اﻟﺼﺤﯿﺢ ﻟﻤﺎ ذﻛﺮﻧﺎ ﻓﻲ اﻟﺠﻤﺎع ﻓﻲ اﻟﺼﻮم
Hukum-hukum Mutahayyirah 117
ﺻﻮم ﯾﻮم ﻓﻘﺪ ﺳﺒﻖ اﻧﮭﺎ ﺗﻘﻀﯿﮫ ﺑﺜﻼﺛﺔ اﯾﺎم ﻓﻠﻮ ﺻﺎﻣﺖ ﯾﻮﻣﺎ ﻣﻦ اﻟﺜﻼﺛﺔ ﺛﻢ
ﺷﻜﺖ ھﻞ ﻛﺎﻧﺖ ﻧﻮت ﺻﻮﻣﮫ ام ﻻ ﻓﻮﺟﮭﺎن اﺣﺪھﻤﺎ ﯾﺤﺴﺐ ﻟﮭﺎ اﻟﯿﻮم وﻻ اﺛﺮ
ﻟﻠﺸﻚ ﻻﻧﮫ ﺑﻌﺪ ﻓﺮاغ اﻟﯿﻮم واﻟﺜﺎﻧـﻲ ﻻﯾﺤﺴﺐ ﻻن ﺻﯿﺎم اﻻﯾﺎم اﻟﺜﻼﺛﺔ ﻛﯿﻮم
واﺣﺪ ﻓﺎﺷﺒﮫ اﻟﺸﻚ ﻗﺒﻞ ﻓﺮاغ اﻟﯿﻮم ﻗﺎل واﺻﻞ ھﺬا ان ﻣﻦ ﻋﻠﯿﮫ ﺻﻮم ﺷﮭﺮﯾﻦ
ﻣﺘﺘﺎﺑﻌﯿﻦ ﻓﺼﺎم ﯾﻮﻣﺎ ﺛﻢ ﺷﻚ ھﻞ ﻧﻮى ام ﻻ ،ھﻞ ﻏﯿّﺮ اﻟﻨﯿﺔ ام ﻻ ،ھﻞ ﯾﻠﺰﻣﮫ
اﻻﺳﺘﺌﻨﺎف؟ ﻓﯿﮫ وﺟﮭﺎن ﻗﻠﺖ اﻻظﮭﺮ ﻻﯾﺆﺛﺮ ھﺬا اﻟﺸﻚ ﻓﻲ اﻟﺼﻮرﺗﯿﻦ ﻷﻧﮫ
ﺑﻌﺪ اﻟﻔﺮاغ ﺣﻘﯿﻘﺔ وﻻﻧﮫ ﯾﺸﻖ اﻻﺣﺘﺮاز ﻣﻨﮫ ،اﻟﺴﺎدس ﻟﻮ ارادت اﻟﻤﺘﺤﯿﺮة
اﻟﺠﻤﻊ ﺑﯿﻦ اﻟﺼﻼﺗﯿﻦ ﻓﻲ اﻟﺴﻔﺮ ﻓﻲ وﻗﺖ اﻻوﻟﻰ ﻟﻢ ﯾﺼﺢ ﻻن ﺷﺮطﮫ ان
ﺗﺘﻘﺪم اﻻوﻟﻰ وھﻲ ﺻﺤﯿﺤﺔ ﯾﻘﯿﻨﺎ او ﺑﻨﺎء ﻋﻠﻰ اﺻﻞ وﻟﻢ ﯾﻮﺟﺪ ھﻨﺎ وﻟﯿﺲ ﻛﻤﻦ
ﺷﻚ ھﻞ اﺣﺪث ام ﻻ ﻓﺼﻠﻲ اﻟﻈﮭﺮ ﻓﺎن ﻟﮫ ان ﯾﺼﻠﻲ ﺑﻌﺪھﺎ اﻟﻌﺼﺮ ﻻﻧﮫ ﯾﺒﻨﻰ
ﻋﻠﻰ اﺻﻞ اﻟﻄﮭﺎرة اﻟﺴﺎﺑﻘﺔ ،اﻟﺴﺎﺑﻌﺔ اذا ﻗﻠﻨﺎ ﺗﺼﺢ ﺻﻼة اﻟﻄﺎھﺮ ﺧﻠﻒ
ﻣﺴﺘﺤﺎﺿﺔ ﻓﻲ زﻣﻦ اﻟﻤﺤﻜﻮم ﺑﺎﻧﮫ طﮭﺮ ﻓﺼﻠﺖ ﺧﻠﻒ ﻣﺴﺘﺤﺎﺿﺔ ﻟﮭﺎ ﺣﯿﺾ
وطﮭﺮ ﻓﻲ اﻟﺰﻣﻦ اﻟﺸﻜﻮك ﻓﯿﮫ ﻓﻮﺟﮭﺎن اﺣﺪھﻤﺎ ﻻﯾﺼﺢ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﻛﻤﺎ ﯾﺤﺮم
اﻟﻮطء ﻣﻄﻠﻘﺎ واﺻﺤﮭﻤﺎ ان ﻛﺎن اﻟﻤﺸﻜﻮك ﻋﻘﯿﺐ اﻟﻄﮭﺮ ﺟﺎز وان ﻛﺎن ﻋﻘﯿﺐ
اﻟﺤﯿﺾ ﻟﻢ ﯾﺠﺰ ﺑﻨﺎء ﻋﻠﻰ اﻻﺻﻞ وﷲ اﻋﻠﻢ )ﻓﺮع( ﯾﺠﺐ ﻋﻠﻰ اﻟﺰوج ﻧﻔﻘﺔ
زوﺟﺘﮫ اﻟﻤﺘﺤﯿﺮة ﻣﻤﻦ ﻧﺺ ﻋﻠﯿﮫ اﻟﻐﺰاﻟﻲ ﻓﻲ اﻟﺨﻼﺻﺔ وﻻﺧﯿﺎرﻟﮫ ﻓﻲ ﻓﺴﺦ
ﻧﻜﺎﺣﮭﺎ ﻻن ﺟﻤﺎﻋﮭﺎ ﻟﯿﺲ ﻣﺄﯾﻮﺳﺎ ﻣﻨﮫ ﺑﺨﻼف اﻟﺮﺗﻘﺎء وﷲ اﻋﻠﻢ اھـ اﻟﻤﺠﻤﻮع
ﺷﺮح اﻟﻤﮭﺬب ٤٧٨-٤٧٧/٢
Orang Yang Selalu Berhadats 119 120 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
Kalau hadasnya masih merembes keluar karena Semua hal di atas (membasuh kelamin, menyumbat sampai
darah/kencingnya sangat kuat –bukan karena kurang kuat dengan salat) harus dilaksanakan setelah masuknya waktu dan
dalam membalut-, tidak menjadi masalah. Artinya salatnya sah, tidak boleh lamban. Bila setelah wudlu, ia tidak langsung salat,
karena wudlunya tidak batal. Berbeda halnya jika hadas tersebut maka wudlunya batal. Kecuali jika kelambanannya tersebut
merembes karena kurang kuat dalam membalut.155 untuk kemaslahatan salat, semisal untuk menutup aurat,
Jika sekiranya pada saat duduk keluarnya hadas tersebut menunggu adzan /iqamah, mencari arah qiblat atau menunggu
agak berkurang dari pada saat berdiri, maka ia wajib jamaah.158
melaksanakan shalat dengan duduk. 156 Perlu diketahui bahwa, wudlu bagi orang yang selalu
Ketika menyumbat tidak boleh ada bagian kain/kapas berhadas (termasuk mustahadhah) hukumnya sama dengan
penyumbat yang keluar, atau berada pada vagina/penis bagian orang bertayammum. Dalam artian, niat wudlunya sama dengan
luar. Meskipun sedikit. Sebab bila ada penyumbat yang keluar ke niat tayammum. Tidak boleh niat wudlu sebagaimana biasa.
vagina/penis luar –walaupun hanya sehelai benang-, maka Contoh niat wudlu bagi mustahadhah adalah; a) niat wudlu agar
salatnya tidak sah. Sebab dianggap membawa barang najis. Yang diperbolehkan salat Ashar, b) niat wudlu agar diperbolehkan
dimaksud vagina bagian luar adalah daerah yang tampak ketika membaca al-Qur’an, atau lainnya.159 Satu kali wudlu yang
sedang jongkok saat buang air.157
روض اﻟﻄﻼب ﻣﺎ ﻧﺼﮫ وذو اﻟﺴﻠﺲ ﯾﺤﺘﺎط ﻣﺜﻠﮭﺎ أي ﻣﺜﻞ اﻟﻤﺴﺘﺤﺎﺿﺔ ﺑﺄن وﻗﺎل ﻓﻲ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺒﺎﺟﻮري ﻋﻠﻰ اﺑﻦ٢٤٣/١ ﺣﺎﺷﯿﺔ اﻟﺠﻤﻞ ﻋﻠﻰ اﻟﻤﻨﮭﺞ
ﯾﺪﺧﻞ ﻗﻄﻨﺔ ﻓﻲ أﺻﻠﮭﺎ ﻓﺎن اﻧﻘﻄﻊ واﻻ ﻋﺼﺐ ﻣﻊ ذﻟﻚ رأس اﻟﺬﻛﺮ اھـ ﻣﺎ ﻧﺼﮫ وﻟﻮ اﺻﺒﺢ ﺻﺎﺋﻤﺎ وﻓﻲ ﻓﯿﮫ طﺮف ﺧﯿﻂ ﻗﺪ اﺑﺘﻠﻌﮫ٢٩١/١ ﻗﺎﺳﻢ
ﻣﺎ ﻧﺼﮫ ﻓﺘﻐﺴﻞ اﻟﻤﺴﺘﺤﺎﺿﺔ ﻓﺮﺟﮭﺎ٣٣٤/١ وﻗﺎل ﻧﮭﺎﯾﺔ اﻟﻤﺤﺘﺎج١٠٢/١ ﻟﯿﻼ ﻛﺎﻟﻜﻨﺎﻓﺔ اﻟﻤﻌﺮوﻓﺔ ﻓﺎن اﺑﺘﻠﻊ ﺑﺎﻗﯿﮫ اﻓﻄﺮ ﻟﻮﺻﻮل ﻋﯿﻦ ﺟﻮﻓﮫ وان ﻧﺰﻋﮫ
إن أرادﺗﮫ واﻻ اﺳﺘﻌﻤﻠﺖ اﻷﺣﺠﺎر ﺑﻨﺎء ﻋﻠﻰ ﺟﻮازھﺎ ﻓﻲ اﻟﻨﺎدر وھﻮ اﻷﺻﺢ اﻓﻄﺮ ﻻﻧﮫ ﺗﻌﻤﺪ اﻟﻘﻲء وان ﺗﺮﻛﮫ ﺑﻄﻠﺖ ﺻﻼﺗﮫ ﻻﺗﺼﺎﻟﮫ ﺑﺎﻟﻨﺠﺎﺳﺔ اﻟﺘﻲ ﻓﻲ
ﻓﺘﻌﺒﯿﺮ اﻟﻤﺼﻨﻒ ﺑﺎﻟﻐﺴﻞ ﺟﺮى ﻋﻠﻰ اﻟﻐﺎﻟﺐ واﻟﻐﺴﻞ أو ﻣﺎ ﻗﺎم ﻣﻘﺎﻣﮫ ﯾﻜﻮن ﺟﻮﻓﮫ اھـ
ﻗﺒﻞ طﮭﺎرﺗﮭﺎ وﺿﻮءا ﻛﺎﻧﺖ أو ﺗﯿﻤﻤﺎ اھـ )ﻗﻮﻟﮫ ﺛﻢ ﺗﺤﺸﻮه( اﻟﻮﺟﮫ ﻓﺘﺤﺸﻮه ﻻﻧﮫ ﯾﺠﺐ اﻟﻤﺒﺎدرة ﺑﯿﻦ اﻟﻐﺴﻞ واﻟﺤﺸﻮ١٥٨
وان ﻛﺎن، وﻟﻮ ﺧﺮج ﻣﻨﮭﺎ اﻟﺪم ﺑﻌﺪ اﻟﺸﺪ ﻟﻐﻠﺒﺔ اﻟﺪم ﻟﻢ ﯾﺒﻄﻞ وﺿﻮؤھﺎ١٥٥ وﺑﯿﻨﮭﻤﺎ وﺑﯿﻦ اﻟﻌﺼﺐ وﺑﯿﻦ ذﻟﻚ ﻛﻠﮫ واﻟﻮﺿﻮء وﺑﯿﻦ اﻓﻌﺎﻟﮫ وﺑﯿﻨﮫ وﺑﯿﻦ
ﻟﺘﻘﺼﯿﺮھﺎ ﻓﻲ اﻟﺸﺪ ﺑﻄﻞ وﻛﺬا ﻟﻮ زاﻟﺖ اﻟﻌﺼﺎﺑﺔ ﻋﻦ ﻣﻮﺿﻌﮭﺎ ﻟﻀﻌﻒ اﻟﺸﺪ وﻗﺎل ﻓﻲ ﻓﺘﺢ اﻟﻮھﺎب ﺑﺸﺮح١٢٠/١ اﻟﺼﻼة اھـ اﻟﻔﺘﺎوي اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ
٢٥٢/١ وزاد ﺧﺮوج اﻟﺪم ﺑﺴﺒﺒﮫ اھـ روﺿﺔ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ وﻋﻤﺪة اﻟﻤﻔﺘﯿﻦ ﻣﺎ ﻧﺼﮫ وان ﺗﺒﺎدر ﺑﮫ اي ﺑﺎﻟﻔﺮض ﺑﻌﺪ اﻟﺘﻄﮭﯿﺮ٢٧/١ اﻟﻤﻨﮭﺞ اﻟﻄﻼب
ﻗﺎل ﺻﺎﺣﺐ اﻟﺘﮭﺬﯾﺐ ﻟﻮ ﻛﺎن ﺳﻠﺲ اﻟﺒﻮل ﺑﺤﯿﺚ ﻟﻮ ﺻﻠﻰ ﻗﺎﺋﻤﺎ ﺳﺎل١٥٦ ﺗﻘﻠﯿﻼ ﻟﻠﺤﺪث ﺑﺨﻼف اﻟﻤﺘﯿﻤﻢ ﻓﻲ ﻏﯿﺮ دوام اﻟﺤﺪث وﻻ ﯾﻀﺮ ﺗﺄﺧﯿﺮھﺎ
ﺑﻮﻟﮫ وﻟﻮ ﺻﻠﻰ ﻗﺎﻋﺪا اﺳﺘﻤﺴﻚ ﻓﮭﻞ ﯾﺼﻠﻲ ﻗﺎﺋﻤﺎ أم ﻗﺎﻋﺪا ؟ وﺟﮭﺎن اﻻﺻﺢ ﺑﺎﻟﻔﺮض ﻟﻤﺼﻠﺤﺔ ﻛﺴﺘﺮ واﻧﺘﻈﺎر ﺟﻤﺎﻋﺔ واﺟﺎﺑﺔ ﻣﺆذن واﺟﺘﮭﺎد ﻓﻲ ﻗﺒﻠﺔ
ﻗﺎﻋﺪا ﺣﻔﻈﺎ ﻟﻠﻄﮭﺎرة وﻻ اﻋﺎدة ﻋﻠﯿﮫ ﻋﻠﻰ اﻟﻮﺟﮭﯿﻦ وﷲ اﻋﻠﻢ اھـ روﺿﺔ ﻣﺎ ﻧﺼﮫ٣٩٣/١ ﻻﻧﮭﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﻘﺼﺮة ﺑﺬﻟﻚ اھـ وﻗﺎل ﻓﻲ ﺣﻮاﺷﻲ اﻟﺴﺮواﻧﻲ
٢٥٣/١ اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ ﻗﻮﻟﮫ ﻓﺘﻐﺴﻞ اﻟﻤﺴﺘﺤﺎﺿﺔ ﻓﺮﺟﮭﺎ أي ﻓﻲ اﻟﻮﻗﺖ اھـ
)ﻗﻮﻟﮫ ﻓﺘﺤﺸﻮه ﺑﻨﺤﻮ ﻗﻄﻨﺔ( وﯾﺠﺐ ﻓﻲ اﻟﺤﺸﻮ ان ﯾﻜﻮن داﺧﻼ ﻋﻦ ﻣﺤﻞ١٥٧ وﯾﻨﻮﯾﺎن اﺳﺘﺒﺎﺣﺔ اﻟﺼﻼة ﻣﻊ ذﻛﺮ اﻟﻔﺮﯾﻀﺔ ﻓﻲ اﻟﻔﺮﺿﯿﺔ ﻋﻨﺪ اول١٥٩
اﻻﺳﺘﻨﺠﺎء ﻻﺑﺎرزا ﻋﻨﮫ ﻟﯿﻼ ﺗﺼﯿﺮ ﺣﺎﻣﻼ اﻟﻤﺘﺼﻞ ﺑﻨﺠﺲ اھـ ﺑﺮﻣﻮي اھـ اﻟﻮﺟﮫ وﻻ ﺗﻜﻔﻲ ﻧﯿﺔ رﻓﻊ اﻟﺤﺪث اھـ ﻛﺘﺎب ﻓﻲ اﺣﻜﺎم اﻟﺤﯿﺾ واﻟﻨﻔﺎس
Orang Yang Selalu Berhadats 123 124 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
diniatkan untuk salat fardlu hanya dapat dipakai untuk satu kali berhentinya hadas itu lama –sehingga cukup untuk wudlu
salat fardlu dan beberapa salat atau ibadah sunnat, sampai dan salat tersebut-, maka wudlunya batal dan salatnya tidak
dengan keluarnya waktu salat. Jadi misalkan wudlunya untuk sah. Sehingga wajib mengulangi wudlu dan salatnya.
salat Zuhur, maka setelah melakukan salat Zuhur ia boleh Dapat disimpulkan; wudlu yang dilakukan pada saat
melaksanakan ibadah-ibadah sunnah yang lain –tanpa hadasnya (darah/kencing) keluar dihukumi batal dengan
mengulangi wudlunya– sampai keluarnya waktu Zuhur. Setelah berhentinya hadas tersebut dalam waktu yang lama. Begitu juga
itu wudlunya dianggap batal.160 sebaliknya. Wudlu yang dilaksanakan pada saat putusnya hadas
Da’imul hadats yang setelah wudlu hadasnya (darah/kencing) yang lama juga dihukumi batal dengan keluar hadas lagi.162
berhenti beberapa saat, maka berlaku ketentuan sebagai berikut:
a. Jika tidak tahu kapan hadasnya keluar lagi atau tahu
(semisal karena sudah biasa) –bahwa hadasnya akan keluar
lagi dalam waktu yang cukup untuk wudlu dan salat yang وﻟﻮ اﻧﻘﻄﻊ دﻣﮭﺎ ﺑﻌﺪ اﻟﻮﺿﻮء وﻟﻢ ﺗﻌﺘﺪ اﻧﻘﻄﺎﻋﮫ وﻋﻮده او اﻋﺘﺎدت ذﻟﻚ١٦٢
seringan mungkin161-, maka wajib mengulangi wudlu. ووﺳﻊ زﻣﻦ اﻻﻧﻘﻄﺎع ﺑﺤﺴﺐ اﻟﻌﺎدة وﺿﻮأ واﻟﺼﻼة ﺑﺎﻗﻞ ﻣﺎ ﯾﻤﻜﻦ وﺟﺐ
Dengan catatan, bila ternyata hadasnya keluar kembali
dalam waktu yang tidak cukup untuk wudlu dan salat, maka اﻟﻮﺿﻮء أﻣﺎ ﻓﻲ اﻟﺤﺎﻟﺔ اﻻوﻟﻰ ﻓﻼﺣﺘﻤﺎل اﻟﺸﻔﺎء واﻻﺻﻞ ﻋﺪم ﻋﻮد اﻟﺪم
wudlu yang kedua tidak sah. Karena wudlu yang pertama واﻣﺎ ﻓﻲ اﻟﺜﺎﻧﯿﺔ ﻓﻼﻣﻜﺎن اداء اﻟﻌﺒﺎدة ﻣﻦ ﻏﯿﺮ ﻣﻘﺎرﻧﺔ ﺣﺪث ﻓﻠﻮ ﻋﺎد اﻟﺪم ﻗﺒﻞ
tidak batal.
b. Jika yakin bahwa hadasnya akan keluar lagi dalam waktu
اﻣﻜﺎن اﻟﻮﺿﻮء واﻟﺼﻼة ﻓﻲ اﻟﺤﺎﻟﺘﯿﻦ ﻓﻮﺿﻮؤھﺎ ﺑﺎق ﺑﺤﺎﻟﮫ ﺗﺼﻠﻲ ﺑﮫ وﻟﻮ
yang tidak cukup untuk wudlu dan salat, maka wudlunya ﻟﻢ ﯾﺴﻊ زﻣﻦ اﻻﻧﻘﻄﺎع ﻋﺎدة اﻟﻮﺿﻮء واﻟﺼﻼة ﺻﻠﺖ ﺑﻮﺿﻮﺋﮭﺎ ﻓﻠﻮ اﻣﺘﺪ
tidak batal. Akan tetapi bila melakukan salat, ternyata اﻟﺰﻣﻦ ﺑﺤﯿﺚ ﯾﺴﻊ ﻣﺎذﻛﺮ وﻗﺪ ﺻﻠﺖ ﺑﻮﺿﻮﺋﮭﺎ ﺗﺒﯿﻦ ﺑﻄﻼن اﻟﻮﺿﻮء
وﻗﺎل ﻓﻲ١٠٢/١ واﻟﺼﻼة اھـ اﻟﻤﻨﮭﺎج اﻟﻄﺎﻟﺒﯿﻦ ھﺎﻣﺶ ﻗﻠﯿﻮﺑـﻲ وﻋﻤﯿﺮة
وﻗﺎل ﻓﻲ اﻟﻔﺘﺎوي٩٥/١ واﻻﺳﺘﺤﺎﺿﺔ ﺑﺴﺎﺋﻞ اﻟﻔﺘﺎوى اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ ﻣﺎ ﻧﺼﮫ )ﻗﻮﻟﮫ ﺑﺎﻗﻞ اﻟﺦ( اي ﺑﺎﺧﻒ١٠٢/١ ﺣﺎﺷﯿﺘﺎن ﻗﻠﯿﻮﺑـﻲ وﻋﻤﯿﺮة
ﻣﺎ ﻧﺼﮫ )ﻗﻮﻟﮫ وﯾﻨﻮﯾﺎن اﻟﺦ( ﺣﻜﻤﮭﻤﺎ )اي اﻟﻣﺳﺗﺣﺎﺿﺔ١٢٠/١ اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ ﻣﻤﻜﻦ ﻋﻠﻰ اﻟﻌﺎدة وﻗﻮل اﻻﺳﻨﻮي ﯾﻌﺘﺒﺮ ﻓﻲ اﻟﻤﺴﺎﻓﺮة رﻛﻌﺘﺎن رﺑﻤﺎ ﯾﻮھﻢ
وﺳﻠس اﻟﺑول( ﺣﻜﻢ اﻟﻤﺘﯿﻤﻢ ﻓﯿﻤﺎ ذﻛﺮوه ﻓﯿﮫ اھـ )ﻗﻮﻟﮫ ﻓﻠﻮ ﻋﺎد اﻟﺪم اﻟﺦ( ﻓﻠﻮ ﻛﺎﻧﺖ... وﺟﻮب اﻟﻘﺼﺮ ﻋﻠﯿﮭﺎ وﻟﯿﺲ ﻛﺬﻟﻚ
وﯾﻌﯿﺪان اﻟﺘﻌﺼﯿﺐ واﻟﻮﺿﻮء ﻟﻜﻞ ﻓﺮض وﯾﺘﺒﻌﮫ ﻛﻞ ﻧﻔﻞ ﻓﻲ وﻗﺘﮫ ﻻ١٦٠ ﺗﻮﺿﺄت ﺗﺒﯿﻦ ﺑﻄﻼن ھﺬا اﻟﻮﺿﻮء اﻟﺜﺎﻧـﻲ ﻟﺒﻘﺎء اﻻول وﻻن ھﺬا اﻟﻮﺿﻮء
ﺑﻌﺪه ﻋﻠﻰ اﻻﺻﺢ اھـ ﻛﺘﺎب ﻓﻲ اﺣﻜﺎم اﻟﺤﯿﺾ واﻟﻨﻔﺎس واﻻﺳﺘﺤﺎﺿﺔ ٥٤٠/٢ ﻟﺰوال اﻟﺤﺪث وﻗﺪ ﺗﺒﯿﻦ ﺑﻘﺎؤه اھـ وﻗﺎل ﻓﻲ اﻟﻤﺠﻤﻮع ﺷﺮح اﻟﻤﮭﺬب
وﻗﺎل اﻟﻤﮭﺬب ﻓﻲ اﻟﻔﻘﮫ اﻻﻣﺎم اﻟﺸﺎﻓﻌﻲ٩٥/١ ﺑﺴﺎﺋﻞ اﻟﻔﺘﺎوى اﻟﻜﺒﺮى اﻟﻔﻘﮭﯿﺔ ﻣﺎ ﻧﺼﮫ وﻋﻠﻰ ھﺬا ﻟﻮ ﺗﻮﺿﺄت ﺑﻌﺪ اﻻﻧﻘﻄﺎع وﺷﺮﻋﺖ ﻓﻲ اﻟﺼﻼة ﺛﻢ ﻋﺎد
وﻻﺗﺼﻠﻲ ﺑﻄﮭﺎرة اﻛﺜﺮ ﻣﻦ ﻓﺮﯾﻀﺔ ﻟﺤﺪﯾﺚ ﻓﺎطﻤﺔ ﺑﻨﺖ اﺑـﻲ ﺣﺒﯿﺶ٤٦/١ اﻟﺪم ﻓﮭﻮ ﺣﺪث ﺟﺪﯾﺪ ﻓﯿﻠﺰﻣﮭﺎ ان ﺗﺘﻮﺿﺄ وﺗﺴﺘﺄﻧﻒ اﻟﺼﻼة وﷲ اﻋﻠﻢ اھـ
وﯾﺠﻮزان ﺗﺼﻠﻲ ﻣﺎ ﺷﺎﺋﺖ ﻣﻦ اﻟﻨﻮاﻓﻞ ﻻن اﻟﻨﻮاﻓﻞ ﺗﻜﺜﺮ ﻓﺎن أﻟﺰﻣﻨﺎھﺎ ان ﻣﺎ ﻧﺼﮫ وھﻞ اﻟﻤﺮاد٣٣٨/١ وﻗﺎل ﻓﻲ ﻧﮭﺎﯾﺔ اﻟﻤﺤﺘﺎج ﻋﻦ ھﺬه اﻟﻤﺴﺌﻠﺔ
ﺗﺘﻮﺿﺄ ﻟﻜﻞ ﻧﺎﻓﻠﺔ ﺷﻖ ﻋﻠﯿﮭﺎ اھـ ﺑﻘﻮﻟﮭﻢ ﯾﺴﻊ اﻟﻄﮭﺎرة واﻟﺼﻼة ﻋﻠﻰ اﻟﻮﺟﮫ اﻷﻛﻤﺎل ﺑﺴﻨﻨﮭﺎ أو ﯾﺴﻊ أﻗﻞ ﻣﺎ
161
Yang dimaksud seringan mungkin di sini ialah wudlu dan shalat tanpa ﯾﺠﺰئ ؟ اﻷﻗﺮب اﻟﺜﺎﻧﻲ وﯾﺸﮭﺪ ﻟﮫ ﻣﺎ ذﻛﺮه اﻟﺒﻐﺎوي ﻓﻲ ﻣﺴﺌﻠﺔ اﻟﺴﻠﺲ ﻓﻲ
mengerjakan rukun-rukun yang sunnah. Atau untuk yang bepergian jauh ialah
melakukan salat qashar ﺻﻼﺗﮫ ﻗﺎﻋﺪا اھـ
Orang Yang Selalu Berhadats 125
hasyimsa@plasa.com
Perhatian:
Al-Qulyubi, Shihab al-Din Ahmad bin Ahmad bin Salamah. Bandung: Indonesia Publising House, cet 12 t. 1991
Hashiyat al-Qulyubi: “a’la al-Safhah bi Hashiyat al-Qulyubi wa Dewata, Lila. Mekanisme Terjadinya Perdarahan Di Luar Haid
‘Amirah”. Beirut: Dar al-Fikr, tt Akibat Penggunaan Kontrasepsi “Seminar Sehari
Al-Rafi’i, Abi al-Qasim ‘Abdulkarim bin Muhammad. Fath al- Pendarahan di Luar Haid Akibat Kontrasepsi Hormonal
Aziz Syarh al-Wajiz: “tahta al-Safhah li al-Majmu’ Sharah Tinjauan Medis dan Fiqh”. Surabaya: LKKNU, P3M &
Muhadzab”. Beirut: Dar al-Fikr, tt BKKBN, 1 Mei 1999
Al-Suyuti, Jalal ad-Din bin Abd al-Rahman bin Abi Bakr . Al- Ensiklopedi Nasional Indonesia. Jakarta: Cipta Adi Pustaka,
Ashbah wa al-Nadza’ir fi al-Furu‘. Beirut: Dar al-fikr, tt 1990
Al-Shayrazi, Ibrahim bin ‘Ali bin Yusuf al-Fayruzabadi. Al- Knight, John F., Wanita Ciptaan Ajaib: Beberapa Gangguan sistem
Muhadhdhab fi al-Fiqh al-Imam al-Syafi’ i. Beirut: Dar al-Fikr, Tubuh dan Perawatannya. Bandung: Percetakan Advent
tt Indonesia, tt.
Al-Sharbini, Muhammad al-Khatib. al-Iqna’ fi Halli alfaz Abi Shuja’. Majelis Musyawarah Pondok Pesantren PP Lirboyo Kediri. 112
Beirut: Dar al-Fikr, tt Masalah Agama “Hasil Keputusan Musyawarah Bahtsul
---------. Mughni al-Muhtaj ila Ma‘rifat alfaz al-Minhaj. Beirut: Dar Masa’il MMPP” seri 1. Kediri: MMPP Lirboyo, 1994
al-Fikr, tt. Munawwir, Ahmad Warson. Kamus al-Munawwir. Surabaya:
Al-Sharqawi, Abd Allah bin Hajazi bin Ibrahim al-Azhari. Hashiyat Pustaka Progresif, cet.xiv 1997
al-Syarqawi ‘ala Tuhfat al-Tullab bi Sharh al-Tahrir al-Tanqih al- Samsulhadi. Pola Menstruasi/Pendarahan Pada Akseptor
Lubab Beirut: Dar al-Fikr, tt. Kontrasepsi Hormonal “Seminar Sehari Pendarahan di Luar
Al-Syawkani, Muhammad bin ‘Ali bin Muhammad bin Haid Akibat Kontrasepsi Hormonal Tinjauan Medis dan
Muhammad. Nayl al-Awtar Sharh al-Muntaqa. Beirut: Dar al- Fiqh”. Surabaya: LKKNU, P3M & BKKBN, 1 Mei 1999
Fikr, tt. Soehartono DS. Hubungan Suami Istri Dalam Keadaan
Al-Turmusi, Muhammad Mahfuz bin Abd Allah. Mawhibah dhi al- Perdarahan di Luar Haid Akibat Penggunaan Kontrasepsi
Fadl ‘ala Sharh Muqaddimah Ba Fadlal. tp. Hormonal (tinjauan medis) “Seminar Sehari Pendarahan di
Ba-‘Alawi, Abd al-Rahman bin Husayn bin ‘Umar. Ghayat al- Luar Haid Akibat Kontrasepsi Hormonal Tinjauan Medis dan
Talkhis al-Murad min Fatawi Ibn Ziyad. Beirut: Dar al-Fikr, tt. Fiqh”. Surabaya: LKKNU, P3M & BKKBN, 1 Mei 1999
---------. Bughyat al-Mustarshidin fi Talkhis Fatawi Ba’d al-Aimmah
min ‘Ulama’ al-Muta’akhkhirin ma‘a Dammi Fawaid Jammah
min Kutub Syatta li al-‘Ulama’ al-Mujtahidin. Beirut: Dar al-
Fikr, tt,
Ba-Sabrayn, ‘Ali. Ithmid al-‘Ayn fi Ba’di Ikhtilaf al-Syaykhayn; Ibn
Hajar al-Haytami wa al-Shams ad-Din al-Ramli. Hamis Bughyat
al-Mustarshidin. Beirut: Dar al-Fikr, tt.
Nugraha, Boyke Dian. Konsultasi Seks, Jawa Pos Minggu 27
November 2002
Anderson, Clifford R., Petunjuk Praktis Kepada Kesehatan.
Lampiran 135 136 Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
Lampiran
Pemula
Haid 1
Sebelumnya
belum Suci
Haid
pernah haid
Mengala
dan suci
mi
Pendara
han lebih Bukan 2
dari 15 Pemula
hari Sebelumnya
(bukan pernah haid +
setelah dan suci Haid 3
melahir Suci
kan)
4
Contoh
4
Kata Pengantar i ii Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
t
Kata Pengantar i ii Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
Darah Wanita;
Persepektif Fiqh & Ilmu Kedokteran
Oleh Nur Hasyim S. Anam
DARAH WANITA Setting & Lay Out : h shim
Perspektif Fiqh & Ilmu Kedokteran Cetakan ke I : Rabi’ul Akhir 1426
Diterbitkan untuk kalangan sendiri
Edisi Khusus
Dilengkapi dengan dasar hukumnya
Pengantar:
KHA. Nawawi Thoyyib
Pentash-hih :
KHA. Ja’far Shadiq
PP. Sidogiri
Sidogiri Kraton Pasuruan PO. Box. 022 Pasuruan 67101
Telp. (0343) 420444, Fax (0343) 428751 http://www.sidogiri.com
Kata Pengantar i ii Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
Kata Pengantar Akhirnya saya berdoa semoga buku ini membawa manfaat
dan barakah di tengah umat yang sedang kehausan ilmu manfaat
HA. Nawawi Thoyyib * dan dilanda krisis barakah ini. Amin.
164
* KHA. Nawawi Thoyyib pada masa hidupnya adalah anggota Majelis Keluarga dan
Ketua Umum PP. Sidogiri (tahun 1408 H hingga akhir hayatnya). Beliau wafat pada
malam Selasa, 13 Jumadas Tsaniyah 1421. Semoga buku ini dapat menjadi jariyah
beliau. Amin
Catatan Pentash-hih iii i
Catatan Pentash-hih
KH. Ja’far Shadiq **
165
**KH. Ja’far Shadiq pada masa hidupnya pernah menjabat sebagain Syuriah PCNU
Kabupaten Pasuruan hingga kemangkatannya pada hari Jum’at, 1 Rabi’ul Awwal
1422. Semoga buku ini dapat menjadi jariyah beliau. Amin
Daftar Isi v vi Darah Wanita; Perspektif Fiqih dan Ilmu Kedokteran
150,151,152,149,148,153,154,147,146,155,156,145,144,157,158,143,142,1
59,160,141,140,1,2,139,138,3,4,137,
136,5,6,135,134,7,8,133,132,9,10,131,130,11,12,129,128,13,14,127,126,15,
16,125,124,17,18,123,122,19
20,121,120,21,22,119,118,23,24,117,116,25,26,115,114,27,28,113,112,29,3
0,111
110,31,32,109,108,33,34,107,106,35,36,105,104,37,38,103,102,39,40,101,1
00,41,42,99,98,43,44,97,96,45
46,95,94,47,48,93,92,49,50,91,90,51,52,89,88,53,54,87,86,55,56,85,84,57,5
8,83,82,59,60,81,80,61,62,79,78,63,64,77,76,65,66,75,74,67,68,73,72,69,70
,71