Anda di halaman 1dari 37

PEMILIHAN

ANTIBIOTIK BIJAK
KENDALIKAN
RESITENSI
ELVIA A.Y. ALHUSNI
FARMASI KLINIK RS UNIVERSITAS
TADULAKO
RIWAYAT HIDUP Nama :
Elvia A.Y Alhusni
Toli2, 31 Mei 1980
Menikah dan memiliki 2 orang putra

Pendidikan :
S1 : UNPACTI
Apoteker : UI
S2 Farmasi Klinik : UGM

Pekerjaan :
1. Kepala RSU Tadulako 2022-Sekarang
2. Ketua Pokja KKS RSU Tadulako 2021-Sekarang
3. Sekertaris KFT RSU Tadulako 2019-Sekarang
4. Tim Vaksinasi RSU Tadulako 2020-Sekarang
5. Dosen Jurusan Farmasi UNTAD 2019-Sekarang
6. Praktek profesi pada Apotek EVI 2008-Sekarang

Organisasi :
1. Ketua PC IAI Kota Palu 2018-2022
2. Edukator Diabetes Mellitus 2014-Sekarang
3. PMO Penyakit TB dan HIV AIDS 2015-Sekarang
4. Master AOC 2018-Sekarang
5. Relawan Nagasi Kota Palu 2021-Sekarang

Alamat :
elviahasni@yahoo.com
Hp : 08114512555
PEDOMAN
PANDUAN

• Fenomena Alami (Natural Phenomenon) Bakteri Dari Berbagai


Penelitian Mikrobiologi Dibuktikan Bahwa Walaupun Tidak
Pernah Mengalami Paparan (Exposure) Langsung Dengan
Antimikroba, Bakteri Dapat Menjadi Resisten Terhadap
Antibiotik, Dengan Mekanisme:
• A. Mutasi Genetik Secara Spontan,

• B. Perpindahan Materi Genetik Dari Satu Sel Bakteri Ke Sel


Bakteri Lainnya, Meskipun Berbeda Genus, Dengan Beberapa
Cara Yaitu Konjugasi (Conjugation), Transformasi
(Transformation), Dan Transduksi (Transduction), Yang
Menyebabkan Perubahan Sifat Dari Peka Menjadi Resisten
Atau Kebal Terhadap Antibiotik.
PENGERTIAN:
Aktivitas Bakteriostatik adalah
antimikroba yang bersifat
menghambat pertumbuhan
Antibiotik Ialah Zat Yang Dihasilkan Oleh mikroba.
Suatu Mikroba, Terutama Fungi, Yang
Dapat Menghambat Atau Dapat
Membasmi Mikroba Jenis Lain.
Tidak Bisa Mematikan Virus Atau Jamur
Aktivitas Bakterisid adalah
Berdasarkan Sifat Toksisitas Selektif Ada : antimikroba yang bersifat
membunuh mikroba
SIFAT KERJA ANTIBIOTIK
PRIMER BAKTERIOSTATIK PRIMER BAKTERISID
1. Sulfonamid 1. Penisilin 10. Polimiksin
2. Tetrasiklin 2. Sefalosforin 11. Isoniazid
3.Kloramfenikol
3. Aminoglikosida 12. Rifampisin
4. Eritromisin
4. Vankomisin 13. Pirazinamid
5. Trimetoprim
5. Fluorokuinolon
6. Linkomisin
7. Klindamisin 6. Imipenem

8. Etambutol 7. Aztreonam
9. Nitrofurantoin 8. Metronidazol
9. Kotrimoksazol
LATAR BELAKANG

Terbukti dari 2494


Berbagai studi individu dimasyarakat,
Penilitian kualitas 43% E.Coli resisten
menemukan 40-62% penggunaan antibiotik
antibiotik digunakan terhadap antibiotik
diRS ditemukan 30%- Ampisillin
secara tidak tepat pada 80% tidak didasarkan
penyakit yang tidak (34%),Kotrimoksazol
indikasi (Hadi,2009) (29%),Kloramfenikol
memerlukan
(25%).
FAKTA: LAMBATNYA PENEMUAN ANTIBIOTIK DAN CEPATNYA RESISTENSI

Development of Bacterial Resistance


PENGGUNAAN ANTIBIOTIK

TERAPEUTIK
penggunaan antibiotik pada PROFILAKSIS
keadaan adanya manifestasi infeksi

Diberikan
pada Mencegah infeksi
Terapi Terapi keadaan pada pasien
tidak/belum Risiko
Empiris Definitif tinggi/ Infeksi
terdapat
gejala pasca operasi
infeksi

Burke A, Cunha. Antibiotic Essentials, 2010


PENDEKATAN SISTEMATIK SELEKSI ANTIBIOTIK

Identifikasi
Konfirmasi Infeksi Patogen : Biakan Monitoring Respon
:Demam dan sensitifitas Seleksi Terapi Terapi :
serologi Awal :
Gejala dan Tanda Penilaian klinik
Pengecatan gram Terapi pasien dan
Faktor Tes Laboratorium
Obat
Predisposisi Material infeksi Kegagalan Terapi
KONFIRMASI ADANYA INFEKSI
HEMATOLOGI
LEUKOSIT normal< 10.000
ANGKA HITUNG JENIS (TURUNAN dr leukosit)
Netrofil(bakteri), eusinofil(parasit/cacing tp jg alergi)
TEMPERATUR basofil, limfosit(Virus)
DEMAM ( > 37.8 C) LED (Laju Endap Darah)
sbg indikator bkn penyebab – tinggi tp blm tentu, Inflamsi jg bs

INVESTIGASI
KLINIK
RADIOGRAFI
HASIL RONTGEN BIOKIMIA
(Infeksi ISPA—pneumonia) C-REACTIVE PROTEIN
Bercak pertumbuhan bakteri
KESALAHAN PENGGUNAAN ANTIMIKROBA BERUPA:
• A. TIDAK ADA INDIKASI (MENGGUNAKAN ANTIBIOTIK • F. RUTE PEMBERIAN TIDAK TEPAT (PASIEN DAPAT
TANPA ADA BUKTI TERJADINYA INFEKSI KARENA MENGGUNAKAN ANTIMIKROBA SECARA ORAL, TETAPI
BAKTERI, MISALNYA TERAPI ANTIBIOTIK UNTUK DIBERIKAN SECARA SUNTIKAN);
MENGATASI INFEKSI VIRUS DAN MALARIA; PEMBERIAN • G. SAAT PEMBERIAN TIDAK TEPAT, BAIK UNTUK TUJUAN
ANTIBIOTIK PROFILAKSIS PADA OPERASI BERSIH YANG PROFILAKSIS BEDAH MAUPUN UNTUK TUJUAN TERAPI (TIDAK
TIDAK MEMBUTUHKAN ANTIBIOTIK PROFILAKSIS); SESUAI DENGAN PANDUAN PENGGUNAAN ANTIBIOTIK, ATAU
ATURAN PAKAI, MISALNYA SETIAP 8 JAM, ATAU 12 JAM, ATAU
• B. INDIKASI TIDAK TEPAT (PEMBERIAN ANTIMIKROBA 24 JAM);
TIDAK DIDUKUNG DATA KLINIS DAN LABORATORIUM
• H. LAMA PEMBERIAN TIDAK TEPAT (TERLALU LAMA ATAU TERLALU
YANG AKURAT); SINGKAT);
• C. PEMILIHAN ANTIMIKROBA YANG TIDAK TEPAT BAIK • I. TIDAK MELAKUKAN TINDAKAN DE-ESKALASI ATAU ALIH TERAPI
UNTUK TUJUAN TERAPI MAUPUN PROFILAKSIS; SESUAI KEBUTUHAN;
ANTIMIKROBA YANG DIBERIKAN TIDAK AMAN UNTUK
• J. BEBERAPA HAL LAIN YANG BERHUBUNGAN DENGAN
KONDISI PASIEN, MISALNYA PASIEN GAGAL GINJAL PENGGUNAAN ANTIMIKROBA, YAITU TIMBULNYA REAKSI OBAT
DIBERI ANTIMIKROBA YANG BERPOTENSI MERACUNI YANG TIDAK DIINGINKAN (ROTD) ATAU ADVERSE DRUG
GINJAL (NEPHROTOXIC ANTIBIOTIC), PADAHAL MASIH REACTIONS (ADRS), INTERAKSI ANTARA ANTIMIKROBA DENGAN
ADA ANTIMIKROBA LAIN YANG NON-NEFROTOKSIK; OBAT LAIN(DRUG-DRUG INTERACTIONS), ATAU DENGAN
MAKANAN (DRUG-FOOD INTERACTIONS), ATAU DENGAN
• D. DOSIS TIDAK TEPAT (TERLALU RENDAH ATAU TERLALU REAGEN PEMERIKSAAN LABORATORIUM (DRUG-LABORATORY
TINGGI); TEST REAGENT INTERACTIONS), DAN REAKSI ALERGI (ALLERGIC
REACTIONS).
• E. TIDAK MEMPERTIMBANGKAN PARAMETER PK/PD
ANTIMIKROBA;
PERESEPAN ANTIBIOTIK

Faktor Yang Mempengaruhi Pemilihan Antibiotik :

Faktor Organisme

Faktor Pasien

Faktor Obat
FAKTOR PEMILIHAN ANTIBIOTIK

Faktor Organisme
1. Terapi Empirik Sebelum Hasil (Tes Mikrobiologi,
Kultur Dan Sensivitas)
2. Tempat Infeksi Ditemukan
3. Efek Obat Pada Organisme
4. Mic, Mbc
5. Resistensi Antibiotik
FAKTOR PEMILIHAN ANTIBIOTIK
Faktor Obat
1. KEMAMPUAN ANTIBIOTIK MENCAPAI TEMPAT INFEKSI;
2. KEAMANAN ANTIBIOTIK;
3. DAMPAK RISIKO RESISTENSI;
4. HASIL PEMERIKSAAN MIKROBIOLOGI;
5. PANDUAN PENGGUNAAN ANTIBIOTIK;
6. TERCANTUM DALAM FORMULARIUM;
7. KAJIAN COST-EFFECTIVE
PERESEPAN

• PERESEPAN ANTIMIKROBA HARUS BERDASARKAN INDIKASI ADANYA


PENYAKIT INFEKSI DAN DITUJUKAN UNTUK TERAPI EMPIRIS DAN
TERAPI DEFINITIF, ATAU INDIKASI UNTUK PROFILAKSIS.
• SEBELUM MERESEPKAN ANTIMIKROBA PERLU DIPERHATIKAN BAHWA
ANTIMIKROBA DIKELOMPOKKAN KE DALAM KELOMPOK AWARE
YAITU ACCESS, WATCH DAN RESERVE.
• TUJUAN MENETAPKAN ANTIMIKROBA KE DALAM KELOMPOK AWARE
ADALAH UNTUK MENGENDALIKAN PENGGUNAAN ANTIMIKROBA
BERDASARKAN KEWENANGAN YANG DITETAPKAN OLEH PIMPINAN
RUMAH SAKIT.
KELOMPOK
AWARE YAITU ACCESS, WATCH DAN RESERVE

Antimikroba
kelompok watch
• Digunakan untuk indikasi Antimikroba
Antimikroba khusus atau ketika kelompok reserve
antimikroba kelompok
kelompok access access tidak efektif. Dicadangkan untuk
Kelompok ini memiliki mengatasi infeksi bakteri
• Digunakan untuk yang disebabkan oleh
pengobatan infeksi kemampuan
MDRO, serta merupakan
mikroba yang umum lebih tinggi untuk pilihan terakhir pada
terjadi. menimbulkan resistensi infeksi berat yang
sehingga diprioritaskan
sebagai target utama mengancam jiwa.
program pengawasan
dan pemantauan.
Pengelompokan Antibiotic Kategori ACCESS, WATCH, DAN
RESERVE (AWaRe)
Fenoksimetil Streptomos Ofloksasin Polimiksin B**
Kategori “ACCESS” Kategori Kategori
Penisilin on
“WATCH” “RESERVE”
Gentamisin Sulfadiazin Sefiksim Polimiksin E**
Amoksisilin Pirimetamin Amikasin Aztreonam
Kanamisin Tetrasiklin Sefaperazon- Sefepim
Ampisilin Prokain Azitromisin Daptomisin
sulbaktam
Penisilin **
Klindamisin Tiamfenikol Sefotaksim Sefpirom
Amoksisilin- Sefadroksil Fosfomisin Golongan
(oral)
asam karbapene
Klavulanat n Kloksasilin Ko- Sefpodoksimprok Seftarolin
trimoksazol setil
Ampisilin- Sefaleksin Klaritromisin Kotrimoksa
oral
sulbactam zol (inj)**
Kloramfenikol Seftazidim Teikoplanin
Benzatin Sefazolin* Levofloksasin Linezolid
Metronidazol Seftriakson Tigesiklin
Penisilin
Oksitetrasiklin Sefuroksim Vankomisin
Doksisiklin Siprofloksasi Moksiflosaksin Nitrofurant
injeksi
n (oral) oin**
Siprofloksasin Seftolozane-
Eritromisin Spiramisin Netilmisin Piperesilin-
(inj) Tazobaktam
tazobakta
m Seftazidime-
avibaktam
TINDAKAN BEDAH DI FASILITAS KESEHATAN TINGKAT
PERTAMA (FKTP)
PERHATIAN/
NO JENIS OPERATOR REKOMENDASI
KETERANGAN

1 Sirkumsisi Tanpa antibiotik

2 Eksisi tumor jinak kulit kecil Tanpa antibiotik Tindakan aseptic


dan perawatan
3 Insisi dan drainase abses Tanpa antibiotik
luka operasi yang
4 Jahit lika bersih Tanpa antibiotik baik

5 Ekstraksi kuku Tanpa antibiotik


MENGGANTI RUTE ANTIMIKROBA DARI IV KE ORAL*
Kriteria untuk mengganti dari rute IV ke oral :
Ket : 1. Stabil secara klinis
* : diadaptasi dari Teo J, et al • Demam berkurang
• Leukosit normal
• Tanda vital stabil
2. Dapat menerima obat per oral
• Mendapat diet oral atau enteral
• Tidak muntah atau diare
• Tidak ada malabsorbsi

Ya Kriteria terpenuhi Tidak


?

Lanjutkan antimikroba
Indikasi IV IV
Ganti ke antimikroba • Sepsis
oral • Febris neutropenia
Kaji ulang dalam 24
• Deep- seated infection
jam
KRITERIA PELAKSANAAN DE-ESKALASI

A. KRITERIA DE-ESKALASI UNTUK MENGGANTI TERAPI EMPIRIK DENGAN ANTIMIKROBA BERSPEKTRUM LEBIH SEMPIT:
1. TEMPERATUR <38°C SELAMA 24 JAM
2. TIDAK MENGGUNAKAN OBAT INOTROPIC
3. TEKANAN DARAH SISTOLIK NORMAL ATAU ≥100 MMHG
4. TIDAK MEMAKAI VENTILASI MEKANIS ATAU FRAKSI OKSIGEN INSPIRASI ≤ 40%
5. LAJU PERNAPASAN <25X NAPAS PER MENIT, DAN SATURASI OKSIGEN ≥92% PADA SUHU KAMAR
B. KRITERIA DE-ESKALASI UNTUK MENGGANTI TERAPI EMPIRIK MENJADI TERAPI DEFINITIF DENGAN ANTIMIKROBA
BERSPEKTRUM LEBIH SEMPIT:
1. BERDASARKAN HASIL KULTUR DAN KEPEKAAN
2. TIDAK ADA KONTRAINDIKASI
C. KRITERIA DE-ESKALASI UNTUK MENGHENTIKAN PEMBERIAN ANTIMIKROBA:
1. TERAPI SUDAH LENGKAP
2. TIDAK DITEMUKAN INDIKASI ATAU PENYEBAB INFEKSI
PENGGOLONGAN ANTIBIOTIK
Penisilin
Lain-lain Sefalosporin
(Generasi 1,2,3,4)

Sulfonamid & Beta Laktam


Trimetoprim Lainnya
Antibiotik

Fluoroquinolon
(Sipro-, levo-, Tetrasiklin
oflok-, Makrolida
moxifloxacin) (Eritromisin, Aminoglikosida
azitromisin, (Genta-,
klaritromisin) Amikasin,
Streptomisin)
PENGGOLONGAN ANTIBIOTIK BERDASARKAN KEMAMPUAN
ANTIBAKTERI TERHADAP BAKTERI GRAM-POSITIF DAN GRAM-NEGATIF
1. Gram-positif Daptomisin; Klindamisin;
Linkomisin; Linezolid; Makrolid (azitromisin, eritromisin, dan klaritromisin);
Penisilin (benzatin benzil penisilin, dikloksasilin, fenoksimetil penisilin, kloksasilin,
prokain benzil penisilin, nafsilin, oksasilin); Sefalosporin generasi pertama
(sefadroksil, sefaleksin, sefalotin, sefazolin); Tetrasiklin dan doksisiklin;
Teikoplanin; Vankomisin.

2. Gram-negatif Aztreonam; Aminoglikosida; Kolistin; Polimiksin B; Sefalosporin generasi kedua


(sefaklor, sefoksitin, cefotetan, sefuroksim);

3. Gram-positif & Ampisilin, ampisilin-sulbaktam, amoksisilin, amoksisilin-asam klavulanat; Fluorokuinolon


Gram-negatif (levofloksasin, moksifloksasin, siprofloksasin); Fosfomisin; Karbapenem (doripenem,
imipenem, meropenem, ertapenem); Kloramfenikol; Ko-trimoksazol; nitrofurantoin;
Piperasilin, piperasilin-tazobaktam, dan tikarsilin (baik untuk Pseudomonas aeruginosa,
Streptococcus dan Enterococcus); Sefalosporin generasi ketiga (sefdinir, sefiksim,
sefoperazon, sefotaksim, sefpodoksim, seftazidim, seftriakson) Sefepim Tigesiklin
(kurang aktif untuk Pseudomonas dan Proteus)
BEBERAPA ANTIBIOTIK MEMPERLIHATKAN AKTIVITAS ANTIBAKTERI YANG KHUSUS

NO GOLONGAN OBAT JENIS BAKTERI


efektif terhadap Nocardia spp., Chlamydia spp., beberapa
1 Sulfonamid
protozoa

2 Metronidazol efektif terhadap bakteri anaerob Gram-positif dan Gramnegatif

INH, etambutol, pirazinamid, rifampisin,


3 efektif terhadap mikobakteri.
streptomisin, dapson, azitromisin/klaritromisin
efektif terhadap Acinetobacter spp. dan Pseudomonas spp. tapi
4 Kolistin tidak aktif terhadap Proteus, Serratia, Providentia, Burkholderia,
Stenotrophomonas, kokus Gram-positif, atau anaerob.
5 Kelompok tetrasiklin efektif terhadap bakteri atipikal, Rickettsia, Spirochaeta
Kelompok makrolida (eritromisin, azitromisin, efektif terhadap bakteri atipikal, Haemophilus influenzae,
6
klaritromisin) Helicobacter pylori, Mycobacterium avium.
efektif terhadap Staphylococcus aureus, Haemophilus influenzae,
7 Trimetoprim/sulfametoksazol Stenotrophomonas maltophilia, Listeria, Pneumocystis jirovecii
(Pneumocystis carinii), Toxoplasma gondii.
efektif terhadap kokus Gram-positif, kuman anaerob, dan
8 Klindamisin
Plasmodium spp
AUTOMATIC STOP ORDER ....
Kebijakan Untuk Mengendalikan Lama Pemberian
Antibiotik
Klinisi Dapat Melakukan Pemikiran Ulang, Dengan Cara
Pemberian Antibiotik Dihentikan Untuk Indikasi:
Profilaksis : 1 X 24 Jam
Terapi Empirik : 3 X 24 Jam
Extended Empiric : 2 X (3 X 24 Jam)
Terapi Definitif : 7 X 24 Jam
Infeksi Spesifik : Tergantung Protokol Terapi
Uji Klinik : Tergantung Protokol Penelitian
RESISTENSI ANTIMIKROBA (AMR)

Resistensi Antimikroba/Antimicrobial Resistance (AMR)


menurut WHO:
“resistensidari mikroorganisme terhadap antimikroba yg semula
efektif untuk pengobatan infeksi yang disebabkan
mikroorganisme tersebut”
Penyebaran AMR Tidak Hanya Pada Manusia, Tetapi Juga Pada
Sektor Peternakan Dan Pertanian (Menggunakan Antibiotik Tanpa
Regulasi Tegas)

AMR Mengancam Upaya Pencegahan Dan Pengobatan Efektif Untuk Berbagai


Infeksi Yang Terus Meningkat, Yang Disebabkan Oleh Bakteri, Parasit, Virus
Dan Jamur.
STRATEGI PENGENDALIAN AMR
Penggunaan
Antimikroba Secara
Mencegah Bijak
selective
pressure Penggunaan Obat RASIONAL
(Pasien menerima pengobatan sesuai
dengan kebutuhan klinis, indikasi, jenis,
dosis, waktu, lama, biaya terjangkau)
Mencegah +
transmisi KENDALI RESIKO RESISTENSI
bakteri/genetik
(penyebaran) Ketaatan terhadap prinsip-prinsip
universal precaution
MEDICATION
SAFETY PRACTICE

TEPAT
ANTIBIOTIK BIJAK MENCEGAH RESISTENSI

PPRA di
Faskes
APA YANG BISA DILAKUKAN NAKES ???
 Menggunakan Antibiotik Sesuai Indikasi
- Terapeutik : Hanya Untuk Infeksi Bakteri
- Profilaksis : Pada Pasien Resiko Tinggi Infeksi Pasca Op
 Memperbaiki Dan Mempercepat Diagnostik Infeksi
- Pemeriksaan Laboratorium (Leukosit, Kultur)
- Pengambilan Sampel Lab Secara Benar / Tepat
 Melakukan Pemantauan Dan Evaluasi Penggunaan Antibiotik
 Penanganan Limbah Obat/Medis Secara Tepat
 Memberikan Pemahaman Dan Mempromosikan Penggunaan Antimikroba Secara Bijak Pada
Masyarakat
MASALAH PENGGUNAAN ANTIBIOTIK
PADA MASYARAKAT

Kurang pengetahuan dan informasi ttng obat resep dokter

Kepatuhan Pasien Rendah (Durasi,dosis) 


Efek Pengobatan Tidak Optimal

Mispersepsi Tentang Antibiotik  Harus


Diberikan Untuk Semua Penyakit

Pembelian Antibiotik Secara Bebas Tanpa


Resep Dokter  Memicu Resistensi Bakteri
INTERAKSI ANTIBIOTIK
Antibiotik Obat lain Mekanisme aksi/efek Pengatasan
Nefrotoksin atau ototoksin Adverse effect Monitor konsentrasi
(misal: Ampotericin B, cisplatin, ditingkatkan (additive) Aminoglikosida dan
Aminoglikosida cyclosporine, furosemid, fungsi renal
NSAIDs, vancomycin )

Kloramfenikol Fenotoin, tolbutamid, etanol Menurunkan metabolisme Monitor fenitoin, gula


obat lain darah
Isoniazid Carbamazepin, fenitoin Menurunkan metabolisme Monitor obat
obat lain (mual, muntah,
nystagmus, ataksia)
Digoksin Menurunkan biavailabilitas Monitor digoksin hindari
dan metabolisme digoksin jika memungkinkan
Makrolida
Teofilin Menurunkan metabolisme Monitor teofilin
teofilin
Penisilin dan Probenesid, aspirin Penghambatan ekskresi β- Gunakan jika
Sefalosporin laktam konsentrasi β-laktam
jangka panjang sangat
diperlukan.
INTERAKSI ANTIBIOTIK
Ciprofloxacin / Teofilin Menurunkan metabolisme Monitor teofilin
norfloxacin teofilin
Quinolon Antiaritmia kelas Ia dan III Menaikkan interval Q-T Hindari

Kation multivalent Menurunkan absorpsi Pemberian terpisah


(antasida, iron sucralfate, quinolon dengan selang waktu
zinc, vitamin) 2 jam

Sulfonamide Sulfonilurea, fenitoin, Menurunkan metabolisme Monitor gula darah


warfarin obat lain
Antasida, iron, kalsium, Menurunkan absorpsi Pemberian terpisah
sucralfate tetrasiklin dengan selang waktu
2 jam
Tetrasiklin
Digoksin Menurunkan bioavailabilitas Monitor digoksin,
dan metabolisme digoksin hindari jika
dimungkinkan
DAFTAR ANTIBIOTIK YANG TIDAK BOLEH DIBERIKAN PADA ANAK
Nama Obat Kelompok Usia Alasan
Siprofloksasin Kurang dari 12 tahun Merusak Tulang Rawan (Cartillage
Disgenesis)
Norfloksasin Kurang dari 12 tahun Merusak Tulang Rawan (Cartillage
Disgenesis)

Tetrasiklin Kurang dari 4 tahun atau pada dosis tinggi Diskolorisasi gigi Gangguan
pertumbuhan tulang
Kotrimoksazzol Kurang dari 2 bulan Tidak ada data efektivitas dan
keamanan
Kloramfenikol Neonatus Menyebabkan Grey baby syndrome
Tiamfenikol Neonatus Menyebabkan Grey baby syndrome

Linkomisin HCl Neonatus Fatal toxic syndrome

Piperasilin-Tazobaktam Neonatus Tidak ada data efektivitas dan


keamanan
Azitromisin Neonatus Tidak ada data keamanan

Tigesklin Anak kurang dari 18 tahun Tidak ada data keamanan


KEAMANAN ANTIBIOTIK PADA WANITA HAMIL
KATEGORI CONTOH ANTIBIOTIK

A (tidak ada antibiotik dalam kategori ini)


B Amfoterisin B Aztreonam Azitromisin Eritromisin Fosfomisin
Karbapenem Klindamisin Metronidazol Penisilin
Sefalosporin
C Basitrasin Fluorokuinolon Imipenem Isoniazid Klaritomisin
Kloramfenikol Ko-trimoksazol Linezolid Paramomisin
Pirazinamid Rifampisin Siprofloksasin Spiramisin Vankomisin
D Aminoglikosida Doksisiklin Minosiklin Tetrasiklin Tigesiklin
X Metronidazol (trimester I)
Di masa depan, luka kecil yang dulu mudah
disembuhkan, dapat menjadi penyakit kematian
Keiji Fukuda (WHO)

Anda mungkin juga menyukai