SAINS SUKAN 966/2

BAB 6 : ANATOMI DAN

FISIOLOGI
6.2 : Struktur dan fungsi
Sel , Tisu dan Membran
 SEL
Sel Eukariotik Sel Prokariotik
 PERBEZAAN PROKARIOTIK
DENGAN EUKARIOTIK

Organel PROKARIOTIK EUKARIOTIK

Nukleus Tidak Ada Ada

Mitokondria Tidak Ada Ada

Jasad Golgi Tidak Ada Ada

R.Endoplasma TidakAd Ada

a
STRUKTUR
SEL
SEL TUMBUHAN
Nukleus

Dinding Sel

Membran
plasma
Kloroplas

R. Endoplasma

Jasad Golgi

Ribosom

Vakuol

Mitokondria
Membran plasma
SEL HAIWAN
Sitoplasma

Nukleus

Jasad Golgi

R.Endoplasma Kasar

R.Endoplasma Halus

Mitokondria

Ribosom

Sentriol

Lisosom

Cytoskleton
 NUKLEUS
Organel yang besar
dan berbentuk
Nukloelus Membran
Nukleus
sfera
Dilingkungi oleh
membran nukleus
Pori Nukleus
Mengawal aktiviti
sel
Kromosom dibentuk
dari benang
kromatin
Kromosom
membawa
maklumat genetik
Kromosom Kromatin yang akan
menentukan sifat
dan fungsi sel
 Dinding Sel
Lapisan luar yang mengelilingi
membran plasma sel tumbuhan
Terbina daripada gentian selulosa,
iaitu sejenis karbohidrat yang kuat
Bersifat telap terhadap semua jenis
bendalir
Memberikan bentuk yang tetap
serta sokongan dan perlindungan
kepada sel
 Membran Sel
1. Tebina daripada
protein dan fosfolipid
2. Membentuk sempadan
mengasingkan
kandungan sel
daripada persekitaran
luar
3. Separa telap dan
bersifat memilih
4. Mengawal atur
pergerakan bahan ke
Phospolipid dalam dan ke luar sel

Transmembrane proteins

Pergerakan bahan
Kloroplas

Berbentuk bujur mengandungi pigmen

hijau yang dikenali sebagai klorofil.
Menyerap cahaya matahari dan karbon
dioksida kepada tenaga kimia semasa
fotosintesis.
Memberikan warna hijau kepada
tumbuhan.
Retikulum Endoplasma
Membran berlipat
membentuk tubul
Mengangkut protein
yang disintesis oleh
ribosom melalui
vesikel ke jasad
golgi.
Ribosom
R.E halus merupakan
tapak tindak balas
metabolisme yang
penting seperti
sintesis lipid dan
penyahtoksikan
dadah dan racun.
Jasad Golgi
Jasad Golgi
Berfungsi sebagai pusat memproses,
membungkus dan mengangkut bahan
seperti karbohidrat, protein, fosfolipid, dan
glikoprotein.
Vesikel mengangkut bahan daripada R.E
dan bergabung dengan membran jasad
golgi ke ruang membran.
Vesikel bergabung dengan membran
plasma sebelum merembes
kandungannya keluar daripada sel
Ribosom
Organel berbentuk sfera yang terdapat
pada R.E kasar / bebas dalam sitoplasma

Terdiri daripada asid ribonukleik (RNA)

dan protein

Menggunakan maklumat yang

terkandung dalam kromosom untuk
menghasilkan protein
 Nukleus berfungsi untuk mengatur pembentukan
protein yang dilakukan oleh Ribosom
The Golgi Apparatus packages and exports the
protein.
 VAKUOL
Kantung berisi cecair
Sebagai tempat simpanan bagi
keperluan sel dan bahan buangan /
hasil sampingan metabolisme.
Saiz besar pada sel tumbuhan
berbanding sel haiwan.
Mitokondria
Tempat respirasi
sel untuk
menghasilkan
tenaga.
Mengubah glukosa
bagi menghasilkan
tenaga dalam
bentuk ATP.
Tersusun atas 2
lapis membran:
Perbesar 1. Membran Dalam
Perkecil
2. Membaran Luar
 Sitoplasma
Bahagian antara nukleus dan membran
plasma
Terdiri daripada bahan seperti jeli dan
tempat organel
Bertindak sebagai medium bagi tindak
balas biokimia dalam sel
Membekalkan organel dengan bahan
keperluan daripada luar sel
 Sentriol

pasang struktur silinder kecil terletak

di luar nukleus.
Membentuk gentian gelendong
semasa pembahagian sel dalam sel
haiwan.
Tida terdapat dalam sel tumbuhan.
Lisosom

Kantung membran yang mengandungi

enzim hidrolisis.
Menghuraikan bahan yang kompleks
seperti protein, lipid, polisakarida dan asid
nukleik.
Menyingkirkan organel lain yang rosak
untuk menghasilkan organel yang baharu.
Mencernakan bakteria
TISU
ORGANISASI TUBUH MANUSIA
SEL

TISU

ORGAN

SISTEM

ORGANISMA
 DEFINISI
Tisu

Sekumpulan sel yg bersatu untuk

menjalankan tugas istimewa / tertentu.

Histologi

kajian mengenai tisu.

 JENIS-JENIS TISU
4 jenis tisu:

i) Tisu Epitelium
melapisi permukaan & struktur kalenjar.

ii) Tisu Perantara / Penghubung / Pengikat

bertindak sbg penyokong kpd tisu lain.

iii) Tisu Otot

terlibat dlm pergerakan anggota badan.

iv) Tisu Saraf

berfungsi untuk menghantar maklumat (impuls)
dari satu
bhgn tubuh ke bhgn tubuh yg lain.
 JENIS-JENIS TISU
TISU MANUSIA

Epitelium Penghubung Otot Saraf

Otot
Epitelium Epitelium Areolar Berjalur
Ringkas Kompaun
Adipos Otot
Berserat Licin
Skuamus Berstratu Putih Jantung /
m Berelastik Kardiak
Kuboid
Peralihan Kuning Rawan Hialin
Kolumna
Tisu Limfoid Rawan
Kolumna Berserat Putih
Bersilia Rawan
Rawan
Tulang Berelastik
 Tisu
epitElium
 KLASIFIKASI epitheLIUM
Ketebalan
Ringkas(simple) - satu lapisan sel
Kompoun(stratified) lebih daripada satu
lapisan sel
Bentuk
skuamus lebar > tinggi
kuboid tinggi sama dengan lebar
kolumnar - tinggi > lebar
 TISU EPITELIUM
RINGKAS
(I) Tisu Epitelium Skuamus
Bentuk :
Seperti sisik, leper & licin

Fungsi :
Memberi lapisan yg licin
Bahan-bahan boleh
meresap melalui lapisan
sel dengan mudah

Lokasi :
Salur darah, lapisan jantung,
salur limfatika, alveolus,
pleura,
peritoneum
 (II) Tisu Epitelium
Kuboid
Bentuk:
Leper

Fungsi:
- Pengeluaran sekresi / rembesan dari
penyerapan & perkumuhan

Lokasi:
Ginjal & kelenjar
 (III) Tisu Epitelium
Kolumna
Bentuk:
Lurus seperti tiang

Fungsi:
Menghasilkan mukus
Membantu penyerapan zat-zat makanan di sepanjang sistem
alimenteri

Lokasi:
Terdapat di usus kecil & perut
 (IV) Tisu Epitelium Kolumna
Bersilia
Bentuk :

Lurus seperti tiang tetapi

berbulu halus di permukaannya

Fungsi :

Untuk membenarkan pergerakan ke

satu arah sahaja!

Lokasi :

Terdapat di sepanjang salur

pernafasan & tiub falloppian.
 TISU EPITELIUM KOMPAUN
(I) Tisu Epitelium Berstratum
1. Tisu Epitelium Berstratum (Berkeratin)
- Terdapat di permukaan kering spt rambut, kulit &
kuku
- Fungsi : Melindungi sel-sel dibawahnya drpd
kekeringan

2. Tisu Epitelium Berstratum (Tidak Berkeratin)

- Terdapat di permukaan basah spt mulut, mata, farink,
esofagus
- Fungsi : Memberi perlindungan kpd sel di bawahnya.
(II) Tisu Epitelium Peralihan (Transitional)
Terdiri drpd beberapa lapisan
sel, spt buah pear, sifatnya
elastik & mempunyai rintangan
kpd sifat asid.

Fungsi :
Sebagai pelapik organ
tersebut
Membenarkan perkembangan
organ berkenaan mengikut
keadaan

Lokasi :
Di pundi kencing & ureter
 Tisu
peNGHUBUNG/
PERANTARA
 TISU PENGHUBUNG
(CONNECTIVE)
Adalah tisu yg paling banyak sekali.
Tugasnya sebagai penyokong, pengangkut, pelindung
&
pengikat
Sifatnya:
Seperti agar-agar, separuh pejal (matrik), pepejal
(tulang),
cecair (darah)
Terbahagi kepada :

1. Tisu Areolar 5. Tisu Limfoid

2. Tisu Adipos 6. Tisu Rawan
3. Tisu Berserat Putih 7. Tisu Tulang
4. Tisu Berserat Kuning 8. Tisu Darah
 (i) Tisu Areolar
Bentuk :
Longgar & tersebar luas di
dalam badan

Fungsi :
Menghasilkan fiber, serat putih
untuk menguatkan tisu tulang &
serat elastik di salur darah,
boleh mengembang & menguncup

Lokasi :
Kulit, salur darah, saraf, kelenjar,
sistem alimenteri & otot
 (ii) Tisu Adipos
(a) Tisu Adipos Putih
- Membentuk 20 25% berat badan
- Fungsi :
* Perlindungan
* Memberi rupa yg licin
* Penebat / menyimpan haba
* Penyimpanan zat-zat makanan
sebagai lemak
- Lokasi : subkutenous, ginjal,
fiber otot

(b) Tisu Adipos Coklat

- Fungsi : Mengawal suhu badan
& mengelakkan obesiti
- Lokasi : belakang skapular & leher
 (iii) Tisu Berserat Putih
Terdiri drpd gabungan serat putih
yg sejajar. Sifatnya kuat.

Fungsi :
Membentuk tendon & ligamen
Meliputi serta melindungi
organ seperti ginjal & otak

Lokasi :
Tempat persendian & lapisan
tulang yg terdapat di
periosteum
 (iii) Tisu Berserat Putih
Terdiri drpd gabungan serat putih
yg sejajar. Sifatnya kuat.

Fungsi :
Membentuk tendon & ligamen
Meliputi serta melindungi
organ seperti ginjal & otak

Lokasi :
Tempat persendian & lapisan
tulang yg terdapat di
periosteum
 (v) Tisu Limfoid /
Rektikular
Seperti jaring & mempunyai banyak sel limfosit

Fungsi :
Mencairkan bahan-bahan toksin serta memusnahkan bahan asing /
bakteria atau bahan toksid

Lokasi :
Di kelenjar & semua nodus
limfa seperti di tonsil, organ
limfa, apendik, kelenjar payers
di usus kecil & besar
 (vi) Tisu Rawan
Tisu yg liat & kuat.
Terbahagi kpd 3 jenis:
a. Rawan hailin
b. Rawan berserat putih
c. Rawan berelastik kuning

a. Rawan Hailin
- Putih kebiruan & licin.
- Terkandung di dlm lakuna &
berpasangan
- Terdapat di sendi-sendi, tulang
rusuk, hidung, larink, trakea, bronkus
b. Rawan berserat putih

- Tisu yg kuat & mudah dilentur

- Fungsi : pengalas, boleh
melentur & menstabilkan tulang
persendian
- Lokasi : persendian lutut, bahu,
punggung & simfisis
pubis

c. Rawan berelastik kuning

- Sifatnya berelastik & terletak di

antara fiber
- Lokasi:
Di bhgn pina telinga, epiglotis
 (VII) TISU TULANG
- Tisu yg kuat & mudah dilentur
- Fungsi :
pengalas, boleh melentur &
menstabilkan
tulang persendian.
- Lokasi : persendian lutut, bahu,
punggung & simfisis pubis
 (VIII) TISU DARAH
- Strukturnya bulat / oval / cembung bergantung kpd jenis
darah (putih, merah, platlet).
- Lokasi:
Di sepanjang kapilari & saluran darah.
 (i) Tisu Otot
Khusus dalam aktiviti kontraksi
(pengecutan).

Mengecut apabila mendapat rangsangan

dari Sistem Saraf Pusat (otak).

Berada dalam keadaan relaks apabila

tidak melakukan aktiviti.
 Tisu Otot

Otot rangka Otot licin

/berjalur / tak berjalur Otot jantung
/terkawal / tak terkawal
 (1) Otot Rangka
Nama lain: otot berjalur / terkawal
(voluntary).
Kelihatan berjalur di bawah mikroskop.
Terdapat di semua rangka tulang.
Pergerakan dikawal oleh otak.
Fungsi: membantu dlm pergerakan
badan secara terkawal, mengekalkan
postur badan serta membekalkan haba.
Contoh: otot pd lengan membolehkan
tangan dilurus & dibengkokkan
 (2) Otot Licin
Nama lain: tak berjalur / tak terkawal
(non-voluntary).
Bekalan saraf ke otot licin tidak berhubung
secara terus ke otak, menyebabkan
pengecutan adalah tak terkawal (non-
voluntary) oleh kemahuan.
Bentuk meruncing & mempunyai satu
nukleus di tengah-tengah sel.
Lokasi: perut, usus, rahim, pundi kencing,
salur darah
Fungsi: membantu dlm pergerakan tak
terkawal.
Otot Licin
 (3) Otot Jantung
Ciri morfologi yg hampir
serupa dgn otot rangka.

Berbeza dari segi bentuk

selnya.

Sejenis otot luar kawal yg

istimewa.

Terdapat di jantung
sahaja!
 (3) Otot Jantung

Nukleus terletak di tengah-tengah sel.

Mempunyai fiber bercabang & jalur-jalur
yang tidak nyata.
Bergerak secara involuntari & berterusan
(automatik).
Banyak mitokondria diperlukan.
Fungsi: membantu jantung mengepam
darah ke seluruh badan.
 **** TISU SARAF
terdapat 2 jenis
neuron (sel saraf) &
neuroglia (sel asesori)
terdapat dengan
banyaknya pada
sistem saraf pusat.
neuron mengandungi
satu badan sel, axon
serta dendrit.
 **** TISU SARAF

Neuron juga dikenali sebagai saraf.

Neuroglia merupakan tisu perantara yg
menyokong neuron tersebut.
berfungsi untuk bertindakbalas terhadap
rangsangan (stimulus).
menjalinkan utusan melalui fiber-fiber
neuron kpd struktur yg lain.
 *** membran
5 jenis membran:
Epitelium
Mukosa
Serosa
Sinovial
Kutaneus (Cutaneous)
(I) Membran Epitelium
terdiri drpd gabungan tisu-tisu epitelium.
 (II) Membran MUKOSA /
MUKUS
LOKASI:
Pembukaan kaviti /rongga
(hidung)

Pembukaan pd
permukaan badan
(mulut, anus)

Dalam organ yg membina

tiub pembukaan
(perut, saluran pernafasan)
 (iii) Membran serosa
2 jenis :

Parietal
= sisi keliling, menyelimuti
sepanjang dinding kaviti.

Visceral
= menutupi organ yg
berdekatan.

Lokasi : peritoneum,
pleura,
pericardium.
 (iv) Membran sinovial
berada disekeliling kaviti sendi.
Menghasilkan cecair pelincir kpd
sendi.
Tiada epitelium.
(IV) MEMBRAN KUTANEUS (CUTANEOUS)

Seluruh
lapisan kulit.
SEKIAN & TERIMA
KASIH..