1 V
V T p
atau
1 v
v T p
KETERMAMPATAN
atau
1 v
p
v T
HUBUNGAN ANTAR TURUNAN PARSIAL
atau
Z Z
dZ dX dY
x Y
Dalam termodinamika , dituliskan sebagai
berikut.
atau
atau
Z X Z
0
X Y Y Z Y X
atau
Z X Z
X Y Y Z Y
Z X 1
X Y Y Z Y
Z X
atau
Z X Y
1
X Y Y Z Z X
Persamaan di atas disebut dengan rumus 1.
Bentuk lain rumus minus satu.
X 1
( )Z
Y Y Z
( )X ( )Y
Z X
atau
Z
( )X
X Y
( )Z
Y Z
( )Y
X
Latihan
1. Tulislah Persamaan-persamaan Ini dengan
Menggunakan Variabel-variabel
Termodinamika
( p,V,T )
2. Untuk persamaan gas Van der Waals buktikan
bahwa:
Jawaban No.2
Persamaan Gas Van Der Waals
a
p 2 v b RT
v
atau
RT a
p 2 (a )
(v b ) v
atau
1 a
T ( p 2 )(v b) (b)
R v
Dari (a) diperoleh
p R
(c)
T v (v b)
Dari (b) diperoleh
T 1 3 a
2av (v b) ( p 2 )(1)
v p R v
1 2a (v b) RT
R v 3
(v b )
1 2a(v b) v RT
2 3
R v (v b)
3
Jadi
V 1
p T ( p ) v ( T ) p
T V
1
R 1 2a(v b) v RT
2 3
R
v b v 3
( v b )
1 v 3 (v b ) 2
R 1 2a(v b) v RT RTv 2a(v b)
2 3 3 2
v b R
( )
v 3 (v b)
Penerapan persamaan differensial
parsial pada variabel termodinamika
Jika diketahui persamaan keadaan gas
sempurna, untuk n=1
f(p,v,T)= 0
Pilih dau dari tiga variabel tersebut sebagai
fungsi dari variabel lain.
Dapat ditulis sebagai:
p=p(v,T); v= v(p,T);
Jika p sebagai fungsi dari V da T
Maka :
p p
dp dV dT (a)
v T T V
p V V p
dp dp dT dT
v T p T T p T V
p V p V p
dp dp dT dT
v T p T V T T p T V
p V p V p
dp dp dT dT
v T p T V T T p T V
Jika dT =0 dan dp 0, maka
p V
dp 1 p
0
v T T
p V
1
V T p T
atau
p 1
V T V
p
T
Jka dp = 0 dan dT0, maka
p V p
dT dT 0
V T T p T V
Atau
p V p
dT 0
V T T p T V
pv nRT
Buktikan bahwa
p V T
1
V T T p p V