Mengenal Diri Mengenal Allah

Bermula segala puji-pujian yang empat itu kembali kepada Allah yang
Maha Pembimbing yang mengatur urusan kehidupan ini dengan penuh
hikmah dan bijaksana. Selawat dan salam untuk Penghulu Mursalin Nabi
Muhammad SAW. cahaya yang menerangi kegelapan juga untuk ahli
keluarganya para sahabat yang mengibarkan panji-panji agama
menerangi seluruh Alam.
!isalah "Mengenal Diri Mengenal Allah" adalah hasil susunan Mahyuddin
Muhammad #ha$ali bin %aji Abdullah dari Madrasah Al-&ununiah Al-
'unjuniah Batu (ima Daerah Pendik )alan *uala *rai *+ta Bharu *elantan.
Penulisan kembali risalah dari tulisan jawi kepada bahasa Melayu ini
adalah semata-mata untuk memanjangkan tujuan utama penyusunnya
sebagaimana yang tercatat pada mukaddimah risalah ini yang berbunyi,
Oleh kerana timbul dan berlaku beberapa pelajaran dan amalan yang
dinamakan Ilmu Isi yang boleh menyampaikan kepada Makrifat
Ketuhanan, maka dhohirlah berbagai-bagai I'tiqad atau pegangan hati
yang menyeleweng daripada Ahli unnah !al-"amaah dan sesat lagi
menyesat kepada orang ramai#
$engan jalan yang demikian, maka saya tulis sebuah risalah yang
dinamakan %Mengenal $iri Mengenal Allah% sebagai panduan jalan yang
boleh menyampaikan kepada makrifat yang sebenar mengikut Ahli
unnah !al-"amaah#
Suluk telah menyusun kembali risalah ke dalam Bahasa Melayu dengan
membuat sedikit tambahan kepada perkara-perkara yang memerlukan
huraian yang lebih sebagai penyebar kebenaran di samping untuk
memudahkan pelayar siber mencari panduan yang selamat dalam mencari
maklumat-maklumat yang berguna bermanaat dan selamat. Sem+ga
usaha ini direstui +leh penyusun asal dan mendapat keberkatan Allah
dunia dan akhirat walaupun Suluk sedar diri ini bukanlah ahlinya. Suluk
telah membahagikan risalah ini mengikut tajuk-tajuk yang ada dalam
risalah tersebut seperti berikut

Mabadi /0 1lmu 'asau 

 Tiap-tiap
 Tiap-tiap ilmu mempunyai
mempunyai sepuluh
sepuluh [10] Mabadi
Mabadi yang menjadi tunjang
tunjang bagi tujuan
tujuan
ilmu itu. Bagi mereka yang hendak masuk belajar mana-mana ilmu sayugianya
dipelajari dan mengetahui Mabadi !0 supaya menjadi teguh keyakinan dan tetap
pegangannya terutamanya Ilmu Tasauf kerana setengah glngan membilangkan
Ilmu Tasauf ini khurafat yang bidaah yang tidak ada arid daripada "abi #$.
 Terpulanglah
 Terpulanglah kepada
kepada mereka
mereka sendiri
sendiri dan bagi kita
kita memadai menyemak
menyemak dan
memba%a kitab-kitab agama&'itab Tua( terutama $l-)uran dan hadis "aba*i serta
$sar&bekas peninggalan(sahabat dan perjalanan ulama-ulama yang muktabar. Maka
saya tuliskan di sini petikan daripada karangan-karangan ulama tasauf yang
dimaksudkan itu+
/. %ad 1lmu yang diketahui daripadanya Ahwal nasu pada
kebaikan dan kejahatannya dan kai4at2cara-cara3
2'akri3 membersihkan daripada segala Aib-aib dan penyakit
daripada siat Ma$mumah dan najis yang Ma5nawi2syirik
 kha43 dan menyatakan kai4at-kai4at Suluk dan berjalan
kepada Allah.
Maudu5 Al-7at Al-5Aliyyah27at Allah3 kerana dibahaskan daripada
5itibar makriat dengan dalil dan burhan atau dengan
6. 2'empat
syuhud dan 5iyan dan Al-Nuus Wal-8albu Wal-Arwah
%antaran3 kerana dibahas akan dia membersih dan mensucikan.
Nabi SAW.mengajarkan dia +leh Allah 'aala dengan Wahyu
dan 1lham. Maka awal-awla +rang mendh+hirkannya dan
mengatakannya Sayyidina Ali *arramallahi Wajhu
kemudian mengambil akan dia daripadanya +leh %asan
Basri dan ibunya :mi *hairah Maula5 bagi :mi Salamah
isteri !asulullah dan bapanya Mauli bagi 7aid bin 7abit
kemudian mengambil akan dia daripadanya +leh %abibil
Wadhi5 5Ajami !A. kemudian mengambil akan dia daripadanya
+leh Abu Sulaiman Daud Al-'h+i !A. yang waat pada
9. 2+rang
menghantar tahun /60%ijrah kemudian mengambil akan dia
3 daripadanya +leh Abu Mahu$ Ma5ru bin 'iru$ Al-*harkhi
!A. kemudian mengambil akan dia daripadanya +leh Abu
%assan Sirri !A. yang waat pada tahun 6;/ %ijrah dan
men$h+hirkan pemberitahuan hakikat +leh Sheikh Abul
8asim Al-)unaid Al-Bagdadi yang waat pada tahun 6<=
%ijrah. Sheikh )unaid inilah menjadi +rang yang pertama
yang 1jtihad dalam 1lmu 'asau di mana beliaulah 1mam
kita kaum Ahli Sunnah Wal )amaah.
'asau dan ilmu 8albu dan 1lmu Batin dan 1lmu (aduni
1smuhu dan 1lmu Mukashaah dan 1lmu Asr+r dan 1lmu Maknun
>.
2Namanya3 dan 1lmu %akikat dan 1lmu 7au?i dan 1lmu Wujdan dan
beberapa nama yang lain daripada yang tersebut itu.
1stimda Daripada Al-8ur5an dan hadis !asulullah SAW. dan
;. daripada 1lham Sh+lihin dan &atuhat 2Penemuan dan
t 2Petikan3 pembukaan35Ari@n.
Wajib 5Aini atas tiap-tiap mukalla mempelajarinya seperti
. %ukum Wajib 5Aini mempelajari barang yang membaikkan
$h+hir2syariatekah3 mereka itu.
Bicara yang bergantung dengan Musyahadah akan %ak
Masail 'aala dan yang bergantung dengan segala Ma?am dan
=.
2Masaalah3 %al-Ahwal bagi segala Ari4n dan Sh+lihin daripada
beberapa Adab dan amalan mereka itu.
C. &aedah Sampai kepada makriat yang sebenar 2hakikat makriat3

Bahwa 1lmu ini asal titik 51lam dan ilmu yang lain
Nisbah daripanya adalah cawangannya. Bermula nisbahnya bagi
<. Bagi Seluruh batin seperti nisbah ekah kepada $h+hir. 1anya
251lam31lmu metahki?kan bagi1lmu :sul dan mengheningkan 1lmu
&ekah.
/ *elebih Semulia-mulia ilmu yang dibangsakan kepada agama
0 kerana ia jumlah daripada pati 1lmu 'auhid.
 annya
Sila rujuk *itab Manhalul-Sh+4 &i Bayani !umuu$i Ahli Su4 untuk
penjelasan sepenuhnya.

Penerimaan Agama

$gama itu adalah diterima mengikut #alafus #hleh yang ia menerima daripada
,asulullah dan ,asulullah menerima daripada $llah Taala dengan
*asith&perantaraan( $l-uran atau malaikat atau dengan ketiadaan *asith.
Maka usul-usul agama hendaklah berpandu kepada al-8ur5an dan %adis atau
1jma5 :lama. /ika tidak didapati daripada $l-uran adis atau Ijma 2lama adalah
Mardud&tak bleh diterima( kerana agama Islam yang kita ambil ini adalah
bertakhlid&mengikut( #alafu-#lah bukan dengan semata-mata akal atau 3kiran
kerana akal tak sampai memahami perkara-perkara yang ghaib. Maka tiap-tiap
amalan yang menyalahi $l-uran atau adis atau $hli #unnah al /amaah adalah
ia termasuk ke dalam Bidaah yang haram seperti sabda ,asulullah yang
bermaksud4
"'iap-tiap perkara Agama yang baru diada-adakan itu bidaah dan tiap-tiap
bidaah itu sesat dan tiap-tiap sesat itu dalam nerakalah tempatnya".
$dapun sebab kita bertakhlid kepada #alafu-#lah kerana mereka itu hampir
dengan ,asulullah #$. dan mereka itu lebih mengetahui dengan kehendak
,asulullah#$. dan kehendak al-uran. Maka dari sebab inilah ,asulullah telah
mengiktiraf dan memuji mereka yang hampir masa dengan sabdanya yang
masyhur iaitu4
"Sebaik-baik kau itu mereka semasaku kemudian yang mengiringi
mereka itu kemudian yang mengiringi mereka itu"
Ini bermaksud ,asulullah #$. hanya mengiktiraf dan memuji rang-rang yang
ada dalam tiga kurun sahaja. Maka rang-rang yang dalam tiga kurun itu
dinamakan #alafu-#lah. $ntara mereka termasuklah Ma5hab Imam 6ang 7mpat
iaitu Imam #ha3e Imam ambali Imam ana3 dan Imam Malik bagi Ilmu 8ekah
dan #heikh /unaid $l-Bagdadi Imam $bu asim $l-usyairi bagi Ilmu Tasauf dan
Imam $shaari Maturidi bagi Ilmu 2suluddin.

 ang Dinamakan Agama

$dapun yang dinamakan agama itu ibarat daripada terhimpun padanya empat[9]
perkara iaitu4
/. 1man
6. 1slam
9. 'auhid
>. Makriat
Erti 1man itu ialah per%aya dan membenarkan barang&sesuatu( yang
didatangkan leh ,asulullah #$.4 iaitu tiap-tiap perkara yang disampaikan dan
diajarkan leh "abi itu sebenarnya datang dari $llah. Bukanlah buatan dan rekaan
daripada "abi seperti 3rman $llah yang bermaksud4
 &iada ia(abi) bertutur daripada pihak kemahuan dirinya melainkan
ia(abi) bertutur itu wahyu yang diwahyukan kepadanya#
 /uga ada tersebut dalam sebuah hadis udsi yang menunjukkan akan kebenaran
,asulullah #$. dengan 3rman $llah yang bermaksud+
&elah benarlah hambakuMuhammad A!#) pada tiap-tiap barang yang
menyampai ia daripadaKuAllah)#
:an adalah kesimpulan Iman itu dinamakan ,ukun Imam. Ianya men%akupi enam[;]
perkara iaitu4
• /. Percayakan Allah
• 6. Percayakan Malaikat
• 9. Percayakan *itab Allah
• >. Percayakan Segala !asul :tusan Allah
• ;. Percayakan %ari 8iyamat
• . Percayakan :ntung Baik dan :ntung )ahat itu daripada Allah
Adapun makna percaya akan Allah itu ialah Iti)ad dengan ja5am[tetapdan
teguh] yang putus baha*asanya $llah Taala itu adalah Tuhan 6ang 7sa&Tunggal(
yang bersifat dengan segala sifat kesempurnaan yang menjadi sekelian makhluk
dan mentadbirkannya dengan bijaksana dan *ajib dikenal akan $llah dengan
sebenar-benar pengenalan dan patut disembahkan"ya.
Dan makna percayakan malaikat itu ialah per%ayakan baha*a Malaikat itu
hamba $llah Taala yang bukan mereka itu laki-laki atau perempuan dan tiada
mereka itu beribu dan berbapa dan tiada mereka itu makan dan minum dan tiada
mereka itu tidur. $dalah pekerjaan mereka itu mengikut apa yang dititahkan leh
$llah Taala dan bilangan mereka itu terlalu banyak tiada bleh mengetahuinya
melainkan $llah Taala jua. #ekelian mereka itu terpelihara daripada mengerjakan
maksiat lagi su%i mereka itu daripada segala sifat manusia. Baha*asanya penghulu-
penghulu mereka itu empat iaitu4
• /. )ibrail menyampaikan wahyu
• 6. Mikail menurunkan hujan dan menjaga re$eki
• 9. 1sra4l meniup sangkakala
• >. 51$rail mencabut nyawa
dan *ajib diketahui akan mereka itu atas jalan tafsil sepuluh malaikat mengikut
tugas<pekerjaan iaitu4
• Munkar dan Nakir yang menanya keduanya kepada segala +rang
yang telah mati.
• Malik !id$uan menjaga syurga.
• Malik 7abaniah menjaga neraka.
• !akid dan Atid satu pada kanan Mukalla dan satu pada kiri
menyurat keduanya akan sekelian kebajikan dan kejahatan yang
dikerjakan +leh mukalla itu.
ajib pula mengetahui beberapa malaikat yang menanggung $rash dan mereka
itu sekarang ini empat malaikat dan ditambah akan mereka itu empat malaikat lagi
pada hari )iyamat yang mana jumlah semuanya adalah lapan sebagaimana 8irman
$llah yang bermaksud4
%Menanggung ia *malaikat+ akan 'Arasy &uhan engkau atas mereka itu
 pada hari iyamat lapan orang%#
Dan makna percaya akan *itab Allah 'aala  itu iaitu beramal dengan segala
suruhannya dan menjauh segala tegahan serta yakin dan per%aya dengan sebenar-
benar keper%ayaan baha*asanya sebenar daripada $llah Taala. Baha*asanya kitab
yang diturunkan dari langit itu sebanyak /0> Suhu
 • ;0 Suhu diturunkan kepada Nabi Syis
• 90 Suhu diturunkan kepada Nabi 1dris
• /0 Suhu diturunkan kepada Nabi 1brahim
• /0 Suhu diturunkan kepada Nabi Musa dahulu sebelum daripada
*itab 'uarat
• *itab 'aurat bagi Nabi Musa
• *itab 1njil bagi Nabi 1sa
• *itab 7abur bagi Nabi Daud
• *itab Al-8ur5an bagi Nabi Muhammad SAW.
Maka sekelian yang tersebut itu *ajib kita per%aya dan membenarkannya. $kan
tetapi apabila dibangkitkan "abi Muhammad #$. dan diturunkan kepadanya $l-
uran maka tiada harus mengikut akan yang lain daripada $l-uran kerana $l-
uran menghimpunkan dan menasakhkan akan segala hukum yang turun kepada
rasul-rasul yang dulu daripada "abi Muhammad #$.
Dan makna percaya akan sekelian Ambiya5 5 $laihissalamtu-assalam adalah
sekelain mereka itu 1=9 000 rang atas aul yang masyhur dan yang jadi ,asul
daripada mereka itu >1> rang. ajib diper%ayai apa-apa yang dikhabarkan leh
mereka itu adalah sebenarnya titah daripada $llah Taala seperti segala suruhan dan
tegahnya bukan daripada ha*a nafsu mereka itu&rasul-rasul( sendiri tetapi adalah
datang daripada ahyu $llah.
Dan makna percaya akan hari 8iyamat  ialah per%ayakan kedatangan hari
penentuan yang lagi akan berlaku dengan tiada syak. Termasuk juga per%aya akan
alam kubur hari bangkit semulahari perhimpunan&masyar( kiraan amalan mi5an
pembahagian surat amalan titian sirat syafaat 'ubra "abi 'ita Muhammad
#$.syurga dan neraka dan lain-lain yang berkaitan dengan hari iyamat.
Dan percaya kepada untuk baik dan untung jahat sekeliannya adalah dengan
kuasa dan kehendak $llah yang telah ditentukan dan dikadarkan daripada a5ali lagi.
Bermula Iman ada kalanya bertambah dengan sebab bertambah taat manusia
dengan mengerjakan segala titah perintah $llah dan menjauhkan segala larangan
dan ada kalanya kurang dengan sebab kurang taat dengan sebab mengerjakan
maksiat seperti 3rman $llah dalam #urah $l-$nfaal+ > yang bermaksud4
%$an apabila dibaa atas mereka itu akan ayat-ayat Allah &aala nesaya
bertambah mereka itu imannya%# dan sabda "abi #$. yang bermaksud4
'.ermula Iman itu lebih daripda tujuh puluh awangan%# /0iwayat .ukhari)
:an adalah martabat rang mukmin itu tiga martabat iaitu4
• /.Dh+lim (inasih iaitu?alim dirinya sendiri iaitu mereka sentiasa
mengerjakan maksiat atau mereka yang men%ampur amal-amal yang shleh
dengan kejahatan.
• 6. Muktasid iaitu mereka yang beramal atas perkara-perkara yang *ajib dan
menjauhkan perkara yang haram dengan tidak menambahkan amalan-
amalan yang sunat dan tiada kurang dengannya.
• 9. Saabi?ul Bilkh+iraat iaitu mereka yang berlumba kepada kebajikan iaitu
mereka sentiasa Ta)arub&mendekatkan diri( kepada $llah dengan
mengerjakan segala yang *ajib dan segala yang sunat serta meninggalkan
perkara yang haram dan yang makruh seperti 3rman $llah dalam #urah $l-
8atir4>= yang bermaksud4
%Kemudian Kami pusakakan kitab itu untuk orang-orang yang Kami pilih di 
antara hamba-hamba Kami# $i antara mereka ada yang aniaya kepada
dirinyatidak mengikut isi kitab1$holim 2inafsih ) dan di antaranya ada
yang sederhanamenurut sekadar tenaganya1Muktasid) dan di antaranya
 ada yang majuaabiqul .ilkhoiraat) memperbuat kebajikan dengan i3in
 Allah# Itulah kurnia yang besar%#
$dapun keadaan Iman itu setengah ulama telah membahagikan kepada lima
bahagian iaitu4
/. 1man 'aklid iaitu iman yang mengambil daripada perkataan rang dengan tiada
bleh mengeluarkan dalil. Iman ini ada pada kebanykan rang a*am.
6. 1man 1lmu akin iaitu iman yang jadi daripada makrifat pada segala $)aid
dengan segala dalil. Iman ini adalah bagi rang-rang yang mempunyai dalil dan
burhan.
9. 1man 5Ainul akin iaitu iman yang jadi daripada makrifat hati bagi $llah Taala
dengan sekira-kira tiada ghaib daripada hatinya dengan sekejap mata jua pun. Iman
ini bagi $hli Mur)abah dinamakannya Makam Mur)abah.
>. 1man %a??ul akin iaitu iman yang jadi daripada musyahadahkan $llah Taala
dengan $inul Basyirah&mata hati(. Iman ini bagi rang $rif yang dinamakan Ma)am
Musyahadah.
;. 1man *amalul akin atau iman daripada hakikat iaiutu iman yang jadi daripada
keadaan tiada memandang ia melainkan $llah #ubhanahu*ataala. Iman ini bagi
rang yang Tah)i) yang dinamakan Makam 8ana.@Aetikan daripada 'itab $)iidatun-
"ajin
Adapun erti 'auhid itu mengesakan ?at $llah Taala dan mengesakan
#ifat"ya dan mengesakan $sma"ya dan mengesakan $faal"ya.
Adapun erti makriat itu mengenalkan yakni mengenalkan ?at"ya yang
ajibal ujud dan mengenalkan setengah daripda #ifat 'amalat Tuhan yang tiada
terhingga banyaknya dan mengenalkan setengah daripada $faal"ya yang
mengadakan Mumkin daripada tiada kepada ada dan daripada ada kepada tiada.
Maka mengenal ini difardukan atas tiap-tiap mukallaf yang $kil Baligh lelaki dan
perempuan kerana setengah daripada permulaan yang *ajib atas tiap-tiap mukallaf 
mengetahui dan belajar dan mengajar akan dia sebagaimana sabda ,asulullah #$.
yang bermaksud4
%4ermulaan agama ialah mengenal Allah%#
yakni mengenal setengah daripada #ifat"6a yang *ajib lagi sabit bagi ?at Tuhan
kita4 dan yang mustahil padanya dan harus pada"ya seperti yang difat*akan leh
Imam #anusi ,ahimallahi Taala dengan katanya4
"Dan wajib atas tiap-tiap mukalla pada syarak mengetahui barang yang
wajib pada hak 'uhan kita dan barang yang mustahil padaNya dan barang
yang harus padaNya dan demukian juga pada hak segala !asul 5Alaihi
Sh+laatu Wassalam."
Maka dengan mengenal yang demikian itu barulah sah ibadatnya. Ini diambil faham
daripada sabda ,asulullah yang bermaksud4
%&iada sah ibadat melainkan kenal tuhan yang diibadat akan $ia#%
 Tetapi bukanlah disuruh kenal itu 'unhi&$in( ?at $llah Taala kerana 'unhi ?at $llah
 Taala tiada dapat leh pendapat segala makhluk melainkan "abi kita Muhammad
#$. ketika ia mikraj jua seperti 8irman $llah yang bermaksud
%&iada mendapat akan $ia Allah) oleh segala penglihatan dan Ia jua yang
mendapat akan penglihatan% dan lagi sabda "abi #$ yang bermaksud +
%.ahawasanya Allah &aala terdinding Ia daripada penglihatan dan
bahawasanya segala malaikat yang di atas menuntut akan $ia
sebagaimana kamu tuntut akan dia itu%
 :an makna terdinding $laah Taala daripada penglihatan samada penglihatan yang
5hhir iaitu tiada dapat dipandang atau dilihat akan 'unhi 5at $llah Taala di dalam
dunia ini maka tiap-tipa perkara yang didapati dengan pan%aindera di dalam dunia
ini adalah sekeliannya itu makluk bukan Tuhan.
$tau dengan 3kiran iaitu tiada dapat memikir akan hakikat 'unhi 5at dan kerana
 Tuhan itu +
%&iada seumpama Allah &aala itu suatu dan Ia jua &uhan yang amat
mendengar lagi amat melihat%#
:an #abda "abi #$ yang bermaksud + "Mahasuci engkau 2hai 'uhanku3 tiada
aku kenal akan dikau sebenar-benar pengenalan"
:an kata #aiyyidina $bu Bakar $l-#idi) ,$. "(emah daripada pendapat itulah
pendapat". dan kata Sayyidina Ali !A. "'iap-tiap barang yang terlintas
pada cita-citamu dan yang berupa pada hatimu maka Allah 'aala
bersalahan akan yang demikian itu".
:an kata #ayyidina /aafar $l-#hdi) ,$. "Barang2sesuatu3 yang terlintas di hati
engkau maka iaitu binasa. Bermula Allah 'aala menyalahi yang demikian
itu"
:an kata segala $ri3n "Demikianlah 1jmak2sepakat3 Ahli Sunnah Wal
 )ammah...tiap-tiap barang yang tersangka dengan segala sangka kamu
dan dapat akan dia dengan akal kamu maka adalah ia baru seumpama
kamu".
'erana yang demikian itulah ,asulullah bersabda dengan maksudnya4
&ikir +leh kamu pada segala kejadian dan jangan kamu 4kir pada ang
Menjadi kerana bahawasanya tiada dapat meliputi 4kiran kamu."
iaitu hendaklah 3kir kepada segala kejadian $llah seperti langit bumi dan barang
antara keduannya yang menunjukkan akan keesaan $llah dan kekuasaan.
Baha*asanya $llah Taala bersifat Ia dengan segala #ifat 'amalat yang tiada
terhingga baiknya melainkan Ia jua 6ang Tahu. Tiada *ajib atas tiap-tiap mukallaf
mengetahui akan dia dengan jalan tafsil&perin%ian( melainkan dua puluh sifat jua
seperti kata Imam #anusi ,ahimallahi Taala " Setengah daripada barang yang
wajib mengetahui +leh tiap-tiap mukalla bagi 'uhan kita 60 siat.
Cleh itu tiap-tiap serang daripada kita $/IB mempelajari Ilmu #ifat =0 ini
yang juga disebut seperti kenyataan di atas tanpa mengira siapa kita.

%akikat Makriat

'etahuilah lehmu *ahai saudaraku  hakikat makriat itu terhimpun ia atas

tiga[>] perkara iaitu4
• /. Pegangan yang putusFtetap dan teguhG
• 6. Muaakat bagi yang sebenar Fbetul dengan hukum syarakG
• 9. Daripada dalil Akal dan dalil Na?al daripada Al-8uran dan %adis
Maka tertlak&batal(makrifat itu tiga perkara pula iaitu4
• /. Syak 
• 6. D$an
• 9. Waham
$dapun erti syak itu bersamaan berat antara ada dengan tiada pada hati
sesearang. Erti D$an itu dua bahagi berat kepada ada[=<>] dan satu bahagi berat
kepada tiada[1<>].Erti Waham itu dua bahagi ringan kepada tiada dan satu
bahagian ringan kepada ada.
 Maka jika ada satu daripada yang tiga ini di dalam hati seserang maka tiadalah
memadai makrifatnya.
 /ika ia yakin lagi putus pegangannya dan muafakat bagi yang sebenar tetapi tiada
dengan dalil dinamakan dia taklid yang Sh+leh bukan nama makriat.  Maka
yang demikian itu pada aul[Aendapat] yang muktamat mereka ini adalah mukmin
yang $shi &mukmin yang derhaka( jika ia mempunyai akal. :erhakanya ia kerana
tiada mahu belajar sedangkan dia sihat.
'etiga4 pegangan yang putus tiada muafakat dengan yang sebenar dan tiada
daripada dalil maka dinamakan rang itu )ahil Murakkab2)ahil yang
bersusun3 seperti kata rang yahudi Dbaha*asanya "abi Isa anak $llahD atau
seperti iti)ad majusi dengan dua tuhan satu tuhan dilangit dan satu tuhan dibumi.
Maka rang itu tiada khilaf&bersalahan( ulama akan baha*asanya ia ka3r. Mahasu%i
$llah Taala itu diperanakkan dan beranak seperti 3rman"ya dalam #uratul-Ikhlas
ayat > -9 yang bermaksud4
%&iada beranak Ia dan tiada diperanakkan dan tiada sebangsa baginya
seseorang%#urah Al-Ikhlas56-7)
%"ika ada di dalam tujuh petala langit dan bumi, ketuhanan yang lain
daripada Allah &aala, nesaya binasa keduanyaurah Al-Ambiya'588) dan
lagi 3rman"ya yang bermaksud4
 "angan kamu ambil akan dua tuhan#esungguhnya tuhan itu &uhan 9ang
:sa urah Al-(ahl5;<)#
Bermula mengetahui dua puluh sifat itu setengah daripada jalan mengenal $llah
 Taala dengan Ilmu&Ilmu 6akin( kerana mengenal $llah dengan berdalil kepada
sekelian $lam dan memikirkan akan segala kejadian seperti 3rman $llah dalam
#uratul Imran+1E0 - 1E1 yang bermaksud+
%.ahwasanya pada kejadian langit dan bumi dan bersalahan malam dan
siang sebagai tanda bagi orang yang mempunyai =kiran, mereka yang
sentiasa menyebut akan Allah &aala pada waktu berdiri dan pada waktu
duduk dan pada waktu berbaring atas lambung dan sentiasa memikir
mereka itu pada segala kejadian langit dan bumi#%
Aengetahuan mengenai sifat-sifat yang ajib bagi $llah dan ,asul  sifat-sifat yang
Mustahil dan arus bagi $llah dan ,asul ini kenali juga dengan ilmu-ilmu berikut+
• 1lmu 'auhid
• 1lmu :suluddin
• 1lmu *alam
• 1lmu 5A?aid
• 1lmu Siat Dua Puluh
• 1lmu Akal
Aerbin%angan men%akupi perbahasan tentang makna dan maksud yang tersirat di
sebalik pengu%apan 'alimah #yahadah. Meliputi perkara-perkara seperti4
• Makna *etuhanan
• %akikat *etuhanan
• Siat-siat *etuhanan
yang *ajib dipelajari leh setiap muslim bagi tujuan untuk mentahkidkan pegangan
seserang agar dapat mengenal dan membe5a 'etuhanan $llah Taala
yang :(:%1A% DAN !:B:B1A%. Ilmu Tauhid inilah yang menjadi asas dan
tapak permulaan untuk menerka ilmu-ilmu yang seterusnya seperti Ilmu Tasauf
dan Ilmu Tah)i)&Martabat Tujuh( yang akan membebaskan seserang daripada najis
syirik /ali [besar] dan syirik 'h3 [halus<tersembunyi].
 $dapun memikirkan akan segala kejadian itu bukanlah semata-mata pada langit
dan bumi sahaja bahkan semua kejadian adalah dijadikan untuk mengambil dalil
yang menunjukkan akan ketunggalan $llah Taala dan kekuasaannya. :emikian lagi
sama juga dengan memandang dan memikir pada kejadian diri kita juga daripada
yang pelik dan pekerjaan yang ganjil yang lemah leh pan%aindera pemikiran yang
sama dengan pandangan kepada kejadian langit dan bumi ialah tanda bagi yang
berakal mengenal dan mengingat akan tuhan yang amat bijaksana seperti
3rmannya dalam #uratul ?aariyat yang bermaksud4
%$an pada diri kamu adakah tiada melihat kamu% [yakni sebagai melihat yang
 jadi pengajaran].
Maka dari sinilah sebahagian daripada Ilmu Tasauf mengajar mengenal diri dan jika
kenal diri barulah kenal $llah. arap pemba%a dapat turut mengupas yang
berikutnya...Insya $llah.

Mengenal Diri Mengenal Allah

#etengah daripada jalan men%apai makrifat itu ialah dengan mengenal diri seperti
kata serang sahabat ,asulullah #$. 6ahya bin Mua5 $l-,a5i 4
"Barangsiapa mengenal dirinya maka sesungguhnya mengenal ia akan
'uhannya".
 6ahya bin Mua5 mengambil faham daripada perkataan "abi #$. daripada
pertanyaan serang sahabat4
"Siapakah yang lebih mengenali 'uhanNya ya !asulullahH Maka sabdanya
yang lebih mengenal mereka dengan dirinya."
$da pun mengenal diri itu tiga[>] ma%am iaitu4
• Periksa dan memahami.
• Membuat bandingan dan ukuran.
• (emah dan tertegah.
/. Periksa dan memahami.
endaklah dimusyahadahkan akan kejadian diri kita kepada dua pandangan iaitu4
a# 4andangan yang pertama kepada diri 5hhir yang dijadikan akan dia daripada
emapat anasir iaitu4
• Api
• Angin
• Air dan
• 'anah.
yang bermula daripada kejadian lembaga "abi $dam $laihi-#alam. #etelah
sempurna lembaga $dam maka dimasukkan ruh ke dalamnya lalu hidup ia
bernya*a bergerak melihat mendengar dan sebagainya seperti 3rman $llah
dalam urah Al-hod5 ><->8 yang bermaksud5
"1ngat +lehmu hai Muhammad ketika 4rman +leh 'uhan kamu bagi
malaikatNya bahawa Aku jadikan manusia daripada pati tanah maka
apabila aku sempurnakan dia dan aku masukkan ke dalamnya ruh*u
maka sekelian malaikat duduk dan sujud baginya".
:emikian juga dijadikan serang perempuan yang bernama a*a iaitu daripada
 jenis $dam juga seperti 3rman"ya dalam urah An-(isaak?< yang bermaksud5
"%ai sekelian manusia takutlah kepada 'uhanmu yang menjadikan kamu
dari diri yang satu dan menjadikan isteri daripadaNya. dan daripada
keduanya berkembang biak laki-laki dan perempuan yang banyak."
 Ini bermakna daripada $dam dan a*a dijadikan akan segala keturunan melalui
setitik air mani&"utfah( yang dikandungkan di dalam rahim ibunya selama 90 hari
kemudian dijadikan seketul daging &Mudghh( kemudian pe%ah berupa berbagai4
suatu bentuk lembaga manusia seperti 3rman $llah dalam urah Al-
Mukminun5<7 yang bermaksud5
"Sesungguhnya telah *ami jadikan manusia daripada pati berasal
daripada tanah kemudian *ami jadikan akan pati tanah itu air mani yang
disimpan dalam tempat yang kukuh2rahim3 kemudian air mani itu *ami
 jadikan segumpal darah maka segumpal darah itu kami jadikan tulang
maka *ami bungkuskan tulang itu dengan daging kemudian jadikan itu
makhluk yang berbentuk lain maka Mahasuci Allah ialah Pencipta yang
paling baik".
'emudian apabila sempurna kandungan yang ghalib sembilan bulan lalu keluar dari
perut ibunya berupa manusia yang lemah&bayi( kemudian beransur-ansur sedikit
demi sedikit bertambah subur dan kuat yang lengkap dengan pan%aindera yang
lima iaitu4
• Penjamah
• Perasa
• Pendengar
• Pelihat
• Pencium.
$khirnya menjadi serang manusia yang gagah kuat yang mempunyai pan%aindera
batin yang lima iaitu4
• *h+watir
• Iita
• Niat
• 5Alim
• &ikir
dan sempurnalah sepuluh pancaindera yang dinamakan 1NSAN.
b# 4andangan yang kedua kepada diri yang batin yang digelarkan nya*a atau
,uh yang telah diberikan nama leh $rif bil-Fah dengan berma%am-ma%am nama.
#etengah daripadanya menamakannya4
• Syaiun 7at-tiah pada tatkala memandang pada Martabat
Wahdah dimusyahadahkan pertama-tama nyata dalam Ilmu $llah itu ,uh
"abi Muhammad #$. :aripada pan%ar benderang Israk "ur Muhammad itu
5hhirlah sekelian alam dan segala yang benya*a. #etengah daripada $rif
bil-Fah menamakan dia sebagai4
• Alam Ma5ani iaitu tanda yang tersembunyi sungguh kuat nyata dalm Ilmu
$llah tetapi tiada ia maujud. Ia tersembunyi dalam Wahdatul
Wujud melainkan ibarat jua yang maujud pada keesaan diri ak $llah Taala.
#etengah $rif bil-Fah menamakanya sebagai4
• Alam (aahut ertinya tanda kenyataan ?at dan setengah $rif bil-Fah
menamakannya sebagai4
• Alam )abarut tatkala nyata ia pada martabat Wahdiah ertinya tanda
kebesaran ?at dan sifat"ya dan $fal"ya dan setengah daripada mereka
menamakan sebagai4
• A5yan Saabitah ertinya kenyataan yang amat teguh dan setengahnya
menamakannya sebagai4
• Alam Asr+r ertinya tanda menerima $srr&rahsia( $llah kerana ia tempat
nyata ak Taala.
 • Maka tatkala sudah menjadikan $llah Taala nya*a 4 maka menjadi Ia
akan Alam Arwah dan maujud ia dengan udrat $llah dan Iradatnya. Maka
dinamakan dia Alam Malakut ertinya tanda milik yakni tiada sekali terlepas
daripada $mpunya Milik. Ini dinamakan juga A5yan *h+rijah kerana sudah
5hir *ujudnya menerima asar&bekas<sesuatu yang dijadikan( dan hukum ?at
Fa*a5im yang nyata ibaratnya dan syaratnya kepada Martabat
Wahdah dan Wahdiah kerana A5yang *h+rijah itu A5yan
Saabitah dan A5yan Saabitah itu yang menerima 5hhir #ifat $llah dan
$sma $llah dan $yan 'hrijah dan $lam Malakut ialah sekelian alam sama
ada Alam *abir2Besar3 atau Alam Sh+ghir2*ecil3 .:an setengahnya
menamakannya4
• !uh 1dh+4 kerana lengkap pada tubuh yang menggerak dan mendiam dan
sebagainya. #etengah daripada mereka menamakannya sebagai4
• !uh Al-8udus kerana ia su%i daripada merasai mati dan daripada segala
ke%elaan dan sebagainya dan setengah daripada mereka menamakannya
sebagai4
• !uh Al-Amri kerana ia menerima perintah $llah memerintah tubuh.
#etengah daripada mereka menamakannya pula sebagai4
• !uh Al-Amin kerana ia menerima 3rman $llah yang datang pada hati hamba
yang yakin akan ak Taala. #etengah daripada mereka menamakannya
sebagai4
• *h+tir ertinya gerak hati. :an khtir itu ada empat ma%am iaitu4
 *h+tir !ahmaani iaitu apabila ia sentiasa berhadap dan
musyahadah kehadirat Allah 'aala tidak memikirkan
akan Maasyiwa(ah2sesuatu yang lain daripada Allah3.
 *h+tir Malaki iaitu apabila bertukar arah dan bergilir
ganti. *adang-kadang berhadap dan bermusyahadah ke
%adirat Allah 'aala dan kadang-kadang sesuatu yang lain
daripada Allah.
 *h+tir Nasaani iaitu sentiasa berhadap kepada
kegemaran dan kela$atan dunia dan kemegahan dan
kemulian yang bergelumbang dengan Ajib !iya5 'akbur
Suma5ah dan lain-lain lagi daripada segala siat-siat
ma$mumah.
 *h+tir Syath++ni iaitu sentiasa gemar kepada pekerjaan
yang derhaka dan jauh daripada berbakti dan beribadat.
Maka adalah sekelian itu daripada kelakuan ,uh pada badan yang datang sekelian
itu daripada 8eil &'elakuan( yang akiki. #etengah daripada mereka menamakannya
sebagai4
• Akal kerana mengeluarkan 3kiran dan kira bi%ara dan setengah daripada
mereka menamakannya sebagai4
• Nasu kerana angkuh dan dhlim dan setengah menamakannya sebagai4
• 8albu kerana bertukar berblak-balik sekali berhadap kepada $llah4 sekali
berhadap kepada dunia.
$dalah diri yang dhhir dan yang batin terdiri padanya tiga perkara iaitu4
  )isim iaitu susunan kulit daging tulang. urat darah
lendir dan sebagainya.
  )auhar iaitu !uh atau nyawa
  5Aradh iaitu kelakuan dan rupa pandangan seperti
panjang pendek tinggi rendah putih hitam bertemu
bercerai baik jahat dan sebagainya.
6. Membuat bandingan dan ukuran
'ejadian tubuh jasmani manusia itu mempunyai beberapa hikmah dan rahsia yang
menyamai rahsia kejadian langit dan bumi. maka elklah penulis %uba memberi
gambaran perumpamaan dengan serba ringkas dalam Ilmu Tasrikh iaitu ilmu
kejadian manusia.
• Baha*a manusia mempunyai >;0 tulang yang menyamai dengan >;0 darjah
pada bulatan bumi.
• Manusia juga mempunyai 1G sendi yang besar-besar kerana la5im manusia
 jaga pada tiapa-tiap sehari semalam tujuh belas jam iaitu > jam pada a*al
malam dan = jam pada a*al siang dan 1= jam pada masa siang. Maka dalam
1G jam inilah gerak-geri anggta yang 1G sendi itu melakukan kebajikan atau
kejahatan4 maka di*ajibkan dan difardukan ke atas manusia mengerjakan
sembahyang lima *aktu dalam sehari semalam sebanyak 1G rekaat.
• 2rat-urat besar dalam badan manusia berjumlah 1= urat iaitu jadi ibarat 1=
bulan setahun dan 1= jam pada siang dan 1= jam pada malam.
• :ikatakan juga bilangan rambut manusia ada sebanyak 1=9 000 iaitu supaya
mengingatkan bagi kita bilangan "abi-nabi yang diikhtilafkan ulama
sebanyak 1=9 000 rang dan banyak lagi rahsia-rahsia kejadian tubuh
menasia yang sengaja ditinggalkan.
Aendek %akapnya tidak ada satu kejadian yang bleh menyamai dengan kejadian
manusia pada nisbah elk dan baik perdiriannya dan mulia keadaannya dan tinggi
darjatnya jika hendak dibandingkan dengan kejadian-kejadian yang lain seperti
3rman Allah dalam urat Al-&in57 yang bermaksud5
"Demi sesungguhnya kami jadikan manusia itu seel+k-el+k kejadian"
dan tidak ada satu kejadian yang diperintah leh $llah Taala kepada malaikat
supaya memberi hrmat dan tahiyat melainkan manusia&$dam( dan juga
menyebabkan syaitan dimurkai leh $llah dan dikutuk akan dia kerana ingkar pada
perintah $llah yang diperintahkan kepadanya supaya memberi hrmat dan tahiyat
kepada manusia&$dam(. :ijadikan sekelian perkara ini untuk manusia dan
dilengkapi pada manusia sifat Maani yang tujuh kerana tempat menerima
$sar&bekas( #ifat Maani adim yang dinamakan Naskhah Al-%a?.
9. (emah dan 'ertegah
$pabila dimusyahadahkan akan kejadian diri samada diri yang 5hhir atau diri yang
batin maka tak sampai akal manusia untuk memikirkannya seperti ,uh $kal "afsu
dan albu. Maka sukar hendak memberi gambaran atau takrif yang mensifatkan
daripada jenis apaHH
$l-uran memberi pengajaran sebagaimana 3rman $llah dalam urah Al Israk5@;
yang bermaksud5
"Akan ditanya akan engkau hai Muhammad tentang ruh *ata +lehmu !uh
itu adalah daripada urusan 'uhanku".
Cleh kerana sukar hendak membuat takrif maka digelar leh rang-rang $rin
dengan nama (athiatul !abaaniyah.

*eterangan Suluk 
alau bagaimanapun Imam Jha5ali telah berjaya menghampirkan faham kepada
makna dan rahsia ruh ini mengikut tingkat tertinggi kemampuan manusia dalam
sebuah 'itabnya yang bernama D,isalatul li-:uniyyahD. Ikutilah kajian dan huraian
yang dibuat se%ara ilmiah pada tajuk ini iaitu "*eistimewaan !uh 1nsani"  atau
ikuti keseluruhan perbin%angan tentang 1lmu (aduni yang diperlehi melalui ruh
ini.
!uh Akal Nasu dan 8albu

,uh $kal "afsu dan albu pada hakikatnya adalah satu makna bahkan bersalahan
pada mafhum maknanya jua. Maka ,asulullah membuat bandingan akan albu
sebagai raja yang memerintah yang ditaati leh anggta-anggta lahir seperti
sabdanya4
Sesunguhnya dalam tubuh anak Adam itu ada seketul daging bila baik ia
nescaya baiklah seluruh angg+tanya dan bila jahat ia nescaya jahatlah
seluruh angg+tanya. *etahuilah itu adalah 8albuF!iwayat Bukhari MuslimG
albu dibaratkan pemerintah atau raja yang ditaati leh segala rakyat. /ika
pemerintah atau raja itu baik maka baiklah sekalian rakyatnya. 6akni hati apabila
disu%ikan atau dibersihkan daripada karat-karat dsa dan maksiat dengan diasuh
dan dididik mengikut jalan thrikat #u3ah dengan sentiasa bermujahadah maka
akan timbul pada hati itu sinaran %ahaya "ur yang dipertaruhkan leh $llah
kepadanya . Inilah maksud Imam Jha5ali dengan katanya4
"Adalah hati itu makbul disisi Allah 'aalajika sejahtera ia daripada barang
yang lain daripada Allah".
Ini adalah diisyaratkan kepada hati yang bersih yang mempunyai pan%aran "ur.
Maka hasil atas segala anggta yang 5hhir daripada ibadat atau lain daripada
segala sifat-sifat Mahmudah. #ebaliknya jika hati itu dibiar yakni mengikut ha*a
nafsu dan sentiasa membuat derhaka dan maksiat maka hati itu terhijab daripada
"ur dan terdinding dengan sebab karat dsa. Inilah maksud kata Imam Jha5ali
dengan katanya4
"Dan adalah hati itu terdinding daripada Allah 'aala jadilah ia karam
dengan lain daripada Allah 'aala maka kejahatan dan celaka itu pun
dh+hir atas segala angg+ta sebab mesra daripada karat hati yang
7ulumah."
Maka dengan sebab itulah bersungguh-sungguh guru-guru $hli Tasauf melalui
 Thrikat yang dinamakan Ilmu #uluk kerana4
'idak hasil kejernihan dan kesucian hati dengan tidak melalui
'h+rikat2Pengambilan 1lmu atau Amalan daripada guru3yang diterima
daripada guru yang mursyid.
Dan tiada mengetahui kebaikan hati dan kejahatannya selagi tidak
merasai "7auk" kemanisan ibadat yang warid2dikurniakan +leh Allah3
daripada hasil $ikir dan
'iada b+leh membe$a antara yang hak dengan yang batil2makna sebenar
hakikat makriat disisi Ahli Muha??i?in3 selagi belum dapat 1lham hasil
daripadaNya dan
 )auh sekali dari mengenal 'uhannya sebelum dapat 'ajali dan *asha yang
hasil daripadaNya.
:an tak dapat tidak  a*al-a*al mereka yang hendak mengenal Tuhannya dengan
 jalan 7auk  dan Wujdan perlu mengenali dirinya dahulu.#eperti baha*a4
• apabila mengenal dirinya bersiat dengan lemah nescaya mengenal
'uhannya bersiat dengan kuasa dan
• apabila mengenal dirinya bersiat dengan Papa nescaya mengenal
'uhanNya bersiat dengan *aya dan
 • apabila mengenal dirinya bersiat dengan siat &ana nescaya
mengenal 'uhanNya bersiat dengan Ba?a dan
• apabila mengenal dirinya bersiat dengan baru nescaya mengenal
'uhanNya bersiat dengan 8adim.

Asal *ejadian Daripada Nur Muhammad

$dapun asal kejadian segala Ashyaa52sesuatu yang dijadikan Allah3  ini

mengikut pendapat #u3ah dijadikan dia daripada "ur Muhammad manakala "ur
Muhammad itu dijadikan daripada "urul ?at iaitu mereka berpegang kepada hadis
 /abir yang tersebut di dalam kitab $d-:urul-"afs yang bermaksud4
Awal-awal barang yang telah dijadikan +leh Allah 'aala itu Nur Nabi
engkau hai )abir. Maka menjadi 1a Allah daripadanya2Nur Muhammad3
akan beberapa Asyaa5 dan kamu daripada demikian itu Asyaa5.
%ai )abirJJJ..bahawasanya Allah 'aala menjadi 1a sebelum Asyaa5 akan
Nur Nabi engkau daripadaNya 2Nurul 7at3
Bahawasanya Allah 'aala menjadi 1a akan !uh Nabi SAW. daripada
7atNya dan menjadi 1a akan alam sekelian daripada Nur Muhammad SAW.
 Tiga hadis ini Ihtimal&berpegang( penulis belum berjumpa ,a*i atau #anad
siapakah yang mengeluarkan ini hadis. Tetapi ditanggung atas pendapat rang #u3
baha*asanya hadis ini diri*ayatkan daripada /abir4 maka kita tidak berani hendak
menlak pendapat su3 itu kerana sedikit ilmunya dan kurang pengetahuan.
:an rang-rang #u3 mentafsir hadis ini mengikut kaedah yang terang dan jelas di
sisi mereka kerana setengah glngan mentafsirkan hadis ini menyele*eng daripda
hakikat dan tujuan asal iaitu bagi #u3 hadis ini ada sedikit tak*il iaitu dari segi "ur.
Mengikut pendapat rang-rang #u3 maksud "ur "abi #$. itu bukan "ur dengan
makna %ahaya %erah seperti %ahaya matahari atau bulan atau lain-lainnya. bahkan
adalah ia&"ur( dengan makna ,uh kerana faham daripada hadis yang ketiga dan
 juga kerana ,uh "abi #$. itu dijadikan akan segala $syaa. Inilah maksud hadis
,asulullah #$. yang bermaksud4
"Adam bapa segala tubuh dan aku bapa segala !uh".
Maka adalah ,uh "abi #$. itu asal segala ,uh maka dinamakan dia4
• Ma$harul Atam
• *hataman Nabiyin Wasayyidin Mursalin Warahmatan (i5aalamin
F*esudahan Nabi dan Penghulu !asul-!asul dan !ahmat untuk
sekelian alamG.
$dapun maksud dengan "urul ?at $llah Taala itu bukan "urul ?at dengan makna
%ahaya ?at kerana "ur dengan dengan makna %ahaya itu makhluk&suatu yang lain
daripada $llah(. Barangsiapa mensifat $llah Taala dengan makhluk maka
 jadi *A&1! ia aliya5ubilFah bahkan adalah Ia nama bagi #ifat 'amalat Tuhan yang
tak terhingga banyaknya dan pada istilah rang #u3 memadailah membilang empat
#ifat jua iaitu4
• 8udrat
• 1radat
• 1lmu
• *alam
dan termasuk A5yan Saabitah. Inilah yang dinamakan "urul ?at $llah Taala.
 !ingkasan Martabat 'ujuh

Peringatan dari Suluk 

Perbincangan tajuk ini adalah meliputi 1lmu 'ah?i? yang menjadi puncak
atau pati kepada 1lmu :suluddin2Siat 60 1lmu *alam1lmu 'auhid dsb3.
*epada anda yang menghadapi masalah untuk memahaminya sebaiknya
mengadaplah guru-guru yang Alim dalam bidang ilmu ini2:suluddin3 .
Anda mesti mengenali dan menguasai 1lmu :suluddin terlebih dahalu
sebelum b+leh berkenalan dengan 1lmu 'ak?i? ini. )ika tidak anda akan
bermasaalah dan menemui masalah. Perbincangan tajuk ini Suluk
paparkan hanya untuk ahli-ahlinya yang telah 5clear5 ilmunya dengan
• Siat-siat yang Wajib yang Mustahil ang %arus bagi Allah
• Siat Siat *etuhanan dan makna *etuhanan
• Perbe$aan makna Allah dan makna *etuhanan
• %akikat *etuhanan
• *enal Siat 1stigna5 dan 1tik+r Allah dan perkara-perkara yang
mela$imi kedua-duanya.
• B+leh membe$akan 1ti?ad )abariah Mukta$ilah 8adairiah dan Ahli
Sunnah Wal-)ammah21mam Abu %assan Ass5ari dan 1mam Maturidhi3
• B+leh memahami pembahagian siat-siat Allah kepada Nasiah
Salbiah Maani dan Maknuwiyah.
• Menguasai Siat-siat Allah yang berada dalam Martabat 7at
Martabat Siat dan Martabat Asma.
• 'ahu apa yang dina4kan dan diisbatkan dalam kalimah Syahadah.
• &aham dan jelas mengenai takluk-takluk semua siat Maani.
• Perbe$aam makna dan maksud antara 51ti?ad dan Syuhud.
• Dan yang lain-lainnya berkaitan dengan pengajian 1lmu :suluddin.
 /ika tidak abaikan dulu Martabat Tujuh ini dan alihkan usaha anda untuk menguasai
Ilmu 2suluddin dahulu. /ika semua sudah %lear bagi anda silalah ikuti perbin%angan
di ba*ah.

#etengah daripada jalan mengenal $llah Taala itu ialah dengan mengetahui
perjalanan Martabat Tujuh kerana adalah ia setengah daripada kaedah yang bleh
menyampaikan kepada makrifat $llah Taala. :engan ianya juga dapat mengetahui
asal usul kejadian diri kita dan mengetahui Martabat Musyahadah yang
dinamakan Syuhuudul *ashrah &il Wahdah.
Martabat Pertama Ahdiah
Martabat Ahdiah yang dinamakan Martabat (a 'a5un&martabat yang tiada
nyata akikat Muhammadiah( dan dinamakn juga 7at Al-Mutlak  atau 7at Al-
Bakhat iaitu memandang dengan hati akan semata-mata ujud ?at $llah Taala
dengan tiada iktibar #ifat"ya dan $sma"ya dan $faal"ya dengan sekira-kira ghaib
segala $lam dan dirinya&hamba( dengan memandang $llah Taala4 tiada ingat dalam
hatinya hanya $llah Taala jua.
:an martabat ini adalah Martabat Siat Nasiah &istilah Ilmu 2suluddin( kerana
martabat ?at pada ulama Tah)i) daripada $hli Tasauf. :an tiada sampai kepada
darjah martabat ini melainkan sentiasa berbimbang dengan 5ikir $llah kerana
martabat ini Martabat Wahdatul-Wujud2ujud yang 7sa(. 'ata #idi MustaKa $l-
Bakri ,ahimallahi Taala4
 %Ketahuilah olehmu bahawasanya jalan yang terlebih hampir makrifat
kepada Allah &aala itu ialah ikrullah5 bahawasanya ahli 3ikir itu Ahli Allah
dan dialah orang yang tertentu hampir dan kedudukan yang hampir dan
martabat mereka itu ialah mertabat yang diperayai Allah &aala rahsia(ya
dan menapai mereka itu dengan sebab yang demikian itu akan martabat
orang-orang dahulu iaitu mereka yang dapat petunjuk dan jauh daripada
 jalan murka dan sesat%#
Martabat *edua Wahdah
Martabat Wahdah yang dinamakan dia martabat 'a5un Awal &"yata 6ang
Aertama( dan dinamakan juga Syu5un 7aatiah ertinya pekerjaan ?at dan
dinamakan juga Bakikat Muhammadiah dan Syuhuudul Wahdah &il *asrah.
:an martabat ini adalah keadaan Siat Maani yang tujuh  kerana #ifat Maani itu
martabat sifat. Martbat ini adalah ibarat daripada Ilmu $llah Taala dengan ?at"ya
dan segala #ifat"ya dan segala yang maujud atas jalan Ijmal iaitu tiada bleh
dibe5akan setengah dengan setengahnya dan takluk dalam martabat ini takluk
Suluhi2Istilah Ilmu 2suluddin(.
Martabat *etiga Wahdiah
Martabat Wahdiah yang dinamakan dia Martabat 'a5yun Saani ertinya nyata
yang kedua dan dinamakan juga A5an Sabitah dan %akikat 1nsaaniah.
Dan dalam ini takluk 1lmu dan 1radat adalah 'akluk 'anji$i 8adim dan
'aklum 1radat adalah 'aklum Suluhi 8adim.
$dapun martabat ini keadaan Siat Maknuwiyah kerana #ifat Maknu*iyah adalah
martabat $sma dan adalah martabat ini ibarat daripada ilmu $llah Taala dengan
?at"ya dan sifatnya dan segala makhluk atas jalan per%eraian dan perbe5aan
setengah dengan setengahnya.
Maka tiga martabat @$hdiah ahdah dan ahdiahini 8adim lagi A$ali kerana ia
martabat yang dibangsakan kepada 'etuhanan. $dapun sekelian makhluk *ujud di
dalam Ilmu L$llah jua belum 5hhir kepada ujud 'hriji.
Martabat *eempat Alam Arwah
Martabat Alam Arwah yang dinamakan dia Nur Muhammad SAW. iaitu ibarat
daripada keadaan suatu yang seni yang semata-mata belum menerima susunan
dan belum bleh dibe5akan.
Martabat *elima Alam Mishal
Martabat Alam Mishal ini ibarat daripada suatu daripada suatu yang seni yang
tiada menerima susunan dan tak bleh men%eraikan setengah dengan setengahnya
dan tiada menerima belah bahagi.
Martabat *eenam Alam 1jsam
Martabat Alam 1jsam ibarat daripada suatu yang bersusun daripada api angin
air tanah dan menerima ber%erai setengah dengan setengahnya seperti segala
 jisim-jisim.
Martabat *etujuh Alam )amik 
Martabat $l-/amik dan dinamakan dia Martabat 1nsan.
Peringatan
$dapun martabat yang pertama yakni Martabat $hdiah ialah Martabat $l-?huhur
iaitu martabat semata-mata *ujud ?at $llah Taala4 belum 5hhir kenyataan ?at
$llah Taala kepada yang lain hanya semata-mata ujud ?at $llah Taala jua dan
dinamakan dia juga Martabat haibil Mutlak kerana *ujud $llah Taala pada
martabat ini )haib daripada akal dan pan%aindera.
Dan enam martabat lagi dinamakannya Martbat Al-7h+hir seperti Martabat
ahdah dhhir akikat Muhammad yang dinamakannya Tayun $*al dan Martabat
 ahdiah 5hhir akikat Insaniah yang dinamakannya Tayun $*al. :an tiga
martabat ini adalah ialah martabat yang ajib lagi adim.
Empat martabat yang kemudian iaitu Martabat $lam $r*ah dan Martabat $lam
Mithal dan Martabat $lam Ijsam dan Martabat $lam Insan maka sekeliannya itu
Martabat Mumkin yang adis atau Makhluk&sesuatu yang baru yang menerima ada
atau tiada(. Mumkin yang adis&baru<suatu lain daripada $llah( ini *ujud dalam tiga
tempat iaitu4
/.ujud dalam Martabat Ta6un $*al yakni Martabat Wahdah iaitu sabit dalam
Ilmu $llah Taala atas jalan Ijamal yang dinamakan ujud dalam martabat ini ujud
#uluhi dan ujud Ta)diiri atau #yuun ?aatiah seperti 3rman $llah dalam #urah $l-
,ahman4=E yang bermaksud4
%.ermula Allah &aala pada tiap-tiap waktu Ia dalam memperbuat
 perbuatan%
iaitu ujud $lam dalam martabat ini ujud Ta)dir dalam Ilmu $llah belum *ujud
pada 'hriji.
6. ujud dalam Martbat Ta6un Thani yakni Martabat Wahdiah iaitu ujud Ta)diiri
yang sabit dalam Ilmu $llah Taala yang Tafsiili yang dinamakan *ujud alam ini
ujud #uluhi atau $6an #abitah iaitu sabit Ta)dir segala $lam di dalam ilmu $llah
 Taala dengan per%eraian dan perbe5aan setengah akan setengahnya tetapi belum
5hir *ujudnya pada 'hriji.
>.. ujud pada 'hrij yakni pada dhhir dinamakan dia ujud Tanji5i dan $6an
'hrijah dan Mumkin atau makhluk atau $lam adis seperti 3rman $llah dalam
adis udsi yang bermaksud4
%Adalah Aku perbendaharaan yang tersembunyi5 maka Aku suka bahawa
 Aku dikenali oleh hambaKu5 maka Aku jadikan makhluk maka mengenal ia
akan Aku#%
$dapun Alam yang Maujud pada *h+rij itu empat alam iaitu4
/. Alam Arwah dinamakan dia "ur Muhammad #$. seperti sabda "abi #$. yang
bermaksud%4ermulaan yang dijadikan oleh Allah &aala (urku daripada
(ur(yaAllah)%# Inilah asal kejadian ruh makhluk.
6. Alam Mithal iaitu ibarat daripada per%eraian ruh yang tersebut itu kerana asal
,uh itu satu jua. Maka apabila berbilang beberapa rupa yang berbe5a dinamakan
dia $lam Mithal. $hli Tasauf buat %nth $lam $r*ah seperti laut dan $lam Mithal
itu seperti mbak yang di dalam laut itu. Maka mbak itu berbe5a-be5a pada
rupanya dan pada asal dan hakikatnya satu jua iaitu laut. :emikianlah segala
hakikat ,uh tiada berbilang-bilang ia hanya berbilang-bilang rupa $lam Mithal jua.
$dapun $lam $r*ah dan $lam Mithal tidak didapatkan dia dengan pan%aindera
yang lima yang 5hhir ini melainkan didapatkannya dengan "ur Iman yang
dipertaruhkan dalam hati hamba yang dikasihi kerana $lam $r*ah dan $lam Mithal
itu "ur. Maka tiada didapatkan "ur melainkan dengan "ur. :inamakan $lam $r*ah
dan alam Mithal ini $lam Malakut dan $lam haib. :an dengan martabat ini dapat
mengenal martabat yang tiga terdahulu yang adim itu. $pabila dapat mengenal
tiga martabat yang adim ini nes%aya dapat mengenal $llat Taala dengan sebenar-
benar pengenalan.
9. Alam 1jsam dinamakan dia $lam Mulki dan $lam #yahadah dan iaitu yang
didapat dengan pan%aindera lima yang 5hhir.
>. Alam 1nsan iaitu manusia yang elk kejadiannya seperti 3rman $llah yang
bermaksud4 D#esungguhnya 'ami jadikan akan manusia itu seelk-elk kejadianD
dan juga manusia adalah semulia-mulia makhluk Tuhan seperti 3rman"ya yang
bermaksud D:emi sesungguhnya 'ami mempermuliakan anak %u%u $dam.D Maka
inilah dinamakan Insanul 'amil yang setengahnya sampai kepada Ma)am $mbiya
dan setengahnya kepada Ma)am $ulia dan lain-lain lagi.

15ti?ad ang Bidaah

Iti)ad atau pegangan hati yang bidaah dan salah lagi kufur jika diamalkannya.
Ianya banyak didapati pada rang-rang Melayu dan lain-lainnya. 'esesatan mereka
itu amat banyak tetapi saya tuliskan dalam risalah ini sekadar apa yang
dinakal&diambil( daripada guru saya dan daripada kitab-kitab 2suluddin dan
majalah-majalah dan sebaran ilmu kerajaan dan mulut ke mulut supaya jadi
panduan bagi kaum muslimin dan muslimah dapat menjauhi diri daripada belajar
dan beramal. Mudah-mudahan selamat agamanya.
1nilah sebahagaian pendapat pegangan atau 51ti?ad yang menyalahi akan
hukum Syarak 
Nabi Muhammad itu 7at 'uhan misalnya seperti garam ialah air laut
/. bukan lainnya. Berubah namanya2garam3 kemudian daripada
bekunya2air laut3jua.
6. Diri itu 'uhan dan Muhammad dan Adam.
9. Nabi Muhammad itu jadi !asul di dunia jadi 'uhan di akhirat.
Nabi Muhammad anak Abdullah itu bukan sebenarnya %a? tapi yang
>.
sebenarnya Muhammad satu lagi.
;. Nabi Muhammad itu ialah 'uhan.
Sebenar-benar aku itu siat Muhammad dan sebenar-benar Muhammad
.
itu siat Allah.
=. 'uhan itu martabat makhluk dan Allah itu martabat akhirat.
Siat Allah itu ruh bagi Nabi Muhammad siat Muhammad ruh bagi
C.
manusia siat manusia ruh bagi binatang.
%ampir nak mati itu nampak cahaya serah yang amat cerah. 1tulah
<.
'uhan.
/0
Awal pun Nur Akhir pun Nur Nur itu $at Allah5 Nur itu Muhammad.
.
//
Sewaktu nak sembahyang pandang cahaya. 1tulah 'uhan.
.
Pandang ketika nak sembahyang akan ruh dirinya hingga nampak lihat
/6 rupa itu ialah Allah dan sebenarnya itu ialah Nabi Muhammad. Maka
. sembahyang yang dapat lihat rupa itu terlebih baik daripada
sembahyang yang lain >0 tahun.
/9 Allah Muhammad Adam itu satu jua Allah itu 7at Muhammad itu
. Siat Allah Adam itu A5aal Allah. Maka sekelian itu 8adim.
/>
Anak mata itu ialah Allah.
.
/; Mentasir dan berpegang serta 51ti?ad dalam hati akan makna (a ila ha
. illa (ah itu iaitu Aku sebenar-benar 7at Allah.
/ Nabi Muhammad itu dijadikan akan dia daripada nur Allah2dengan
. makna cahaya3 atau 51ti?ad Nabi Muhammad itu dijadikan daripada 7at
 atau daripada mana-mana Siat nescaya ka4r ia.
/=
Sembahyang itu sembah !uh Mahmudah.
.
/C
Sujud sembahyang itu sujud akan Adam.
.
/<
!ukuk sembahyang niat kucup atau sembah pusat Nabi Muhammad.
.
Sembahyang itu memadai dengan niat dalam hati jua. 'ak payah
60
mengerjakan rukun yang /9 itu iaitu niat yang termaklum di sisi
.
mereka.
1nsyaalah akan ditambah lagi 51ti?ad-5iti?ad yang salahsesat dari semasa
ke semasa.