Anda di halaman 1dari 29

ORDO PHTIRAPTERA (LICE)

(Phtir = kutu, aptera = tidak bersayap)

Sifat :
 Tidak mempunyai sayap.
 Permanen ektoparasit (obligat),
 Inang pada unggas dan mamalia grooming .
 Tubuh pipih dorsoventral.
 Antene pendek terdiri dari: 3-5 segmen.
 Mata (-), kecuali P. humanis & Phtirus pubis.
 Segmentasi thoraks tidak begitu jelas.
 Penebalan chitin disebut paratergal plate.
 Siklus hidupnya : simple metamorfosis 
(telur nimpha 1-3  dewasa).
Siklus Hidup Kutu
ORDO : PHTHIRAPTERA
KLASIFIKASI KUTU

1. Sub Ordo Mallophaga (kutu penggigit)


Super Famili Amblycera :Menopon gallinae
Heterodoxus spiniger
Super Famili Ischnocera :Lipeurus caponis, C. columbae
Damalinea ovis

2. Sub Ordo Anoplura (kutu penghisap)


Famili Haematopinidae : Haematopinus eurysternus
Famili Linognathidae : Linognathus africanus
Famili Pediculidae : Pediculus humanus

3. Sub Ordo Ryncopthirina (kutu peralihan)


Haematomyzuz elephantis; H. hopkinsi
MMallophaga
Sub Ordo Mallophaga (Biting Lice)

Sebagian besar ekstoparasit unggas.


Mulut untuk makan runtuhan epitel kulit, serpihan
bulu dan kulit.
Tidak mempunyai mata.
Antena pendek beruas 3-5 segmen (lekukan).
Meso dan metathoraks berfusi, prothoraks jelas.
Spirakel di-ventral mesothorax.
Tarsus berkuku/ kait 2 (burung) & 1 kuku
(mamalia).
Super Famili : Amblycera
•Parasit pada mamalia dan unggas
•Kepala luas dan bundar pada anterior
•Antena terdiri atas 4 segmen dalam celah, jantan
dan betina berbeda
•Mempunyai palpus maxilaris, mirip antena
•Mandibula menggigit secara horisontal
•Hanya 9 segmen abdomen yang tampak
Menopon gallinae
Menacanthus stramineus

Menopon gallinae
Contoh Amblycera pada unggas:
 Menopon gallinae = M. pallidum
 Menopon phaestomum
 Menacanthus stramineus = Menopon biseriatum
 Trinoton anserium = Trinoton anseris

T. anserium
Contoh Amblycera pada mamalia:

 Gyropus ovalis
 Gliricola porcelli
 Trimenopon hispidum
 Heterodoxus spineger
 Heterodoxus longitorsus
 Heterodoxus macropus
Super Famili : Ischnocera

 Parasit pada mamalia dan burung.


 Antena filiformis terdiri atas 3-5 segmen.
 Kepala mirip Anoplura tapi luas dan lebar.
 Palpus maxilaris (-).
 Mandibula menggigit secara vertikal.
 Segmen abdomen ke 1,2 serta 9,10 fusi.
Contoh Ischnocera pada unggas:
 Cuclotogaster heterographus
 Lipeurus caponis
Goniodes gigas = Goniocotes gigas
 Goniocotes gallinae
 Chelopistes meleagridis
 Columbicola columbae = L. baculus
 Anaticola crassicornis
 Anaticola anseris

C. columbae
Kutu ayam Amblycera A. Menacanthus stramineus
B. Menopon gallinae
Ischnocera C. Cuclotogaster heterographus
D. Goniocotes gallinae.
Ischnocera pada unggas

Goniodes gigas Goniocotes gallinae Cuclotogaster gallinae Lipeurus caponis.


Contoh Ischnocera pada mamalia :
 Damalinia (Bovicola) bovis
 Damalinia (Bovicola) equi
 Damalinia (Bovicola) ovis
 Damalinia caprae dan D. limbata
 Bovicola painei
 Trichodectes canis / T. latus
 Felicola subrostratus

F. subrostratus
Damalinia equi D. bovis jantan & betina

D. limbata
Anoplura
Sub Ordo Anoplura
(Siphunculata/ Sucking Lice)
 Parasit pada mamalia : mamalophilik.
 Kepala runcing, mulut terminal.
 Mulut menghisap cairan dan darah.
 Antena jelas (3-5 segmen), ♂ & ♀ sukar dibedakan.
 Thoraks kecil (3 segmen menyatu).
 Abdomennya relatif > (7-9 segmen),
terdapat paratergal plate.
 Mata sangat kecil sampai tidak ada, kecuali Pediculus
humanus dan Pthirus pubis.
 Pasangan kaki ke -1 kecil, ke-3 besar, tiap tarsus
mempunyai 1 kait/kuku
 Spirakel di mesothoraks dan abdomen.
FAMILI PEDICULIDAE

-Mempunyai mata
-Memiliki paratergal plate

Contoh Famili Pediculidae:


Pediculus humanus
(manusia)
Phtirus pubis
(rambut pubis manusia)
a. Pediculus humanus b. Phtirus pubis
FAMILI HOPLOPLEURIDAE

Polyplax serrata (kutu tikus)


 Di belakang antena ada penonjolan.
 Thoraks sangat luas.
 Deretan spina/ duri pada tiap segmen abdomen
 Ada paratergal plate
 Tidak mempunyai mata

 Contoh:
  Haematopinus asini (kuda)
  Haematopinus suis (babi)
  H. eurysternus, H. quadripertusus,
H. tuberculatus (kerbau)
Haematopinus eurysternus
H. suis jantan dan betina

H. asini
FAMILI LINOGNATHIDAE

-Abdomen membranous, ada banyak rambut pada


segmennya
-Tidak memiliki mata
-Tidak ada paratergal plate
-Parasit pada ungulata dan kambing

Contoh spesies :
- Linognatus ovilus
- L. vituli
- L. africanus
- L. pedalis
- L. setosus

L. setosus jantan & betina


Linognatus vituli jantan & betina

Solonopotes capillatus
SUB ORDO : RHYNCHOPTHIRINA

Famili : Haematomyzidae
Spesies :
1. Haematomyzuz elephantis (gajah)
2. H. hopkinsi (babi)

Morfologi :
- Kepala memanjang membentuk
rostrum atau probosis
- Dianggap bentuk peralihan
Anoplura dan Mallophaga
H. elephantis

H. hopkinsi

Anda mungkin juga menyukai