Anda di halaman 1dari 17

1

REVISI MAKALAH
RESUME, KONSEP MAP DAN KONVERGENSI KONSEP
MATERI SEJARAH PEMIKIRAN PENDIDIKAN ISLAM (SPPI)
OLEH:
Nama : Nuridin, S.Pd.I
NIM : 421.9.1.12
Kelas : B (Purwokerto)
Diauka! ke"a#a Pro$ram Pas%asara!a &!i'ersitas (ai!s )l *ur+a!
,awa -e!$a. #i /o!oso0o Pro$ram (tu#i Ma$ister Pe!#i#ika! Islam
&!tuk Meme!u.i (ala. (atu -u$as )k.ir (emester
"a#a Mata Kulia. (eara. Pemikira! Pe!#i#ika! Islam
Dose! Pe!$am"u Dr. H. Mo.. 1o2i03 M).
UNIVERSITAS SAINS AL QURAN (UNSIQ)
JAA TENGAH DI ONOSOBO
TAHUN !"#$
2
SEJARAH PEMIKIRAN PENDIDIKAN ISLAM PEREMPUAN
A. BAB I PENDAHULUAN
#. L%&%r B'(%)%n* M%+%(%,
4 5678 9:;< 9:;< 8=8> 4 5678 ?@AB ?@AB 8=8 4 5678 4CDE F8GD78
)rti!Ha:
IPerem"ua! a#ala. tia!$ !e$ara. )"a0ila 0aik "erem"ua!!Ha maka
0aikla. !e$ara!Ha #a! 0ila rusak "erem"ua!!Ha maka rusakla.
!e$ara!HaJ.
Kata mutiara #i atas me!u!ukka! 0eta"a "e!ti!$!Ha ke#u#uka!
seora!$ "erem"ua! #alam eksiste!si se0ua. 0a!$sa. Perem"ua! Ha!$ sale.a.
.ara"a!!Ha #a"at mela.irka! a!akKa!ak Ha!$ sale. #a! sale.a. Ha!$ aka!
me!a#i $e!erasi "e!erus 0a!$sa Ha!$ mum"u!i #i masa #e"a!. (e0alik!Ha
ika seora!$ "erem"ua! ti#ak 0aik ak.lak!Ha maka sulit #i.ara"ka! ika kelak
#a"at me!#i#ik "utraK"utri!Ha #e!$a! 0aik.
Masala. "erem"ua! tela. la.ir seak "ertama kali "erem"ua! itu a#a #i
"ermukaa! 0umi i!i. Persoala! "erem"ua! me!a#i "ersoala! Ha!$ "e!ti!$ #a!
serius se.i!$$a ti!$kat kaia! te!ta!$ "erem"ua! selalu me!a#i to"ik
"em0i%araa! Ha!$ .a!$at #i #u!ia i!i. Pem0i!%araa! terse0ut ti#ak .a!Ha
#ilakuka! ole. kala!$a! "erem"ua! saa teta"i u$a #ilakuka! ole. kala!$a!
"ria3 me!$i!$at "erem"ua! a#ala. "e!#am"i!$ .i#u" 0a$i kaum "ria.
)l2ura! #e!$a! te$as me!He0utka! 0a.wa kaum lakiKlaki #a! kaum
"erem"ua! #i%i"taka! #ari !aLs (jiwa) Ha!$ sama. (etia" lakiKlaki #a!
"erem"ua! masi!$Kmasi!$ a#ala. "eli!#u!$ #a! sa.a0at 0a$i Ha!$ lai!!Ha.
Ke#ua!Ha u$a memiliki tu$as Ha!$ sama #a! kesem"ata! u!tuk mem"erole.
ra.mat #ari )lla. se0a$aima!a Lirma!KNHa se0a$ai 0erikut:
M




)rti!Ha:
IDa! ora!$Kora!$ Ha!$ 0erima!3 lelaki #a! "erem"ua!3 se0a.a$ia!
mereka (a#ala.) me!a#i "e!olo!$ 0a$i se0a.a$ia! Ha!$ lai!. mereka
me!Huru. (me!$eraka!) Ha!$ maNruL3 me!%e$a. #ari Ha!$ mu!kar3
me!#irika! s.alat3 me!u!aika! Oakat #a! mereka taat "a#a )lla. #a!
1asulKNHa. mereka itu aka! #i0eri ra.mat ole. )lla.P (esu!$$u.!Ha
)lla. Ma.a Perkasa la$i Ma.a Qiaksa!aJ.
1
1asululla. me!elaska! 0a.wa sala. satu aara! Islam Ha!$ asasi a#ala.
me!$.ormati "erem"ua!. Kare!a "erem"ua! ter.ormat #ia!$$a" ta0u3 #alam
Islam #ielaska! atura! Ha!$ sa!$at mem"er.atika! kema!usiaa!3 se"erti #ara.
"erem"ua!. Qa$i Islam #ara. "erem"ua! me!u!ukka! karakteristik sekali$us
me!a#i #aHa tarik "erem"ua! #a! me!a#i se0a0 ma!usia 0ias sur'i'e #i 0umi
#a! me!$em0a! tu$asKtu$as kema!usiaa!.
2
Islam me!#u#uka! "erem"ua! sama ter.ormat!Ha #e!$a! "ria3 !amu!
Lakta!Ha #alam masHarakat Islam se!#iri masi. 0a!Hak ke#u#uka! "erem"ua!
Ha!$ ti#ak seaar3 terutama #alam "emerole.a! kesem"ata! Ha!$ sama #alam
"e!#i#ika!. &!tuk me!$kai le0i. au. te!ta!$ .ak "erem"ua! Islam #alam
"e!#i#ika! #ari masa ke masa3 "e!eliti tertarik u!tuk me!Husu! makala.
#e!$a! u#ul I(eara. Pemikira! Pe!#i#ika! Islam Perem"ua!J.
!. P'ru-u+%n M%+%(%,
Masala. Ha!$ #ikai #alam makala. i!i a!tara lai!:
a. Qa$aima!a "e!#i#ika! "erem"ua! "a#a masa !a0iR
0. Qa$aima!a "e!#i#ika! "erem"ua! "a#a masa sa.a0atR
%. Qa$aima!a "e!#i#ika! "erem"ua! "a#a masa #i!asti islamiHa. #i timur
te!$a.R
1
*.( atK-au0a.: S1
2
Mo.. 1o2i0. Pendidikan Perempuan. (To$Hakarta. Uama Me#ia. 2VVM). .. M4
4
#. Qa$aima!a "emikira! toko. "e!#i#ika! "erem"ua! Islam masa ki!iR
B. BAB II PEMBAHASAN
#. P'ndidi)%n P'r'-.u%n P%d% M%+% N%/i.
/a!ita #alam "a!#a!$a! 0a!$sa )ra0 se0elum #ata!$!Ha a$ama Islam
sa!$at .i!a. Mereka merasa malu #a! ter.i!a a"a0ila isteri!Ha mela.irka!
a!ak seora!$ wa!ita3 se.i!$$a a"a0ila istri .amil sisuami tela.
me!He#iaka! se0ua. lu0a!$. )"a0ila a!ak Ha!$ #ila.irka! itu seora!$
wa!ita maka aka! se$era #iku0ur .i#u"K .i#u" a$ar terle"as #ari rasa malu3
Kalau"u! a!ak wa!ita #i0iarka! .i#u" !asi0!Ha aka! sa!$at 0uruk3
#i"erlakuka! se0a$ai 0u#ak 0elia!3 me!$a!$kut 0e0a! Ha!$ 0erat atau "ali!$
0aik !asi0!Ha #i"erlakuka! se0a$ai 0o!eka #i"aksa u!tuk melakuka!
"ela%ura! atau #ima#u #e!$a! ti#ak ter0atas.
M

Pa#a Oama! Na0i ()/3 "erem"ua! mulai me!#a"atka! ke#u#uka!
Ha!$ ter.ormat #a! se#eraat #e!$a! kaum "ria3 kare!a se0elum!Ha "a#a
Oama! a.iliHa.3 kaum "erem"ua! me!#a"atka! ke#u#uka! Ha!$ sa!$at re!#a.
#a! .i!a3 .i!$$a kela.ira! seora!$ a!ak "erem"ua! #alam keluar$a #ia!$$a"
suatu Ha!$ ai0 #a! .arus mem0u!u. a!ak itu semasa 0aHi. Pa#a masa i!i3 Na0i
meHamaka! ke#u#uka! "erem"ua! #a! "ria #alam .al me!u!tut ilmu se0a$ai
ma!iLestasi aHat i!i #iriwaHatka! "ula #ari Na0i s.a.w 0a.wa 0eliau
me!$a!urka! a$ar istri!Ha #iaarka! me!ulis3 #a! u!tuk i!i 0eliau 0erkata
ke"a#a )sHK(HiLa+ (seora!$ "e!ulis #i masa a.iliHa.) ti#ak mauka. )!#a
me!$aar ma!tera ke"a#a HaLsa. se0a$aima!a e!$kau tela. me!$aarka!!Ha
me!ulis.
4
Dalam se0ua. .a#is!Ha 1asululla. 0ersa0#a:

( ! "# (#
Artinya :
3
Kamarisa. -.a.ar. Hak Asasi Wanita dalam Islam. (Me#a!. OLset Mau.
19W2). ..2M
4
Xai!al Mutta2ie!. Pendidikan Wanita Dalam Islam. (#alam
.tt":YYiOaskia.wor#"ress. %om Y2V1VYVZY1M). Diakses "a#a ta!$$al 1[ a!uari 2V1M
Z
Mencari ilmu itu hukumnya wajib bagi muslimin dan muslimat(H!"
Ibnu Abdil #ari)
Ha#its #i atas se%ara elas #a! te$as me!He0utka! 0a.wa me!u!tut ilmu
itu #iwai0ka! 0uka! saa ke"a#a lakiKlaki3 u$a ke"a#a "erem"ua!. -i#ak a#a
"er0e#aa! 0a$i lakiKlaki atau"u! "erem"ua! #alam me!%ari ilmu3 semua!Ha
wai0. )rti!Ha #alam Islam 0aik lakiKlaki mau"u! "erem"ua! memiliki .ak
Ha!$ sama u!tuk mem"erole. "e!#i#ika!3 !amu! #alam "raktek!Ha ti#ak 0ole.
le"as #ari sHariat3 k.usus!Ha Ha!$ 0erkaita! #e!$a! .ia0 #a! aurat.
Pa#a masa Na0i3 "erem"ua! #i0erika! kesem"ata! Ha!$ sama u!tuk
0erta!Ha se%ara la!$su!$ te!ta!$ "ermasala.a! Ha!$ #i.a#a"i!Ha ke"a#a Na0i.
(e0a$ai %o!to. %erita te!ta!$ "erem"ua! Ha!$ 0er!ama Qusra. Ha!$ 0erta!Ha
te!ta!$ mim"i 0asa. ke"a#a Na0i se0a$ai 0erikut:
II0!u )0i (Hai0a. meriwaHatka! #ari )0#ulla. 0i! \)mar alK)s3 0a.wa
a#a seora!$ "erem"ua! Ha!$ 0er!ama Qusra. #ata!$ ke"a#a Na0i saw3
ia 0erkata: /a.ai 1asululla. saw3 sala. seora!$ #ia!tara kami a#a Ha!$
0ermim"i3 0a.wa #ia 0ersama suami!Ha #alam mim"i itu.J Na0i
0erkata: I)"a0ila kamu me!emuka! .al Ha!$ 0asa.3 maka ma!#ila. .ai
Qusra..J
Z
!. P'ndidi)%n P'r'-.u%n P%d% M%+% S%,%/%&.
Pa#a masa sa.a0at tela. 0a!Hak 0ermu!%ula! "erem"ua! Ha!$ a.li
#alam ilmu a$ama #a! "e!$eta.ua!3 se"erti (iti HaLsa. isteri Na0i "a!#ai
me!ulis3 #a! \)isHa. 0i!ti (a+a# u$a "a!#ai me!ulis. (iiti )isHa. isteri Na0i
"a!#ai mem0a%a )lK*ura! #a! ti#ak "a!#ai me!ulis teta"i 0eliau a#ala.
seora!$ a.li Li2. Ha!$ terke!al se0a$aima!a #iakui ole. \&rwa. 0i! Xua0air
seora!$ a.li Li2. Ha!$ termasH.ur #alam .al i!i 0eliau 0erkata : I0elum "er!a.
saHa meli.at seora!$ Ha!$ le0i. \alim #alam ilmu ]i2.3 ilmu ke#oktera! #a!
ilmu sHi+ir selai! #ari \)isHa.J. Kemu#ia! a#a"ula &mmu (alama. #a"at
mem0a%a #a! ti#ak "a!#ai me!ulis3 )lKK.a!sa+ seora!$ "e!Hair Ha!$ loHal3
5
K.alil )0#ul Karim. !elasi $ender Pada Masa Muhammad dan
%hula&aurrasyidin. (To$Hakarta. Pustaka Pelaar. 2VVS). ..44
[
!asio!alis #a! "eua!$. Hi!#u! 0i!ti \ita0a.3 Laila 0i!ti (alma #a! (itti
(aki!a. 0i!ti alKHusai!3 seora!$ a.li Ha!$ ma.ir #alam 0i#a!$ sHa+ir.
Demikia! "ula \)isHa. 0i!ti -al.a. seora!$ Ha!$ a.li #alam kritik sHi+ir.
[
Pa#a masa kemelut "olitik "erte!ta!$a! a!tara K.ali.a. )li #e!$a!
Mu+awwiHa.3 a#a 0e0era"a "erem"ua! Ha!$ terke!al ikut #alam ka!%a.
"olitik3 se"rti Hi!#u! 0i!ti \I#i 0i! *ais3 \)krasHa. 0i!ti alK)t.rusH #a! lai!K
lai! Ha!$ mereka itu mem0a!tu \)li melawa! Mu+awiHa.. (etela. itu
Mu+awiHa. tertarik me!$$u!aka! "erem"ua! #alam ka!%a. "olitik keraaa!3
maka terse0utla. alKK.aiOura! #a! (Haaratu#KDurr.
$. P'ndidi)%n P'r'-.u%n P%d% M%+% Din%+&i I+(%-i0%, Di Ti-ur T'n*%,.
Di!asti IslamiHa. #i -imur -e!$a. Ha!$ #imaksu# a#ala. Di!asti
)0asiHa.3 #ima!a "u!%ak keaHaa! Islam tera#i "a#a masa #i!asti i!i. Pa#a
masa i!i3 a$ama Islam tela. terse0ar luas3 #emikia! u$a ke0u#aHaa!. Pa#a
masa Qa!i )00as #i 0a$ia! -imur #a! Qarat3 tela. memu!%ulka! "ara
"erem"ua! Ha!$ ikut serta #alam ke$iata! i!telektual #a! kese!ia!3
"e!$ata.ua! a$ama3 sastera #a! kese!ia!. Para 0u#ak "erem"ua! mem"u!Hai
kesem"ata! Ha!$ 0esar u!tuk mem"ersia"ka! #iri #alam 0i#a!$ sastera #a!
kese!ia! se.i!$$a .ar$a 0u#ak "erem"ua! me!a#i le0i. ti!$$i sesuai #e!$a!
ke%aka"a! Ha!$ #imilki!Ha. Perem"ua!K"erem"ua! Ha!$ terke!al #alam 0i#a!$
"e!$eta.ua! #a! sHi\ir a!tara lai!3 \)liHa. 0i!ti alKMa.#i3 ]a#.lu!3 \)isHa.
0i!ti ).ma# 0i! *a#im alK*urt.u0iHa.3 Lu0!a3 /alla#a. 0i!ti alKK.aliLa. alK
MustakLi Qilla.3 *amar.
)"a0ila #i0a!#i!$ka! ko!#isi "e!#i#ika! #a! "era!a! "erem"ua! Islam
a0a# "erta!$a.a! #e!$a! "erem"ua! Ha!$ a#a #i Ero"a Kriste! maka aka!
sa!$at terli.at "er0e#aa! Ha!$ me!%olok3 #i Uriek (Ero"a) ke%uali ("arta #a!
Plato3 saat itu "erem"ua! ti#ak #i0erika! "ersamaa! .ak #alam "e!#i#ika! #a!
sosial se0a$aima!a Ha!$ #i"erole. ole. lakiKlaki3 mereka me!$a!$$a"
6
Xai!al Mutta2ie!. Pendidikan Wanita.3 .. M
S
"erem"ua! se0a$ai 0e!#a Ha!$ #a"at me!ami! ke"uasa! #a! kese!a!$a!
mereka3 walau"u! mereka me!%a"ai "era#a0a! Ha!$ ti!$$i #a! kemaua!
#alam ilmu "e!$eta.ua!.
S
1. P'-i)ir%n T2)2, P'ndidi)%n P'r'-.u%n I+(%-.
Dewasa i!i tela. la.ir i#eolo$i Ha!$ me!u!tut kesetaraa! a!tara
"erem"ua! #a! lakiKlaki #alam semua as"ek ke.i#u"a!3 utama!Ha #alam
"emerole. kesema"ata! Ha!$ sama #alam "e!#i#ika! 0a.ka! #alam ka!%a.
"olitik3 #ima!a #i#alam!Ha #i0a.as te!ta!$ ke"emim"i!a! "erem"ua!.
I#eolo$i terse0ut mema!$ la.ir #ari Qarat3 !amu! au. se0elum i#eolo$i
terse0ut 0erkem0a!$ #i 0arat3 Islam su#a. me!$ukir #asar!Ha #e!$a! elas
#alam !as. )lK*ur+a! mau"u! .a#its Na0i Mu.amma# ()/. Ueraka! terse0ut
#ike!al #e!$a! $eraka! Lemi!isme #e!$a! tuua! utama!Ha a#ala. me!u!tut
kesetaraa! $e!#er.
Islam seati!Ha tela. mem0erika! ke#u#uka! Ha!$ sama ke"a#a lakiK
laki #a! "erem"ua! #alam se$ala as"ek!Ha3 !amu! teta" saa #i0atasi ole.
sHar+i a$ar teta" kesamaa! ke#u#uka! terse0ut teta" me!a$a moralitas #a!
marta0at lakiKlaki mau"u! "erem"ua!. Me!urut Islam a#a i!#i'i#ualitas k.as
e!#er "a#a #iri "ria #a! "erem"ua! Ha!$ .arus #ilestarika! #a! .ormati.
I!#i'i#ualitas i!ila. Ha!$ mem0erika! ke"a#a mereka ke.ormata! #a!
marta0at serta memu!$ki!ka! mereka se%ara eLektiL #a"at meme!u.i "era!
s"esiLik!Ha #alam masHarakat.
W

]emi!isme a#ala. suatu i#eolo$i "em0e0asa! "erem"ua!3 kare!a Ha!$
melekat #alam semua "e!#ekata!!Ha a#ala. keHaki!a! 0a.wa "erem"ua!
me!$alami keti#aka#ila! kare!a e!is kelami!!Ha. ]emi!isme me!awarka!
0er0a$ai a!alisis me!$e!ai "e!He0a0 #a! "elaku #ari "e!i!#asa! "erem"ua!.
]emi!is Mar^is3 misal!Ha3 me!$i#e!tiLikasi "em0a$ia! kera se%ara seksual
se0a$ai "e!He0a0 "e!i!#asa!. Para Lemi!is lai! u$a me!awarka! a!alisis Ha!$
7
Xai!al Mutta2ie!. Pendidikan Wanita.3 ..4
8
U.a#a Karmi. 'eminisme dan Islam: Perspekti& Hukum Dan (astra" )li. Qa.asa
ole. Purwa!to. E#it Mai Tama!i. (Qa!#u!$. Nua!sa. 2VVV). ..1M1
W
0er0e#aK0e#a #alam ra!$ka me!$u!$ka" tera#i!Ha 0er0a$ai 0e!tuk
"e!i!#asa! ter.a#a" "erem"ua!.
9
Ueraka! Lemi!isme semula mu!%ul #i Qarat Ha!$ #i#asari ole.
keti#ak"uasa! #i kala!$a! kaum "erem"ua! atas "erlakuka! Ha!$ ti#ak
semesti!Ha3 terutama Ha!$ #i"rakarsai ole. $erea. Di kala!$a! $erea mu!%ul
a!$$a"a! 0a.wa Hawa (istri )#am) se0a$ai sum0er "e!He0a0 kea.ata! #a!
"e!#eritaa! #i muka 0umi i!i. Itula. se0a0!Ha3 maka selama se"ulu. a0a#
"era#a0a! Ero"a Kriste!3 "osisi "erem"ua! me!a#i sa!$at re!#a.. Mu!%ul!Ha
!enaissance #i Ero"a mem0awa a!$i! 0aru me!$e!ai kesa#ara! 0er"ikir
masHarakat Ero"a3 k.usus!Ha me!$e!ai "erem"ua!. Pa#a masa i!i la.irla. "ara
.uma!is Ha!$ mulai me!$.ar$ai ma!usia se0a$ai i!#i'i#u Ha!$ 0e0as
me!$$u!aka! akal 0u#i!Ha u!tuk me!e!tuka! ke#u#uka!!!Ha Ha!$ ti!$$i #i
muka 0umi. I!#i'i#u #i0e0aska! #ari "emasu!$a! i!telektualitas ole. $erea.
Pe!i!$kata! ke0e0asa! u$a tera#i "a#a "erem"ua!!Ha. Ueraka! kaum
.uma!is i!i kemu#ia! mem0awa la.ir!Ha "a.am li0eralisme #a! #emokrasi #i
Qarat. Qersamaa! #e!$a! li0eralisasi i!i3 kaum "erem"ua! mulai 0a!$kit u!tuk
mem"erua!$ka! .akK.ak!Ha.
1V
Ueraka! Lemi!isme #i Qarat i!i kemu#ia! u$a 0er.em0us ke #u!ia
-imur. -ermasuk #i kala!$a! kaum Lemi!is3 terutama kaum "erem"ua!3 #i
!e$araK!e$ara Islam. (e%ara ko!se"sio!al i#e kesetaraa! $e!#er a!tara "ria #a!
"erem"ua! su#a. a#a #alam Islam. Qa.ka! "raktek kesetaraa! i!i tela. mu!%ul
"a#a masa awal Islam3 Hak!i masa Na0i (aw. Masa Na0i #a"at #ikataka! masa
ke.i#u"a! i#eal 0a$i "erem"ua!. (etela. Na0i waLat "erlakua! ter.a#a"
"erem"ua! mulai me!uru! #a! semaki! lama semaki! "ara. ko!#isi!Ha. Hal
i!i terus 0erla!$su!$ .i!$$a mu!%ul!Ha $eraka! Lemi!isme #i kala!$a! umat
Islam.
9
Ma$$ie Humm3 Dicti)nary )& 'eminist *he)ries3 )li. 0a.asa ole. Mu!#i 1a.aHu
#e!$a! u#ul I+nsikl)pedia 'eminismeJ3 To$Hakarta: ]aar Pustaka Qaru3 _et. I3 2VV23 ..
1ZW.
10
MarOuki. *injauan Hukum Islam *entang Wanita. (Dalam
.tt":YYstaLL.u!H.a%.i#.2V12). Diakses "a#a ta!$$al 1S ,a!uari 2V12. .: 11.
9
Qer0e#a #e!$a! $eraka! Lemi!isme #i Qarat Ha!$ sa!$at li0eral (0e0as)3
$eraka! Lemi!isme #i -imur3 k.usus!Ha Islam3 sa!$at me!u!u!$ ti!$$i !ilaiK
!ilai reli$ius Ha!$ meru"aka! titik tolak "ema.ama! me!$e!ai Lemi!isme i!i.
Pema.ama! ter.a#a" teksKteks alK*ura! mau"u! (u!!a.3 k.usus!Ha me!$e!ai
ke#u#uka! "erem"ua!3 me!#asari "ara Lemi!is Muslim #alam mela!%arka!
$eraka! Lemi!isme. Qa!Hak aHat alK*ur+a! #a! teks .a#is Ha!$ me!u!ukka!
0a.wa "erem"ua! #a! "ria memilliki marta0at Ha!$ sama. Meski"u! #emikia!3
mu!%ul!Ha kerelatiLa! "e!aLsira! ter.a#a" alK*ura! #a! .a#is ti#ak 0isa
#i.i!#ari. Itula. se0a0!Ha3 "erse"si te!ta!$ "erem"ua! #i kala!$a! umat Islam
0er0e#aK0e#a.
11
-oko.Ktoko. Lemi!isme #alam #u!ia Islam a!tara lai!:
a. *asim )mi!
*asim )mi! a#ala. sala. satu toko. Lemi!is Muslim Ha!$ "ertama
kali memu!%ulka! $a$asa! te!ta!$ ema!si"asi "erem"ua! Muslim melalui
karHaKkarHa!Ha. *asim )mi! memu!%ulka! $a$asa!!Ha #i#asari ole.
keter0elaka!$a! umat Islam Ha!$ me!urut!Ha #ise0a0ka! sala. satu!Ha
ole. "erse"si #a! "erlakua! Ha!$ sala. ter.a#a" "erem"ua!.
12
Ua$asa! *asim )mi! te!ta!$ ema!si"asi me!Hulut ko!tro'ersi
#iskursus #i kala!$a! ulama Mesir "a#a waktu itu. Meski"u! i#e *asim
)mi! i!i me!#a"at 0a!Hak sorota! #ari "ara ulama )lK)O.ar3 ia ti#ak "er!a.
surut u!tuk me!Huaraka!!Ha. I#e ema!si"asi 0ertuua! u!tuk mem0e0aska!
kaum "erem"ua! se.i!$$a mereka memiliki keleluasaa! #alam 0er"ikir3
0erke.e!#ak3 #a! 0erakti'itas se0atas Ha!$ #i0e!arka! ole. aara! Islam #a!
mam"u memeli.ara sta!#ar moral masHarakat. Ke0e0asa! #a"at me!$$iri!$
ma!usia u!tuk mau #a! 0ereak "a#a ke0a.a$iaa!. -i#ak seora!$ "u!
#a"at me!Hera.ka! ke.e!#ak!Ha ke"a#a ora!$ lai!3 ke%uali #alam kea#aa!
sakit iwa #a! masi. a!akKa!ak. Kare!a itula. ia me!Hara!ka! a#a!Ha
11
I0i#.3 .. 12
12
Haru! Nasutio!. Pembaharuan dalam Islam: (ejarah, Pemikiran, dan $erakan"
(,akarta. Qula! Qi!ta!$. 1991). .. S9.
1V
"eru0a.a!3 kare!a me!urut!Ha ta!"a "eru0a.a! musta.il kemaua! #a"at
#i%a"ai.
1M
0. )mi!a /a#u# Mu.si!
&"aHa Ha!$ #item"u. ole. )mi!a /a#u# Mu.si! #alam ra!$ka
me!$.a#irka! "emikira! 0aru me!$e!ai "erem"ua! #alam Islam a#ala.
melalui riset3 terutama melalui aHatKaHat alK*ura!3 se.i!$$a me!$.asilka!
i!ter"retasi 0aru #ari alK*ura! Ha!$ memiliki mak!a #alam ke.i#u"a!
"erem"ua! mo#er!. Dari "e!elitia!!Ha terse0ut3 )mi!a kemu#ia!
me!awarka! suatu "e!#ekata! Ha!$ #ia!$$a"!Ha ter0aik #alam ra!$ka
me!aLsirka! alK*ura!. Pe!#ekata! Ha!$ #itawarka! a#ala. "e!#ekata!
-e)m)dernis.
14
Dalam 0uku!Ha .ur/an and W)man3 )mi!a me!$awali
"em0a.asa!!Ha #e!$a! me!$ritik "e!aLsira!K"e!aLsira! Ha!$ selama i!i a#a
me!$e!ai "erem"ua! #alam Islam. Ia mem0a$i "e!aLsira! terse0ut ke #alam
ti$a kate$ori3 Haitu tra#isio!al3 reaktiL3 #a! .olistik.
1Z
-aLsir tra#isio!al3
me!urut )mi!a3 mem0erika! i!ter"retasiKi!ter"retasi terte!tu sesuai #e!$a!
mi!at #a! kemam"ua! muLassir!Ha Ha!$ 0isa 0ersiLat .ukum3 tasauL3
$ramatik3 retorik3 atau .istoris. Meto#olo$i Ha!$ #i$u!aka! 0ersiLat
atomistik3 Haitu "e!aLsira! #ilakuka! #e!$a! me!$u"as aHat "er aHat se%ara
0eruruta!. -i#ak a#a u"aHa u!tuk me!em"atka! #a! me!$elom"okka! aHatK
aHat see!is ke #alam "okokK"okok 0a.asa! Ha!$ tertulis. Ta!$ #iteka!ka!
ole. )mi!a 0a.wa taLsirKtaLsir tra#isio!al itu #itulis ole. kaum "ria se%ara
eksklusiL. Itula. se0a0!Ha maka .a!Ha lakiKlaki #a! "e!$alama! lakiKlaki
saa Ha!$ #irekome!#asika! #alam taLsir itu. (e#a!$ "erem"ua! 0erikut
13
*asim )mi!. *he -ew W)man: A D)cument in the +arly Debate )& +gyptian
'eminism" )li. 0a.asa (HariLul )lam #e!$a! u#ul (ejarah Penindasan Perempuan:
Menggugat Islam 0aki1laki, Menggurat Perempuan #aru3 (To$Hakarta: Ir%iso#3 _et. I3 2VVM).
.. 49.
14
MarOuki. *injauan Hukum" .. 1[
15
)mi!a /a#u# Mu.si!. .ur/an and W)man" (Kuala Lum"ur: ]aar Qakti (DN.
QHD.3 _et. I3199M). .. 1K2.
11
"e!$alama!3 'isi3 "ers"ektiL3 kei!$i!a!3 atau ke0utu.a!!Ha #itu!#ukka!
"a#a "a!#a!$a! lakiKlaki.
Kate$ori ke#ua a#ala. taLsir Ha!$ isi!Ha terutama me!$e!ai reaksi
"ara "emikir mo#er! ter.a#a" seumla. 0esar .am0ata! Ha!$ #ialami
"erem"ua! Ha!$ #ia!$$a" 0erasal #ari alK*ura!. Persoala! Ha!$ #i0a.as #a!
meto#e Ha!$ #i$u!aka! seri!$kali 0erasal #ari $a$asa! kaum Lemi!is #a!
rasio!alis3 !amu! ta!"a #i0are!$i a!alisis Ha!$ kom"re.e!siL ter.a#a" alK
*ura!. De!$a! #emikia! meski"u! sema!$at Ha!$ #i0awa a#ala.
"em0e0asa!3 !amu! ti#ak terli.at .u0u!$a!!Ha #e!$a! sum0er i#eolo$i #a!
teolo$i Islam3 Haitu alK*ura!.
Kate$ori keti$a a#ala. taLsir Ha!$ me!$$u!aka! seluru. meto#e
"e!aLsira! #a! me!$aitka! #e!$a! 0er0a$ai "ersoala! sosial3 moral3
eko!omi3 #a! "olitik3 termasuk isu te!ta!$ "erem"ua! "a#a era mo#er! i!i.
Me!urut )mi!a3 taLsir mo#el i!i meru"aka! meto#e ter0aik. Dalam kate$ori
i!ila. )mi!a me!em"atka! karHa!Ha.
%. ]atima Mer!issi
Melalui 0uku!Ha I*he 2eil and the Male +lite: A 'eminist
Interpretati)n )& W)men/s !ights in Islam3 Mer!issi me!%o0a me!$u"as
"e!He0a0 ketersu#uta! "erem"ua! se"e!i!$$al Na0i Mu.amma# (aw.
Melalui 0uku i!i "ula3 Mer!issi me!$aak umat Islam u!tuk melakuka!
"e!i!aua! ula!$ ter.a#a" .a#isK.a#is Na0i Ha!$ #i!ilai me!Hu#utka!
"erem"ua! "a#a "osisi Ha!$ re!#a. #a! .i!a. Dia melakuka! 0a!Hak kritik
ter.a#a" .a#is Na0i Ha!$ #i!ilai!Ha su#a. 0a!Hak me!$alami
"e!Him"a!$a! #a! ma!i"ulasi. Me!urut Mer!issi3 ketersu#uta! "erem"ua!
itu #ise0a0ka! ole. 0a!Hak!Ha .a#is "alsu (ti#ak sa.i.) Ha!$ 0erte!ta!$a!
#e!$a! sema!$at egalitarianisme Ha!$ #i0awa Na0i. Masala. .a#is 0aru
mu!%ul setela. waLat!Ha Na0i3 kare!a "a#a saat 0eliau masi. .i#u" se$ala
"ersoala! Ha!$ #ialami kaum Muslim 0isa la!$su!$ #iko!sultasika! #e!$a!
Na0i.
1[

16
MarOuki. *injauan Hukum" .. 1W
12
Mer!issi mela%ak "ersoala! itu au. ke 0elaka!$3 Hak!i "a#a saat
Na0i waLat. Pertikaia! mulai mu!%ul #i kala!$a! kaum Muslim #alam
masala. ke"emim"i!a! (khila&ah). Hal i!i me!a#i "emi%u utama
kete$a!$a! Ha!$ 0erlarutKlarut a!tara "ara "eme$a!$ otoritas #i kala!$a!
kaum Muslim. Dalam a!alisis!Ha atas "eristiwa Ha!$ tera#i "a#a masa itu3
terutama Ha!$ 0erkaita! #e!$a! "emili.a! k.aliLa.. Mer!issi 0erkesim"ula!
0a.wa suara kala!$a! elit3 0aik #ari kala!$a! )!s.ar mau"u! Mu.airi!
le0i. me!#omi!asi3 se.i!$$a "eru!#i!$a!K"eru!#i!$a! Ha!$ tera#i le0i.
0a!Hak terLokus "a#a .alK.al Ha!$ ese!sial me!urut kala!$a! elit terse0ut.
Maka sa!$at #ime!$erti sea!#ai!Ha setia" kelom"ok ke"e!ti!$a! Ha!$ a#a
memerluka! "em0e!ara! #ari !as. su%i. (ema!$at me!%ari "em0e!ara!
i!ila. Ha!$ me!im0ulka! #ua te!#e!si Ha!$ a!ta$o!istik #alam "e!$uraia!
.a#is. Di satu "i.ak ter#a"at ke%e!#eru!$a! "ara "olitisi lakiKlaki u!tuk
mema!i"ulasi kesu%ia! .a#is3 seme!tara #i "i.ak lai! ter#a"at ulama Ha!$
0ersikeras me!e!ta!$ "ara "olitisi terse0ut melalui "e!$uraia! Liki.3 #e!$a!
ko!se"Kko!se"3 kai#a.Kkai#a. #a! meto#e "e!$uia!!Ha.
Melalui tulisa!!Ha i!i Mer!issi me!eka!ka! 0a.wa a"a Ha!$
#i"a.ami umat Islam selama i!i me!$e!ai status "erem"ua! #alam .a#is
Na0i sa!$at mem"e!$aru.i %itra "erem"ua! Ha!$ se0e!ar!Ha sa!$at ti!$$i.
Ima$e Ha!$ su#a. me!$akar #i te!$a. masHarakat Muslim i!i .arus se$era
#iu0a. #e!$a! melakuka! "e!#ekata! sosioK.istoris. Dia melakuka!
"e!i!aua! ter.a#a" sum0er tera#i!Ha kesala."a.ama! "erse"si terse0ut.
-er!Hata sum0er utama "e!He0a0 masala. i!i a#ala. terse0ar!Ha .a#is
I"alsuJ (ti#ak sa.i.) Ha!$ kemu#ia! #ia#ika! se0a$ai sara!a mele$itimasi
"era!K"era! kaum lelaki #alam ra!$ka me!a!%a"ka! su"erioritas!Ha. Dia
me!$aak umat Islam u!tuk le0i. kritis la$i #alam mema.ami #a! me!$kai
.a#isK.a#is Na0i me!$e!ai "erem"ua! se.i!$$a kaum "erem"ua! #a"at
me!em"atka! #iri "a#a "osisi Ha!$ semesti!Ha3 0aik #alam ke.i#u"a!
keluar$a!Ha mau"u! #alam "era!K"era! lai! #i te!$a.Kte!$a. masHarakat.
1S
#. 1.) Karti!i
17
I0i#.3 .. 2V
1M
Qa!$sa I!#o!esia #a.ulu turut mere!#a.ka! wa!ita
se0a$aima!a 0a!$sa lai!!Ha sekali"u! ti#ak me!amaka!!Ha #e!$a! I0lis
atau 0i!ata!$ teta"i i!ti!Ha teta" me!$a!$$a" 0a.wa wa!ita itu ti#ak
0er.ar$a sama sekali. /a!ita ti#ak #i"er0ole.ka! mau sama #e!$a!
kaum lakiKlaki kare!a!Ha wa!ita #i#i#ik u!tuk me!$urus ruma. ta!$$a
#e!!$a! mem"er.am0aka! #iri!Ha ke"a#a lakiKlaki. /a!ita #imulai
#i"i!$it setela. 0erusia 12 ta.u!
1W
3 #a! ti#ak meme!ti!$ka!
"e!#i#ika!3 #a! "e!$aru. Ha!$ lama i!i masi. mem"e!$aru.i "ola
"ikir masHarakat "e#esaa!. Mereka 0era!$$a"a! 0a.wa ti#ak "erlu
0er"e!#i#ika! Ha!$ ti!$$i 0a$i a!ak wa!ita kare!a tem"at!Ha #i #alam
ruma.. (eti!$$iKti!$$i!Ha wa!ita teta" kem0ali!Ha #i #a"ur suatu
sem0oHa! Ha!$ sala. 0esar Ha!$ masi. #i#a"ati #alam masHarakat
I!#o!esia.
Di I!#o!esia Ha!$ me!a#i i!$ata! kaum wa!ita Ha!$ tela.
0erua!$ u!tuk me!$a!$kat #eraat kaum wa!ita a#ala. I0u 1.) Karti!i
(1WS9K19V4)3 seora!$ toko. Ha!$ me!Ha#ari 0a.wa se.arus!Ha ti#ak a#a
"er0e#aa! "e!#i#ika! a!tara lakiKlaki #a! wa!ita. Perua!$a!Ha 0er.asil
#a! asaKasa!Ha teta" #ike!a!$ 0a!$sa I!#o!esia .i!$$a sekara!$ i!i.
1.) Karti!i #ise0ut i0u kare!a 0eliau meru"aka! sals. satu "erem"ua!
I!#o!esia Ha!$ me!a#i i0u "e!#u#ku!$ %itaK%ita "erua!$a! kemer#ekaa!
kaum "erem"ua!. -u!tuta "erua!$a! 1.) #alam mem"erua!$ka!
kemer#ekaa! kaum "erem"ua! a!tara lai! a#ala.:
1) Persamaa! "e!#i#ika! #a! "e!$aara! 0a$i kaum lakiKlaki #a!
"erem"ua! #alam se$ala la"a!$a!.
2) Persamaa! #a! "erli!#u!$a! .ak se0a$ai ma!usia #i #alam #u!ia
"erkawi!a! #a! .u0u!$a! keluar$a.
M) Persamaa! #a! ke#u#uka! u"a. 0a$i kaum "erem"ua! #a! lakiKlaki
#alam "ekeraa! Ha!$ sama.
19
18
Haa. )!i I#rus. Wanita Dulu (ekarang Dan +s)k. (Me#a!. /as"a#a. 19WV) ..
[S
14
3. BAB III KESIMPULAN
Perem"ua! #alam Islam memiliki .ak Ha!$ sama #e!$a! lakiKlaki u!tuk
mem"erole. "e!#i#ika! se0a$aima!a sa0#a Ha!$ #iriwaHatka! ole. I0!u )0#il
Qari Ha!$ arti!Ha: me!%ari ilmu itu .ukum!Ha wai0 0a$i muslimi! #a! muslimat.
Pa#a masa Na0i3 "erem"ua! #i0erika! kesem"ata! Ha!$ sama u!tuk 0erta!Ha
se%ara la!$su!$ te!ta!$ "ermasala.a! Ha!$ #i.a#a"i!Ha ke"a#a Na0i. Pa#a masa
sa.a0at tela. #ike!al "erem"ua! Ha!$ memiliki !ilai keilmua! Ha!$ ti!$$i se"erti
HaLsa. #a! )isHa.3 Ha!$ meru"aka! istriKistri !a0i. Pa#a masa "u!%ak keaHaa!
islam la.irla. "erem"ua!K"erem"ua! Ha!$ terke!al #alam 0i#a!$ "e!$eta.ua! #a!
sHi\ir a!tara lai!3 \)liHa. 0i!ti alKMa.#i3 ]a#.lu!3 \)isHa. 0i!ti ).ma# 0i! *a#im
alK*urt.u0iHa.3 Lu0!a3 /alla#a. 0i!ti alKK.aliLa. alKMustakLi Qilla.3 *amar.
)ara! Islam te!ta!$ "ersamaa! .ak a!tara lakiKlaki #a! "erem"ua!
#i.a#a"ka! "a#a 0u#aHa masHarakat setem"at #a! "a!#a!$a!K"a!#a!$a! toko.K
toko. terte!tu Ha!$ me!em"atka! "erem"ua! #i 0awa. lakiKlaki. Maka la.irla.
0er0a$ai $eraka! kaum "erem"ua! Ha!$ mem"erua!$ka! "ersamaa! .ak a!tara
lakiKlaki #a! "erem"ua! #alam 0er0a$ai as"ek3 termasuk #alam as"ek "e!#i#ika!.
Ueraka! terse0ut #ia!tara!Ha a#ala. $eraka! Lemi!ism #e!$a! toko.!Ha #ari
kala!$a! Islam a!tara lai!: *asim )mi!3 )mi!a /a#u# Mu.si!3 ]atima Mer!issi3
#a! 1.) Karti!i. Qer0e#a #e!$a! $eraka! Lemi!isme #i Qarat Ha!$ sa!$at li0eral
(0e0as)3 $eraka! Lemi!isme #i #u!ia Islam3sa!$at me!u!u!$ ti!$$i !ilaiK!ilai
reli$ius Ha!$ meru"aka! titik tolak "ema.ama! me!$e!ai Lemi!isme. Pema.ama!
ter.a#a" teksKteks alK*ura! mau"u! (u!!a.3 k.usus!Ha me!$e!ai ke#u#uka!
"erem"ua!3 me!#asari "ara Lemi!is Muslim #alam mela!%arka! $eraka!
Lemi!isme.
19
I0i#.3 .. [9
1Z
DA4TAR PUSTAKA
)mi!a /a#u# Mu.si!. .ur/an and W)man" Kuala Lum"ur: ]aar Qakti (DN. QHD.3
_et. I3199M.
U.a#a Karmi. 'eminisme dan Islam: Perspekti& Hukum Dan (astra" )li. Qa.asa
ole. Purwa!to. E#it Mai Tama!i. Qa!#u!$. Nua!sa. 2VVV.
Haru! Nasutio!. Pembaharuan dalam Islam: (ejarah, Pemikiran, dan $erakan"
,akarta. Qula! Qi!ta!$. 1991.
Haa. )!i I#rus. Wanita Dulu (ekarang Dan +s)k. Me#a!. /as"a#a. 19WV.
Kamarisa. -.a.ar. Hak Asasi Wanita dalam Islam. Me#a!. OLset Mau. 19W2.
K.alil )0#ul Karim. !elasi $ender Pada Masa Muhammad dan %hula&aurrasyidin.
To$Hakarta. Pustaka Pelaar. 2VVS.
Ma$$ie Humm3 Dicti)nary )& 'eminist *he)ries3 )li. 0a.asa ole. Mu!#i 1a.aHu
#e!$a! u#ul I+nsikl)pedia 'eminismeJ3 To$Hakarta: ]aar Pustaka Qaru3 _et.
I3 2VV2.
1[
Mo.. 1o2i0. Pendidikan Perempuan. To$Hakarta. Uama Me#ia. 2VVM.
MarOuki. *injauan Hukum Islam *entang Wanita. (Dalam .tt":YYstaLL.u!H.a%.i#.2V12).
Diakses "a#a ta!$$al 1S ,a!uari 2V12.
*asim )mi!. *he -ew W)man: A D)cument in the +arly Debate )& +gyptian
'eminism" )li. 0a.asa (HariLul )lam #e!$a! u#ul (ejarah Penindasan
Perempuan: Menggugat Islam 0aki1laki, Menggurat Perempuan #aru.
To$Hakarta: Ir%iso#3 _et. I3 2VVM.
Xai!al Mutta2ie!. Pendidikan Wanita Dalam Islam. (#alam .tt":YYiOaskia.wor#"ress.
%om Y2V1VYVZY1M). Diakses "a#a ta!$$al 1[ a!uari 2V1M.
PE-) KON(EP
PENDIDIK)N I(L)M PE1EMP&)N
Pe!#i#ika!
Islam
Perem"ua!
Masa
,a.iliHa.
Masa
,a.iliHa.
Masa Na0i ()/
Masa Na0i ()/
Masa (a.a0at
Masa (a.a0at
Masa Di!asti Islam
Masa Di!asti Islam
Masa Islam
Ko!tem"orer
Masa Islam
Ko!tem"orer
(e#eraat Pria
(e#eraat Pria
-er.ormat
-er.ormat
Qer"e!$eta.ua!
Qer"e!$eta.ua!
Qer"olitik
Qer"olitik
I!telektual
I!telektual
Qer0u#aHa
Qer0u#aHa
al
*ur+a!
al
*ur+a!
al Ha#its
al Ha#its
Pe!#i#ika!
Perem"ua!
1S
Kesetaraa! Ue!#er
Kaum Mar$i!
Kaum Mar$i!
-er.i!a
-er.i!a ProLesi
ProLesi
Ema!si"ai
Ema!si"ai
-imur
-imur
Qarat
Qarat
1eli$ius
1eli$ius
Moralitas
Moralitas
(ekuler
(ekuler
Li0eral
Li0eral

Anda mungkin juga menyukai