Anda di halaman 1dari 2

ARTIKEL

BAHASA BALI

Nama : I.B Bhisma Gangga


No : 14
Nyolahang Solah
“Melahang masolah” lan ”melahang masekolah” sapunika tutur sané naenin piragi
titiang. Solah tingkah patut plajahin. Masolah utawi matingkah, punika patut plajahin,
kocap.Mangkin alit-alité ring banjar-banjar, ring sanggar-sanggar taler malajah masesolahan,
napiké taler malajah masolah?
Kruna solah manut Kamus Bali-Indonesia, Dinas Pendidikan Provinsi Bali (1993)
madué kalih artos. Kapertama, solah maartos laksana, tingkah. Kasarengin antuk
conto tingkahné melah nyandang tulad. Taler kasurat kruna
turunan solah, masolah ‘malaksana’ utawi ‘matingkah’. Kasarengin taler contomasolah
melah ‘malaksana becik’. Kaping kalih, solah (alus singgih) maartos igel. Punika kacihnayang
ring kruna turunan sané kasurat irika masolah ‘ngigel’, nyolahang ‘ngigelang’,
sesolahan ‘cara maktaang igel-igelan’ utawi ‘igel-igelan punika’.
Yéning rerehang ring kamus I Wayan Simpen A.B. (1985),
kruna solah maartos bikas lanlaksana. Wénten kasurat solah melah, solah jelé. Salantur ipun
kasurat solah taler pateh ring igel; masolah = ngigel; sesolahan. Dadosné, sesolahan driki
pateh ring igel-egelan. Ring kamus punika kajangkepin antuk conto sesenggakan: Buka
barongé sara anaké nyolahang ‘sakadi barongé kaserah anaké sané merintah’.
Ring “Kamus Sinonim Basa Bali” sané kasusun olih I Gusti Madé Sutjaja wénten
kasurat solahantuk aksara Latin lan aksara Bali. Kruna solah pateh ring ambek, bikas, kita,
parerasan, parisolah, perilaku, polah, tingkah. Irika taler kasurat basa
Inggrisnyané, behaviour, action. Sakéwanten ring kamus sinonim punika nénten
kasurat solah siosan, sané maartos igel. Punika taler kruna igel nénten ngranjing.
Saking panuréksan lan seseleh punika kruna solah madué kalih
artos laksana utawi tingkah lanigel. Kruna turunan solah inggih punika masolah taler wénten
kalih, masolah maatos malaksana utawimatingkah lan masolah maartos ngaturang igel-
igelan utawi maigel-igelan.Kruna solah yéning ring kamus nampek pisan genahné sareng
kruna soléh. Soléh punika pateh ring sélé, sénglag, sangsih. Soléh tungkalikanné adung, anut,
patuh.
Mangkin anaké masolah soléh-soléh. Masolah iriki artos ipun makakalihné utawi
ngémpelin. Masolah mawitsaking solah sanémaartos laksana lan igel.
Dadosné, masolah punika maartos malaksana lan maartos ngigel. Sayuwakti parilaksana lan
igel-igelané mangkin akéh sané sélé, sénglad, lan sangsih. Akéh sané masolah nénten anut ring
uger-uger. Sakadi sampun kauningin wénten akéh bacakan solah utawi parisolah sané
patut kasolahang nganutin tutur agama lan tata susila sané ketah ring jagaté.
Ri kala masolah, malaksana utawi ngigel wénten taler agem lan ngagem.
Kruna agemkapertama maartos gamel utawi gisi. Kruna
turunannyané ngagem ‘ngamel’, kagem ‘kagamel’, piagem‘pangéling-éling’, agem-
ageman ‘cara ngamel’ utawi ‘tanggung jawab’. Kaping kalih, kruna agemmaartos agem rikala
ngigel. Turunan agem puniki wantah ngagem.
Ring kauripan puniki i raga ngagem agem-ageman suang-suang. Ngamargiang solah
suang-suang antuk rasa tanggung jawab. Nyolahang solah/sesolahan manut swadarma suang-
suang.Minab i raga ring Bali naenin malajah masesolahan yadiastun nénten ring banjar-banjar
utawi sanggar-sanggar sakadi mangkiné. Ring sekolah taler malajah masolah, malajahang raga,
malajahang déwék. Mangda uning ring tingkah, solah idup di guminé sareng akeh.

Anda mungkin juga menyukai