BAB 3

PERINGKAT PEMBUKUAN
TAFSIR
3.1. Peringkat-peringkat Pembukuan Tafsir
P1- Zaman Rasulullah SAW, sahabat dan tabiin

• Tafsir disampaikan dalam metod talaqqi dan riwayat

P2-Penulisan tafsir di dalam bab tertentu dalam kitab hadith

•Tafsir yang dinisbahkan kepada Nabi SAW, sahabat, dan tabiin.
•Tokoh terlibat seperti Yazid b. Harun al-Salmi (m117H), Syu’bah
b. al-Hajjaj (m160H), Waki’ b. al-Jarrah (m197H), Sufyan b.
‘Uyainah (m198H) dan ramai lagi.
•Malangnya, kitab-kitab ini tidak sampai kepada kita, hanya riwayat
Yang terdapat dalam kitab tafsir bi al-ma’thur.
 P3 – Tafsir berpisah dari kitab hadith

• Susunan berdasarkan susunan mashaf

•Tafsir bi al-ma’thur dengan meriwayatkan dari sanad Nabi SAW, sahabat,
tabiin, tabi’ tabiin dengan tarjih, istinbat hukum serta I’rab jika perlu.
•Ulama’ terlibat antaranya Ibn Majah (m273H), Ibn Jarir al-tabari (m310H),
Abu Bakr Munzir al-Naisaburi (m318H), Ibn Abi hatim (m327H),
Ibn Hibban (m369H), al-Hakim (m405H), Abu bakr al-Mardawayh (m405H)
P4 – Tafsir tidak melampaui had tafsir bi al-ma’thur tetapi sanad diringkaskan

• Memindahkan kata-kata dari para ahli tafsir tetapi tidak dinisbahkan

kepada orang yang berkata.
• Percampuran antara yang sahih dan batil (israiliyyat dan hadith maudhu’)

P5 – Tafsir yang bercampur antara riwayah dan dirayah

• Bermula dari zaman Abbasiyyah hingga kini.

• Beransur-ansur muncul tafsir aqliyyah (adab, kawniyyat, ilmu kalam,
mazhab fiqh)
• Tafsir bagi memenuhi keperluan semasa tentang hidup bermasyarakat,
Prinsip tasyri’ dan sebagainya.
•Kemunculan tafsir maudhu’i
3.1. Pembahagian Tafsir Al-Quran

1. Tafsir bi al-Ma’thur (al-Riwayah)

2. Tafsir bi al-Ra’yi (al-dirayah)
 1. Tafsir bi al-Ma’thur (al-Riwayah)

 Definisi

Tafsir ayat al-Quran berdasarkan

keterangan daripada ayat al-Quran itu
sendiri, riwayat dari Nabi SAW, para
sahabat dan para tabiin.
 1. Tafsir bi al-Ma’thur (al-Riwayah)

 Perkembangan ilmu tafsir bi al-ma’thur

dalam 2 cara;

1.Secara lisan (riwayah)

2. Secara penulisan dan pembukuan
(tadwin)
 1. Tafsir bi al-Ma’thur (al-Riwayah)

 Syarat-syarat tafsir bi al-ma’thur;

1. Berpengetahuan cukup tentang ilmu sunnah riwayah
dan dirayah
2. Mengetahui sunnah yang berkaitan dengan tafsir,
athar sahabat, tabiin dan imam mujtahid
3. Mampu menserasikan riwayat yang bercanggah
4. Mengetahui hakikat perselisihan tafsir dan sebabnya
5. Mengetahui asbab al-nuzul dan nasikh mansukh
6. Mengambil pendapat yang sepakat sahaja dan tidak
yang gharib
7. Tidak bersandar kepada riwayat Israiliyyat
 1. Tafsir bi al-Ma’thur (al-Riwayah)

 Kelemahan tafsir bi al-ma’thur

1. Hadith Maudhu’
2. Israiliyyat
3. Hazaf sanad
 1. Tafsir bi al-Ma’thur (al-Riwayah)
(kelemahan tafsir bi al-ma’thur)
1. Hadith Maudhu’ dalam tafsir
 Bermula pada tahun 41H selepas
muslimin berpecah kepada kumpulan
siasah yang berbeza (Syiah, Khawarij,
jumhur)
 Hadith palsu dinisbahkan kepada Nabi
SAW atau para sahabat (Ali dan Ibn
Abbas paling banyak)
 1. Tafsir bi al-Ma’thur (al-Riwayah)
(kelemahan tafsir bi al-ma’thur)

2. Riwayat Israiliyyat
 Riwayat yang datang daripada Yahudi
atau Nasrani.
 Bermula pengambilannya daripada zaman
sahabat, tetapi hanya terhad pada perkara
kawniyyat, permulaan bumi, kisah-kisah
dan tidak berkaitan dengan aqidah dan
hukum hakam.
 1. Tafsir bi al-Ma’thur (al-Riwayah)
(kelemahan tafsir bi al-ma’thur)

2. Hazaf sanad

 Bermula pada peringkat kelima

perkembangan pembukuan tafsir
 Kelemahan yang membawa kepada
kemasukan hadith maudhu’ dan israiliyyat
2. Tafsir bi al-ra’yi
Tafsir Bi al-Ra’yi yang dilarang