1

‫باب الكلم‬
Bab Kalam
Ari ngaran kalam mungguh ulama ahli nahwu, eta ‫َا ْلالَك َ ُم‬
Ari ieu kalam, eta ‫ه َُو‬
Ucapn anu di ucapkeun ُ‫َال َّ ْفظ‬
Anu di susun-susun ‫َالْ ُم َركَّ ُب‬
Anu mere harti ُ‫َالْ ُم ِف ْيد‬
Kalawan bahasa arab ِ ‫اِب لْ َوضْ ع‬
Jadi ari syaratna kalam teh eta aya opat :
1. Lafazh, ari patokana lafad nyaeta
‫الص ْوةالْ ُم ْش َت ِم ُل عَ ٰىل ب َ ْع ِض الْ ُح ُر ْو ِف الْ ِح َجاِئ َّي ِة‬
َّ ‫َوه َُو‬
Hartosna: sora anu ngawengku kana sawareh huruf hijaiyah.
2. Murokab, ari Patokana murokkab nyaeta :
َ ‫َوه َُو َما تَ َركَّ َب ِم ْن لَك ِ َم َتنْي ِ فَاَ ْكرَث‬
Hartosna: lafazh anu kasusun tina dua kalimah atawa leuwih.
3. Mufid, ari Patokana mufid nyaeta:
َّ ‫الس ُك ْو ُت ِم َن الْ ُم َتلَك ِ ّ ِم َو‬
‫السا ِمع ِ عَلَهْي َا‬ ُّ ‫َوه َُو َما َافَدَ فَاِئدَ ًة حَي ْ ُس ُن‬
Hartosna: Kalimah anu kaharti, anu sae cicing ti jalmi anu nyariosna sareng ti
jalmi anu ngadanguna.
4. Wadho, ari Patokana wadho nyaeta :
ُّ ‫َوه َُو الْ َوضْ ُع الْ َع َريِب‬
Hartosna: kubahasa arab.
Ari ngaran kalam nyaeta anu pakumpul persyaratan anu opat. Contona
saperti lafad: ‫اء َزي ْ ٌد‬
َ ‫ َج‬,
Ari anu teu pakumpul persyaratan anu opat tadi, eta teu disebut kalam.
َ ‫ َج‬sabab teu kasusun tina dua kalimah, jeung ‫َزيْ ٌد‬
Saperti lafazh ‫اء‬ ‫َا ْن َج َاء‬
( hartosna lamun zaid datang ) sabab ngabutuhkeun kana kecap terusanana
nyaeta jawab (maka .....), jeung kecap-kecap basa lian arab teu disebut kalam
mungguh ahli nahwu
 1

Babagian Kalimah
Jeung ari babagian kalam, eta ‫َو َا ْق َس ُم ٗه‬
Aya tilu ‫ثَ َال ٌث‬
Hiji kalimah isim ٌ ‫ِامْس‬
Jeung kadua kalimah fi’il ‫َو ِف ْع ٌل‬
Jeung katilu kalimah haraf ‫َو َح ْر ٌف‬
Anu datang ieu haraf ‫َج َاء‬
Pikeun mere ma’na ‫ِل َم ْعىًن‬
Ari Kalimah eta kabagi tilu bagian :
1. Kalimah isim ( kata benda )
Ari Patokan kalimah isim nyaeta :
‫َوه َُو لَك ِ َم ٌة َدل َّ ْت عَ ٰىل َم ْعىًن يْف ْ ن َ ْف ِسهَا َولَ ْم تُ ْقرَت ً ا ِب َز َم ٍن َواضْ ًعا‬
Hartosna: hiji kalimah anu nuduhkeun kana ma’na dina awakna sorangan bari
ٌ ‫ِك َت‬
henteu dibareungan ku zaman, contona saperti lafad: ‫ َزي ْ ٌد‬, ‫اب‬
2. Kalimah fiil ( kata kerja )
Ari Patokan kalimah fi’il nyaeta :
‫َوه َُو لَك ِ َم ٌة َدل َّ ْت عَ ٰىل َم ْعىًن يْف ْ ن َ ْف ِسهَا َوا ْقرُت ِ ن َْت ِب َز َم ِن َواضْ ًعا‬
Hartosna: hiji kalimah anu nuduhkeun kana ma’na dina awakna sorangan bari
dibareungan ku zaman, contona saperti lafad: َ ‫ نَرَص‬, ‫ب‬
َ َ ‫رَض‬
3. Kalimah haraf (kata sambung )
Ari Patokan kalimah haraf nyaeta :
‫َوه َُو لَك ِ َم ٌة َدل َّ ْت عَ ٰىل َم ْعىًن يْف ْ غَرْي ِ هَا‬
Hartosna: hiji kalimah anu nuduhkeun kana ma’na dina lian awakna sorangan,
ْ ‫ ه‬, ْ ‫ يِف‬,‫لَ ْم‬
contona saperti lafad: ‫َل‬

Ciri-ciri Kalimah Isim

Mangka ari kalimah isim, eta ُ ‫فَااْل ِمْس‬
 1

Bisa di kanyahokeun ieu kalimah isim ‫يُ ْع َر ُف‬

Kalawan je’er tungtung ‫اِب لْ َخ ْف ِض‬
Jeung aya tanwinan ‫َوالتَّــ ْن ِو ْي ِن‬
Jeung ka asupan alif lam ‫َو ُدخ ُِل ْا َال ِل ِف َوالاَّل ِم‬
Jeung ka asupan huruf tukang ngaje’erkeun ‫َو ُح ُر ْو ِف الْ َخ ْف ِض‬
Jeung ari ieu huruf khofad nyaeta َ ‫َويِه‬
‫ َوالاَّل ُم‬,‫ َو ْالاكَ ُف‬,‫ َوالْ َبا ُء‬,‫ َو ُر َّب‬, ْ ‫ َويِف‬,‫ َوعَ ٰىل‬,‫ َو َع ْن‬,‫ َوا ِٰىل‬,‫ِم ْن‬
Ari kalimah isim eta bisa dikanyahokeun ku opat pirang-pirang ciri :
1. Je’er tungtung, contona saperti lafad: ‫ِب َزيْ ٍد‬
2. Tanwin , ari tanwin eta kabagi kana 4 bagian:
1) Tanwin tamkin, nyaeta: tanwin anu sok terapna kana isim mu’rob (isim
anu barobah), contona saperti lafad: ‫َزي ْ ٌد‬
2) Tanwin tankir, nyaeta: tanwin anu sok terapna kana isim mabni (isim anu
tara barobah) , contona saperti lafad: ‫ه‬mٍ ْ ‫ِس َب َوي‬
3) Tanwin muqobalah, nyaeta: tanwin anu sok terapna kana jama’ muannats
ٌ ‫ُم ْس ِل َم‬
salim, contona saperti lafad: ‫ات‬
4) Tanwin iwadh ( gaganti) contona: tanwin dina lafazh ٌّ ‫ لُك‬asalna ‫لُك ُّ َوا ِح ٍد‬
3. ka asupan alif lam contona saperti lafad ُ‫َالْ َح ْمد‬
5. Katerapan huruf anu sok ngajarkeun, jumlahna aya 10 nyaeta
‫ واللالم‬,‫ والاكف‬,‫ والباء‬,‫ ورب‬,‫ ويف‬,‫ وعىل‬,‫ وعن‬,‫ واىل‬,‫من‬
ARTI
HURUF
NO BAHAS CONTO HARTOSNA
JAR
A
1 ‫ِم ْن‬ Ti/tina ‫يَ ْر ِج ُع َامْح َدُ ِم َن الْ َم ْد َر َس ِة‬ Geus balik ki ahmad ti sakola

2 ‫ِا ٰىل‬ Ka/kana ‫َذه ََب َامْح َدُ ِا ٰىل الْ َم ْس ِج ِد‬ Geus init ahmad ka mesjid
3 ‫َع ْن‬ Ti/tina ِ ‫ب َ ِع ْي ٌد ِم َن الْ َعنْي‬ Jauh tina mata
4 ‫عَ ٰىل‬ Ka/kana ّmِ ‫َجلَ ْس ُت عَ ٰىل ْال ُك ْريِس‬ Diuk kaula kana korsi
5 ْ ‫يِف‬ Di/dina ‫َالْ َما ُء يِف ْ ْال َك ْو ِز‬ Ari cai eta dina wadah
 1

Loba ٍ‫ُر َّب َطا ِل ٍب اَن ِشط‬ Loba nu di ajar rajin

6 ‫ُر َّب‬
Saeutik ِ ‫ُر َّب َر ُج ٍل اَك ِرمْي‬ Saeutik lalaki nu mulya
7 ‫ِب‬ kalawan ِ ‫َك َتبْ ُت اِب لْ َقمَل‬ Nulis kaula ku pulpen
8 َ‫ك‬ saperti ‫َزيْ ٌد اَك لْ َب ْد ِر‬ Ari ki zaed eta saperti bulan
9 ‫ل‬ pikeun ‫اب ِل َب ْك ِر‬ ُ َ‫َا ْل ِكت‬ Ari buku eta pikeun ki zaed

Ciri-Ciri Kalimah Fiil

Mangka ari kalimat fi’il, eta ‫َوالْ ِف ْع ُل‬
Bisa di kanyahokeun ieu kalimat fi’il ‫يُ ْع َر ُف‬
Kalawan ka asupan lafad qod ‫ِب َق ْد‬
Jeung ka asupan sin tanfis ّ ِ ‫َو‬
ِ ‫السنْي‬
Jeung ka asupan lafad saufa ‫َو َس ْو َف‬
Jeung ka antelan ta’ tanis ‫َوالتَّا ِء لتَّْأ ِنيْ ِث‬
Anu sukun ieu ta tanis ‫َا َّلسا ِكنَ ِة‬
Ari ciri kalimah fiil eta aya opat :
1. Katerapan huruf ‫ قَ ْد‬, contona saperti lafad: ‫ي َ ُق ْو ُم‬
‫ قَ ْد‬, ‫قَ ْد قَا َم‬
2. Katerapan sin tanfis, contona saperti lafad: ‫َس َي ُق ْو ُم‬
3. Katerapan saufa taswif ‫ َس ْو َف‬, contona saperti lafad: ‫َس ْو َف ي َ ُق ْو ُم‬
4. Katerapan ta’tanis sakinah ‫ ت‬, contona saperti lafad: ‫ت‬ ْ َ ‫ رَض َ ب‬, ‫نَرَص َ ْت‬

Ciri Kalimah Haraf

Jeung ari kalimah haraf, eta ‫َوالْ َح ْر ُف‬
perkara ‫َما‬
Anu henteu ka campuran ‫اَل ي َ ْصلَ ُح‬
Sarta ieu kalimah,,naon ‫َم َع ُه‬
Ciri kalimah isim ِ ‫َد ِل ْي ُل ْا ِالمْس‬
 1

Jeung teu ka campuran ciri kalimah fi’il ‫َواَل َد ِل ْي ُل الْ ِف ْع ِل‬

Ari ciri kalimah haraf nyaeta teu bisa katerapan ciri fi’il jeung ciri isim.

‫باب االعراب‬
Bab I’rob
Ari ngaran I’rob, eta ‫َااْل ِع َْر ُاب‬
Ari ieu irob, eta ‫ه َُو‬
Barobahna pirang-pirang tngtung kalimah ‫تَ ْغ ِيرْي ُ َا َوا ِخ ِر ْاللَك ِ ِم‬
Karena beda-bedana amil ‫اِل ْخ ْت َال ِف الْ َع َوا ِم ِل‬
Anu asup ieu amil ِ ‫َادلَّ ِخةَل‬
Kana eta kalimah ‫عَلَهْي َا‬
Barobah dina lafadna ‫لَ ْف ًظا‬
Atawa barobah dina kira-kirana ‫َا ْوتَ ْق ِد ْي ًرا‬
Ari ngaran i’rob nyaeta barobah pirang-pirang tungtung kalimah ku sabab
beda-bedana amil anu asup kana eta kalimah, rek barobah dina lafazhna atawa
kira-kirana.
Contona parobahan dina lafazh
. ‫ َم َر ْر ُت ِب َزيْ ٍد‬,‫ َرَأيْ ُت َزيْدً ا‬,‫َج َاء َزيْ ٌد‬
Contona parobahan anu dikira-kiraeun
‫ مررت ِب ُم ْوىٰس‬, ‫ َرَأيْ ُت ُم ْوىٰس‬, ‫َج َاء ُم ْوىٰس‬
 Babagian I’rob
Jeung ari babagian I’rob, eta ‫َو َا ْق َس ُم ُه‬
Aya opat ‫َا ْرب َ َع ٌة‬
Hiji I’rob rofa ‫َرفْ ٌع‬
Jeung kadua I’rob nasab ‫َون َْص ٌب‬
Jeung katilu I’rob khofad ‫َو َخ ْف ٌض‬
Jeung ka opat I’rob jajem ‫َو َج ْز ٌم‬
Ari babagian i’rob eta aya 4: rofa’, Nashob, Khofadh (Jar) Jeung Jazm.
 1

Mangka eta tetep pikeun kalimah isim ‫فَ ِلاْل َمْس َ ا ِء‬
Tina I’rob anu opat َ ‫ِم ْن َذاكِل‬
Ari I’rob rofa ‫َرفْ ٌع‬
Jeung I’rob nasab ‫َون َِص ٌب‬
Jeung I’rob khofad ‫َو َخ ْف ٌض‬
Jeung henteu aya I’rob jajem ‫َواَل َج ْز َم‬
Dina eta kalimah isim ‫ِفهْي َا‬
 ari I’rob anu osok asup kana kallimah isim eta aya 3:
1. I’rob rofa’, contona saperti lafad: ‫َزي ْ ٌد جاء‬

2. I’rob nashob, contona saperti lafad ‫رأيت َزيْدً ا‬

3. I’rob khofadh, contona saperti lafad: ‫مررت ِب َزي ْ ِد‬
Jeung eta tetep pikeun kalimah fi’il ‫َو ِلاْل َفْ َع ِال‬
Tina I’rob anu opat َ ‫ِم ْن َذاكِل‬
Ari I’rob rofa ‫َرفْ ٌع‬
Jeun I’rob nasab ‫َون َْص ٌب‬
jeung Irob jajem ‫َو َج ْز ٌم‬
Jeung henteu aya I’rob khofad ‫َواَل َخ ْف َض‬
Dina eta kalimah fi’il ‫ِفهْي َا‬
 I’rob anu osok asup kana kalimah fi’il eta aya 3:
1. I’rob rofa Contona ُ ‫ي َ ْنرُص‬
2. I’rob nashob, contona: َ ‫َا ْن ي َ ْنرُص‬
3. I’rob jazm, contona: ْ ‫ل َ ْم ي َ ْنرُص‬
 1

‫باب االعراب‬
Bab Ciri-Ciri I’rob
Ciri-ciri I’rob Rofa
Eta tetep pikeun I’rob rofa ِ ‫ِل َّلرفْع‬
Ari opat pirang-pirang ciri ‫َا ْرب َ ُع عَاَل َم ٍة‬
Kahiji domah ‫َالضَّ َم ُة‬
Jeung kadua wau ‫او‬mُ ‫َوالْ َو‬
Jeung katilu alif ‫َوااْل َ ِل ُف‬
Jeung ka opat enun ‫ن‬mُ ‫َوالنُّ ْو‬
 Ari ciri i’rob rofa’eta aya 4,nyaeta (1) dhommah, (2) wawu, (3) alif, (4) nun.
Mangka anapon ari domah,,eta ‫ة‬mُ ‫فَ َا َّماالضَّ َم‬
Mangka aya ieu domah,,eta ‫فَتَ ُك ْو ُن‬
Jadi ciri ‫عَ َال َم ًة‬
Pikeun I’rob rofa ِ ‫ِل َّلرفْع‬
Dina opat pirang-pirang tempat ‫يِف ْ َا ْرب َ َع ِة َم َو ِاض َع‬
Hiji dina isim mufrod ‫ىِف ْا ِالمْس ِ الْ ُم ْف َر ِد‬
Jeung kadua dina jama taksir ِ ‫َومَج ْ ع ِ التَّ ْك ِسرْي‬
Jeung katilu dina jama mu’annas salim َّ ‫َومَج ْ ع ِ الْ ُمَؤ ن َِّث‬
‫السا ِل ِم‬
Jeung ka opat dina fiil mudore ِ‫َوالْ ِف ْع ِل الْ ُمضَ ِارع‬
Anu can pa antel ‫َاذَّل ِ ْي لَ ْم يَتَّ ِص ْل‬
Dina akhirna ieu fiil mudore,,nao ‫اِب َ ِخ ِر ِه‬
Hiji perkara oge ‫َشٌئْي‬
Ari dhomah bisa jadi alamat/ciri rofa’ dina 4 tempat:
1. Isim mufrod, contona saperti lafad: ‫اء َزي ْ ٌد‬
َ ‫َج‬
2. Jama’ taksir, contona saperti lafad: ‫َج َاء ّ ِالر َج ُال‬
 1

ُ ‫الْ ُم ْس ِل َم‬
3. Jama’ muannats salim, contona saperti lafad: ‫ات‬ ‫َج َاء‬
4. Fi’il mudhori’ anu teu katerapan nanaon tungtungna, contona: ‫َزي ْ ٌد‬ ُ ‫ي َ ْنرُص‬
Jeung anapon ari wau,,eta ‫َوَأ َّما َالْ َو ُاو‬
Mangka aya ieu wau,,eta ‫فَت َك ُو َن‬
Jadi ciri ‫عَاَل َم ًة‬
Pikeun I’rob rofa ِ ‫ل ِل َّرفْع‬
Dina dua tempat ِ ‫يف َم ِوضَ عنْي‬
Hiji dina jama muzakar salim َّ ‫يِف مَج ْ ع َالُ َمذكَّ ِر‬
‫م‬mِ ‫السا ِل‬
Dua dina pirang-pirang isim lima ‫َويِف اَأْل َسام ِء َالْخ َم َس ِة‬
Jeung ari ieu isim lima,,eta َ ‫ َويِه‬،
. ٍ‫و ُذو َمال‬,,
َ َ‫ َوفُوك‬,, َ‫ َومَح ُ وك‬,, َ‫وَأخُوك‬,, َ َ‫َأبُوك‬
Ari wawu bisa jadi alamat/ciri rofa’dina 2 tempat:
1. Jama’ mudzakkar salim, contona saperti lafad ‫اء الْ ُم ْس ِل ُم ْو َن‬
َ ‫َج‬
2. Asma`ul khomsah , contona saperti lafad:
. ٍ‫و ُذو َمال‬,,
َ َ‫ َوفُوك‬,, َ‫ َومَح ُ وك‬,, َ‫وَأخُوك‬,,
َ َ‫جاء َأبُوك‬
Jeung anapon ari alif,,eta ‫َوَأ َّما َاَأْل ِل ُف‬
Mangka aya ieu alaif,,eta ‫فَتَ ُك ُو ُن‬
Jadi ciri ‫عَاَل َم ًة‬
Pikeun I’rob rofa ِ ‫ل ِل َّرفْع‬
Dina isim tasniah ‫يِف تَثن ْ ِي َة اأْل َسام ِء‬
wungkul ‫خ ََّاص ًة‬
Ari alif bisa jadi alamat rofa’ dina satempat nyaeta dina isim tatsniah,
contona saperti lafad ‫ان‬ mِ َ‫َج َاء َّالزيْد‬
Mangka anapon ari enun,,eta ُ ُّ‫َوَأ َّما َالن‬
‫ون‬
Mangka aya ieu enun,,eta ‫فَت ُك ُون‬
Jadi ciri ‫عَاَل َم ًة‬
 1

Pikeun I’rob rofa ِ ‫ل ِل َّرفْع‬

Hiji dina fiil mudore ِ‫يِف الْ ِف ْع ِل َالُمضَ ِارع‬
Dimana-mana pa antel ‫َذا اتِّ َص َل‬
‫ِإ‬
Kana ieu fiil mudore,,,naon ‫ِب ِه‬
Domir tasniyyah ‫مَض رْي ُ تَثْ ِن َي ٍة‬
Atawa domir jama’ ٍ ‫َأ ْو مِض ِ رْي ُ ْمجع‬
Atawa domir mu’annasah mukhotobah ‫َأ ْومَض ِ رُي َالُمَؤ ن َّث ِة الُم َخ َاط َب ِة‬
Ari nun bisa jadi alamat rofa’ dina satempat, nyaeta dina:
Fi’il mudhori’ anu katerapan dhomir alif tatsniyah, dhomir wawu jama’, atawa
dhomir ya muannatsah mukhotobah. Tah fi’il ieu disebatna af’aul khomsah

Wazan َ ‫تَ ْف َع ِلنْي‬ ‫تَ ْف َعلُ ْو َن‬ ‫ي َ ْف َعلُ ْو َن‬ ‫تَ ْف َع َال ِن‬ ‫ي َ ْف َع َال ِن‬
Conto ‫تَ ْنرُص ِ ْي َن‬ ‫تَ ْنرُص ُ ْو َن‬ ‫ي َ ْنرُص ُ ْو َن‬ ‫تَ ْنرُص َ ِان‬ ‫ي َ ْنرُص َ ِان‬
 Muhimmah:
1. Patokan fi’il mudhori’:
‫َوه َُو َما َد َّل عَ ٰىل َحدَ ِث يُ ْق َب ُل الْ َحا َل َوااْل ِ ْس ِت ْق َبا َل‬
Hartosna: kalimah anu tuduh kana zaman eukeur/ bakal.
2. Patokan jama’ mudzakkar salim:
‫ َواَي ٍء َون ُْو ِن يِف ْ َحاةَل ِ النَّ ْص ِب َوالْ َج ّ ِر‬,ِ‫َوه َُو َما َد َّل عَ ٰىل مَج ْ ِع َّي ِة ب َِوا ِو َون ُْو ِن يِف ْ ٰا ِخ ِرهٖ يِف ْ َحاةَل ِ َّالرفْع‬
Hartosna: hiji lafazh anu nuduhkeun kana loba bari lalaki , ditambahan ku wawu
jeung nun dina tingkah rofa’, jeung ku ya sarta nun dina tingkah nashob jeung jar.
3. Patokan jama’ taksir
ٖ‫َوه َُو َما تَ َغرَّي َع ْن ِبنَا ِء ُم ْف َر ِده‬
Hartosna: Jama anu barobah tina adegan mufrodna.
 Ari parobahan jama’ taksir eta aya 6 warna, nyaeta:
1. Tabdil syakal faqot (dirobah baris), contona: ‫ َا َس ٌد‬jadi ‫( ُا ُس ٌد‬singa)
2. Ziyadah faqot (ditambahan hurufna), contona: ‫ ِص ْن ًو‬jadi ‫ان‬
mٌ ‫( ِص ْن َو‬dulur)
3. Naqosh faqot (dikurangan hurufna), contona: ‫ خُت ْ َم ٌة‬jadi ‫( خُت ْ ًم‬kamerkaan)
ٌ ‫ َر ُج‬jadi
4. Tabdil syakal ma’a ziyadah, contona: ‫ل‬ ‫( ِر َجا ٌل‬lalaki)
 1

5. Tabdil syakal ma’a naqosh, contona: ‫ َر ُس ْو ٌل‬jadi ‫ل‬

ٌ ‫( ُر ُس‬utusan)
َ ُ‫ غ‬jadi ‫ِغلْ َم ٌان‬
6. Tabdil syakal ma’a ziadah wa naqsh, contona: ‫ال ٌم‬
4. Patokan jama’ muanats salim
ِ ‫َوه َُو َمامُج ِ َع اِب َ ِل ٍف َواَت ٍء َم ِز َدتَنْي‬
Hartosna: kalimah isim anu dijama’keun ku alif jeung ta tambahan.
5. Patokan isim mufrod
‫َوه َُو َمالَيْ َس ُمثَنَّ َاواَل َم ْج ُم ْوعً َاواَل ُملْ َحقًاهِب ِ َم َاواَل ِم َن ْا َالمْس َ ا ِء الْ َخ ْم َس ِة‬
Hartosna: kalimah isim anu lain tatsniyah, lain mulhaq tatsniyah, lain jama’ lain
mulhaq jama’, jeung lain tina sawareh asma`ul khomsah .
 Catatan :
Ari syaratna asma`ul khomsah bisa dii’roban ku i’rob itmam (nyaeta tingkah
rofa’na ku wawu, tingkah nashobna ku alif, tingkah jar ku ya) eta aya 4, karena
ceuk qoidah:
‫ ِاضَ افَهُت َا ِل َغرْي ِ اَي ْء ُمتَلَك ِ ّ ِم‬# ‫ُم ْف َر َد ًة ُم َكرَّب َ ًة َواِضَ افَ ًة‬
Kudu mufrod kudu mukabbar kudu idhofah * Ulah diidhofahkeun kana ya mutakallim
Lamun teu cumpon syarat anu opat eta maka teu dii’roban ku I’rob itmam.
Saperti
- ْ ‫اء ٰااَب ُئمُك‬
َ ‫ َج‬sabab teu mufrod,
- ‫ َج َاء ُا َخيُّ َك‬sabab ditashghir,
- ‫ َج َاء ااْل ٰ ُب‬sabab teu diidhofahkeun,
- ْ ‫ َج َاء َايِب‬sabab diidhofahkeun kana ya mutakallim.
6. Patokan isim tatsniyah
‫ َواَي ٍء َون ُْو ٍن يِف ْ َحةَل ِ النَّ ْص ِب َوالْ َج ّ ِر َوفُ ِت َح َماقَ ْب َل الْ َيا ِء‬,ِ‫َوه َُو َما َد َّل عَ ٰىل اثْنَنْي ِ اِب ٰ ِل ٍف َون ُْو ِن يِف ْ َحةَل ِ َّالرفْع‬
‫َوالنُّ ْو ِن‬
Hartosna: kalimah isim anu tuduh kana dua bari ditambahan ku alif sarta nun dina
tingakah rofa’, ku ya sarta nun dina tingkah nashob jeung jar, bari di jabarkeun
huruf samemeh ya jeung nun na

Ciri-ciri I’rob Nashob

Jeung eta tetep pikeun I’rob nasab ‫َو ِللنَّ ْص ِب‬
Ari lima pirang-pirang ciri ٍ ‫مَخ ْ ُس عَاَل َم‬
‫ات‬
 1

Kahiji fatah ‫الْ َف ْت َح ُة‬

Jeung kadua alif ‫َواأْللَ ُف‬
Jeung katilu kasroh ‫َو ْال َكرْس َ ُة‬
Jeung ka opat iya ‫َوالْ َيا ُء‬
Jeung kalima enun ُّ ‫َو َح ْذ ُف‬
‫ن‬mِ ‫النو‬
Ari i’rob nashob eta bisa di kanyahokeun ku 5 pirang-pirang ciri:
(1) fathah, (2) alif, (3) kasroh, (4) ya, (5) ngabuang nun.
Mangka anapon ari fatah,,eta ‫الْ َف ْت َح ُة‬ ‫فََأ َّما‬
Mangka aya ieu fatah,,eta ‫فَتَ ُك ُو َن‬
Jadi ciri ‫عَ َال َم ًة‬
Pikeun I’rob nasab ‫ِللنّ ْص ِب‬
Dina tilu pirang-pirang tempat ‫يِف ْ ثَاَل ثَ ِة َم َو ِاض َع‬
Hiji dina isim mufrod ‫يِف ااْل مْس ِ امل ُ ْف َر ِد‬
Jeung kadua dina jama taksir ِ ‫َومَج ْ ع ِ التَّ ْك ِسرْي‬
Jeung katilu dina fi’il ِ‫عل املْضُ ِارع‬ ِ ‫َوالْ ِف‬
Dimana-mana asup ‫َذا َد َخ َل‬
Kana ieu fi’il mudore,,naon ِ‫ِإعَل ْيه‬
Amil tukang nganasabkeun ‫اَن ِص ٌب‬
Jeung acan pa antel ‫َولَم يَتَّ ِص ْل‬
Dina akhirna fi’il mudore,,naon ‫ِبَآ ِخ ِره‬
Hiji perkara oge ‫يَش ْ ٌء‬
Ari fathah eta bisa jadi alamat/ciri i’rob nashob dina 3 tempat, nyaeta:
ُ ْ‫َر َاي‬
1. Isim mufrod, contona saperti lafad: ‫ت َزيْدً ا‬
2. Jama’ taksir, contona saperti lafad: ‫ل‬mَ ‫الر َجا‬
ِ ّ ‫َر َايْ ُت‬
3. Fi’il mudhori’ anu tungtungna teu katerapan nanaon, contona: َ ‫َا ْن ي َ ْنرُص‬
Jeung anapon ari alif,,eta ‫َوَأ َّمااأْللَ ُف‬
 1

Mangka aya ieu alif,,eta ‫فت ُك ُو ُن‬

Jadi ciri ‫عَ َال َم ًة‬
Pikeun I’rob nasab ‫ل ِلنَّ ْص ِب‬
Huji dina isim lima ‫يِف اَأْلمَس َ ا ِءالْخ َم َس ِة‬
Contona saperti lafad َ‫حَن ْ َو رَأيْ ُت أاَب كَ َوَأخَاك‬
Jeung perkara anu nyarupaan ‫ه‬mَ ‫َو َما َأ ْشب‬
Kana ieu isim lima َ ‫َذاكِل‬
Ari alif eta bisa jadi alamat i’rob nashob dina satempat, nyaeta dina asma`ul
khomsah , contona saperti lafad: ٍ‫ت َااَب كَ َو َاخَاكَ َومَح َ اكَ َوفَاكَ َو َذا َمال‬
ُ ْ‫َر َاي‬
Jeung anapon ari kasroh,,eta ‫َوَأ َّماال َكرْس َ ة‬
Mangka aya ieu kasroh,,eta ‫فَتَ ُك ْو ُن‬
Jadi ciri ‫عَاَل َم ًة‬
Pikeun I’rob nasab ‫ل ِلنَّ ْص ِب‬
Dina jama mu’annas salim َّ ‫يِف مَج ْ ع ِ املَُؤ ن َِّث‬
‫السا ِل ِم‬
Ari kasroh eta bisa jadi alamat i’rob nashob dina satempat, nyaeta dina:
jama’ muannats salim, contona saperti lafad: ‫ات‬ِ ‫َر َايْ ُت الْ ُم ْس ِل َم‬
Jeung anapon ari iya,,eta ‫َوَأ َّماالْ َيا ُء‬
Mangka aya ieu iya,,eta ‫فَتَ ُك ْو ُن‬
Jadi ciri ‫عَاَل َم ًة‬
Pikeun I’rob nasab ‫ل ِلنَّ ْص ِب‬
Dina isim tasniah ‫يِف التَّثْ ِنيَّ ِة‬
Sareng jama muzakar salim ِ ‫َوالْ َج ْمع‬
Ari ya eta bisa jadi alamat i’rob nashob dina 2 tempat, nyaeta:
َّ ‫َر َايْ ُت‬
1. Isim tatsniyah, contona saperti lafad: ‫الزيْدَ ْي ِن‬
2. Jama’ mudzakkar salim, contona saperti lafad: َ ‫َر َايْ ُت الْ ُم ْس ِل ِمنْي‬
Jeung anapon ari ngabuang enun,,eta ‫ن‬mِ ‫َوَأ َّما َح ْذ ُف النُّ ْو‬
 1

Mangka aya ieu iya,,eta ‫فَي ُك ْو ُن‬

Jadi ciri ‫عَاَل َم ًة‬
Pikeun I’rob nasab ‫ل ِلنَّ ْص ِب‬
Dina pirang-pirang fi’il lima ‫يِف ااْل َفْ َع ِال الْ َخ ْم َس ِة‬
Anu ari rofana ieu fi’il lima,,eta ‫َالَّيِت ْ َرفْ ُعهَا‬
Ku tetep na enun ‫ات النُّ ْو ِن‬ ِ ‫ِبث َ َب‬
Ari ngabuang nun eta bisa jadi alamat i’rob nashob dina satempat, nyaeta
dina af’alul khomsah, contona: ‫َ ا‬ ‫ َا ْن ي َّ ْنرُص‬da asalan amah ُ ‫ ي َ ْنرُص‬keur rofa’na
Wazan-wazan af’alul khomsah sateu acan kateurapan amil nashob:
َ ‫ي َ ْف َع َال ِن تَ ْف َع َال ِن ي َ ْف َعلُ ْو َن تَ ْف َعلُ ْو َن تَ ْف َع ِلنْي‬
Wazan-wazan af’alul khomsah saatos kateurapan amil nashob:
ْ ‫َا ْن ي َّ ْف َع َال َا ْن تَ ْف َع َال َا ْن ي َ ْف َعلُ ْوا َا ْن تَ ْف َعلُ ْوا َا ْن تَ ْف َعيِل‬
Ciri-ciri I’rob Khofad
Eta tetep pikeun I’rob khofad ‫َو ِللْ َخ ْف ِض‬
Ari tilu pirang-pirang ciri ‫ثَاَل ُث عَاَل َمة‬
Kahiji kasroh ‫َا ْل َكرْس َ ُة‬
Kadua iya ‫َوالْ َيا ُء‬
Katilu fatah ‫َوالْ َف ْت َح ُة‬
Ari pirang-pirang ciri i’rob khofadh eta aya 3: (1) Kasroh, (2) Ya, (3)
Fathah

Jeung anapon ari kasroh ,,eta ‫فَأ َّما َا ْل َكرْس َ ُة‬

Mangka aya ieu kasroh,,eta ‫فَت ُك ْو ُن‬
Jadi ciri ‫عَاَل َم ًة‬
Pikeun I’rob khofad ‫ِللْ َخ ْف ِض‬
Dina tilu pirang-pirang tempat ‫يِف ثَ َالثَ ِة َم َو ِاض َع‬
Hiji dina isim mufrod ‫ىِف ْا ِالمْس ِ الْ ُم ْف َر ِد‬
 1

Anu henteu narima tanwin ‫َالْ ُم ْنرَص ِ ِف‬

Dua dina jama taksir ِ ‫َومَج ْ ع ِ التَّ ْك ِثرْي‬
Anu teu narima tanwin ‫َالْ ُم ْنرَص ِ ِف‬
Jeung katilu dina jama mu’annas salim َّ ‫َومَج ْ ع ِ الْ ُمَؤ ن َِّث‬
‫السا ِل ِم‬
Ari kasroh eta bisa jadi alamat/ciri i’rob khofadh dina 3 tempat, nyaeta :
1. Isim mufrod munshorif ( anu bisa narima tanwin ), contona : ‫ت ِب َزي ْ ٍد‬
ُ ‫َم َر ْر‬
2. Jama’ taksir munshorif, contona:ٍ‫َم َر ْر ُت ِب ِر َجال‬
ٍ ‫َم َر ْر ُت ِب ُم ْس ِل َم‬
3. Jama’ muannats salim, contona: ‫ات‬
Jeung anapon ari iya,,eta m‫فَأ َّماالياء‬
Mangka aya ieu iya,,eta ‫فَت ُك ْو ُن‬
Jadi ciri ‫عَاَل َم ًة‬
Pikeun I’rob khofad ‫ِللْ َخ ْف ِض‬
Dina tilu pirang-pirang tempat ‫يِف ثَ َالثَ ِة َم َو ِاض َع‬
Hiji dina pirang-pirang isim lima ‫ىِف ْا َالمْس َ ا ِء الْ َخ ْم َس ِة‬
Jeung kadua dina isim tasniyah ‫َوىِف التَّثْ ِنيَّ ِة‬
Jeung katilu dina jama muzakar salim ِ ‫َوالْ َج ْمع‬
Ari ya eta bisa jadi alamat/ciri i’rob khofadh dina 3 tempat, nyaeta:
1. Asma`ul khomsah , contona saperti lafad: ‫ك‬ َ ‫َم َر ْر ُت اِب َ ِب ْي َك َو َا ِخ ْي َك َومَح ِ ْي‬
‫َم َر ْر ُت اِب‬
2. Isim tatsniyah, contona saperti lafad: ‫َّلزيْدَ ْي ِن‬
3. Jama’ mudzakkar salim, contona saperti lafad: َ ‫ت اِب لْ ُم ْس ِل ِمنْي‬
ُ ‫َم َر ْر‬
Jeung anapon ari fatah ,,eta ‫َوَأ َّما الْ َف ْت َح ُة‬
Mangka aya ieu fatah,,eta ‫فَت ُك ْو ُن‬
Jadi ciri ‫عَاَل َم ًة‬
Pikeun I’rob khofad ‫ِللْ َخ ْف ِض‬
dina isim ِ ‫ىِف ْا ِالمْس‬
Anu henteu narima tanwin ‫َاذَّل ِ ي اَل ي َ ْنرَص ِ ُف‬
 1

Ari fathah eta bisa jadi alamat/ciri i’rob khofadh dina satempat nyaeta dina isim
ghoiru munshorif, (isim anu teu bisa narima tanwin), contona:

Ciri-ciri I’rob Jajem

Eta tetep pikeun I’rob jajem ‫َو ِللْ َج ْز ِم‬
Ari dua pirang-pirang ciri ‫عَاَل َمتَ ِان‬
Kahiji sukun ‫َا ُّلس ُك ْو ُن‬
Jeung Kadua ngabuang ‫َوالْ َح ْذ ُف‬
Ari pirang-pirang ciri i’rob jazm eta aya 2, nyaeta: Sukun jeung ngabuang
nun atawa huruf illat
mangka anapon ari sukun ,,eta ‫فَأ َّما َا ُّلس ُك ْو ُن‬
Mangka aya ieu sukun,,eta ‫فَي ُك ْو ُن‬
Jadi ciri ‫عَاَل َم ًة‬
Pikeun I’rob jajem ‫ِللْ َج ْز ِم‬
dina fi’il mudore ِ‫ىِف الْ ِف ْع ِل الْ ُمضَ ِارع‬
Anu soheh tungtung ‫َا َّلص ِح ْي ِح ْا َال ِخ ِر‬
Ari sukun eta bisa jadi alamat/ciri i’rob jazm dina satempat, nyaeta fi’il
mudhori’ shohih akhir. tegesna dina fi’il mudhori’ anu tungtungna lain mangrupa
huruf illat, contona saperti lafad ‫ل َ ْم يَرْض ِ ْب‬
mangka anapon ari ngabuang ,,eta ‫وَأ َّما الْ َح ْذ ُف‬
Mangka aya ieu ngabuang,,eta ‫فَي ُك ْو ُن‬
Jadi ciri ‫عَاَل َم ًة‬
Pikeun I’rob jajem ‫ِللْ َج ْز ِم‬
dina fi’il mudore ِ‫ىِف الْ ِف ْع ِل الْ ُمضَ ِارع‬
Anu mu’tal tungtungna ‫َالْ ُم ْع َت ُال ْا َال ِخ ِر‬
Jeung dina pirang-pirang fi’il ‫َوىِف ْا َالفْ َع ِال‬
Anu ari rofana ieu fi’il,,eta ‫َالَّيِت ْ َرفْ ُعهَا‬
 1

Ku tetepna enun ِ ‫ِبث َ َب‬

‫ات النُّ ْو ِن‬
Ari ngabuang (huruf illat/nun) eta bisa jadi alamat i’rob jazm dina 2 tempat,
nyaeta:
Fi’il mudhori’ mu’tal akhir (anu tungtung mangrupa huruf illat).
Saperti lafazh: ‫ يَ ْرمٖ ى يَغ ُْزو خَي ْىٰش‬lamun katerapan amil jazm kudu dibuang huruf
illatna, jadi: ‫ لَ ْم خَي ْ َش‬,,‫ لَ ْم يَغ ُْز‬,, ‫لَ ْم يَ ْر ِم‬
2. Af’alul khomsah , contona saperti lafad‫ل َ ْم‬ ‫ ي َ ْنرُص َ ا‬da asalna ma ‫ان‬mِ َ ‫ي َ ْنرُص‬
 Muhimmah
 Ari patokan isim ghoiru munshorif , nyaeta:
‫ َا ْو ِعةَّل ِ َوا ِحدَ ٍة تَ ُق ْو ُم‬, ‫لُك ُّ امْس ٍ َا ْش َب َه الْ ِف ْع َل ِب ِعل َّ َتنْي ِ فَ ْر ِع َّي َتنْي ِ تَ ْر ِج ُع ِا ْحدَ مُه َا ِاىَل الل َّ ْفظِ َو ْااُل خ َْرى ِاىَل الْ َم ْعىَن‬
ِ ‫َم َق َام الْ ِعل َّ َتنْي‬
Hartosna : sakur isim anu nyarupaan kana fi’il kalawan dua illat anu bangsa
cabang, hiji balik kana lafazh hiji deui balik kana ma’na, atawa hiji illat anu illat
dua.
 Ari illat fi’il eta aya 2 :
1. Lafzhiyah, nyaeta dicetakna fi’il tina mashdar ( ‫اق‬ْ ‫) ِا ْش ِت َق‬
2. Ma’nawiyah, nyaeta butuhna fi’il kana fa’il ( ‫) ِافْ ِت َق ْار‬.
 Ari illat-illat anu nyegah tanwin dina isim eta aya 10
, sakumaha dina qoidah:
‫ِامْج ً ْع ِو ِز ْن عَ ِداًل َا ِن ّ ْث ِب َم ْع ِرفَ ٍة ~ َر ِكّ ْب ًو ِز ْد جُع ْ َم ًة فَالْ َو ْص ُف قَ ْد مَك ُ َل‬
Jama’ wazan fi’ilna ta’nis sarta alamiah * Tarkib mazji ziadah ‘ujmah rejeung washfiah
Penjelasan :
1. Shighah muntahal jumu’. Ari patokan shighah muntahal jumu’ nyaeta:
‫َوه َُو لَك ُّ لَك ِ َم ٌة ب َ ْعدَ َا ِل ِف تَ ْك ِسرْي ِ هَا َح ْرفَ ِان َا ْو ثَاَل ثَ ُة َا ْح ُر ْو ِف َو َس ُطهَا َسا ِك ٌن‬
Hartosna : sakur kalimah anu saba’da alif taksirna aya 2 huruf atawa 3 huruf
anu huruf tengahna disukunkeun.
Ringkasan : ari segat muntahal jumu nyaeta bentuk jama anu anut kana wazan
‫فَ َعا ِل ْي ُل َافَا ِع ْي ُل تَ َفا ِع ُل تَ َفا ِع ْي ُل فَ َوا ِع ُل فَ َوا ِع ْي ُل َم َفا ِع ُل َم َفا ِع ْي ُل َم َفا ِع ْي ُل فَ َيا ِع ُل فَ َيا ِع ْي ُل‬ ‫فَ َعا ِل ُل‬
‫ي َ َفا ِع ْي ُل‬ ‫ي َ َفا ِع ُل‬
2. Wazan fi’il, nyaeta isim anu anut kana wazan fiil khusus
conto anu anut kana wazan ‫ اَ ْف َع َل‬nyaeta lafad ‫اَحْ َم َد‬,,
 1

3. Adal, hartosna pindahna isim tina hiji shighah kana shigah anu sejen tanpa
I’lal atawa tashrif, saperti ‫ َع ِم ُر‬asalna ‫عَا ِم ُر‬
Ringkasan :aria adal nyaeta kalimah isim anu anut kana wazan ‫فُ َع ُل‬
4. Ta’nits, hartosna kalimat anu nuduhkeun kana makna awewe, ari ta’nits
kabagi tilu:
a) Ta’nits lafzhi, yaeta isim anu tungtungna alif ta’nits atawa ta ta’nits
tapi makna lain awewe, contona: ‫صحْ َرا َء‬ َ ,َ‫َح ْمزَ ة‬
b) Ta’nits ma’nawi, yaeta isim anu maknana awewe bari teu katerapan
ciri ta’nits, contona: ‫َب‬ َ ‫زَ ْين‬
c) Ta’nits haqiqi, yaeta anu katerapan ciri ta’nits bari maknana
awewe, contona: َ‫فَا ِط َمة‬,
5. Alamiah, hartosna kalimat anu nuduhkeun kana ngaran, contona: ‫اَحْ َم َد‬
6. Tarkib mazji, hartosna ngarangkeupkeun dua kalimah jadi sakalimah,
Contona: ‫ت‬ ِ ْ‫َحضْ َر َمو‬
7. Ziadah alif nun, hartosna kalimat ngaran anu ditambahan alif jeung nun dina
tungtungna, contona: َ‫ضان‬ َ ‫َر َم‬
8. ‘Ajam, hartosna bahasa/ngaran anu lain bahasa arab ‫ ِإب َْرا ِه ْي َم‬:
9. Washfiyah, hartosna kata sifat, contona: َ‫َط َشان‬ ْ ‫ع‬
 Isim ghoiru munshorif kudu ngabogaan dua illat; lafzhiyah jeung
ma’nawiyah, atawa hiji illat anu nempatan dua illat
 Hiji illat anu nempatan dua illat nyaeta
1) alif ta’nits,
2) shighah muntahal jumu
 Illat ma’nawiyah aya dua nyaeta
1) washfiyah, hartosna nuduhkeun sifat
2) alamiyah hartosna nuduhkeun kana ngaran
 rincian isim goer munshofif
1. Alif ta’nis
2. Segat muntahal jumu
3. Wasfiyah ma’a Adal
4. Wasfiyah ma’a Wazan fiil
5. Wasfiyah ma’a Ziyadah alif nun
6. Alamiyah ma’a Adal
7. Alamiyah ma’a Wazan fiil
8. Alamiyah ma’a Ziyadah alif nun
9. Alamiyah ma’a Tarkib majzi
10. Alamiyah ma’a Ajam
11. Alamiyah ma’a Ta’nis
 1

Table Isim Goer Munsorif

ILAT PANYEGAH TANWIN CONTO
Hiji ilat anu 1 Alif ta’nis ‫ُح ْسىٰن خَص ْ َر َاء‬
nempatan
dua ilat 2 Segat muntahal jumu ‫َمشَ ايِخَ َم َصا ِب ْي َح‬
ILAT ILAT
CONTO
MA’NAWIYAH LAFZIYYAH
1 Adl ‫ثَ َال َث ُراَب َع‬
Wasfiyah 2 Wazan fiil ‫َافْضَ َل َا ْح َس َن‬
( kata sifat )
3
Ziyadah alif
nun
‫َع ْط َس َان َس ْك َر َان‬
Dua ilat 1 ‘adl ‫مُع َ َر ُزفَ ُر‬
Lafziyah
Jeung 2 Wazan fiil ُ‫َامْح َ دَ يَ ِزيْد‬
Ma’nawiyah
3
Ziyadah alif
nun
‫ُعثْ َم َان مِع ْ َر َان‬
Alamiyah
4 Tarkib majzi ‫َحرْض َ َم ْو ِت ب َ ْعلَ َب َك‬
( ngaran )
5 Ajam ‫ِامْس َ ا ِع ْي َل َا َد َم‬
6 Ta’nis ‫مَه ْ َز َة َزيْن َ َب فَا ِط َم َة‬

‫فصل فى المعرابات‬
Fashal Mu’robat
Ari pirang pirang kalimah anu di I’roban,, eta ‫َالْ ُم ْع َراَب ُت‬
Kabagi dua bagian ‫ِق ْس َم ِان‬
Ari sabagian,,eta ‫ِق ْس ٌم‬
 1

Di I’roban ‫يُ ْع َر ُب‬

Ku harkat ‫اِب لْ َح َر َك ِة‬
Jeung ari sabagian,, eta ‫َو ِق ْس ٌم‬
Eta di I’roban ‫يُ ْع َر ُب‬
Ku huruf ‫اِب لْ ُح ُر ْو ِف‬
Ari pirang-pirang kalimah anu dii’roban eta aya 2 bagian: (1) kalimah anu
dii’roban ku harkat, (2) kalimah anu dii’roban ku huruf
Mangka ari kali mah ‫فَاذَّل ِ ي‬
Anu di I’roban ieu kalimah ‫يُ ْع َر ُب‬
Kalawan ciri harokat,,eta ‫اِب لْ َح َر َك ِة‬
Aya opat pirang-pirang rupa ٍ‫َا ْرب َ َع ُة َان َْواع‬
Kahiji isim mufrod ‫َااْل ِمْس ُ الْ ُم ْف َر ِد‬
Jeung kadua jama taksir ِ ‫َومَج ْ ُع التَّ ْك ِثرْي‬
Katilu jama mu’annas salim َّ ‫َومَج ْ ُع الْ ُمَؤ ن َِّث‬
‫السا ِل ِم‬
Ka opat fiil mudore ‫َوالْ ِف ْع ُل الْ ُمضَ ِار ُع‬
Anu acan pa antel ‫َاذَّل ِ ْي لَ ْم يَتَّ ِص ْل‬
Kalawan tungtungna ieu fiil mudore ‫اِب َ ِخ ِر ِه‬
Hiji perkara oge ‫يَش ْ ٌء‬
Ari pirang-pirang kalimah anu dii’roban ku harkat eta aya 4
1) Isim mufrod,
2) jama’ taksir,
3) jama’ muannats salim,
4) fi’il mudhori’ anu can katerapan naon-naon tungtungna.

Jeung aria nu opat,,eta ‫َولُك ُّهَا‬

Di rofakeun ‫تُ ْرفَ ُع‬
Kalawan harkat domah ‫اِب لضَّ َم ِة‬
 1

Jeung di nasabkeun ‫َوتُ ْن َص ُب‬

Kalawan harkat fatah ‫اِب لْ َف ْت َح ِة‬
Jeung di je’erkeun ‫َوخُت ْ َف ُض‬
Kalawan harkat kasroh ‫اِب ْل َكرْس َ ِة‬
Jeung di jajemkeun ‫َوجُت ْ َز ُم‬
Kalawan sukun ‫اِب ُّلس ُك ْو ِن‬
eta sadayana dirofa’keun ku dhommah, dinashobkeun ku fathah, dijarkeun
ku kasroh, jeung dijazmkeun ku sukun.
Jeung kaluar ‫َوخ ََر َج‬
Tina anu opat,,naon َ ‫َع ْن َذاكِل‬
Tilu pirang-pirang perkara ‫ثَ َالثَ ُة َا ْش َي َاء‬
Hiji jama mu’annas salim ‫السا ِل ُم‬َّ ‫مَج ْ ُع الْ ُمَؤ ن َِّث‬
Di nasabkeun ieu jama mu’annas salim ‫يُ ْن َص ُب‬
Kalawan harkat kasroh ‫اِب ْل َكرْس َ ِة‬
Jeung kadua isim anu henteu narima tanwin ‫َو ْا ِالمْس ُ اذَّل ِ ي اَل ي َ ْنرَص ِ ُف‬
Di je’erkeun ieu isim goer munsorif ‫خُي ْ َف ُض‬
Kalawan harkat fatah ‫اِب لْ َف ْت َح ِة‬
Jeung katilu fiil mudore ‫َوالْ ِف ْع ُل الْ ُمضَ ِار ُع‬
Anu mu’tal akhirna ieu mudore ‫َالْ ُم ْع َت ُل ْا َال ِخ ِر‬
Di jajemkeun ieu fiil mudore ‫جُي ْ َز ُم‬
Ku ngabuang akhirna ieu mudore ‫حِب َ ْذ ِف َا ِخ ِر ِه‬
Kajaba tilu kalimah:
1. jama’ muannats salim anu ciri i’rob nashobna ku kasroh,
2. isim ghoiru munshorif anu ciri i’rob khofadhna ku fathah,
3. fi’il mudhori’ mu’tall akhir anu ciri i’rob jazm na ku ngabuang nun
tungtung.
 1

CIRI I’ROB KU HAROKAT

ROFA NASAB KHOFAD JAJEM
NO KALIMAH
Conto Conto Conto Conto
Isim mufrod Domah Fatah Kasroh
munsorif ‫َجا َء َزيْ ٌد‬ ‫َر َايْ ُت َزيْدً ا‬ ‫َم َر ْر ُت ِب َزيْ ٍد‬
1
Isim mufrod Domah Fatah Kasroh
goer munsofif ُ‫َجا َء َامْح َد‬ َ‫َر َايْ ُت َامْح َد‬ ‫َم َر ْر ُت اِب َمْح َ ِد‬
Jama taksir Domah Fatah Kasroh
munsorif ‫َجا َء ّ ِالر َج ُال‬ ‫َر َايْ ُت ّ ِالر َجا َل‬ ِ‫َم َر ْر ُت اِب ّ ِلر َجال‬
2
Jama taksir Domah Fatah Kasroh
goer munsofif ‫خ‬mُ ‫َجا َء َمشَ ا ِي ْي‬ ‫خ‬mَ ‫َر َايْ ُت َمشَ ا ِي ْي‬ ‫َم َر ْر ُت ِب َمشَ ا ِي ْي ِخ‬
Domah Fatah Kasroh
Jama mu’annas ‫َر َايْ ُت‬
3 salim ‫َجا َء ْت الْ ُم ْس ِل َم ُات‬ ِ ‫َم َر ْر ُت ابلْ ُم ْس ِل َم‬
‫ات‬
َ ‫الْ ُم ْس ِل َم‬
‫ات‬
Fiil mudore Domah Fatah Sukun
soheh ahir ُ ‫ي َ ْنرُص‬ َ ‫َا ْن ي َ ْنرُص‬ ْ ‫لَ ْم ي َ ْنرُص‬
4 Domah anu Ngabuang
Fatah
Fiil mudore di kira-kira huruf ilat
mu’tal ahir ‫يَ ْر ِمى‬ ‫َا ْن يَ ْر ِم َي‬ ‫لَ ْم يَ ْر ِم‬
Jeung ari kalimah ‫َواذَّل ِ ي‬
Anu di I’roban ieu kalimah ‫يُ ْع َر ُب‬
Kalawan huruf,,eta ‫اِب لْ ُح ُر ْو ِف‬
Aya opat pirang-pirang rupa ٍ‫َا ْرب َ َع ُة َان َْواع‬
Kahiji isim tasniyah ‫َالث َّ ِنيَّ ُة‬
Jeung kadua jama muzakar salim ‫م‬mُ ‫السا ِل‬َّ ‫َومَج ْ ُع الْ ُم َذكَّ ِر‬
Jeung katilu pirang-pirang isim lima ‫َوااْل َمْس َ ا ُء الْ َخ ْم َس ُة‬
Jeung ka opat pirang-pirang fiil lima ‫َوااْل َفْ َع ُال الْ َخ ْم َس ُة‬
 1

Jeung ari ieu fiil lima َ ‫َويِه‬

َ ‫ي َ ْف َع َال ِن تَ ْف َع َال ِن ي َ ْف َعلُ ْو َن تَ ْف َعلُ ْو َن تَ ْف َع ِلنْي‬
Ari pirang-pirang kalimah anu dii’roban ku haraf eta aya 4, nyaeta:
1, Isim tatsniyah 2. jama’ mudzakkar salim 3. asma`ul khomsah 4. af’alul
khomsah .
Mangka anapon ari isim tasniyah,,eta ‫فَ َا َّماالتَّثْ ِنيَّ ُة‬
Mangka di rofakeun ieu isim tasniyah ‫فَرُت ْ فَ ُع‬
Kalawan huruf alif ‫اِب اْل َ ِل ِف‬
Jeung di nasabkeun ieu isim tasniyah ‫َوتُ ْن ُص ُب‬
Jeung di jeerkeun ieu isim tasniyah ‫َوخُت ْ َف ُض‬
Kalawan huruf ya ‫اِب لْ َيا ِء‬
 Ari isim tatsniyah eta dirofakeun ku alif, dinashobkeun jeung
dikhofazhkeun ku ya.
Mangka anapon ari jama muzakar salim,,eta َّ ‫مَج ْ ُع الْ ُم َذكَّ ِر‬
‫السا ِل ُم‬ ‫َو َا َّما‬
Mangka di rofakeun ieu jama muzakar salim ‫فَرُي ْ فَ ُع‬
Kalawan huruf wau ‫اِب لْ َوا ِو‬
Jeung di nasabkeun ieu jama muzakar salim ‫َويُ ْن ُص ُب‬
Jeung di jeerkeun ieu jama muzakar salim ‫َوخُي ْ َف ُض‬
Kalawan huruf iya ‫اِب لْ َيا ٍء‬
 Ari jama’ mudzakkar salim eta dirofakeun ku wawu, dinashobkeun
jeung dijazmkeun ku ya.
jeung anapon ari pirang-pirang isim lima,,eta ‫َو َا َّما ْا َالمْس َ ا ُء الْ َخ ْم َس ُة‬
Mangka di rofakeun ieu isim lima ‫فَرُت ْ فَ ُع‬
Kalawan huruf wau ‫اِب لْ َوا ِو‬
Jeung di nasabkeun ieu isim lima ‫َوتُ ْن ُص ُب‬
Kalawan huruf alif ‫اِب اْل َ ِل ِف‬
Jeung di jeerkeun ieu isim lima ‫َوخُت ْ َف ُض‬
 1

Kalawan huruf iya ‫لْ َيا ِء‬ ‫اِب‬

 Ari asma`ul khomsah dirofakeun ku wawu, dinashobkeun ku alif,
jeung dikhofazhkeun ku ya.
‫َو َا َّماااْل َفْ َع ُال‬
jeung anapon ari pirang-pirang fiil lima,,eta
‫الْ َخ ْم َس ُة‬
Mangka di rofakeun ieu fiil lima ‫فَرُت ْ فَ ُع‬
Kalawan huruf enun ‫ن‬mِ ‫اِب لنُّ ْو‬
Jeung di nasabkeun ieu fiil lima ‫َوتُ ْن َص ُب‬
Jeung di jajemkeun ieu fiil lima ‫َوجُت ْ َز ُم‬
Ku ngabuang enun ‫حِب َ ْذ ِفهَا‬
 Ari af’alul khomsah eta dirofakeun ku nun, dnashobkeun jeung
dijazmkeun ku ngabuang nu

CIRI I’ROB KU HURUF
ROFA NASOB JEER JAJEM
NO KALIMAH
Conto Conto Conto Conto
Alif ya Ya
1 Isim Tasniyah ‫َجا َء َّالزيْدَ ِان‬ ‫َم َر ْر ُت اِب َّلزيْدَ ْي ِن َر َايْ ُت َّالزيْدُ ْو َن‬
Wau ya Ya
Jama Muzakar ‫َم َر ْر ُت‬
2
Salim ‫َجا َء الْ ُم ْس ِل ُم ْو َن‬ َ ‫َر َايْ ُت الْ ُم ْس ِل ِمنْي‬
َ ‫اِب لْ ُم ْس ِل ِمنْي‬
Wau Alif ya
3 Isim Lima َ‫َجا َء َابُ ْوك‬ َ‫َر َايْ ُت َااَب ك‬ ‫َم َر ْر ُت اِب ِب ْي َك‬
Ngabuang Ngabuang
Tetepna nun
4 Fi’il Lima nun nun
‫ي َ ْنرُص ُ ْو َن‬ ‫َا ْن ي َ ْنرُص ُ ْو‬ ‫ل َ ْم ي َ ْنرُص ُ ْو‬
 1

‫باب االفعال‬
Bab Pirang –Pirang Kalimah Fi’il
Ari sapirang-pirang kalimah fi’il,,,eta ‫َااْل َفْ َع ُال‬
Aya tilu ‫ثَ َالثَ ٌة‬
Kahiji fiil madi ‫َم ٍاض‬
Kadua fiil mudore ‫َو ُمضَ ِار ٌع‬
Jeung katilu fiil amar ‫َو َا ْم ٌر‬
Contona saperti lafad ‫حَن ُ ْو‬
‫رَض َ َب يَرِض ِ ُب ِارْض ِ ْب‬
Ari kalimah fi’il eta aya 3:
1. Fi’il madi, anu patokanana:
‫َما َد َّل عَ ٰىل َحدَ ِث َمىٰض َوانْـ َقىٰض‬
Hartosna: kalimah anu tuduh kana pagawea anu geus kaliwat, contona saperti
lafad ‫ رَض َ َب‬hartosna geus neunggeul
2. Fi’il mudhori’, anu patokanana:
‫َما َد َّل عَ ٰىل َحدَ ٍث يُ ْق َب ُال الْ َحا َل َوااْل ِ ْس ِت ْق َبا َل‬
Hartosna: kalimah anu tuduh kana pagawean anu eukeur atawa bakal dipigawe,
contona saperti lafad : ‫ يَرْض ِ ُب‬hartosna bakal atwa keur neunggeul
3. Fi’il Amr, anu patokanana:
‫َما َد َّل عَ ٰىل َطلَ ِب يَش ْ ٍء ىِف الْ ُم ْس َت ْق َب ِل‬
Hartosna: kalimah anu tuduh kana marentah migawe dina waktu waktu anu bakal
disanghareupan, contona: ‫ ِارْض ِ ْب‬neunggeul anjeun

Hukum Fi’il
Mangka ari fiil madi,,eta ‫فَالْ َماىِض‬
Di fatahkeun tungtingna ‫َم ْف ُت ْو ُح ااْل َ ِخ ِر‬
salawasna ‫َابَدً ا‬
 1

Jeung ari fiil amar,,eta ‫َوااْل َ ْم ُر‬

Di jajemkeun ‫َم ْج ُز ْو ٌم‬
salawasna ‫َابَدً ا‬
- Ari fi’il madi hukumna mabni kana fathah tungtungna salilana.
- Ari fi’il amar hukumna mabni kana alamat jazm salilana.
Jeung ari fiil mudore,,eta ‫َوالْ ُمضَ ِار ُع‬
Kalimah anu kabuktian ‫َما اَك َن‬
Dina mimitina ieu kalimah,, ِ ‫ىِف َا َّوهِل‬
Salah sahiji huruf panambah ‫ِا ْحدَ ا َز َواِئ ِد‬
Anu opat ِ ‫َااْل َ ْربَع‬
Anu di kumpulkn ‫جَي ْ َم ُعهَا‬
Dina ucapan anjeun َ ‫قَ ْوكُل‬
Lafad “anaitu” ‫َانَيْ ُت‬
Ari fi’il mudhori’ cirina dimimitian ku salah sahiji opat huruf panambah anu
opat,, nyaeta ‫ا ن ي ت‬
Jeung ari ieu fiil mudore,,eta ‫َوه َُو‬
Di rofakeun ‫َم ْرفُ ْو ٌع‬
salawasna ‫َابَدً ا‬
Sahingga asup ‫َحىَّت ي َ ْد ُخ َل‬
Kana ieu fiil mudore,,naon ‫عَلَ ْي ِه‬
Amil anu nganasabkeun ‫اَن ِص ٌب‬
Atawa amil anu ngajajemkeun ‫َا ْو َج ِاز ٌم‬
Ari hukumna dirofa’keun salilana sahingga kaasupan amill nashob, atawa
amil jazm.
Amil-amil Nganasabkeun fi’il mudore
Mangka aria mil anu nganasabkeun,,eta ‫فَالنَّ َو ِاص ُب‬
Aya sapuluh ‫َعرَش َ ٌة‬
 1

Jeung ari ieu amil nawasib,,,eta َ ‫َويِه‬

‫ َوالْ َو ُاو َو َا ْو‬, ‫ َوالْ َج َو ُاب اِب لْ َفا ِء‬, ‫ َو َحىَّت‬, ‫ َولَ ُم الْ ُج ُح ْو ِد‬, ْ ‫ َواَل ُم يَك‬, ْ ‫ َويَك‬, ‫ َو َذ ْن‬,‫ َولَ ْن‬, ‫َأ ْن‬
‫ِإ‬
CONTO AMIL NAWASIB

NO HURUF MA’NA ARTI CONTO

‫َا ْن‬ Masdariya ‫َا ْن َا ْجلَ َس‬

1 Yen
h Yen diuk kaula
‫لَ ْن ي َ ْن َج َح‬
2 ‫لَ ْن‬ Nafi Moal
Moal sukses
3 ‫ِا َذ ْن‬ Jawab Lamun
َ ‫ِا َذ ْن يُ ْنرَص‬
Lamun di tulungan
‫يَك ْ ي َ ْفتَ ُح‬
4 ْ ‫يَك‬ Ta’lil Supaya
Supaya muka

5 ْ ‫اَل ُم يَك‬ Ta’lil Supaya

َ ‫ِل َي ْعمَل‬
supaya nyaho
‫اَل ُم‬ ‫ِل َي َتبَ َّس َم‬
‫الْ ُج ُح ْو ِد‬
6 Inkar Nepika
Nepi ka keur seuri

‫َحىّٰت‬ ‫َحىّٰت يَدْ ُخ َل‬

7 Ghoyah Sahingga
sahingga bakal asup
‫فَا ْء‬ ‫فَ َي ْحرَت ِ ُم‬
8 Sabab Maka
‫َج َو ْاب‬ Maka bakal ngamulyakeun
‫فَ َا ْذه ََب‬
9 ‫َو ُاو‬ Ma’iyah Sarta
Maka bakal indit kaula
َ‫َا ْو ُاد ِْرك‬
Intiha Nepika
10 ‫َا ْو‬ Nepika kahontal
َ ‫َا ْو يَْألُك‬
Istisna Anging
Anging bakal tuang
 1

Catatan:
- Huruf mashdariyah nyaeta anu na`wil fi’il kana mashdar, saperti contona
‫ َا َرد َْت َا ْن َا ْجلَ َس‬eta dita`wil jadi ‫َا َرد َْت َالْ ُجلُ ْو ُس‬
- Patokan lam juhud nyaeta dipiheulaan ku َ‫ َما َكان‬atawa ‫لَ ْم يَ ُك ْن‬
- Syarat fa` jeung wawu bisa nganashobkeun nyaeta kudu jadi jawab tina
tholab (parentah/ larangan) atawa jawab tina nafi.

Amil-Amil Jazm
Mangka ari amil tukang ngajajemkeun,,eta ‫َوالْ َج َو ِاز ُم‬
Aya dalapan belas َ ‫ثَ َما ِن َي َة َعرَش‬
Jeung ari ieu anu dalapan belas teh nyaeta َ ‫َويِه‬
,‫ واي‬,‫ واذما‬,‫ وهمام‬,‫ ومن‬,‫ وما‬,‫ وان‬,‫ وال ف الهني وادلعاء‬,‫ والم الامر وادلعاء‬,‫ واملا‬,‫ وامل‬,‫مل‬
‫ واذا ىف الشعر خاصة‬,‫ وكيفام‬,‫ وحيامث‬,‫ واىن‬,‫ واين‬,‫ وااين‬,‫ومىت‬
Ari pirang-pirang amil anu ngajazmkeun eta aya 18, Anu 18 eta kabagi kana 2
bagian:
1. Anu ngajazmkeun kana hiji fi’il , nyaeta aya 6:
CONTO
NO LAFAZ MA’NA MA’NA
ARTI
‫لَ ْم‬ ‫ل َ ْم ت َْذه َْب‬
1 Nafi Henteu/acan
Henteu indit

2 ‫ل َ َّما‬ Nafi Henteu/acan

ْ ‫ل َ َّماي َ ْنرُص‬
Acan nulungan
‫َال َ ْم‬ ‫َال َ ْم جَي ْ َع ْل‬
3 Istifham Naha henteu
Naha heunteu jadi
‫َأل َ َّما‬ ‫َأل َ َّما ُا ْح ِس ْن‬
4 Istifham Naha henteu
Naha henteu alus kaula
5 ‫اَل ْم َا َم ْر‬ Parentah Kudu ‫ت‬mْ ‫ِل َي ْص ُم‬
Kudu repeh
 1

‫ِليَ ْس َت ْغ ِف ْر‬
‫اَل ْم ُدعَا ْء‬ Ngarep Mugi

‫اَل حَت ْ ِس ْب‬

‫اَل هَن ْىٖي‬ Nyarek Ulah
Ulah ngitung
6
‫اَل ُدعَا ْء‬ ‫اَل ي َ ْق ُت ْل‬
ngarep Mugi henteu
Mugi henteu maehan

2. Anu ngajazmkeun kana dua fi’il , nyaeta aya 12:

NO LAFAZ MA’NA ARTI

1 ‫ِا ْن‬ syartiyah Lamun

2 ‫َما‬ syartiyah Kana naon wae

3 ‫َم ْن‬ syartiyah Singsaha jalma

4 ‫َمهْ َما‬ syartiyah Naon wae

5 ‫ِا ْذ َما‬ syartiyah Lamun

6 ‫َا ٌّي‬ syartiyah Naon wae

7 ‫َمىَت‬ syartiyah Iraha wae

8 ‫َااَّي َن‬ syartiyah Iraha wae

9 ‫َا ْي َن‬ syartiyah Dimana wae

10 ‫َاىَّن‬ syartiyah Dimana wae

11 ‫َح ْيثُ َما‬ syartiyah Dimana wae

12 ‫َك ْي َف َما‬ syartiyah Kumaha wae