Anda di halaman 1dari 71

Penjelasan Nahwu Shorof 1

MAKNA TASHRIF

‫صلناَعاة لتاويل اللصال الوااحاد إالل ألمثالةةرممتلالفةة لامعاَةن ممقصودةة‬ ‫صاريم ل ا ل ا ا ا‬ ‫ا‬
‫لل‬ ‫م ل ل ل ل رم ل‬ ‫ف ف ال غلة التنيمغيِميِيرر لوف ال ص ل م م ر م ل‬ ‫} امعلمم ألنن التن م‬
{ َ‫صرل إالن البا‬‫لمت ر‬
“Ketahuilah bahwa tashrif menurut lughoh ( etimologi ) berarti mengubah. Sedangkan
menurut istilah ( terminologi ) berarti mengubah bentuk asal kepada bentuk-bentuk lain
yang berbeda-beda untuk mencapai arti yang dimaksud”. Seperti mengubah dari kata
‫صلر‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫نل ل‬kepada kata ‫صرر‬
‫ْممن ل‬- ‫صرر‬
‫ْلممن ل‬-‫صرر‬
‫ْلممن ل‬-‫صمر‬
‫ْلل تليمن ر‬-‫صمر‬
‫ْارنم ر‬-‫صمورر‬
‫ْلممن ر‬-‫ْلناَصرر‬-‫صررا‬
‫ْنل م‬-‫صرر‬
‫يليمن ر‬ . Perubahan
tersebut disebut tashrif
Mengubah dari kata ‫صلر‬
‫نل ل‬ kepada bentuk yang berbeda-beda tsb. tujuannya adalah
untuk menghasilkan makna yang dikehendaki; Seperti ingin makna “tolonglah!” tinggal
‫صمر‬ ‫ا‬
mengatakan
‫ارنم ر‬, orang yang menolong ‫لناَصرر‬ dsb.
Contoh :
1. ‫صلر‬‫نل ل‬ : fi’il madli = sudah menolong

2. ‫ييمنصر‬
‫ل رر‬ : fi’il mudlori = sedang/akan menolong

3. ‫صرا‬
‫نل م ر‬ : mashdar taukid = pertolongan

4. ‫صر‬ ‫ا‬
‫لناَ ر‬ : isim fa’il = yang menolong

5. ‫ممنصور‬
‫ل ر مر‬ : isim maf’ul = yang ditolong

6.‫ارنمصر‬
‫رم‬ : fi’il amar = tolonglah

7. ‫لل تليمنصر‬
‫رم‬ : fi’il nahi = jangan menolong

8. ‫ممنصر‬
‫ل لر‬ : isim zaman/makan = waktu/tempat menolong

9. ‫اممنصر‬
‫لر‬ : isim alat = alat menolong

PEMBAGIAN FI’IL

‫لواإماَن ررلباَاعيي لوركلل لوااحةد اممنيرهلماَ اإماَن رملنررد ألمو لمازيمرد فاميِاه لوركلل لوااحةد اممنيرهلماَ اإماَن‬ ‫الافمعرل اإماَن ثرللثاري‬ ‫}رثن‬
{‫ألمو لغير لساَ اةل‬ ‫ا‬
‫ساَللر‬
“Kemudian fi’il itu ada tsulatsi ( tiga hurufnya ) ada ruba’i ( empat hurufnya ) , masing-
masing dari kedua fi’il tsb ada mujarrod ( kosong dari tambahan ) ada mazid
( ditambah hurufnya ) dan masing-masing dibagi lagi kepada fi’il salim dan ghoir
salim”.

Dengan demikian , maka pembagian fi’il tsb. ada delapan ,yaitu :


1. Fi’il tsulatsi mujarrod salim. contoh : ‫ب‬
‫ضلر ل‬
‫ْ ل‬-‫صلر‬
‫نل ل‬

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


Penjelasan Nahwu Shorof 2

2. fi’il tsulatsi mujarrod ghoir salim contoh : ‫ْيللسلر‬-‫لولعلد‬


3. fi’il tsulatsi maziid salim contoh : ‫ْفلينرلح‬-‫ألمكلرلم‬
4. fi’il tsulatsi maziid ghoir salim contoh : ‫ْأليملسلر‬-‫ألمولعلد‬
5. Fi’il ruba’i mujarrod salim contoh : ‫لدمحلرلج‬
6. Fi’il ruba’i mujarrod ghoir salim contoh : ‫س‬‫لومسلو ل‬
7. Fi’il ruba’i maziid salim contoh : ‫تللدمحلرلج‬
8. Fi’il ruba’i maziid ghoir salim contoh : ‫س‬‫تليلومسلو ل‬
‫ي والللام امن حرو ا‬
‫ف العالناة واللمملزةا‬ ‫ا‬ ‫ا ا ا‬ ‫}ونليعان اباَلنساَال ماَ سلامت حروفره الل ا‬
‫ل‬ ‫م ر رم‬ ‫صليِنةر الات تريلقاَبرل باَللفاَء لواللع ل‬
‫ل ل ل م ر رم ر م‬ ‫لم‬
{‫ف‬ ‫ضعايِ ا‬
‫لوالتن م م‬
“Dan kami bermaksud bahwa yang dimaksud dengan kata ‫ل‬ ‫ الساَل ا‬di sini adalah fi’il yang
‫س‬
huruf asalnya (yang membandingi fa, ‘ain dan lam fi’il) itu selamat / tidak disertai huruf
‘illat ( ‫ي‬, ‫و‬, ‫ا‬ ), hamzah dan tadl’if.
Contoh fi’il ghoir salim karena :
1. Ada harap ‘illat ‫ْ لغلزا‬- ‫ْ قاَللل‬- ‫ْ يللسلر‬- ‫لولعلد‬
2. Ada hamzah ‫ْ قليلرأل‬- ‫ْ لسأللل‬-‫أللملن‬
3. Ada tadl’if ‫ْ لشند‬- ‫ْ فلينر‬- ‫لمند‬
FI’IL TSULATSI MUJARROD
‫ا‬ ‫} ألنماَالثلللثالي اللجنررد فلاإمن لكاَلن لماَاضميِاه لعلى فليلعل لممفتريوح اللع م ا‬
‫ي ألمو‬ ‫ضاَارعرهر لعللى يليمفعررل ألمو يليمفعرل با ل‬
‫ضصم اللع م ا‬ ‫ي فلرم ل‬ ‫ل ل مل‬ ‫ر‬
{‫ب‬ ‫لكمسارلهاَ لمنرو نل ل ل لم ر ر ل ل ل ل ل م ر‬
‫ا‬
‫ر‬ ‫ض‬ ‫ي‬ْ-‫ب‬ ‫ر‬ ‫ض‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ص‬‫ن‬‫ي‬ ‫ْي‬-‫ر‬ ‫ص‬
"Adapun tsulatsi mujarrod, apabila fi’il madlinya berwazan ‫( فليعل‬pathah ‘ain fi’il ) ,
‫لل‬
maka fi’il mudlorinya berwazan ‫ ييمفعال‬atau ‫ ( ييمفعل‬dlomah/kasroh ‘ain fi’il ) seperti ‫نلصر‬
‫ل ر‬ ‫ل رر‬ ‫لل‬
dan ‫ضرب‬
‫" لل ل‬
‫صرر‬‫ْ يليمن ر‬- ‫صلر‬
‫ نل ل‬: ‫يليمفعررل‬
‫فليلعلل‬
‫ب‬‫ضار ر‬‫ْ يل م‬- ‫ب‬ ‫ضلر ل‬
‫ ل‬: ‫يليمفعارل‬

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


Penjelasan Nahwu Shorof 3

‫ا ا ا‬ ‫ا‬ ‫ي إالذا لكاَلن ع ا ا ا‬ ‫} ولاييِئ لعلى يليمفلعل لمفتريوح اللع م ا‬


‫ي فمعله ألمو للرمهر لحمرفاَر ممن رحرروف اللملق لوهلي اللمملزةر لوالاَلءر‬ ‫لم ر‬ ‫ل ر ل ر مل‬
{ ‫ْليألب لشاَدي‬-‫ْليمنلرع لوأللب‬- ‫ْيلمسألرل لولمنللع‬-‫ي لوالاَلءر لوالاَلءر لمنرو لسأللل‬‫ي لوالغل م ر‬
‫لواللع م ر‬
"Wazan ‫ فليعل‬juga suka datang pada wazan ‫( ييمفعل‬pathah ‘ain fi’il) apabila ‘ain atau
‫لل‬ ‫ل لر‬
lam fi’ilnya terdiri dari salah satu harap halaq , yaitu : ‫خ‬, ‫ح‬, ‫غ‬, ‫ع‬, ‫ه‬, ‫" ء‬
. Catatan :
Wazan ‫ْيليمفلعرل‬-‫فليلعلل‬ syaratnya adalah ‘ain atau lam fi’ilnya harus terdiri dari haraf halaq

Contoh ‫ْ فليتللح‬- ‫ْ لمنللع‬- ‫لسأللل‬


Apabila ada fi’il yang berwazan - ‫يليمفلعرل فليلعلل‬ , tapi tidak memenuhi syarat, yakni
‘ain atau lam fi’ilnya bukan terdiri dari haraf halaq, maka fi’il tersebut hukumnya syad
(menyalahi peraturan shorof). Contoh yang syad
‫ْيلأم لر‬- ‫ب‬
‫ب‬ ‫ْ ليأ ل‬- ‫أللب‬
‫ أل لل‬kemudian
‫ب‬ asalnya

‫ْليأ ل‬- ‫ أللب‬. Lapadz


‫ ي‬ditukar dengan alip karena terletak setelah harkat pathah , jadi ‫ب‬
tersebut hukumnya syad karena baik ’ain fi’il maupun lam fi’ilnya bukan terdiri dari
harap halaq . Di sana ‘ain fi’ilnya adalah ‫ب‬ dan lam fi’ilnya adalah ‫ي‬.
Jadi fi’il mudlori dari wazan ‫ فليعل‬ada 3 wazan , yaitu : ‫ْ ييمفعل‬- ‫ْ ييمفعال‬- ‫ ييمفعل‬.
‫لل‬ ‫ل لر ل ر ل رر‬
{ ‫علام ييمع لم‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫اا‬ ‫ا‬
‫}لوإمن كاَللن لماَضيِه لعللى فلعلل لممكرسولر اللعمي فلرمضاَلرعرهر لعللى يليمفلعرل بلفمتاح اللعي لمنرو ل ل ل ر‬
"Dan apabila fi’il madlinya berwazan ‫( فلعال‬kasroh “ain fi’il) ,maka fi’il mudlorinya
‫ل‬
berwazan ‫( ييمفعل‬pathah ‘ain fi’il). Contoh :
‫ل لر‬
‫ْيليمعلرم‬-‫ْيليمولجرل لعلالم‬-‫ْيليمبلخرل لواجلل‬-‫لابلل‬

‫ب لوأللخلواتااه‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬


{
‫إلن لماَ لشند ممن لمناو لحس ل‬
‫ب لميس ر‬ } "kecuali fi’il yang syad seperti ‫ب‬
‫ْ لميس ر‬-‫ب‬
‫لحس ل‬ dan
saudara-saudaranya”.
Dengan demikian, maka fi’il mudlori dari wazan ‫فلعالل‬ ada dua wazan .Yaitu : ‫ْيليمفلعرل‬-‫يليمفعارل‬ .

{ ‫ضاَارعرهر لعللى يليمفعررل لمنرو لحرسلن لميرسرن‬ ‫ضمولم اللع م ا‬ ‫اا‬ ‫ا‬
‫ي فلرم ل‬ ‫} لوإلذا كاَللن ماَلضميِه لعللى فليعرلل لم م ر م‬
"Dan apabila fi’il madlinya itu berwazan ‫( فليعل‬dlomah ‘ain fi’il) , maka fi’il mudlorinya
‫رل‬
berwazan ‫ ييمفعل‬.seperti: ‫خم‬
‫ل رر‬ ‫ض رر‬‫ْ يل م‬-‫ضرخلم‬‫ْ لميرسرن ل‬-‫ " لحرسلن‬.
Kesimpulan :
Fi’il tsulatsi mujarrod ada 6 bab :
1. ‫ْ يليمفعررل‬-‫فليلعلل‬ cirinya: pathah ‘ain fi’il madli dan dlomah ‘ain fi’il mudlori. Contoh : ْ- ‫صلر‬
‫نل ل‬
‫صرر‬
‫ يليمن ر‬.
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 4

2. ‫ْ يليمفعارل‬- ‫فليلعلل‬ cirinya : pathah ‘ain fi’il madli dan kasroh ‘ain fi’il mudlori. Contoh : ْ- ‫ب‬
‫ضلر ل‬
‫ل‬
‫ضار ر‬
‫ب‬ ‫ يل م‬.
3. ‫ْ يليمفلعرل‬- ‫فليلعلل‬ cirinya : pathah ‘ain fi’il madli dan pathah ‘ain fi’il maudlori. Contoh : ْ- ‫فليتللح‬
‫ يليمفتلرح‬.
4. ‫ْ يليمفلعرل‬- ‫فلعالل‬ cirinya : kasroh ‘ain fi’il madli dan pathah ‘ain fi’il mudlori. contoh : ‫ْ يليمعلرم‬- ‫لعلالم‬
.

5. ‫ْ يليمفعررل‬- ‫فليعرلل‬ cirinya : dlomah ‘ain fi’il madli dan dlomah ‘ain fi’il mudlori .contoh: ْ-‫لحرسلن‬
‫ر لميرسن‬
6. ‫ْ يليمفعارل‬- ‫فلعالل‬ cirinya : kasroh ‘ain fi’il madli dan kasroh ‘ain fi’il mudlori. Contoh : ْ- ‫ب‬ ‫ا‬
‫لحس ل‬
‫ب‬ ‫ا‬
‫ لميس ر‬.
Mengenai makna masing-masing
1. Bab I ( ‫ْ يليمفعررل‬- ‫فليلعلل‬ ) biasanya bermakna ta’diyah (transitif) . Seperti ‫صرر‬
‫يليمن ر‬ ‫صلر‬
‫نل ل‬
(menolong), kadang-kadang bermakna lazim (intransitif ) .seperti ‫ْميرج‬-
‫لخلرلج ل ر ر‬. (keluar).
2. Bab II ( ‫ْ ييمفعال‬- ‫ ) فليعل‬biasanya bermakna ta’diyah seperti ‫ضارب‬
‫لل ل ر‬ ‫ْ يل م ر‬- ‫ب‬ ‫ضلر ل‬ ‫( ل‬memukul),
kadang-kadang bermakna lazim seperti ‫يلاس‬
‫ْ لم ر‬-‫س‬ ‫لجل ل‬ .

3. Bab III ( ‫ْ ييمفعل‬- ‫فليعل‬ ‫ْ يليمفتلرح‬- ‫فليتللح‬


‫ ) ل ل ل ل ر‬biasanya bermakna ta’diyah seperti
( membuka ) . kadang-kadang bermakna lazim seperti ‫هب‬
‫ْيلمذ ل ر‬- ‫ب‬
‫ لذله ل‬.
4. Bab IV ( ‫ْ ييمفعل‬- ‫ ) فلعال‬biasanya bermakna ta’diyah seperti: ‫ْ ييمع لم‬- ‫علام‬
‫ل ل لر‬ ‫ ) ل ل ل ر‬, kadang-
kadang bermakna lazim. Seperti: ‫ْيليمولجرل‬- ‫(لواجلل‬takut).
5. Bab V ( ‫ْ ييمفعل‬- ‫)فليعل‬. hanya bermakna lazim seperti ‫يسن‬
‫رل ل رر‬ ‫ْ لم ر ر‬- ‫( لحرسلن‬bagus)‫ْلميرمرل ل‬- ‫جرلل‬
(cantik)
6. Bab VI ( ‫ْ ليفعارل‬- ‫فلعالل‬ ) biasanya bermakna ta’diyah seperti ‫ب‬ ‫ا‬
‫ْ لميس ر‬- ‫ب‬
‫ا‬
‫لحس ل‬ (mengira)

‫ف‬ ‫وقا ا‬
,kadang-kadang bermakna lazim seperti ‫ْيلق ر‬-‫ف‬
‫ل ل‬ (pantas).

Contoh tashrifan tsulatsi mujarrod yang 6 bab :

‫صرر‬ ‫ا‬ ‫ا‬


‫ْ ممن ل‬-‫صرر‬
‫ْ لممن ل‬-‫صرر‬‫ْ لممن ل‬- ‫صمر‬
‫ْ للتليمن ر‬- ‫صمر‬‫ْ ارنم ر‬- ‫صمورر‬
‫ْ لممن ر‬- ‫ْ ناَلصرر‬- ‫صررا‬‫ْ نل م‬- ‫صرر‬
‫ْ يليمن ر‬- ‫صلر‬
‫ نل ل‬0
‫ا‬
.‫ب‬ ‫ْ ام م‬- ‫ب‬
‫ضلر ر‬ ‫ضار ر‬
‫ْ لم م‬- ‫ب‬ ‫ضار ر‬
‫ْ لم م‬- ‫ب‬ ‫ضار م‬‫ْ لل تل م‬- ‫ب‬ ‫ضار م‬
‫ْ ا م‬- ‫ب‬ ‫ضررمو ر‬
‫ْ لم م‬- ‫ب‬ ‫ضاَار ر‬
‫ْ ل‬- ‫ضمرباَر‬
‫ْ ل‬- ‫ب‬ ‫ضار ر‬
‫ْ يل م‬-‫ب‬ ‫ضلر ل‬
‫ ل‬ㄱ

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


‫‪Penjelasan Nahwu Shorof‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪ ㄴ‬فليتللح ‪ ْ-‬يليمفتلرح ‪ ْ-‬فليمترحاَ ‪ ْ-‬لفاَتارح ‪ ْ-‬لممفتريمورح ‪ ْ-‬اافميتلمح ‪ ْ-‬لل تليمفتلمح ‪ ْ-‬لممفتلرح ‪ْ-‬لممفتلرح‪ ْ-‬اممفتلرح‬
‫‪ ㄷ‬لعلالم ‪ ْ-‬يليمعلرم ‪ ْ-‬اعملرماَ ‪ ْ-‬لعاَالر ‪ ْ-‬لممعلرمورم ‪ ْ-‬اامعلمم‪ ْ-‬للتليمعلمم ‪ ْ-‬لممعلرم ‪ ْ-‬لممعلرم‪ ْ-‬اممعلرم‬
‫ي‪ ْ-‬لممرسمورن ‪ ْ-‬ارمحرسمن ‪ ْ-‬لل لمترسمن ‪ ْ-‬لمملسرن‪ ْ-‬لمملسرن‬ ‫ا‬
‫‪ ㄹ‬لحرسلن ‪ ْ-‬لميرسلن ‪ ْ-‬رحمسرناَ ‪ ْ-‬لحس م ر‬
‫ب‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ب‪ ْ-‬لممس ر‬
‫ب ‪ ْ-‬لممس ر‬ ‫ب ‪ ْ-‬لل لمتس م‬ ‫ب ‪ ْ-‬امحس م‬ ‫ب ‪ ْ-‬لممرسمو ر‬ ‫ب ‪ ْ-‬رحمسلباَرناَ ‪ ْ-‬لحاَس ر‬ ‫ب ‪ ْ-‬لميس ر‬ ‫‪ ㅁ‬لحس ل‬
‫‪Fi’il Ruba’i Mujarrod.‬‬
‫} لولأماَن اللرلباَاعلي اللجنررد فليرهلو فليمعللل لكلدمحلرلج ‪ ْ-‬لدمحلرلجةر ‪ ْ-‬ادمحلررجاَ {‬
‫ر‬
‫‪fi’il ruba’i mujarrod‬‬ ‫فليمعلل ‪( fi’il yang hurup asalnya empat ) ada satu bab, yaitu :‬‬
‫ل‬
‫‪seperti‬‬ ‫‪ ( menggelindingkan ).‬لدمحلرلج‬
‫‪ ㅂ‬فليمعللل ‪ ْ-‬ييرلفمعلارل ‪ ْ-‬فليمعللةر ‪ ْ-‬فامعلللر ‪ ْ-‬رملفمعلارل ‪ ْ-‬رملفمعلرل ‪ ْ-‬فليمعلامل ‪ ْ-‬لل تريلفمعلامل ‪ ْ-‬رملفمعلرل‪ْ-‬رملفمعلرل‬
‫‪ ْ- ㅅ‬لدمحلرلج ‪ ْ-‬يرلدمحاررج ‪ ْ-‬لدمحلرلجةر ‪ ْ-‬ادمحلرارجاَ ‪ ْ-‬رملدمحاررج ‪ ْ-‬رملدمحلررج ‪ ْ-‬لدمحارمج ‪ ْ-‬لل ترلدمحارمج ‪ ْ-‬رملدمحلررج ‪ْ-‬‬
‫رملدمحلررج‪.‬‬
‫حارج ‪Fi’il ruba’i mujarrod biasanya bermakna ta’diyah seperti‬‬
‫لدمحلرلج ‪ ْ-‬يرلد م ر‬
‫لدربج ‪(menggelindingkan), kadang-kadang bermakna lazim seperti‬‬
‫‪ (lari karena takut ).‬م ل ل‬
‫‪Fi’il ruba’i mujarrod mempunyai mulhaq 6 bab :‬‬
‫‪1.‬‬ ‫فليمولعلل‬ ‫‪seperti‬‬ ‫لحموقللل‬ ‫‪( impoten ), asalnya‬‬ ‫لحلقلل‬ ‫‪lalu ditambah‬‬ ‫و‬ ‫‪antara fa fi’il dan ‘ain‬‬
‫‪fi’il. Maknanya lazim.‬‬
‫‪ ㅇ‬لحموقللل ‪ ْ-‬ريلموقارل ‪ ْ-‬لحموقليلةر ‪ ْ-‬احميِيلقاَلر ‪ ْ-‬رملموقارل ‪ ْ-‬رملموقلرل ‪ ْ-‬لحموقامل ‪ ْ-‬للرتلموقامل ‪ ْ-‬رملموقلرل ‪ْ-‬رملموقلرل‪.‬‬
‫‪2.‬‬ ‫‪ antara fa fi’il dan‬ي ‪ lalu ditambah‬بلطللر ‪ ( memecahkan ) asalnya‬بليميِطللر ‪ seperti‬فليميِيلعلل‬
‫‪‘ain fi’il. Maknanya Ta’diyah.‬‬
‫‪ ㅈ‬بليميِطللر ‪ ْ-‬يريبليميِاطرر ‪ ْ-‬بليميِطللررة ‪ ْ-‬باميِلطاَررا ‪ ْ-‬رمبليميِاطرر ‪ ْ-‬رمبليميِطلرر ‪ ْ-‬بليميِاطمر ‪ ْ-‬لل تريبليميِاطمر ‪ ْ-‬رمبليميِطلرر‪ْ-‬رمبليميِطلرر‬
‫‪3.‬‬ ‫‪ antara a’in fi’il‬و ‪ lalu ditambah‬لجلهلر ‪ ( menjelaskan ) asalnya‬لجمهلولر ‪ seperti‬فليمعلولل‬
‫‪dan lam fi’il . Maknanya Ta’diyah.‬‬
‫‪ ْ-‬لجمهاومر ‪ ْ-‬للرتلمهاومر ‪ ْ-‬رملمهلورر‪ْ-‬رملمهلورر‪.‬‬ ‫‪ ㅊ‬لجمهلولر ‪ ْ-‬ريلمهاورر ‪ ْ-‬لجمهلولررة ‪ ْ-‬اجمهلواررا ‪ ْ-‬رملمهاورر ‪ ْ-‬رملمهلورر‬
‫فليمعيِل ‪4.‬‬ ‫عثمييِير ‪seperti‬‬ ‫‪ antara ‘ain fi’il dan lam‬ي ‪ lalu ditambah‬لعثليلر‬
‫لل‬ ‫‪ ( jatuh ) . asalnya‬ل ل ل‬
‫‪fi’il. Maknanya lazim.‬‬
‫‪ ㅋ‬لعثمييِليلر ‪ ْ-‬ييرلعثماير ‪ ْ-‬لعثمييِليلررة ‪ ْ-‬اعثميليِاَررا ‪ ْ-‬رملعثماير ‪ ْ-‬رملعثمييِليرر ‪ ْ-‬لعثما مي ‪ ْ-‬للتريلعثما مي ‪ ْ-‬رملعثمييِليرر‪ ْ-‬رملعثمييِليرر‬
‫‪ lalu ditambah jenis lam fi’il‬جلب ‪ (memakai baju kurung). asalnya‬جملبب ‪ seperti‬فليمعلل ‪5.‬‬
‫ل‬ ‫لل ل‬ ‫ل ل‬
‫‪diakhirnya. Maknanya Ta’diyah.‬‬
‫ا‬
‫ب ‪ ْ-‬للرتلملبا م‬ ‫ب ‪ ْ-‬لجملبا م‬
‫ب‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ب‪ْ-‬رململبل ر‬
‫ب ‪ ْ-‬رململبل ر‬ ‫ب ‪ ْ-‬رململبل ر‬ ‫ب ‪ ْ-‬لجملبلبلةر ‪ ْ-‬جمللباَرباَ ‪ ْ-‬رململب ر‬ ‫ب ‪ ْ-‬ريلملب ر‬ ‫‪ ㅌ‬لجملبل ل‬
‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬
Penjelasan Nahwu Shorof 6

6. ‫فليمعللى‬ seperti ‫لسمللقى‬ ( tidur terlentang ) asalnya ‫لسللق‬ kemudian ditambah ‫ي‬ yang
ditukar dengan alip. Maknanya lazim.
‫ْرملسملرقى‬-‫ْ رملسملقرى‬- ‫ْ للترلسملاق‬- ‫ْ لسملاق‬- ‫ْ رملسملقرى‬- ‫ْ رملسملةق‬- ‫ْ اسمللقاَءر‬- ‫ْ لسمللقاَرة‬- ‫ْ يرلسملاقي‬- ‫ لسمللقى‬ㅍ
‫} ولأماَن الثللثاي الازيرد فايِاه فليهو على ثلللثلاة ألقمساَةم الللنورل ماَكاَللن ماَاضيِاه على ألربيعاة ألحر ة‬
‫ف امثمرل ألفميلعلل لمنرو‬ ‫ل م ل ل مل ل م ر‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل ر ل لم م رل ل ل‬
{‫ل‬‫ألمكلرلم إامكلرارماَ لوفلينعلل لمنرو فلينرلح تليمفارمرياَ لولفاَلعلل لمنرو لقاَتللل رملقاَتليلةر قالتاَ ر‬
Fi’il tsulatsi mazid terbagi tiga bagian :
I. Yang fi’il madlinya empat hurup. ada 3 bab :

1. Wazan ‫ألفميلعلل‬ seperti ‫ألمكلرلم‬ ( memuliakan ). Asalnya ‫لكررلم‬ kemudian ditambah hamzah

sebelum fa fi’il . Bab ini biasanya bermakna Ta’diyah seperti ‫ألمكلرلم‬ ‫ألمخلرلج‬
(memuliakan),

(mengeluarkan), ‫ط‬ ‫( ألمسلق ل‬menjatuhkan). Kadang-kadang bermakna lazim seperti ‫ألمدبليلر‬


‫( أل م ل ل‬pagi-pagi).
(mundur), ‫صبح‬

‫ْ رممكلررم‬- ‫ْ رممكرلرم‬- ‫ْ للترمكارمم‬- ‫ْ ألمكارمم‬- ‫ْ رممكلررم‬- ‫ْ رممكارمر‬- َ‫ْ إامكلرارما‬- ‫ْ يرمكاررم‬- ‫ ألمكلرلم‬ㅎ

2. Wazan ‫فلينعلل‬ seperti ‫فلينرلح‬ ( menggembirakan ) . Asalnya ‫فلارلح‬ kemudian ‘ain fi’ilnya

diberi tasydid. wazan ini biasanya untuk makna ‫تلمكثاميِيمر‬ (memperbanyak) baik itu

muta’addi ataupun lazim . seperti ‫ت اللكمعبلةل‬


‫طلنوفم ر‬ (Aku banyak mengelilingi ka’bah ),

‫لجنولل‬ (banyak berkelana) . Kadang-kadang bermakna ta’diyah tanpa ada taksir seperti

‫فلينرلح‬ (menggembirakan), ‫( لكنرلم‬memuliakan).


ْ- ‫ْ للتريلفصرمح‬- ‫ْ فليصرمح‬- ‫ْ رملفنررح‬- ‫ْ رملفصررح‬- َ‫ْ رملفرنلرحا‬- َ‫ْفليلرارحا‬- َ‫ْ تامفلرارحا‬- ‫ْتليمفارلحةر‬- َ‫ْ تليمفارمريا‬- ‫ْ ييرلفصررح‬- ‫ فلينرلح‬ㄱ
‫ْ رملفنررح‬- ‫رملفنررح‬
3. Wazan ‫عل‬
‫ لفاَ ل ل‬seperti ‫( لقاَتللل‬saling membunuh). Kemudian ditambah alip antara fa fi’il
dan ‘ain fi’il. Wazan ini biasanya bermakna ‫كه‬ ‫( رملشاَلرل‬berserikat) antara dua orang dan
kadang-kadang mempunyai makna “saling” . seperti ‫ضاَرب‬
‫ ( ل ل ل‬saling memukul ).
Kadang - kadang tidak bermakna ‫كه‬ ‫ رملشاَلرل‬seperti ‫( لقاَتليلرهرم اللسهر‬Alloh telah membunuh
mereka).
‫ْ رملقاَتلرل‬- ‫ْ رملقاَتلرل‬- ‫ْ للتريلقاَتامل‬- ‫ْ لقاَتامل‬- ‫ْ رملقاَتلرل‬- ‫ْ رملقاَتارل‬- ‫ْ قاميِلتاَلر‬- ‫ْ قالتاَلر‬- ‫ْ رملقاَتليلةر‬- ‫ْ ييرلقااَترل‬- ‫ لقاَتللل‬ㄴ

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


Penjelasan Nahwu Shorof 7

‫والثاَان ماَلكاَلن ماَاضيِاه على سخمسةة ألحر ة‬


‫ف اإماَن ألنولرهر التاَّءء امثمرل تليلفنعلل لمنرو تللكنسلر تللكلسررا ألموتليلفاَلعلل لمنرو تليلباَلعلد‬
{
‫ل م ل ل م س مر‬ ‫لل ل‬
‫تليباَعردا واإماَن ألنولره سهمزة امثمل انميلفعل لمنو انميلقطلع اناقلطاَعاَ وافميتليعل لمنو اجتلمع اجتاماَعاَ وافميعنل لمنو اامحنر ا ا‬
‫حلراررا‬ ‫ر ل لل ر م لل م ل ر ل ل ر ل‬ ‫ل‬ ‫ر مس ر ل ل ر‬ ‫لر ل‬
II. Yang fi’il madlinya 5 hurup. ada 5 bab,yaitu :
1. Wazan ‫تليلفنعلل‬ seperti : ‫تللكنسلر‬ (pecah). Asalnya ‫لكرسلر‬ kemudian ditambah ‫ت‬ sebelum fa
fi’il dan ditambah ‘ain fi’il yang ditasydid. wazan ini biasanya untuk menghasilkan
sesuatu yang dimaksud secara berangsur-angsur. seperti ‫ت لممسئْليلةر بليمعلد لممسئْليلةة‬
‫تليلعلنمم ر‬
(Saya mempelajarinya satu masalah-satu masalah).

‫ْرمتللكنسرر‬-‫ْ رمتللكنسرر‬- ‫ْ لل تليتللكنسمر‬- ‫ْ تللكنسمر‬- ‫ْ رمتللكنسرر‬- ‫ْ رمتللكصسرر‬- ‫ْ تللكلسررا‬- ‫ْ يليتللكنسرر‬- ‫ تللكنسلر‬0


‫ تليلفاَ ل ل‬seperti: ‫( تليلباَلعلد‬saling menjauhi) . asalnya ‫ بليعرلد‬kemudian ditambah ‫ت‬
2. Wazan ‫عل‬
sebelum fa fi’il dan alip antara fa fi’il dan ‘ain fi’il.
Wazan ini biasanya bermakna musyarokah ( berserikat ) antara dua orang atau
lebih . Kadang-kadang juga bermakna “takalluf” (pura-pura). seperti ‫للتاَلهلل‬ (pura-pura

bodoh), ‫( تليلفاَلهلم‬pura-pura paham).


‫ْ رمتللباَلعرد‬-‫ْ رمتللباَلعرد‬- ‫ْ للتليتللباَلعمد‬- ‫ْ تليلباَلعمد‬- ‫ْ رمتللباَلعرد‬- ‫ْ رمتللباَاعرد‬- ‫ْ تليلباَعرردا‬- ‫ْ يليتللباَلعرد‬- ‫ تليلباَلعلد‬ㄷ

3. Wazan ‫اانميلفلعلل‬ seperti ‫اانميلقطللع‬ (putus). Asalnya ‫قلطللع‬ , kemudian ditambah hamzah dan
nun sebelum fa fi’il . Wazan ini biasanya bermakna “muthowa’ah” (pengaruh dari fi’il
muta’addi). seperti :
(saya memecahkan kaca, maka pecahlah kaca itu) ‫ت اللزلجاَلج لفاَنملكلسلر الرزلجاَرج‬ ‫لكنسمر ر‬
‫ْرممنيلقطلرع‬- ‫ْ رممنيلقطلرع‬- ‫ْ للتليمنيلقاطمع‬- ‫ْ اانميلقاطمع‬- ‫ْ رممنيلقطلرع‬- ‫ْ رممنيلقاطرع‬- َ‫ْ اانماقلطاَرعا‬- ‫ْ يليمنيلقاطرع‬- ‫ اانميلقطللع‬ㄹ

4. Wazan ‫اافميتليلعلل‬ seperti: ‫اامجتللملع‬ (terkumpul ). asalnya ‫لجللع‬ kemudian ditambah hamzah
sebelum fa fi’il dan ditambah “ta” antara fa fi’il dan ‘ain fi'il . wazan ini biasanya untuk
makna "muthowa'ah".
‫ْ رممتللمرع‬- ‫ْ رممتللمرع‬- ‫ْ لل لمتتلاممع‬- ‫ْ اامجتلاممع‬- ‫ْ رممتللمرع‬- ‫ْ رممتلامرع‬- َ‫ْ اامجتالماَرعا‬- ‫ْ لميتلامرع‬- ‫ اامجتللملع‬ㅁ
Wazan ‫ل‬
‫ا‬ ‫ا‬
4. ‫ افميلع ن‬seperti: ‫( امحلنر‬merah) asalnya ‫ لحللر‬, kemudian ditambah hamzah sebelum
fa fi’il dan jenis lam fi’il yang ditasydid. wazan ini bermakna ‫غه‬ ‫ رملباَل ل‬dan hanya ada
pada fi’il lazim . Bab ini biasanya dalam kata yang bermakna warna seperti ‫حلنر‬ ‫اا م‬
(merah), ‫ض‬ ‫( اابمييِل ن‬putih), ‫صلفنر‬ ‫ا‬
‫( ا م‬kuning) dan dalam kata yang bermakna kecacatan
seperti ‫عونر‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫( ا م ل‬bermata sebelah) , ‫( امعلرنج‬pincang).
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
‫‪Penjelasan Nahwu Shorof‬‬ ‫‪8‬‬

‫استاخراجاَ وافميعاَنل لمنو اامحاَنر اا ما‬


‫حميِيلراررا‬ ‫ف امثمرل استليمفلعلل لمنرو امستلمخلرلج‬ ‫ث ماَكاَللن ماَاضيِاه على ةستةة ألحر ا‬ ‫ر‬
‫والثساَللا‬
‫{‬ ‫ر ل‬ ‫مل ر ل ل‬ ‫مر‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ل‬
‫ا ا‬ ‫اا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫اقمعمنلساَرساَ لوافميلعمنللى لمنرو اسلمنيلقى امسلمنيلقاَءر‬ ‫س‬‫ب امعشميِلشاَرباَ لوافميلعمنيللل لمنرو اقميلعمنلس ل‬‫لوافميلعمولعلل لمنرو امعلشمولش ل‬
‫‪III.‬‬ ‫‪Yang fi’il madlinya enam hurup . Ada lima bab‬‬ ‫‪:‬‬

‫‪1. Wazan‬‬ ‫اامستليمفلعلل‬ ‫‪seperti‬‬ ‫اامستلمخلرلج‬ ‫‪asalnya‬‬ ‫لخلرلج‬ ‫‪kemudian ditambah hamzah , sin dan‬‬

‫‪ta sebelum fa fi’il. Wazan ini biasanya bermakna Ta’diyah seperti‬‬ ‫اامستلمخلرلج الاَلل‬
‫ي ‪seperti‬‬ ‫ااستلحجر ال لا‬
‫ط‬
‫‪( mengeluarkan harta ). Kadang-kadang bermakna lazim‬‬ ‫م م لل م ر‬ ‫‪( tanah‬‬
‫‪itu telah membatu ) . kadang-kadang bermakna tholab (menuntut pekerjaan) yang‬‬
‫‪berarti “minta” ,seperti‬‬ ‫اامسلتألذلن‬ ‫‪(minta idzin) ,‬‬ ‫اامستليمغلفلر‬ ‫‪( minta pengampunan),‬‬ ‫اامستليمرلحلم‬
‫‪(minta dikasihani) dsb.‬‬
‫‪ ㅂ‬اامستلمخلرلج ‪ ْ-‬يلمستلمخاررج ‪ ْ-‬اامستامخلرارجاَ ‪ ْ-‬رممستلمخاررج ‪ ْ-‬لممستلمخلررج ‪ ْ-‬اامستلمخارمج ‪ْ-‬للتلمستلمخارمج ‪ ْ-‬رممستلمخلررج‬
‫‪ْ-‬رممستلمخلررج‬
‫ا‬
‫حاَنر ‪ seperti‬افميعاَنل ‪2. Wazan‬‬
‫ا‬
‫ل‬ ‫‪ kemudian ditambah hamzah‬لحللر ‪ (sangat merah). asalnya‬ا م ل‬
‫‪sebelum fa fi’il ,ditambah alip antara ‘ain fi’il dan lam fi’il dan ditambah jenis lam fi’il‬‬
‫‪yang ditasydid . wazan ini untuk‬‬ ‫‪ .‬ازلياَلدةر اللباَللغه‬
‫ا‬ ‫ا ا ر‬ ‫اا‬ ‫ا‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫حاَرمر ‪ ْ-‬لل لمتلماَنر ‪/‬لل لمتلماَرمر ‪ ْ-‬رمملماَير‪ ْ-‬رمملماَير‬‫ا‬ ‫حاَنر ‪ ْ-‬لميلماَلر ‪ ْ-‬امحميِيلراررا ‪ ْ-‬رمملماَير ‪ ْ-‬رمملماَير باه ‪ ْ-‬ا م ل‬
‫حاَ نار ‪ /‬ا م ل‬ ‫‪ ㅅ‬ا م ل‬
‫عل ‪3. Wazan‬‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫ب ‪ seperti‬افميلعمو ل ل‬ ‫ب ‪ (banyak rumputnya) . asalnya‬امعلشمولش ل‬ ‫‪ kemudian‬لعلش ل‬
‫‪ dan jenis ‘ain fi’il antara ‘ain fi’il dan‬و ‪ditambah hamzah sebelum fa fi’il , ditambah‬‬

‫غه ‪lam fi’il. Wazan ini bermakna‬‬


‫ا‬
‫)‪ (sangat kasar/marah‬امخلشمولشلن ‪ . Contoh lain‬رملباَل ل‬
‫ب ‪ْ-‬‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫‪ ㅇ‬اامعلشولشب ‪ ْ-‬ييعلشو ا‬
‫ب ‪ ْ-‬لل تليمعلشموش م‬ ‫ب ‪ ْ-‬امعلشموش م‬ ‫ب ‪ ْ-‬رممعلشمولش ر‬ ‫ب ‪ ْ-‬امعشميِلشاَرباَ ‪ ْ-‬رممعلشموش ر‬ ‫ش‬
‫م ل لم م ر‬
‫ب‬
‫ب ‪ ْ-‬رممعلشمولش ر‬ ‫رممعلشمولش ر‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫‪ lalu ditambah‬قليعس ‪ (mengedik / tengeng). asalnya‬اقميعمنسس ‪ seperti‬افميعمنيلل ‪4. Wazan‬‬
‫ل ل‬ ‫ل ل ل‬ ‫ل ل‬
‫‪hamzah sebelum fa fi’il, nun antara ‘ain fi’il dan lam fi’il dan ditambah jenis lam fi’il.‬‬
‫س‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬ ‫اا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫س ‪ ْ-‬رممقلعمنلس ر‬‫س ‪ ْ-‬للتليمقلعمنس م‬
‫س ‪ ْ-‬اقميلعمنس م‬
‫س ‪ ْ-‬رممقلعمنلس ر‬
‫س ‪ ْ-‬اقمعمنلساَرساَ ‪ ْ-‬رممقلعمنس ر‬
‫س ‪ ْ-‬يليمقلعمنس ر‬
‫‪ ㅈ‬اقميلعمنلس ل‬
‫س‬
‫‪ْ-‬رممقلعمنلس ر‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫‪ kemudian ditambah hamzah‬س لق ‪ (terlentang) . Asalnya‬اس لمنيلقى ‪ seperti‬افميعمنيللى ‪5. wazan‬‬
‫ل‬ ‫م‬ ‫ل ل‬
‫‪ yang ditukar dengan‬ي ‪sebelum fa fi’il , nun antara ‘ain fi’il dan lam fi’il dan ditambah‬‬
‫‪alip yang disimpan diakhir.‬‬
‫‪ ㅊ‬اامسلمنيلقى ‪ ْ-‬يلمسلمناقي ‪ ْ-‬اامسلامنيلقاَءر ‪ْ-‬رممسلمنةق ‪ ْ-‬رممسلمنقرى ‪ ْ-‬اامسلمناق ‪ ْ-‬لل تلمسلمناق ‪ ْ-‬رممسلمنيرقى ‪ ْ-‬رممسلمنيرقى‬
‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬
‫‪Penjelasan Nahwu Shorof‬‬ ‫‪9‬‬

‫ض النللساخ بليمعلد قليمولااه اامعاشميِلشاَرباَ روافميلعنولل لمنرو اامجلنولذ اامجلانوارذا {‬


‫} اف بليمع ا‬
‫شاَباَ ( ‪Pada sebagian naskah, setelah kata pengarang‬‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬
‫افميلعنولل ‪ ) itu ,ada kata‬امعشميِ ل ر‬
‫ي لصوذر ‪seperti‬‬
‫ا‬
‫‪ kemudian ditambah‬لجللذ ‪ (berlalu dengan cepat) . Asalnya‬امجلنولذ ‪ ْ-‬لم‬
‫‪hamzah sebelum fa fi’il dan ditambah dua wau antara ‘ain fi’il dan lam fi’il . Wazan ini‬‬
‫‪untuk makna “mubalaghoh”.‬‬

‫‪ ㅋ‬اامجلنولذ ‪ ْ-‬لميلصوذر ‪ ْ-‬اامجلانوارذا ‪ ْ-‬رمملصوذر ‪ ْ-‬رمملنوذر ‪ ْ-‬اامجلصومذ ‪ ْ-‬لل لمتلصومذ ‪ ْ-‬رمملنوذر ‪ ْ-‬رمملنوذر‬
‫‪Ruba’i Mazid‬‬
‫{ لوألنماَ الررلباَاعلي الازيمرد فاميِاه فلألممثالترهر تليلفمعللل لكتللدمحلرلج تللدمحرررجاَ لوافميلعمنيللل لكاَمحلرمنللم اامحارملناَرماَ {‬
‫‪Fi’il ruba’i mazid contohnya wazan‬‬ ‫ل‬
‫حرج ‪ seperti‬تليلفمعلل ‪1.‬‬
‫ل‬ ‫‪ sebelum fa‬ت ‪ kemudian ditambah‬لدمحلرلج ‪ (tergelinding) . asalnya‬تللد م ل ل‬
‫‪fi’il . wazan ini biasanya bermakna “muthowa’ah”.‬‬
‫‪ ㅌ‬تللدمحلرلج ‪ْ-‬يليتللدمحلررج ‪ ْ-‬تللدمحرررجاَ ‪ ْ-‬رمتللدمحاررج ‪ ْ-‬رمتللدمحلررج ‪ ْ-‬تللدمحلرمج ‪ ْ-‬لل تليتللدمحلرمج ‪ ْ-‬رمتللدمحلررج ‪ْ-‬رمتللدمحلررج‬
‫ا‬
‫حرمنلم ‪ seperti‬افميعمني لل ‪2.‬‬
‫‪ kemudian ditambah hamzah‬حرجم ‪ (berdesakan) .Asalnya‬اا‬
‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل ل‬ ‫م‬ ‫لم ل ل‬
‫‪sebelum fa fi’il dan ditambah nun antara ‘ain fi’il dan lam fi’il awal. Wazan ini bermakna‬‬
‫ك االبارل‬ ‫ا‬
‫‪“muthowa’ah” . Contoh :‬‬ ‫ت االبالل لفاَمحلرمنللم لذال ل‬
‫‪ (saya mengumpulkn onta lalu‬لحمرلجم ر‬
‫‪tekumpullah onta itu).‬‬
‫‪ ㅍ‬اامحلرمنللم ‪ ْ-‬لميلرمانرم ‪ ْ-‬اامحارملناَرماَ ‪ ْ-‬رمملرمانرم ‪ ْ-‬رمملرمنلرم ‪ ْ-‬اامحلرمانمم ‪ْ-‬لل لمتلرمانمم ‪ ْ-‬رمملرمنلرم ‪ ْ-‬رمملرمنلرم‬
‫ل ‪3.‬‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫‪ kemudian ditambah hamzah‬قلمشلعلر ‪ (tegak bulu roma).asalnya‬اقملشلعنر ‪ seperti‬افميلعل ن‬
‫‪sebelum fa fi’il dan jenis lam fi’il yang ditasydid .‬‬
‫‪Wazan ini bermakna mubalaghoh.‬‬
‫‪ ㅎ‬ااقملشلعنر ‪ ْ-‬يليمقلشعالر ‪ ْ-‬ااقماشمعلراررا ‪ ْ-‬قرلشمعاريميلررة ‪ ْ-‬رممقلشعاير ‪ ْ-‬رممقلشلعير ‪ ْ-‬ااقملشعانار‪/‬ااقملشمعارمر ‪ ْ-‬للتليمقلشعانار‪/‬للتليمقلشمعارمر‬
‫‪ ْ-‬رممقلشلعير ‪ ْ-‬رممقلشلعير‬

‫‪FI’IL MUTA’ADDI DAN LAZIM‬‬

‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬


‫ت لزيمردا‬
‫ضلربم ر‬ ‫} تستمنبةميهة ‪ :‬اللمفمعرل إانماَ رمتليلعدد لورهلو الفمعرل النذمي يليتليلعندىَّ املن اللفاَاعال إالل المفرعوال بااه لكلقمول ل‬
‫ك ل‬
‫ل‬
‫ضاَ لواقارعاَ لورلماَاورزا {‬
‫لويرلسنمى أليم ر‬
‫‪Peringatan : fi’il ada yang muta’addi (transitif) yaitu fi’il yang mana untuk sampai‬‬
‫‪kepada maf’ul bih itu harus melewati fa’il dulu. Dengan kata lain bahwa fi’il muta’addi‬‬
‫‪tsb. fi’il yang membutuhkan maf’ul bih . Seperti perkataanmu‬‬ ‫ت لزيمردا‬
‫ضلربم ر‬
‫ل‬ ‫‪(aku memukul‬‬
‫‪zaed) .‬‬

‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬


Penjelasan Nahwu Shorof 10

Fi’il muta’addi suka disebut pula fi’il waqi (kena) ‫لاروقريمواعاه إالل المفعرموال بااه‬ (karena
‫ل‬
kenanya pekerjaan kepada maf’ul bih . Disebut pula fi’il mujawiz (yang melewati) ‫لاتللجاَروازاه‬
‫الافمعلل‬ (karena melewatinya fi’il kepada maf’ul bih) .

{ ‫ك لحرسلن لزيمرد لويرلسنمى للازرماَ لولغميِيلر لوامقاةع‬ ‫ا‬ ‫ا‬


‫} لوإانماَ لغميِيرر رمتليلعدد لورهلو النذمي للم يليتللجاَلواز اللفاَاعلل لكلقمول ل‬
“Fi’il ghoir muta’addi (intransitif) adalah fi’il yang tidak melewati fa’il dulu .
dengan kata lain fi’il yang tidak membutuhkan objek (maf’ul bih) karena fi’il itu hanya
sampai pada fa’il” .
‫ ( لالررزمواماه لعللى الفاَلاعال‬karena tetapnya fi’il (pekerjaan)
Disebut pula fi’il lazim (tetap)

itu pada fa’il . Disebut pula fi’il ghoir waqi ‫عاه إالل المفعوال بااه‬ ‫ ( لاعلدام وقريو ا‬karena tidak
‫ل رم‬ ‫ل رم‬
kenanya pekerjaan pada maf’ul bih). Contoh : ‫( حسن‬bagus) , ‫كرم‬
‫ل رل‬ ‫( ل ر ل‬mulia), ‫( فلارلح‬gembira) ,
‫( لحازلن‬sedih).

Cara memuta’addikan fi’il lazim

‫ي واباَلمزةا لكلقولاك فلينرحت زيردا وألجلسته وابر ا‬


‫ف اللصر اف الركصل‬ ‫} وتريلعصديماه اف الثرللثاصي اللجنراد باتل م ا ا ا‬
‫ضعميِف اللع م ل ل م ل م ل م ر لم ل م م ر ر ل لم‬ ‫ر‬ ‫ل‬
‫ا‬
{ ‫ت باه‬ ‫ة‬
‫ت بالزيمد لوانمطللمق ر‬
‫لمنرو لذلهمب ر‬
Cara memuta’addikan fi’il lazim ada 3 cara :
1. Dengan mentadl’if ‘ain fi’il /dimasukan pada wazan ‫فلينعلل‬ seperti ‫فلارلح‬ (gembira) menjadi

‫فلينرلح‬ (menggembirakan), ‫لخلرلج‬ (keluar) menjadi ‫لخنرلج‬ (mengeluarkan) .

2. Dengan ditambah hamzah sebelum fa fi’il /dimasukan pada wazan ‫ لأفلعلل‬seperti ‫قليلعلد‬
‫( ألقميلع ل‬mendudukkan),‫( لكررلم‬mulia) menjadi ‫( ألمكلرلم‬memuliakan), ‫ط‬
menjadi ‫د‬ ‫( لسلق ل‬jatuh)
‫( ألمسلق ل‬menjatuhkan).
menjadi ‫ط‬

Dengan ditambah haraf jar . seperti kata ‫هب‬ ‫لذله ا‬


3.
‫( لذ ل ل‬berangkat) menjadi ‫ب ب‬ ‫ل‬
(memberangkatkan). Contoh ‫د‬ ‫( ذلهبت بازي ة‬saya memberangkatkan Zaed).
‫ل م ر لم‬
Adapun cara memuta’addikan fi’il lazim dari tsulatsi mazid hanya bisa dengan satu
cara , yaitu dengan cara ditambah haraf jar. Seperti ‫اانمطلللق‬ (berangkat) menjadi ‫اانمطلللق ا‬
‫ب‬
‫ت بالزيمةد‬ ‫ا‬
..... .Contoh ‫انمطللمق ر‬ (saya memberangkatkan zaed).

TASHRIFAN FI’IL
‫ف سهةذهة السفمتسعاَّةل‬ ‫ة‬
‫صةل ةفي أسممثةلسةة ممن تس م‬
‫صةريم ة‬ ‫فس م‬
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 11‬‬
‫‪FI’IL MAADLI‬‬
‫} ألنماَ الاَاضي فليرهلو االناذي لدنل لعللى لممعرن رواجلد اف النزلماَان الاَاضي {‬
‫‪ .‬ل‪makna yang terjadi pada zaman yang lalu‬ل ‪Fi’il madli adalah fi’il yang menunjukkan‬‬
‫ضرب ‪ (telah menolong),‬نلصر ‪Seperti‬‬
‫لل‬ ‫‪ (telah memukul).‬ل ل ل‬
‫‪Mabni Fa’il‬‬
‫لامللفاَاعال اممنهر لماَلكاَلن ألنولرهر لممفتريمورحاَ ألمولكاَلن ألنورل رمتللحصرةك اممنهر لممفتريمورحاَ {‬ ‫} لفاَللمب ا ل‬
‫ن‬
‫‪fi’il maadli mabni fa’il adalah fi’il yang huruf pertamanya berharokat pathah‬‬
‫ب ‪ ،‬ألمكلرلم ‪ ،‬فلينرلح ‪ ،‬لقاَتللل ‪ ،‬تللكلنلم ‪ ،‬تليلباَلعلد ‪،‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫‪,seperti :‬‬
‫ب ‪ ،‬فليتللح ‪ ،‬لعللم ‪ ،‬لحرسلن ‪ ،‬لحس ل‬ ‫ضلر ل‬ ‫صلر ‪ ،‬ل‬‫نل ل‬
‫ب ‪ ،‬تللشميِطللن ‪،‬‬ ‫ب ‪ ،‬لتلمولر ل‬ ‫ب ‪ ،‬لسمللقى ‪ ،‬تللدمحلرلج ‪ ،‬لتلملبل ل‬‫لدمحلرلج ‪ ،‬لحموقللل ‪ ،‬بليميِطللر ‪ ،‬لجمهلولر ‪ ،‬لعثمييِليلر ‪ ،‬لجملبل ل‬
‫س ‪ ،‬لتلمسلكلن‬ ‫‪ . atau huruf yang paling pertama berharkat‬تليلرمهلولك تللسمللقى ‪ ،‬تليلزلملزلل ‪ ،‬تليلقملنل ل‬
‫‪dipathahkan , seperti fi’il yang memakai hamzah washol.‬‬
‫ب‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫‪Contoh :‬‬
‫انملكلسلر ‪ ،‬امجتللملع ‪ ،‬امحلنر ‪ ،‬امستلمخلرلج ‪ ،‬امجلنولد ‪ ،‬امعلشمولش ل‬
‫س لعللى لهلذا فليمعللل لوتليلفمعللل لوانميلفلعلل لوافميتليلعلل لوماستليمفلعلل لوافميلعمنيللل لوافميلعمولعلل لوافميلعلنل{‬ ‫} وقا‬
‫ل م‬
‫‪ dsb. seperti :‬فليمعلل‪ ،‬تليلفمعلل ‪ ،‬انميلفعل ‪Samakanlah kepada contoh tadi , wazan‬‬
‫ا‬
‫لل‬ ‫ل‬ ‫ل‬
‫ت ‪ْ-‬لدمحلرمجترلماَ ‪ ْ-‬لدمحلرمجترمم ‪ْ-‬‬ ‫ت ‪ ْ-‬لدمحلرلجلتاَ ‪ ْ-‬لدمحلرمجلن ‪ ْ-‬لدمحلرمج ل‬ ‫‪ ㄱ‬لدمحلرلج ‪ ْ-‬لدمحلرلجاَ ‪ ْ-‬لدمحلررجوا ‪ ْ-‬لدمحلرلج م‬
‫ت ‪ ْ-‬لدمحلرمجلناَ‪.‬‬ ‫دحرج ا‬
‫ت ‪ ْ-‬لدمحلرمج ر‬ ‫ت ‪ ْ-‬لدمحلرمجترلماَ ‪ ْ-‬لدمحلرمج ر ن‬ ‫ل مل م‬
‫ت اف االبمتالدااء لوتلمسرق ر‬ ‫ا‬ ‫اا‬ ‫ا ا‬
‫ط اف الندمراج {‬ ‫ت اللللفاَت اف الللوائال فلاإ ينلهاَ لزائلدةر تليثمبر ر‬ ‫} لولل تريمعلتبليرر لحلرلكاَ ر‬
‫‪Semua harokat alif yang berada pada awal kalimat jangan diperhitungkan karena‬‬
‫‪alip-alip itu zaidah , suka ditetapkan pada awal kalimat seperti‬‬ ‫اانملكلسلر ‪ ،‬اانميلقطللع‬ ‫‪dan suka‬‬

‫كسر ‪ ،‬وانميلقطلع ‪seperti‬‬


‫‪hilang ketika terhimpit oleh kata yag lain‬‬
‫‪ .‬لوانم ل ل ل ل ل‬
‫‪Mabni Maf’ul‬‬
‫ضرممورماَ لكرفعالل لوفريمعلالل لوأرفمعالل لوفريصعلل‬
‫ن لامللممفعرموال املن الاَاضي لورهلو الناذمي للم يرلسنم لفاَاعلرهر لماَ لكاَلن ألنولرهر لم م‬ ‫ل‬ ‫} لوالمب ا‬
‫ل‬ ‫ل‬
‫لوفريمواعلل لوتريرفصعلل لوتريرفمواعلل {‬
‫‪"fi’il maadli mabni maf’ul (yg tidak disebutkan fa’ilnya ) adalah fi’il yang permulaannya‬‬
‫‪didlomahkan ) dan fi’il yang sebelum huruf akhirnya dikasrohkan” seperti :‬‬
‫تريبريمواعلد‪ ،‬رحموقالل ‪،‬‬ ‫ب ‪ ،‬أرمكارلم ‪ ،‬فريصرلح ‪ ،‬قريموتالل ‪ ، ،‬ردمحارلج ترركلصلم ‪،‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ب ‪ ،‬فرتلح ‪ ،‬عرللم ‪ ،‬رحسلن ‪,‬رحس ل‬
‫ا‬
‫ضار ل‬‫صلر ‪ ،‬ر‬ ‫نر ا‬
‫‪ ،‬تررسملاقلي ‪،‬‬ ‫ب ‪ ،‬تررشمواطلن ‪ ،‬تريررمهاولك‬ ‫ب ‪ ،‬رترموار ل‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ب ‪ ،‬رسملقلي ‪ ،‬ترردمحارلج ‪ ،‬رترملب ل‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫بيرموطلر‪ ،‬رجمهاولر ‪ ،‬عرثم لي ‪ ،‬رجملب ل‬
‫ا‬
‫س ‪ ،‬رترمساكلن‪.‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫تريرزلمزلل ‪ ،‬تريرقملن ل‬
‫ضرممولم لولماَ قليمبلل أاخارها يلركمورن‬
‫صال تليمتبلرع هلذا ال م‬
‫م‬ ‫ضرممورماَ لمنرو ارفميترعالل لولهملزةر اللو‬
‫} ألمو لكاَلن ألنورل رمتللحصرةك اممنهر لم م‬
‫ل‬
‫صلر لزيمرد لوامستلمخلرلج الاَللل {‬ ‫لممكرسموررا ألبلردا لمنرو نل ل‬
‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬
‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 12‬‬

‫‪"atau hurup yang paling pertama berharkat itu didlomahkan ,seperti :‬‬ ‫ارنمركاسلر‪،‬ارمجتراملع‪ ،‬ارمحرسر‬
‫س‪،‬ارطمرمئْانن‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ب‪،‬ارمجلرصولذ‪،‬ارمحرمونر‪،‬ارمحررمنلم‪،‬ارقمرشعنر ارقميعرمنس ل‬
‫ا‬
‫" ‪.‬ل‪،‬ارمسترمخارلج‪،‬ارمعرشموش ل‬
‫‪Adapun mengenai harkat hamzah washol didlomahkan karena mengikuti‬‬
‫‪hurup yang sesudahnya . Dan hurup yang sebelum akhir selamanya dikasrohkan.‬‬
‫‪Contoh :‬‬ ‫صلر لزيمرد‬
‫نل ل‬ ‫‪(Zaed ditolong),‬‬ ‫‪( harta dikeluarkan).‬ارمسترمخارلج الاَرل‬
‫ل‬
‫‪FI’IL MUDLORI‬‬
‫ا‬ ‫اا‬
‫ضاَارعر فليرهلو لماَ يلركمورن ألنولرهر إامحلدىَّ اللزلوائد اللمربلاع لوهلي اللمملزةر لوالنليمورن لوالليِاَءر لوالنتاَءر لميلمعرلهاَ ألنليميِ ر‬
‫ت ألمو‬ ‫} ألنماَ ال ل‬
‫ر‬
‫ي ألمو نلأمات {‬ ‫لأتلي م ل‬
‫‪“Fi’il mudlori adalah fi’il yang hurup awalnya terdiri dari salah satu hurup zaidah yang‬‬
‫‪empat , yaitu hamzah,nun,ya dan ta yang dikumpulkan dalam lapad‬‬ ‫ت‪ ،‬ألتلي م ل‬
‫ي‬ ‫ألنليميِ ر‬ ‫‪atau‬‬

‫“ نلاَات‬
‫} لفاَللمملزةر لاملمتللكلصام ومحلدهر والنليورن لهر إالذا لكاَلن لملعهر لغميِيرهر والنتاَء لاململخاَطل ا‬
‫ب رممفلرردا لورمثلينن لولممرممورعاَ رملذنكررا لكاَلن‬ ‫ر ل ر ر‬ ‫ل م‬ ‫ل‬ ‫ر‬
‫ث اللغاَئا ا‬ ‫ب اللذنكار ممفردا ومثلينن ولممموعاَ والماع الؤن ا‬ ‫ا ا‬ ‫اا‬ ‫ا ا ا‬
‫ب{‪.‬‬ ‫ألمو رملؤننثاَر لولملغلاَئبلة الرمفلرلدةلولرمثلينناَلهاَ لوالليِاَءر لمللغاَئ ا ر ر ل ر ل ر ل ر م ر ل ل م رل‬
‫‪Fungsi-fungsi hurup‬‬
‫ألنمصر ‪1. Hamzah untuk mutakallim wahdah seperti‬‬
‫رر‬
‫نليمنصر ‪2. Nun untuk mutakallim beserta yang lainnya (mutakallim ma’al ghoir) seperti‬‬
‫رر‬
‫‪3. Ta untuk muthothob ( orang yang diajak bicara ) seorang ,dua orang atau banyak‬‬
‫‪baik laki-laki atau perempuan. Seperti :‬‬
‫تلمكرتبريمولن‬ ‫ألنميترمم‬ ‫تلمكترلباَان‬ ‫ألنميترلماَ‬ ‫ب‬
‫تلمكتر ر‬ ‫ألنم ل‬
‫ت‬
‫تلمكترلباَان‬ ‫ألنم ا‬
‫ب‬
‫تلمكتر م ل‬ ‫ألنمي ر ن‬
‫ت‬ ‫ألنميترلماَ‬ ‫تلمكتربا م ل‬
‫ي‬ ‫ت‬
‫‪dan bagi ghoib (orang ketiga) perempuan seorang atau dua orang. Seperti :‬‬
‫‪4. Ya , untuk ghoib yang mudzakar baik seorang ,dua orang atau banyak . Seperti‬‬
‫هاَ يلمكترلباَان رهمم يلمكرتبريمولن‬ ‫رل‬ ‫ب‬
‫رهلو يلمكتر ر‬
‫ب ‪Dan bagi jamak muannats yang ghoib seperti‬‬ ‫رهنن يلمكتر م ل‬
‫صلررح لامللحاَال لواالمستامقلباَال تليرقمورل يليرقمورم اللن لويرلسنمى لحاَلر لولحاَاضررا لويليمفلعرل لغردا لويرلسنمىَّرممستليمقبللر {‬
‫} لوهلذا يل م‬
‫‪"Fi’il mudlori itu cocok untuk menunjukkan zaman hal (sedang) dan istiqbal (yang akan‬‬
‫‪datang) seperti‬‬ ‫يليمفلعرل ‪ (sekarang ia sedang berdiri) . Disebut zaman hal /hadir .‬يليرقمورم الللن‬
‫”‪ ( besok ia akan bekerja) disebut zaman istiqbal‬لغردا‬

‫ص بالزلماَان االمستامقلباَال {‬
‫ف يليمفلعرل أرمختر ن‬
‫ت لسيِليمغلعرل ألمو لسمو ل‬ ‫ي ألمو لسمو ل‬
‫ف فليرقمل ل‬
‫ا‬
‫ألمدلخمل ل‬
‫ت لعلميِه الصس م ل‬ ‫} لوإالذا‬

‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬


‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 13‬‬

‫‪“apabila kamu memasukkan‬‬ ‫س‬ ‫‪atau‬‬ ‫ف‬


‫ف ‪ atau‬لسيِليمفلعرل ‪ pada fi’il mudlori seperti‬لسمو ل‬
‫لسمو ل‬
‫‪ ,maka itu khusus menunjukkan kepada zaman istiqbal (yang akan datang”.‬يليمفلعرل‬
‫‪Mabni Fa’il‬‬

‫ف فلاإنن لحمر ل‬ ‫ف الضاَرعاة اممنه ممفتيوحاَ إلن ماَكاَللن ماَاضيِاه عللى ألربيعاة ألحر ة‬ ‫} والب ا ا ا ا‬
‫ف‬ ‫ل م ل مل ل م ر‬ ‫ل‬ ‫ن لمللفاَعال ممنهر لماَلكاَلن لحمر ر ر ل ل ل ر ل ر م ر‬ ‫ل لم ل‬
‫ضرممورماَ ألبلردا لمنرو يرلدمحاررج لويرمكاررم لوييرلقاَتارل لوييرلفصررح {‬
‫ضاَلرلعاة اممنهر يلركمورن لم م‬
‫ال ل‬
‫ر‬
‫ييمنصر ‪Fi’il mudlori mabni fa’il adalah fi’il yang hurup mudloro’ahnya dipathahkan ,seperti :‬‬
‫ل رر‬
‫ب ‪ ْ-‬يليمنلكاسرر ‪ ْ-‬لميتلامرع ‪ ْ-‬لميلملر ‪ ْ-‬يليتللكلنرم ‪ ْ-‬يليتللباَلعرد ‪ ْ-‬يلمستلمخاررج‬ ‫ا‬
‫ب ‪ ْ-‬يليمفتلرح ‪ ْ-‬يليمعلرم ‪ ْ-‬لميرسرن ‪ ْ-‬لميس ر‬ ‫ضار ر‬ ‫‪ ْ-‬يل م‬
‫ب‬ ‫ا‬
‫ب ‪ ْ-‬يليتللجمور ر‬ ‫ب ‪ ْ-‬لميلصوذر ‪ ْ-‬لميلماَلر ‪ ْ-‬يليتللدمحلررج ‪ ْ-‬يليتللجملبل ر‬ ‫‪ ْ-.‬يليمعلشموش ر‬
‫‪kecuali yang fi’il madlinya empat hurup dimana harap mudloroahnya didlomahkan‬‬
‫‪selamanya, seperti :‬‬
‫ب ‪ ْ-‬يرلسملاقى ‪.‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫يرمكاررم ‪ ْ-‬ييرلفصررح ‪ ْ-‬ييرلقاَترل ‪ ْ-‬يرلدمحاررج ‪ ْ-‬ريلموقرل ‪ْ-‬يريبليميِطرر ‪ ْ-‬ريلمهاورر ‪ ْ-‬ييرلعثمير ‪ ْ-‬ريلملب ر‬
‫ف الناذمي قليمبلل أاخارها لممكرسموررا {‬ ‫} وعللمةر بانلااَء هاذها اللربعاة لامللفاَاعال لكورن اللر ا‬
‫م م‬ ‫مل‬ ‫ل‬ ‫لل ل‬
‫كارم‪ ،‬ييلفصرح ‪ ،‬ييلقاَتال ( ‪Tanda kemabnifa’ilan bagi empat fi’il tadi‬‬
‫‪، ) adalah‬يرلدمحاررج‪ ،‬ير م ر ر ر ر ر‬
‫‪bahwa hurup sebelum akhirnya dikasrohkan.‬‬
‫‪Jadi khusus bagi fi’il yang fi’il madlinya 4 hurup, ciri kemabnifa’ilannya adalah‬‬
‫‪hurup sebelum akhirnya dikasrohkan.‬‬
‫صاريملن‪ْ-‬‬ ‫} املثاَلره امن ييمفعل ييمنصر‪ْ-‬ييمنصراان‪ْ-‬ييمنصرولن‪ْ-‬تليمنصر‪ْ-‬تليمنصراان‪ْ-‬ييمنصرلن‪ْ-‬تليمنصر‪ْ-‬تليمن ا‬
‫صررمولن‪ْ-‬تليمن ر‬‫صلران‪ْ-‬تليمن ر‬ ‫رر ر‬ ‫ر ر رل ل ر م‬ ‫ر م ل ر ر ل ر ر ل رل ل ررم‬
‫ب لويليمعلرم لويرلدمحاررج لويرمكاررم لوييرلقااَترل لوييرلفصررح لويليتللكنسرر‬
‫ضار ر‬‫س لعللى هلذا يل م‬ ‫ا‬
‫صرر ‪ .‬لوق م‬ ‫صرر‪ْ-‬نلينل ر‬ ‫صمرلن‪ْ-‬ألنم ر‬
‫تليمن ا‬
‫صلران‪ْ-‬تليمن ر‬‫ر‬
‫س لويلمسلمناقى لويليتللدمحلررج لولميلرمانرم‬ ‫ا‬
‫ب لويليمقلعمنس ر‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫لويليتللباَلعرد لويليمنيلقطرع لولميتلمرع لولميلملر لولميلماَلر لويلمستلمخاررج لويليمعلشموش ر‬
‫لويليمقلشعالر {‬
‫ضارب‪ ،‬ييمع لم ‪ , fi’il-fi’il seperti‬نلصر ‪Samakanlah kepada contoh‬‬
‫لل‬ ‫‪ dsb.‬يل م ر ل ر‬
‫ي‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬
‫‪ ㄴ‬يلمسلمنقى يلمسلمنقليِاَن يلمسلمنيرقمولن تلمسلمنقى تلمسلمنقليِاَن يلمسلمنق م ل‬
‫ي‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬ ‫تلمسلمناقى تلمسلمناقيِلااَن‬
‫ي تلمسلمنقليِاَن تلمسلمنق م ل‬ ‫تلمسلمنيرقولن تلمسلمنق م ل‬
‫ألمسلمناقى نلمسلمناقى‪.‬‬
‫يليمقلشعالرمولن تليمقلشعالر تليمقلشعانراان يليمقلشمعارمرلن‬ ‫‪ ㄷ‬يليمقلشعالر يليمقلشعانراان‬
‫تليمقلشعالرولن تليمقلشعاصريلن تليمقلشعانراان تليمقلشمعارمرلن‬ ‫تليمقلشعالر تليمقلشعانراان‬
‫نليمقلشعالر‪.‬‬ ‫ألقملشعالر‬
‫‪Mabni Maf’ul‬‬

‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬


‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 14‬‬

‫صرر لويرلدمحلررج‬ ‫ا‬ ‫ضاَلرلعاة اممنهر لم م‬


‫ضرممورماَ لولماَ قليمبلل أخارها لممفتريمورحاَ لمنرو ييرمن ل‬ ‫ن لامللممفعرموال اممنهر لماَلكاَلن لحمر ر‬
‫ف ال ل‬ ‫ل‬ ‫} لوالمب ا‬
‫ر‬ ‫ل‬
‫لويرمكلررم لوييرلقاَتلرل لوييرلفنررح لويرمستلمخلررج {‬
‫‪"fi’il mudlori mabni maf’ul adalah fi’il yang mana harap mudloro’ahnya didlomahkan‬‬
‫‪dan hurup sebelum akhir dipathahkan, seperti‬‬ ‫صرر‬
‫ييرمن ل‬ ‫‪(ditolong),‬‬ ‫يرلدمحلررج‬ ‫‪(digelindingkan),‬‬

‫يرمكلررم‬ ‫‪(dimuliakan).dsb.‬‬

‫‪Lafadz-Lafadz Yang Suka Masuk Pada fi’il Mudlori‬‬


‫صراان للييمن ر ا‬ ‫ضااَع ماَ ولل النناَفايِلتاَان فل ل ا ا‬
‫ل‬
‫صررمولن إ ل‬ ‫صرر لليليمن ر ل ل‬
‫لييرغليِصيلران صميِيغلتلهر تليرقمورل لليليمن ر‬ ‫ل‬ ‫} لوامعلمم ألنهر يلمدرخرل لعللى الر ل ل ل‬
‫أاخارها {‬
‫‪Ketahuilah bahwasanya fi’il mudlori itu suka dimasuki :‬‬
‫‪1.‬‬ ‫لماَ‬ ‫‪dan‬‬ ‫لل‬ ‫‪napi (meniadakan) . Keduanya tidak mengubah bentuk fi’il mudlori. Dengan‬‬

‫“ ‪kata lain fi’il mudlori itu tidak berubah apabila dimasuki‬‬ ‫ماَ “ & ل‬ ‫‪napi, seperti‬‬ ‫لل‬
‫صررمولن‬ ‫‪ .‬يينصر ‪ ْ-‬لل يين ا‬
‫صلران ‪ ْ-‬لل يليمن ر‬
‫لم ر‬ ‫لم ر ر‬
‫ا‬ ‫ف نيرولن ل ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬‫ف لحمرلكةل اللوااحاد لونيرمولن التنثمنايِلاة‬
‫ا ا‬ ‫لاَازرم فلييِلمحاذ ر‬
‫جاَلعة الرلؤنث للنهر‬ ‫لواللواحلدة ارلخاَلطلبلة لولل لميذ ر م ل‬ ‫} لويلمدرخرل ا ل‬
‫ضامميِيرر لكاَللوااو اف لجماع اللذنكار {‬ ‫ل‬
‫ر‬
‫‪ . Apabila fi’il mudlori telah‬ل ‪2. Dimasuki amil jawazim (yang menjazmkan ) seprrti‬‬
‫‪dimasuki amil jawazim, maka dibuanglah harkat mufrod,nun tatsniyah dan nun jamak‬‬
‫‪dan harkat mufrod muannats mukhothob. Dan jangan membuang nun jamak muannats‬‬
‫‪karena nun jamak muannats merupakan dlomir sebagaimana wau pada jamak mudzakar.‬‬
‫‪Seperti :‬‬

‫صرروا‪ْ-‬للم‬‫صلرا‪ْ-‬للم تليمن ر‬
‫صمر‪ْ-‬للم تليمن ر‬
‫صمرلن‪ْ-‬للم تليمن ر‬‫صلرا‪ْ-‬للم يليمن ر‬
‫صمر‪ْ-‬للم تليمن ر‬‫صررموا‪ْ-‬للم تليمن ر‬
‫صلرا‪ْ-‬للم يليمن ر‬
‫صمر‪ْ-‬للم يليمن ر‬‫} تليرقمورل للم يليمن ر‬
‫صمر‬‫صمر‪ْ-‬لل منليمن ر‬‫صمرلن‪ْ-‬للم ألنم ر‬ ‫صارمي‪ْ-‬للم تليمن ر‬
‫صلرا‪ْ-‬للم تليمن ر‬ ‫تليمن ر‬
‫جاَلعاة‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬
‫ط النليمولناَت سلوىَّ نيرمون لل‬ ‫ضنماة فليمتلحةر لويرمساق ر‬‫ب فلييِرمبادرل املن ال ن‬ ‫ا‬
‫ضاَاراع النناَص ر‬ ‫} لوامعلمم ألنهر يلمدرخرل لعللى ال ل‬
‫ر‬ ‫الؤن ا‬
‫ث{‬ ‫رل‬
‫‪ dsb.) .Fungsinya‬أن‪ ،‬لن ‪3. Suka dimasuki amil nawashib (yang menashobkan) (seperti‬‬
‫‪adalah menggantikan harokat dlomah dengan pathah dan membuang berbagai nun‬‬
‫‪kecuali nun jamak muannats. Seperti :‬‬
‫صلر ‪ ْ-‬لمن‬
‫صمرلن ‪ ْ-‬لمن تليمن ر‬‫صلرا ‪ ْ-‬لمن يليمن ر‬‫صلر ‪ ْ-‬لمن تليمن ر‬
‫صررموا ‪ ْ-‬لمن تليمن ر‬‫صلرا ‪ ْ-‬لمن يليمن ر‬
‫صلر ‪ ْ-‬لمن يليمن ر‬
‫} تليرقمورل لمن يليمن ر‬
‫صلر {‬
‫صلر ‪ ْ-‬لمن نليمن ر‬‫صمرلن ‪ ْ-‬لمن ألنم ر‬ ‫صارمي ‪ ْ-‬لمن تليمن ر‬
‫صلرا ‪ ْ-‬لمن تليمن ر‬ ‫صرروا ‪ ْ-‬لمن تليمن ر‬‫صلرا ‪ ْ-‬لمن تليمن ر‬‫تليمن ر‬
‫ب لايِيمنصر‪ ْ-‬لايِيمنصرا ‪ْ-‬لايِيمنصروا ‪ْ-‬التيمنصر‪ْ-‬التيمن ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫صمرلن {‬ ‫} لوملن الللواازم للرم اللممار فليتليرقمورل اف ألممار اللغاَئ ا ل ر م ل ر ل ل ر ر م ل ر م ل ر‬
‫صلرا‪ْ-‬ليِليمن ر‬
‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬
Penjelasan Nahwu Shorof 15
4. Diantara amil yang menjazmkan adalah “lam amar” seperti dalam memerintah yang
‫صمر‬ ‫ا‬
ghoib
‫ليِليمن ر‬ (dia laki-laki harus menolong). Kalau dalam bahasa sunda diartikan “

‫ب‬ ‫ا‬
manehna kudu nulungan kituh!” .
‫ليِلمذله م‬ ( dia laki-laki harus pergi ) /kudu init kituh!.

{ ‫ب لولايِليمعلمم لولايِرلدمحارمج‬
‫ضار م‬‫س لعللى لهلذا لايِل م‬ ‫ا‬
‫} لوق م‬
" samakanlah kepada fi’il seperti tadi , lafadz ‫حارج‬ ‫ا‬ ‫ضار ا‬ ‫ا‬
‫ ليِرلد م م‬،‫ ليِليمعلمم‬،‫ب‬ ‫“ ليِل م م‬
‫صلرا‬
‫ْلل تليمن ر‬- ‫صمر‬
‫ْلل تليمن ر‬- ‫صررموا‬
‫ْلل يليمن ر‬- ‫صلرا‬
‫ْلل يليمن ر‬- ‫صمر‬
‫ب لل يليمن ر‬ ‫} واممنيلهاَ لل النناَاهيِلةر تليرقورل اف نليمهاي اللغاَئا ا‬
‫م‬ ‫ل‬
{ ‫صمرلن‬‫ْلليليمن ر‬-
5. Diantara yang menjazmkan itu adalah “la nahyi” (untuk melarang) seperti melarang
yang ghoib (orang ke tiga).
1. ‫صمر‬‫ لل يليمن ر‬: janganlah dia laki-laki menolong
2. ‫لل ييمنصرا‬
‫ل رل‬ : janganlah dua laki-laki menolong

3. ‫ لل ييمنصروا‬: janganlah mereka laki-laki menolong


‫ل رر‬
4. ‫لل تليمنصر‬
‫رم‬ : janganlah dia perempuan menolong

5. ‫لل تليمنصرا‬
‫رل‬ : janganlah dua perempuan menolong

6. ‫ن‬ ‫صمر ل‬
‫ لل يليمن ر‬: janganlah mereka perempuan menolong
‫ا‬ ‫} واف نليهاي ا ا‬
‫س‬
‫صمرلن لولكلذا قليِاَ ر‬ ‫ْ لل تليمن ر‬- ‫صارمي‬
‫ْ لل تليمن ر‬- ‫صلرا‬ ‫ْ لل تليمن ر‬- ‫صرروا‬
‫ْ لل تليمن ر‬- ‫صلرا‬ ‫لاَضار لل تليمن ر‬
‫ْ لل تليمن ر‬- ‫صمر‬ ‫ل م ل‬
{ ‫لساَئاار اللممثالاة‬
1. ‫لل تليمنصر‬
‫رم‬ : janganlah kamu laki-laki menolong

2. ‫لل تليمنصرا‬
‫رل‬ : “ “ dua lakui-laki menolong

3. ‫ لل تليمنصروا‬:
‫رر‬ “ “ laki-laki banyak menolong

4. ‫ لل تليمنصاري‬:
‫ر‬ “ “ perempuan menolong

5. ‫لل تليمنصرا‬
‫رل‬ : “ “ dua perempuan menolong

6. ‫ن‬ ‫صمر ل‬
‫ لل تليمن ر‬: “ “ perempuan banyak menolong

Demikian pula seperti ‫ لل تليمنصر‬, kiasan dari fi’il-fi’il yang lainnya.


‫رم‬
SHIGHOH FI’IL AMAR

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


Penjelasan Nahwu Shorof 16

fi’il amar ada dua macam , ada amar dengan ‫ت اللممار‬


‫أللدلوا ر‬ yakni fi’il mudlori yang
dimasuki “lam amar” dan ada amar bissighoh, yaitu amar yang akan dijelaskan berikut
ini :
‫صيِيغلاة وهو ألمر الاَاضار فليهو جاَةر عللى لمفاظ الضاَاراع الجزوام فلاإمن لكاَلن ماَ بيعلد حر ا‬ ‫ا‬
‫ف‬ ‫ل لم لم‬ ‫ر ل ل م رم‬ ‫رل ل ل‬ ‫} لوألنماَ اللممرر باَل ص م ل ر ل م ر ل‬
{ َ‫صمولراة اللباَاقى لممرزمورما‬ ‫ف ال ا ا‬
‫ضاَلرلعة لولتأتى با ر‬
‫الضاَرعاة متلحرركاَ فليتلسرق ر ا‬
‫ط ممنهر لحمر ر ل‬ ‫ر ل ل ل ر لص م‬
"Amar dengan segat amar/amar hadir (memerintah yang hadir ý) berjalan sesuai dengan ‫ر‬
lafadz mudlori yang dijazemkan. Apabila hurup sesudah harap mudloro'ahnya berharkat,
maka tinggal membuang harap mudloro,ahnya kemudian datangkanlah bentuk
sesisanya dalam keadaan jazm”.

Penjelasan
Amar bissighoh itu dibentuk dari fi’il mudlori yang jazm . Caranya sbb:
1. Kalau hurup sesudah mudloro’ah itu hidup seperti lafadz ‫ ييرلقاَتارل‬،‫ ييرلفصررح‬،‫يرلدمحاررج‬ ,maka cara
membentuknya tinggal membuang hurup mudloro’ah kemudian ambillah sisa dari
harap mudloro’ah yang dibuang dalam keadaan jazm
‫} فليتليرقمورل اف اللممار اممن ترلدمحاررج لدمحارمج لدمحارلجاَ لدمحاررجموا لدمحاراجي لدمحارلجاَ لدمحارمجلن‬
‫تليرقمورل فليصرمح‬
{ ‫فليصرلحاَ فليصررحوا فليصراحي فليصرلحاَ فليصرمحلن لقاَتامل تللكنسر تليلباَلعمد تللدمحلرمج‬
Fi’il amar dari ‫حارج‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ ترلد م ر‬adalah ‫ لدمحارمج‬, dari ‫ تريلفصررح‬adalah ‫ فليصرمح‬, dari ‫ تريلقاَترل‬adalah ‫ لقاَتمل‬.
‫اا‬ ‫ا‬ ‫ف ال ا‬ ‫} وإامن لكاَلن ساَكارناَ فليتلحاذ ر ا‬
‫صال‬ ‫ضاَلرلعة لولتأات با ر‬
‫صمولرةا اللباَقى لممرزمورماَ لمازيمردا اف ألنوله لهملزلة اللو م‬ ‫ف ممنهر ألمحرر ل ل‬
‫ا ر‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ل‬
{ َ‫ضلملها‬ ‫ضاَاراع ممنهر لم م‬
‫ضرممورماَ قليتل ر‬ ‫ي ال ل‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫لممكرسمولررة إلن ألمن يلركمولن لع‬
‫ر‬
“ Kalau sesudah harap mudloro’ahnya sukun (seperti ‫ضارب‬ ‫ت‬،‫ر‬ ‫ص‬ ‫ن‬‫ي‬ ‫ت‬
‫ لم ر ر ل م ر‬dsb.) maka tinggal
membuang hurup mudloro’ahnya kemudian datangkanlah bentuk sesisanya sambil
dijazmkan dan diawalnya ditambah hamzah washol yang dikasrohkan kecuali apabila
‘ain fi’il mudlorinya didlomahkan . Apabila ‘ain fi’il mudlorinya didlomahkan, maka
hamzah washolnyapun juga harus dlomah”.
Seperti
‫أرنم ر‬
‫صمر‬ asalnya ‫صرر‬
‫تليمن ر‬ kemudian dijazmkan jadi ‫صمر‬
‫تليمن ر‬ dibuang “ta” mudloro’ahnya

menjadi ‫نمصر‬
‫رم‬ lalu didatangkan hamzah washol sbb :

1. Apabila ‘ain fi’il mudlori dlomah, maka hamzah washolnyapun dlomah, seperti
‫أرنم ر‬
‫صمر‬ .
2. Apabila ‘ain fi’il mudlori pathah atau kasroh, maka hamzah washolnyapun kasroh,
‫ب‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬
seprti
‫ امحس م‬، ‫ افميتلمح‬.
{ ‫ب لوامعلمم لوانميلقاطمع لوامجتلاممع لوامستلمخارمج‬ ‫ا‬
‫ضار م‬‫صمرلن لولكلذا ا م‬ ‫صاري ارنم ر‬
‫صلرا ارنم ر‬ ‫صررموا ارنم ر‬
‫صلرا ارنم ر‬‫صمر ارنم ر‬‫} تليرقمورل ارنم ر‬
‫ض فلاإنن أل م‬
{ ‫صلل ترمكاررم تريلؤمكاررم‬ ‫صال المرفريمو ا‬
‫م‬ ‫} لوقليتلرحوا لهملزلة ألمكارمم بالناَءر لعللى الل‬
‫ل‬

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 17‬‬

‫‪Para ulama telah mematahkan hamzah lafadz‬‬ ‫ألمكارمم‬


‫‪ ). Hal ini‬ألمكلرلم‬ ‫‪(fi’il amar dari‬‬

‫كارم ‪karena didasarkan pada asal yang dibuang , karena asal lafadz‬‬
‫‪ . Jadi‬تريلؤمكاررم ‪ adalah‬تر م ر‬
‫كارمم ‪asalnya lafadz‬‬ ‫‪ .‬ألمكارمم ‪ kemudian dibuang “ta mudloro’ahnya” jadi‬تريلؤمكارمم ‪ adalah‬أل م‬
‫كارمم ‪Kalau‬‬
‫‪ , mesti hamzah washolnya dikasrohkan karena‬ترمكاررم ‪ diambil dari lafadz‬أل م‬
‫كارمم ‪‘ain fi’ilnya juga dikasrohkan. Jadi mesti akan menjadi‬‬ ‫‪ .‬إا م‬

‫‪HUKUM DUA “TA” PADA AWAL KATA‬‬

‫ا‬ ‫} لوامعلمم ألنهر إالذا امجتللملع لتاَلئاَان اف ألنوال رم ل‬


‫ضاَاراع تليلفنعلل لوتليلفاَلعلل لوتليلفمعللل فلييِلرجمورز إثميلباَتريرهلماَ لمنرو تليتللجن ر‬
‫ب تليتليلقاَتلرل‬
‫صندىَّ لناَررا تليلنظى {‬ ‫ت لهر تل ل‬ ‫ف إامحلدا رل‬
‫هاَ ‪ ،‬لواف التنيمنازيمال لوألنم ل‬ ‫تليتللدمحلررج لوليرمورز لحمذ ر‬
‫‪Ketahuilah bahwasanya apabila dua “ta” berkumpul dipermulaan fi’il mudlori‬‬
‫‪wazan‬‬ ‫تليلفنعلل‬ ‫‪dan‬‬ ‫تليلفاَلعلل‬ ‫‪(fi’il yang dimulai dengan “ta”) , maka dua ta tersebut bisa‬‬

‫‪ditetapkan kedua-duanya /tidak dibuang ,seperti‬‬ ‫ب‪،‬تليتليلقاَتلرل ‪ ،‬تليتللدمحلررج‬


‫‪ dan boleh pula‬تليتللجن ر‬
‫حرج ‪dibuang salah satunya , menjadi‬‬
‫ب‪،‬تليلقاَتلرل‪ ،‬تللد م ل ر‬
‫‪ karena dalam Alqu’an juga ada‬لتلن ر‬
‫ظى ‪kalimat‬‬ ‫صندىَّ لناَررا تليل ن‬ ‫صندىَّ تليتليلنظى ‪ asalnya‬لوألنم ل‬
‫ت لهر تل ل‬ ‫‪، .‬تليتل ل‬
‫صندىَّ‬
‫‪ di sana bukan fi’il madli, karena kalau fi’il madli bentuknya tidak akan seperti‬تل ل‬
‫ت ‪begitu melainkan akan menjadi‬‬
‫‪ , itu bukan fi’il madli,‬تليلنظى ‪ . Begitu juga lafadz‬تل ل‬
‫صنديم ل‬
‫ت ‪karena kalau fi’il madli bentuknya akan menjadi‬‬ ‫‪ .‬تليلظن م‬
‫‪Penggantian “ta” wazan‬‬ ‫اةفمتةسعاَّمل‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫صملاح‬‫ت لتاَرؤهر لطاَءر فليتليرقمورل اف افميتليلعلل ملن ال ر‬
‫ضاَردا ألمو لطاَءر ألمو لظاَءر قرلبل م‬
‫صاَردا ألمو ل‬
‫} لولملت لكاَلن لفاَءر افميتليلعلل ل‬
‫صطللارح فليرهلو‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫صصرلفاَترهر لمنرو يل م‬
‫ك رمتل ل‬‫ب لواملن الطنمرد اطنلرلد لواملن الظلملام اظمطلللم لولكلذال ل‬ ‫ضطللر ل‬
‫بام‬ ‫ضر ا‬ ‫ا‬
‫صطلللح لوملن ال ن م‬ ‫ام‬
‫صطللامح {‬ ‫مصطللاح ولذالك مصطللح ا ا‬
‫صطللمح لل تل م‬ ‫رم ر ل رم ر م‬
‫‪ maka “ta” harus ditukar dengan‬ص‪ ،‬ض‪ ،‬ط‪ ،‬ظ ‪ itu‬افميتليعل ‪Apabila “fa” fi’il wazan‬‬
‫لل‬
‫‪.‬ط‬
‫صطلللح‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫طللرلد = ااطنلرلد‬ ‫اامطتليلرلد‬
‫صلرلح‪ = ْ-‬ا م‬‫صتليللح ‪ asalnya .‬ل‬‫ام‬ ‫‪asalnya‬‬

‫ب‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ظلللم = ااظمطلللم‬ ‫ا‬


‫ضطللر ل‬‫ب‪ =ْ-‬ا م‬‫ضلر ل‬‫ب ‪ asalnya .‬ل‬
‫ضتليلر ل‬
‫ام‬ ‫اظمطللم ‪asalnya‬‬
‫ل‬
‫‪Demikian pula semua tashrifannya, seperti :‬‬
‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬
‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 18‬‬

‫صطللرح‪.‬‬ ‫‪ ㄹ‬ااصطللح‪ْ-‬يصطللاح‪ْ-‬ااصاطللحاَ‪ْ-‬مصطللاح‪ْ-‬مصطللح‪ْ-‬ااصطللاح‪ْ-‬لل تل ا‬
‫صطللرح‪ْ-‬رم م‬
‫صطللمح‪ْ-‬رم م‬
‫م‬ ‫م ل لم ر م ر رم ر رم ر م م‬
‫ت لتاَرؤهر لدالر فليتليرقمورل اف افميتليلعلل املن الندمرإا لوالصذمكار لوالنزمجار ااندلرلأ‬ ‫ا‬
‫} لولملت لكاَلن لفاَءر افميتليلعلل لدالر ألمو لذالر ألمو لزاياَر قرلبل م‬
‫لواذنلكلر لوامزلدلجلر {‬
‫ا‬
‫‪ seperti :‬د ‪ , maka “ta” harus ditukar pada‬ز ‪ atau‬د‪ ،‬ذ ‪ itu‬افميتليعل ‪2. Apabila “fa” fi’il wazan‬‬
‫ل‬ ‫ل‬
‫لدلرأل =‬ ‫ا‬
‫‪ asanya‬اندلرأل‬ ‫‪ .‬اامدتليلرأل‬
‫د ‪ kemudian‬اامذلدلكلر ‪ , jadi‬د ‪ lalu ditukarkan “ta” dengan‬اامذتللكلر ‪ = asalnya‬ااذنلكلر ذللكلر‬
‫كر ‪ jadi‬ذ ‪ditukar dengan‬‬
‫ا‬ ‫ان‬
‫‪ .‬اذلكلر ‪ kemudian diidghomkan menjadi‬امذذل ل ل‬
‫= اامزلدلجلر لزلجلر‬ ‫‪asalnya‬‬ ‫اامزلتللر‬
‫‪NUN TAUKID KHOFIFAH DAN TSAQILAH‬‬

‫لاَال نيرمورن اللتأكاميِاد لخافميِافةر لساَكانلةر لوثلاقميِيلةر لممفتريمولحةر إالن فاميِلماَ لتمتل ل‬
‫ص بااه لورهلو‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫} لوتليمللحرق الفمعلل لغميِيلر اللاَضى لوا ل‬
‫جاَلعاة النصلساَاء فلاهلي لممكرسمولرةر فاميِاه {‬
‫ي لو لل‬‫فامعل االثمينلي م ا‬
‫ر‬
‫‪Dua nun taukid baik khofifah atau tsaqilah , keduanya bisa masuk kepada selain‬‬
‫‪fi’il madli dan selain fi’il mudlori hal. Jadi fi’il yang suka dimasuki nun taukid adalah :‬‬
‫‪1. fi’il mudlori mustaqbal.‬‬
‫‪2. fi’il amar‬‬
‫‪3. fi’il nahi‬‬
‫صررمن‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫‪Nun taukid khofifah keadaannya disukunkan,seperti‬‬
‫صلرمن‪،‬لتليمن ر‬
‫صررمن‪،‬لتليمن ر‬
‫صلرمن‪،‬ليِليمن ر‬
‫ليِليمن ر‬
‫‪Nun taukid tsaqilah keadaannya dipathahkan, kecuali dalam fi’il yang khusus yakni‬‬
‫‪kecuali dalam fi’il tatsniyah dan jamak muannats. Kedua fi’il tersebut tidak dipathahkan‬‬
‫صمرلناَصن‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫‪melainkan dikasrohkan ,seperti‬‬
‫صلراصن ‪ ،‬ليِليمن ر‬
‫ليِليمن ر‬
‫صل بيي النليوناَل ا‬ ‫ا ا ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ت{‬ ‫هبيلناَصن لياَ نمسلوةر فليتلمدرخرل أللرفاَ بليمعلد نيرمون لجماع الرلؤنث لتليمف ل ل م ل م‬
‫} فليتليرقمورل امذلهلباَصن‪ْ-‬امذ ل م‬
‫‪Contoh‬‬ ‫‪:‬‬ ‫اامذلهلباَصن‬ ‫‪= kamu berdua harus pergi‬‬

‫هبيلناَصن‬ ‫ا‬
‫امذ ل م‬ ‫‪= kamu sekalian perempuan harus pergi‬‬
‫‪kemudian kamu harus memasukkan alip setelah nun jamak muannats untuk memisah‬‬
‫‪antara beberapa nun .‬‬
‫هبيلناَصن‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫امذ ل م‬ ‫‪asalnya‬‬ ‫ب‬
‫امذله م ل‬ ‫‪kemudian antara nun jamak muannats dan nun taukid dipisah‬‬
‫‪dengan alip . Jadi lengkapnya :‬‬
‫هبيلناَصن‬ ‫ا‬ ‫ب ‪ ْ-‬اامذها ن ا‬
‫ب ‪ ْ-‬اامذلهلباَصن ‪ ْ-‬اامذله ر ن‬
‫اامذله ل ن‬
‫ب ‪ ْ-‬امذلهلباَصن ‪ ْ-‬امذ ل م‬ ‫ل‬

‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬


‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 19‬‬

‫ف لمدد لوالثنااَنِ‬ ‫} ولل تلمدرخلررهماَ النليورن اللافميِيلفةر للنهر يليمللزرم االمتالقاَء النساَاكنلي م ا‬
‫ي إانلاَ ليرمورز إالذا لكاَلن اللنورل اممنيرهلماَ لحمر ل‬ ‫ر‬ ‫ل م‬ ‫ل‬
‫رممدلغرماَ لمنرو لدابنةة {‬
‫‪Nun taukid khofifah tidak masuk pada fi’il yang berdlomir tatsniyah dan jamak‬‬
‫) ‪muannats , karena akan terjadi “ iltiqoussaqinaeni” (bertemu dua harap yang sukun‬‬
‫هبيلناَمن‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫‪seperti‬‬ ‫امذلهلباَمن‪ ،‬امذ ل م‬ ‫‪. Keadaan demikian boleh saja asal hurup pertamanya hurup mad‬‬

‫‪dan hurup yang kedua diidghomkan,seperti lapadz‬‬ ‫لدابنةر‬ ‫‪asalnya‬‬ ‫لدابليبلةر‬ ‫‪(alip bertemu‬‬
‫‪dengan” ba”).‬‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫اا‬
‫ف لملعرهلماَ النليمورن اف اللممثلة اللمملسة لوهلي يليمفلعللن تليمفلعللن يليمفلعلرمولن تليمفلعلرمولن لتفلعل م ل‬
‫ي{‬ ‫} لورميلذ ر‬
‫‪Nun yang ada pada fi’il lima harus dibuang apabila bersama-sama nun taukid . Fi’il‬‬
‫‪lima tersebut wazan :‬‬
‫ي‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫يليمفلعللن ‪ ْ-‬تليمفلعللن ‪ ْ-‬يليمفلعلرمولن ‪ ْ-‬تليمفلعلرمولن ‪ ْ-‬تليمفلعل م ل‬
‫ي إالن إالذا انميلفتللح لماَ قل ميبيلرهلماَ لمنرو لل لتملشرونن لولل لتملشا ن‬ ‫ا‬
‫ي‬ ‫ف لملعرهلماَ أليم ر‬
‫ضاَ لوارو يليمفلعلرمولن لوتليمفلعلرمولن لوتليمفلعل م ل‬ ‫} لورميلذ ر‬
‫لولرمتبيلرونن لوإانماَ تليلريانن {‬
‫ن ‪Dan dibuang pula “wawu” pada wazan‬‬ ‫‪ pada‬ي ‪ , begitu juga‬تليمفلعلرمولن ‪ dan‬يليمفلعلرمو ل‬
‫ي ‪wazan‬‬ ‫ا‬
‫‪ , kecuali apabila hurup sebelum “wawu” atau “ya” itu‬تليمفلعل م ل‬
‫‪pathah , maka “wawu” atau “ya” tidak perlu dibuang. seperti:‬‬
‫‪ㅁ‬‬ ‫‪ = kamu sekalian jangan takut‬لل لتملشرونن‬
‫ي ‪ㅂ‬‬ ‫‪ = kamu wanita jangan takut‬لل لتملشا ن‬
‫ن ‪ㅅ‬‬ ‫لرمتبيلرو ن‬ ‫‪= kamu sekalian sungguh akan dicoba‬‬

‫ن ‪ㅇ‬‬ ‫‪ = kamu sekalian sungguh melihatnya‬إانماَ تليلريا ن‬


‫جاَلعاة الرذركموار لويرمكلسرر إالذا‬ ‫ا‬ ‫ا ا ا ا اا‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬
‫ضلم إالذا لكاَلن فمعلل لل‬
‫} لوييرمفتلرح أخرر الفمعال إالذا لكاَلن فمعلل اللواحد لواللواحلدة اللغاَئبلة لوير ل‬
‫لكاَلن فامعلل اللوااحلدةا اللخاَطلبلاة {‬
‫‪Akhir Fi’il‬‬ ‫ر‬
‫‪1. Akhir fi’il harus dipathahkan apabila fi’ilnya mufrod, seperti :‬‬
‫صلرنن‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫صلرنن‪ ،‬لنليمن ر‬
‫صلرنن‪ ،‬لنل ر‬
‫صلرنن‪ ،‬لتليمن ر‬
‫ليِليمن ر‬
‫‪2. Akhir fi’il harus didlomahkan apabila fi’ilnya berdlomir jamak mudzakar,seperti:‬‬
‫صررنن‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫صررنن‪ ،‬لتليمن ر‬
‫ليِليمن ر‬ ‫‪.‬‬

‫‪3. Akhir fi’il harus dikasrohkan apabila fi’ilnya berdlomir mufrod muannats mukhothob ,seperti :‬‬ ‫لالتنم‬
‫صارنن‬ ‫ا‬
‫صارنن‪ ،‬لتليمن ر‬
‫ر‬ ‫‪.‬‬

‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬


‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 20‬‬

‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا ا اا‬ ‫} فليتليرقورل اف ألممار اللغاَئا ا‬


‫صمرلناَصن‬ ‫صلرنن لتليمن ر‬
‫صلراصن ليِليمن ر‬ ‫صررنن لتليمن ر‬ ‫صلرنن ليِليمن ر‬
‫صلراصن ليِليمن ر‬ ‫ب رملؤنكردا اباَلنليمون الثنقميِيلة ليِليمن ر‬ ‫م‬
‫ا ا‬ ‫واللافيِيلفاة لايِيمنصرمن لايِيمنصرمن لايِيمنصارمن واف ألمار ا ا‬
‫صارنن أرنم ر‬
‫صلراصن‬ ‫صررنن أرنم ر‬ ‫صلرنن أرنم ر‬
‫صلراصن أرنم ر‬ ‫لاَضار رملؤنكردا اباَلثنقميِيلة أرنم ر‬ ‫ل م ل رل ل رر ل ر ل م ل‬
‫س لعللى هلذا نللظاَئالرهر {‬ ‫أرنمصرلناَصن واباَلافيِيلفاة أرنمصرن أرنمصرمن أرنم ا ا‬
‫صرمن لوق م‬ ‫رر ر‬ ‫ر مل‬ ‫رم ل ل م‬
‫ضاَرر ع‬
‫ع‬ ‫العم ض‬
‫بااَمللافميِيلفاة‬ ‫اباَلثناقميِيلاة‬ ‫الافمعرل‬ ‫ضامميِيرر‬
‫ال ن‬
‫صلرمن‬ ‫ا‬ ‫صلرنن‬ ‫ا‬
‫ليِليمن ر‬ ‫ليِليمن ر‬ ‫صرر‬‫هو يليمن ر‬
‫‪-‬‬
‫لايِليمنصلراصن‬ ‫صلراان‬‫هاَ يليمن ر‬
‫صررمن‬ ‫ا‬ ‫صررنن‬ ‫ا‬
‫ليِليمن ر‬ ‫ليِليمن ر‬ ‫صررمولن‬ ‫هم يليمن ر‬
‫صلرمن‬ ‫ا‬ ‫صلرنن‬ ‫ا‬
‫لتليمن ر‬ ‫لتليمن ر‬ ‫صرر‬‫هى تليمن ر‬
‫‪-‬‬
‫صلراصن‬ ‫ا‬ ‫صلراان‬
‫لتليمن ر‬ ‫هاَ تليمن ر‬
‫‪-‬‬
‫صمرلناَصن‬ ‫ا‬
‫ليِليمن ر‬ ‫صمرلن‬‫هسن يليمن ر‬
‫صلرمن‬ ‫ا‬ ‫صلرنن‬ ‫ا‬
‫لتليمن ر‬ ‫لتليمن ر‬ ‫صرر‬‫ت تليمن ر‬ ‫أن ل‬
‫‪-‬‬
‫صلراصن‬ ‫ا‬ ‫صلراان‬
‫لتليمن ر‬ ‫أنترلماَ تليمن ر‬
‫صررمن‬ ‫ا‬ ‫صررنن‬ ‫ا‬
‫لتليمن ر‬ ‫لتليمن ر‬ ‫صررمولن‬ ‫أنتم تليمن ر‬
‫صارمن‬ ‫ا‬ ‫صارنن‬ ‫ا‬ ‫صاريملن‬ ‫ا‬
‫لتليمن ر‬ ‫لتليمن ر‬ ‫أنت تليمن ر‬
‫‪-‬‬
‫صلراصن‬ ‫ا‬ ‫صلراان‬
‫لتليمن ر‬ ‫أنتماَ تليمن ر‬
‫‪-‬‬
‫صمرلناَصن‬ ‫ا‬
‫لتليمن ر‬ ‫صمرلن‬‫ت تليمن ر‬ ‫أن ر ن‬
‫صلرمن‬‫للنم ر‬ ‫صلرنن‬‫للنم ر‬ ‫أناَ ألنم ر‬
‫صرر‬
‫صلرمن‬ ‫ا‬ ‫صلرنن‬ ‫ا‬
‫لنليمن ر‬ ‫لنليمن ر‬ ‫صرر‬‫نرن نليمن ر‬
‫فعل المر‬
‫اباَمللافميِيلفاة‬ ‫اباَلثلاقميِيلاة‬ ‫ضامميِيرر الافمعرل‬
‫ال ن‬
‫أرنم ر‬
‫صلرن‬ ‫صلرنن‬ ‫انم ر‬ ‫صمر‬
‫ت ارنم ر‬ ‫أن ل‬
‫‪-‬‬
‫صلراصن‬
‫انم ر‬ ‫صلرا‬
‫أنتماَ ارنم ر‬
‫صلرمن‬
‫ار‬ ‫صررنن‬
‫ارنم ر‬ ‫صرروا‬
‫ان ر‬ ‫أنتم‬
‫صررمن‬‫ان ر‬ ‫صارنن‬
‫ارنم ر‬ ‫صاري‬‫انم ر‬ ‫أنت‬

‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬


‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 21‬‬

‫‪-‬‬
‫صلراصن‬‫ارنم ر‬ ‫صلرا‬
‫انم ر‬ ‫أنتماَ‬
‫صارمن‬
‫ارنم ر‬ ‫صمرلناَصن‬
‫ارنم ر‬ ‫صمرلن‬‫انم ر‬ ‫ت‬
‫أن س‬
‫‪BENTUK ISIM FA’IL DAN ISIM MAF’UL‬‬

‫} لوألنماَ امسرم اللفاَاعال لوالمفعرموال املن الثلللثاصي اللجنراد لفاَللمكثليرر ألمن لايميِلئ امسرم اللفاَاعال اممنهر لعللى لومزان لفاَاعةل تليرقمورل‬
‫ا ا ار‬ ‫ا ا ا ا ل‬
‫ت نليلوااصرر {‬ ‫ر‬ ‫ص‬ ‫ناَ‬ ‫ن‬‫تاَ‬
‫ر‬ ‫ص‬ ‫ناَ‬ ‫ة‬
‫ر‬ ‫ا‬
‫لناَصرر لناَصلران لناَصررمولن ل لر ل لل ل ل ر‬
‫ا‬ ‫ص‬ ‫ناَ‬
‫‪Bentuk Isim Fa’il‬‬
‫‪1. Isim fa’il kebanyakannya berwazan‬‬ ‫لفاَاعرل‬ ‫‪,seperti‬‬ ‫لناَاصرر‪ْ-‬لناَاصلراان‬ ‫‪dsb.‬‬

‫لناَاصرر‬ ‫) ‪= seorang penolong ( laki-laki‬‬

‫لناَاصلراان‬ ‫) ‪= dua orang penolong ( laki-laki‬‬

‫)‪ = para penolong (laki-laki‬لناَاصررمولن‬


‫لناَاصلرةر‬ ‫) ‪= seorang ponolong ( perempuan‬‬

‫لناَاصلرلتاَان‬ ‫)‪= dua orang penolong (perempuan‬‬

‫ت‬‫) ‪= para penolong (perempuan‬لناَاصلرا ر‬


‫نليلوااصرر‬ ‫‪= para penolong laki-laki/perempuan‬‬

‫ت‬‫صمولرا ر‬ ‫ا‬ ‫} وألمن لاييِئ اسم المفعوال اممنه عللى ممفعوةل تليرقورل ممنصور ممن ا‬
‫صمولرلتاَن لممن ر‬‫صمولرةر لممن ر‬
‫صموررمولن لممن ر‬
‫صمولران لممن ر‬
‫ل م ل م ر ل ر م ر ل ل رم م ل ر مر ل ر‬
‫{‬
‫ل ‪2. Isim maf’ul dari tsulatsi mujarrod kebanyakan berwazan‬‬ ‫صمورر ‪ seperti‬لممفعرمور‬
‫لممن ر‬
‫صمورر‬‫لممن ر‬ ‫)‪= seorang yang ditolong (laki-laki‬‬

‫صمولراان‬ ‫لممن ر‬ ‫)‪= dua orang yang ditolong (laki-laki‬‬

‫صموررمولن‬ ‫لممن ر‬ ‫‪= banyak laki-laki yang ditolong‬‬

‫صمولرةر‬‫) ‪ = seorang yang ditolong ( pr‬لممن ر‬


‫صمولرلتاَان‬
‫لممن ر‬ ‫)‪= dua orang yang ditolong ( pr‬‬

‫ت‬ ‫صمولرا ر‬‫لممن ر‬ ‫)‪= banyak yang ditolong (pr‬‬

‫ضامميِيلر‬ ‫} لوتليرقمورل لممررمورر بااه لممررمورر ابالماَ لممررمورر ابامم لممررمورر ابلاَ لممررمورر ابالماَ لممررمورر ابانن فليرتثلينن لورتلصمرع لوترلذصكرر لوتريلؤنص ر‬
‫ث ال ن‬
‫ف اللصر المسام المفعرموال {‬ ‫فايِماَ ييتيعندىَّ ابر ا‬
‫ل‬ ‫لم‬ ‫م ل لل ل‬
‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬
Penjelasan Nahwu Shorof 22

Bagi isim maf’ul yang muta’addi dengan harap jar , yang ditatsniyahkan
dan dijamakan juga dimudzakkarkan dan dimuannaskan itu bukan isim maf’ulnya
‫ب فاميِاه‬
‫ْ لممرغرمو ر‬- ‫ب لعلميِاه‬ ‫ضمو ر‬ ‫ْ لممغ ر‬- :melainkan dlomirnya. Seperti
- َ‫علميِاهما‬
‫ب ل ل‬ ‫ضمو ر‬
‫لممغ ر‬ َ‫ب فاميِاهلما‬
‫ْ لممرغرمو ر‬-
- ‫ع لميِاهم‬
‫ب ل م‬ ‫ضو ر‬‫لممغ ر‬ ‫ب فاميِاهمم‬
‫ْ لممرغرمو ر‬-
- َ‫ع لميِيلها‬
‫ب ل‬‫ضمو ر‬‫لممغ ر‬ َ‫ب فاميِيلها‬
‫ْ لممرغرمو ر‬-
- َ‫علميِاهما‬
‫ب ل ل‬ ‫ضمو ر‬‫لممغ ر‬ َ‫ب فاميِاهلما‬ ‫ْ لممرغرمو ر‬-
-‫ن‬ ‫ب لعلميِاه ن‬ ‫ضمو ر‬
‫لممغ ر‬ ‫ب فاميِاهنن‬‫ْ لممرغرمو ر‬-
{ ‫} لوفلعاميِرل قلمد لايميِرئ ابلمعلن اللفاَاعال لكاَلنراحميِام‬
Isim fa’il terkadang berwazan ‫ فلعاميِل‬seperti : ‫( لراحميِرم‬penyayang) , ‫ ( لخباميِيرر‬yang
‫ر‬
waspada ) dsb. dan isim maf’ul juga kadang-kadang berwazan ‫ فلعاميِل‬seperti ‫قلتاميِل‬
‫ر‬ ‫ر‬
(terbunuh) , ‫( جاريمح‬terluka).
‫ل ر‬
Bentuk-Bentuk Isim Fa’il dari Lapadz Yang Melebihi Tiga Hurup

‫ف الضاَرعاة ورتكاسرر‬‫ضمومةل مواضع حر ا‬ ‫ضلع اف رمضاَاراعاه اليِلم ال م‬ ‫ضاَبا ر ا‬


{
‫م‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ر‬ ‫ط فيِه ألمن تل ل‬ ‫لوألنماَ لماَ لزالد لعلى الثسللثلاة لفاَل س‬
‫ر‬ ‫ل‬
‫ماَ قبلل أخارها اف الفاَعال وتريمفتالحهر ف المفعرموال لمنرو رمكاررم ورمكلررم ورملدمحاررج ورمدحلررج ورمستخاررج ورممستلمخلررج‬
Adapun isim fa’il atau isim maf’ul dari fi’il yang‫ ل‬melebihi tiga hurup, batasannya
adalah bahwasanya kamu harus meletakkan “mim” yang diidghomkan pada tempat
harap mudloro’ah dan hurup sebelum akhir dikasrohkan pada isim fa’il. Dan dipathahkan
pada isim maf’ul , seperti ‫رممكاررم‬ (isim fa’il) , ‫رممكلررم‬ (isim maf’ul), ‫رملدمحاررج‬ (isim fa’il), ‫رملدمحلررج‬
(isim maf’ul), ‫رممستلمخاررج‬ (isim fa’il), ‫رممستلمخلررج‬ (isim maf’ul).
Penjelasan
1. Pembentukan isim fa’il dari fi’il yang melebihi tiga hurup dibentuk dari fi’il mudlorinya
yang mufrod mudzakar ghoib bina ma’lum. Caranya : tempatkan mim yang
didlomahkan pada tempat harap mudloro’ahnya kemudian hurup sebelum akhir
dikasrohkan. Contoh : ‫رممكاررم‬ asalnya ‫يرمكاررم‬ kemudian harap mudloro’ah ( ‫ي‬ ) dibuang dan

diganti dengan mim yang didlomahkan , jadi ‫رممكاررم‬ lalu memakai tanwin, jadi . ‫رممكاررم‬
‫رملتكلصرم‬ asalnya ‫يليتللكلنرم‬ kemudian harap mudloro’ah ( ‫ي‬ ) dibuang dan diganti dengan

mim yang didlomahkan ,jadi ‫رمتللكلنرم‬ kemudian harap sebelum akhir dikasrohkan dan

memakai tanwin sebagai ciri isim, jadi ‫رمتللكلصرم‬.

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


Penjelasan Nahwu Shorof 23

2. Pembentukan isim maf’ul dari fi’il yang melebihi tiga hurup adalah dibentuk dari fi’il
mudlori mufrod mudzakar ghoib majhul. Caranya adalah dengan cara menempatkan
mim yang didlomahkan pada tempat harap mudloro’ah nya kemudian harap sebelum
akhir dipathahkan. Contoh : ‫رممكلررم‬ asalnya ‫يرمكلررم‬ kemudian harap mudloro’ah (

‫ )ي‬dibuang dan diganti dengan mim yang didlomahkan , jadi ‫رممكلررم‬ kemudian memakai

tanwin jadi . ‫كررم‬


‫ رملدمحاررج رم م ل‬asalnya ‫ رملدمحلررج‬, ‫ يرلدمحاررج‬asalnya . ‫يرلدمحلررج‬ ‫رممستلمخاررج‬
asalnya ‫خرج‬
‫ رممستل م ل ر‬, ‫ يلمستلمخاررج‬asalnya ‫ يرمستلمخلررج‬.

‫ب لورمملتاَةر لورم م‬
‫ضطلدر لورممعتلدد‬ ‫ض اللوااضاع لكرملحاَ د‬
‫ب لورمتللحاَ د‬ ‫ظ امسام اللفاَاعال لوالمفعرموال اف بليمع ا‬‫} لوقلمد يلمستلاومي فاميِاه لمف ر‬
‫ل‬ ‫بل بااه وليمتلا‬
{ ‫ف التنيمقاديميرر‬
‫ب لورممنلجاَ ة ل ل ر‬ ‫ب بااه وممنجاَ ة‬
‫ص د لر ل‬ ‫ب لورممن ل‬‫صد‬ ‫لورممن ل‬
Lapadz isim fa’il dan isim maf’ul terkadang sama , seperti kata ‫ رمملتاَر‬،‫ب‬ ‫رمتللحاَ ي‬، ‫ب‬ ‫رلماَ ي‬
‫ر‬
dsb. Tapi asalnya berbeda antara isim fa’il dan isim maf’ul ,seperti :
‫ب‬‫( مراَل ي‬isim fa’il) asalnya , ‫ب‬ ‫ا‬
:-
‫رلماَب ر‬ ‫ب‬‫ْمراَل ي‬- (isim maf’ul) asalnya ‫ب‬ ‫رلماَبل ر‬
-‫ب‬ ‫( رمتللحاَ ي‬isim fa’il) asalnya ‫ب‬ ‫ا‬
‫رمتللحاَب ر‬ ‫ب‬‫ْ رمتللحاَ ي‬-(isim maf'‘ul)asalnya ‫ب‬ ‫رمتللحاَبل ر‬
-‫ضطلير‬ ‫( رم م‬isim fa’il) asalnya ‫ضطلاررر‬ ‫رم م‬ ‫ضطلير‬ ‫ْرم م‬- (isim maf’ul) asalnya ‫ضطللررر‬ ‫رم م‬
- ‫( مرمتاَلر‬isim fa’il) asalnya ‫رممتليِار‬ ‫ْرمملتاَرر‬- (isim maf’ul) asalnya ‫رممتلييِليرر‬
‫ر‬ ‫ر‬
kemudian ‫ ي‬ditukar dengan alip karena ‫ ي‬berharkat dan sebelumnya berharkat pathah

, jadi ‫ مرمتاَلر‬.
‫ر‬
-‫د‬ ‫ ( رممعتل ي‬isim fa’il) asalnya ‫رممعتلادرد‬ ‫ْ رممعتليد‬- (isim maf’ul) asalnya ‫رممعتللدرد‬

FI’IL MUDLO’AF

‫س لوااحةد لكلرند لوأللعند فلاإنن‬


‫لوالازيماد فاميِاه لماَكاَللن لعميِينرهر لوللرمهر اممن اجمن ا‬ ‫اللجنراد‬ ‫صلم لورهلو املن الثرللثاصي‬
‫} لوييرلقاَرل لهر الل ل‬
‫ل‬ ‫ر‬
{ ‫صلرهلماَ لرلدلد لوألمعلدلد‬
‫أل م‬
Fi’il mudloaf disebut pula fi’il ashom (tuli) karena harus kerasnya mengucapkan
fi’il mudlo’af seperti berkata kepada orang tuli.

Bentuk fi’il mudlo’af


1. Dari tsulatsi mujarrod dan mazid
2. Dari ruba’i

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


Penjelasan Nahwu Shorof 24
1. Fi’il mudlo’af dari tsulatsi mujarrod dan mazid adalah fi’il yang ‘ain dan lam fi’ilnya
terdiri dari harap yang sejenis (harap yang sama) . Seperti ‫لرند‬ . ‫ أللعند‬, ‫لرند‬ asalnya ‫لرلدلد‬
kemudian ‫د‬ yang pertama disukunkan, alasannya karena ‫د‬ yang pertama akan

diidghomkan pada ‫د‬ ‫رسركمورن‬


yang kedua karena sudah memenuhi syarat idghom , yakni

ِ‫ ( اللنوال لولتللررك النثاَان‬harap yang pertama sukun dan harap yang kedua berharkat) ,jadi ‫لرند‬
. Idghomnya disebut idghom wajib. Idghom wajib adalah :
.َ‫لوااحلدةة لويلركمورن النثاَانِ اممنيرهلماَ رمتللحصرركا‬ ‫س لوااحةد اف لكلالمةة‬
‫لحمرلفاَان اممن اجمن ة‬ ‫لماَامجتللملع فاميِاه‬
(fi’il yang mana di sana berkumpul dua harap yang sejenis pada satu kata dan hurup
yang kedua berharkat).
ِ‫س لوااحةد لولميرررك النثاَان‬
‫ب لماَامجتللملع لحمرلفاَان * اممن اجمن ة‬ ‫ا‬
‫فليلواج ر‬
Idghom wajib pakumpulna harap dua * Nu sajinis tur hirup anu kadua
- ‫أللعند‬ asalnya ‫ألمعلدلد‬ kemudian harkat ‫د‬ yang pertama dipindahkan kepada ‫ع‬ jadi ‫أللعمدلد‬
lalu diidghomkan , jadi ‫أللعند‬ .

.‫ْاملريد‬-‫ْلملريد‬-‫ْلملريد‬-‫للتليمرردمد‬/‫ْللتليررانرد‬-‫ارمرردمد‬/‫ْررانرد‬-‫ْلممرردمورد‬-‫ْلرايد‬-‫ْلرندا‬-‫ْيليررلد‬-‫ لرند‬ㅈ
.‫ْرملعيد‬-‫ْرملعيد‬-‫للتريمعادمد‬/‫ْللترعا ناد‬-‫ألمعادمد‬/‫ْألاع ناد‬-‫ْرملعلد‬-‫ْرمعايد‬-‫ْإامعلداردا‬-‫ْيرعالد‬-‫ أللعند‬ㅊ
2. Fi’il Mudlo’af dari Ruba’i
‫} وهو امن اللرباَاعي ماَلكاَلن لفاَؤه وللمه الرولل امن اجمن ة ا ة‬
‫س لواحد لوييرلقاَرل لهر اللطاَبارق أليم ر‬
‫ضاَ لمنرو لزلملزلل لزلملزلةر الملزالر‬ ‫رر ل ر ر م م‬ ‫لرل ل ل ص ل‬
‫ر‬
{
2. Fi’il Mudlo”af dari ruba’i (bangsa empat hurup) adalah fi’il yang mana fa fi’il dan lam
fi’il awal terdiri dari hurup yang sejenis begitu pula ‘ain fi’il dan lam fi’il yang kedua
terdiri dari hurup yang sejenis.
Fi’il mudlo’af dari ruba’i disebut pula fi’il “muthobiq” karena :
‫ي لوالللام اللثاَنايِلاة‬ ‫ا‬ ‫لاملرملطاَبليلقاة‬
‫ي اللفاَء لوالللام الرمولل لوبلي م ل‬
‫ي اللع م ا‬ ‫بلي م ل‬ ( sesuainya fa fi’il dan lam fi’il yang
kedua)
Contoh :
.‫ْرملزلملزرل‬-‫ْرملزلملزرل‬-‫ْللتريلزلمازمل‬-‫ْلزلمازمل‬-‫ْرملزلملزرل‬-‫ْرملزلمازرل‬-‫ْازلملزارل‬-‫ْلزلملزلرة‬-‫ْييرلزلمازرل‬-‫ لزلملزلل‬ㅋ
‫ف ييملحرقه االبلدارل لكلقوالام ألمليِ ا‬ ‫ف التن م ا‬ ‫} وإاللناَ أرملاق الضاَعف اباَلعتللن ا‬
‫ت بلمعلن ألمململ ر‬
‫ت‬ ‫م م مم ر‬ ‫ضعميِ ا ل ل ر م‬ ‫ت للنن لحمر ل‬ ‫ل ر ل ل ر رم‬ ‫ل‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
{‫ت‬ ‫ت لوأللحمس ر‬
‫ت لوظللمل ر‬
‫ت أي لمسمس ر‬ ‫ت بالفمتاح اللفاَء لولكمسارلهاَ لوأللحمس ر‬ ‫ت اظلمل ر‬ ‫ف لكلماَ لقاَلروا الممس ر‬ ‫لواللمذ ر‬
Bab fi’il mudlo’af diikutkan kepada bab fi’il mu’tal ,alasannya sbb:
1. ‫ت‬‫ ألمملميِ ر‬. asalnya ‫ت‬
Harap tadl’if suka diikuti “ibdal”(menggantikan hurup) seperti ‫ألمململ ر‬
kemudian lam yang kedua ditukar dengan “ya” supaya tidak ‫ ( ثالقاَمل‬berat ) dalam
pengucapan , tetapi maknanya sama yaitu : bosan.

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


Penjelasan Nahwu Shorof 25

2. Harap tadl’if suka diikuti ‫ف‬


‫اللمذ ر‬ (membuang hurup) seperti kata ulama ‫ت‬
‫لممس ر‬ (pathah

‫ت‬ ‫ا‬ ‫ا‬


fa fi’il atau kasroh). ‫ممس ر‬ asalnya ‫ت‬
‫لمسمس ر‬
‫ س‬yang pertama (kasroh)
kemudian harkat

dipindahkan pada ‫ م‬setelah membuang harkat ‫ م‬, jadi ‫ت‬ ‫ا‬


‫ ممسمس ر‬kemudian salah satu dari
kedua ‫ س‬itu dibuang, jadi ‫ت‬ ‫ا‬
‫ممس ر‬. Dan seperti ‫ت‬
‫( ظلمل ر‬pathah /kasroh fa fi’il). ‫ت‬
‫ظلمل ر‬
asalnya ‫ت‬ ‫ا‬
‫ ظللمل ر‬kemudian lam yang pertama serta harkatnya dibuang , jadi . ‫ت‬ ‫ظلمل ر‬
‫ت‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ ظمل ر‬asalnya ‫ت‬ ‫ ظللمل ر‬kemudian harkat lam (kasroh) dipindahkan pada ‫ ظ‬setelah
membuang harkat ‫ ظ‬lalu dibuanglah salah satu dari dua lam itu , jadi ‫ت‬ ‫ا‬
‫ ظمل ر‬. dan
‫ أللحمس ر‬asalnya ‫ت‬
seperti ‫ت‬ ‫ ألمحلسمس ر‬lalu dibuanglah salah satu dari dua sin, jadi ‫ت‬ ‫ أللحمس ر‬.
Kesimpulan

Fi’il mudlo’af diikutkan pada fi’il mu’tal alasannya karena fi’il mudlo’af suka diikuti ‫إا‬
‫بملدامل‬ dan ‫ف‬
‫لحمذ ر‬ sedangkan baik ‫إابملدامل‬ maupun ‫ف‬
‫ لحمذ ر‬suka mengikuti fi’il mu’tal.
‫اةلمدغساَّمم‬
َ‫ف يليمللحرقهر االمدلغاَرم لورهلو ألمن ترمساكلن اللنولل لوترمدارلج اف النثاَانِ لويرلسملى اللنورل رممدلغرماَ لوالنثاَانِ رممدلغرما‬
‫ضاَلع ر‬
‫} لوال ل‬
‫اا ر‬
{ ‫فميِه‬
‫ا‬
Fi’il mudlo’af itu suka diikuti idghom . Cara mengidghomkan adalah : ‫كن اللنولل‬
‫ألمن ترمس ل‬
ِ‫( لوترمدارلج اف النثاَان‬menyukunkan hurup yang pertama dan dimasukkan pada hurup yang
kedua).
Harap yang pertama disebut ‫رممدلغمم‬ (harap yang dimasukkan) dan harap yang kedua

disebut ‫رممدلغمم فاميِاه‬ ( yang dimasuki ).

Pembagian Idghom
‫ب اف لمناو لمند ليرلد لوأللعند يرعالد لوانميلقند يليمنيلقلد لوامعتلند يليمعتللد لوامسلوند يلمسلولد لوامسلواند يلمسلوالد لوامستليلعند‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ك لواج ر‬ ‫} لولذال ل‬
{ ‫يلمستلعالد لواطملمئْلنن يلطملمئْالن لوللتاَند يليتللماَلد‬
Pembagian Idghom
1. Idghom wajib; yaitu : ِ‫س لوااةحد اف لكلالمةة لوااحلدةة لويلركمورن النثاَان‬
‫لورهلو فاميِلماَ إالذا امجتللملع فاميِاه لحمرلفاَان اممن اجمن ة‬
َ‫اممنيرهلماَ رمتللحصرركا‬ ( idghom dalam kata yang didalamnya terdapat dua hurup yang sesenis dan

harap yang kedua berharkat seperti ‫ لمند‬dan ‫ أللعند‬.


ِ‫س لوااحةد لولميرررك النثاَان‬ ‫ب لماَامجتللملع لحمرفلااَن * اممن اجمن ة‬ ‫ا‬
‫فليلواج ر‬
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 26‬‬
‫‪Idghom wajib pakumpulna harap dua * nu sajinis tur hirup anu kadua‬‬
‫ليرلد‬ ‫‪asalnya‬‬ ‫ليمردرد‬ ‫اامسلوالدلد ‪ asalnya‬اامسلواند‬
‫أللعند‬ ‫“‬ ‫ألمعلدلد‬ ‫“ يلمسلوالد‬ ‫يلمسلواادرد‬
‫“‬ ‫يرعالد‬ ‫ييرمعادرد‬ ‫“‬ ‫اامستليلعند‬ ‫اامستليمعلدلد‬
‫“‬ ‫اانميلقند‬ ‫اانميلقلدلد‬ ‫“‬ ‫يلمستلعالد‬ ‫يلمستليمعادرد‬
‫“‬ ‫يليمنيلقلد‬ ‫يليمنيلقادرد‬ ‫“‬ ‫ااطملمئْلنن‬ ‫ااطملممعنللن‬
‫“‬ ‫اامعتلند‬ ‫اامعتللدلد‬ ‫“‬ ‫يلطملمئْالن‬ ‫يلطملممعنارن‬
‫‪Idghom wajib terdapat dalam :‬‬
‫‪1. Fi’il madli yang belum dimasuki dlomir mutaharrik marfu , seperti :‬‬ ‫لمند‪ْ-‬لمندا‪ْ-‬لملدوا‪ْ-‬‬
‫ت‪ْ-‬لمندلتاَ‬
‫لمند م‬ ‫‪.‬‬

‫‪2. Fi’il mudlori selain yang dimasuki nun jamak muannats . sebanyak dua belas :seperti :‬‬
‫يل‬
‫رملد‪ْ-‬ليرنداان‪ْ-‬ليرلدمولن‪ْ-‬لترلد‪ْ-‬لترنداان‪ْ-‬لترلد‪ْ-‬لترنداان‪ْ-‬لترلدمولن‪ْ-‬‬ ‫لترصديملن‪ْ-‬لترنداان‪ْ-‬ألرملد‪ْ-‬لنرلد‬
‫ضاَئاررهر {‬ ‫} ولكلذا هاذها اللفميعاَرل إالذا بينييِ ا‬
‫ت لمللممفعرموال لمنرو رمند ريللد لونل ل‬ ‫لل م ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬
‫‪Demikian pula wajib idghom pada fi’il-fi’il yang dibentuk untuk maf’ul (fi'il mabni‬‬
‫‪maf’ul) seperti‬‬ ‫‪ dsb.‬رمند ‪ ْ-‬ريللد‬
‫ريملدرد ‪ asalnya‬رمادلد ‪ ,‬ريللد ‪ asalnya‬رمند‬ ‫‪.‬‬

‫ضام ماي ألمو لواروهر ألمو لياَءرهر لمنرو رمندا رملدوا رمصدي {‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬
‫صلل اباَلفمعال ألل ر‬
‫ف ال ن‬ ‫ك إالذااتن ل‬ ‫} لواف لمناو رمندا لم م‬
‫صلدررا لولكلذال ل‬
‫دا ‪Demikia pula diidgomkan seumpama lapadz‬‬ ‫‪ . Begitu‬لممدردا ‪ (mashdar) . Asalnya‬لم ن‬
‫‪pula wajib idghom pada fi’il mudlo’af yang sudah dimasuki alip dlomir ,wawu dlomir atau‬‬
‫‪ya dlomir seperti‬‬ ‫رمندا ‪ ْ-‬رمسدروا ‪ ْ-‬رمسداي‬ ‫‪semuanya wajib idghom.‬‬

‫‪2. Idghom Mumtani (tidak boleh idghom).‬‬


‫ت لملدمدلناَ إالل لملدمدترنن لولملدمدلن لوليمردمدلن لولتمردمدلن لوأرممردمدلن لولل لتمردمدلن {‬ ‫ا‬
‫} لورممتلنرع اف لمناو لملدمد ر‬
‫ن ‪Idghom mumtani adalah :‬‬ ‫س لوااحةد اف لكلالمةة لوااحلدةة لويلركمو ر‬‫لورهلو فاميِلماَإالذا امجتللملع فاميِاه لحمرلفاَان اممن اجمن ة‬
‫‪ ( Idghom yang terdapat dalam kata yang mempunyai dua‬النثاَانِ اممنيرهلماَ لساَكارناَ رسركمورناَ للازرماَ‬
‫‪hurup yang sejenis dan hurup yang kedua sukun yang wajib ).‬‬
‫س لوااحةد لويلمسركرن النثاَانِ‬
‫لورممتلنامع لماَامجتللملع لحمرلفاَان ‪ #‬اممن اجمن ة‬
‫‪Idghom mumtani pakumpul harap dua # Nu sajinis tur sukunanu kadua‬‬

‫‪Idghom mumtani terdapat dalam :‬‬


‫‪a. Fi’il madli apabila telah dimasuki dlomir mutaharrik marfu seperti :‬‬

‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬


Penjelasan Nahwu Shorof 27

.َ‫ْلملدمدلنا‬-‫ت‬ ‫ا‬
‫ْلملدمد ر‬-‫ْلملدمدترنن‬-َ‫ْلملدمدرلتا‬-‫ْلملدمدت‬-‫ْلملدمد رمت‬-َ‫ْلملدمدرلتا‬-‫ت‬
‫ْلملدمد ل‬-‫لملدمدلن‬
b. Fi’il mudlori yang dimasuki nun jamak muannats,seperti ‫ن‬ ‫ْ لتمردمد ل‬- ‫ليمردمدلن‬
c. Fi’il amar yang sudah dimasuki nun jamak muannats,seperti ‫ن‬ ‫أرممردمد ل‬
d. Fi’il nahyi yang sudah dimasuki nun jamak muannats ,seperti ‫ن‬ ‫لل لتمردمد ل‬
3. Idghom Jaiz
{‫لاَازرم لعللى فامعال اللوااحلداة‬ ‫ا ا‬
‫} لولجاَئرز إلذا لدلخلل ا ل‬
Idghom jaiz terdapat pada fi’il mufrod yang sudah dimasuki amil jawazim.
Idghom jaiz adalah : ِ‫ن النثاَان‬ ‫س لوااحةد اف لكلالمةة لوااحلدةة لويلركمو ر‬
‫لورهلو فاميِلماَ إالذا امجتللملع فاميِاه لحمرلفاَان اممن اجمن ة‬
‫اممنيرهماَل لساَكارناَ رسركمورناَ لغميِيلر للازةم‬. (idghom yang ada pada sebuah kata yang mempunyai dua
hurup yang sejenis dan hurup yangkedua sukun tapi tidak wajib).

‫ا ا‬
‫ض بالكمسار اللنم لوفليمتحلهاَ لوللم‬
‫لوللم يليلع ان‬ ‫ض فليتليرقمورل للم يلافنار‬
‫ي لكيِلافلر ألمو لممفتريمولحهر لكيِليلع ل‬
‫} فلاإمن لكاَلن لممكسور اللع م ا‬
‫ر مل‬
{‫ض‬ ‫يليمفارمر لوللم يليمع ل‬
‫ض م‬
1. Apabila ‘ain fi’il mudlorinya kasroh , maka lam fi’il bisa diharkati dengan tiga harokat .
Seperti : ‫ للم يلافنر‬. ‫للم يليمفارمر‬ ، ‫للم يلافصر‬
، ‫ للم يلافنر‬asalnya adalah ‫للم يليمفارمر‬
kemudian harokat kasroh dipindahkan pada ‫ ف‬,jadi ‫ل يافرر‬
‫ لم ل م م‬. Untuk mencegah
‫( االمتالقاَء النثاَاكنلي م ا‬bertemu dua hurup yang sukun) antara ‫ ر‬dan ‫ ر‬, maka ‫ر‬
terjadinya ‫ي‬
‫ر‬ yang
kedua diharokati dengan harokat pathah , alasannya supaya ringan diucapkannya
karena harokat yang paling ringan adalah harokat pathah , jadi ‫للم يلافمرلر‬ kemudian

diidghomkan jadi‫للم يلافصر‬ . ‫ للم يلافنر‬asalnya ‫ للم يليمفارمر‬, kemudian harokat kasroh
dipindahkan pada ‫ ف‬, jadi ‫ل ييمفارر‬
‫ لم ل م‬, kemudian ‫ ر‬yang kedua diharokati dengan harokat
kasroh . Alasannya karena mengikuti harokat ‘ain fi’il mudlori , karena harokat ‘ain fi’il
mudlori juga kasroh .Atau alasannya adalah karena ‫ر‬ yang kedua itu sukun ,
sedangkan hurup yang sukun apabila mau diharokati maka diharokati dengan harokat
kasroh ‫ف النساَكاان إالذا رحصرلك رحصرلك اباَللكمسار‬
‫اللنن اللمر ل‬ ( sesungguhnya hurup yang sukun apabila

mau diharokati, maka diharokati dengan harokat kasroh ) , jadi ‫للم يلافمرار‬ , kemudian

diidghomkan jadi ‫ل يفسر‬ .


2. Apabila ‘ain fi’il mudlorinya pathah , maka lam fi’il bisa diharokati dengan beberapa
harokat . ‫ض‬
‫ض لل يليلع ن‬
‫ض م‬
‫للم يليمع ل‬ ، ‫ض‬
‫للم يليلع ص‬ ، ‫ض‬
‫للم يليلع ن‬ asalnya ‫ض‬
‫ض م‬
‫للم يليمع ل‬ ,lalu

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


Penjelasan Nahwu Shorof 28

harokat ‫ض‬ (pathah) dipindahkan pada ‫ع‬ ,jadi ‫ض‬


‫ض م‬
‫ل يليلع م‬ , kamudian ‫ض‬ yang kedua
diharokarti dengan harokat pathah dengan dua alasan :
a . supaya ringan , karena harokat yang paling ringan adalah harokat pathah.
b. karena mengikuti ‘ain fi’il mudlori jadi ‫ض‬
‫ض ل‬
‫ل يليلع م‬ lalu diidghomkan , jadi .‫ض‬‫للم يليلع ن‬
‫ض‬
‫ للم يليلع ص‬asalnya ‫ض‬
‫ض م‬
‫ للم يليمع ل‬lalu harokat ‫( ض‬pathah) dipindahkan kepada ‘ain , lalu ‫ض‬
yang kedua dikasrohkan , jadi ‫ض‬ ‫ض ا‬
‫ للم يليلع م‬kemudian ‫ ض‬yag pertama diidghomkan
kepada yang kedua jadi ‫ض‬ ‫ض م‬
‫للم يليمع ل‬ .‫ض‬ ‫ للم يليلع ص‬ini tidak diidghomkan
{ ‫} لوهلكلذا رحمكرم يليمقلشعالر لولميلملر لولميلماَلر‬
Demikian pula seperti fi’il ‫يماَلر‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ لم ل‬، ‫ لميلملر‬، ‫ يليمقلشعلر‬,semuanya seperti ‫ يلفلر‬dalam
masalah hukum idghomnya.

‫ث مع االمدلغاَام وفلصكاه تليرقورل لل ليرنراد ابرلكاَ ا‬


‫ت السدالال لوللم ليمردمد‬ ‫اا‬ ‫} لوإامن لكاَلن لم م‬
‫لل‬ ‫م م‬ ‫ل‬ ‫ت الثنلل ر ل ل‬
‫ضرممورماَ فلييِلرجمورز فميِه الللرلكاَ ر‬
{
3. Apabila ‘ain fi’il mudlorinya dlomah , maka boleh dibaca idghom dengan tiga harokat
(dlomah,pathah, kasroh) dan bisa tanpa idghom . Contoh : ‫ للم ليرلد‬، ‫للم ليرند‬
‫ للم ليمردمد‬، ‫للم ليرصد‬.
-‫د‬ ‫ للم ليرن‬asalnya ‫ للم ليمردمد‬,kemudian harokat ‫( د‬dlomah) dipindahkan pada ‫ م‬,jadi ‫للم ليرمدمد‬
,lalu ‫ د‬yang kedua diharkati dengan harokat pathah . Alasannya supaya ringan karena

harokat yang paling ringan adalah harokat pathah, jadi ‫ل ليرمدلد‬


‫ لم‬kemudian diidghomkan ,
jadi ‫د‬ ‫ للم ليرن‬.
-‫د‬ ‫ للم ليرل‬asalnya ‫ للم ليمردمد‬,kemudian harokat ‫( د‬dlomah) dipindahkan pada ‫ م‬,jadi ‫للم ليرمدمد‬
,lalu ‫ د‬yang kedua diharokati dengan harokat dlomah dengan alasan mengiktuti harokat

‘ain fi’il. mudlori yang didlomahkan ,jadi ‫ل ليرمدرد‬


‫ لم‬,lalu diidghomkan jadi ‫ للم ليرلد‬.
-‫د‬ ‫ للم ليرص‬asalnya ‫ للم ليمردمد‬seperti di atas namun di sini akhirnya dikasrohkan ‫ف النساَكاان‬
‫للنن اللمر ل‬
‫ ( إالذا رحصرلك رحصرلك اباَللكمسلراة‬sesungguhnya harap sukun ,apabila diharkati , maka diharokati
dengan harokat kasroh ).
- ‫للم ليمردد‬ ini adalah yang pecat idghom (tidak diidghomkan).

‫ض بالكسار اللنام وفليمتاحهاَ وافمارر وامعضض وم نراد ابرلكاَ ا‬


{ ‫ت النداال لواممردمد‬ ‫ا‬
‫ل ل ل م ل ل م ل ر لل‬ ‫} لوهلكلذا رحمكرم اللممار فليتليرقمورل فنار لولع ان م‬
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 29

Begitu pula fi’il amarnya , seperti fi’il amar dari ‫لمند‬ adalah ‫ْ ارممردمد‬- ‫ْ رمصد‬- ‫ْ رملد‬- ‫رمند‬ . .

-Fi’il amar dari ‫ فلينر‬adalah : ‫ْ اافمارمر‬- ‫ْ فاصر‬- ‫فانر‬


-Fi’il amar dari ‫ض‬ ‫ لع ن‬adalah ‫ض‬ ‫ْ ع ص ا‬- ‫ض‬
‫ض م‬ ‫ْ امع ل‬- ‫ض‬ ‫ لع ن ل‬.
-‫د‬‫ رم ن‬asalnya ‫ ارممردمد‬,kemudian harokat ‫( د‬dlomah) dipindahkan pada ‫م‬ ‫د‬ , jadi ‫ارلممدمد‬ lalu

yang kedua diberi harokat dengan tiga harokat ( pathah, dlomah , kasroh ) ,jadi ‫ ارممدالرد‬lalu
‫ر‬
‫ ارم نرا‬,kemudian hamzah washolnya dibuang karena tidak ada gunanya .
diidghomkan jadi ‫د‬
‫ر‬
Kegunaan hamzah washol adalah untuk membantu hurup yang mati dipermulaan
,sedangkan dalam lapadz ‫اررمند‬ harokat pertamanya ( ‫م‬ ) berharokat , jadi ‫رم نراد‬ .
Lengkapnya sbb.:
‫ْ ارممردمدلن‬- ‫ْ رمندا‬- ‫ْ رمصدي‬- ‫ْ رملدوا‬- ‫ْ رمندا‬-‫ارممردمد‬/‫ رم نراد‬ㅌ
‫ضلن‬ ‫ْع ن ا‬- ‫ضى‬ ‫ ع ان ا‬ㅍ
‫ضم‬ ‫ْ امع ل‬- َ‫ضا‬ ‫ْ لع ص ل‬- ‫ضوا‬ ‫ْ لع ل‬- َ‫ضا‬‫ْ لع ن‬- ‫ض‬ ‫ض م‬ ‫امع ل‬/‫ض‬ ‫ل‬
‫ْ اافمارمرلن‬- ‫ْ فانرا‬- َّ‫ْ فاصرى‬- ‫ْ فالروا‬- ‫ْ فانرا‬- ‫اافمارمر‬/‫ فانار‬ㅎ
‫ا‬
{ ‫ت لملوالد‬ ‫} لوتليرقمورل اف امسام اللفاَعال لماَدي لماَنداان لماَلدمولن لماَندةر لماَندلتاَان لماَندا ر‬
Isim failnya adalah ‫ن‬ ‫ْ ماَندا ا‬- ‫ ماَدي‬dsb. Asalnya ‫ ماَادرد‬,kemudian ‫ د‬yang pertama
‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬
disukunkan jadi ‫ ماَمدرد‬kemudian diidghomkan jadi ‫ ماَدي‬.
‫ل‬ ‫ل‬
Isim Maf’ul
‫ا‬
‫} لوامسرم اللمفعرمول لممردمورد لكلممن ر‬
{ ‫صمورر‬
Isim maf’ulnya adalah ‫لممردمورد‬ seperti ‫صمورر‬
‫لممن ر‬ .

FI’IL-FI’IL MU’TAL

{ ‫ف الصد‬‫ف لواللوارو لوالليِاَءر لوترلسنمى رحررمو ل‬


‫ر‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫صمولااه لحمر ر‬
‫ف اعلنةة واهي الللا‬
‫} رهلو لماَ أللحرد أل ر‬
‫ل‬
Fi’il mu’tal adalah fi’il yang salah satu hurup asalnya terdiri dari hurup illat ( ‫ي‬،‫و‬،‫ا‬
) .Hurup illat dinamai pula hurup “mad” atau hurup “lin”.
- Contoh yang hurup illatnya ‫ْ لواسلع‬- ‫ْ لواملق‬- ‫ْ لولرلد‬- ‫ لولعلد‬. ‫و‬
- Contoh yang hurup illatnya ‫ْ ليرن‬- ‫ يسر‬. ‫ي‬
‫ل‬ ‫ل لل‬
- Contoh yang hurup illatnya ‫ن‬‫صاَ ل‬
‫ْ ل‬- ‫ع‬‫ْ لباَ ل‬- ‫ لقاَلل‬. ‫ا‬
{ ‫ف احميِينلئْاةذ تلركمورن رممنيلقلابلةر لعمن لواةو ألمو لياَةء‬ ‫ا‬
‫} لواللل ر‬
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 30

“Alip ketika jadi hurup illat adalah sebagai pengganti dari ‫ و‬atau ‫”ي‬
Contoh yang asalnya ‫غلزا‬
‫ْ ل‬- ‫صاَلن‬
‫ْ ل‬- ‫ لقاَلل‬: ‫ و‬asalnya ‫ْ لغلزلو‬- ‫صلولن‬ ‫ْ ل‬- ‫قليلولل‬
kemudian ‫ و‬ditukar dengan ‫ ا‬. Alasannya : َ‫ح ماَ قل ميبي للها‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬
‫ ( لتللحلركلهاَ لوانمفلتاَ ا ل‬berharkatnya ‫و‬
dan sebelumnya ada harokat pathah ).
‫ض لكغللزا الناذمي لكلفى‬ ‫ اممن بليمع ا‬# َ‫ب أللارفا‬ ‫ا‬
‫لواروا ألمو رياَ رحصرلكاَ اقمل م‬
‫ أللارفاَ ان ابادمل بيعلد فليمتةح متن ا‬#
‫صمل‬ ‫ك أراصمل‬ ‫امن واةو ألو ياَةء باتلحاري ة‬
‫ر‬ ‫م لم‬ ‫م ل م ل مم‬
# jadi alip cara ‫غزا‬
Wau iya anu hirup ba’da pathah
‫ لل‬nu katelah
Jadi ‫ْ لغلزا‬- ‫صاَلن‬
‫ْ ل‬- ‫لقاَلل‬ .

Contoh yang asalnya ‫ْ لساَلر‬- ‫ْ لرلمى‬- ‫ع‬


‫ لباَ ل‬. ‫ي‬ asalnya ‫ْ لسيِليلر‬- ‫ْ لرلملي‬- ‫بلييِللع‬ .kemudian

ditukarkan dengan alip . Aalasannya sama seperti ‫قاَل‬ .

MACAM-MACAM FI’IL MU’TAL

‫صاحيِح اف احتاماَلااه الرلكاَ ا‬ ‫ا ا اا‬ ‫ا‬


{‫ت‬ ‫لل‬ ‫مل‬ ‫} لوألنميلواعرهر ل م‬
‫سبيلعةر اللنورل الرمعتللل اللفاَء لوييرلقاَرل لهر اللثاَرل لرملماَثليلته ال ن م ل‬
" Dan fi’il mu’tal itu ada tujuh. pertama mu’tal fa da suka disebut fi’il “mitsal” , karena
serupanya fi’il mu’tal fa dengan fi’il hsohih dalam masalah menerima harokat”

Keterangan

Fi’il mu’tal ada tujuh macam :


I. Mu’tal fa ( fa fi’ilnya harap illat )
Contoh ‫ ليرلن‬، ‫ يللسلر‬، ‫ لولرلد‬، ‫ لواملق‬، ‫لولعلد‬ harap illatnya adalah ‫و‬dan ‫ي‬
Fi’il mu’tal fa suka disebut fi’il mitsal ( fi’il yang serupa ) karena fi’il mitsal serupa
dengan fi’il shohih dalam masalah menerima harokat. Fi’il mitsal suka menerima harokat
begitu pula fi’il shohih . Cobalah bandingkan antara ‫وعد‬ (fi’il mitsal ) dan ‫صلر‬
‫نل ل‬ (fi’il shohih
) dalam segi harokatnya . kan semua hurup pada kedua fi’il sama-sama menerima
harokat.
‫صلدارها الناذمىَّ لعللى فامعلةة لوترمسلرم اف‬ ‫ف امن الضاَاراع االناذي عللى ييمفعال بالكسار الع ا ا‬
‫ي لوممن لم م‬ ‫م ل ل ر م لم‬ ‫} ألنماَ اللوارو فليترمحلذ ر ل ل‬
‫ك لواملق ليارق‬ ‫ساَئاار تلصاَاريافاه تليرقورل وعلد يرعارد اعلدرة ووعردا فليهو وااعرد ولذالك موعود اعمد للتلعامد مواعرد مواعرد ولكلذالا‬
‫لم لم ل ل‬ ‫لل م ر ل ل ل ل م رم ر‬ ‫ل م م لل ل‬ ‫ل‬
{ ‫املقةر‬
“ ‫ و‬dari fi’il mudlori yang berwazan ‫( ييمفعال‬kasroh ‘ain fi’il) dan dari mashdarnya yang
‫ل ر‬
berwazan ‫ فامع لةر‬, waunya harus dibuang . dan wau itu selamat (tidak dibuang) pada sisa

tashripan fi’il. Kamu mengatakan ‫د‬ ‫ْيلعا ر‬-‫“ لولعلد‬

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


Penjelasan Nahwu Shorof 31
Maksudnya
Wau yang ada pada fi’il mudlori mitsal wazan ‫ يليمفعارل‬,waunya harus dibuang.
Contoh ‫د‬ ‫ يليمواع ر‬menjadi ‫ يعد‬. Alasan ‫ و‬dibuang adalah َ‫ي لعردنوتليميِيلها‬ ‫ا ا‬
‫ ( لروقريموعلهاَ بلي م ل‬wau terletak
diantara dua musuhnya yakni ‫ ي‬dan kasroh ).

Kemudian dari mashdarnya yang berwazan ‫ فامع لةر‬, waunya harus dibuang.

‫ اعلدرة‬asalnya ‫ اومعردا‬kemudian harokat ‫( و‬kasroh) dipindahkan pada ‫ ع‬dan waunya


dibuang , jadi ‫دا‬ ‫ اع ر‬. Alasan membuang ‫ لالكمسلراة االمستامعلمااَل‬: ‫( و‬banyak penggunaan)
maksudnya wau yang ada dipermulaan sering dibuang .

‫ اامحاذ م‬# ‫ضااَرعر اممن لكلولعمد‬


‫ف لواف لكعالدةة لذالك اطنلرمد‬ ‫فلألممرر ألمو رم ل‬
‫ اع ر‬kemudian ditambah ‫ ة‬diakhir sebagai pengganti ‫ و‬yang dibuang.
Setelah ‫دا‬

‫ و‬yang ada pada isim fa’il , isim maf’ul isim zaman dan makan (wau yang ada
pada sesisanya tashripan fi’il ) , waunya tidak dibuang.
‫ْامميِيلعاَرد‬-‫ْلممواعرد‬-‫ْلممواعرد‬-‫ْللتلعامد‬-‫ْاعمد‬-‫ْلمموعرمورد‬-‫ْلوااعرد‬-‫ْلومعردا‬-‫ْاعلدرة‬-‫ْيلعارد‬-‫ لولعلد‬ㄱ

‫للتلعامد‬ asalnya ‫للتليمواعمد‬ kemudian dibuang waunya jadi ‫تلعامد لل‬kemudian hamzahnya dibuang
. Alasannya karena hamzah pada kata ‫تلعامد‬ tidak berpungsi ,sebab fungsinya hamzah
washol itu adalah untuk membantu hurup yang mati dipermulaan, sedangkan dalam kata
‫‘ اااعمد‬ain fi’ilnya berharkat
.‫ْلمموامرق‬-‫ْلمموامرق‬-‫ْلللتامق‬-‫ْاممق‬-‫ْلممورممورق‬-‫ْلواامرق‬-َ‫ْلوممقرا‬-‫ْاملقرة‬-‫ْليارق‬-‫ لواملق‬ㄴ
‫ا‬
‫} فلاإلذا أرازيميل م‬
‫ت لكمسلرةر لماَبليمعلدلهاَ أرعميِلد م‬
{ ‫ت اللوارو لمنرو للم ييرمولعمد‬
Apabila harokat kasroh yang ada pada hurup setelah wau itu dihilangkan, maka
wau dikembalikan lagi (jangan dibuang) . Contoh ‫ للم ييرمولممق‬, ‫للم ييرمولعمد‬ jangan dibaca , ‫للم ييرلعمد‬
‫للم ريلمق‬ karena harokat kasrohnyapun sudah tidak ada.

‫ أراعيِلد ا‬# َ‫فلاإمن أرازيل اللكسر ا نماَ بيعلدها‬


َ‫ت اللوارو لكلمم ييرمولعمد فاميِيلها‬ ‫م‬ ‫م ل مر لم ل‬
lamun leungit harkat kasroh sabadana # si wau balik deui kana asalna

َ‫ت اللوارو لياَءر لارسركموالنا‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬


{ َ‫لولكمسار لماَ قل ميبيللها‬ ‫ت اف يليمفلعرل اباَللفمتاح لكلوجلل يليمولجرل اميلمل قرلبل م‬
‫} لوتليثمبر ر‬

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


Penjelasan Nahwu Shorof 32

“Wau harus ditetapkan pada wazan ‫يليمفلعرل‬ (dibaca pathah) ,seperti ‫ْااميلمل‬-‫ْيليمولجرل‬-‫لواجلل‬ . wau

ditukar dengan ya pada lapadz ‫ ااميلمل‬karena sukunnya ‫ و‬dan harap sebelum ‫و‬
berharkat kasroh”.

Maksudnya
Wau pada wazan ‫يليمفلعرل‬ harus ditetapkan / jangan dibuang, sebab tidak ada alasan
untuk membuangnya.
2 ‫ْ لممواجرل‬- ‫ْ للتليمولجمل‬- ‫ْ ااميلمل‬- ‫ْ لممورجمورل‬- ‫ْ لوااجرل‬- ‫ْ لولجلر‬- ‫ْ يليمولجرل‬- ‫ لواجلل‬ㄷ
‫ ايل‬asalnya ‫ اوجل‬kemudian ‫ و‬ditukar dengan ‫ ي‬karena َ‫لارسركموالناَ لولكمسار لماَ قل ميبيللها‬
( sukunnya ‫ و‬dan harap sebelumnya ) ‫ ) ا‬berharkat kasroh ).

{ ‫ب اباَلليِاَاء‬ ‫ا‬
‫} فلاإان انم ر‬
‫ضنم لماَ قل ميبيللهاَ لعاَلدت اللوارو تليرقمورل لياَ لزيمرد اميلمل لوترمكتل ر‬
“Apabila hurup yang sebelum wau itu didlomahkan , maka wau harus dikembalikan lagi
seperti ‫يلاَلزيارد اميلمل‬ ditulisnya dengan ‫“ي‬
Maksudnya
Lapadz ‫ااميلمل‬ , apabila sebelumnya berharkat dlomah seperti , ‫لياَ لزيمرد اميلمل‬ , maka ‫ي‬
nya itu harus ditukarkan lagi pada wau, namun hal itu hanya di dalam pengucapannya
saja , seakan-akan ‫لياَ لزيمرد امولجمل‬ adapun dalam penulisannya tetap dengan ya.

‫ت اف يليمفعررل اباَل ن‬
{ ‫ضصم لكلورجهل يليمورجهر ارمورجمه‬ ‫} لوتليثمبر ر‬
“ wau itu tetap (jangan dibuang) dalam wazan ‫( ييمفعل‬dlomah ‘ain fi’il) contoh ‫”وجهل اروجمه‬
‫ل رر‬ ‫لر مر‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ْلمموجهر‬-‫ْ لمموجره‬- ‫ْ للتليمورجمه‬- ‫ْ ارمورجمه‬- ‫ْ لممورجموهر‬- ‫ْ لوجميِهر‬- ‫ْ لولجاَلهةر‬- ‫ْ يليمورجهر‬- ‫ لورجهل‬ㄹ
‫صال لعللى ليفعال بالكسار اللع م ا‬ ‫ا‬ ‫} وحاذفل ا‬
‫ي فليلفمتح اللع م ا‬
‫ي‬ ‫ر‬ ‫ر م‬ ‫ضرع لويليلقرع لويللدعر لل ينلهاَ اف الل م‬
‫ت اللوارو ممن يلطلأر لويللسرع لويل ل‬ ‫لر‬
{ ‫ف اللملاق‬ ‫الر ا‬
‫لم‬
“Wau pada kata, ‫ يسع‬, ‫دعر يطلأر‬
‫للر‬ ‫ يل ل ل‬, ‫ يليلقرع‬harus dibuang karena semuanya juga asalnya
berwazan ‫ ييمفعال‬, jadi asalnya adalah ‫طأر‬ ‫ ييو ا‬، ‫ ييواسع‬، ‫ ييوقاع‬، ‫ ييوادع‬. Menurut peraturan
‫ل ر‬ ‫لم ر لم ر لم ر لم‬
shorop , apabila fi’il mitsal wau tsb.berwazan ‫ ييمفعال‬, maka waunya harus dibuang.
‫ل ر‬
Dengan demikian, kata-kata tersebut tadi setelah dibuang waunya , menjadi , ‫ياقع‬, ‫دعر‬ ‫ا‬
‫يل ل ر‬
‫ يلاطأر‬, ‫ يلاسرع‬.Namun setelah itu , harokat kasroh yang ada pada ‘ain fi’il harus dipathahkan
dengan alasan ada harap halaq diakhirnya , di mana harap halaq itu berat untuk
diucapkan . Untuk memperingan pengucapannya maka harkat kasroh diganti dengan

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


Penjelasan Nahwu Shorof 33

harkat pathah karena harokat pathah adalah harokat yang paling ringan . Jadi , ‫ يليلقرع‬, ‫يللدعر‬
‫ يلطلأر‬, ‫يللسرع‬.
‫ْلممواطرئ‬- ‫ْ لممواطرئ‬- ‫ْ لل تلطلأم‬- ‫ْ طلأم‬- ‫ْ لمموطرموءر‬- ‫ْ لوااطرئ‬- َ‫ْ لوطمرئْا‬- ‫ْ يلطلأر‬- ‫ لوطلأل‬ㅁ
‫ْ لممواسرع‬-‫ْ لممواسرع‬- ‫ْ لل تللسمع‬- ‫ْ لسمع‬- ‫ْ لممورسموعر‬- ‫ْ لواارسع‬- َ‫ْ رومسرعا‬- ‫ْ يللسرع‬- ‫ لواسلع‬ㅂ
‫ْ لمموقارع‬-‫ْ لمموقارع‬- ‫ْ للتليلقمع‬- ‫ْ قلمع‬- ‫ْ لمموقريموعر‬- ‫ْ لواقارع‬- َ‫ْ روقريمورعا‬- ‫ْ يليلقرع‬- ‫ لوقللع‬ㅅ
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ْ لممودعر‬-‫ع‬
‫ْ لممود ر‬- ‫ْ للتللدمع‬- ‫ْ لدمع‬- ‫ْ لمموردموعر‬- ‫ْ لوادعر‬- َ‫ْ لومدرعا‬- ‫ يللدعر‬ㅇ
{ ‫ف اللفاَاء لدلاميِرل لعللى ألنهر لوارو‬
‫ت اممن يللذرر لالكمونااه اف لممعلن يللدعر لوأللماَتروا لماَاضلي يللدعر لويللذرر فللحمذ ر‬ ‫ا‬
‫} لورحذفل م‬
" ‫ و‬dari lapadz ‫ذر‬
‫ يل ل ر‬harus dibuang karena semakna dengan lapadz ‫( يللدعر‬meninggalkan) .
para ulama telah mematikan fi’il madli dari lapadz ‫ذر‬
‫ يل ل ر‬dan ‫ يللدعر‬. Kemudian membuang
fa adalah sebagai dalil bahwa fa fi’ilnya itu wau”

Maksudnya
Di atas telah dikatakan bahwa lapadz ‫يللدعر يليلقرع‬ , dst. asalnya berwazan ‫يليمفعارل‬ , jadi

asalnya ‫ يليموقارع‬, ‫ يليموادعر‬kemudian dibuang waunya karena sesudahnya ada harokat


kasroh,jadi ‫دعر‬ ‫ْ ي ا‬- ‫ ياقع‬, setelah itu harokat kasroh diganti dengan harokat pathah
‫ل‬ ‫ل ر‬
alasannya karena ada harap halaq didepannya .
Wau yang ada pada lapad ‫يللدرر‬ pun dibuang ,asalnya ‫يليمولذرر‬ namun alasannya berbeda

dengan membuang wau yang ada pada lapadz ‫يللدعر‬ .

Membuang wau yang ada pada lapadz ‫ يللذرر‬alasannya adalah karena lapadz ‫ يللذرر‬semakna
‫ يل ل‬yakni bermakna ‫( يلميتيرررك‬meninggalkan) bukan kerena asalnya ‫يليمواذرر‬
dengan lapadz ‫دعر‬
bukan begitu ,awas salah.!

Maksud dari ‫ لوأللماَتروا لماَاضلي يللدعر لويللذرر‬adalah sbb. Para ulama meniadakan penggunaan fi’il
madli dari kata ‫دعر‬ ‫ يل ل‬dan ( ‫ع‬ ‫ لولد ل‬, ‫ يللذرر ) لولذلر‬karena orang Arabpun tidak pernah
menggunakan kata tersebut.

Membuang fa fi’il pada kata ‫يللدعر‬ dan ‫يللذرر‬ , itu suatu dalil bahwa fa fi’ilnya adalah
wau . Tidak mungkin fa fi’ilnya “ya” karena “ya” tidak suka dibuang dalam keadaan
bagaimanapun , baik dalam wazan ‫ يليمفعررل‬, ‫ يليمفلعرل‬maupun ‫ يليمفعارل‬.
‫ا ا‬ ‫ة‬
{‫س‬
‫س يليميِئْل ر‬ ‫} لوألنماَ الليِاَءر فليتلثمبر ر‬
‫ْيلئْ ل‬- ‫ْ يللسلر يليميِسرر‬- ‫ت لعللى ركصل لحاَل لمنرو ليرلن يليميِرمرن‬
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 34‬‬
‫‪Maksudny :‬‬
‫) ‪Harap illat “ya” dalam keadaan bagaimanapun harus ditetapkan (jangan dibuang‬‬
‫‪baik dalam wazan‬‬ ‫يليمفعررل يليمفلعرل‬ ‫‪maupun‬‬ ‫يليمفعارل‬ ‫‪.‬‬
‫‪Contoh :‬‬
‫ي ‪ ْ-‬لمميِرممورن‬ ‫ا‬
‫‪-‬‬ ‫‪ = berkah /beruntung‬ليرلن ‪ ْ-‬يليميِرمرن ريمرناَ‪ ْ-‬لي م ر‬
‫سر يسرا ‪-‬‬ ‫ا‬
‫‪ = mudah‬يللسلر يليميِ ر ر م ر‬
‫‪ = putus asa.‬يئْاس ييميِئْلس يأمساَ ‪-‬‬
‫ل ل ل ر لر‬
‫ب اليِاَاء واوا لاسركوالناَ وانم ا‬
‫ضلماَام لماَ قل ميبيللهاَ {‬ ‫ا ا ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ل‬ ‫} لوتليرقمورل ف ألفميلعلل ملن الليِاَئصي أليملسلر ييرموسرر فليرهلو رمموسرر بلقمل ل ل ر ر‬
‫سر ”‪ dari mitsal “ya‬ألفميعل ‪Kamu mengatakan pada wazan‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫لل‬ ‫‪ dengan‬أليملسلر ييرموسرر فليرهلو رممو ر‬
‫‪menukar “ya” pada “wau” karena “ya “ sukun dan sebelumnya berharkat dlomah.‬‬
‫‪-‬‬ ‫رممواسرر‬ ‫‪asalnya‬‬ ‫رمميِاسرر‬ ‫‪kemudian “ya” ditukar dengan “Wau” jadi‬‬ ‫‪ .‬رممواسرر‬
‫‪ ㅈ‬أليملسلر‪ ْ-‬ييرمواسرر ‪ْ-‬إايملساَررا ‪ْ-‬رممواسرر‪ْ-‬رممولسرر‪ْ-‬أليماسمر‪ْ-‬للتريمواسمر‪ْ-‬رممولسرر‪ْ-‬رممولسرر‬
‫} لواف افميتليلعلل اممنيرهلماَ ااتنيلعلد يليتنعارد ااتصيلعاَردا فليرهلو رمتنعارد لواتنلسلر يليتناسرر فليرهلو رمتناسرر {‬
‫د يسر ‪ seperti kata‬افميتليعل ‪Apabila mitsal wau dan ya dimasukkan pada wazan‬‬
‫ا‬
‫ل‬ ‫ل‬ ‫لولع ل ل ل ل‬
‫‪, maka akan menjadi :‬‬
‫‪ ㅊ‬ااتنيلعلد ‪ ْ-‬يليتنعارد ‪ ْ-‬ااتصيلعاَردا ‪ ْ-‬رمتنعارد ‪ ْ-‬رمتنيلعرد ‪ ْ-‬ااتنعامد ‪ ْ-‬للتليتنعامد ‪ ْ-‬رمتنيلعرد‪ْ-‬رمتنيلعرد‪.‬‬
‫‪ ㅋ‬ااتنلسلر ‪ ْ-‬يليتناسرر ‪ ْ-‬ااتصلساَررا ‪ ْ-‬رمتناسرر ‪ ْ-‬رمتنلسرر ‪ ْ-‬ااتناسمر ‪ ْ-‬لل تليتناسمر ‪ ْ-‬رمتنلسرر‬

‫} لوييرلقاَرل اايميتليلعلد لياَتلعارد اايمتالعاَردا فليرهلو رمموتلعارد لواايميتللسلر لياَتلاسرر فليرهلو رمموتلاسرر لوهلذا لملكاَرن رمموتللسرر فاميِاه {‬
‫د ايمتاعاَردا ‪Terkadang dibaca‬‬
‫ا ا‬ ‫ا‬
‫‪ dst. lalu wau ditukar dengan “ya” karena‬ايميتليلعلد لياَتلع ر ل‬
‫‪sukunnya wau dan hurup sebelumnya kasroh.‬‬
‫‪-‬‬ ‫لياَتلعارد‬ ‫‪asalnya‬‬ ‫يليموتلعارد‬ ‫‪kemudian wau ditukar dengan alip karena‬‬ ‫لومانافلتاَاح لماَ قل ميبيللهاَ‬ ‫لارسركموالناَ‬
‫) ‪( sukunnya wau dan pathah sebelumnya‬‬
‫‪-‬‬ ‫لياَتلاسرر‬ ‫‪asalnya‬‬ ‫يليميِتلاسرر‬ ‫‪lalu ya ditukar dengan alip , karena sukunnya ya dan hurup‬‬
‫‪sebelumnya pathah.‬‬
‫ضلماَام لماَ ‪ kemudian ya ditukar dengan wau alasannya‬رمميِتلاسرر ‪ asalnya‬رمموتلاسرر‬ ‫لاسركوالناَ وانم ا‬
‫‪-‬‬
‫ر م ل‬
‫) ‪ ( sukunnya wau dan dlomah sebelumnya‬قل ميبيللهاَ‬
‫‪ ㅌ‬اايميتليلعلد ‪ ْ-‬لياَتلعارد ‪ ْ-‬اايمتالعاَردا ‪ ْ-‬رمموتلعارد ‪ ْ-‬رمموتليلعرد ‪ ْ-‬اايميتلعامد ‪ ْ-‬لل لتاَتلعامد ‪ ْ-‬رمموتليلعرد‬
‫‪ ㅍ‬اايميتللسلر ‪ ْ-‬لياَتلاسرر ‪ ْ-‬اايمتالساَررا ‪ ْ-‬رمموتلاسرر ‪ ْ-‬رمموتللسرر ‪ ْ-‬اايميتلاسمر ‪ ْ-‬لل لتاَتلاسمر ‪ْ-‬رمموتللسرر‬
‫ا‬
‫ض{‬ ‫ض لوتليرقمورل اف اللممار ايملدمد لكاَمع ل‬
‫ض م‬ ‫ض يليلع ل‬
‫} لورحمكرم لوند يليلولد رحمكرم لع ن‬
‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬
Penjelasan Nahwu Shorof 35

Hukum ‫لوند يليلولد‬ sama dengan hukum ‫ض‬


‫ض يليلع ل‬
‫لع ن‬ dalam masalah wajibnya idghom ,
tidak boleh dan bolehnya idghom. Untuk lebih memahaminya lihat saja pada bab
mudlo’af
.‫ْ لملويد‬- ‫ْ لملودي‬- ‫ْ لل تليمولدمد‬- ‫ْ لل تليلواند‬- ‫ْ اايملدمد‬- ‫ْ لواند‬- ‫ْ لمموردمورد‬- ‫ْ لوادي‬- ‫ْ روندا‬- ‫ْ يليلولد‬- ‫ لوند‬ㅎ
- ‫دمد‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫ ايم ل‬asalnya ‫ امولدمد‬kemudian wau ditukar dengan”ya” alasannya adalah karena
sukunnya wau dan dlomah sebelumnya.

II. MU’TAL ‘AIN

‫ة‬ ‫ا‬ ‫اا ا اا‬


‫ف لورذو الثلللثلة للكمون لماَضميِه لعللى ثلللثلة ألمحررف إالذا ألمخبليمر ل‬
‫ت لعمن‬ ‫} واللثاَانِ المعتللل اللع م ا‬
‫ي لوريقاَلرل لهر اللمجلو ر‬
‫ر‬ ‫ل‬
‫ك‬‫نليمفاس ل‬
“Yang ke dua adalah mu’tal ‘ain dan suka disebut pula fi’il ajwap (berlubang) dan
disebut pula fi’il dzussalats (yang mempunyai tiga hurup) sebab fi’il madlinya tiga hurup
apabila kamu memberitahukan tentang dirimu”

Maksudnya :
Bagian ke dua dari fi’il mu’tal adalah mu’tal ‘ain ,yakni fi’il yang ‘ain fi’ilnya terdiri dari
harap illat .
Mu’tal ‘ain suka disebut fi’il ajwaf (berlubang) dikatakan demikian karena tengahnya
kosong dari harap sohih ,jadi seakan-akan berlubang.
disebut pula fi’il ‫ذروالثلللثلاة‬ (yang punya tiga hurup) sebab apabila fi’il tsb.memakai dlomir
mutakallim wahdah , maka hurupnya menjadi tiga hurup.
Contoh ‫صاَلن‬
‫ل‬ ‫ت‬‫صمن ر‬
menjadi
‫ر‬
‫ع‬
‫ لباَ ل‬menjadi ‫ت‬ ‫بامع ر‬
‫ لقاَلل‬menjadi ‫ت‬ ‫قريمل ر‬
Jadi yang dimaksud dengan ‫ك‬ ‫ت لعمن نليمفاس ل‬
‫إالذا ألمخبليمر ل‬ dalam matan adalah apabila fi’il ajwap
memakai dlomir mutakallim wahdah.
‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬
{‫ع‬ ‫ب لعميِينرهر أللرفاَ لسلواءر لكاَلن لواروا المو لياَءر لتللحلركلهاَ لوانمفلتاَاح لماَ قل ميبيللهاَ لمنرو ل‬
‫صاَلن لولباَ ل‬ ‫} لفاَلرلجنررد تريمقل ر‬
“Fi’il tsulatsi mujarrod , ‘ain fi’ilnya ditukar dengan alip , sama saja baik ‘ain
fi’ilnya itu wau atau ya , karena berharkatnya wau atau ya dan sebelumnya berharkat
pathah contoh ‫ بلاَلع‬, ‫صاَلن‬
‫” ل‬.
Maksudnya
Ain fi’il pada fi’il ajwap yang mujarrod , harus ditukar dengan alip baik ‘ain fi’ilnya
wau atau ya .
- Contoh yang ‘ain fi’ilnya wau ; ‫ت‬
‫ فليلو ل‬, ‫صلولن‬
‫ ل‬, ‫قليلولل‬ menjadi ‫ت‬
‫ لفاَ ل‬, ‫صاَلن‬
‫ ل‬, ‫لقاَلل‬
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 36

- Contoh yang ‘ain fi’ilnya ya ; ‫ بلييِللع‬, ‫ لسيِليلر‬, ‫ي‬


‫للل‬ menjadi ‫ع‬
‫ لباَ ل‬, ‫ لساَلر‬, ‫لللن‬
Wau atau ya ditukar dengan alip karena berharkatnya wau atau ya dan
sebelumnya berharkat pathah.

‫ث نراقلل املن اللوااو ص‬


‫ي إالل فليعرلل لواملن الليِاَئاصي إالل فلعالل‬ ‫ب ألو لجماع الؤن ا‬
‫رل‬
‫} فلاإان اتنصل بااه ل ا‬
‫ضمميِيرر الرتللكلصام ألمو الرلخاَطل ا م‬ ‫لل‬
{ َ‫ادلللةر لعلميِاهلما‬
“ Apabila fi’il ajwap dihubungkan dengan dlomoir mutaharrik marfu , baik dlomir
mutakallim , mukhotob atau jamak muannats , kalau ajwap wau , dipindahkan dulu pada
wazan ‫فليعرلل‬ , kalau ajwap ya , pindahkan dulu pada wazan ‫فلعالل‬ . itu sebagai dalil bagi
keduanya ( wau / ya ).

Maksudnya
Apabila fi’il ajwap telah dimasuki dlomir mutahharik marfu , baik itu dlomir
mutakallim, mukhotob atau jamak muannats , maka cara mengilalnya terbagi dua
1. Apabila fi’ilnya ajwap wau , maka harus dipindahkan dulu pada wazan ‫فليعرلل‬
Contoh ‫ت‬
‫قريمل ر‬ asalnya ‫ت‬
‫قليلولم ر‬ kemudian dimasukkan pada wazan ‫فليعرلل‬ menjadi ‫ت‬
‫قليرولم ر‬ .

2. Apabila ajwap ya , maka harus dipindahkan pada wazan ‫ فلعالل‬. Contoh ‫ت‬ ‫ بامع ر‬asalnya
‫ا‬
‫ت‬
‫ بلييِليمع ر‬kemudian dipindahkan pada wazan ‫ فلعلل‬menjadi ‫ت‬ ‫ بليِامع ر‬.
‫ لومهلو املن الليِاَاء انميرقلمن إالل فلعامل‬# ‫لوانميرقمل املن اللوااو فليلعمل إالل فليعرمل‬
pek mindahkeun anjeun tina bab ‫ فليعملن‬# lamun ajwap wau kana bab ‫فليعملن‬
‫لل‬ ‫رل‬
jeung mindahkeun anjeun tina bab ‫ فليعملن‬# lamun ajwap iya kana bab ‫فلعاملن‬
‫لل‬ ‫ل‬
Kenapa perpindahan wazannya dibedakan antara ajwap wau dan ajwap ya ? ,
alasannya supaya َ‫ادلللةر لعلميِاهلما‬ ( untuk menunjukkan kepada keduanya), yakni apabila ‘ain

fi’il pada wazannya didlomahkan ( ‫فليعرلل‬ ) maka hal itu menunjukkan kepada ajwap wau ,
dan kalau ‘ain fi’il pada wazannya dikasrohkan, maka hal itu supaya menunjukkan
kepada ajwap ya .

‫ا‬
{‫ي‬ ‫} لوللم ييرغليِنيمر فليعرلل لولل فلعلل إالذا لكاَلن أل م‬
‫صل م ا‬
Apabila ajwap wau itu sudah berwazan ‫ فليعل‬dan ajwap ya sudah berwazan ‫فلعال‬
‫رل‬ ‫ل‬
sejak semula , maka fi’il tersebut jangan diubah lagi wazannya karena ‫صل‬ ‫صيِل ا ا‬ ‫ا‬
‫لاَ م‬‫ لمت م ر ل‬.
‫ي اللتالقاَاء السسلوفلعاميِرل قلمد لايميِرئ ابلمعلن اللفاَاعال لكاَلنراحميِام‬ ‫ا ا ا‬
‫ضنمةر لواللكمسلرةر إالل اللفاَء لورحذفلت اللع م ر‬
‫} ونراقل ا‬
‫ت ال ن‬ ‫ل‬

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 37‬‬

‫ف الضاَرعاة ورتكاسرر‬ ‫ضمومةل مواضع حر ا‬ ‫ضلع اف رمضاَاراعاه اليِلم ال م‬ ‫ضاَبا ر ا‬


‫م‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ر‬ ‫ط فيِه ألمن تل ل‬ ‫لوألنماَ لماَ لزالد لعلى الثسللثلاة لفاَل س‬
‫ر‬ ‫ل‬
‫ماَ قبلل أخاراه اف الفاَعال وتريمفتالحهر ف المفعرموال لمنرو رمكاررم ورمكلررم ورملدمحاررج ورمدحلررج ورمستخاررج ورممستلمخلررج‬
‫ل‬
‫ب لورمملتاَةر‬ ‫ب لورمتللحاَ د‬ ‫ض اللوااضاع لكرملحاَ د‬ ‫ظ امسام اللفاَاعال‪ ْ-ْ-ْ-ْ-ْ-ْ-ْ-ْ-‬لوالمفعرموال اف بليمع ا‬ ‫لوقلمد يلمستلاومي فاميِاه لمف ر‬
‫ا‬ ‫ا ا ل‬ ‫ل‬
‫ف التنيمقديميرر‬ ‫ا‬ ‫ة‬
‫ب لورممنلجاَب به لوليمتلل ر‬ ‫ب بااه وممنجاَ ة‬
‫ص د لر ل‬ ‫ب لورممن ل‬ ‫صد‬ ‫ضطلدر لورممعتلدد لورممن ل‬ ‫لورم م‬
‫س لوااحةد لكلرند لوأللعند فلاإنن‬ ‫صلم لورهلو املن الثرللثاصي اللجنراد لوالازيماد فاميِاه لماَكاَللن لعميِينرهر لوللرمهر اممن اجمن ا‬ ‫ل‬ ‫لوييرلقاَرل لهر الل‬
‫ل‬ ‫ر‬
‫صلرهلماَ لرلدلد لوألمعلدلد‬ ‫أل م‬
‫وهو امن اللرباَاعي ماَلكاَلن لفاَؤه وللمه الرولل امن اجمن ة ا ة‬
‫ضاَ لمنرو لزلملزلل لزلملزلةر الملزالر‬ ‫س لواحد لوييرلقاَرل لهر اللطاَبارق أليم ر‬ ‫رر ل ر ر م م‬ ‫لرل ل ل ص ل‬
‫ر‬
‫ف ييملحرقه االبلدارل لكلقوالام ألمليِ ا‬ ‫ف التن م ا‬ ‫وإاللناَ أرملاق الضاَعف اباَلعتللن ا‬
‫ف‬ ‫ت لواللمذ ر‬ ‫ت بلمعلن ألمململ ر‬ ‫م م مم ر‬ ‫ضعميِ ا ل ل ر م‬ ‫ت للنن لحمر ل‬ ‫ل ر ل ل ر رم‬ ‫ل‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ت‬‫ت لوأللحمس ر‬ ‫ت لوظللمل ر‬ ‫ت أي لمسمس ر‬ ‫ت بالفمتاح اللفاَء لولكمسارلهاَ لوأللحمس ر‬ ‫ت اظلمل ر‬ ‫لكلماَ لقاَلروا الممس ر‬
‫ف يليمللحرقهر االمدلغاَرم لورهلو ألمن ترمساكلن اللنولل لوترمدارلج اف النثاَانِ لويرلسملى اللنورل رممدلغرماَ لوالنثاَانِ رممدلغرماَ فاميِاه‬ ‫ضاَلع ر‬
‫لوال ل‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ار‬
‫ب ف لمنو لمند ليرلد لوأللعند يرعلد لوانميلقند يليمنيلقلد لوامعتلند يليمعتللد لوامسلوند يلمسلولد لوامسلواند يلمسلوالد لوامستليلعند يلمستلعلد‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ك لواج ر‬ ‫لوذلال ل‬
‫لواطملمئْلنن يلطملمئْالن لوللتاَند يليتللماَلد‬
‫ولكلذا هاذها اللفميعاَرل إالذا بينلييِت لاملممفعوال لمنو مند ريللد ونل ا‬
‫ضاَئررهر‬
‫ل ل‬ ‫ل م ل ل رم ر ر‬ ‫ل‬ ‫ل‬
‫ضام ماي ألمو لواروهر ألمو لياَءرهر لمنرو رمندا رملدوا رمصدي‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬
‫ف ال ن‬ ‫صلل اباَلفمعال ألل ر‬ ‫ك إالذااتن ل‬ ‫صلدررا لولكلذال ل‬ ‫لواف لمناو رمندا لم م‬
‫ت لملدمدلناَ إالل لملدمدترنن لولملدمدلن لوليمردمدلن لولتمردمدلن لوأرممردمدلن لولل لتمردمدلن‬ ‫ا‬
‫لورممتلنرع اف لمناو لملدمد ر‬
‫وجاَئاز إالذا دخل الاَازم عللى فاعال الوااحلدةا‬
‫لل ر للل ل ر ل م ل‬
‫ض بالكمسار اللنام لوفليمتاحلهاَ لوللم يليمفارمر‬ ‫ض فليتليرقمورل للم يلافنار لوللم يليلع ان‬‫ي لكيِلافلر ألمو لممفتريمولحهر لكيِليلع ل‬ ‫فلاإمن لكاَلن لممكسور اللع م ا‬
‫ر مل‬
‫ض‬
‫ض م‬ ‫لوللم يليمع ل‬
‫لوهلكلذا رحمكرم يليمقلشعالر لولميلملر لولميلماَلر‬
‫ت السدالال لوللم ليمردد‬ ‫ث مع االمدلغاَام وفلصكاه تليرقورل لل ليرنراد ابرلكاَ ا‬ ‫اا‬ ‫لوإامن لكاَلن لم م‬
‫لل‬ ‫م م‬ ‫ل‬ ‫ت الثنلل ر ل ل‬ ‫ضرممورماَ فلييِلرجمورز فميِه الللرلكاَ ر‬
‫ت النداال لواممردمد‬ ‫ض بالكسار اللنام وفليمتاحهاَ وافمارر وامعضض وم نراد ابرلكاَ ا‬ ‫ا‬
‫ل ل ل م ل ل م ل ر لل‬ ‫لوهلكلذا رحمكرم اللممار فليتليرقمورل فنار لولع ان م‬
‫ا‬
‫ت لملوالد‬‫لوتليرقمورل اف امسام اللفاَعال لماَدي لماَنداان لماَلدمولن لماَندةر لماَندلتاَان لماَندا ر‬
‫صمورر‬ ‫ا‬
‫لوامسرم اللمفعرمول لممردمورد لكلممن ر‬
‫ف الصد‬ ‫ف لواللوارو لوالليِاَءر لوترلسنمى رحررمو ل‬ ‫ر‬
‫ف اعلنةة واهي الللا‬
‫ل‬ ‫ل‬ ‫صمولااه لحمر ر‬ ‫ر‬ ‫رهلو لماَ أللحرد أل‬
‫ل‬
‫ف احميِينلئْاةذ تلركمورن رممنيلقلابلةر لعمن لواةو ألمو لياَةء‬ ‫ا‬
‫لواللل ر‬
‫صاحيِح اف احتاماَلااه الرلكاَ ا‬ ‫ا ا اا‬ ‫ا‬
‫ت‬ ‫لل‬ ‫مل‬ ‫سبيلعةر اللنورل الرمعتللل اللفاَء لوييرلقاَرل لهر اللثاَرل لرملماَثيللته ال ن م ل‬ ‫لوألنميلواعرهر ل م‬
‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬
‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 38‬‬

‫صلداراه الناذمىَّ لعللى فامعلةة لوترمسلرم اف‬ ‫ف امن الضاَاراع االناذي عللى ييمفعال بالكسار الع ا ا‬
‫ي لوممن لم م‬ ‫م ل ل ر م لم‬ ‫ألنماَ اللوارو فليترمحلذ ر ل ل‬
‫ك لواملق ليارق‬ ‫ساَئاار تلصاَاريافاه تليرقورل وعلدر يعارد اعلدرة ووعردا فليهو وااعرد ولذالك موعود اعمد للتلعامد مواعرد مواعرد ولكلذالا‬
‫لم لم ل ل‬ ‫لل م ر ل ل ل ل م رم ر‬ ‫ل م م لل ل‬ ‫ل‬
‫املقةر‬
‫ا‬
‫ت اللوارو لمنرو للم ييرمولعمد‬ ‫ت لكمسلرةر لماَبليمعلدلهاَ أرعميِلد م‬ ‫فلاإلذا أرازيميل م‬
‫ت اللوارو لياَءر لارسركموالناَ لولكمسار لماَ قل ميبيللهاَ‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬
‫ت اف يليمفلعرل اباَللفمتاح لكلوجلل يليمولجرل اميلمل قرلبل م‬ ‫لوتليثمبر ر‬
‫ا‬
‫ب‬‫ت الواو تليرقورل ياَ لزيمرد اميلل وترمكتلب ا‬
‫م ل ر‬ ‫ضنم لماَ قل ميبيللهاَ لعاَلد ل ر م ل‬ ‫فلاإان انم ر‬
‫ضصم لكلورجهل يليمورجهر ارمورجمه‬ ‫ت اف يليمفعررل اباَل ن‬ ‫لوتليثمبر ر‬
‫صال لعللى ليفعال بالكسار اللع م ا‬ ‫ا‬ ‫وحاذفل ا‬
‫ي فليلفمتح اللع م ا‬
‫ي‬ ‫ر‬ ‫ر م‬ ‫ضرع لويليلقرع لويللدعر لل ينلهاَ اف الل م‬ ‫ت اللوارو ممن يلطلأر لويللسرع لويل ل‬ ‫لر‬
‫ف اللملاق‬ ‫الر ا‬
‫لم‬
‫ف اللفاَاء لدلاميِرل لعللى ألنهر لوارو‬ ‫ت اممن يللذرر لالكمونااه اف لممعلن يللدعر لوأللماَتروا لماَاضلي يللدعر لويللذرر فللحمذ ر‬ ‫ا‬
‫لورحذفل م‬
‫ا ا‬ ‫ة‬
‫س‬
‫س يليميِئْل ر‬
‫ت لعللى ركصل لحاَل لمنرو ليرلن يليميِرمرن ‪ ْ-‬يللسلر يليميِسرر ‪ْ-‬يلئْ ل‬ ‫لوألنماَ الليِاَءر فليتلثمبر ر‬
‫ضلماَام لماَ قل ميبيللهاَ‬ ‫ب اليِاَاء واوا لاسركوالناَ وانم ا‬ ‫ا ا ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ل‬ ‫لوتليرقمورل ف ألفميلعلل ملن الليِاَئصي أليملسلر ييرموسرر فليرهلو رمموسرر بلقمل ل ل ر ر‬
‫لواف افميتليلعلل اممنيرهلماَ ااتنيلعلد يليتنعارد ااتصيلعاَردا فليرهلو رمتنعارد لواتنلسلر يليتناسرر فليرهلو رمتناسرر‬
‫لوييرلقاَرل اايميتليلعلد لياَتلعارد اايمتالعاَردا فليرهلو رمموتلعارد لواايميتللسلر لياَتلاسرر فليرهلو رمموتلاسرر لوهلذا لملكاَرن رمموتللسرر فاميِاه‬
‫ا‬
‫ض‬
‫ض م‬ ‫ض لوتليرقمورل اف اللممار ايملدمد لكاَمع ل‬ ‫ض يليلع ل‬ ‫لورحمكرم لوند يليلولد رحمكرم لع ن‬
‫ت لعمن نليمفاس ل‬
‫ة‬ ‫ا‬ ‫اا ا اا‬
‫ك‬ ‫ف لورذو الثلللثلة للكمون لماَضميِه لعللى ثلللثلة ألمحررف إالذا ألمخبليمر ل‬ ‫ي لوريقاَلرل لهر اللمجلو ر‬ ‫واللثاَانِ المعتللل اللع م ا‬
‫ر‬ ‫ل‬
‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬
‫ع‬
‫صاَلن لولباَ ل‬ ‫ب لعميِينرهر أللرفاَ لسلواءر لكاَلن لواروا المو لياَءر لتللحلركلهاَ لوانمفلتاَاح لماَ قل ميبيللهاَ لمنرو ل‬ ‫لفاَلرلجنررد تريمقل ر‬
‫ي إالل فليعرلل لواملن الليِاَئاصي إالل فلعالل‬ ‫ث نراقلل املن اللوااو ص‬ ‫ب ألو لجماع الؤن ا‬
‫رل‬ ‫ضمميِيرر الرتللكلصام ألمو الرلخاَطل ا م‬
‫فلاإان اتنصل بااه ل ا‬
‫لل‬
‫ادلللةر لعلميِاهلماَ‬
‫ا‬
‫ي‬‫صل م ا‬‫لوللم ييرغليِنيمر فليعرلل لولل فلعلل إالذا لكاَلن أل م‬
‫ت الع ا ا ا‬ ‫ا ا ا‬ ‫ونراقل ا‬
‫س‬
‫ي للتلقاَء ال س‬ ‫ضنمةر لواللكمسلرةر إالل اللفاَء لورحذفل ل م ر‬ ‫ت ال ن‬ ‫ل‬
‫ي{‬ ‫لَالكنلي م ا‬
‫‪“harkat dlomah dan kasroh dipindahkan kepada fa fi’il dan ‘ain fi’ilnya dibuang sebab‬‬
‫‪bertemu dua harap yang sukun “.‬‬

‫‪Maksudnya‬‬

‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬


Penjelasan Nahwu Shorof 39

sesudah ajwap wau dipindahkan pada wazan ‫فليعرلل‬ dan ajwap ya dipindahkan pada

wazan ‫فلعالل‬ , maka harkat dlomah pada wazan ‫فليعرلل‬ dan harkat kasroh pada wazan ‫فلعالل‬ ,
dipindahkan pada fa fi’il.
- Contoh ‫ت‬
‫ قليرولم ر‬kemudian harkat dlomah dipindahkan pada fa fi’il ( ‫ ) ق‬, jadi ‫ت‬ ‫ قريمولم ر‬,
‫( االمتالقاَء الساَلاكنلي م ا‬bertemunya dua hurup yang sukun) yakni wau dan lam .
terjadilah ‫ي‬
‫ر‬
Aapabila terjadi demikian, maka harus dibuang salah satu hurupnya . Di sana yang
dibuang adalah “wau “('ain fi,il ) karena wau itu harap illat sedangkan “lam” harap
shohih .Jadi ‫ت‬
‫ْقريمل ر‬-‫ت‬
‫ْقريمولم ر‬-‫ت‬
‫ْقليرول ر‬-‫ت‬
‫ قليلول ر‬.‫ت‬
‫رقل ر‬ asalnya ‫ت‬
‫رقل ر‬
Begitu pula ajwap ya seperti ‫باَع = بلايِع ر‬
‫ت‬ kemudian harkat kasroh dipindahkan pada fa

fi’il ( ‫ب‬ ‫ت‬


) jadi‫ باميِيمع ر‬kemudian dibuang “ ya” ( ‘ain fi’il ) karena bertemu dua hurup yang
sukun. jadi ‫ت‬ ‫ْبامع ر‬-‫ت‬‫ْباميِيمع ر‬-‫ت‬ ‫ْبليِامع ر‬-‫ت‬ ‫ بامع ر‬. ‫ت‬
‫ْبلييِليمع ر‬-‫ت‬ ‫بامع ر‬
,‫ت‬ ‫ ا‬,‫ صمنترم‬,َ‫ صمنترما‬,‫ صمنت‬,‫ صنن‬, َ‫ صاَنليلتا‬, ‫ صاَنلت‬,‫صاَنروا‬,َ‫صاَلنا‬,‫} فليتليرقورل صاَلن‬
‫صمن ر‬
‫ ر‬,‫ت‬
‫صمن ر ن‬
‫ ر‬,َ‫صمنترلما‬‫ ر‬,‫صمنت‬ ‫ر ر ل ر ل ر م ر‬ ‫ل م ل‬ ‫م ل ل ل‬
{ َ‫ بامعلنا‬,‫ت‬ ‫ باع ا‬,‫ باعترم‬,َ‫ باعترما‬,‫ باعت‬,‫ باعن‬,َ‫ باَعلتا‬,‫ باَعت‬,‫ باَعوا‬,َ‫ باَعا‬,‫صنناَ وباَع‬
‫ بامع ر‬, ‫ت‬ ‫ بامع ر ن‬,َ‫ بامعترلما‬,‫ت‬ ‫ر لل ل ل ل ل ر ل ل م ل ل م ل م ل م ل م م م‬
{‫ب‬ ‫ي وإامعلللرهر اباَلنيمقال واللقمل ا‬ ‫} وإالذا بينلييِتله لاملممفعوال لكسرت اللفاَء امن الاميِاع فليرقمل ا‬
‫ل‬ ‫ت صم ل ل‬ ‫ر‬ ‫لم ل ل ل ل م‬ ‫ل ل م ر ل رم‬
“ dan apabila fi’il ajwap mau dibentuk fi’il mabni maf’ul , maka fa fi’il dari seluruhnya
‫ي‬ ‫ا‬
dikasrohkan , seperti ‫صمل‬ . Mengilalnya dengan cara ‫نليمقرل‬ (memindahkan hurup) dan

‫ب‬
‫قليمل ر‬ (menukarkan hurup).

‫ا‬
Contoh ‫صاَلن‬
‫ل‬ asalnya ‫ن‬
‫ ل‬lalu dimabnimaf’ulkan dengan cara َ‫ضنم ألنولرهر لوركسلر لما‬
‫صلو ل‬ ‫ر‬
‫ (قليمبل أاخارها‬didlomahkan awalnya dan dikasrohkan hurup sebelum akhir) jadi ‫صاولن‬ ‫ر‬
‫ل‬
kemudian harokat kasroh dipindahkan pada ‫ ص‬setelah membuang harokat yang ada

pada ‫ ص‬jadi ‫ن‬ ‫ اصمو ل‬setelah itu wau dutukar dengan “ya” karena َ‫لارسركموالناَ لواناكلسااَر لماَ قل ميبيللها‬
(sukunnya wau dan sebelumnya berharkat kasroh).
Contoh lain ‫ لقاَلل‬menjadi ‫قايِلل‬
‫ لساَلق‬menjadi ‫اسيِلق‬
‫ لللم‬menjadi ‫لايِلم‬
{ ‫} لوباميِلع لوإامعلللرهر اباَلنيمقال فليلقمط‬
“Dan mengilal ‫باميِلع‬ adalah dengan Naqlu saja yakni dengan memindahkan harkat kasroh
pada “ba”.

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 40‬‬

‫‪-‬‬ ‫باميِلع‬ ‫‪asalnya‬‬ ‫بريِالع‬ ‫‪kemudian harkat kasroh dipindahkan pada “ba” setelah membuang‬‬

‫‪harokat pada “ba” . Jadi‬‬ ‫باميِلع‬

‫لوإامعللرلرلماَ اباَلنيمقال فليلقمط {‬ ‫صمورن لويلباميِرع‬ ‫} لواف ال ل‬


‫ضاَاراع يل ر‬ ‫ر‬
‫‪Cara mengilal kata‬‬ ‫صمورن‬
‫يل ر‬ ‫‪dan‬‬ ‫يلباميِرع‬ ‫‪adalah dengan “naqlu” saja (memindahkan‬‬
‫‪harokat).‬‬
‫صمورن‬ ‫ا ا‬
‫‪-‬‬
‫صرورن ‪ asalnya‬يل ر‬ ‫لتللحلركلهاَ ‪ kemudian harokat dlomah dipindahkan pada “shod”,karena‬يل م‬
‫صنح قل ميبيللهاَ‬‫) ‪ ( berharkatnya wau dan matinya harap shohih yang ada sebelumnya‬لولسلكلن لماَ ل‬
‫ن ‪ sama dengan‬يباميِع ‪Begitu pula cara mengilal kata‬‬ ‫صمو ر‬
‫ل ر‬ ‫‪ .‬يل ر‬
‫رهلو يلباميِرع‬ ‫صمورن‬ ‫رهلو يل ر‬
‫هاَ يلباميِيلعاَان‬ ‫رل‬ ‫صمولناَان‬‫هاَ يل ر‬ ‫رل‬
‫رهمم يلباميِيعرمولن‬ ‫صمونيرمولن‬‫رهمم يل ر‬
‫اهلي تلباميِرع‬ ‫صمورن‬ ‫هلي تل ر‬
‫ا‬
‫هاَ تلباميِيلعاَان‬ ‫رل‬ ‫صمولناَان‬‫هاَ تل ر‬ ‫رل‬
‫رهنن يلبامعلن‬ ‫صنن‬‫رهنن يل ر‬
‫ت تلباميِرع‬ ‫ألنم ل‬ ‫صمورن‬ ‫ت تل ر‬ ‫ألنم ل‬
‫ألنميترلماَ تلباميِيلعاَان‬ ‫صمولناَان‬‫ألنميترلماَ تل ر‬
‫ألنميترمم تلباميِيعرمولن‬ ‫صمونيرمولن‬‫ألنميترمم تل ر‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ت تل ا‬ ‫ألنم ا‬
‫ألنمت تلباميِع م ل‬
‫ي‬ ‫ي‬‫صمون م ل‬‫ر‬
‫ألنميترلماَ تلباميِيلعاَان‬ ‫صمولناَان‬‫ألنميترلماَ تل ر‬
‫ت تلبامعلن‬ ‫ألنمي ر ن‬ ‫صنن‬‫ت تل ر‬ ‫ألنمي ر ن‬
‫أللناَ ألباميِرع‬ ‫صمورن‬‫أللناَ أل ر‬
‫لمنرن نلباميِرع‬ ‫صمورن‬ ‫لمنرن نل ر‬
‫ب{‬ ‫ب وإامعللرلرماَ اباَلنيمقال والملقمل ا‬
‫ل‬ ‫ل‬ ‫ف لويليلهاَ ر ل‬‫} لوللياَ ر‬
‫ف ‪"mengilal kata‬‬ ‫ب ‪ dan‬ليلاَ ر‬
‫‪ adalah dengan cara “naqlu”(memindahkan harokat) dan‬يليلهاَ ر‬
‫‪“qolbu” (menukarkan hurup”.‬‬

‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬


Penjelasan Nahwu Shorof 41

- ‫ للياَف‬asalnya ‫ف‬ ‫ ليملو ر‬kemudian harkat pathah pada wau dipindahkan pada ‫ خ‬karena ‫لاتل‬
َ‫صنح قل ميبيللها‬ ‫ا‬
‫( لحلركلهاَ لولسلكلن لماَ ل‬berharkatnya wau dan harap shohih yang ada sebelumnya
sukun) , jadi ‫ف‬ ‫ ليلمو ر‬kemudian wau ditukar dengan alip karena ‫صال لوانافلتاَاح‬ ‫ا ا‬
‫لتللحلركلهاَ اف الل م‬
‫ ( لماَقل ميبيللهاَ الللن‬wau asalnya berharkat dan hurup yang sebelumnya sekarang berharkat
pathah) , jadi ‫ف‬ ‫ للياَ ر‬.
-‫ ييهاَب‬asalnya ‫ ييمهيِب‬kemudian harkat pathah pada ‫ ي‬dipindahkan pada ‫ ه‬,jadi ‫ ييهميِب‬,
‫لل ر‬ ‫للر‬ ‫لل ر‬
kemudian ‫ ي‬ditukar dengan alip jadi ‫ ييهاَب‬.
‫لل ر‬
‫صمن‬
‫تليرقمورل للم يل ر‬ ‫لتلنرلك لماَ بليمعلدهر‬ ‫ت إالذا‬ ‫لوتليثمبر ر‬ ‫ي إالذا لسلكلن لماَ بليمعلدهر‬ ‫ضاَاراع فليتلمسرق ر‬
‫ط اللع م ر‬ ‫ال ل‬ ‫لاَازرم لعللى‬ ‫} لويلمدرخرل ا ل‬
‫ر‬
‫ن للم‬ ‫تل ر ا‬
‫صمو م‬ ‫صمونروا للم‬ ‫للم تل ر‬ َ‫صمولنا‬
‫للم تل ر‬ ‫صمن‬
‫للم ل ر م لم ل ر م ل لم ل ر ن لم ل ر‬
‫ت‬ ‫ل‬ ‫ن‬ ‫ص‬ ‫ي‬ ‫ل‬ َ‫نا‬‫و‬ ‫ص‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ن‬ ‫ص‬ ‫ت‬ ‫صمونروا‬
‫صمولناَ للم يل ر‬
‫للم يل ر‬
{ ‫صمن‬‫صمن لمل نل ر‬ ‫أل ر‬ ‫صنن للم‬ ‫صمولناَ للم تل ر‬ ‫تل ر‬
“Amil jawazim suka masuk pada fi’il mudlori kemudian menghilangkan ‘ain fi’il apabila
hurup yang sesudahnya sukun ; dan ‘ain fi’il itu ditetapkan (tidak dibuang ) apabila
hurup sesudahnya berharkat”.

Maksudnya
Apabila fi’il mudlori dari fi’il ajwap dimasuki amil jawazim , maka mengenai ‘ain fi’il
mudlorinya terbagi dua :
1. ‘Ain fi’il mudlori dibuang apabila hurup sesudahnya sukun. Contoh ‫صن‬
‫للم لير م‬ . Pada kata

tersebut ‘ain fi’ilnya ( ‫ ) و‬dibuang karena asalnya ‫صمومن‬


‫ للم يل ر‬.
-‫ل يصن‬ ‫ا ا‬
‫ لم ل ر م‬asalnya ‫صرومن‬ ‫ للم يل م‬kemudian harkat wau dipindahkan pada ‫ ص‬karena ‫لتللحلركلهاَ لولسلكلن‬
َ‫صنح قل ميبيللها‬
‫ ( لماَ ل‬berharkatnya wau dan harap shohih sebelumnya sukun ), jadi ‫صمومن‬ ‫ للم يل ر‬,
terjadilah ‫ي‬ ‫( االمتالقاَء النساَاكنلي م ا‬bertemu dua harap yang sukun) yakni wau dan nun , kemudian
‫ر‬
dibuang salah satunya yaitu wau, jadi ‫ل يصن‬
‫ لم ل ر م‬.
2. “Ain fi’il ditetapkan ( tidak dibuang ) apabila hurup sesudahnya berharkat Contoh ; ‫ل‬
‫لم‬
‫ن‬ ‫ للم تل ر ا‬, ‫صمونروا‬
‫صمو م‬ ‫ للم يل ر‬, َ‫صمولنا‬ ‫ يل ر‬.
‫ا‬
‫س للم يلبامع للم يلباميِيلعاَ لوللم ليل م‬
{ َ‫ف للم للياَلفا‬ ‫} لولهلكلذا قليِاَ ر‬
“ Demikian pula َ‫ل يباميِيعا‬
‫ للم يلبامع لم ل ل‬dan ‫ف‬
‫للم ليل م‬sama dengan َ‫“ لل م للياَلفا‬.

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 42‬‬

‫‪ ㄱ‬للم يلبامع للم يلباميِيلعاَ للم يلباميِيعروا للم تلبامع للم تلباميِيلعاَ ل يلبامعلن للم تلبامع للم تلباميِيلعاَ لل تلباميِيعرموا ل تلباميِعامي للم تلباميِيلعاَ‬
‫للم تلبامعلن للم ألبامع للم نلبامع ‪.‬‬
‫ف للم للتاَلفاَ للم للتاَفروا للم للتاَاف للم‬ ‫ف للم للتاَلفاَ للم ليلمفلن للم لتل م‬ ‫ف للم للياَلفاَ للم للياَفروا للم لتل م‬ ‫‪ ㄴ‬للم ليل م‬
‫ف‬‫ف للم لنل م‬ ‫للتاَلفاَ للم لتلمفلن للم أللخ م‬
‫س لعلميِاه اللممرر {‬ ‫ا‬
‫} لوق م‬
‫‪“ Samakanlah fi’il amar kepada fi’il mudlori mengenai “ain fi’ilnya”.‬‬

‫‪Yakni ‘ain fi’il pada fi’il amar juga terbagi dua :‬‬
‫‪1. ‘ain fi’ilnya dibuang apabila hurup sesudahnya sukun, seperti‬‬ ‫صمن‬
‫صمن ‪ .‬ر‬
‫ر‬ ‫‪asalnya‬‬ ‫صرومن‬
‫ار م‬
‫‪kemudian harkat dlomah dipindahkan pada‬‬ ‫ص‬ ‫‪jadi‬‬ ‫صمومن‬
‫ار ر‬ ‫‪lalu‬‬ ‫و‬ ‫‪dibuang karena‬‬

‫( ‪bertemu dua harap yang sukun‬‬ ‫و‬ ‫‪dan‬‬ ‫ن‬ ‫‪) jadi‬‬ ‫صمن‬
‫ار ر‬ ‫‪kemudian hamzah washol diabung‬‬

‫‪jadi‬‬ ‫صمن‬
‫ر‬ ‫‪.‬‬
‫‪2. ‘Ain fi’ilnya ditetapkan ( tidak dibuang ) apabila hurup sesudahnya berharkat‬‬
‫; ‪Contoh‬‬ ‫صموان‬
‫صمونروا ‪ ,‬ر‬ ‫صمولناَ ‪ ,‬ر‬ ‫‪ .‬ر‬
‫ا‬ ‫اا‬
‫صنناَصن‬ ‫صمولناَصن ر‬ ‫صموننن ر‬ ‫صمونرنن ر‬ ‫صمولناَصن ر‬ ‫صمونلنن ر‬ ‫صنن لواباَلتلأمكميِد ر‬ ‫صولناَ ر‬ ‫صموان ر‬ ‫صمونيرموا ر‬ ‫صمولناَ ر‬ ‫صمن ر‬ ‫} ر‬
‫ف لخاَلفاَ لخاَفروا لخاَاف لخاَلفاَ لخمفلن لوباميِيلعنن‬ ‫صمونامن لوبامع باميِيلعاَ باميِيعرموا باميِعامي باميِيلعاَ بامعلن لولخ م‬ ‫صمونرمن ر‬ ‫صمونلمن ر‬ ‫ر‬
‫لولخاَفلنن {‬
‫‪ ㄷ‬بامع باميِيلعاَ باميِيعروا باميِعامي باميِيلعاَ بامعلن باميِيلعنن باميِيلعاَصن باميِيعرنن باميِعانن باميِعاَلصن بامعلناَصن باميِيلعمن باميِيعرمن باميِعامن ‪.‬‬
‫ف لخاَلفاَ لخاَفروا لخاَاف لخاَلفاَ لخمفلن لخاَفلنن لخاَلفاَصن لخاَفرنن لخاَفانن لخاَلفاَصن لخمفلناَصن لخاَفلمن لخاَفرمن‬ ‫‪ ㄹ‬لخ م‬
‫لخاَفامن‪.‬‬
‫ب إالجاَبلةر لمنرو اامستليلقاَلم يلمستلاقميِرم‬ ‫ا‬
‫ب ريميِ ر‬
‫اة ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫} لولمازيرد الثرللثصي لل ييرمعتللل ممنهر إالن ألمربليلعةر ألبمنيِلة لوهلي لمنرو أللجاَ ل‬
‫اامستالقاَلمةر لولمنرو اانميلقاَلد يليمنيلقاَرد اانماقليِاَردا لوامخلتاَلر ليملتاَرر اامختاليِاَررا {‬
‫‪Maksudnya‬‬

‫‪Fi’il ajwap dari tsulatsi mazid tidak mengalami pengelalan kecuali pada empat‬‬
‫‪wazan , yakni :‬‬
‫‪1. Wazan‬‬ ‫ألفميلعلل‬ ‫اانميلفلعلل ‪3. Wazan‬‬
‫استليمفعل ‪2. Wazan‬‬
‫ا‬ ‫اافميتليلعلل ‪4. Wazan‬‬
‫ل‬ ‫ل‬ ‫م‬

‫‪1. Wazan‬‬ ‫ألفميلعلل‬ ‫‪.‬‬

‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬


Penjelasan Nahwu Shorof 43

‫ا‬ ‫ ألجاَب راييِب إاجاَبةر راميِب رماَ ا‬ㅁ


.‫ب‬
‫ب رلماَ ر‬‫ب رلماَ ر‬ ‫ب لل رت م‬ ‫ب ألج م‬ ‫ل ل مل لل مر ل ر‬
- ‫ ألجاَب‬asalnya ‫جوب‬
‫ل ل‬ ‫ أل م ل ل‬kemudian harokat pathah pindah pada ‫ ج‬jadi ‫ب‬ ‫ أللجمو ل‬, lalu wau
ditukar dengan alip jadi ‫ ألجاَب‬.
‫ل ل‬
‫ا‬ ‫ا ا‬
- ‫يميِب‬
‫ ر ر‬asalnya ‫ب‬ ‫ رمياو ر‬kemudian harokat kasroh pindah pada ‫ ج‬karena َ‫لتللحلركلهاَ لولسلكلن لما‬
َ‫صنح قل ميبيللها‬ ‫ا‬
‫ ( ل‬wau berharkat dan harap shohih yang ada sebelumnya sukun ) jadi ‫ب‬ ‫ريمو ر‬
kemudian ‫ و‬ditukar dengan alip karena َ‫كسار ماَ قل ميبيلها‬ ‫ا ا‬
‫ ( لرسركمو لناَ لول م ل ل‬wau sukun dan hurup
sebelumnya berharkat kasroh ) jadi ‫يميِب‬ ‫ا‬
‫ ر ر‬.
- ‫ إاجاَبةر‬asalnya َ‫جوابا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫لل‬ ‫ إ م ل ر‬kemudian harokat wau dipindahkan pada ‫ ج‬jadi َ‫إلجمواربا‬, kemudian
wau ditukar dengan alip َ‫ إاجاَابا‬terjadilah ‫ي‬
‫ل ر‬ ‫( االمتالقاَء النساَاكنلي م ا‬bertemu dua hurup yang sukun)
‫ر‬
yakni alip pengganti wau dan alip mashdar , kemudian alip pengganti wau dibuang dan
diganti dengan ‫ة‬ yang disimpan di akhir , jadi ‫إالجاَبلةر‬ .

2. ‫اامستليمفلعلل‬
Contoh ; ‫اامستليلقاَللم‬
‫ اامستليلقاَلم يلمستلاقميِرم اامستالقاَلمةر رممستلاقميِرم رممستليلقاَرم اامستلاقمم لل تلمستلاقمم رممستليلقاَرم‬ㅂ
‫ا‬ ‫ا‬
-‫ استليلقاَم‬asalnya ‫ استليمقوم‬kemudian harokat pathah dipindahkan pada ‫ ق‬jadi ‫ استليلقوم‬lalu
‫ا‬
‫م ل‬ ‫م لل‬ ‫م مل‬
wau ditukar dengan alip jadi ‫ استليلقاَم‬.
‫ا‬
‫م ل‬
- ‫يلمستلاقميِرم‬ asalnya ‫يلمستليمقاورم‬ ‫ ق‬, jadi ‫يلمستلاقمورم‬
, kemudian harkat pathah pindah pada lalu wau

tukar dengan ‫ ي‬karena sebelumnya ada harokat kasroh , jadi ‫ يستلاقميِم‬.


‫لم ر‬
‫ا‬ ‫ا‬ َ‫ اامستالقموارما‬, kemudian
- ‫ امستالقاَلمةر‬asalnya َ‫ امستامقلوارما‬kemudian harkat pathah pindah pada ‫ق‬ jadi
‫ا‬
wau ditukar dengan alip karena sebelumnya ada harokat pathah , jadi َ‫ استالقاَاما‬, lalu alip
‫م ر‬
pengganti wau dibuang karena bertemu dua harap yang sukun dan alip yang dibuang
‫ا‬
tadi diganti dengan ‫ة‬ yang disimpan diakhir kata, jadi ‫ امستالقاَلمةر‬.

3. ‫اانميلفلعلل‬
Contoh ‫اانميلقاَلد‬
‫ اانميلقاَلد يليمنيلقاَرد اانماقليِاَردا رممنيلقاَرد رممنيلقاَرد اانميلقمد لل تليمنيلقمد رممنقاَلرد رممنيلقاَرد‬ㅅ
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 44

-‫ اانميلقاَلد‬asalnya ‫ اانميلقلولد‬kemudian wau ditukar dengan alip karena sebelumnya berharkat


pathah jadi ‫انميلقاَلد‬
‫ا‬

-‫ يليمنيلقاَرد‬asalnya ‫ يليمنيلقاورد‬, wau ditukar dengan alip


‫ا‬ ‫ا‬
-‫ انماقيِاَردا‬asalnya ‫ انماقواردا‬, lalu wau ditukar dengan ‫ي‬
‫ل‬ ‫ل‬ karena hurup sebelumnya berharkat
‫ا‬
kasroh , jadi ‫ انمقيِاَردا‬.
‫ا‬
‫ل‬
4. ‫اافميتليلعلل‬
Contoh ; ‫اامخلتاَلر‬
‫ اامخلتاَلر ليملتاَرر اامختاليِاَررا رمملتاَرر رمملتاَرر اامختليمر لل ل متتليمر رمملتاَرر رمملتاَرر‬ㅇ
-‫ اامخلتاَلر‬asalnya ‫ اامختلييِليلر‬, hurup ya ditukar dengan alip .
-‫ ليملتاَر‬asalnya ‫ ليمتلاي‬, hurup ya ditukar dengan alip.
‫ر‬ ‫ر‬
{ ‫ب ارمستراقميِلم يرمستليلقاَرم ارمختاميِيلر ريملتاَرر‬
‫ب رلياَ ر‬
‫لاملممفعوال قريمل ا‬
‫ت أرجميِ ل‬
‫ل‬ ‫ل رم‬ ‫} لوإالذا بلينليميِ ل‬
‫ت‬
‫ا‬
“Apabila kamu membentuk mabni maf’ul , maka kamu mengucapkan ‫ب‬
‫ريلاَ ر‬ ‫ب‬‫أرجميِ ل‬
‫“ ارمستراقميِلم يرمستليلقاَرم‬.
‫ا‬ ‫ا‬
-
‫أرجميِ ل‬
‫ب‬ ‫ب‬‫ أرمجاو ل‬lalu harkat kasroh dipndahkan pada ‫ ج‬, jadi ‫ب‬
asalnya
‫ اأرجمو ل‬kemudian ‫و‬
‫ا‬
ditukar dengan ‫ ي‬karena sebelumnya berharkat kasroh,jadi ‫جميِب‬
‫أر ل‬
- ‫ رياَب‬asalnya ‫يوب‬ ‫ا ا‬
‫ل ر‬ ‫ رم ل ر‬kemudian harokat pathah dipindahkan pada ‫ ج‬karena ‫لتللحلركلهاَ لولسلكلن‬
َ‫صنح قل ميبيللها‬
‫( لماَ ل‬wau berharkat dan sebelumnya ada hurup shohih yang mati) jadi ‫ب‬ ‫ريلمو ر‬
,kemudian ‫ و‬ditukar dengan alip karena sebelumnya berharkat pathah, jadi ‫ رياَب‬.
‫ل ر‬
- ‫ارمستراقميِلم‬ ‫ ارمستريمقاولم‬kemudian harokat kasroh pindah pada ‫ق‬
asalnya ,jadi ‫ارمستراقمولم‬ lalu ‫و‬
ditukar dengan ‫ ي‬jadi ‫ ارستراقميِم‬.
‫م ل‬
- ‫يرمستليلقاَرم‬ ‫ يرمستليمقلورم‬lalu harokat pathah pindah pada ‫ق‬
asalnya , jadi ‫يرمستليلقمورم‬ lalu wau ditukar

dengan alip , jadi ‫ يستليلقاَم‬.


‫رم ر‬

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 45‬‬

‫‪-‬‬ ‫ارمختاميِيلر‬ ‫‪asalnya‬‬ ‫ارمخترا لي‬ ‫ت ‪ dipindahkan pada‬ي‬


‫‪lalu kasroh pada‬‬ ‫‪setelah membuang harokat‬‬

‫ختاميِير ‪yang ada pada “ta” (dlomah ) , jadi‬‬


‫‪ .‬ار م ل‬
‫‪-‬‬ ‫يرمتاَلرر‬ ‫‪asalnya‬‬ ‫رميتلييِليرر‬ ‫‪kemudian‬‬ ‫ي‬ ‫‪ditukar dengan alip jadi‬‬ ‫ريملتاَرر‬ ‫‪.‬‬

‫اامستلاقميِلماَ لوانميلقمد اانميلقاَلدا لوامختليمر اامخلتاَلرا {‬ ‫ب ألاجميِلباَ لوامستلاقمم‬ ‫ا ا‬


‫} لواللممرر ممنيلهاَ ألج م‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ب ألاجيِا ن ا‬ ‫ا‬ ‫‪ ㅈ‬ألاجب ألاجيِباَ ألاجيِبوا ألاجايِبِ ألاجيِباَ ألاجب ألاجيِ ن ا‬
‫ب‬ ‫جبيلناَصن ألجميِ ل م‬
‫ب ألجميِلباَصن أل م‬ ‫ب ألجميِلباَصن ألجميِ ر ن م‬ ‫مل م ل م ل‬ ‫مر‬ ‫م مل‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫ب‪.‬‬‫ب ألجميِا م‬ ‫ألجميِ ر م‬
‫‪ ㅊ‬اامستلاقمم اامستلاقميِلماَ اامستلاقميِرموا اامستلاقيِاممي اامستلاقميِلماَ اامستلاقمملن اامستلاقميِلمنن اامستلاقميِلماَصن اامستلاقميِرمنن اامستلاقميِامنن‬
‫اامستلاقميِلماَصن اامستلاقمملناَصن اامستلاقميِلممن اامستلاقميِرممن اامستلاقميِاممن‪.‬‬
‫‪ ㅋ‬اانميلقمد اانميلقاَلدا اانميلقاَردوا اانميلقاَادي اانميلقاَلدا اانميلقمدلن اانميلقاَلدنن اانميلقاَلداصن اانميلقاَردنن اانميلقاَادنن اانميلقاَلداصن اانميلقمدلناَصن‬
‫اانميلقاَلدمن اانميلقاَردمن اانميلقاَادمن‬
‫‪ ㅌ‬اامختليمر اامخلتاَلرا اامخلتاَررموا اامخلتاَارمي اامخلتاَلرا اامختليمرلن اامخلتاَلرنن اامخلتاَرالصن اامخلتاَررنن اامخلتاَارنن اامخلتاَلراصن اامختليمرلناَصن‬
‫اامخلتاَلرمن اامخلتاَررمن اامخلتاَارمن ‪.‬‬

‫صاَاريمافلهاَ {‬ ‫ا‬
‫ض لولساَئرر تل ل‬
‫} وي ا‬
‫صلح لمنرو قلينولل لولقاَلولل لوتليلقنولل لوتليلقاَلولل لولزينلن لوتليلزينلن لولساَيليلر لوتللساَيليلر لوامسلوند لوابمييِل ن‬ ‫لل‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫‪ harus dishohihkan (jangan‬ألفميعل ‪ ,‬استليمفعل ‪ ,‬انميلفعل ‪ ,‬افميتليعل ‪Fi’il ajwap selain wazan‬‬
‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫لل‬
‫عل ‪dielal) seperti wazan‬‬
‫‪ dst.‬فلينعلل ‪ ,‬لفاَ ل ل‬
‫قلينولل ‪ jadi‬فلينعل ‪ dimasukan pada wazan‬لقاَلل ‪Contoh‬‬
‫ل‬
‫‪ ㅍ‬قلينولل ييرلقصورل تليمقاويملر تليمقاولةر تامقلوالر قليلوالر رملقنولر فليرهلو رملقصورل رملقنورل قليصومل لل تريلقصومل رملقنورل رملقنورل‪.‬‬
‫عل ‪Dimasukan pada wazan‬‬ ‫ا‬
‫‪ menjadi :‬لفاَ ر‬
‫‪ ㅎ‬لقاَلولل ييرلقاَاورل رملقاَلولةر قالوالر قاميِيلوالر فليرهو رملقاَاورل رملقاَلورل لقاَاومل لل تريلقاَاومل رملقاَلورل رملقاَلورل‪.‬‬
‫‪ menjadi :‬تليلفنعل ‪Dimasukan pada wazan‬‬
‫ل‬
‫‪ ㄱ‬تليلقنولل يليتليلقنورل تليلقلولر رمتليلقصورل رمتليلقنورل تليلقنومل لل تليتليلقنومل رمتليلقنورل رمتليلقنورل‬
‫عل ‪Dimasukan pada wazan‬‬
‫‪ menjadi :‬تليلفاَ ل ل‬
‫‪ ㄴ‬تليلقاَلولل يليتليلقاَلورل تليلقاَرولر رمتليلقاَاورل رمتليلقاَلورل تليلقاَلومل لل تليتليلقاَلومل رمتليلقاَلورل رمتليلقاَلورل‬
‫‪ ㄷ‬لزينلن ييرلزيصرن تليمزياميِيرناَ رملزيصرن رملزينرن لزيصمن لل تريلزيصمن رملزينرن رملزينرن ‪.‬‬
‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬
‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 46‬‬

‫لل تليتليلزينمن رمتليلزينرن رمتليلزينرن‪.‬‬ ‫تليلزينمن‬ ‫تليلزييلرناَ رمتليلزيصرن رمتليلزينرن‬ ‫يليتليلزينرن‬ ‫‪ ㄹ‬تليلزينلن‬
‫رممسلودي اامسلواند ‪/‬اامسلوادمد لل تلمسلواند ‪ /‬لل تلمسلوادمد رممسلولد رممسلودي‬ ‫لولذالك‬ ‫اامساولداردا فليرهلو رممسلودي‬ ‫يلمسلولد‬ ‫‪ ㅁ‬اامسلوند‬
‫‪.‬‬
‫رملساَيليلررة اسليِاَررا اسميِيليِاَررا رملساَيارر رملساَيليرر لساَيامر لل ترلساَيامر رملساَيليرر ‪.‬‬ ‫يرلساَيارر‬ ‫‪ ㅂ‬لساَيليلر‬
‫ا‬ ‫ض اابييِ ان ا ا‬ ‫ا‬ ‫‪ ㅅ‬اابمييِل ن‬
‫ض‪.‬‬
‫ض ر ممبييِل ي‬
‫ض ر ممبييِل ي‬
‫ض ‪ /‬ل تلميبييِلض م‬
‫ض لل تلميبييِل ن‬
‫ض ‪ /‬ابمييِلض م‬ ‫ض ر ممبييِل ي مل‬ ‫ضاَ ر ممبييِل ي‬ ‫ضاَ ر‬‫ابميِا ل‬ ‫ض‬
‫يلميبييِل ل‬ ‫ض‬

‫صاَئاةن لولباَئاةع {‬ ‫ا‬ ‫ا‬


‫} لوامسرم اللفاَعال الرلجنرد ييرمعتللل اباَللمملزاة لك ل‬
‫صااَئن ‪ ,‬باَئاع ‪“isim fa’il dari tsulatsi mujarrod dielal dengan hamzah , seperti‬‬
‫ل ر ل ر‬
‫ن ‪ asalnya‬صاَئان‪-‬‬ ‫صاَاو ر‬ ‫للنن اللوالو ألاوالليِاَءل إالذا لوقليلع م‬
‫ل ر‬ ‫ت‪ ditukar dengan hamzah , karena :‬و ‪ kemudian‬ل‬
‫ف زائالدةة قرلاب ا‬ ‫ا‬
‫ت اللوارو ألاو الليِاَءر لهملزرة‬ ‫ل‬ ‫‪ ( apabila wau atau ya terletak setelah alip zaidah,‬بليمعلد ألل ة ل‬
‫‪maka wau atau ya tersebut ditukar dengan hamzah).‬‬
‫ف قرل لقاَئالر ‪ #‬باأللا ة‬
‫ف ازيملد لولهماز لماَ تللل‬ ‫ا‬ ‫ا ا ا‬
‫لوف امسم لفاَعال امجلو م‬
‫‪wau iya sabada alip zaidah # maka wajib ditukeurkeun kana hamzah‬‬
‫رهلو لباَئارع‬ ‫صاَئارن‬‫ل‬ ‫هو‬
‫هاَ لباَئالعاَان‬ ‫رل‬ ‫صاَئالناَان‬
‫ل‬ ‫هاَ‬
‫رهمم لباَئاعرمولن‬ ‫صاَائنريمولن‬‫ل‬ ‫هم‬
‫اهلي لباَئالعةر‬ ‫صاَئانلةر‬
‫ل‬ ‫اهلي‬
‫هاَ لباَئالعلتاَان‬ ‫رل‬ ‫صاَئانللتاَان‬ ‫ل‬ ‫هاَ‬
‫ت‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫رهنن لباَئلعاَ ر‬ ‫ت‬
‫صاَئلناَ ر‬ ‫ل‬ ‫رهنن‬
‫ب لورممستلاقميِةم لورممنيلقاَةد لورمملتاَةر {‬ ‫ضاَارعر لكماجميِ ة‬
‫ر‬
‫ا‬
‫ييرمعتللل ا لباَ امعترنل باه ال ل‬ ‫} لواملن الازيماد فاميِاه‬
‫‪Maksudnya‬‬ ‫ر‬ ‫ل‬
‫‪Isim fa’il dari tsulatsi mazid dielal seperti mengelal fi’il mudlorinya, dimana‬‬
‫”‪mengelal fi’il mudlori itu dengan cara “naqlu” (memindahkan harokat ) dan “qolbu‬‬
‫‪(menukarkan hurup), begitu pula cara mengelal isim fa’ilnya.‬‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫‪Contoh:‬‬ ‫ب‬
‫رمميِ ر‬ ‫‪asalnya‬‬ ‫رمماو ر‬
‫ب‬ ‫‪, lalu harokat kasroh dipindahkan pada‬‬ ‫ج‬ ‫‪, jadi‬‬ ‫ب‬
‫رممو ر‬ ‫‪, lalu‬‬

‫ب ‪ , jadi‬ي‬ ‫ا‬
‫‪wau ditukar dengan‬‬
‫‪ .‬رمميِ ر‬
‫ورم ‪ asalnya‬مستلاقميِم‪-‬‬
‫ق ‪ ,kemudian harokat kasroh dipindahkan pada‬رممستليمق ا‬ ‫رممستلاقمورم‬
‫رم ر‬ ‫‪,jadi‬‬ ‫‪, lalu‬‬

‫‪ .‬رممستلاقميِرم ‪ , jadi‬ي ‪ ditukar dengan‬و‬

‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬


Penjelasan Nahwu Shorof 47

- ‫رممنيلقاَرد‬ asalnya ‫رممنيلقاورد‬ , kemudian wau ditukar dengan alip karena َ‫لاتللحلركالهاَ لوانمافلتاَاح لماَ قل ميبيللها‬
( berharkatnya wau dan sebelumnya berharkat pathah ) , jadi ‫ ممنيلقاَرد‬.
‫ر‬
-‫ رمملتاَر‬asalnya ‫متلييِير‬
‫ر‬ ‫ رم ل ر‬, lalu ‫ ي‬ditukar dengan alip jadi ‫ رمملتاَرر‬.
‫رمملتاَرر‬ ‫رممنيلقاَرد‬ ‫رممستلاقميِرم‬ ‫ب‬ ‫ا‬
‫رهلو رمميِ ر‬
‫رمملتاَلراان‬ ‫رممنيلقاَلداان‬ ‫رممستلاقميِلماَان‬ ‫هاَ رامميِلباَان‬
‫رل‬
‫رمملتاَررمولن‬ ‫رممنيلقاَردمولن‬ ‫رممستلاقميِرممولن‬ ‫رهمم رامميِبريمولن‬
‫مرمتاَللرةر‬ ‫رممنيلقاَلدةر‬ ‫رممستلاقميِلمةر‬ ‫اهلي رامميِبلةر‬
‫رمملتاَلرلتاَان‬ ‫رممنيلقاَلدلتاَان‬ ‫هاَ رامميِبللتاَان رممستلاقميِلملتاَان‬
‫رل‬
‫ت‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫رمملتاَلرا ر‬ ‫ت‬ ‫رممنيلقاَلدا ر‬ ‫ت‬‫ت رممستلقميِلماَ ر‬ ‫رهنن رمميِلباَ ر‬
‫ي الافمعال‬ ‫ا ا ا‬
‫ف لوارو لممفعرموةل عمنلد سبليلوياه للولع م ر‬ ‫صموةن لولمباميِةع لوالمحرذمو ر‬ ‫ر‬ ‫ف لكلم‬ ‫} واسم المفعوال امن الجنراد ييعتلل اباَلمذ ا‬
‫ر ل ر مل ل‬ ‫ل م ر ل رم‬
‫ل‬
{‫س‬ ‫اعمنلد ألا مب لحلسان اللمخلف ا‬
Isim maf’ul dari tsulatsi mujarrod dielal dengan cara membuang hurup seperti kata
‫صمورن‬
‫لم ر‬ dan ‫لمباميِرع‬ . Yang dibuang adalah wau maf’ul kalau menurut Imam Sibawaih dan
membuang wau ‘ain fi’il kalau menurut Abu Hasan Al-Akhfash”
‫صمورن‬ ‫ا ا‬
-
‫ لم ر‬asalnya ‫صرومورن‬ ‫ لم م‬,lalu harokat dlomah dipindahkan pada ‫ ص‬karena َ‫لتللحلركلهاَ لولسلكلن لما‬
َ‫صنح قل ميبيللها‬
‫( ل‬berharkatnya wau dan harap shohih sebelumnya sukun ) jadi ‫صمومورن‬ ‫ لم ر‬,
terjadilah ‫ي‬ ‫( االمتالقاَء النساَاكنلي م ا‬bertemunya dua hurup yang sukun ( wau ‘ain fi’il dan wau
‫ر‬
maf’ul) . Yang pertama wau ‘ain fi’il dan yang kedua wau maf’ul.Setelah itu salah satu
wau dibuang , namun mengenai membuang wau ada perbedaan pendapat dikalangan
ulama, sbb :
1. Menurut Imam Syibaweh bahwa yang dibuang itu adalah wau maf’ul ( yang kedua)
alasannya karena wau maf’ul berkedudukan sebagai harap zaidah(penambah)
,sedangakan membuang hurup zaidah itu lebih utama .
2. Menurut Abu Hasan Al-Akhfash bahwa yang dibuang itu adalah wau ‘ain fi’il (wau yang
pertama) . Alasan tidak membuang wau maf’ul karena katanya wau maf’ul itu
berkedudukan sebagai ciri , sedangkan ciri tidak boleh dibuang.

{ ‫} لوبلينريمو لتاميِةم ييرثلصبتريمولن الليِاَءل فلييِليرقمولرمولن ل ممبييِريموعر‬


kemudian mengatakan ‫مبييِيوعر‬
"Banu Tamim menetapkan “ya”
‫( ل م ر م‬tanpa dielal).
‫ب إاان العترنل فامعلرهر لكمجاَ ة‬
{ ‫ب لورممستليلقاَةم لورممنيلقاَةد لورمملتاَةر‬ ‫ييرمعتللل اباَللقمل ا‬ ‫فاميِاه‬ ‫} لواملن الازيماد‬
‫رل‬ ‫ل‬
Isim maf’ul dari tsulatsi mazid dielal dengan cara “qolbu” (menukarkan hurup)
apabila fi’ilnya suka dielal,seperti ‫ رممنيلقاَرد‬, ‫ رممستليلقاَرم‬, ‫ب‬
‫رلماَ ر‬ .

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


Penjelasan Nahwu Shorof 48

- ‫ب‬
‫رلماَ ر‬ asalnya ‫ب‬
‫رمملو ر‬ lalu harokat pathah dipindahkan pada ‫ ج‬, jadi ‫ب‬‫ رملمو ر‬kemudian ‫و‬
‫صال لوانمافلتاَاح لماَ قل ميبيللهاَ الل ل‬
ditukar dengan alip karena ‫ن‬ ‫ا ا‬
‫( لتللحلركلهاَ اف الل م‬wau berharokat pada
asalnya dan hurup sebelumnya berharokat pathah )
jadi ‫ب‬‫ رلماَ ر‬.
-‫ مستليلقاَرم‬asalnya ‫ مستليمقورم‬. cara mengelalnya sama dengan ‫ب‬‫رلماَ ر‬
‫رل‬ ‫رم ل‬ .

-‫ ممنيلقاَرد‬asalnya ‫ ممنيلقورد‬kemudian wau ditukar dengan “ya”.


‫ر‬ ‫ر ل‬
-‫ رمملتاَر‬asalnya ‫متلييِير‬
‫ر‬ ‫ رم ل ر‬kemudian ya ditukar dengan alip .

IIII. MU’TAL LAM

‫ة‬ ‫ا‬ ‫اا ا اا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬


‫ص لوذرواللمربليلعة للكمون لماَضميِه لعللى ألمربليلعة ألمحررف إالذا ألمخبليمر ل‬
‫ت لعمن‬ ‫ث الرمعتللل اللنم لوييرلقاَرل لهر النناَق ر‬
‫} اللمقمسرم النثاَل ر‬
{‫ك‬ ‫نليمفاس ل‬
“Bagian ketiga adalah mu’tal lam , suka disebut pula fi’il naqish (kurang) atau ‫ذو اللربيعاة‬
‫ر مل ل‬
(yang memmpunyai empat hurup ) apabila kamu memberitahukan tentang dirimu”.

Maksudnya
Mu’tal lam (yang lam fi’ilnya hurup illat), suka disebut fi’il “naqish” (kurang ),
‫صاحميِاح ألمو املن الللرلكاة‬ ‫النريمقصاَان للام فاعلااه امن الر ا‬
‫ف ال ن‬
karena
‫م ل لم‬ ‫ل‬ ( kurangnya lam fi’il dari hurup

shohih atau dari harokat ).Disebut pula fi’il ‫ذو اللربيعاة‬


‫ر مل ل‬ ( yang mempunyai empat hurup )
karena apabila kamu memberitahukan tentang dirimu (apabila fi’il tersebut dimasuki
dlomir mutakallim wahdah ( َ‫انا‬ ) ) maka fi’il tersebut hurupnya menjdi empat hurup.

Contoh ‫لغلزا‬ menjadi ‫ت‬


‫لغلزمو ر‬
‫لرلمى‬ menjadi ‫ت‬
‫لرلمميِ ر‬
{ ‫ب اللوارو لوالليِاَءر أللارفاَ إالذا لتلنرلكلتاَ لوانميلفتللح لماَ قل ميبيللهاَ لكغللزا لولرلمى لولرلحى‬
‫} لوتريمقل ر‬
“ ‫و‬ dan ‫ي‬ ditukar dengan alip bila kedua hurup itu berharokat dan hurup sebelumnya
berharokat pathah”.

- ‫لغلزا‬asalnya ‫لغلزلو‬ kemudian wau ditukar dengan alip sebab wau berharokat sedangkan

sebelumnya berharokat pathah . Jadi ‫لغلزا‬ .

- ‫لرلمى‬ asalnya ‫لرلملي‬ . Mengelalnya sama dengan ‫لغلزا‬

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 49‬‬

‫‪-‬‬‫صى‬
‫صلو ‪ asalnya‬لع ل‬
‫لغلزا ‪ mengelalnya sama dengan‬لع ل‬
‫غزا ‪ mengelalnya sama dengan‬رحي ‪ asalnya‬رحى‪-‬‬
‫لل‬ ‫لل ل‬ ‫لل‬
‫أرمغرز لل تليمغرز لممغرزىَّ لممغرزىَّ اممغرزىَّ‬ ‫لممغرزيو‬ ‫يليمغرزمو لغمزروا لممغرزىَّ فليرهلو لغاَةز‬ ‫‪ ㅇ‬لغلزا‬
‫اامرام لل تليمرام لممررمى لممررمى اممررمى‬ ‫لممراميي‬ ‫يليمرامى لرممريِاَ لممررمى فليرهلو لراةم‬ ‫‪ ㅈ‬لرلمى‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫} ولكلذالا ا‬
‫صى {‬ ‫صى لوالرمعلطى لواملرمشتليلرىَّ لوالرمستليمق ل‬ ‫ك الفعرل النزائرد لعللى الثنللثلة لكألمعلطى لوامشتليلرىَّ لوامستليمق ل‬ ‫ل ل‬
‫‪“Demikian pula fi’il-fi’il yang melebihi tiga hurup sama dielal seperti fi’il-fi’il di atas”.‬‬
‫طى‪-‬‬ ‫ت ‪ , kemudian wau ditukar dengan “ya” alasannya :‬ألمعطللو ‪ asalnya‬ألمع ل‬ ‫للنن ركنل لواةو لوقليلع م‬
‫ا‬ ‫‪ ( setiap wau nomor empat atau lebih sedangkan‬لراباعةر فل ا‬
‫ت لياَءر‬ ‫ضنم لماَ قل ميبيللهاَ قرلبل م‬
‫صاَعردا لوللم ير ل‬
‫لل ل‬
‫‪hurup sebelumnya tidak berharokat dlomah, maka wau harus ditukar dengan “ya”) , jadi‬‬
‫ألمعطللي‬ ‫‪, kemudian‬‬ ‫ي‬ ‫‪ditukar dengan alip karena sebelumnya berharokat pathah , jadi‬‬

‫ألمعلطى‬
‫‪ ㅊ‬ألمعلطى ييرمعاطى إامعلطاَءر رممعرطى فليرهلو رممعةط لولذالك رممعرطى ألمعاط لل تريمعاط رممعرطى رممعرطى ‪.‬‬
‫شتليرىَّ‪-‬‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫ي ‪ asalnya‬ا م ل‬ ‫‪ kemudian “ya” ditukar dengan alip .‬امشتليلر ل‬
‫‪ ㅋ‬اامشتليلرىَّ يلمش لاتمي اامشا لتاءر فليرهلو رممش لةت رممشتليررىَّ اامش لات لل تلمش لات رممشتليررىَّ رممشتليررىَّ‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫‪ berada diurutan ke‬و ‪ lalu wau ditukar dengan “ya” karena‬استليمقصو ‪ asalnya‬استليمقصى‪-‬‬
‫م ل‬ ‫م لل‬
‫ا‬
‫‪ kemudian “ya” ditukar dengan alip karena sebelumnya berharokat‬استليمقصي ‪enam, jadi‬‬
‫ل‬ ‫ل‬ ‫م‬
‫‪ .‬استليمقصى ‪pathah , jadi‬‬
‫ا‬
‫م ل‬
‫صى‬ ‫صى رممستليمق ر‬‫ص رممستليمق ر‬ ‫ص لل تلمستليمق ا‬ ‫صى اامستليمق ا‬
‫ص رممستليمق ر‬ ‫صاَءر رممستليمق ة‬ ‫ا ا ا‬
‫صى يلمستليمقصي امستمق ل‬
‫ا‬
‫‪ ㅌ‬امستليمق ل‬
‫‪.‬‬
‫ا‬ ‫ا ا‬
‫} اوإالذا للم يرلسنم اللفاَعرل ملن ال ل‬
‫ضاَاراع لكلقمول ل‬
‫ك ييرمغلزىَّ ييرمعلطى ييرمرلمى {‬
‫‪Demikian pula fi’il mudlori yang tidak disebutkan fa’ilnya (fi’il‬‬ ‫) ‪ mudlori majhul‬ر‬
‫‪ ditukar‬و ‪ , kemudian‬ييمغزو ‪ asalnya‬ييمغزىَّ ‪sama dielal seperti fi’il-fi’il di atas. Seperti‬‬
‫رل‬ ‫ر لر‬
‫‪ ditukar dengan alip‬ي ‪ kemudian‬ييمغزي ‪ ada di urutan nomor 4 , jadi‬و ‪dengan “ya” karena‬‬
‫رلر‬
‫‪ .‬ييمغزىَّ ‪karena sebelumnya berharokat pathah, jadi‬‬
‫رل‬
‫طى‪-‬‬
‫‪ ditukar lagi dengan‬ي ‪ , kamudian‬ي ‪ , kemudian wau ditukar dengan‬ييرمعطلرو ‪ asalnya‬ييرمع ل‬
‫‪alip .‬‬
‫‪-‬‬ ‫ييرمرلمى‬ ‫‪asalnya‬‬ ‫ييرمرلمري‬ ‫‪lalu‬‬ ‫ي‬ ‫‪ditukaar dengan alip .‬‬

‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬


Penjelasan Nahwu Shorof 50

{ َ‫ف الللرم اممنهر اف املثاَال فليلعلروا رمطملرقا‬


‫} ألنماَ الاَاضى فليترمحلذ ر‬
Fi’il madli dari mu’tal lam , lam fi’ilnya harus dibuang pada wazan: ‫ل‬
a. Wazan ‫ فليعلروا‬yaitu setiap fi’il yang sudah dimasuki dlomir jamak mudzakar ghoib secara
‫ل‬
matlak . Maksud mutlak yaitu baik ‘ain fi’ilnya pathah , kasroh atau dlomah, baik
mujarrod atau mazid. Seperti ‫لغلزموا‬
‫ لغلزروموا‬kemudian ‫ و‬lam fi’il ditukar dengan alip
asalnya

karena sebelumnya berharokat pathah , jadi ‫غزاوا‬ ‫ ( االمتالقاَء النساَاكنلي م ا‬bertemunya


‫ لل م‬, terjadilah ‫ي‬ ‫ر‬
dua hurup yang sukun ) yaitu alip pengganti ‫ و‬dan wau dlomir , kemudian alip pengganti

wau lam fi’il dibuang , jadi ‫غزوا‬


‫ لل م‬.
-‫ رموا‬asalnya ‫ رميِوا‬. Cara mengelalnya sama dengan lapadz ‫غزوا‬
‫لل م‬ ‫لل ر‬ ‫لل م‬
‫ا‬
‫} لواف ملثاَال فليلعل م‬
{ َ‫ت فليلعللتاَ إالذا انميلفتللح لماَ قل ميبيللها‬
b. Wazan َ‫ فليلعللتا‬, ‫ت‬
‫فليلعل م‬ yakni setiap fi’il madli yang berdlomir ghoib muannats baik mufrod

ataupun tatsniyah , seperti َ‫ لغلزلتا‬, ‫ت‬ ‫ لغلز م‬.


-‫ت‬ ‫ لغلز م‬asalnya ‫ت‬ ‫ لغلزلو م‬, kemudian ‫ و‬ditukar dengan alip karena sebelumnya berharokat
pathah , jadi ‫ت‬ ‫ لغلزا م‬terjadilah ‫ي‬ ‫( االمتالقاَء النساَاكنلي م ا‬bertemunya dua hurup yang sukun) yakni
‫ر‬
alip dan ta, kemudian alip dibuang jadi ‫ت‬ ‫ لغلز م‬.
- َ‫غزلتا‬
‫ لل‬asalnya َ‫ لغلزلولتا‬, lalu ‫ و‬ditukar dengan alip , jadi َ‫ لغلزالتا‬,kemudian alip dibuang , jadi
َ‫ لغلزلتا‬. Alasan membuang alip pada َ‫ لغلزلتا‬adalah karena seakan-akan bertemunya dua
hurup yang sukun ( alip dan ta ) , karena berharokatnya "ta” itu baru, sedangkan
sesuatu yang baru dianggap tidak ada . Dengan demikian ‫ت‬ nya dianggap sukun.

{ َ‫} إالذا انميلفتللح لماَ قل ميبيللها‬


“Dibuangnya lam fi’il itu dengan syarat hurup yang sebelumnya berharokat pathah”.
{ َ‫ت للرم الافمعال اف لغ مايلها‬
‫} لوتليثمبر ر‬
“Lam fi’il ditetapkan pada selain wazan َ‫ فليلعلتلا‬, ‫ت‬ ‫ فليلعل م‬, ‫“ فليلعلروا‬.
‫ت‬ ‫لغزو ا‬
{ ‫لغلزمورلتاَ لغلزموترنن لغلزمو ر‬ ‫ت‬ ‫لم‬ ‫لغلزمورمت‬ َ‫ت لغلزمورلتا‬ ‫ت لغلزلتاَ لغلزمولن لغلزمو ل‬ ‫لغلز م‬ ‫لغلزموا‬ ‫فليتليرقمورل لغلزا لغلزلوا‬
َ‫ت لرلمميِيلنا‬ ‫رميِ ا‬
‫ت لرلمميِ ر‬
‫لرلمميِترلماَ لرلمميِ ر ن‬ ‫ت‬ ‫لل م‬ ‫لرلميِترمم‬ َ‫ت لرلمميِترلما‬ ‫ي لرلمميِ ل‬‫ت لرلملتاَ لرلم م ل‬
‫لرلم م‬ ‫لرلمموا‬ َ‫ لرلمى لرلمليِا‬. َ‫لغلزمولنا‬

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


Penjelasan Nahwu Shorof 51

‫لراضميِ ر ن‬
‫ت‬ َ‫ت لراضميِترلما‬‫ضوا راضيِت راضيِلتاَ راضي راضيِت راضيِترماَ راضيِترم راضيِ ا‬ ‫ا‬
‫ لرضلي لرضليِاَ لر ر م ل ل م ل ل ل م ل ل م ل ل م ل ل م م ل م‬.
‫ا‬
‫ا‬
‫لسررموا ال‬ ‫ك لسررلو لسررلوا‬ ‫ت لراضميِيلناَ لولكلذال ل‬ ‫ا‬
‫}لرضميِ ر‬
‫ضوا وسروا للنن واو ال ن ا‬ ‫ت لماَ قليمبل وااو ال ن ا ا ا‬
‫ضم ماي إالذا اتن ل‬
‫صلل‬ ‫لل‬ ‫ت ف لر ر ل ل ر‬
‫ضممم ل ا‬
‫ضممي ف لغلزموا لولرلمموا لو ل ل‬ ‫لل‬ ‫} لوإانلناَ فليتلمح ل‬
{ ‫ف اللنام فلاإان انميلفتللح لماَ قل ميبيللهاَ أربماقلي لعللى اللفمتاح‬
‫ص بيعلد حمذ ا‬ ‫ا‬
‫باَلفمعال النناَق ا ل م ل‬
‫اا‬
“kamu mematahkan hurup sebelum wau dlomir pada kata ‫غزوا‬
‫ لل م‬dan ‫ لرلمموا‬dan
mendlomahkannya pada kata ‫ضوا‬
‫ لر ر م‬dan ‫ لسررموا‬, karena apabila wau dlomir bertemu
dengan fi’il naqish (setelah membuang lam fi’il) , maka hurup tersebut tetap pathah”.

Maksudnya
Apabila fi’il naqish sudah dimasuki wau dlomir dan hurup sebelum wau dlomir
tersebut dipathahkan , maka hurup tersebut tetap pathah .
Contoh ; ‫لغلزموا‬ hurup sebelum wau dlomir adalah ‫ز‬
‫لرلمموا‬ hurup sebelum wau dlomir adalah ‫م‬
‫ا‬
‫} لوإاان انم ر‬
‫ضنم ألمو ركسلر ر‬
{ ‫ضنم‬
Tetapi apabila hurup sebelum wau tsb.dlomah atau kasroh, maka dlomahkan saja
hurup tersebut . Contoh yang sebelumnya dlomah : ‫لسررموا‬
Contoh yang sebelumnya kasroh : ‫ضموا‬
‫لر ر‬
{‫ي‬ ‫ت الليِاَء للتالقاَاء النساَاكنلي م ا‬
‫ض وحاذفل ا‬‫ا‬ َ‫ضا‬ ‫ال‬ ‫ل‬ ‫ت حرلكةر النيِاَاء إا‬ ‫ا ا‬
‫} لوأل م‬
‫ر‬ ‫ر‬ ‫ل‬ ‫ن‬ ‫ل‬ ‫ضموا لرضيِريموا نرقل م ل م‬
‫صرل لر ر‬
‫ لر ر‬asalnya ‫ لراضيِريموا‬kemudian harokat pathah dipindahkan pada ‫ ض‬jadi ‫ضميِيموا‬
‫ضموا‬ ‫لر ر‬
terjadilah ‫( التقاَء الساَكني‬bertemunya dua hurup yang sukun ) yakni ‫ ي‬dan ‫ و‬, kemudia ‫ي‬
‫ر س‬
dibuang , jadi ‫ضوا‬
‫ لر ر م‬.
‫ا‬ ‫ا‬
‫ف‬
‫ت اللل ر‬ ‫صا‬
‫ب لوتليثمبر ر‬ ‫ضاَارعر فليترمسلكرن اللنرم اممنهر اف النرفماع لورمتلذ ر‬
‫ف اف اللمزم لوتريمفتلرح الليِاَءر لواللوارو اف الن م‬ ‫} لوألنماَال ل‬
"Adapun fi’il mudlori, apabila sedang ropa, maka lam fi’ilnya harus disukunkan dan ‫ ر‬lam
fi’il itu dibuang apabila sedang jazm . ‫ و‬dan ‫ ي‬apabila sedang nashob dipathahkan
dan alip ditetapkan”.

Maksudnya
Lam fi’il mudlori mu’tal lam- baik alip , wau atau ya - apabila sedang ropa , maka
lam fi’il tersebut disukunkan
‫ا‬
Contoh ‫ضى‬‫ يليمر ل‬, ‫ ليملشى‬, ‫ يلمدارمي‬, ‫ يليمرممي‬, ‫ يلمدعرمو‬, ‫ يليمغرزمو‬.
-‫ ييمغزو‬asalnya ‫ ييمغزو‬kemudian ‫ و‬disukunkan karena ‫ثالقاَمل‬
‫ل رم‬ ‫ل رر‬ (berat)

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


Penjelasan Nahwu Shorof 52

-‫ يلمدعرمو‬asalnya ‫ يلمدعررو‬kemudian ‫( و‬lam fi’il ) disukunkan


-‫ ييرامي‬asalnya ‫ ييرامي‬kemudian ‫( ي‬lam fi’il) disukunkan
‫لم م‬ ‫لم ر‬
-‫ يمداري‬asalnya ‫ يمداري‬kemudian ‫( ي‬lam fi’il) disukunkan.
‫ل م‬ ‫ل ر‬
-‫شى‬ ‫ ليم ل‬asalnya ‫ ليملشري‬kemudian ‫ ي‬ditukar dengan alip , karena sebelumnya berharokat
pathah.
-‫ضى‬‫ يليمر ل‬asalnya ‫ضرو‬
‫ يليمر ل‬kemudian ‫ و‬ditukar dengan ‫ ي‬karena ‫و‬ berada diurutan nomor 4 ,

jadi ‫ضي‬
‫ يليمر ل ر‬, kemudian ‫ ي‬ditukar dengan alip jadi ‫ضى‬‫ يليمر ل‬.
Apabila fi’il mudlori naqish tersebut sedang jazm , maka lam fi’ilnya (alip, wau
‫ش‬‫ي‬ ‫ل‬
‫ل‬ , ‫ض‬‫ر‬ ‫ي‬ ‫ي‬ ‫ل‬
‫ل‬ , ‫ا‬
‫ر‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫ل‬‫ل‬ , ‫ لل ييرا‬, ‫ لل يدع‬, ‫لل ييغز‬
‫م‬
atau ya) harus dibuang. Contoh ; ‫م‬ ‫ل‬
‫م لم ل م ل‬ ‫م‬ ‫م ل مر م ل م ر م لم م ل‬ .
Apabila fi’il mudlori naqish tersebut sedang nashob, sedangkan lam fi’ilnya wau
atau ya, maka wau atau ya tersebut harus dipathahkan.Contoh ‫ لمن يليمراملي‬,‫ لن يليمغرزلو لمن‬.

{‫ث‬ ‫ط الاَازم والنناَاصب النريولناَ ا‬


‫ت اسوىَّ نيروان لجاَعاة الؤن ا‬ ‫ا‬
‫ل م ل ل رل‬ ‫ر م‬ ‫} لويرمسق ر ل ر ل‬
“Amil jawazim dan amil nawasib menghilangkan berbagai nun kecuali nun jamak
muannats”. Nun jamak muannats jangan dibuang.

‫ضموا‬ ‫ا‬ ‫ا‬


‫ضليِاَ للم يليمر ل‬
‫ض للم يليمر ل‬
‫يليمغرزلوا للم يليمغرزموا لوللم يليمرم للم يليمرمليِاَ للم يليمررمموا لوللم يليمر ل‬ ‫} فليتليرقمورل للم يليمغرز للم‬
{ َ‫ضليِا‬
‫ضى لولمن يليمر ل‬ ‫لولمن يليمر ل‬ ‫لولمن يليمغرزلو لولمن يليمراملي‬

‫لوفامعال اللوااحلدةا اللخاَطلبلاة‬ ‫جاَلعاة اللذركموار‬ ‫ث ورتلذ ر ا ا‬


‫ف ممن فمعال لل‬ ‫جاَلعاة االلناَ ا ل م‬ ‫ت للرم الافمعال اف فامعال االثمينلي م ا‬
‫ي لو لل‬ ‫} لوتليثمبر ر‬
‫ر‬
{
“Fa fi’il pada fi’il tatsniyah harus ditetapkan (jangan dibuang) seperti ‫ن‬ ‫ رهاَ ييمغزوا ا‬, begitu
‫ل ل رل‬
pula pada fi’il jamak muannats seperti ‫ن‬ ‫ رهنن يليمغرزمو ل‬. tapi kalau pada jamak mudzakar dan
muannats mufrod mukhotob , lam fi’il tersebut harus dibuang”. Contoh ‫ت‬ ‫ ألنم ا‬, ‫هم ييمغزولن‬
‫ر م ل رم‬
‫ تليمغازيملن‬.
‫} فليتليرقمورل يليمغرزمو يليمغرزلواان يليمغرزمولن تليمغرزمو تليمغرزلواان يليمغرزمولن تليمغرزمو تليمغرزلواان تليمغرزمولن تليمغازيملن تليمغرزلواان تليمغرزمولن‬
{ ‫ألمغرزمو نليمغرزاو‬
-‫ن‬‫ رهمم يليمغرزمو ل‬asalnya ‫ يليمغرزرومولن‬kemudian dlomah pada wau dipindahkan pada ‫ ز‬setelah
membuang harokat pada ‫ ز‬, jadi

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 53‬‬

‫يليمغرزمومولن‬ ‫‪terjadilah‬‬ ‫التقاَءر السساَكني‬ ‫‪(bertemunya dua hurup yang sukun) antara wau lam fi’il‬‬

‫‪dan wau jamak , kemudian dibuang wau lam fi’il , jadi‬‬ ‫يليمغرزمولن‬ ‫‪.‬‬

‫‪-‬‬ ‫ألنم ا‬
‫ت تليمغازيملن‬ ‫‪ setelah‬ز ‪ dipindahkan pada‬و ‪ lalu harokat kasroh pada‬تليمغرزاويملن‬
‫‪asalnya‬‬

‫‪ , lalu wau dibuang karena bertemu dua hurup yang‬تليمغازويمن ‪ ,jadi‬ز ‪membuang harokat‬‬
‫م ل‬
‫‪ .‬تليمغازيمن ‪sukun (wau lam fi’il dan ya dlomir) , jadi‬‬
‫ل‬
‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫ب والغليِباة لا‬
‫ا ا‬ ‫ا‬ ‫ظ ل ا‬ ‫اا‬
‫جميِيرعاَ لوالتنيمقديميرر فميِاهلماَ رممتلل ر‬
‫ف فليلومزرن لجماع‬ ‫جاَلعة اللذركموار لوااللناَث اف اللطاَ ل مل‬ ‫} لويلمستلاومي فميِه لمف ر ل‬
‫اللذنكار ييمفعولن تليمفعولن وومزرن لجماع الؤن ا‬
‫ث يليمفعرمللن تليمفعرمللن {‬ ‫رل‬ ‫ر ل رم رم لل‬
‫‪“ jamak mudzakar dan jamak muannats baik ghoib maupun mukhotobnya , sama‬‬
‫‪lapadznya tapi perkiraannya berbeda . Wazan jamak mudzakar adalah‬‬ ‫يليمفعرمولن‬ ‫‪dan‬‬ ‫تليمفعرمولن‬
‫‪dan wazan jamak muannats adalah‬‬ ‫يليمفعرمللن‬ ‫‪dan‬‬ ‫تليمفعرمللن‬ ‫‪.‬‬

‫‪Contoh‬‬ ‫ألنميترمم تليمغرزمولن ‪ keduanya sama lapadznya , begitu pula‬رهنن يليمغرزمولن ‪ dan‬رهمم يليمغرزمولن‬
‫ن ‪dan‬‬ ‫ت تليمغرزمو ل‬ ‫‪ adalah‬ألنميترمم تليمغرزمولن ‪ dan‬رهمم يليمغرزمولن ‪ namun berbeda perkiraannya. Wazan‬ألنمي ر ن‬
‫ت تليمغرزمولن ‪ dan‬رهنن يليمغرزمولن ‪ karena lam fi’ilnya dibuang sedangkan wazan‬تليمفعرمولن ‪ dan‬يليمفعرمولن‬ ‫ألنمي ر ن‬
‫‪ karena lam fi’ilnya tidak dibuang.‬تليمفعملن ‪ dan‬ييمفعملن ‪adalah‬‬
‫لرل‬ ‫رل‬
‫ي ألمراممي‬ ‫ا ا ا‬
‫ي تليمرمليِاَن تليمرم م ل‬
‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬
‫ي تليمرممي تليمرمليِاَن تليمررممولن تليمرم م ل‬
‫ا ا ا‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬
‫} لوتليرقمورل يليمرممي يليمرمليِاَن يليمررممولن تليمرممي تليمرمليِاَن يليمرم م ل‬
‫نليمراممي {‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫ضوا {‬ ‫صرل تليمررممولن تليمرميِريمولن فليلفلعلل باه لماَ فليلعلل بالر ر‬‫} لوأل م‬
‫ن ‪Asal‬‬ ‫‪ setelah‬م ‪ , lalu harokat dlomah dipindahkan pada‬تليمراميِريمولن ‪ adalah‬تليمررممو ل‬
‫ن ‪ , jadi‬م ‪membuang harokat‬‬ ‫‪ dibuang karena bertemu dua hurup yang‬ي ‪ kemudian‬تليمررمميِيمو ل‬
‫‪sukun.‬‬
‫} لولهلكلذا رحمكرم ركصل لماَ لكاَلن قليمبلل للاماه لممكرسموررا لكيِليمهادمي لوييرلناَاجمي لويليمرلاتمي لويليمع لاتمي لويليمن لابمي لويلمستلمداعمي‬
‫لويليمرلعاومي لويليمعلرموارمي {‬
‫‪Mengelal fi’il mudlori yang sebelum lam fi’ilnya dikasrohkan seperti cara mengelal‬‬
‫‪lapadz‬‬ ‫‪ ,‬ييرلناَاجمي ‪ ,‬يليمرلاتمي ‪ . Contoh‬يليمراممي‬ ‫‪ dsb.‬يليمهادمي‬
‫تليمهادلياَان تليمهردمولن تليمهاديملن تليمهادلياَان تليمهاديملن‬ ‫يليمهادلياَان يليمهردمولن تليمهادمي تليمهادلياَان يليمهاديملن تليمهادمي‬ ‫‪ ㅍ‬يليمهادمي‬
‫نليمهادمي ‪.‬‬ ‫ألمهادمي‬

‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬


‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 54‬‬

‫ي تريلناَاجليِاَان‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬
‫ي تريلناَجمي تريلناَجليِاَن تريلناَرجمولن تريلناَج م ل‬
‫ا‬ ‫ا ا ا‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬
‫‪ ㅎ‬ييرلناَجمي ييرلناَجليِاَن ييرلناَرجمولن تريلناَجمي تريلناَجليِاَن ييرلناَج م ل‬
‫ا‬
‫ي أرلناَاجمي نيرلناَاجمي ‪.‬‬ ‫ا‬
‫تريلناَج م ل‬
‫ي‬ ‫ا ا ا‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬ ‫ا ا ا‬ ‫ا ا‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬
‫ي تليمرلتليِاَن تليمرلت م ل‬ ‫ي تليمرلتمي تليمرلتيِاَلن تليمرلترمولن تليمرلت م ل‬ ‫‪ ㄱ‬يليمرلتمي يليمرلتليِاَن يليمرلترمون تليمرلتمي تليمرلتليِاَن يليمرلت م ل‬
‫ألمرلاتمي نليمرلاتمي ‪.‬‬
‫‪ ㄴ‬يليمع لاتمي يليمع لاتلياَان يليمعتليررمولن تليمع لاتمي تليمع لاتلياَان يليمع لاتيملن تليمع لاتمي تليمع لاتلياَان تليمعتليررمولن تليمع لاتيملن تليمع لاتلياَان تليمع لاتيملن‬
‫ألمع لاتمي نليمع لاتمي ‪.‬‬
‫‪ ㄷ‬يليمن لابمي يليمن لابلياَان يليمنبليررمولن تليمن لابمي تليمن لابلياَان يليمن لابيملن تليمن لابمي تليمن لابلياَان تليمنبليررمولن تليمن لابيملن تليمن لابلياَان تليمن لابيملن‬
‫ألنمي لابمي نيلمن لابمي ‪.‬‬
‫ي تلمستلمداعمي تلمستلمداعليِاَان تلمستلمدعرمولن‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬
‫‪ ㄹ‬يلمستلمدعمي يلمستلمدعليِاَن يلمستلمدعرمولن تلمستلمدعمي تلمستلمدعليِاَن يلمستلمدع م ل‬
‫ا‬
‫ي ألمستلمداعمي نلمستلمداعمي‪.‬‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬
‫ي تلمستلمدعليِاَن تلمستلمدع م ل‬
‫ا‬
‫تلمستلمدع م ل‬
‫‪ ㅁ‬يليمرلعاومي يليمرلعاولياَان يليمرلعرومولن تليمرلعاومي تليمرلعاولياَان يليمرلعاويملن تليمرلعاومي تليمرلعاولياَان تليمرلعرومولن تليمرلعاويملن تليمرلعاولياَان‬
‫تليمرلعاويملن ألمرلعاومي نليمرلعاومي‪.‬‬
‫‪ ㅂ‬يليمعلرموارمي يليمعلرموارلياَان يليمعلرموررمولن تليمعلرموارمي تليمعلرموارلياَان يليمعلرمواريملن تليمعلرموارمي تليمعلرموارلياَان تليمعلرموررمولن تليمعلرمواريملن‬
‫تليمعلرموارلياَان تليمعلرمواريملن ألمعلرموارمي نليمعلرموارمي‪.‬‬

‫ي‬
‫ضمل‬
‫ضمولن تليمر ل‬‫ضليِاَان تليمر ل‬ ‫ضى تليمر ل‬ ‫ي تليمر ل‬ ‫ضليِاَان يليمر ل‬
‫ضم ل‬ ‫ضى تليمر ل‬‫ضمولن تليمر ل‬ ‫ضليِاَان يليمر ل‬ ‫ضى يليمر ل‬ ‫} لوتليرقمورل يليمر ل‬
‫ضى {‬ ‫ضى نليمر ل‬ ‫ي ألمر ل‬ ‫ضليِاَان تليمر ل‬
‫ضم ل‬ ‫تليمر ل‬
‫ضى‪-‬‬ ‫ضرو ‪ asalnya‬يليمر ل‬ ‫‪ karena setiap wau yang berada‬ي ‪ ditukar dengan‬و ‪ kemudian‬يليمر ل‬
‫ضي ‪diurutan ke empat atau lebih, harus ditukar dengan “ya”, jadi‬‬
‫‪ ditukar‬ي ‪ kemudian‬يليمر ل ر‬
‫ضى ‪dengan alip karena sebelumnya berharokat pathah, jadi‬‬ ‫‪ .‬يليمر ل‬
‫ن‪-‬‬
‫ضمو ل‬
‫ضرومولن ‪ asalnya‬يليمر ل‬ ‫‪ kemudian wau lam fi’il ditukar dengan alip karena wau berada di‬يليمر ل‬
‫ن ‪nomor urut ke 4 , jadi‬‬ ‫ضيِريمو ل‬
‫‪ ditukar dengan alip karena sebelumnya‬ي ‪ , kemudian‬يليمر ل‬
‫ن ‪berharokat pathah , jadi‬‬ ‫ضاَمو ل‬‫ي ‪ terjadilah‬يليمر ل‬ ‫‪ (bertemunya dua hurup yang‬التقاَء الساَاكنلي م ا‬
‫ر س‬
‫ن ‪sukun) yakni alip dan wau dlomir, kemudian alip dibuang , jadi‬‬ ‫ضمو ل‬ ‫‪ .‬يليمر ل‬
‫ا‬
‫صاَلب لويليتليلقمللسى {‬ ‫س يليتللمنطى لويليتل ل‬‫} لولهلكلذا قليِاَ ر‬
‫طى ‪Mengelal‬‬ ‫ضى ‪ dan yang lainnya sama seperti mengelal‬يليتللم ن‬ ‫‪ .‬يليمر ل‬
‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬
‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 55‬‬

‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬


‫ي تليتللمنطى تليتللمطنليِاَن تليتللمطنمولن تليتللمطنم ل‬
‫ي‬ ‫‪ ㅅ‬يليتللمنطى يليتللمطنليِاَن يليتللمطنمولن تليتللمنطى تليتللمطنليِاَن يليتللمطن م ل‬
‫ي أللتلنطى نليتللمنطى ‪.‬‬ ‫ا‬
‫تليتللمطنليِاَن تليتللمطن م ل‬
‫ي‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫صاَبلي م ل‬
‫صاَبليمولن تليتل ل‬ ‫صاَبليليِاَن تليتل ل‬
‫صاَلب تليتل ل‬
‫ي تليتل ل‬ ‫صاَبلي م ل‬
‫صاَبليليِاَن يليتل ل‬
‫صاَلب تليتل ل‬
‫صاَبليمولن تليتل ل‬
‫صاَبليليِاَن يليتل ل‬
‫صاَلب يليتل ل‬ ‫‪ ㅇ‬يليتل ل‬
‫ا‬
‫صاَلب‪.‬‬
‫صاَلب نليتل ل‬ ‫ي ألتل ل‬ ‫صاَبلي م ل‬
‫صاَبليليِاَن تليتل ل‬
‫تليتل ل‬
‫ي تليتليلقمللسى تليتليلقمللسليِاَان تليتليلقمللسمولن‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫‪ ㅈ‬يليتليلقمللسى يليتليلقمللسليِاَن يليتليلقمللسمولن تليتليلقمللسى تليتليلقمللسليِاَن يليتليلقمللس م ل‬
‫ي لأتليلقمللسى نليتليلقمللسى‪.‬‬ ‫ا‬
‫ي تليتليلقمللسليِاَن تليتليلقمللس م ل‬‫تليتليلقمللس م ل‬
‫ف فليلومزرن‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ث اف باَ ا ا‬ ‫ب لكلمفاظ الماع الؤن ا‬ ‫ث اف الالطاَ ا‬ ‫ظ الوااحلدةا الؤن ا‬
‫ضى لوالتنيمقديميرر رممتلل ر‬ ‫ب يليمرمي لويليمر ل‬ ‫ل‬ ‫ل م رل‬ ‫رل‬ ‫} لولمف ر ل‬
‫ي لولومزرن اللمماع تليمفعامللن لوتليمفلعمللن {‬ ‫ا ا ا‬
‫ي لوتليمفلع م ل‬
‫اللواحلدة تليمفع م ل‬
‫ييرامي ‪“mufrod muannats mukhotob sama lapadznya dengan jamak muannats dalam bab‬‬
‫لم م‬
‫ضى ‪dan‬‬ ‫ا‬
‫يليمرممي ‪ .namun perkiraannya berbeda. Wazan untuk mufrod muannats bagi‬يليمر ل‬
‫ي ‪adalah‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ضى ‪ dan bagi‬تليمفع م ل‬ ‫ي ‪ adalah‬يليمر ل‬ ‫يليمرممي ‪ , sedang kan wazan jamaknya bagi‬تليمفلع م ل‬
‫ضى ‪ dan bagi‬تليمفعاملن ‪adalah‬‬ ‫ي ‪ adalah‬يليمر ل‬ ‫‪ .‬تليمفلع م ل‬
‫ل‬
‫ا ا‬ ‫ا‬ ‫) تليمفعاملن ‪ ( wazan‬ألنمي ن ا‬
‫ي ; ‪Contoh‬‬ ‫ي ‪ ( wazan‬ألنمت تليمرم م ل‬ ‫ي ‪ ) ,‬تليمفع م ل‬ ‫ت تليمرم م ل‬ ‫ر‬ ‫ل‬
‫ي‬ ‫ألنم ا‬ ‫) تليمفلعمللن ‪ ( wazan‬ألنمي ر ن‬
‫ضم ل‬ ‫ت تليمر ل‬ ‫ي ‪( wazan‬‬ ‫ي ‪ ) ,‬تليمفلع م ل‬‫ضمل‬ ‫ت تليمر ل‬
‫ا ا‬ ‫ا‬
‫ي ‪ asalnya‬ألنمت تليمرم م ل‬
‫ي‪-‬‬ ‫‪ setelah‬م ‪ kemudian harokat kasroh dipindahkan pada‬تليمرميِا م ل‬
‫ا‬
‫ي ‪ , jadi‬م ‪membuang harokat‬‬ ‫‪ kemudian ya yang pertama (lam fi’il) dibuang karena‬تليمرميِا م ل‬
‫‪bertemunya dua hurup yang sukun.‬‬
‫ألنم ا‬
‫‪-‬‬ ‫ي‬
‫ضمل‬
‫ت تليمر ل‬ ‫‪asalnya‬‬ ‫ضيِا م ل‬
‫ي‬ ‫تليمر ل‬ ‫‪kemudian ya yang pertama ditukar dengan alip karena‬‬

‫‪sebelumnya berharokat pathah, jadi‬‬ ‫ضاَيملن‬


‫تليمر ل‬ ‫‪kemudian alip pengganti‬‬ ‫ي‬ ‫‪dibuang karena‬‬
‫‪bertemunya dua hurup yang sukun.‬‬
‫} لواللممرر اممنيلهاَ ارمغرز ارمغرزلوا ارمغرزوا ارمغازمي ارمغرزلوا ارمغرزمولن ارمغرزلونن ارمغرزلواصن ارمغرزنن ارمغازنن ارمغرزلواصن ارمغرزمولناَصن‬
‫ي{‬ ‫اارام ااراميِاَ اارموا اارامي ااراميِاَ اارامي اارض اارضيِاَ اارضوا اارضي اار ا‬
‫ضمل‬
‫ضليِاَ امر ل‬
‫م م ل م ر م م م م ل م م ل م ل م لل م ل م م ل م م ل‬
‫ي{‬ ‫ضلن‬ ‫ت اللنم الحرذوفلة فليقملت ارمغزونن واارام ن ا‬ ‫} وإالذا دخلت عليِاه نيرورن التنأمكايِاد أراعيِلد ا‬
‫ي امر ل‬ ‫ر ل م م ر ر ر رل ل م ل‬ ‫م م‬ ‫ل لل م لم م‬
‫‪Apabila fi’il amar tersebut dimasuki nun taukid , maka lam fi’il yang dibuang tadi‬‬
‫غز ‪harus dikembalikan lagi , seperti‬‬
‫‪ ) diadakan lagi .‬و ( ‪ lam fi’ilnya‬ارمغرزلونن ‪ menjadi‬ار م ر‬
‫غز ‪Contoh lapadz‬‬
‫‪ dimasuki nun taukid tsaqilah‬ار م ر‬
‫ارمغرزلونن ارمغرزلواصن ارمغرزنن ارمغازنن ارمغرزلواصن ارمغرزمولناَصن‬
‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬
Penjelasan Nahwu Shorof 56
Dimasuki nun taukid khofifah
‫ارمغرزلومن ارمغرزمن ارمغازمن‬
‫اامررممن اامراممن‬ ‫ي‬ ‫اا‬ ‫اا‬ ‫اا اا‬ ‫ا‬ ‫اا‬
‫امرمليِاَصن امررمنن امرمنن امرمليِاَصن امرمميِيلناَصن امرم ل م‬ ‫ اامرام ل ن‬ㅊ
‫ي‬
‫ا‬ ‫اارض ا‬ ‫ا‬ ‫اارضيِاَصن اارضونن اارضا ن ا‬ ‫ا‬
‫ضا م‬
.‫ي‬ ‫ضرومن امر ل‬
‫ي امر ل‬ ‫م للم‬ ‫ضميِيلناَصن‬
‫ضليِاَصن امر ل‬
‫ي امر ل‬ ‫م لل م ل ر م ل‬ ‫ي‬
‫ضلن‬‫ امر ل‬ㅋ
Tentang Isim Fa’il

‫ك لراةم لولرا ة‬ ‫ا‬ ‫} لوامسرم اللفاَاعال اممنيلهاَ لغاَةز لغاَازلياَان لغاَرزمولن لغاَازيلةر لغاَازيليلتاَان‬
{‫ض‬ ‫ت لغلواةز لولكلذال ل‬
‫لغاَازلياَ ر‬
Isim fa’il dari fi’il-fi’il di atas adalah ‫ن‬ ‫لغاَازياَ ا‬ ‫ لغاَةز‬dst. begitu pula ‫ لراةم‬dan ‫ض‬ ‫ لرا ة‬.
‫ل‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ لراةم لرامليِاَان لرارممولن لراميِلةر لراميِللتاَان لرامليِاَ ر‬ㅌ
‫ت لرلواةم‬
‫ت لرلوا ة‬
‫ض‬ ‫ضمولن لرااضيِلةر لرااضيِللتاَان لرااضليِاَ ر‬ ‫ض لرااضليِاَان لرا ر‬ ‫ لرا ة‬ㅍ

‫ت الواو لياَء لاتلطللرفالهاَ وانماكساَار لماَ قل ميبيللهاَ لكماَ قرلابل م ا‬


‫ة ا ا ا‬
{ ‫ي‬ ‫ت ف غراز ل‬ ‫ل‬ ‫ل ل‬ ‫صرل لغاَز لغاَزرو قرلبل ل ر ر‬ ‫} لوأل م‬
Lapadz ‫غاَةز‬
‫ ل‬asalnya adalah ‫ لغاَازرو‬, kemudian ‫ و‬ditukar dengan ‫ ي‬karena wau
berada diakhir dan sebelumnya berharokat kasroh , jadi ‫غاَازي‬
‫ ل ر‬kemudian dlomah pada ‫ي‬
dibuang karena tsiqol ( berat ) jadi ‫غاَازيمن‬
‫ ل م‬terjadilah bertemunya dua hurup yang sukun
antara ‫ ي‬dan tanwin ( tanwin digambarkan dengan hurup nun ) , kemudian ‫ ي‬dibuang ,

jadi ‫غاَةز‬
‫ ل‬sebagaimana ‫ و‬juga ditukar dengan ‫ ي‬pada lapadz ‫ي‬ ‫ غراز ل‬yang asalnya ‫ غرازلو‬.
{ ‫ث فليمرعر اللذنكار لوالنتاَءر لطاَارئلةر‬
‫} رثن لقاَلروا لغاَازيلةر للنن اللؤن ل‬
‫ر‬ ‫ر‬
“Kemudian para ulama mengatakan lapadz ‫غاَازيةر‬
‫ل ل‬ karena muannats cabang dari

mudzakar sedangkan ‫ ة‬datangnya baru “.

Maksudnya
sebagaimana telah diketahui bahwa kata ‫لغاَةز‬ asalnya adalah ‫لغاَازرو‬ lalu wau ditukar

dengan ‫ي‬ dengan alasan wau berada diakhir kata. Yang jadi masalah adalah kenapa

para ulama shorop mengatakan lapadz ‫لغاَازيلةر‬ (untuk muannatsnya ) tidak mengatakan

‫لغاَازلوةر‬ , padahal wau di sana tidak berada di akhir .


Jawabannya :
1. karena lapadz ‫ لغاَازيلةر‬cabang dari ‫( لغاَةز‬untuk mudzakar) sedangkan cabang biasanya
mengikuti induk (‫غاَةز‬ ‫ ) ل‬dimana pada kata ‫ لغاَةز‬juga , waunya ditukar dengan ‫ ي‬.
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 57

2. Karena ‫ة‬ yang ada pada ‫لغاَازيلةر‬ datangnya baru dan asalnya juga tidak ada . sedangkan

sesuatu yang datangnya baru diannggap tidak ada . Jadi ‫و‬ yang berada pada kata ‫لغاَازيلةر‬
seakan-akan berada di akhir. Dengan demikian, maka wau ditukar dengan ‫ي‬ .

Tentang Isim Maf’ul

{ ‫ي لممغرزيو‬‫} لوتليرقمورل اف المفعرموال املن اللوااو ص‬


‫ل‬
Isim maf’ul dari kata ‫غزا‬ ‫و‬‫ز‬ ‫غ‬‫م‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ز‬ ‫غ‬ ‫م‬
‫لل‬ adalah ‫ل مري‬ . Asalnya
‫ل مر م ر‬ kemudian wau yang pertama

diidghomkan , jadi ‫ ممغزيو‬.


‫لر‬
Contoh lain ‫ مرجيو‬dari َ‫لرلجا‬
‫لم ر‬
‫لممدعريو‬ dari َ‫عا‬ ‫لد ل‬
‫ب اللوارو لياَءر لويرمكلسرر لماَ قل ميبيللهاَ للنن اللوالو لوالليِاَءل إالذا امجتللملعلتاَ اف لكلالمةة لوااحلدةة لوالرمولل‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬
‫} لوملن الليِاَئصي لممرميي تريمقل ر‬
{ ‫ت الليِاَءر اف الليِاَاء‬ ‫ت الواو ياَء وارمداغم ا‬ ‫ا ا ا‬
‫ممنيرهلماَ لساَكنلةر قرلبل ل ر ل ر ل ل‬
‫ا‬
“Isim maf’ul dari naqis “ya” ( ‫ ) رمى‬adalah ‫ي‬ ‫ا‬
‫لل‬ ‫ لممرم ي‬. Wau ditukar dengan “ya” , karena
apabila wau dan ya berkumpul dalam satu kata dan hurup yang pertamanya sukun ,
mka wau harus ditukar dengan ya kemudian ya yang pertama diidghomkan pada ya
yang kedua “.
- ‫لممراميي‬ asalnya ‫ي‬
‫لممررممو ر‬ kemudian wau ditukar dengan ‫ي‬ karena wau dan ya berkumpul

dalam satu kata , jadi ‫لممررمميِري‬ kemudian ya yang pertama diidghomkan

pada ya yang kedua , jadi ‫لممررميي‬ , kemudian harokat dlomah ditukar dengan harokat

kasroh supaya cocok dengan hurup ya , jadi ‫ لممراميي‬.


{ ‫ي لعرديو لواملن الليِاَئاصي بلغايي‬
‫} لوتليرقمورل اف فليعرموةل املن اللوااو ص‬
Isim fa’il yang berwazan ‫ل‬
‫ فليعرمور‬dari naqish ‫ و‬contohnya seperti ‫ لعرديو‬,asalnya ‫ لعردمورو‬,
lalu wau yang pertama diidghomkan pada wau yang ke dua.
Dan dari naqish ya contohnya ‫ي‬ ‫بلغايي‬
‫ بليغرمو ر‬kemudian ‫ و‬ditukar dengan ‫ ي‬karena
. Asalnya

wau dan ya bertemu dalam satu kata , jadi ‫ بيغرميِي‬kemudian harokat dlomah diganti
‫ل ر‬
dengan kasro supaya cocok dengan hurup ‫ ي‬.jadi ‫ي‬ ‫ا‬
‫ بلغ ي‬.
{‫ي‬ ‫بِ لواملن الليِاَئاصي لسار ي‬
‫صا ي‬ ‫} لوتليرقمورل اف فلعاميِةل املن اللوااو ص‬
‫ي ل‬

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 58‬‬

‫‪Contoh isim fa’il dari naqish wau yang berwazan‬‬ ‫فلعاميِرل‬ ‫‪seperti‬‬ ‫صا ي‬
‫بِ‬ ‫ل‬ ‫‪dan dari naqish‬‬

‫‪ya contohnya‬‬ ‫‪ .‬لسار ي‬


‫ي‬
‫بِ‪-‬‬
‫صباميِيرو ‪ asalnya‬ل‬
‫صا ي‬ ‫‪ kemudian wau ditukar dengan ya karena wau dan ya berkumpul pada‬ل‬
‫بِ ‪ kemudian diidghomkan menjadi‬صباميِي ‪satu kata , jadi‬‬ ‫صا ي‬
‫ل ر‬ ‫‪ .‬ل‬
‫ي ‪ kemudian diidghomkan , jadi‬لساريمري ‪ asalnya‬لسار ي‬
‫ي‪-‬‬ ‫‪ .‬لسار ي‬

‫ت لياَءر فليتليرقمورل ألمعلطى‬ ‫ا‬ ‫} والازيرد فايِاه تريمقلب واوه ياَء للنن ركنل واةو وقليعت راباعةر فل ا‬
‫ضنم لماَ قل ميبيللهاَ قرلبل م‬
‫صاَعردا لوللم ير ل‬
‫ل ل لم لل ل‬ ‫ر ل رر ل ر‬ ‫ل لم م‬
‫ييرمعاطي لوامعتللدىَّ يليمعتلادي لوامستليمرلشى يلمستليمراشي {‬
‫‪Pada fi’il tsulatsi mazid, waunya ditukar dengan ya , karena setiap wau yang‬‬
‫‪berada di nomor urut ke 4 atau lebih dan hurup sebelum wau itu tidak didlomahkan,‬‬
‫‪maka wau tersebut ditukar dengan ya . Contoh‬‬ ‫‪ dst.‬ألمعلطى‬
‫طى ‪-‬‬ ‫‪ karena berada di urutan nomor 4 ,‬ي ‪ ditukar dengan‬و ‪ kemudian‬المعطللو ‪ asalnya‬ألمع ل‬
‫عطلي ‪jadi‬‬
‫‪ ditukar dengan alip karena sebelumnya berharokat pathah.‬ي ‪ kemudian‬أل م ل‬
‫طي‪-‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫‪ , lalu dlomah pada ya‬ييرمعطري ‪ , jadi‬ي ‪ ditukar dengan‬و ‪ kemudian‬ييرمعطرو ‪ asalnya‬ييرمع م‬
‫طي ‪dibuang karena berat , jadi‬‬ ‫ا‬
‫‪ .‬ييرمع م‬
‫دىَّ‪-‬‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫امعتل ل‬ ‫دو ‪asalnya .‬‬
‫يليمعتلدي امعتل ل ل‬ ‫دو ‪asalnya‬‬
‫يليمعتل ر‬
‫شى‪-‬‬
‫ا‬ ‫اامستليمرلشلو‬ ‫يلمستليمراشرو ‪ asalnya‬يلمستليمراشي‬
‫امستليمر ل‬ ‫‪asalnya‬‬

‫ا‬
‫طي ‪Mengilalnya sama seperti mengilal‬‬
‫ألمعلطى ييرمع م‬
‫‪ ㅎ‬ألمعلطى ييرمعاطمي إامعلطاَءر رممعرطى فليرهلو رممعةط رممعرطى ألمعاط لل تريمعاط رممعرطى رممعرطى‬
‫‪ ㄱ‬اامعتللدىَّ يليمعتلادمي اامعتالداءر رممعتلردىَّ فليرهلو رممعتلةد رممعتلردىَّ اامعتلاد لل تليمعتلاد رممعتلردىَّ‬
‫‪ ㄴ‬اامستليمرلشى يلمستليمراشمي اامسا متلشاَءر رممستليمرةش رممستليمررشى اامستليمراش لل تلمستليمراش رممستليمررشى رممستليمررشى‪.‬‬
‫ا‬ ‫}وتليرقورل مع ال ن ا‬
‫ك تليلغاَلزيميلناَ لوتليلرالجميِيلناَ {‬
‫ت لولكلذال ل‬‫ت لوامستليمرلشميِ ر‬
‫ت لوامعتللديم ر‬ ‫ضم ماي ألمعطلميِ ر‬ ‫ل م لل‬
‫‪Fi’il madli‬‬
‫‪ ㄷ‬ألمعلطى ألمعطليِاَ ألمعطلوا ألمعطلت ألمعطللتاَ ألمعطلي ألمعطليِت ألمعطليِترماَ ألمعطليِترم ألمعطليِ ا‬
‫ت ألمعطلميِترلماَ‬ ‫م‬ ‫مم‬ ‫مل‬ ‫مل‬ ‫مل‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫ل‬
‫ت ألمعطلميِيلناَ‬
‫ت ألمعطلميِ ر‬
‫ألمعطلميِ ر ن‬

‫‪Fi’il Mudlori‬‬

‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬


‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 59‬‬

‫ي‬ ‫ا ا ا‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬ ‫ا ا ا‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫‪ ㄹ‬ييرمعاطي‬


‫ي تريمعطليِاَن تريمعط م ل‬
‫ي تريمعطمي تريمعطليِاَن تريمعطرمولن تريمعط م ل‬‫ييرمعطليِاَن ييرمعطرمولن تريمعطي تريمعطليِاَن ييرمعط م ل‬
‫نيرمعاطمي ‪.‬‬ ‫أرمعاطمي‬
‫‪Isim Fa’il‬‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪ ㅁ‬رممعةط‬
‫رممعطليِاَان رممعطرمولن رممعطيِلةر رممعطيِللتاَان رممعطليِاَ ر‬
‫ت‬
‫‪Isim maf’ul‬‬

‫‪ ㅂ‬رممعرطى رممعطلليِاَان رممعطلمولن رممعلطاَةر رممعلطاَلتاَان رممعطلليِاَ ر‬


‫ت‬
‫‪Fi’il Amar‬‬
‫ي ألمعاطليِاَصن ألمعطرنن ألمعاطنن ألمعاطليِاَصن ألمعاطميِيلناَصن‬
‫ي ‪ .‬ألمعاط ل ن‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫‪ ㅅ‬ألمعط ألمعطليِاَ ألمعطرموا ألمعطمي ألمعطليِاَ ألمعط م ل‬
‫ي ألمعطرمن ألمعاطمن ‪.‬‬ ‫ألمعاط ل م‬
‫‪III. MU’TAL ‘AIN & LAM‬‬

‫ا‬ ‫ا‬
‫ي‬‫ي يليمقلوىَّ قرينورة لولراو ل‬ ‫} لوييرلقاَرل لهر اللنفميِ ر‬
‫ف اللمقررمورن فليتليرقمورل لشلوىَّ يلمشاومي لشنيِاَ لكلرلمى يليمرمي لرممريِاَ لوقلاو ل‬
‫ا‬
‫ضى {‬ ‫يليمرلوىَّ لرنياَ مثمرل لراضلي يليمر ل‬
‫شيِناَ ‪“Mu’tal ‘ain dan lam suka disebut “ lapip maqrun” seperti‬‬ ‫“ لشلوىَّ يلمشاومي ل‬
‫شوىَّ‪-‬‬
‫ي ‪ asalnya‬ل ل‬ ‫‪ ditukar dengan alip yang berbentuk ya.‬ي ‪ , kemudian‬لشلو ل‬
‫ي ‪ asalnya‬يلمش ا م‬
‫وي‪-‬‬
‫‪ , kemudian dlomah “ya” dibuang sebab berat .‬يلمشاو ر‬
‫شنيِاَ‪-‬‬
‫‪ berkumpul pada satu‬ي ‪dan‬و ‪ karena‬ي ‪ ditukar dengan‬و ‪ , kemudian‬لشمورياَ ‪ asalnya‬ل‬
‫شميِييِاَ ‪kata , jadi‬‬
‫‪ .‬لشنيِاَ ‪ lalu diidghomkan , jadi‬ل ر‬
‫ا‬
‫وي ‪Cara mengelal‬‬
‫ي ‪ dan‬قل ا ل‬ ‫‪ .‬لرضلي ‪ sama dengan cara mengelal‬لراو ل‬
‫} فليرهلو لرنياَرن لوامملرئلةر لرنياَ امثمرل لعطملشاَرن لولعطملشى {‬
‫ن ‪ adalah‬راوي ‪Isim fa’il dari kata‬‬ ‫‪ sebagaimana kata‬لرنياَ ‪ dan untuk muannatsnya‬لرنياَ ر‬
‫ل ل‬
‫‪ untuk mufrod muannats.‬لعطملشى ‪ untuk mufrod mudzkar dan‬لعطملشاَرن‬
‫} لوألمرلوىَّ لكألمعلطى لولحيِالي لكلراضلي لولحني لميلي لحليِاَرة فليرهلو لحيي لولحنيِاَ لولحيِاليِاَ فليرهلماَ لحنيِاَرن لولحيِلوا‬
‫ف{‬ ‫فليهم ألمحيِاَء وليورز حيِوا اباَلتنمخافميِ ا‬
‫ر ل ر ل رم ل ر‬
‫طى ‪ sama dengan lapadz‬ألروىَّ ‪Mentashrif dan mengelal kata‬‬
‫مل‬ ‫لحيِالي ‪ . Lapadz‬ألمع ل‬
‫ضي ‪sama dengan lapadz‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫‪ . Dan‬لحني ‪ bisa juga dibaca idghom menjadi‬لحيِلي ‪ . Lapadz‬لر ل‬
‫‪ (pecat idghom).‬حيِايِاَ ‪ , bisa juga dibaca‬حنيِاَ ‪untuk tatsniyahnya adalah‬‬
‫ل‬ ‫لل‬
‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬
‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 60‬‬

‫‪-‬‬ ‫لحلري‬ ‫‪(untuk isim fa’il) dan untuk tatsniyahnya adalah‬‬ ‫لحنيِاَان‬ ‫‪. Untuk jamaknya adalah‬‬

‫‪kata‬‬
‫ألمحليِاَءر‬ ‫‪. Untuk jamak‬‬ ‫لحني‬ ‫‪adalah‬‬ ‫لحيِلوا‬ ‫‪.‬‬

‫‪Kata‬‬ ‫لحيِلوا‬ ‫‪boleh dibaca takhfif menjadi‬‬ ‫لحيِروا‬ ‫‪(tanpa tasydid).‬‬

‫ض لوألمحليِاَ رمييِامي لولحاَلياَ رلياَيامي لوامستلمحلي يلمستلمحايِي اامستامحليِاَءر {‬


‫} لواللممرر إامحلي لكاَمر ل‬
‫ي ‪Fi’il amar dari kata‬‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ض ‪ seperti kata‬امحلي ‪ adalah kata‬لح ن‬ ‫‪ .‬لرضلي ‪ dari kata‬امر ل‬
‫عل ‪ berwazan‬حاَياَ رياَياي‪-‬‬
‫لل ل م‬ ‫لفاَ ل ل‬
‫‪ ㅇ‬لحاَلي رلياَيامي رلماَلياَرة فليرهلو رلماَةي لولذالك رلماَري لحاَاي لل رلتاَاي رلماَري رلماَي‬
‫ر‬
‫‪ ㅈ‬اامستلمحلي يلمستلمحايِي اامستامحليِاَءر رممستلمحةي رممستلمحري اامستلمحاي لل تلمستلمحاي رممستلمحري رممستلمحري ‪.‬‬
‫ك لالكمسلرةا االمستامعلماَال لكلماَ لقاَلروا لل‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫} لواللممرر اممنهر امستلمحاي لواممنيرهمم لممن يليرقمورل امستللحى يلمستلاحي امستلاح لولذال ل‬
‫ألمدار اف لل ألمدارمي {‬
‫حي ‪Fi’il amar dari kata‬‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫امستللحى ‪ dan ada yang mengatakan‬امستلمحاي ‪ adalah‬امستل م ل‬
‫حي ‪( untuk fi’il madli ) ,‬‬ ‫‪ ( fi’il amar ).‬ااستلاح ‪ (fi’il mudlori) dan‬يستل ا‬
‫لم م‬ ‫م‬
‫ح ‪ seperti pada kata‬ي ‪Membuang‬‬ ‫‪ banyak dilakukan oleh orang Arab seperti‬اامستل ا‬
‫‪ .‬لل ألمداري ‪ yang asalnya‬لل ألمدار ‪pada kata‬‬
‫م‬
‫‪V. MU’TAL FA & LAM‬‬

‫ف المفررمورق تليرقمورل لولقى لكلرلمى يلاقمي يلاقليِاَان يليرقمولن لكيِليمراممي {‬


‫ر‬ ‫} لوييرلقاَرل لهر اللنافميِ‬
‫ل‬
‫‪ cara‬ولقى ‪Mu’tal fa & lam suka disebut fi’il lafif mafruq (terpisah) , seperti kata‬‬
‫ل‬
‫‪ .‬ييرامي ‪ seperti‬ياقي ‪ . Fi’il mudlorinya adalah kata‬رمى ‪mengilalnya seperti kata‬‬
‫لل‬ ‫ل م‬ ‫لم م‬
‫‪ ditukar dengan alip karena sebelumnya berharokat‬ي ‪ kemudian‬وقلي ‪ asalnya‬ولقى‪-‬‬
‫ل‬ ‫ل ل‬
‫‪pathah.‬‬
‫‪-‬‬ ‫يلاقري‬ ‫‪asalnya‬‬ ‫يليموقاري‬ ‫‪lalu‬‬ ‫و‬ ‫‪dibuang karena terletak diantara‬‬ ‫ي‬ ‫‪dan kasroh, jadi‬‬ ‫يلاقري‬
‫‪kemudian dlomah‬‬ ‫ي‬ ‫‪dibuang karena berat , jadi‬‬ ‫‪ .‬يلاقمي‬
‫اولقاَيلةر لواةق لمموقايي اق لل تلاق لمموةق لمموةق امميِيرقى‬ ‫‪ ㅊ‬لولقى يلاقمي‬
‫ي ألقامي نلاقمي ‪.‬‬ ‫ييرقولن تلاقي تلاقيِاَان ياقي تلاقي تلاقيِاَان تليرقولن تلاق ا ا ا‬
‫ي تلقليِاَن تلق م ل‬
‫مل‬ ‫م‬ ‫م ل ل مل م ل‬ ‫لم‬ ‫‪ ㅋ‬يلاقمي يلاقليِاَان‬

‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬


Penjelasan Nahwu Shorof 61

‫ي وييملزمهر رلورق اللاَاء اف الوقم ا‬‫ا ا‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬


{‫ف‬ ‫ل‬ ‫} لوف اللممار ق قليِاَ قريموا اقمي قليِاَ ق م ل ل ل ل ر رم‬
‫ ا‬dst. dan apabila lapadz ‫ اق‬mau diwaqopkan , maka
Fi’il amar dari ‫ ولقى‬adalah ‫ق‬
‫ل‬
wajib memakai “ha” sakat, menjadi ‫ قامه‬.

‫ ا‬asalnya ‫ ااواق‬lalu ‫ و‬dibuangkarena pada fi’il mudlorinyapun dibuang., jadi ‫ اااق‬,lalu


-‫ق‬
‫م‬
hamzah washolnya dibuang karena tidak ada gunanya. Gunanya hamzah washol itu
unutk membantu hurup yang mati diawal kata , sedangkan pada lapadz ‫اااق‬ , hurup

pertamanya ( ‫اق‬ ) berharokat . dengan demikian hamzah washolnya harus dibuang. jadi

‫اق‬ .

Contoh lapip mafruq yang lain ‫ لولف‬, ‫ لولل‬, ‫لولعى‬

{ ‫ي قرمن قامن‬ ‫ا اا‬ ‫ا ا ا‬ ‫} وتليرقورل اف التنأمكايِاد قا ن ا‬


‫ي قليِاَصن قرنن قنن قليِاَصن قميِيلناَصن لواباَللفميِيلفة ق ل م‬ ‫م ل‬ ‫ل م‬
Lapadz ‫ق‬ ‫ ا‬kalau memakai nun taukid menjadi ‫ قايِاَصن‬, ‫ي‬ ‫ قا ل ن‬dst.
‫ل‬
‫ا ا‬ ‫ا‬
{‫ض‬ ‫ضى لواللممرر ممنهر ايملج لكاَمر ل‬ ‫} لوتليرقمورل لوجلي يليمولجى لكلراضلي يليمر ل‬
Mengelal lapadz ‫جي‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ لو ل‬sama seperti mengelal lapadz ‫ لرضلي‬. Dan fi’il amarnya
‫ا‬
adalah ‫ ايمج‬seperti lapadz ‫ض‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫ل‬ ‫( امر ل‬fi’il amar dari ‫) لرضلي‬.
VI. MU’TAL FA & ‘AIN
‫س الءممعتسلل السفاَّةء سوالسعميةن‬ ‫ال ت ة‬
‫ساَّد ء‬
{ ‫ي لويليموةم لولويمةل لولل يرميبيلن اممنهر فامعرل‬
‫} لكيِلي م ة‬
Contoh mu’tal fa & ‘ain seperti ‫ي‬ ‫( يلي م ر‬nama tempat) , ‫ ( يليمورم‬hari ) , ‫( لويمرل‬nama
neraka ) Sedangkan fi’il tidak ada yang terbentuk dari mu’tal fa & ‘ain.

VII. MU’TAL FA, ‘AIN DAN LAM


‫ساَّبةءع الءممعتسلل السفاَّةء سوالسعميةن سواللتةم‬
‫ال ت‬
{‫ي‬‫ك وارو ولياَءر المسلاي اللرفلي م ا‬‫ا‬
‫م‬ ‫} لولذال ل ل ل‬
Contoh mu’tal fa,’ain dan lam : ‫ ياَء‬, ‫ واو‬bagi dua nama hurup hijaiyah.
‫لر ل ر‬

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


Penjelasan Nahwu Shorof 62

- ‫لوارو‬ asalnya ‫لولورو‬ kemudian wau yang kedua ditukar dengan alip karena sebelumnya

berharokat pathah , jadi ‫لوارو‬ .

-
‫لياَءر‬ ‫ يلييِلري‬lalu ‫ ي‬yang kedua ditukar dengan alip karena sebelumnya berharokat
asalnya

pathah, jadi ‫ ياَي‬, kemudian ya yang terakhir ditukar dengan hamzah dengan alasan
‫ل ر‬
‫( اللتنمخافميِ ا‬memperingan ) , jadi ‫ ياَء‬.
‫ف‬ ‫لر‬
‫صةل ةفىِ السممحءمموةز‬
‫فس م‬
PASAL MENERANGKAN LAPADZ YANG BERHAMZAH

‫ا‬ ‫ف ا‬ ‫ف فاعلااه حمكم ال ن ا‬ ‫} حمكم المحمواز اف تل م ا ا‬


‫ف إالذا لوقليلع م‬
‫ت‬ ‫صحميِاح للنن اللمملزلة لحمر ر ل‬
‫صحميِرح لكنيلهاَ قلمد رتلنف ر‬ ‫صريم م ر ر‬ ‫ر ر ل رم‬
{ ‫صى اللملاق‬ ‫لغيِير ألنوةل لل ينهاَ حر ر ا ا‬
‫ف لشديمرد ممن ألقم ل‬ ‫ل لم‬ ‫مل‬
“Hukum fi’il mahmuz dalam mentashrip fa fi’ilnya sama seperti hukukm fi’il shohih ,
karena hamzah itu termasuk fi’il shohih . Namun terkadang hamzah tersebut ditakhfif
(diperingan) apabila terletak bukan dipermulaan . karena hamzah termasuk hurup yang
berat diucapkan yang keluar dari ujung tenggorokan”.

Penjelasan
Mentashrip fi’il mahmuz (yang berhamzah) sama halnya seperti mentashrip fi’il
shohih . Demikian itu pantas karena hamzah termasuk hurup shohih . Tetapi hamzah
mempunyai kekhususan tersendiri yakni hamzah suka ditakhfif (diperingan) , baik
takhfifnya itu dengan jalan ‫ب‬
‫قليمل ر‬ ( menukarkan hurup) atau dengan jalan ‫ف‬
‫لحمذ ر‬
( membuang hurup).
Pentakhfifan hamzah tersebut apabila hamzahnya bukan terletak di permulaan.
Kenapa hamzah suka ditakhfif ? , dikarnakan hamzah termasuk hurup yang berat
diucapkan sebab makhorijulhurupnya (tempat keluarnya) dari ujung tenggorokan.
{ ‫صرر‬ ‫} فليتليرقمورل أللملل يلأمرمرل لكنل ل‬
‫صلر يليمن ر‬
Contoh ‫أللملل يلأمرمرل‬ wazannya seperti ‫صرر‬
‫صلر يليمن ر‬
‫نل ل‬
‫} واللمر أرومل تريمقلب المزةر واوا للنن المزلةيان إالذا التيلقتاَ اف لكلامةة لثاَنايِتيهماَ ساَكانلةر وجب قليملبيهاَ ابر ا‬
‫ف لحمرلكاة‬ ‫ل ل ل ر ل لم‬ ‫ل لر ر ل ل‬ ‫لل‬ ‫لم ل م‬ ‫ل م ر م ر م ر لم ل ل ر‬
{ ‫لماَ قل ميبيللهاَ لكأللملن لوأرمواملن لوإاملياَرن‬
Fi’il amar dari kata ‫ ألمل‬adalah ‫ أرومل‬, asalnya ‫ أرأممل‬lalu hamzah yang kedua
‫لل‬ ‫مر م‬ ‫رم‬
ditukar dengan wau , sebab ada kaidah shorop yang mengatakan bahwa apabila ada dua
hamzah dalam satu kata dan hamzah yang kedua sukun , maka hamzah itu wajib ditukar
dengan hurup yang sesuai dengan harokat yang ada sebelum hamzah. Apabila sebelum
hamzah berharokat pathah , maka hamzah ditukar dengan alip. Apabila sebelumnya
berharokat dlomah, maka hamzah ditukar dengan wau dan apabila sebelumnya
berharokat kasroh, maka hamzah ditukar dengan ya. Contoh ;

- ‫ألملن‬ asalnya ‫ألأململن‬


Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 63

-‫أرمواملن‬ asalnya ‫أرأماملن‬


-‫ن‬‫إاميلاَ ر‬ ‫إاإملماَ ر‬
asalnya ‫ن‬

{ َ‫صال إالذا انميلفتللح لماَ قل ميبيللها‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬


‫} فلاإمن لكاَنلت الرمولل لهملزلة لو م‬
‫صةل تليعرمورد النثاَنيِلةر لهملزرة عمنلد اللو م‬
“apabila hamzah yang pertama hamzah washol, maka yang kedua dikembalikan lagi
pada hamzah ketika diwashol, apabila hurup sebelum hamzah tsb.berharkat pathah”.

Penjelasan
Apabila ada kata yang berhamzah dan hamzah tersebut ditakhfif, seperti ditukar
dengan hurup yang lain dan hamzah yang pertama termasuk hamzah washol, juga
sebelumnya berharokat pathah, maka hamzah yang kedua yang sudah ditukar dengan
hurup yang lain tersebut dikembalikan lagi pada hamzah ketika diwashol . Contoh ‫أرمورممل‬
asalnya ‫أرأمرممل‬ (fi’il amar) . Kata ‫أرمورممل‬ apabila dawashol, maka wau dikembalikan lagi pada
hamzah. Sedang hamzah washolnya dibuang karena terhimpit dengan kata yang lain.
Jadi ‫لوأمرممل‬ jangan dibaca ‫لومورممل‬ (tanpa menukar wau kepada asalnya yakni hamzah).

{ ‫} لولحلذفروا اللمملزلة اممن رخمذ لوركمل لورممر‬


Para ulama telah membuang hamzah (fa fi’il) dari fi’il amar kata ‫( خذ‬ambillah) ,

‫( ركمل‬makanlah) dan ‫( رممر‬perintahlah).

- ‫ رخمذ‬asalnya ‫أرأمرخمذ‬
- ‫ ركمل‬asalnya ‫أرأمركمل‬
- ‫ رممر‬asalnya ‫أرأمرممر‬
{ ‫صللةا‬ ‫ا‬
‫ك اباَل ن‬‫صال لكلقمولاه تليلعاَلل لوأمرممر ألمهل ل‬ ‫} وقلمد لاييِئ وأممر عللى الل ا‬
‫صال عمنلد اللو م‬ ‫م‬ ‫ل م ر ل رم ل‬
Kadang-kadang lapadz ‫ مر‬dibaca secara asli yakni tanpa membuang hamzah . Dibaca
‫رم‬
demikian itu ketika diwashol . Alasan dibaca ‫وأممر‬
‫ ل ر م‬tidak dibaca ‫ لورممر‬karena ada firman
Alloh :‫صللةا‬ ‫ك اباَل ن‬‫( لوأمرممر ألمهل ل‬perintahlah keluargamu untuk melakukan sholat).
‫ا‬
‫ب لولسئْللل يلمسئْلرل لكلمنللع ليمنلرع‬ ‫ب لكلكررلم يلمكرررم لواللممرر أرمورد م‬ ‫ب يلأمرد ر‬ ‫} لوألازلر يلأمازرر لولهنللئ يليمهنلرئ لواللممرر ايمازمر لوألرد ل‬
‫صمورن لولجاَءل لايميِرئ لكلكاَلل يلاكميِرل‬ ‫ا‬
‫صاَلن يل ر‬‫ب و لساَءل يلرسموءر لك ل‬ ‫ب يليرؤ ر‬ ‫لواللممرر امسئْلمل لوليرمورز لساَلل يللساَرل لسمل لو أل ل‬
‫ت واممنيهم من ييرقورل ا‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬ ‫ة ة‬
‫ت‬ ‫فليرهلو لساَء لولجاَء لوأللساَ يلأمرسوا لكلدلعاَ يلمدعرمو لوأللتى يلأمات لكلرلمى يليمرمي لواللممرر ايم ل ر م ل م ل م‬
{ ‫تلمشباميِيرهاَ ابرمذ لوركمل‬
- ‫ل اسألمل‬
‫ا‬
‫ لسأللل يلمسأل ر م‬boleh dibaca ‫ لساَلل يللساَرل لسمل‬.
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 64

- ‫ لساَلل‬asalnya ‫ لسأللل‬lalu hamzah ditakhfif yakni ditukar dengan alip .


-‫ل‬‫ يللساَ ر‬asalnya ‫ يلمسألرل‬lalu pathah dipindahkan pada ‫ س‬, jadi ‫ يللسأمرل‬, kemudian ‫ أ‬ditukarkan
dengan alip , jadi ‫ل‬ ‫ يللساَ ر‬.
‫ا‬ ‫ا‬
- ‫ سل‬asalnya ‫ اسئْلل‬, lalu harokat pathah dipindahkan pada ‫ س‬, jadi ‫ اسأممل‬, kemudian
‫لم‬ ‫م م‬ ‫ل‬
‫ا‬
hamzah ditukarkan dengan alip , jadi ‫ اساَمل‬, kemudian alip dibuang karena bertemunya
‫ل‬
‫ا‬
dua hurup yang sukun (alip dan lam) , jadi ‫ اسل‬, kemudian hamzh washol dibuang , jadi
‫لم‬
‫ لسمل‬.

‫أللتى يلأمات‬ ‫ااي ا‬


‫ت‬ ‫ا‬
‫ت‬
Fi’il amar dari kata adalah ‫م‬ , tetapi ada juga yang mengatakan

(dengan membuang hamzah) . Alasannya karena menyerupai ‫خذ‬ dan ‫ركمل‬ dimana

hamzah pada kata ‫ رخمذ‬dan ‫ ركمل‬juga dibuang.


{ ‫} لولولأىَّ يلئْامي لكلولقى يلاقمي لوأللوىَّ يلأماومي ألنياَ لكلشلوىَّ يلمشاومي لشنيِاَ لواللممرر إايماو لونللأىَّ يليمنلأىَّ لكلرلعى يليمرلعى‬
- َّ‫ ولأى‬asalnya ‫ وألي‬lalu ‫ و‬ditukar dengan alip yang berupa ya karena sebelumnya
‫ل‬ ‫ل ل‬
berharokat pathah.

- ‫ يلئْامي‬asalnya ‫ يليموئاري‬, kemudian wau dibuang karena terletak antara ‫ ي‬dan kasroh , jadi ‫يل‬
‫ ئْاري‬, lalu dlomah ya dibuang karena berat, jadi ‫ يلئْامي‬.
-َّ‫ ألوى‬asalnya ‫ ألوي‬kemudian ya ditukar dengan alip karena sebelumnya berharokat
‫ل‬ ‫لل‬
pathah.
- َ‫ألنيا‬ asalnya َ‫ ألموريا‬lalu wau ditukar dengan ya karena wau dan ya berkumpul pada satu
kata , jadi َ‫ لايمييِا‬, kemudian diidghomkan jadi َ‫ ألنيا‬.
‫ر‬
‫ضاَاراعاه فليلقاَلروا يليلرىَّ يليلرلياَان يليلرمولن‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫} ولكلذا قايِاَس رلأىَّ ييرلأىَّ لاكنن العر ا‬
‫ت لعللى لحمذف اللمملزةا ممن رم ل‬ ‫ب امجتللملع م‬ ‫لل ل‬ ‫ل ل ر ل لم‬
{ َّ‫تليلرىَّ تليلرلياَان يليلريملن تليلرىَّ تليلرلياَان تليلرمولن تليلريملن تليلرلياَان تليلريملن أللرىَّ نليلرى‬
‫ا ا‬ ‫ا‬ ‫ث لمف ر ا ا‬ ‫ب الؤن ا‬ ‫ا‬
‫ي باليِاَئلي م ا‬
‫ي لواللممرع‬ ‫صلرهر تليمرأليا م ل‬
‫ي إامذ أل م‬
‫ظ اللواحلدة لواللمماع لكمن لومزرن اللواحلدة تليلف م ل‬ ‫} واتنيلفلق اف خلطاَ ا رل‬
{ ‫تليلفمللن‬

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


Penjelasan Nahwu Shorof 65

Begitu pula kiasan َّ‫لرلأىَّ يليمرلأى‬ seperti َّ‫نللأى‬ yakni dengan menetapkan hamzah .

Tetapi orang Arab telah sepakat bahwa hamzah yang ada pada fi’il mudlorinya ( َّ‫يليمرألمى‬ )

dibuang dibaca َّ‫يليلرى‬ .


Lapadz bagi mufrod muannats mukhotob sama dengan lapadz bagi jamak
muannats mukhotob , namun berbeda wazannya. Wazan bagi mufrod muannats adalah ‫تل‬
‫ي‬ ‫ ألنم ا‬adalah ‫ت تليرألياي‬ ‫( ألنم ا‬dengan
‫لف م ل‬ (dibuang ‘ain fi’il dan lam fi’ilnya) karena asal ‫ت تليلريملن‬ ‫م مل‬
dua ya ) kemudian pathah hamzah dipindahkan pada ‫ ر‬, jadi ‫ي‬ ‫ تليلرأميا م ل‬, kemudian dibuang
‫ تليلريا م ل‬, lalu ya yang pertama ditukar dengan alip karena sebelumnya
hamzahnya , jadi ‫ي‬

berharokat pathah ., jadi ‫ تليرايمن‬terjadilah ‫ي‬ ‫( التقاَء النساَاكنلي م ا‬bertemu dua hurup yang sukun)
‫ل ل‬ ‫ر‬
maka alip dibuang menjadi ‫ تليرين‬.
‫لم ل‬
‫ف ر وييملزم اللاَء اف الوقم ا‬ ‫ا‬ ‫} فلاإلذا ألمرت امنه قريملت عللى الل ا‬
{‫ف‬ ‫ل‬ ‫ع لولعللى اللمذ ل ل ل ل ر ر‬ ‫صال امرأل لكاَمر ل‬ ‫م‬ ‫لم ل م ر ل ل‬
"Apabila kamu ingin membentuk fi’il amar dari kata َّ‫ رلأى‬, apabila diaslikan , maka kamu
‫ل‬
tinggal mengucapkan ‫ ارأل‬seperti ‫ع‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫م‬ ‫ امر ل‬tetapi kalau hamzahnya dibuang , maka akan
menjadi ‫ ر‬. Namun apabila lapadz ‫ ر‬tersebut mau diwaqopkan, maka harus memakai
‫ل‬ ‫ل‬
ha sakat , jadi ‫“ رمه‬.
‫ل‬
‫} لمنرو لرمه لرلياَ لرموا لرمي لرلياَ لريملن لواباَلتنأمكاميِاد لريلنن لرلياَصن لررونن لريانن لرلياَصن لريميلناَصن لواباَللافميِيلفاة لريلمن لررومن لريامن‬
{ ‫فليرهلو لراةء لرائاليِاَان لرارؤمولن لكلراةع لرااعليِاَان لراعرمولن لولذالك لممرئايي‬
Isim fa’il dari kata َّ‫ رلأى‬adalah ‫ راةء‬asalnya ‫ رائاي‬, lalu dlomahnya ya dibuang sebab
‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل ر‬
berat , maka terjadilah ‫ي‬ ‫( التقاَء النساَاكنلي م ا‬bertemunya dua hurup yang sukun) yakni ya dan
‫ر‬
tanwin , kemudian ya dibuang , jadi ‫ راةء‬.
‫ل‬
-‫ن‬ ‫ا‬
‫ لرارؤ ل‬asalnya ‫ لرائيِريمولن‬, lalu harokat dlomah dipindahkan pada hamzah setelah membuang
harokat hamzah, jadi ‫ن‬ ‫ لرائريميِيمو ل‬, lalu dibuang hurup ya , jadi ‫ لرارؤلن‬.
Isim maf’ulnya adalah ‫ي‬ ‫ا‬
‫ لممرئ ي‬asalnya ‫ي‬ ‫ لممررؤمو ر‬. kemudian wau ditukar dengan ya
karena wau dan ya berkumpul pada satu kata , jadi ‫ي‬ ‫ لممررؤيم ي‬kemudian ya yang pertama
diidghomkan jadi ‫ي‬ ‫لممررؤ ي‬, lalu dlomah hamzah ditukar dengan kasroh supaya cocok dengan
hurup sesudahnya ( ‫) ي‬.jadi ‫ي‬ ‫ا‬
‫ لممرئ ي‬.
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 66‬‬

‫اا‬ ‫ا‬
‫ضاَ فليتليرقمورل أللرىَّ يرارمي إالراءلةر لوإالراءر لوإالرايلةر فليرهلو رمةر رمارلياَان رمررمولن رماريلةر‬
‫ف لللخلواته أليم ر‬‫} لوبالناَءر ألفميلعلل اممنهر رلماَل ر‬
‫ت{‬ ‫ت لولذالك رمررىَّ رملرلياَان رملرمولن رملراةر رملرالتاَان رملرلياَ ر‬ ‫رماريليلتاَان رمارلياَ ر‬
‫‪ dari saudara-‬ألفميعل ‪ berbeda dengan bentuk wazan‬رلأىَّ ‪ dari‬ألفميعل ‪Bentuk wazan‬‬
‫لل‬ ‫ل‬ ‫لل‬
‫‪ .‬ألرىَّ ‪ , maka menjadi‬ألفميعل ‪ dimasukkan pada wazan‬رلأىَّ ‪ . Kalau‬نللأىَّ ‪saudaranya seperti‬‬
‫ل‬ ‫لل‬ ‫ل‬
‫‪ ㅌ‬أللرىَّ يرارمي إالراءلرة فليرهلو رمةر لولذالك رمررىَّ ألار لل ترار رمررىَّ رمررىَّ‬
‫‪ kemudian‬ألرأمي ‪ , jadi‬ر ‪ , kemudian pathah hamzah dipindahkan pada‬ألرألي ‪ asalnya‬ألرىَّ‪-‬‬
‫ل‬ ‫م ل‬ ‫ل ل‬
‫‪ , setelah itu ya ditukar dengan alip karena sebelumnya‬ألري ‪hamzah dibuang , jadi‬‬
‫لل‬
‫‪ .‬ألرىَّ ‪berharokat pathah, jadi‬‬
‫ل‬
‫‪ , kemudian‬يارإمي ‪ , jadi‬ر ‪ , kemudian kasroh hamzah dipindahkan pada‬ييرإاي ‪ asalnya‬ياري‪-‬‬
‫ر م‬ ‫رم ر‬ ‫ر ر‬
‫‪ .‬ياري ‪ dibuang, jadi‬ي ‪ kemudian dlomah‬ياري ‪hamzah dibuang , jadi‬‬
‫ر ر‬ ‫ر م‬
‫ا‬
‫‪ ,lalu hamzah‬إارمأاياَ ‪ , jadi‬ر ‪ lalu pathah hamzah dipindahkan pada‬ارألياَ ‪ asalnya‬إارائلةر‪-‬‬
‫ل‬ ‫مر‬ ‫لر‬
‫‪ , kemudian hamzah yang‬إاراياَ ‪dibuang karena bertemu dua hurup yang sukun, jadi‬‬
‫لر‬
‫ي ‪ , kemudian‬إارايةر ‪ yang disimpan diakhir kata , jadi‬ة ‪dibuang tadi diganti dengan‬‬
‫لل‬
‫‪ .‬إارائلةر ‪ditukar dengan hamzah karena terletak setelah alip zaidah, jadi‬‬
‫ل‬
‫‪ ,‬مارئمي ‪ , jadi‬ر ‪ , lalu kasroh hamzah dipindahkan pada‬مرئاي ‪ ( isim fa’il) asalnya‬مةر‪-‬‬
‫ر‬ ‫رم ر‬ ‫ر ر‬
‫‪ , lalu ya‬ماريمن ‪ , setelah itu dlomah ya dibuang jadi‬ماري ‪kemudian hamzah dibuang , jadi‬‬
‫ر ر‬ ‫ر م‬
‫‪dibuang karena bertemunya dua hurup yang sukun yakni ya dan tanwin (nun sukun).‬‬
‫‪-‬‬ ‫رمررىَّ‬ ‫‪asalnya‬‬
‫رممرأل ر‬
‫ي‬ ‫‪, kemudian pathah hamzah dipindahkan pada‬‬ ‫ر‬ ‫‪, jadi‬‬
‫رملرأم ر‬
‫ي‬ ‫‪setelah itu‬‬

‫‪hamzah dibuang , jadi‬‬ ‫ىَّ‬


‫رملر ر‬ ‫‪, lalu‬‬ ‫ي‬ ‫‪ditukar dengan alip , karena sebelumnya berharokat‬‬

‫‪pathah, jadi‬‬ ‫‪ .‬رمررىَّ‬


‫ت أللريميلناَ‬ ‫ت ألرلتاَ ألرين ألريت ألرييترماَ ألرييترم ألري ا‬
‫ت أللريم ر‬
‫ت أللريميترلماَ أللريمي ر ن‬ ‫‪ ㅍ‬أللرىَّ أللرلياَ أللرموا أللر م ل لم ل لم ل لم ل لم م لم‬
‫‪ ㅎ‬يرارمي يرارلياَان ييرررمولن ترارمي ترارلياَان يراريملن ترارمي ترارلياَان تريررمولن تراريملن ترارلياَان تراريملن أرارمي نرارمي ‪.‬‬
‫ت ‪.‬‬ ‫‪ ㄱ‬رمةر رمارلياَان رمررمولن رماريلةر رماريليلتاَان رمارلياَ ر‬
‫ت‪.‬‬ ‫‪ ㄴ‬رمررىَّ رملرلياَان رملرمولن رملراةر رملرالتاَان رملرلياَ ر‬
‫‪ ㄷ‬ألار ألارلياَ ألررموا ألارمي ألارلياَ ألاريملن ألاريلنن ألارلياَصن ألررنن ألارنن ألارلياَصن ألاريميلناَصن ألاريلمن ألررمن ألارمن ‪.‬‬

‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬


‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 67‬‬

‫لل ترارلياَ لل تراريملن لواباَلتنأمكاميِاد لل تراريلنن لل ترارلياَصن لل تريررنن لل‬ ‫ترارمي‬ ‫لل‬ ‫لل ترارلياَ لل تريررموا‬ ‫ترار‬ ‫} لواباَلنيمهاي لل‬
‫لل ترارمن {‬ ‫تريررمن‬ ‫لل‬ ‫تراريميلناَصن لل تراريلمن‬ ‫لل‬ ‫ترارنن لل ترارلياَصن‬
‫ا‬ ‫اا‬ ‫ا‬
‫} لوتليرقمورل اف افميتليلعلل ممن لممهرممواز اللفاَء ايميلتاَلل لكاَمخلتاَلر لوايميتليللى لكاَقميتل ل‬
‫ضى {‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫خلتاَر ‪ seperti‬ائميتليولل ‪ asalnya‬ايميلتاَلل ‪ , seperti‬افميتليعل ‪Contoh mahmuz fa yang berwazan‬‬
‫ا‬ ‫‪ dan‬اا‬
‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫م‬
‫ا‬
‫ضى ‪ seperti‬ايميتليللى ‪lapadz‬‬
‫ا‬
‫‪ .‬اقميتل ل‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫‪ , kemudian wau ditukar dengan alip karena sebelumnya berharokat‬ائميتليولل ‪ asalnya‬ايميلتاَلل‪-‬‬
‫ل‬
‫ا‬
‫‪ .‬ايميلتاَلل ‪ , lalu hamzah ditukar dengan ya , jadi‬ائميلتاَلل ‪pathah , jadi‬‬
‫ا‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫‪ lalu wau ditukar dengan ya karena wau berada di nomor urut ke lima ,‬ائميتلي لو ‪ asalnya‬ايميتليللى‪-‬‬
‫ل‬
‫ا‬
‫‪ lalu hamzah ditukar‬ائميتليللى ‪ lalu ya ditukar dengan alip yang berupa ya , jadi‬ائميتليلي ‪jadi‬‬
‫ا‬
‫ل‬
‫‪ .‬ايميتليللى ‪dengan ya , jadi‬‬
‫ا‬

‫‪PASAL MENERANGKAN TENTANG ISIM MAKAN & ZAMAN‬‬


‫صةل ةفىِ بةنساَّةء امسسمةي التزسماَّةن سوالسمسكاَّةن‬
‫فس م‬
‫س والبايِ ا‬ ‫ا‬ ‫ي لعللى لممفعاةل لممكسور اللع م ا‬ ‫} فليتليرقورل اممن يليمفعال بالكسار اللع م ا‬
‫ت{‬ ‫ي لكاَللمجل ا ل ل م‬ ‫ر مل‬ ‫ر م‬ ‫م‬
‫‪ (kasroh‬ممفعال ‪ (kasroh ‘ain fi’il) wazannya adalah‬ييمفعال ‪Isim zaman & makan dari wazan‬‬
‫ل ر‬ ‫ل ر‬
‫ملاس ‪‘ain fi’il) seperti‬‬ ‫‪ (tempat menginap).‬لمباميِ ر‬
‫ت ‪ (tempat duduk) ,‬لم ر‬
‫ب لواللقاَام {‬
‫ب والمقتلال والمشر ا‬‫ي كاَللمذله ا‬‫ضصملهاَ لعللى لممفلعةل لممفتريوح اللع م ا‬ ‫} واممن يليمفلعل بالفمتاح اللع م ا‬
‫ي لو ل‬
‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫ل‬
‫ممفعل ‪ (pathah/dlomah ‘ain fi’il) adalah‬ييمفعل ‪Wazan isim zaman & makan dari‬‬
‫ل لر‬ ‫ل لر‬
‫ب ‪ ,‬ملقاَرم ‪(pathah ‘ain fi’i) seperti‬‬
‫ب ‪ ,‬لممقتلرل ‪ ,‬لممشلر ر ل‬ ‫‪ .‬لممذله ر‬
‫ط{‬‫ت لوالمساق ر‬
‫ر‬ ‫ك والمنبا‬
‫ل‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫ب لوالطملرع لوالمجازرر لوالمرفرق لوالمفاررق لوالمساكرن لوالمناس ر‬
‫ر‬ ‫} لولشند المساجرد لوالمشاررق لوالمغار‬
‫‪Kata‬‬ ‫‪semuanya‬ل ‪ di atas‬ل‪ -kata‬ل‬ ‫‪ syad‬ل‬ ‫‪ (menyalahi‬ل‬
‫ل‬ ‫)‪peraturan‬ل‬
‫‪ sebab‬ل‬ ‫‪ bukan‬ل‪ fi’ilnya‬ل‪ ‘ain‬ل‬
‫‪ (kasroh ,ain fi,il) harus dari fi’il mudlori yang‬ممفعال ‪kasroh , sedangkan yang berwazan‬‬
‫ل ر‬
‫‪‘ain fi’ilnya kasroh.‬‬
‫‪-‬‬‫يلمسرجرد ‪ dari‬لممساجرد‬ ‫)‪ ( sujud‬لسلجلد‬ ‫) ‪ ( terbit‬لشلرلق يلمشرررق ‪ dari‬لممشاررق‬
‫‪-‬‬

‫ب‪-‬‬‫ب ‪ dari‬لممغار ر‬ ‫) ‪ ( terbit‬طللع يطملرع ‪ dari‬مطملاع ‪-‬‬


‫يليمغرر ر‬ ‫ب‬
‫)‪ (terbenam‬لغرر ل‬ ‫ل ر‬ ‫ل ل ر‬
‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬
Penjelasan Nahwu Shorof 68

-‫ لممازرر‬dari ‫ ( لجلزلر لميرزرر‬menyembelih ) - ‫مرفق‬ dari ‫( رفلق ييرفرق‬memberi paidah)


‫ل ل لم ر‬
‫ لممفار ر‬dari ‫( فليلرلق يليمفرررق‬menyisir)
-‫ق‬ ‫ا‬
- ‫كن‬
‫ لممس ر‬dari ‫( لسلكلن يلمسركرن‬tinggal)
-‫ك‬‫ لممناس ر‬dari ‫ك‬ ‫ك يليمنرس ر‬ ‫( نللس ل‬ibadah) -‫ت‬‫ لممنبا ر‬dari ‫ت‬
‫ت يليمنبر ر‬‫ ( نليبل ل‬tumbuh )
{ َ‫ضلهاَ لوأراجميِيلز فاميِيلهاَ ركللها‬
‫} وحاكي اللفمتح اف بيع ا‬
‫ل ر ل ر لم‬
sebagian kata -kata di atas , ada yang suka dibaca pathah , yakni kata ‫د‬ ‫لممسلج ر‬
‫ لمطملرع‬, ‫لممسلكرن‬, .

{ ‫صاحميِلح اللفاَاء لوالللام‬ ‫ا‬


‫} لهلذا إالذا لكاَلن الفمعرل ل‬
Semua peraturan ini, yakni wazan ‫( ممفعال‬kasroh) untuk wazan ‫ ييمفعال‬dan ‫ممفعل‬
‫ل ر‬ ‫ل ر‬ ‫ل لر‬
(pathah) untuk wazan ‫ ييمفعل‬dan ‫ ييمفعل‬apabila ‘ain dan lam fi’ilnya terdiri dari hurup
‫ل لر‬ ‫ل رر‬
shohih.
Dengan demikian yang termasuk pada peraturan ini adalah fi’il shohih dan fi’il ajwap.
Wazan isim makan dan zamannya terbagi dua . ada yang berwazan ‫لممفعارل‬ (kasroh) ada

yang berwazan ‫لممفلعرل‬ (pathah).

{ ‫} لوألنماَ لغميِيررهر فلاملن المعتلصل اللفاَاء لممكرسمورر ألبللدا لكاَلمواضاع لوالمواعاد‬


‫ل‬ ‫ل‬ ‫ر‬
Adapun selain fi’il shohih dan ajwap , kalau mu’tal fa (fi’il mitsal) dan lapip
mafruq , isim zaman & makannya selamanya berwazan ‫لممفعارل‬ (kasroh) baik ‘ain fi'il
mudlorinya kasroh, pathah atau dlomah.
‫لممواضرع‬ ‫ضرع‬ ‫ا‬ ‫لولعلد يلعارد‬
Contoh - dari ‫ضلع يل ل‬
‫ْ لمموعرد لو ل‬- dari
‫موا‬
- ‫جهر‬ dari ‫ وجهل ييوجهر‬.
‫لم‬ ‫ل ر لم ر‬
{ َّ‫} لواملن المعتلصل الللام لممفتريمورح ألبلردا لكاَلمرلعى لوالأملوى‬
Adapun dari fi’il mu’tal lam ‫ل‬
(fi’il naqis) , selamanya ‫ل‬dipathahkan , yakni berwazan ‫ر‬
‫لممفلعرل‬ baik ‘ain fi’il mudlorinya pathah, kasroh ataupun dlomah.

Contoh - ‫ لممررمى‬dari ‫ْ لمأمروىَّ لرلمى يليمرامي‬- dari ‫أللوىَّ يلأماومي‬


- ‫ مرجى‬dari ‫ رجاَ ييرجو‬.
‫لم ر‬ ‫ل ل لم ر م‬
‫ث كاَللاظناة لوالمقبليلرةا لوالمشارقلاة لولشنذ المقبريلرةا لوالمشررقلاة اباَل ن‬
{ ‫ضصم‬ ‫ضهاَ لتاَء التنأمنايِ ا‬
‫م‬ ‫ر‬ ‫ل‬
‫} وقلمد يمدخل عللى بيع ا‬
‫ل ل ر ر ل لم‬
‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ل‬

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


Penjelasan Nahwu Shorof 69

Sebagian isim zaman dan makan terkadang dimasuki ta tanits seperti ‫لماظنةر‬
(tempat dugaan), ‫لممقبليلرةر‬ ‫( لممشارقلةر‬tempat terbit), dan syad hukumnya
(tempat mengubur),

kalau dibaca dlomah seperti dibaca ‫شرقلةر‬


‫ لم م ر‬, ‫ لممقبريلرةر‬.
{ ‫} لوا نماَ لزالد لعللى الثنللثلاة لكاَمسام المفعرموال‬
Wazan isim zaman & makan dari fi’il yang melebihi tiga‫ ل‬hurup adalah seperti
wazan isim maf’ulnya . Seperti :
- ‫رممدلخرل‬ dari ‫المدلخلل‬ ‫ْ رملقاَرم‬- dari ‫أللقاَلم‬

‫ض لممسبليلعةر لولمأملسلدةر لولممذألبلةر‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬


‫لممفلعلةر ملن الثلللثصي الرلجنرد فلييِريلقاَرل ألمر ر‬ ‫فاميِاه‬
‫} لوإالذا لكثريلر النشميِرئ اباَللكاَان قاميِلل‬
‫ل‬
{
Apabila di suatu tempat banyak sesuatunya , maka wazannya adalah wazan ‫ ممفعلةر‬.
‫ل ل‬
Contoh :
- ‫ لممسبليلعةر‬dari ‫لسبررع‬ = tempat yang banyak binatang buas.

- ‫دةر‬ ‫ لمأملس ل‬dari ‫أللسرد‬ = tempat yang banyak singanya

- ‫ ممذألبةر‬dari ‫ب‬ ‫ا‬


‫ل ل‬ ‫ذإم ر‬ = tempat yang banyak serigala

- ‫خةر‬ ‫ا‬
‫ لممبطل ل‬dari ‫بلطميِرخ‬ = tempat yang banyak semangka

-‫ ممقثلألةر‬dari ‫قالثاَء‬
‫ل‬ ‫ر‬ = tempat yang banyak mentimun.

ISIM ALAT

‫فلييِلاجميِئ لعللى املثاَال اممل ة‬


‫ب لواممكلسلحةة‬ ‫صموال اللثلار إالميِاه‬ ‫ا‬ ‫ا ا ا‬ ‫ا‬
‫} لوامسرم الللة لورهلو لماَ ييرلعاَلرج باه اللفاَعرل اللمفعرمولل لرو ر‬
‫ر‬
{ ‫صلفاَةة‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫لوممفلتاَةح لوم م‬
Isim alat adalah sesuatu yang dijadikan alat oleh fa’il untuk sampai kepad a maf’ul
untuk menyampaikan pengaruh kepada maf’ul. Isim alat datang dengan wazan ‫اممفلعرل‬
‫ب‬ ‫ا‬ ‫اممكلسلحةر‬ ‫اممفلتاَرح‬ ‫ا‬
seperti
‫ممل ر‬ (alat pemeras), (sapu), (kunci), ‫صلفاَةر‬
‫مم‬ (saringan).

{ ‫} لولقاَلروا اممرلقاَةر بالكمسار الاميِام لعللى لهلذا لولممن فليتللح الاميِلم أللرالد اللكاَلن‬
‫ا‬ ‫ل‬
Orang Arab mengatakan ‫( مرلقاَةر‬tangga) dengan kasroh ‫ م‬. Siapa saja yang
‫م‬
mematahkan ‫ م‬, maka ka berarti kata itu dimaksud isim makan.

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng


‫‪Penjelasan Nahwu Shorof 70‬‬

‫ضمولم الاميِام واللع م ا‬


‫ي لولجاَءل املديق لواملدقنةر لعللى الاقليِاَاس‬ ‫ط رمرديق رممنرحرل رممكرحلةر رممرر ل‬ ‫‪ ).‬لولشند رممدرهرن رممسعر ر‬
‫{‬
‫ل‬ ‫ضةر لم م ر م‬
‫هن ‪Syad hukumnya seperti lapadz‬‬
‫ط ‪ (tempat minyak),‬رممد ر ر‬ ‫‪ (wadah obat yang‬رممسعر ر‬
‫كح لةر ‪ (pengetok),‬ممنحل ‪dimasukan pada hidung),‬‬
‫ر رر‬ ‫ضةر ‪ (tempat celak),‬رم م ر‬ ‫( رممرر ل‬
‫دقنةر ‪ dan ‘ain fi’ilnya. Dan bentuk lapadz‬م ‪) dengan dlomah‬‬ ‫‪ adalah bentuk‬املديق ‪ ,‬ام ل‬
‫‪kiasinya.‬‬

‫تستمنبةميهة‬
‫ة‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫} اللنرةر اممن لم‬
‫ت قليمولمةر {‬ ‫ضمربلةر لوقرمم ر‬
‫ت ل‬ ‫صلدار الثرللثصي اللجنرد لعللى فليمعلة اباَللفمتاح تليرقمورل ل‬
‫ضلربم ر‬ ‫م‬
‫ر‬ ‫ل‬
‫ت ‪ (pathah fa fi’il) seperti‬فليمعلةر ‪Mashdar marroh dari tsulatsi mujarrod berwazan‬‬ ‫ضلربم ر‬ ‫ل‬
‫ضمربلةر‬
‫ت قليمولمةر ‪ (saya telah memmukul satu kali) . -‬ل‬ ‫للم ‪ (saya telah berdiri satu kali),‬قرمم ر‬
‫ا‬
‫ب ‪ (pada hari ini orang miskin tidak makan satu kali).‬تلأمركال المساكميِينلةر اليِليمولم ألمكلةر‬ ‫ا‬
‫ت الكلتاَ ل‬ ‫قليلرأم ر‬
‫‪ (saya membaca buku satu kali).‬قليمرءلرة‬
‫ي ‪Mashdar marroh untuk wazan tatsniyahnya adalah‬‬ ‫‪ dan untuk wazan‬فليمعللتلي م ا‬
‫ت ‪jamaknya adalah‬‬ ‫‪ .‬فليعلل ة‬
‫ل‬
‫ضرباَ ة‬
‫ت‬ ‫ضربليتلي م ا‬
‫ي‬ ‫ضمربلةر‬
‫ل لل‬ ‫لم‬ ‫ل‬
‫ت‬‫نلصرا ة‬ ‫صرتلي م ا‬
‫ي‬
‫لل‬ ‫نل م ل‬ ‫صلررة‬
‫نل م‬
‫فليتلحاَ ة‬
‫ت‬ ‫فليمتلحتلي م ا‬
‫ي‬ ‫فليمتلحةر‬
‫ل‬
‫‪Contoh‬‬
‫‪-‬‬‫ألمكللتلي م ا‬
‫ي‬ ‫‪ ( pada hari ini aku telah makan dua kali ).‬أللكمل ر‬
‫ت اليِليمولم‬
‫ت‪-‬‬‫ضرباَ ة‬
‫ل لل‬ ‫ت لعلانيِاَ‬ ‫ضلربم ر‬
‫‪ (saya memukul Ali beberapa kali).‬ل‬
‫ث اممنيهماَ لفاَلوصف اباَلوحلدةا‬
‫رل ل م ر ل م‬
‫لتاَء التنأمنايِ ا‬
‫ر م‬ ‫} لوا نماَ لزالد لعللى الثنللثلاة باازلياَلدةا النتاَاء لكاَالمعلطاَءلةا لواالنماطللقلاة إالن لماَ فاميِاه‬
‫ك لراحمترهر لرمحلةر لوااحلدرة لولدمحلرمجترهر لدمحلرلجةر لوااحلدرة {‬ ‫ا‬
‫لكلقمول ل‬
‫‪Cara membentuk mashdar msrroh ysng melebihi tiga hurup adalh dengan cara‬‬
‫‪mengambil mashdarnya , lalu mashdar itu ditambah “ta”, seperti‬‬ ‫إعطاَءة‬ ‫‪(sekali‬‬

‫‪memberi),‬‬ ‫‪ (sekali berkumpul), Contoh :‬اامجتالماَلعةر ‪ (sekali berangkat),‬اانماطللقلةر‬


‫ا‬
‫ت لزيمردا النزلكاَلة إمع ل ل‬
‫طاَءرة‪-‬‬ ‫ألمعطلميِ ر‬ ‫‪(saya memberi zakat kepada Zaed satu kali).‬‬

‫‪ (saya berangkat ke Jakarta satu kali).‬اانمطللمقت إالل جاَلكرلتاَ اانم ا‬


‫طللقلةر‪-‬‬
‫ل م‬ ‫ر‬
‫‪Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng‬‬
Penjelasan Nahwu Shorof 71
Apabila pada mashdarnya sudah ada “ta” ta’nits , maka cara membentukmashdar
marroh tersebut adalah dengan cara mengambil mashdarnya yang sudah ber”ta” ta,nits
dengan disifati kata ‫واحدة‬ . Contoh :

- ‫لراحمترهر لرمحلةر لوااحلدرة‬ (saya menyayanginya satu kali).

Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng

Anda mungkin juga menyukai