ANALISIS POLISI DAN PELAKSANAAN

1. Analisis secara mendalam polisi berkaitan perpaduan dan interaksi etnik yang
terkandung dalam PPPM. Bandingkan dengan polisi di sebuah negara lain.
Pada Oktober 2011, Kementerian Pendidikan telah melancarkan
kajian semula sistem pendidikan negara secara menyeluruh dalam usaha
membangunkan Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia yang baharu. Ianya
adalah Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia 2013-2025. Pelan Pembangunan
Pendidikan Malaysia yang telah menilai prestasi semasa sistem pendidikan negara
dengan mengambil kira pencapaian lampau dan membandingkannya dengan tanda
aras antarabangsa. Pelan ini melakarkan visi sistem pendidikan dan aspirasi murid
yang dapat memenuhi keperluan negara pada masa depan.
Menurut Falsafah Pendidikan Kebangsaan yang digubal pada tahun
1988,

pendidikan

di

Malaysia

adalah

suatu

usaha

berterusan

ke

arah

memperkembangkan lagi potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu untuk

mewujudkan insan yang seimbang dan harmonis dari segi intelek, rohani, emosi, dan
jasmani berdasarkan kepercayaan dan kepatuhan kepada Tuhan.
Maka, dalam Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia 2013-2025
atau lebih dikenali sebagai PPPM, pendidikan di negara ini juga menekankan kepada
aspek perpaduan. Menurut Perdana Menteri Malaysia ke-enam, Dato Najib Tun
Abdul Razak dalam amanatnya dalam PPPM, Pendidikan ialah penyumbang utama
pembangunan modal sosial dan ekonomi negara. Pendidikan juga merupakan
pencetus kreativiti dan penjana inovasi yang melengkapkan generasi muda dengan
kemahiran yang diperlukan untuk bersaing dalam pasaran kerja, dan menjadi
pengupaya perkembangan ekonomi keseluruhannya.
Ini juga selaras dengan Akta Pendidikan 1996, iaitu menurut
Mukadimah Akta Pendidikan 1996, tujuan pendidikan adalah untuk membolehkan
masyarakat Malaysia menguasai ilmu, kemahiran dan nilai murni yang diperlukan
dalam dunia yang berdaya saing tinggi serta bersifat global, kesan daripada
perkembangan pesat sains, teknologi dan maklumat.
Di sini, modal sosial ditekankan kerana komunikasi itu adalah aset
dalam sesuatu pendidikan. Sosialisasi ini dilaksanakan pada akar pendidikan iaitu di
peringkat sekolah. Maka di sini, komunikasi untuk belajar adalah perlu dalam diri
seseorang pelajar.
Menurut Mior Khairul Azrin bin Mior Jamalludin dalam artikel yang
diterbitkannya yang berjudul Sistem Pendidikan di Malaysia: Dasar, Cabaran, dan
Pelaksanaan ke Arah Perpaduan Nasional, Pelan Induk Pembangunan Pendidikan

(PIPP) tidak hanya memberi fokus kepada satu jenis sekolah dan kaum tetapi ia
untuk semua jenis aliran sekolah, termasuk sekolah jenis kebangsaan Cina dan
Tamil. Di sini, simpulan bahawa semua jenis sekolah mendapat peluang pendidikan
yang sama.
Menurutnya juga, masyarakat Malaysia yang terdiri dari bangsa
Melayu, Cina, India, lain-lain etnik, dan beragama Islam, Buddha, Hindu, dan Kristian
menjadi rujukan pihak pemerintah sebelum sesuatu dasar dirangka agar manfaat
dan faedah dapat dirasai oleh semua golongan masyarakat. Melalui pendidikan,
nilai-nilai murni seperti hormat-menghormati, bertoleransi, bekerjasama, dan
aspekaspek moral diterapkan kepada masyarakat yang bertujuan untuk melahirkan
pewaris negara yang berkualiti, bertanggungjawab, berdaya saing, bijak, dan
mempunyai sifat patriotik di mana ia penting untuk memupuk perpaduan di kalangan
masyarakat. Sistem persekolahan yang terbaik adalah sistem pesekolahan yang
meliputi keseluruhan kehidupan masyarakat Malaysia, di mana ia tidak hanya
terhenti apabila seseorang individu tamat persekolahan atau tamat pengajian di
institusiinstitusi pengajian tinggi, tetapi ia menjadi kesinambungan dalam kehidupan
hingga ke hari tua dengan memberi sumbangan bagi memartabatkan bangsa dan
negara.
Simpulan di sini adalah bahawa terdapatnya integriti dalam etnk
dalam aspek perpaduan dalam pendidikan. Penyelidikan antarabangsa oleh OECD
menunjukkan bahawa perpaduan yang lebih kuat ini mempunyai kaitan dengan
populasi yang lebih sihat, masyarakat yang lebih selamat, serta kadar guna tenaga
yang lebih tinggi.
Oleh kerana murid menghabiskan lebih satu perempat daripada masa
mereka di sekolah semasa mereka berusia 7 hingga 17 tahun (Ekshibit 2-2 dalam
PPPM 2013-2025), maka sekolah merupakan tempat penting dan paling
sesuaidalam pemupukan perpaduan. Melalui interaksi dengan individu dari pelbagai
latar belakang sosioekonomi, agama, dan etnik, murid belajar memahami, menerima,
dan menghargai kepelbagaian ini. Murid belajar menghormati perbezaan dan varisi
dalam individu-individu Maka perkongsian nilai dan pengalaman dapat dibina untuk
masa depan Malaysia. Melalui nilai dan pengalaman ini, maka terbentuk identiti
nasional yang sama dan terjalinnya perpaduan negara.
Menurut PPPM lagi dalam Bab 3 Perpaduan dalam sub topik
Membina Perpaduan dalam Pendidikan Pendidikan merupakan komponen penting
dalam konteks sosial Malaysia yang unik dan menjadi faktor utama merealisasikan
masyarakat yang terdiri daripada individu seimbang dan harmoni seperti yang
dihasratkan dalam Falsafah Pendidikan Kebangsaan. Bagi tujuan itu, Kementerian
telah mengambil pelbagai tindakan, daripada memastikan semua kumpulan etnik

diwakili dengan baik dalam bahan pengajaran yang digunakan di sekolah, hinggalah
kepada mengurus program sekolah yang jelas memberikan tumpuan kepada usaha
membina perpaduan. Ciri etnik dan budaya semua kaum dimasukkan dalam
kurikulum dan bahan pengajaran yang digunakan di sekolah.
Maka di sini, penulis juga dapat menyimpulkan bahawa interaksi dan
perpaduan ini memang ingin dan telah dipupuk sejak persekolahan murid-murid. Di
sekolah rendah di Malaysia terdapat tiga aliran. Sehingga kini aliran sekolah dalam
pendidikan

di

Malaysia

adalah

Sekolah

Kebangsaan(SK),

Sekolah

Jenis

Kebangsaan Tamil(SJKT) dan Sekolah Jenis Kebangsaan Cina(SJKT). Sekolahsekolah ini membawa tiga ras dan etnik yang berbeza. Namun, menurut PPPM lagi,
program berasaskan sekolah yang secara jelas berfokus kepada usaha perpaduan
seperti Rancangan Integrasi Murid Untuk Perpaduan (RIMUP) telah diperkenalkan.
Selain

itu,

kementerian

juga

menubuhkan

sekolah

wawasan

dengan

menggabungkan jenis sekolah yang berbeza dan berkongsi kemudahan dalam satu
kawasan. Murid daripada jenis sekolah yang berbeza dan pelbagai latar belakang
sosioekonomi digalakkan berinteraksi melalui kegiatan atau aktiviti kokurikulum
seperti sukan dan pertandingan debat.
Berdasarkan artikel Mencapai Perpaduan dalam Sistem Pendidikan
Cemerlang yang diterbitkan oleh Rosni binti Abdul Majid, sekolah wawasan adalah
sekolah menyediakan ruang dan peluang untuk murid-murid pelbagai kaum
berinteraksi secara langsung. Ini adalah kerana mereka berkongsi kantin, padang
permainan, dewan dan kemudahan lain di sekolah. Maka, di sini, mereka berpeluang
untuk saling mengenali dan memahami antara satu sama lain dan akan membesar
dengan sikap toleransi dan hormat terhadap budaya dan agama kaum lain. Dengan
ini, ianya mampu memupuk persefahaman kaum dan seterusnya mempercepatkan
integrasi nasional.
Sumber Kementerian Pendidikan Malaysia juga menyenaraikan
beberapa sekolah wawasan di Malaysia. Antaranya adalah Kompleks Sekolah
Wawasan Pekan Baru, Parit Buntar, Perak, Kompleks Sekolah Wawasan Taman
Aman, Alor Setar, Kedah, Kompleks Sekolah Wawasan Tasik Permai, Pulau Pinang,
Kompleks Sekolah Wawasan USJ 15, Subang Jaya, Selangor, Kompleks Sekolah
Wawasan Pundut, Seri Manjung, Perak.
Maka di sini,penulis dapat menyimpulkan bahawa walaupun terdapat
sekolah pelbagai aliran di sekolah rendah, perpaduan dan interaksi dipupuk dengan
program dan pelaksanaan PPPM. Perpaduan secara langsungnya dilihat di sekolah
menegah apabila kesemua sekolah pelbagai aliran menjadi satu kurikulum di bawah
Sekolah Menengah.

Bukan hanya perpaduan dan interaksi ini adalah hanya berasaskan

murid malah guru. Menurut Kepelbagaian Guru di sekolah dalam PPPM, populasi
guru di SK semakin kurang pelbagai dan kurang mewakili populasi nasional.Penulis
berpendapat bahawa kepelbagaian guru di sekolah dapat menyumbang kepada
perpaduan dan interaksi. Guru Cina dan guru India di sekolah kebangsaan dapat
memupuk minat ingin belajar budaya dan mengeratkan kesefahaman dalam
mempelajari bahasa atau kebudayaan guru.
Selain itu, dalam Bab 7 PPPM, elemen sivik dalam pendidikan juga
ditekankan. Pendidikan sivik yang diajar dalam sekolah rendah dan sekolah
menegah mampu menyumbang dalam keseragamaan etnik dalam sisteem
pendidikan. Di sini, penulis ingin menyatakan bahawa, terdapatnya unsur interaksi
dan persefahaman budaya dan etnik dalam matapelajaran ini. Murid-murid dapat
mempelajari sesatu budaya yang tidak pernah dilihat.
Tidak dapat dinafikan bahawa di negara-negara lain tiada etnik atau
ras yang berbilang. Mungkin tidak seperti negara Malaysia namun ia adalah sesuatu
kemestian untuk meneliti bagaimana perpaduan di negara tersebut. Adakah ianya
seperti Malaysia ataupun tidak? Penulis menganalisis sistem pendidikan yang
mengambil polisi perpaduan dan interaksi etnik.
Menurut Coexistence International

pada awal tahun 1960-an ,

Jabatan Pendidikan dan Sains England (DES) sebahagian besarnya dipandu oleh
dasar-dasar yang menekankan kepentingan menyerap dan mengasimilasikan anakanak pendatang ke dalam sistem pendidikan Inggeris yang ditubuhkan. Pekeliling
dasar awal mendedahkan tahap yang membimbangkan dengan kadar yang perlahan
asimilasi pelajar pendatang tetapi tidak memenuhi keperluan budaya yang berbeza
daripada pelajar minoriti. Dalam kajian kes ini seperti yang diutarakan oleh Richard
W. Race, the aim of integrationist policies was to bring immigrant children into the
life of the school with minimal and conditional cultural diversity in schools."
Maka pada masa ini penulis ingin menyatakan bahawa proses integrsi
bukan sekadar menyerap minoriti ke dalam penduduk dan memerlukan mereka
untuk menerima pakai majoriti bahasa tetapi tinggal untu memahami adat dan
berasimilasi dengan adat tersebut.

Sejak tahun 1970-an sehingga kini , dasar

pendidikan negara telah dapat berganjak daripada asimilasi dan integrasi ke arah
kepelbagaian budaya , yang telah mengintegrasi konsep kepelbagaian budaya dan
berusaha untuk menangani kesan-kesan memudaratkan perkauman institusi.
Dengan pengenalan " Pendidikan untuk Semua " dokumen dasar mengenai etnik
minoriti , sistem pendidikan telah diadakan untuk standard yang lebih tinggi dalam
menyediakan semua kanak-kanak untuk hidup dalam masyarakat pelbagai budaya.

Perintah Kurikulum Sejarah Negara ( 1999) menyatakan

secara

khusus berkaitan pembelajaran Sejarah dengan pembangunan identiti murid dan

rasa tempat dalam masyarakat: Dalam mengkaji Sejarah, murid memikirkan
bagaimana masa lalu mempengaruhi masa kini, apa yang masyarakat yang lalu
adalah seperti, bagaimana masyarakat-masyarakat ini dianjurkan politik mereka dan
apa yang kepercayaan dan budaya mempengaruhi tindakan rakyat. Sejarah
memberi peluang menggalakkan pembangunan budaya melalui membantu murid
mengenali perbezaan dan persamaan antara budaya dan dalam budaya dari masa
ke masa ... mereka melihat kepelbagaian dan pengalaman manusia , dan
memahami lebih lanjut mengenai diri mereka sebagai individu dan anggota
masyarakat (Perintah Kurikulum Kebangsaan , 1999)
Namun, menurut Uvanney Maylor et. all, sosial dominasi tertentu
kumpulan etnik atau negara dalam sebuah negara bangsa boleh membawa kepada
kombinasi aktiviti kepentingan mereka dan 'budaya' dengan orang-orang negarabangsa secara keseluruhan, dengan itu meminggirkan kumpulan-kumpulan etnik dan
negara. 'Sejarah ' kumpulan etnik boleh menjadi sebahagian daripada konflik ini.
Selain itu, menurutnya juga matapelajaran Sejarah dan Citizenship
Education ini kurang mementingkan sumbangan etnik lain. Dalam peyelidikannya
bersama London Metropolitan University, petikan daripada Phillips and Phillips,
1998:5 diambil:
It comes as a shock now to note the complete absence of Black Caribbean or
African participants in the plethora of British films about the Second World War.
After all, the involvement of Black colonials was a fact that was part of our
experience. . . all the surviving photographs of our own father as a young man
show him in uniform. . . Our astonishment was, and still is, to do with the extent
to which they had disappeared, had been expurgated from the story, as if they had
never existed. (Phillips and Phillips, 1998:5)

Menurut Banci 2011, komposisi etnik di United Kingdom adalah seperti yang
dinyatakan dalam jadual di atas.
Maka penulis dapat menyimpulkan bahawa ianya sebuah enigma di
negara United Kingdom yang sehinnga pada hari ini terdapatnya ramai etnik dan ras.
Sistem pendidikan untuk semua itu hanya untuk menutup mata etnik dan ras lain
bahawa sejarah mereka dihapuskan secara sedikit demi sedikit. Sistem pendidikn
pepaduan ini menekankan kepentingan masyarakat berkulit putih yang merupakan
warga asal United Kingdom.
Tidak juga dapat dinafikan bahawa ada unsur racism yang ma
menular di sekolah walaupun sistem pendidikan itu sama. Menurut BBC News
Nearly 88,000 racist incidents were recorded in Britain's schools between 2007 and
2011, the BBC has found.
Data from 90 areas shows 87,915 cases of racist bullying, which can include name
calling and physical abuse.
Birmingham recorded the highest number of incidents at 5,752, followed by Leeds
with 4,690. Carmarthenshire had the lowest number with just 5 cases.
Namun demikian, penlis boleh menyatakan bukan semua ulama atau
pemiki pendidiikan berpendapat untuk menekankan kaum sendiri. Ini dikatakan
sendiri daripada seseorang yang mentadbir negara United Kingdom.
Wherever we come from, whatever our roots, or our faith, we have a stake in
being British and we can be proud of that. Celebrating diversity and building a
fairer, more confident multicultural nation with a fresh, strong sense of national
identity is important. (Home Secretary, 17th March 1999, quoted by the TTA,
2000:7

Seterusnya penulis telah juga menganalisis perpaduan dan interaksi

etnik di Singapura. Mengikut Banci terkini (Demografic of Singapore; Wikepedia)
jadual di bawah menunjukkan bilangan ras dan etnik di Singapura.

Maka di sini, penulis dapat menyimpulkan bahawa terdapat ramai

etnik Cina di Singapura berbanding etnik dan ras yang lain. Penulis kemudian

menganalisis sistem pendidikan di Singapura. Adakah sistem pendidikan di

Singapura menyediakan landasan perpaduan dan interaksi sosial?
Menurut sumber Kementerian Pendidikan Singapura (2005), dasar
Dwibahasa(Bilingual) menggalakkan rakyat Singapura untuk menjadi mahir dalam
kedua-dua bahasa Inggeris, dan bahasa ibunda etnik mereka masing-masing,
termasuk Mandarin, Melayu dan Tamil. Pendidikan dwibahasa disediakan oleh
Kementerian Pendidikan di Singapura. Menurut Rosnani Hashim, dwibahasa di
Singapura ditakrifkan bukan sebagai kemahiran dalam mana-mana dua bahasa
tetapi penguasaan dalam bahasa Inggeris yang diiktiraf sebagai bahasa pertama dan
bahasa kedua , yang dikenali sebagai ' Mother Tongue Language(MTL )
Dasar dwibahasa juga bertujuan untuk menggalakkan pemahaman
yang lebih baik di kalangan ketiga-tiga kumpulan etnik selaras dengan usaha
pembangunan negara. Selain itu, terdapat juga kebimbangan yang semakin
meningkat bahawa Singapura telah menghadapi peningkatan pengaruh Barat,
melaksanakan ancaman potensi de-Asianisation atau de-pembudayaan rakyat. Oleh
kerana peningkatan kepentingan bahasa Inggeris sebagai bahasa antarabangsa,
ramai warga Singapura telah mula memberi perhatian yang lebih kepada
pembelajaran Bahasa Inggeris dan lagi perlu mempelajari bahasa ibunda mereka
sendiri. Dasar Dwibahasa kemudiannya digubal untuk melindungi identiti dan nilainilai Asia. Di samping bahasa Inggeris, kerajaan Singapura bertujuan untuk
menggalakkan bahasa Mandarin, Melayu dan Tamil bagi mengelakkan hakisan
budaya dan warisan daripada tiga kumpulan etnik.
Seperti di United Kingdom dan Malaysia, matapelajaran Pendidikan
Sivik, Pendidikan Moral dan Pengajian Sosial turut diajar di sekolah-sekolah di
Singapura( Sumber Kementerian Pendidikan Singapura (2005) National Education).
Matapelajaran ini menekankan kepentingan perpaduan dalam kepelbagaian
mengekalkan dengan menyedari kepercayaan dan adat resam kaum dan agama
utama dalam pelbagai budaya dan masyarakat berbilang agama.
Penulis telah menganalisis perpaduan dan interaksi etnik di
Malaysia(mengikut PPPM), United Kingdom dan Singapura. Perpaduan di Singapura
dan Malaysia mempunyai persamaan bahawa matapelajaran Sivik dan Pendidikan
Moral diajar untuk menggalakkan kehidupan yang harmoni di antara ras dan etnik.
Walaupun majoriti etnik di Singapura adalah Cina, Bahasa dijadikan landasan bagi
menyatupadukan rakyatnya dengan Bahasa antarabangsa, Bahasa Inggeris. Etnik
lain juga perlu mempelajari Bahasa ibunda seperti yang tertakluk dalam
Kementerian Pendidikan Singapura.
Pendidikan di United Kingdom juga ada persamaannya dengan
pendidikan di Malaysia yang menekankan Education for All. Di Malaysia, mengikut

Kementerian Pendidikan Malaysia pendidikan wajib adalah satu undang-undang

yang memerlukan setiap ibu bapa warganegara Malaysia (yang menetap di
Malaysia) yang mempunyai anak mencapai umur enam tahun mendaftarkannya di
sekolah rendah. Tempoh pendidikan wajib adalah selama selama enam tahun, iaitu
tempoh pendidikan rendah. Sejak tahun 2003, pendidikan wajib dilaksanakan.
Secara kesimpulannya, akan terdapat banyak kekuatan

dan

kelemahan dalam menerajui pendidikan yang menekankan aspek interaksi etnik dan
perpaduan. Walaupun secara meluasnya pendidikan itu menekankan perpaduan
aspek luaan seperti media dapat mencetus halangan perpaduan ini. Seperti yang
berlaku di England dan kemungkinan negara-negara lain yang belum dikaji, pelbagai
pihak yang bukan hanya daripada aspek pendidikan sahaja mampu mengubah dan
mendemokrasi sesebuah interaksi perpaduan. Namun, dengan pendidikan yang
menekankan interaksi ras dan etnik serta perpaduan diharapkan perpaduan etnik
dan ras dapat diteruskan dan ditambahbaik sebaik-baiknya daripada kanak-kanak
mula bersekolah, bak kata pepatah melentur buluh biarlah dari rebungnya

2. Bincangkan pelaksanaan program perpaduan di peringkat sekolah rendah dan

menengah. Penekanan hendaklah di sekolah menengah, berasaskan realiti
atau kajian (bukan andaian)
Menurut sumber Kementerian Pendidikan Malaysia, di sekolah menegah
tiadanya pelbagai aliran tetapi satu aliran dengan satu kurikulum yang sama. Maka di
sini,pelajar pelbagai etnik dan ras perlu berinteraksi sesama lain untuk belajar dan mengikuti
aktiviti-aktiviti kokurikulum. Menurut Prof. Madya Dr. Zainal Abidin Ahmad Mazlan Zulkifly
(2006),Intergrasi

national

adalah

satu

proses

yang

menyepadukan

pelbagai

kelompokdalam masyarakat melalui satu identiti bersama. Intergrasi ini merupakanharapan

kebanyakan masyarakat, terutama sekali masyarakat majmuk diMalaysia. Sepertimana
yang

kita

ketahui,

sesebuah

negara

yang

bebas,merdeka

dan

berdaulat

amat

mementingkan perpaduan di kalangan rakyatnya. Oleh itu, dapat dirumuskan bahawa

integrasi nasional bermaksud proses menyatupadukan masyarakat pelbagai kumpulan
kaum yang mempunyai perbezaan kebudayaan dan sosial ke dalam satu sistem wilayah

bagi mewujudkan identiti nasional. Maka dengan peribahasa melentur buluh biarlah dari
rebungnya, ianya perlu dilaksanakan sewaktu zaman persekolahan.
Menurut Hazri bin Jamil dan Najeemah bt. Mohd Yufof(2013), kajian yang
dibuat oleh Ibrahim (1980), Santhiram (1999) , Hazri et.al (2004) dan Joseph (2006) yang
telah memberi fokus kepada mendapatkan maklumat dan gambaran tentang tahap atau
senario hubungan etnik
antara murid

dan faktor-faktor yang mempengaruhi interaksi dan perpaduan

pelbagai etnik di sekolah. Kajian oleh Ibrahim (1980) telah menumpukan

kepada soal mengenal pasti tahap identiti nasional dalam kalangan murid pelbagai etnik.
Dapatan kajian beliau mendapati bahawa murid di kawasan luar bandar lebih tinggi dari
segi iltizam mereka terhadap mengenali item-item nasional berbanding dengan murid di
kawasan bandar.
Maka di sini, penulis dapat menyimpulkan bahawa bukan hanya dengan
sekolah pelabagai aliran yang menjurus kepada ketidakperpaduan dan interaksi etik malah
juga di sekolah menegah. Mengikut Teori Psikososial Erik Erikson(1963), pada umur 13
hingga 19 tahun, murid mengalami Peringkat Psikososial 5 iaitu : Identity vs Role Confusion.
Di sini, murid pada usia ini sedang mencari identiti sendiri. Pelajar ini sedang mencari apa
sikapnya. Maka di sini, penulis dapat menyatakan bahawa pengisian kurikulum yang
membolehkan pelajar mengintegrasi dengan kaum lain

mungkin boleh meningkatkan

identiti pelajar sebagai warga Malaysia, meningkatkan motivasi diri dan meningkatkan
komunikasi dengan orang luar iaitu melalui etnik-etnik rakan-rakan sekolah.
Menurut Wong Khek Seng, Raminah Haji Sabrandan Kok Meng Kee (2002),
Dasar Pendidikan Kebangsaan adalah bertujuan untuk menyatu padu semua kaum dan
menyediakan tenaga kerja yangmencukupi untuk pembangunan negara. Melalui Dasar
Pendidikan Kebangsaan telah menjadikan Bahasa Melayu sebagai Bahasa Kebangsaan
dan bahasa penghantar yang utama.
Kurikulum yang sama di sekolah menegah yang menekankan Bahasa Melayu
dapat merapatkan jurang bahasa dengan rakan-rakan yang Bahasa Melayu bukan Bahasa
pertama atau bahasa ibunda. Ini bukan hanya dalam matapelajaran Bahasa Malaysia tetapi
daripada sumber KSSM, semua matapelajaran yang diajar selain Bahasa Inggeris adalah
dalam Bahasa Melayu.
Dalam program yang dijalan di kedua-dua sekolah menegah dan rendah,
sebuah rancangan telah digubal dan dilaksanakan mengikut hasrat KPM. Rancangan
Integrasi Murid Untuk Perpaduan (RIMUP) telah digubal dan dilaksanakan sejak tahun 1986.
Program ini pada awalnya telah dilaksanakan di peringkat sekolah rendah dan kini
diperluaskan ke semua sekolah rendah dan menengah pada tahun 2005.

KPM memandang berat akan pentingnya dijalin hubungan yang rapat antara
murid pelbagai kaum di sekolah supaya wujud kesefahaman dan perpaduan antara mereka.
RIMUP merupakan program yang menggalakkan penglibatan murid, guru dan masyarakat
setempat dalam pelbagai aktiviti yang dirancang di sekolah. Program ini memberi
penekanan kepada bidang kokurikulum, sukan dan khidmat masyarakat. Ia bermatlamat
melahirkan generasi Malaysia yang berilmu, memiliki jiwa dan peribadi unggul, bersemangat
muhibbah serta mampu menghadapi cabaran secara kolektif dan bersepadu
Melalui program ini, peluang murid yang terdiri daripada pelbagai kaum
tersedia untuk bergaul mesra secara sedar dan terancang. Dengan ini, secara tidak
langsung murid dari berlainan kaum dan agama dapat menjalankan aktiviti yang dirancang
oleh pihak sekolah dengan baik dan lancar hasil daripada pergaulan dan kerjasama antara
mereka. Proses perpaduan sebegini turut dapat dipupuk dan dibina agar semangat tersebut
dapat diamalkan dalam diri mereka. Dengan ini, akan timbul suasana hormat-menghormati
terhadap agama, budaya dan adat resam sesuatu kaum dengan kaum yang lain.
Menurut Utusan Online bertarikh 27 Julai 2014, Rancangan Integrasi Murid
Untuk Perpaduan (RIMUP) telah memperlihatkan keberkesanannya apabila pelaksanaannya
membuahkan hasil dari segi amalan perpaduan dalam kalangan murid. Ini terbukti hasil
daripada penilaian Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti (JNJK) dalam pemantauan yang
dijalankan di 78 sekolah bagi menilai tahap pelaksanaan RIMUP. Menurut Laporan Tahunan
2014 PPPM, pemantauan itu melibatkan sekolah menengah kawasan bandar dan luar
bandar yang mempunyai komposisi murid pelbagai etnik.
Selain itu, penubuhan Kelab Rukun Negara (KRN) ini telah diilham dan
disarankan oleh Y.A.B Dato Seri Abdullah Bin Haji Ahmad Badawi (ketika itu selaku
Timbalan Perdana Menteri) semasa merasmikan sambutan Hari Perpaduan Peringkat
Kebangsaan 2000 di Melaka.
Menerusi Kelab Rukun Negara ini, para pelajar akan didedahkan mengenai
prinsip-prinsip Rukun Negara supaya mereka benar-benar dapat memahami serta
menghayatinya agar dapat diamal dan dijadikan budaya hidup seharian. Selaras dengan
saranan tersebut, pihak Kementerian Pendidikan pada masa itu telah mengambil inisiatif
untuk menubuhkan Kelab Rukun Negara di sekolah-sekolah menengah seluruh negara.
Inisiatif ini dilaksanakan melalui Surat Pekeliling Ikhtisas Bil. 17/2000:
Penubuhan Kelab Rukun Negara Di Sekolah-sekolah yang bertarikh 16 November 2000
kepada semua Pengarah Pendidikan Negeri. Objektif pelaksanaan kelab ini d sekolahsekolah adalah untuk menjadikan prinsip-prinsip Rukun Negara sebagai satu amalan, cara
hidup yang berterusan bagi melahirkan masyarakat yang mempunyai jati diri, setia, bersatu

padu, berwawasan, bermaruah. Selain itu, pelajar akan bersikap terbuka dan beretika
sejajar dengan wawasan negara. Kelab ini juga akan dijadikan sebagai salah satu strategi
utama ke arah pengukuhan semangat perpaduan dan integrasi nasional di kalangan murid
pelbagai kaum.( Sumber:Surat Pekeliling Ikhtisas Bil. 17/2000: Penubuhan Kelab Rukun
Negara Di Sekolah-sekolah)
Pelaksanaan program perpaduan juga boleh diihat melalui aktiviti unit
beruniform seperti pancaragam. Menurut Ainun Bariah(2014), Unit Beruniform yang seperti
pancaragam, biasanya mereka akan berkumpul bersama setiap kali menjalani sesi latihan
seperti wind orchestra brass band, marching band dan military band. Menurut William M.
Anderson, (2007), bermain muzik secara berkumpulan akan mengeratkan silaturahim. Hal
ini kerana setiap kumpulan tersebut sangat memainkan peranan penting dalam
menghasilkan bunyi yang harmoni.
Maka, pada pendapat penulis sekiranya terdapat ahli pasukan yang kurang
mahir, pastinya akan dibantu oleh rakan sepasukan yang lain. Misalnya menurut Ainun
Bariah(2004) untuk wind orchestra, setiap individu yang bermain apa sahaja instrumen
sangat memberi kesan kepada lagu dan bunyi yang dihasilkan. Sekiranya terdapat
kesalahan daripada trumpet, trombone, flute mahupun apa sahaja alat muzik, pasti akan
mencacatkan lagu tersebut. Kerjasama antara satu sama lain amat dititikberatkan.
Maka penulis boleh menyimpulkan bahawa unit bruniform pancaragam yang
diterapkan di sekolah menegah ini yakni dapat membentuk sikap menolong, sikap
memotivasikan rakan yang mungkin berlainan ras dan etnik. Unit pancaragam secara terus
dapat memupuk perpaduan dan semangat kekitaan apabila bermain muzik itu bersama.
Sukan untuk Semua. Inilah strategi dalam Piagam Pelanggan Kementerian
Belia dan Sukan(2015). Sukan bukannya hal yang baharu di Malaysia. Dato Lee Chong
Wei, Shalina Zukifli dalah antara nama-nama yang telah mengharumkan nama Malaysia di
peringkat dunia. Sukan ini dimulakan pada peringkat sekolah dalam aktiviti pendidikan
jasmani dan juga aktiviti kokurikulum sekolah. Baru-baru ini Sambutan Hari Sukan Negara
telah diishtiharkan pada setiap Sabtu minggu kedua pada bulan Oktober pada setiap tahun
yang telah diumumkan oleh YAB Dato' Sri Mohd Najib Tun Hj Abdul Razak iaitu Perdana
Menteri Malaysia. Pengisytiharaan itu telah dibuat pada 24 Mac 2015.
Hari Sukan Negara merupakan inisiatif daripada Kementerian Belia dan
Sukan yang mengambil langkah pro aktif dalam mentransformasikan negara ke arah
"Negara Bersukan" (Sporting Nation). Objektif program ini adalah untuk menerapkan budaya
sukan dikalangan rakyat selain memupuk semangat perpaduan dikalangan masyarakat.

Menurut Sinar Online yang diterbitkan pada 10 Oktober 2015, semua aktiviti
bersempena sambutan Hari Sukan Negara hari ini berjalan lancar di seluruh negara
walaupun keadaan jerebu masih membelenggu negara. Menteri Belia dan Sukan Khairy
Jamaluddin berkata bahawa beliau amat berpuas hati dengan sambutan masyarakat di
seluruh negara terhadap Hari Sukan Negara yang ditetapkan pada Sabtu minggu kedua
Oktober setiap tahun. Menurut sumber Bernama ,lebih 17,000 program sukan dianjurkan di
seluruh negara termasuk di peringkat daerah, kampung, sekolah dan institusi pengajian
tinggi sempena sambutan Hari Sukan Negara melibatkan pelbagai lapisan masyarakat.
Penulis menyimpulkan bahawa program baharu ini yang dilaksanakan di
semua sekolah di pelbagai peringkat telah terbukti berkesan walaupun cuaca jerebu yang
melanda negara Malaysia. Maka di sini, terdapat pelbagai program yang dijalankan di
sekolah untuk memupuk perpaduan dan menggalakkan interaksi antara kaum. Adalah
diharapkan melalui program program ini,lebih banyak kajian dapat dijalankan untuk
membuktikan kebolehsahihan program di sekolah. Daripada akar umbinya dapat kita
melahirkan masyarakat yang dahulunya pelajar yang mempunyai semangat perpaduan dan
semangat kekitaan warganegara Malaysia.

3.

Kenali konsep-konsep berkaitan ras, etnik dan perpaduan.

Menurut Hamidah Abdul Rahman et.all(2009) ras adalah merujuk kepada

sekumpulan manusia yang memiliki ciri-ciri fizikal yang diwarisi secara genetik. Terdapat tiga
ras yang dominan iaitu Caucasian (kulit putih), Negroid (kulit hitam) dan Mongoloid (kulit
kuning). Warna kulit merupakan ciri utama bagi menentukan ras seseorang. Rupa bentuk
fizikal seperti rambut, paras wajah, bentuk kepala dan kumpulan darah juga digunakan
untuk menentukan ras. Walau bagaimanapun hasil daripada evolusi manusia telah
menyebabkan wujudnya pertindihan sebahagian kriteria antara ras. Oleh itu sangat sukar
untuk membuat perbezaan yang tepat.
Menurut Ahmad Ali Seman & Warti Kimi (2014) ras boleh dikatakan sebagai
kelompok sosial yang mempunyai tanda pengenalan kolektif berasaskan ciri-ciri fizikalbiologikal yang nyata seperti warna mata, warna kulit, warna rambut dan sebagainya. Ciri
yang paling ketara untuk membezakan kumpulan manusia ialah warna kulit. Ras juga
merujuk kepada kelompok manusia yang menganggap diri dan ataudianggap oleh kelompok

lain sebagai berbeza daripada kelompok mereka berasaskan dasar perbezaan fizikal yang
tidak dapatdiubah dan sifat-sifat ini berkaitan dengan sifat-sifat atau kebolehan moral dan
intelek mereka.
Maka pada pemahaman penulis, ras itu boleh ditakrifkan sebagai sebuah
kelompok sosial yang mempunyai tanda pengenalan kolektif berasaskan ciri- ciri fizikal
biologikal nyata, seperti warna kulit, warna mata, warna rambut dan sebagainya. Ianya lebih
berkonsepkan fizikal iaitu yang boleh dilihat. Contohnya di Malaysia, penulis boleh
mengetahui bangsa seseorang melalui ciri fizikalnya, contohnya perempuan Melayu yang
berkulit cerah kekuningan dan perempuan India yang berkulit sederhana cerah dan
berhidung mancung.
Menurut Amir Hasan Dawi(2006) etnik berasal dari perkataan ethnos dalam
bahasa Greek iaitu sekumpulan manusia yang mengamalkan budaya yang hampir seragam
seperti adat resam, pakaian, bahasa dan kegiatan ekonomi. Menurut Hamidah Abdul
Rahman et.all(2009) ahli sosiologi merujuk etnik sebagai satu kelompok manusia yang
mempunyai ikatan kebudayaan yang banyak persamaan seperti persamaan agama, ras,
mahupun asal usulnya. Kumpulan etnik yang sama berkongsi adat, bahasa, pakaian
tradisional, makanan dan mempunyai hubungan sosial sesama mereka. Perkongsian nilai
telah menghasilkan identiti etnik tertentu yang secara tidak langsung membahagikan
masyarakat dengan kumpulan etnik yang berbeza.
Etnik juga didefinisikan sebagai: An ethnic group is defined as a collectivity
within a larger society having real or putative common ancestry, memories of a shared
historical past, and cultural focus on one or more symbolic elements defined as the epitome
of their peoplehood. Examples of such symbolic elements are: kinship patterns, physical
contiguity, religious affiliation, language or dialect forms, tribal affiliation, nationality, or any
combination of hese. (Schermerhorn, R. 1996:17)
Menurut Ahmad Ali Seman & Warti Kimi (2014),konsep etnik membentuk
konsep etnisiti dan etnosentrisme. Etnisiti merujuk kepada ras kekitaan sesuatu kumpulan
etnik tertentu. Wujud satu kebudayaan atau sub budaya yang jelas dan dapat menyatukan
anggotanya

berasaskan

satu

sejarah,

nilai,sikap

dan

tingkahlaku

yang

sama.

Etnosenterisme adalah satu sikap atau kepercayaan bahawa kebudayaan sendiri adalah
lebih baik dan lebih tinggi nilainya daripada kebudayaan kelompok lain. Sesuatu kelompok
dikatakan etnosentrik apabila mereka menilai kebudayaan lain berdasrkan standard dan nilai
kebudayaan sendiri dan menganggap kebudayaan lain mempunyainilai yang lebih rendah.
Etnosentrisme membayangkan keengganan atau ketidakmampuan sesuatu kelompok untuk
menghargai pandangan kelompok daripada kebudayaan masyarakat yang lain.Selagi

manusia menjadi etnosentrik, selagi itulah mereka akan melihat kelompok lain berdasarkan
stereotaip yang sedia adadan biasanya yan bersifat negatif. Walau bagaimanapun
etnosentrisme berfungsi penting dalam mengukuhkan unsur budaya sesuatu masyarakat
dan mengukuhkan perpaduan diantara anggotasesuatu kelompok masyarakat. Contohnya,
ketaatan kepada budaya dan kelompok diterjemahkan dalam ketaatan kepada parti. Ini
dapat mengatasi konflik politik dalam sesuatu kelompok masyarakat
Di sini, penulis dapat mentakrifkan etnik sebagai sesuatu kumpulan
masyarakat yang mengamalkan budaya dan adat resam yang sama. Maka contoh etnik di
Malaysia termasuk orang Melayu, Cina, India, Khadazan, Dusun, Melanau dan pelbagai lagi.
Ini berteraskan budaya,pakaian dan adat resam yang dipraktikkan oleh sesuatu masyarakat
itu sejak turun-temurun.
Menurut Ibn Khaldun(1993) perpaduan dalam kata lain adalah Asabiyyah
Asabiyyah merujuk kepada perpaduan sosial dengan penekanan kepada kesatuan,
kesedaran kumpulan, dan kepaduan sosial, pada asalnya di dalam konteks "kepuakan" dan
"kesukuan", tetapi kadangkala digunakan untuk nasionalisme moden, menyerupai sistem
komunalisme. Istilah Ibn Khaldun secara amnya sama dengan perpaduan. Di sini, Ibn
Khaldun dengan secara efektif menyatakan bahawa setiap dinasti memiliki benih-benih
kejatuhannya. Beliau menerangkan bahawa keluraga yang memerintah lazimnya muncul
dari pinggir empayar dan menggunakan kepaduan yang terdapat dalam masyarakat
pinggiran untuk membawa perubahan kepada pimpinan.
Menurut Ahmad Ali Seman & Warti Kimi(2014), perpaduan merujuk kepada
proses menyatupadukan seluruh masyarakat dan negara supaya setiap anggota
masyarakat dapat membentuk satu identiti dan nilai bersama serta perasaan cinta dan
bangga terhadap negara. Ini lebih kurang diutarakn juga dalam artikel Syamsul Amri
Baharuddin(2008) bahawa

Perpaduan (unity) lawannya perpecahan (disunity), malah

perrpaduan yang diidam-idamkan di Malaysia akan tercapai melalui pengembelengan ciriciri kepelbagai (diversity) yang wujud dalam masyarakat.
Di sini penulis dapat mentakrifkan bahawa perpaduan adalah penyatuan
masyarakat di sesebuah negara. Dalam konteks ini, di Malaysia dalam masyarakat yang
berbilang kaum dan etnik, satu penyatupaduan akan menjamin kesejahteraan dan
keharmonian masyarakat tersebut.

RUJUKAN
1. Ahmad Ali Seman & Warti Kimi (2014). Hubungan Etnik di Malaysia. Kuala Lumpur:
Freemind Horizon Sdn. Bhd.
2. Ainun Bariah (2014). Aktiviti Perkukuh Perpaduan Kaum di Sekolah. IPG Kampus
Perempuan Melayu.
3. Akta Pendidikan 1996(1996)
4. Amir Hasan Dawi (2006). Penteorian: Sosiologi dan Pendidikan. Tanjung Malim.
Quantum Books.
5. Coexistence International (2008). Education Policy in the Multi Ethnic Societies.
6.
7.
8.
9.

Brandeis University.
Daniele Conversi(1999). Nationalisme, Boundaries and Violence. Oxford University
Demografic of Singapore (2014). Wikipedia.
Falsafah Pendidikan Kebangsaan (1988).
Hamidah Abdul Rahman et.all (2009). Konsep-konsep Asas Hubungan Etnik.

Universiti Teknologi Mara.

10. Hazri bin Jamil & Najeemah bt. Mohd. Yusof (2013). Prejudis dan Stereotaip dalam
Kalangan Murid Pelbagai Etnik di Sekolah Kebangsaan Malaysia. Pusat Pengajian
Ilmu. USM Pulau Pinang.
11. Jabatan Perpaduan Negara dan Intergrasi Nasional Jabatan Perdana Menteri &
Kementerian Pendidikan Malaysia(2014)
12. Kementerian Pendididikan Malaysia (2011)
13. Kementerian Pendidikan Singapura (2005)

14. Mior Khairul Azrin (2011). Sistem Pendidikan di Malaysia: Dasar Cabaran dan
Pelaksanaan ke Arah Perpaduan Nasional. USM
15. Order of National History Curriculum (1999). United Kingdom
16. Piagam Pelanggan (2015). Kementerian Belia dan Sukan Malaysia.
17. Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (2013-2025). Bab 3
18. Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (2013-2025). Bab 7
19. Prof. Madya Dr. Zainal Abidin Ahmad Maslan Zulkifly (2006) Pengajian Malaysia.
Open University Malaysia.
20. Richard. W. Race (2000). Analysing Ethnic Education Policy Making in England and
Wales. University of Sheffield.
21. Rosnani Hashim & Charlene Tan (2009). A Hypenated Identity: Fostering National
Unity through Education in Malaysia and Singapore. National Institute of Education.
Nanyang Technological University. Singapore.
22. Rosni
binti
Abdul
Majid
(2014).
Sistem

Pendidikan

Cemerlang.

http://www.1malaysia.com.my .
23. Sinar Online (10 Oktober 2015)
24. Suchitra Ramkumar(2012). Erik Eriksons Theoryof Development: A Teachers
Observation. A Jounal of Krishnamurthi Schools. India
25. Surat Pekeliling Ikhtisas Bil. 17/2000. 16 November. Jabatan Perpaduan Negara.
26. Syamsul Amri Bahanuddin (2007). Hubungan Etnik di Malaysia: Mencari dan
Mengekal Kejernihan dalam Kekeruhan. UKM
27. Utusan Online (2014)
28. Uvanney Maylor & Barbara Read et. all (2007). The Institute for Policy Studies in
Education. London Metroplolitan University.