PENDIDIKAN SENI VISUAL DALAM PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK PSV2023E

TAJUK 4 : MEMBENTUK DAN MEMBUAT BINAAN

SINOPSIS

Kursus ini meliputi pengetahuan asas dalam bidang membentuk dan membuat binaan binaan
Pendidikan Seni Visual pra sekolah. Ia menekankan kepada proses mengenal arca, stabail,
asemlaj , origami, diorama, model, boneka. Ia juga memberi keutamaan kepada proses
mengenal, menyelidik dan membuat hasil seni tersebut. Bakal guru diharapkan agar dapat
menggunakan bakat yang ada sebanyak mungkin untuk berfantasi, berkreativiti, membuat
inovasi dan mereka cipta semasa proses pengajaran dan pembelajaran berjalan. Cara ini akan
dapat menjadikan murid bertambah yakin dan seronok semasa melalui fasa tersebut.

HASIL PEMBELAJARAN

Di akhir topik ini, pelajar dapat :.

1. Memahami definisi membentuk dan membuat binaan

2. Mengenal gubahan 2 dan 3 dimensi
3. Mendedahkan teknik penggunaan alat dan bahan yang sesuai dengan aktiviti
yang dipilih
4. Dapat menghasilkan gubahan 2 dan 3 dimensi

KANDUNGAN TAJUK 4:MEMBENTUK DAN MEMBUAT BINAAN

TAJUK4 MEMBENTUK DAN MEMBUAT BINAAN
4.1 Konsep membentuk dan membuat binaan
- Definisi
- Gubahan 2 dan 3 dimensi
4.2 Alat dan Bahan
- Penggunaan
- Pengubahsuaian
4.3 Aktiviti membentuk
- Teknik menguli, memicit, lipatan, gulungan, luakan, paper mache,
- Aktiviti membentuk – Origami, Mobail, Stabail, topeng, arca
4.4 Aktiviti membina
- domestik, arca timbul, asemblaj, mobail, stabail, diorama, model, boneka
4.5 Aplikasi Teknologi Maklumat dan Komunikasi
4.6 Persembahan hasil karya
- Mentafsir – Aktiviti, idea, alat, bahan dan proses
- Apresiasi karya seni

*Aktiviti yang dirancang dan dilaksanakan perlulah disesuaikan dengan peringkat

umur kanak-kanak

51
PENDIDIKAN SENI VISUAL DALAM PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK PSV2023E

Konsep dan definisi membentuk dan membuat binaan

4.1 Definisi Bidang membentuk dan membuat binaan

Bidang kegiatan membentuk dan membuat binaan merupakan salah satu aktiviti yang
mengandungi karya yang berbentuk 3 dimensi. Berdasarkan rekaan bentuk tersebut, pelbagai
jenis kraf boleh dihasilkan. Bidang ini juga boleh mengembangkan persepsi murid terhadap
aspek seni dari segi ruang, bentuk, imbangan, struktur dan kestabilan. Ia memainkan peranan
yang amat penting dalam perkembangan kanak-kanak serta membolehkan pemikiran yang
kreatif dibina dari segi seni.

4.1.1 Definisi Gubahan 2 dimensi dan 3 dimensi

Aktiviti membentuk dan membuat binaan boleh dihasilkan dengan 2 cara iaitu gubahan 2 dan 3
dimensi.Gubahan 2 dimensi merupakan hasil karya dimana bentuknya tidak dapat disentuh
tetapi dapat dinikmati melalui deria penglihatan. Ia mempunyai permukaan yang rata tetapi
lukisan yang dihasilkan kelihatan seperti 3 dimensi kerana mempunyai tona dan isipadu.
Contoh gubahan 2 dimensi adalah lukisan objek yang dilakar dalam pelbagai sudut dan
mempunyai kesan tona cahaya. Dengan melihat lukisan tersebut, kita lebih mudah memahami
bentuk keseluruhan objek tersebut.

Gubahan 2 dimensi

52
PENDIDIKAN SENI VISUAL DALAM PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK PSV2023E

Bentuk 3 dimensi merupakan objek yang bersifat konkrit, berisipadu, boleh disentuh dan dirasa
dan dilihat. Bentuk 3 dimensi boleh dilihat dari sudut pandangan sisi, kiri, kanan, atas dan
bawah. Ia boleh terdiri dari objek semula jadi atau objek buatan manusia.

Gubahan 3 dimensi

4.2 Alat dan bahan

Pengajaran seni visual perlu dijalankan dengan menyerapkan unsur-unsur seni secara
menyeluruh. Ia boleh dilakukan disetiap penjuru kawasan sekolah yang mungkin berupa ,
mural, kraf pasu dari bahan guna semula atau alat muzik ciptaan sendiri, topeng dari bahan
kertas, tong sampah dari tin kosong dan sebagainya berdasarkan kemudahan alat bahan yang
ada disekolah tersebut.

Antara bahan yang boleh digunakan bagi aktiviti membentuk dan membuat binaan yang sesuai
untuk murid pra sekolah ialah plastersin, tanah liat, tepung, paper mache,straw minuman,
bahan guna semula seperti botol minuman, kotak kosong, plastik barang dan sebagainya. Bagi
murid pra sekolah, bakal guru perlu memberi penekanan dari sudut keselamatan agar tidak
berlaku sebarang kecederaan kerana pada peringkat ini, koordinasi tangan dan mata murid
masih belum matang dan memerlukan pemerhatian guru.

4.3 Aktiviti Membentuk

Terdapat pelbagai teknik yang boleh diaplikasikan oleh guru untuk menghasilkan bentuk atau
membuat binaan iaitu teknik picitan seperti bahan tanah liat, doh tepung dan plastersin, teknik
pembungkusan, teknik lipatan iaitu penggunaan kertas atau bahan yang mudah dilentur, teknik
potongan seperti kepingan kertas, potongan tanah liat atau buah buahan menggunakan pisau
plastik, potongan botol mineral dengan bantuan guru, teknik cantuman seperti lego, kotak ,

53
PENDIDIKAN SENI VISUAL DALAM PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK PSV2023E

teknik guntingan seperti potongan kertas ang telah dilipat dan teknik luakan dalam membuat
arca menggunakan plastersin atau tanah liat.

Pelbagai teknik boleh dihasilkan seperti teknik potongan, teknik pembungkusan , teknik picitan
serta lingkaran dan teknik potongan dan cantuman.

Membuat pasu menggunakan tanah liat dan mereka cipta kapal terbang menggunakan cawan
polisterin

Membentuk objek buah-buahan menggunakan doh tepung yang diuli sendiri oleh murid

54
PENDIDIKAN SENI VISUAL DALAM PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK PSV2023E

Selain dari bahan yang telah dinyatakan diatas, beberapa pertimbangan lain perlu dan penting
untuk aktiviti membentuk dan membina seperti penggunaan bahan terbuang yang boleh
digunakan semula. Bahan daripada alam sekitar seperti buluh, buah kelapa , kulit siput juga
boleh dijadikan sebagai bahan untuk membina dan boleh dijadikan hiasan

4.4 Aktiviti Membina

Terdapat pelbagai aktiviti yang boleh dilakukan dalam bidang membentuk dan membuat binaan

Mobail

Mobail sering dijadikan sebagai bahan perhiasan.Ia boleh bergerak sendiri, berputar, berombak,
dan biasanya terawang-awang. Pelbagai bahan boleh digunakan seperti kertas, kulit siput

Mobail rama-rama

55
PENDIDIKAN SENI VISUAL DALAM PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK PSV2023E

Stabail

Bermakna statik, kukuh, mantap. Binaan yang teguh berasaskan binaan. Rekaan stabail boleh
dipelbagaikan mengikut kreativiti murid.Ia boleh digantung di dinding, tingkap atau pintu siling.
Pelbagai bahan boleh digunakan untuk menghasilkan arca stabail.

Stabail yang kukuh

Asemblaj

Merupakan himpunan bahan-bahan yang dibina dengan kukuh dan mempunyai daya estetik
yang menimbulkan suatu makna.Ia boleh dihasilkan secara kimpalan, skru, ikatan, acuan atau
binaan.

56
PENDIDIKAN SENI VISUAL DALAM PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK PSV2023E

Asemlaj pelbagai warna

Model

Merupakan aktiviti yang menghasilkan sesuatu dengan mengikut bentuk sebenar dan
nisbahnya berbeza samada dibesarkan atau dikecilkan.Contohnya seperti model rumah, model
kenderaan dan sebagainya.

Model kereta

Boneka

Boneka adalah sejenis permainan kanaka-kanak yang boleh digerak, dilakonkan oleh pemain
samada secara sentuhan atau arahan.Contoh boneka seperti boneka sarung tangan, boneka
lidi dan sebagainya

57
PENDIDIKAN SENI VISUAL DALAM PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK PSV2023E

Boneka jari

Topeng

Merupakan artifak yang dipakai di muka untuk perlindungan, persembunyian, persembahan

atau menghiburkan.Contoh topeng seperti topeng mata, topeng muka dan sebagainya

Topeng muka

Origami

Merupakan seni lipatan kertas yang diperkenalkan di Jepun.Ia berasal dari perkataan Jepun
iaitu ORIKAMI.Ia hanya perlu dilipat dan disisip tanpa memerlukan gam. Guru boleh mengajar
pelajar membuat origami dan boleh dijadikan hiasan, mobail dan arca.

58
PENDIDIKAN SENI VISUAL DALAM PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK PSV2023E

Origami kertas

Diorama

Sejenis binaan tiga dimensi (3D) yang mengandungi pelbagai objek.Objek yang dihasilkanboleh
disusun, digantung, didirikan atau dilekatkan pada tapak dan dinding kotak.

Diorama tema orang angkasa

Alat dan Bahan

Bil Teknik Alat dan Bahan Proses Hasil

1 Mobil Kertas warna, kertas Rupa beberapa objek yang Boleh digantung
keras, gum, tali, dibentuk dibentuk dan mengikut
dawai, gunting digantung menggunakan tali kesesuaian.

2 Stabail Kayu, tanah liat, Objek dibentuk dan dilekat Dipersembahan

kertas warna, gum , dengan kukuh dan teguh mengikut
gunting kesesuaian bahan

3 Asemlaj Daun kering, kayu, Objek disusun menjadi karya Dipersembahkan

kain perca, dawai, yang bertema dengan kreatif
mengikut citarasa

59
PENDIDIKAN SENI VISUAL DALAM PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK PSV2023E

kertas murid

4 Model Bahan guna semula Objek dibentuk mengikut Dipersembahkan

seperti botol, kotak , contoh sedia ada.Contoh: mengikut kreativiti
polisterin, tin Kenderaan murid

5 Boneka Stokin, kain, kulit Boneka dibentuk mengikut Dpersembahkan

telur rupa yang diingini bersama lakonan

6 Topeng paper mache,kain, Topeng dibentuk mengikut Dipersembahkan

kertas pembungkus bahan yang sesuai dengan
memakainya
7 Origami Kertas warna Dilipat mengikut tema yang Dipersembahkan
ingin dihasilkan dengan kreatif
mengikut citarasa
murid
4.5 Aplikasi teknologi maklumat dan komunikasi

Peranan guru sangat penting dalam membentuk sosial, sahsiah serta perkembangan kreativiti
kanak- kanak. Oleh itu peranan guru sangat penting dalam membantu kanak-kanak untuk
menguasai pelbagai pengetahuan dan kemahiran yang difikirkan sesuai. Penggunaan teknologi
maklumat merupakan cara yang sangat mudah untuk menyerapkanpengetahuan kepada murid
kerana iamemberi satu kelebihan kepada murid untuk melihat secara lebih visual. Dengan
hanya menggunakan persembahan power point, guru dapat menunjukkan proses penghasilan
dengan lebih jelas dan sistematik.Murid boleh menggunakan program MS Paintuntuk
menghasilkan kotak dan mencetak dalam bentuk 2 dimensi lalu dipotong untuk dijadikan kotak
yang berbentuk 3 dimenasi. Ini memberi peluang kepada murid untuk berkarya walaupun tanpa
bantuan dari guru.

4.6 Persembahan Akhir

Contoh aktiviti Membentuk flora dan fauna menggunakan bahan plastersin

Bagi murid pra sekolah, penggunaan acuan boleh digunakan untuk membentuk objek

60
PENDIDIKAN SENI VISUAL DALAM PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK PSV2023E

Alat pensel yang selamat digunakan boleh digunakan untuk mencipta jalinan pada
permukaan plastersin

Jika murid sudah mahir, mereka boleh mencipta objek menggunakan tangan tanpa
perlu acuan.

4.6 Persembahan Akhir

Kelihatan seorang murid pra sekolah sedang membina gunung berapi dengan menggunakan
bahan tanah liat.

Kanak-kanak dan karya seni

Menurut Brown (1980) kegiatan seni dapat meningkatkan dan mengembangkan pemikiran

61
PENDIDIKAN SENI VISUAL DALAM PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK PSV2023E

kritis kanak-kanak.Ia merupakan bentuk komunikasi awal kanak-kanak sebelum mereka

berupaya untuk bertutur dan dijadikan alat perhubungan yang berkesan untuk berinteraksi dan
meluahkan apa yang tergambar difikiran mereka Oleh itu, setelah murid menyiapkan kerja
mereka, guru perlu memberi peluang dan ruang kepada murid memberi tafsiran karya mereka
dan membuat apresiasi.

Contoh Mentafsir dan membuat apresiasi karya seni.

Mentafsir karya diatas

Karya seorang kanak-kanak pra sekolah menunjukkan satu rekaan gunung berapi yang
diperbuat daripada bahan tanah liat. Bahan tanah liat dibentuk menyerupai gunung. Terdapat
proses teknik picitan dalam penghasilan objek. Kelihatan juga jalinan yang dihasilkan oleh
murid bagi menggambarkan permukaan gunung berapi yang tidak sekata. Batu batu kecil
disusun dibawah objek. Tiada penggunaan warna dalam karya ini.

Apresiasi karya seni

Gunung berapi yang dihasilkan oleh murid ini nampak begitu realistik kerana pemilihan bahan
tanah liat yang sesuai dipicit dan dibentuk mengikut pengalaman sedia ada dan naluri mereka.
Tanah liat dibentuk agak besar dibahagian bawah dan mengecil dibahagian atas seperti bentuk
gunung. Penggunaan bahan tajam dengan mencakar mengikut aliran ketinggian objek
menghasilkan jalinan yang tidak sekata dan telah memaparkan permukaan yang kesat. Batu-

62
PENDIDIKAN SENI VISUAL DALAM PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK PSV2023E

batu kecil ditabur disekeliling objek bagi menunjukkan keadaan gunung berapi yang pernah
meletus.Tiada warna tambahan digunakan

1. Kategorikan jenis arca yang boleh menggunakan bahan buangan sebagai bahan utama.

2. Dengan menggunakan pengurusan grafik, senaraikan jenis-jenis origami yang sesuai

diajar kepada murid-murid pra sekolah.

3. Hasilkan satu bahan berfungsi yang diperbuat daripada bahan kertas surat khabar

63