MAKNA TASHRIF
صلناَعاة لتاويل اللصال الوااحاد إالل ألمثالةةرممتلالفةة لامعاَةن ممقصودةة صاريم ل ا ل ا ا ا ا
لل م ل ل ل ل رم ل ف ف ال غلة التنيمغيِميِيرر لوف ال ص ل م م ر م ل } امعلمم ألنن التن م
{ َصرل إالن البالمت ر
“Ketahuilah bahwa tashrif menurut lughoh ( etimologi ) berarti mengubah. Sedangkan
menurut istilah ( terminologi ) berarti mengubah bentuk asal kepada bentuk-bentuk lain
yang berbeda-beda untuk mencapai arti yang dimaksud”. Seperti mengubah dari kata
صلر ا ا
نل لkepada kata صرر
ْممن ل- صرر
ْلممن ل-صرر
ْلممن ل-صمر
ْلل تليمن ر-صمر
ْارنم ر-صمورر
ْلممن ر-ْلناَصرر-صررا
ْنل م-صرر
يليمن ر . Perubahan
tersebut disebut tashrif
Mengubah dari kata صلر
نل ل kepada bentuk yang berbeda-beda tsb. tujuannya adalah
untuk menghasilkan makna yang dikehendaki; Seperti ingin makna “tolonglah!” tinggal
صمر ا
mengatakan
ارنم ر, orang yang menolong لناَصرر dsb.
Contoh :
1. صلرنل ل : fi’il madli = sudah menolong
2. ييمنصر
ل رر : fi’il mudlori = sedang/akan menolong
3. صرا
نل م ر : mashdar taukid = pertolongan
4. صر ا
لناَ ر : isim fa’il = yang menolong
5. ممنصور
ل ر مر : isim maf’ul = yang ditolong
6.ارنمصر
رم : fi’il amar = tolonglah
7. لل تليمنصر
رم : fi’il nahi = jangan menolong
8. ممنصر
ل لر : isim zaman/makan = waktu/tempat menolong
9. اممنصر
لر : isim alat = alat menolong
PEMBAGIAN FI’IL
لواإماَن ررلباَاعيي لوركلل لوااحةد اممنيرهلماَ اإماَن رملنررد ألمو لمازيمرد فاميِاه لوركلل لوااحةد اممنيرهلماَ اإماَن الافمعرل اإماَن ثرللثاري }رثن
{ألمو لغير لساَ اةل ا
ساَللر
“Kemudian fi’il itu ada tsulatsi ( tiga hurufnya ) ada ruba’i ( empat hurufnya ) , masing-
masing dari kedua fi’il tsb ada mujarrod ( kosong dari tambahan ) ada mazid
( ditambah hurufnya ) dan masing-masing dibagi lagi kepada fi’il salim dan ghoir
salim”.
{ ضاَارعرهر لعللى يليمفعررل لمنرو لحرسلن لميرسرن ضمولم اللع م ا اا ا
ي فلرم ل } لوإلذا كاَللن ماَلضميِه لعللى فليعرلل لم م ر م
"Dan apabila fi’il madlinya itu berwazan ( فليعلdlomah ‘ain fi’il) , maka fi’il mudlorinya
رل
berwazan ييمفعل.seperti: خم
ل رر ض ررْ يل م-ضرخلمْ لميرسرن ل- " لحرسلن.
Kesimpulan :
Fi’il tsulatsi mujarrod ada 6 bab :
1. ْ يليمفعررل-فليلعلل cirinya: pathah ‘ain fi’il madli dan dlomah ‘ain fi’il mudlori. Contoh : ْ- صلر
نل ل
صرر
يليمن ر.
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 4
2. ْ يليمفعارل- فليلعلل cirinya : pathah ‘ain fi’il madli dan kasroh ‘ain fi’il mudlori. Contoh : ْ- ب
ضلر ل
ل
ضار ر
ب يل م.
3. ْ يليمفلعرل- فليلعلل cirinya : pathah ‘ain fi’il madli dan pathah ‘ain fi’il maudlori. Contoh : ْ- فليتللح
يليمفتلرح.
4. ْ يليمفلعرل- فلعالل cirinya : kasroh ‘ain fi’il madli dan pathah ‘ain fi’il mudlori. contoh : ْ يليمعلرم- لعلالم
.
5. ْ يليمفعررل- فليعرلل cirinya : dlomah ‘ain fi’il madli dan dlomah ‘ain fi’il mudlori .contoh: ْ-لحرسلن
ر لميرسن
6. ْ يليمفعارل- فلعالل cirinya : kasroh ‘ain fi’il madli dan kasroh ‘ain fi’il mudlori. Contoh : ْ- ب ا
لحس ل
ب ا
لميس ر.
Mengenai makna masing-masing
1. Bab I ( ْ يليمفعررل- فليلعلل ) biasanya bermakna ta’diyah (transitif) . Seperti صرر
يليمن ر صلر
نل ل
(menolong), kadang-kadang bermakna lazim (intransitif ) .seperti ْميرج-
لخلرلج ل ر ر. (keluar).
2. Bab II ( ْ ييمفعال- ) فليعلbiasanya bermakna ta’diyah seperti ضارب
لل ل ر ْ يل م ر- ب ضلر ل ( لmemukul),
kadang-kadang bermakna lazim seperti يلاس
ْ لم ر-س لجل ل .
ف وقا ا
,kadang-kadang bermakna lazim seperti ْيلق ر-ف
ل ل (pantas).
ㄴفليتللح ْ-يليمفتلرح ْ-فليمترحاَ ْ-لفاَتارح ْ-لممفتريمورح ْ-اافميتلمح ْ-لل تليمفتلمح ْ-لممفتلرح ْ-لممفتلرح ْ-اممفتلرح
ㄷلعلالم ْ-يليمعلرم ْ-اعملرماَ ْ-لعاَالر ْ-لممعلرمورم ْ-اامعلمم ْ-للتليمعلمم ْ-لممعلرم ْ-لممعلرم ْ-اممعلرم
ي ْ-لممرسمورن ْ-ارمحرسمن ْ-لل لمترسمن ْ-لمملسرن ْ-لمملسرن ا
ㄹلحرسلن ْ-لميرسلن ْ-رحمسرناَ ْ-لحس م ر
ب ا ا ا ا ا ا ا ا
ب ْ-لممس ر
ب ْ-لممس ر ب ْ-لل لمتس م ب ْ-امحس م ب ْ-لممرسمو ر ب ْ-رحمسلباَرناَ ْ-لحاَس ر ب ْ-لميس ر ㅁلحس ل
Fi’il Ruba’i Mujarrod.
} لولأماَن اللرلباَاعلي اللجنررد فليرهلو فليمعللل لكلدمحلرلج ْ-لدمحلرلجةر ْ-ادمحلررجاَ {
ر
fi’il ruba’i mujarrod فليمعلل ( fi’il yang hurup asalnya empat ) ada satu bab, yaitu :
ل
seperti ( menggelindingkan ).لدمحلرلج
ㅂفليمعللل ْ-ييرلفمعلارل ْ-فليمعللةر ْ-فامعلللر ْ-رملفمعلارل ْ-رملفمعلرل ْ-فليمعلامل ْ-لل تريلفمعلامل ْ-رملفمعلرلْ-رملفمعلرل
ْ- ㅅلدمحلرلج ْ-يرلدمحاررج ْ-لدمحلرلجةر ْ-ادمحلرارجاَ ْ-رملدمحاررج ْ-رملدمحلررج ْ-لدمحارمج ْ-لل ترلدمحارمج ْ-رملدمحلررج ْ-
رملدمحلررج.
حارج Fi’il ruba’i mujarrod biasanya bermakna ta’diyah seperti
لدمحلرلج ْ-يرلد م ر
لدربج (menggelindingkan), kadang-kadang bermakna lazim seperti
(lari karena takut ).م ل ل
Fi’il ruba’i mujarrod mempunyai mulhaq 6 bab :
1. فليمولعلل seperti لحموقللل ( impoten ), asalnya لحلقلل lalu ditambah و antara fa fi’il dan ‘ain
fi’il. Maknanya lazim.
ㅇلحموقللل ْ-ريلموقارل ْ-لحموقليلةر ْ-احميِيلقاَلر ْ-رملموقارل ْ-رملموقلرل ْ-لحموقامل ْ-للرتلموقامل ْ-رملموقلرل ْ-رملموقلرل.
2. antara fa fi’il danي lalu ditambahبلطللر ( memecahkan ) asalnyaبليميِطللر sepertiفليميِيلعلل
‘ain fi’il. Maknanya Ta’diyah.
ㅈبليميِطللر ْ-يريبليميِاطرر ْ-بليميِطللررة ْ-باميِلطاَررا ْ-رمبليميِاطرر ْ-رمبليميِطلرر ْ-بليميِاطمر ْ-لل تريبليميِاطمر ْ-رمبليميِطلررْ-رمبليميِطلرر
3. antara a’in fi’ilو lalu ditambahلجلهلر ( menjelaskan ) asalnyaلجمهلولر sepertiفليمعلولل
dan lam fi’il . Maknanya Ta’diyah.
ْ-لجمهاومر ْ-للرتلمهاومر ْ-رملمهلوررْ-رملمهلورر. ㅊلجمهلولر ْ-ريلمهاورر ْ-لجمهلولررة ْ-اجمهلواررا ْ-رملمهاورر ْ-رملمهلورر
فليمعيِل 4. عثمييِير seperti antara ‘ain fi’il dan lamي lalu ditambahلعثليلر
لل ( jatuh ) . asalnyaل ل ل
fi’il. Maknanya lazim.
ㅋلعثمييِليلر ْ-ييرلعثماير ْ-لعثمييِليلررة ْ-اعثميليِاَررا ْ-رملعثماير ْ-رملعثمييِليرر ْ-لعثما مي ْ-للتريلعثما مي ْ-رملعثمييِليرر ْ-رملعثمييِليرر
lalu ditambah jenis lam fi’ilجلب (memakai baju kurung). asalnyaجملبب sepertiفليمعلل 5.
ل لل ل ل ل
diakhirnya. Maknanya Ta’diyah.
ا
ب ْ-للرتلملبا م ب ْ-لجملبا م
ب ا ا
بْ-رململبل ر
ب ْ-رململبل ر ب ْ-رململبل ر ب ْ-لجملبلبلةر ْ-جمللباَرباَ ْ-رململب ر ب ْ-ريلملب ر ㅌلجملبل ل
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 6
6. فليمعللى seperti لسمللقى ( tidur terlentang ) asalnya لسللق kemudian ditambah ي yang
ditukar dengan alip. Maknanya lazim.
ْرملسملرقى-ْ رملسملقرى- ْ للترلسملاق- ْ لسملاق- ْ رملسملقرى- ْ رملسملةق- ْ اسمللقاَءر- ْ لسمللقاَرة- ْ يرلسملاقي- لسمللقىㅍ
} ولأماَن الثللثاي الازيرد فايِاه فليهو على ثلللثلاة ألقمساَةم الللنورل ماَكاَللن ماَاضيِاه على ألربيعاة ألحر ة
ف امثمرل ألفميلعلل لمنرو ل م ل ل مل ل م ر ل ل ل ر ل لم م رل ل ل
{لألمكلرلم إامكلرارماَ لوفلينعلل لمنرو فلينرلح تليمفارمرياَ لولفاَلعلل لمنرو لقاَتللل رملقاَتليلةر قالتاَ ر
Fi’il tsulatsi mazid terbagi tiga bagian :
I. Yang fi’il madlinya empat hurup. ada 3 bab :
1. Wazan ألفميلعلل seperti ألمكلرلم ( memuliakan ). Asalnya لكررلم kemudian ditambah hamzah
sebelum fa fi’il . Bab ini biasanya bermakna Ta’diyah seperti ألمكلرلم ألمخلرلج
(memuliakan),
ْ رممكلررم- ْ رممكرلرم- ْ للترمكارمم- ْ ألمكارمم- ْ رممكلررم- ْ رممكارمر- َْ إامكلرارما- ْ يرمكاررم- ألمكلرلمㅎ
2. Wazan فلينعلل seperti فلينرلح ( menggembirakan ) . Asalnya فلارلح kemudian ‘ain fi’ilnya
diberi tasydid. wazan ini biasanya untuk makna تلمكثاميِيمر (memperbanyak) baik itu
لجنولل (banyak berkelana) . Kadang-kadang bermakna ta’diyah tanpa ada taksir seperti
3. Wazan اانميلفلعلل seperti اانميلقطللع (putus). Asalnya قلطللع , kemudian ditambah hamzah dan
nun sebelum fa fi’il . Wazan ini biasanya bermakna “muthowa’ah” (pengaruh dari fi’il
muta’addi). seperti :
(saya memecahkan kaca, maka pecahlah kaca itu) ت اللزلجاَلج لفاَنملكلسلر الرزلجاَرج لكنسمر ر
ْرممنيلقطلرع- ْ رممنيلقطلرع- ْ للتليمنيلقاطمع- ْ اانميلقاطمع- ْ رممنيلقطلرع- ْ رممنيلقاطرع- َْ اانماقلطاَرعا- ْ يليمنيلقاطرع- اانميلقطللعㄹ
4. Wazan اافميتليلعلل seperti: اامجتللملع (terkumpul ). asalnya لجللع kemudian ditambah hamzah
sebelum fa fi’il dan ditambah “ta” antara fa fi’il dan ‘ain fi'il . wazan ini biasanya untuk
makna "muthowa'ah".
ْ رممتللمرع- ْ رممتللمرع- ْ لل لمتتلاممع- ْ اامجتلاممع- ْ رممتللمرع- ْ رممتلامرع- َْ اامجتالماَرعا- ْ لميتلامرع- اامجتللملعㅁ
Wazan ل
ا ا
4. افميلع نseperti: ( امحلنرmerah) asalnya لحللر, kemudian ditambah hamzah sebelum
fa fi’il dan jenis lam fi’il yang ditasydid. wazan ini bermakna غه رملباَل لdan hanya ada
pada fi’il lazim . Bab ini biasanya dalam kata yang bermakna warna seperti حلنر اا م
(merah), ض ( اابمييِل نputih), صلفنر ا
( ا مkuning) dan dalam kata yang bermakna kecacatan
seperti عونر
ا ا
( ا م لbermata sebelah) , ( امعلرنجpincang).
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 8
1. Wazan اامستليمفلعلل seperti اامستلمخلرلج asalnya لخلرلج kemudian ditambah hamzah , sin dan
ta sebelum fa fi’il. Wazan ini biasanya bermakna Ta’diyah seperti اامستلمخلرلج الاَلل
ي seperti ااستلحجر ال لا
ط
( mengeluarkan harta ). Kadang-kadang bermakna lazim م م لل م ر ( tanah
itu telah membatu ) . kadang-kadang bermakna tholab (menuntut pekerjaan) yang
berarti “minta” ,seperti اامسلتألذلن (minta idzin) , اامستليمغلفلر ( minta pengampunan), اامستليمرلحلم
(minta dikasihani) dsb.
ㅂاامستلمخلرلج ْ-يلمستلمخاررج ْ-اامستامخلرارجاَ ْ-رممستلمخاررج ْ-لممستلمخلررج ْ-اامستلمخارمج ْ-للتلمستلمخارمج ْ-رممستلمخلررج
ْ-رممستلمخلررج
ا
حاَنر sepertiافميعاَنل 2. Wazan
ا
ل kemudian ditambah hamzahلحللر (sangat merah). asalnyaا م ل
sebelum fa fi’il ,ditambah alip antara ‘ain fi’il dan lam fi’il dan ditambah jenis lam fi’il
yang ditasydid . wazan ini untuk .ازلياَلدةر اللباَللغه
ا ا ا ر اا ا
ا ا
حاَرمر ْ-لل لمتلماَنر /لل لمتلماَرمر ْ-رمملماَير ْ-رمملماَيرا حاَنر ْ-لميلماَلر ْ-امحميِيلراررا ْ-رمملماَير ْ-رمملماَير باه ْ-ا م ل
حاَ نار /ا م ل ㅅا م ل
عل 3. Wazan
ا ا
ب sepertiافميلعمو ل ل ب (banyak rumputnya) . asalnyaامعلشمولش ل kemudianلعلش ل
dan jenis ‘ain fi’il antara ‘ain fi’il danو ditambah hamzah sebelum fa fi’il , ditambah
ㅋاامجلنولذ ْ-لميلصوذر ْ-اامجلانوارذا ْ-رمملصوذر ْ-رمملنوذر ْ-اامجلصومذ ْ-لل لمتلصومذ ْ-رمملنوذر ْ-رمملنوذر
Ruba’i Mazid
{ لوألنماَ الررلباَاعلي الازيمرد فاميِاه فلألممثالترهر تليلفمعللل لكتللدمحلرلج تللدمحرررجاَ لوافميلعمنيللل لكاَمحلرمنللم اامحارملناَرماَ {
Fi’il ruba’i mazid contohnya wazan ل
حرج sepertiتليلفمعلل 1.
ل sebelum faت kemudian ditambahلدمحلرلج (tergelinding) . asalnyaتللد م ل ل
fi’il . wazan ini biasanya bermakna “muthowa’ah”.
ㅌتللدمحلرلج ْ-يليتللدمحلررج ْ-تللدمحرررجاَ ْ-رمتللدمحاررج ْ-رمتللدمحلررج ْ-تللدمحلرمج ْ-لل تليتللدمحلرمج ْ-رمتللدمحلررج ْ-رمتللدمحلررج
ا
حرمنلم sepertiافميعمني لل 2.
kemudian ditambah hamzahحرجم (berdesakan) .Asalnyaاا
ل ل ل ل م لم ل ل
sebelum fa fi’il dan ditambah nun antara ‘ain fi’il dan lam fi’il awal. Wazan ini bermakna
ك االبارل ا
“muthowa’ah” . Contoh : ت االبالل لفاَمحلرمنللم لذال ل
(saya mengumpulkn onta laluلحمرلجم ر
tekumpullah onta itu).
ㅍاامحلرمنللم ْ-لميلرمانرم ْ-اامحارملناَرماَ ْ-رمملرمانرم ْ-رمملرمنلرم ْ-اامحلرمانمم ْ-لل لمتلرمانمم ْ-رمملرمنلرم ْ-رمملرمنلرم
ل 3.
ا ا
kemudian ditambah hamzahقلمشلعلر (tegak bulu roma).asalnyaاقملشلعنر sepertiافميلعل ن
sebelum fa fi’il dan jenis lam fi’il yang ditasydid .
Wazan ini bermakna mubalaghoh.
ㅎااقملشلعنر ْ-يليمقلشعالر ْ-ااقماشمعلراررا ْ-قرلشمعاريميلررة ْ-رممقلشعاير ْ-رممقلشلعير ْ-ااقملشعانار/ااقملشمعارمر ْ-للتليمقلشعانار/للتليمقلشمعارمر
ْ-رممقلشلعير ْ-رممقلشلعير
Fi’il muta’addi suka disebut pula fi’il waqi (kena) لاروقريمواعاه إالل المفعرموال بااه (karena
ل
kenanya pekerjaan kepada maf’ul bih . Disebut pula fi’il mujawiz (yang melewati) لاتللجاَروازاه
الافمعلل (karena melewatinya fi’il kepada maf’ul bih) .
itu pada fa’il . Disebut pula fi’il ghoir waqi عاه إالل المفعوال بااه ( لاعلدام وقريو اkarena tidak
ل رم ل رم
kenanya pekerjaan pada maf’ul bih). Contoh : ( حسنbagus) , كرم
ل رل ( ل ر لmulia), ( فلارلحgembira) ,
( لحازلنsedih).
2. Dengan ditambah hamzah sebelum fa fi’il /dimasukan pada wazan لأفلعللseperti قليلعلد
( ألقميلع لmendudukkan),( لكررلمmulia) menjadi ( ألمكلرلمmemuliakan), ط
menjadi د ( لسلق لjatuh)
( ألمسلق لmenjatuhkan).
menjadi ط
TASHRIFAN FI’IL
ف سهةذهة السفمتسعاَّةل ة
صةل ةفي أسممثةلسةة ممن تس م
صةريم ة فس م
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 11
FI’IL MAADLI
} ألنماَ الاَاضي فليرهلو االناذي لدنل لعللى لممعرن رواجلد اف النزلماَان الاَاضي {
.لmakna yang terjadi pada zaman yang laluل Fi’il madli adalah fi’il yang menunjukkan
ضرب (telah menolong),نلصر Seperti
لل (telah memukul).ل ل ل
Mabni Fa’il
لامللفاَاعال اممنهر لماَلكاَلن ألنولرهر لممفتريمورحاَ ألمولكاَلن ألنورل رمتللحصرةك اممنهر لممفتريمورحاَ { } لفاَللمب ا ل
ن
fi’il maadli mabni fa’il adalah fi’il yang huruf pertamanya berharokat pathah
ب ،ألمكلرلم ،فلينرلح ،لقاَتللل ،تللكلنلم ،تليلباَلعلد ، ا ا
,seperti :
ب ،فليتللح ،لعللم ،لحرسلن ،لحس ل ضلر ل صلر ،لنل ل
ب ،تللشميِطللن ، ب ،لتلمولر ل ب ،لسمللقى ،تللدمحلرلج ،لتلملبل للدمحلرلج ،لحموقللل ،بليميِطللر ،لجمهلولر ،لعثمييِليلر ،لجملبل ل
س ،لتلمسلكلن . atau huruf yang paling pertama berharkatتليلرمهلولك تللسمللقى ،تليلزلملزلل ،تليلقملنل ل
dipathahkan , seperti fi’il yang memakai hamzah washol.
ب ا ا ا ا ا ا
Contoh :
انملكلسلر ،امجتللملع ،امحلنر ،امستلمخلرلج ،امجلنولد ،امعلشمولش ل
س لعللى لهلذا فليمعللل لوتليلفمعللل لوانميلفلعلل لوافميتليلعلل لوماستليمفلعلل لوافميلعمنيللل لوافميلعمولعلل لوافميلعلنل{ } وقا
ل م
dsb. seperti :فليمعلل ،تليلفمعلل ،انميلفعل Samakanlah kepada contoh tadi , wazan
ا
لل ل ل
ت ْ-لدمحلرمجترلماَ ْ-لدمحلرمجترمم ْ- ت ْ-لدمحلرلجلتاَ ْ-لدمحلرمجلن ْ-لدمحلرمج ل ㄱلدمحلرلج ْ-لدمحلرلجاَ ْ-لدمحلررجوا ْ-لدمحلرلج م
ت ْ-لدمحلرمجلناَ. دحرج ا
ت ْ-لدمحلرمج ر ت ْ-لدمحلرمجترلماَ ْ-لدمحلرمج ر ن ل مل م
ت اف االبمتالدااء لوتلمسرق ر ا اا ا ا
ط اف الندمراج { ت اللللفاَت اف الللوائال فلاإ ينلهاَ لزائلدةر تليثمبر ر } لولل تريمعلتبليرر لحلرلكاَ ر
Semua harokat alif yang berada pada awal kalimat jangan diperhitungkan karena
alip-alip itu zaidah , suka ditetapkan pada awal kalimat seperti اانملكلسلر ،اانميلقطللع dan suka
"atau hurup yang paling pertama berharkat itu didlomahkan ,seperti : ارنمركاسلر،ارمجتراملع ،ارمحرسر
س،ارطمرمئْانن ا ا ا
ب،ارمجلرصولذ،ارمحرمونر،ارمحررمنلم،ارقمرشعنر ارقميعرمنس ل
ا
" .ل،ارمسترمخارلج،ارمعرشموش ل
Adapun mengenai harkat hamzah washol didlomahkan karena mengikuti
hurup yang sesudahnya . Dan hurup yang sebelum akhir selamanya dikasrohkan.
Contoh : صلر لزيمرد
نل ل (Zaed ditolong), ( harta dikeluarkan).ارمسترمخارلج الاَرل
ل
FI’IL MUDLORI
ا اا
ضاَارعر فليرهلو لماَ يلركمورن ألنولرهر إامحلدىَّ اللزلوائد اللمربلاع لوهلي اللمملزةر لوالنليمورن لوالليِاَءر لوالنتاَءر لميلمعرلهاَ ألنليميِ ر
ت ألمو } ألنماَ ال ل
ر
ي ألمو نلأمات { لأتلي م ل
“Fi’il mudlori adalah fi’il yang hurup awalnya terdiri dari salah satu hurup zaidah yang
empat , yaitu hamzah,nun,ya dan ta yang dikumpulkan dalam lapad ت ،ألتلي م ل
ي ألنليميِ ر atau
“ نلاَات
} لفاَللمملزةر لاملمتللكلصام ومحلدهر والنليورن لهر إالذا لكاَلن لملعهر لغميِيرهر والنتاَء لاململخاَطل ا
ب رممفلرردا لورمثلينن لولممرممورعاَ رملذنكررا لكاَلن ر ل ر ر ل م ل ر
ث اللغاَئا ا ب اللذنكار ممفردا ومثلينن ولممموعاَ والماع الؤن ا ا ا اا ا ا ا
ب{. ألمو رملؤننثاَر لولملغلاَئبلة الرمفلرلدةلولرمثلينناَلهاَ لوالليِاَءر لمللغاَئ ا ر ر ل ر ل ر ل ر م ر ل ل م رل
Fungsi-fungsi hurup
ألنمصر 1. Hamzah untuk mutakallim wahdah seperti
رر
نليمنصر 2. Nun untuk mutakallim beserta yang lainnya (mutakallim ma’al ghoir) seperti
رر
3. Ta untuk muthothob ( orang yang diajak bicara ) seorang ,dua orang atau banyak
baik laki-laki atau perempuan. Seperti :
تلمكرتبريمولن ألنميترمم تلمكترلباَان ألنميترلماَ ب
تلمكتر ر ألنم ل
ت
تلمكترلباَان ألنم ا
ب
تلمكتر م ل ألنمي ر ن
ت ألنميترلماَ تلمكتربا م ل
ي ت
dan bagi ghoib (orang ketiga) perempuan seorang atau dua orang. Seperti :
4. Ya , untuk ghoib yang mudzakar baik seorang ,dua orang atau banyak . Seperti
هاَ يلمكترلباَان رهمم يلمكرتبريمولن رل ب
رهلو يلمكتر ر
ب Dan bagi jamak muannats yang ghoib seperti رهنن يلمكتر م ل
صلررح لامللحاَال لواالمستامقلباَال تليرقمورل يليرقمورم اللن لويرلسنمى لحاَلر لولحاَاضررا لويليمفلعرل لغردا لويرلسنمىَّرممستليمقبللر {
} لوهلذا يل م
"Fi’il mudlori itu cocok untuk menunjukkan zaman hal (sedang) dan istiqbal (yang akan
datang) seperti يليمفلعرل (sekarang ia sedang berdiri) . Disebut zaman hal /hadir .يليرقمورم الللن
” ( besok ia akan bekerja) disebut zaman istiqbalلغردا
ص بالزلماَان االمستامقلباَال {
ف يليمفلعرل أرمختر ن
ت لسيِليمغلعرل ألمو لسمو ل ي ألمو لسمو ل
ف فليرقمل ل
ا
ألمدلخمل ل
ت لعلميِه الصس م ل } لوإالذا
ف فلاإنن لحمر ل ف الضاَرعاة اممنه ممفتيوحاَ إلن ماَكاَللن ماَاضيِاه عللى ألربيعاة ألحر ة } والب ا ا ا ا
ف ل م ل مل ل م ر ل ن لمللفاَعال ممنهر لماَلكاَلن لحمر ر ر ل ل ل ر ل ر م ر ل لم ل
ضرممورماَ ألبلردا لمنرو يرلدمحاررج لويرمكاررم لوييرلقاَتارل لوييرلفصررح {
ضاَلرلعاة اممنهر يلركمورن لم م
ال ل
ر
ييمنصر Fi’il mudlori mabni fa’il adalah fi’il yang hurup mudloro’ahnya dipathahkan ,seperti :
ل رر
ب ْ-يليمنلكاسرر ْ-لميتلامرع ْ-لميلملر ْ-يليتللكلنرم ْ-يليتللباَلعرد ْ-يلمستلمخاررج ا
ب ْ-يليمفتلرح ْ-يليمعلرم ْ-لميرسرن ْ-لميس ر ضار ر ْ-يل م
ب ا
ب ْ-يليتللجمور ر ب ْ-لميلصوذر ْ-لميلماَلر ْ-يليتللدمحلررج ْ-يليتللجملبل ر ْ-.يليمعلشموش ر
kecuali yang fi’il madlinya empat hurup dimana harap mudloroahnya didlomahkan
selamanya, seperti :
ب ْ-يرلسملاقى . ا ا ا ا ا
يرمكاررم ْ-ييرلفصررح ْ-ييرلقاَترل ْ-يرلدمحاررج ْ-ريلموقرل ْ-يريبليميِطرر ْ-ريلمهاورر ْ-ييرلعثمير ْ-ريلملب ر
ف الناذمي قليمبلل أاخارها لممكرسموررا { } وعللمةر بانلااَء هاذها اللربعاة لامللفاَاعال لكورن اللر ا
م م مل ل لل ل
كارم ،ييلفصرح ،ييلقاَتال ( Tanda kemabnifa’ilan bagi empat fi’il tadi
، ) adalahيرلدمحاررج ،ير م ر ر ر ر ر
bahwa hurup sebelum akhirnya dikasrohkan.
Jadi khusus bagi fi’il yang fi’il madlinya 4 hurup, ciri kemabnifa’ilannya adalah
hurup sebelum akhirnya dikasrohkan.
صاريملنْ- } املثاَلره امن ييمفعل ييمنصرْ-ييمنصراانْ-ييمنصرولنْ-تليمنصرْ-تليمنصراانْ-ييمنصرلنْ-تليمنصرْ-تليمن ا
صررمولنْ-تليمن رصلرانْ-تليمن ر رر ر ر ر رل ل ر م ر م ل ر ر ل ر ر ل رل ل ررم
ب لويليمعلرم لويرلدمحاررج لويرمكاررم لوييرلقااَترل لوييرلفصررح لويليتللكنسرر
ضار رس لعللى هلذا يل م ا
صرر .لوق م صررْ-نلينل ر صمرلنْ-ألنم ر
تليمن ا
صلرانْ-تليمن رر
س لويلمسلمناقى لويليتللدمحلررج لولميلرمانرم ا
ب لويليمقلعمنس ر
ا ا ا
لويليتللباَلعرد لويليمنيلقطرع لولميتلمرع لولميلملر لولميلماَلر لويلمستلمخاررج لويليمعلشموش ر
لويليمقلشعالر {
ضارب ،ييمع لم , fi’il-fi’il sepertiنلصر Samakanlah kepada contoh
لل dsb.يل م ر ل ر
ي ا ا ا ا ا ا ا
ㄴيلمسلمنقى يلمسلمنقليِاَن يلمسلمنيرقمولن تلمسلمنقى تلمسلمنقليِاَن يلمسلمنق م ل
ي ا ا ا ا تلمسلمناقى تلمسلمناقيِلااَن
ي تلمسلمنقليِاَن تلمسلمنق م ل تلمسلمنيرقولن تلمسلمنق م ل
ألمسلمناقى نلمسلمناقى.
يليمقلشعالرمولن تليمقلشعالر تليمقلشعانراان يليمقلشمعارمرلن ㄷيليمقلشعالر يليمقلشعانراان
تليمقلشعالرولن تليمقلشعاصريلن تليمقلشعانراان تليمقلشمعارمرلن تليمقلشعالر تليمقلشعانراان
نليمقلشعالر. ألقملشعالر
Mabni Maf’ul
يرمكلررم (dimuliakan).dsb.
“ kata lain fi’il mudlori itu tidak berubah apabila dimasuki ماَ “ & ل napi, seperti لل
صررمولن .يينصر ْ-لل يين ا
صلران ْ-لل يليمن ر
لم ر لم ر ر
ا ف نيرولن ل ا ا اف لحمرلكةل اللوااحاد لونيرمولن التنثمنايِلاة
ا ا لاَازرم فلييِلمحاذ ر
جاَلعة الرلؤنث للنهر لواللواحلدة ارلخاَلطلبلة لولل لميذ ر م ل } لويلمدرخرل ا ل
ضامميِيرر لكاَللوااو اف لجماع اللذنكار { ل
ر
. Apabila fi’il mudlori telahل 2. Dimasuki amil jawazim (yang menjazmkan ) seprrti
dimasuki amil jawazim, maka dibuanglah harkat mufrod,nun tatsniyah dan nun jamak
dan harkat mufrod muannats mukhothob. Dan jangan membuang nun jamak muannats
karena nun jamak muannats merupakan dlomir sebagaimana wau pada jamak mudzakar.
Seperti :
صررواْ-للمصلراْ-للم تليمن ر
صمرْ-للم تليمن ر
صمرلنْ-للم تليمن رصلراْ-للم يليمن ر
صمرْ-للم تليمن رصررمواْ-للم تليمن ر
صلراْ-للم يليمن ر
صمرْ-للم يليمن ر} تليرقمورل للم يليمن ر
صمرصمرْ-لل منليمن رصمرلنْ-للم ألنم ر صارميْ-للم تليمن ر
صلراْ-للم تليمن ر تليمن ر
جاَلعاة ا ا ا
ط النليمولناَت سلوىَّ نيرمون لل ضنماة فليمتلحةر لويرمساق رب فلييِرمبادرل املن ال ن ا
ضاَاراع النناَص ر } لوامعلمم ألنهر يلمدرخرل لعللى ال ل
ر الؤن ا
ث{ رل
dsb.) .Fungsinyaأن ،لن 3. Suka dimasuki amil nawashib (yang menashobkan) (seperti
adalah menggantikan harokat dlomah dengan pathah dan membuang berbagai nun
kecuali nun jamak muannats. Seperti :
صلر ْ-لمن
صمرلن ْ-لمن تليمن رصلرا ْ-لمن يليمن رصلر ْ-لمن تليمن ر
صررموا ْ-لمن تليمن رصلرا ْ-لمن يليمن ر
صلر ْ-لمن يليمن ر
} تليرقمورل لمن يليمن ر
صلر {
صلر ْ-لمن نليمن رصمرلن ْ-لمن ألنم ر صارمي ْ-لمن تليمن ر
صلرا ْ-لمن تليمن ر صرروا ْ-لمن تليمن رصلرا ْ-لمن تليمن رتليمن ر
ب لايِيمنصر ْ-لايِيمنصرا ْ-لايِيمنصروا ْ-التيمنصرْ-التيمن ا ا ا ا
صمرلن { } لوملن الللواازم للرم اللممار فليتليرقمورل اف ألممار اللغاَئ ا ل ر م ل ر ل ل ر ر م ل ر م ل ر
صلراْ-ليِليمن ر
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 15
4. Diantara amil yang menjazmkan adalah “lam amar” seperti dalam memerintah yang
صمر ا
ghoib
ليِليمن ر (dia laki-laki harus menolong). Kalau dalam bahasa sunda diartikan “
ب ا
manehna kudu nulungan kituh!” .
ليِلمذله م ( dia laki-laki harus pergi ) /kudu init kituh!.
{ ب لولايِليمعلمم لولايِرلدمحارمج
ضار مس لعللى لهلذا لايِل م ا
} لوق م
" samakanlah kepada fi’il seperti tadi , lafadz حارج ا ضار ا ا
ليِرلد م م، ليِليمعلمم،ب “ ليِل م م
صلرا
ْلل تليمن ر- صمر
ْلل تليمن ر- صررموا
ْلل يليمن ر- صلرا
ْلل يليمن ر- صمر
ب لل يليمن ر } واممنيلهاَ لل النناَاهيِلةر تليرقورل اف نليمهاي اللغاَئا ا
م ل
{ صمرلنْلليليمن ر-
5. Diantara yang menjazmkan itu adalah “la nahyi” (untuk melarang) seperti melarang
yang ghoib (orang ke tiga).
1. صمر لل يليمن ر: janganlah dia laki-laki menolong
2. لل ييمنصرا
ل رل : janganlah dua laki-laki menolong
5. لل تليمنصرا
رل : janganlah dua perempuan menolong
6. ن صمر ل
لل يليمن ر: janganlah mereka perempuan menolong
ا } واف نليهاي ا ا
س
صمرلن لولكلذا قليِاَ ر ْ لل تليمن ر- صارمي
ْ لل تليمن ر- صلرا ْ لل تليمن ر- صرروا
ْ لل تليمن ر- صلرا لاَضار لل تليمن ر
ْ لل تليمن ر- صمر ل م ل
{ لساَئاار اللممثالاة
1. لل تليمنصر
رم : janganlah kamu laki-laki menolong
2. لل تليمنصرا
رل : “ “ dua lakui-laki menolong
3. لل تليمنصروا:
رر “ “ laki-laki banyak menolong
4. لل تليمنصاري:
ر “ “ perempuan menolong
5. لل تليمنصرا
رل : “ “ dua perempuan menolong
6. ن صمر ل
لل تليمن ر: “ “ perempuan banyak menolong
Penjelasan
Amar bissighoh itu dibentuk dari fi’il mudlori yang jazm . Caranya sbb:
1. Kalau hurup sesudah mudloro’ah itu hidup seperti lafadz ييرلقاَتارل، ييرلفصررح،يرلدمحاررج ,maka cara
membentuknya tinggal membuang hurup mudloro’ah kemudian ambillah sisa dari
harap mudloro’ah yang dibuang dalam keadaan jazm
} فليتليرقمورل اف اللممار اممن ترلدمحاررج لدمحارمج لدمحارلجاَ لدمحاررجموا لدمحاراجي لدمحارلجاَ لدمحارمجلن
تليرقمورل فليصرمح
{ فليصرلحاَ فليصررحوا فليصراحي فليصرلحاَ فليصرمحلن لقاَتامل تللكنسر تليلباَلعمد تللدمحلرمج
Fi’il amar dari حارج ا ا
ترلد م رadalah لدمحارمج, dari تريلفصررحadalah فليصرمح, dari تريلقاَترلadalah لقاَتمل.
اا ا ف ال ا } وإامن لكاَلن ساَكارناَ فليتلحاذ ر ا
صال ضاَلرلعة لولتأات با ر
صمولرةا اللباَقى لممرزمورماَ لمازيمردا اف ألنوله لهملزلة اللو م ف ممنهر ألمحرر ل ل
ا ر م ل ل
{ َضلملها ضاَاراع ممنهر لم م
ضرممورماَ قليتل ر ي ال ل ر م لممكرسمولررة إلن ألمن يلركمولن لع
ر
“ Kalau sesudah harap mudloro’ahnya sukun (seperti ضارب ت،ر ص ني ت
لم ر ر ل م رdsb.) maka tinggal
membuang hurup mudloro’ahnya kemudian datangkanlah bentuk sesisanya sambil
dijazmkan dan diawalnya ditambah hamzah washol yang dikasrohkan kecuali apabila
‘ain fi’il mudlorinya didlomahkan . Apabila ‘ain fi’il mudlorinya didlomahkan, maka
hamzah washolnyapun juga harus dlomah”.
Seperti
أرنم ر
صمر asalnya صرر
تليمن ر kemudian dijazmkan jadi صمر
تليمن ر dibuang “ta” mudloro’ahnya
menjadi نمصر
رم lalu didatangkan hamzah washol sbb :
1. Apabila ‘ain fi’il mudlori dlomah, maka hamzah washolnyapun dlomah, seperti
أرنم ر
صمر .
2. Apabila ‘ain fi’il mudlori pathah atau kasroh, maka hamzah washolnyapun kasroh,
ب ا ا ا
seprti
امحس م، افميتلمح.
{ ب لوامعلمم لوانميلقاطمع لوامجتلاممع لوامستلمخارمج ا
ضار مصمرلن لولكلذا ا م صاري ارنم ر
صلرا ارنم ر صررموا ارنم ر
صلرا ارنم رصمر ارنم ر} تليرقمورل ارنم ر
ض فلاإنن أل م
{ صلل ترمكاررم تريلؤمكاررم صال المرفريمو ا
م } لوقليتلرحوا لهملزلة ألمكارمم بالناَءر لعللى الل
ل
كارم karena didasarkan pada asal yang dibuang , karena asal lafadz
. Jadiتريلؤمكاررم adalahتر م ر
كارمم asalnya lafadz .ألمكارمم kemudian dibuang “ta mudloro’ahnya” jadiتريلؤمكارمم adalahأل م
كارمم Kalau
, mesti hamzah washolnya dikasrohkan karenaترمكاررم diambil dari lafadzأل م
كارمم ‘ain fi’ilnya juga dikasrohkan. Jadi mesti akan menjadi .إا م
صطللرح. ㄹااصطللحْ-يصطللاحْ-ااصاطللحاَْ-مصطللاحْ-مصطللحْ-ااصطللاحْ-لل تل ا
صطللرحْ-رم م
صطللمحْ-رم م
م م ل لم ر م ر رم ر رم ر م م
ت لتاَرؤهر لدالر فليتليرقمورل اف افميتليلعلل املن الندمرإا لوالصذمكار لوالنزمجار ااندلرلأ ا
} لولملت لكاَلن لفاَءر افميتليلعلل لدالر ألمو لذالر ألمو لزاياَر قرلبل م
لواذنلكلر لوامزلدلجلر {
ا
seperti :د , maka “ta” harus ditukar padaز atauد ،ذ ituافميتليعل 2. Apabila “fa” fi’il wazan
ل ل
لدلرأل = ا
asanyaاندلرأل .اامدتليلرأل
د kemudianاامذلدلكلر , jadiد lalu ditukarkan “ta” denganاامذتللكلر = asalnyaااذنلكلر ذللكلر
كر jadiذ ditukar dengan
ا ان
.اذلكلر kemudian diidghomkan menjadiامذذل ل ل
= اامزلدلجلر لزلجلر asalnya اامزلتللر
NUN TAUKID KHOFIFAH DAN TSAQILAH
لاَال نيرمورن اللتأكاميِاد لخافميِافةر لساَكانلةر لوثلاقميِيلةر لممفتريمولحةر إالن فاميِلماَ لتمتل ل
ص بااه لورهلو ا ا
} لوتليمللحرق الفمعلل لغميِيلر اللاَضى لوا ل
جاَلعاة النصلساَاء فلاهلي لممكرسمولرةر فاميِاه {
ي لو للفامعل االثمينلي م ا
ر
Dua nun taukid baik khofifah atau tsaqilah , keduanya bisa masuk kepada selain
fi’il madli dan selain fi’il mudlori hal. Jadi fi’il yang suka dimasuki nun taukid adalah :
1. fi’il mudlori mustaqbal.
2. fi’il amar
3. fi’il nahi
صررمن ا ا ا ا
Nun taukid khofifah keadaannya disukunkan,seperti
صلرمن،لتليمن ر
صررمن،لتليمن ر
صلرمن،ليِليمن ر
ليِليمن ر
Nun taukid tsaqilah keadaannya dipathahkan, kecuali dalam fi’il yang khusus yakni
kecuali dalam fi’il tatsniyah dan jamak muannats. Kedua fi’il tersebut tidak dipathahkan
صمرلناَصن ا ا
melainkan dikasrohkan ,seperti
صلراصن ،ليِليمن ر
ليِليمن ر
صل بيي النليوناَل ا ا ا ا ا ا ا ا ا
ت{ هبيلناَصن لياَ نمسلوةر فليتلمدرخرل أللرفاَ بليمعلد نيرمون لجماع الرلؤنث لتليمف ل ل م ل م
} فليتليرقمورل امذلهلباَصنْ-امذ ل م
Contoh : اامذلهلباَصن = kamu berdua harus pergi
هبيلناَصن ا
امذ ل م = kamu sekalian perempuan harus pergi
kemudian kamu harus memasukkan alip setelah nun jamak muannats untuk memisah
antara beberapa nun .
هبيلناَصن ا ا
امذ ل م asalnya ب
امذله م ل kemudian antara nun jamak muannats dan nun taukid dipisah
dengan alip . Jadi lengkapnya :
هبيلناَصن ا ب ْ-اامذها ن ا
ب ْ-اامذلهلباَصن ْ-اامذله ر ن
اامذله ل ن
ب ْ-امذلهلباَصن ْ-امذ ل م ل
ف لمدد لوالثنااَنِ } ولل تلمدرخلررهماَ النليورن اللافميِيلفةر للنهر يليمللزرم االمتالقاَء النساَاكنلي م ا
ي إانلاَ ليرمورز إالذا لكاَلن اللنورل اممنيرهلماَ لحمر ل ر ل م ل
رممدلغرماَ لمنرو لدابنةة {
Nun taukid khofifah tidak masuk pada fi’il yang berdlomir tatsniyah dan jamak
) muannats , karena akan terjadi “ iltiqoussaqinaeni” (bertemu dua harap yang sukun
هبيلناَمن ا ا
seperti امذلهلباَمن ،امذ ل م . Keadaan demikian boleh saja asal hurup pertamanya hurup mad
dan hurup yang kedua diidghomkan,seperti lapadz لدابنةر asalnya لدابليبلةر (alip bertemu
dengan” ba”).
ا ا ا ا ا اا
ف لملعرهلماَ النليمورن اف اللممثلة اللمملسة لوهلي يليمفلعللن تليمفلعللن يليمفلعلرمولن تليمفلعلرمولن لتفلعل م ل
ي{ } لورميلذ ر
Nun yang ada pada fi’il lima harus dibuang apabila bersama-sama nun taukid . Fi’il
lima tersebut wazan :
ي ا ا ا
يليمفلعللن ْ-تليمفلعللن ْ-يليمفلعلرمولن ْ-تليمفلعلرمولن ْ-تليمفلعل م ل
ي إالن إالذا انميلفتللح لماَ قل ميبيلرهلماَ لمنرو لل لتملشرونن لولل لتملشا ن ا
ي ف لملعرهلماَ أليم ر
ضاَ لوارو يليمفلعلرمولن لوتليمفلعلرمولن لوتليمفلعل م ل } لورميلذ ر
لولرمتبيلرونن لوإانماَ تليلريانن {
ن Dan dibuang pula “wawu” pada wazan padaي , begitu jugaتليمفلعلرمولن danيليمفلعلرمو ل
ي wazan ا
, kecuali apabila hurup sebelum “wawu” atau “ya” ituتليمفلعل م ل
pathah , maka “wawu” atau “ya” tidak perlu dibuang. seperti:
ㅁ = kamu sekalian jangan takutلل لتملشرونن
ي ㅂ = kamu wanita jangan takutلل لتملشا ن
ن ㅅ لرمتبيلرو ن = kamu sekalian sungguh akan dicoba
3. Akhir fi’il harus dikasrohkan apabila fi’ilnya berdlomir mufrod muannats mukhothob ,seperti : لالتنم
صارنن ا
صارنن ،لتليمن ر
ر .
-
صلراصنارنم ر صلرا
انم ر أنتماَ
صارمن
ارنم ر صمرلناَصن
ارنم ر صمرلنانم ر ت
أن س
BENTUK ISIM FA’IL DAN ISIM MAF’UL
} لوألنماَ امسرم اللفاَاعال لوالمفعرموال املن الثلللثاصي اللجنراد لفاَللمكثليرر ألمن لايميِلئ امسرم اللفاَاعال اممنهر لعللى لومزان لفاَاعةل تليرقمورل
ا ا ار ا ا ا ا ل
ت نليلوااصرر { ر ص ناَ نتاَ
ر ص ناَ ة
ر ا
لناَصرر لناَصلران لناَصررمولن ل لر ل لل ل ل ر
ا ص ناَ
Bentuk Isim Fa’il
1. Isim fa’il kebanyakannya berwazan لفاَاعرل ,seperti لناَاصررْ-لناَاصلراان dsb.
تصمولرا ر ا } وألمن لاييِئ اسم المفعوال اممنه عللى ممفعوةل تليرقورل ممنصور ممن ا
صمولرلتاَن لممن رصمولرةر لممن ر
صموررمولن لممن ر
صمولران لممن ر
ل م ل م ر ل ر م ر ل ل رم م ل ر مر ل ر
{
ل 2. Isim maf’ul dari tsulatsi mujarrod kebanyakan berwazan صمورر sepertiلممفعرمور
لممن ر
صموررلممن ر )= seorang yang ditolong (laki-laki
ضامميِيلر } لوتليرقمورل لممررمورر بااه لممررمورر ابالماَ لممررمورر ابامم لممررمورر ابلاَ لممررمورر ابالماَ لممررمورر ابانن فليرتثلينن لورتلصمرع لوترلذصكرر لوتريلؤنص ر
ث ال ن
ف اللصر المسام المفعرموال { فايِماَ ييتيعندىَّ ابر ا
ل لم م ل لل ل
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 22
Bagi isim maf’ul yang muta’addi dengan harap jar , yang ditatsniyahkan
dan dijamakan juga dimudzakkarkan dan dimuannaskan itu bukan isim maf’ulnya
ب فاميِاه
ْ لممرغرمو ر- ب لعلميِاه ضمو ر ْ لممغ ر- :melainkan dlomirnya. Seperti
- َعلميِاهما
ب ل ل ضمو ر
لممغ ر َب فاميِاهلما
ْ لممرغرمو ر-
- ع لميِاهم
ب ل م ضو رلممغ ر ب فاميِاهمم
ْ لممرغرمو ر-
- َع لميِيلها
ب لضمو رلممغ ر َب فاميِيلها
ْ لممرغرمو ر-
- َعلميِاهما
ب ل ل ضمو رلممغ ر َب فاميِاهلما ْ لممرغرمو ر-
-ن ب لعلميِاه ن ضمو ر
لممغ ر ب فاميِاهننْ لممرغرمو ر-
{ } لوفلعاميِرل قلمد لايميِرئ ابلمعلن اللفاَاعال لكاَلنراحميِام
Isim fa’il terkadang berwazan فلعاميِلseperti : ( لراحميِرمpenyayang) , ( لخباميِيررyang
ر
waspada ) dsb. dan isim maf’ul juga kadang-kadang berwazan فلعاميِلseperti قلتاميِل
ر ر
(terbunuh) , ( جاريمحterluka).
ل ر
Bentuk-Bentuk Isim Fa’il dari Lapadz Yang Melebihi Tiga Hurup
diganti dengan mim yang didlomahkan , jadi رممكاررم lalu memakai tanwin, jadi . رممكاررم
رملتكلصرم asalnya يليتللكلنرم kemudian harap mudloro’ah ( ي ) dibuang dan diganti dengan
mim yang didlomahkan ,jadi رمتللكلنرم kemudian harap sebelum akhir dikasrohkan dan
2. Pembentukan isim maf’ul dari fi’il yang melebihi tiga hurup adalah dibentuk dari fi’il
mudlori mufrod mudzakar ghoib majhul. Caranya adalah dengan cara menempatkan
mim yang didlomahkan pada tempat harap mudloro’ah nya kemudian harap sebelum
akhir dipathahkan. Contoh : رممكلررم asalnya يرمكلررم kemudian harap mudloro’ah (
)يdibuang dan diganti dengan mim yang didlomahkan , jadi رممكلررم kemudian memakai
ب لورمملتاَةر لورم م
ضطلدر لورممعتلدد ض اللوااضاع لكرملحاَ د
ب لورمتللحاَ د ظ امسام اللفاَاعال لوالمفعرموال اف بليمع ا} لوقلمد يلمستلاومي فاميِاه لمف ر
ل بل بااه وليمتلا
{ ف التنيمقاديميرر
ب لورممنلجاَ ة ل ل ر ب بااه وممنجاَ ة
ص د لر ل ب لورممن لصد لورممن ل
Lapadz isim fa’il dan isim maf’ul terkadang sama , seperti kata رمملتاَر،ب رمتللحاَ ي، ب رلماَ ي
ر
dsb. Tapi asalnya berbeda antara isim fa’il dan isim maf’ul ,seperti :
ب( مراَل يisim fa’il) asalnya , ب ا
:-
رلماَب ر بْمراَل ي- (isim maf’ul) asalnya ب رلماَبل ر
-ب ( رمتللحاَ يisim fa’il) asalnya ب ا
رمتللحاَب ر بْ رمتللحاَ ي-(isim maf'‘ul)asalnya ب رمتللحاَبل ر
-ضطلير ( رم مisim fa’il) asalnya ضطلاررر رم م ضطلير ْرم م- (isim maf’ul) asalnya ضطللررر رم م
- ( مرمتاَلرisim fa’il) asalnya رممتليِار ْرمملتاَرر- (isim maf’ul) asalnya رممتلييِليرر
ر ر
kemudian يditukar dengan alip karena يberharkat dan sebelumnya berharkat pathah
, jadi مرمتاَلر.
ر
-د ( رممعتل يisim fa’il) asalnya رممعتلادرد ْ رممعتليد- (isim maf’ul) asalnya رممعتللدرد
FI’IL MUDLO’AF
ِ ( اللنوال لولتللررك النثاَانharap yang pertama sukun dan harap yang kedua berharkat) ,jadi لرند
. Idghomnya disebut idghom wajib. Idghom wajib adalah :
.َلوااحلدةة لويلركمورن النثاَانِ اممنيرهلماَ رمتللحصرركا س لوااحةد اف لكلالمةة
لحمرلفاَان اممن اجمن ة لماَامجتللملع فاميِاه
(fi’il yang mana di sana berkumpul dua harap yang sejenis pada satu kata dan hurup
yang kedua berharkat).
ِس لوااحةد لولميرررك النثاَان
ب لماَامجتللملع لحمرلفاَان * اممن اجمن ة ا
فليلواج ر
Idghom wajib pakumpulna harap dua * Nu sajinis tur hirup anu kadua
- أللعند asalnya ألمعلدلد kemudian harkat د yang pertama dipindahkan kepada ع jadi أللعمدلد
lalu diidghomkan , jadi أللعند .
.ْاملريد-ْلملريد-ْلملريد-للتليمرردمد/ْللتليررانرد-ارمرردمد/ْررانرد-ْلممرردمورد-ْلرايد-ْلرندا-ْيليررلد- لرندㅈ
.ْرملعيد-ْرملعيد-للتريمعادمد/ْللترعا ناد-ألمعادمد/ْألاع ناد-ْرملعلد-ْرمعايد-ْإامعلداردا-ْيرعالد- أللعندㅊ
2. Fi’il Mudlo’af dari Ruba’i
} وهو امن اللرباَاعي ماَلكاَلن لفاَؤه وللمه الرولل امن اجمن ة ا ة
س لواحد لوييرلقاَرل لهر اللطاَبارق أليم ر
ضاَ لمنرو لزلملزلل لزلملزلةر الملزالر رر ل ر ر م م لرل ل ل ص ل
ر
{
2. Fi’il Mudlo”af dari ruba’i (bangsa empat hurup) adalah fi’il yang mana fa fi’il dan lam
fi’il awal terdiri dari hurup yang sejenis begitu pula ‘ain fi’il dan lam fi’il yang kedua
terdiri dari hurup yang sejenis.
Fi’il mudlo’af dari ruba’i disebut pula fi’il “muthobiq” karena :
ي لوالللام اللثاَنايِلاة ا لاملرملطاَبليلقاة
ي اللفاَء لوالللام الرمولل لوبلي م ل
ي اللع م ا بلي م ل ( sesuainya fa fi’il dan lam fi’il yang
kedua)
Contoh :
.ْرملزلملزرل-ْرملزلملزرل-ْللتريلزلمازمل-ْلزلمازمل-ْرملزلملزرل-ْرملزلمازرل-ْازلملزارل-ْلزلملزلرة-ْييرلزلمازرل- لزلملزللㅋ
ف ييملحرقه االبلدارل لكلقوالام ألمليِ ا ف التن م ا } وإاللناَ أرملاق الضاَعف اباَلعتللن ا
ت بلمعلن ألمململ ر
ت م م مم ر ضعميِ ا ل ل ر م ت للنن لحمر ل ل ر ل ل ر رم ل
ا ا ا
{ت ت لوأللحمس ر
ت لوظللمل ر
ت أي لمسمس ر ت بالفمتاح اللفاَء لولكمسارلهاَ لوأللحمس ر ت اظلمل ر ف لكلماَ لقاَلروا الممس ر لواللمذ ر
Bab fi’il mudlo’af diikutkan kepada bab fi’il mu’tal ,alasannya sbb:
1. ت ألمملميِ ر. asalnya ت
Harap tadl’if suka diikuti “ibdal”(menggantikan hurup) seperti ألمململ ر
kemudian lam yang kedua ditukar dengan “ya” supaya tidak ( ثالقاَملberat ) dalam
pengucapan , tetapi maknanya sama yaitu : bosan.
Fi’il mudlo’af diikutkan pada fi’il mu’tal alasannya karena fi’il mudlo’af suka diikuti إا
بملدامل dan ف
لحمذ ر sedangkan baik إابملدامل maupun ف
لحمذ رsuka mengikuti fi’il mu’tal.
اةلمدغساَّمم
َف يليمللحرقهر االمدلغاَرم لورهلو ألمن ترمساكلن اللنولل لوترمدارلج اف النثاَانِ لويرلسملى اللنورل رممدلغرماَ لوالنثاَانِ رممدلغرما
ضاَلع ر
} لوال ل
اا ر
{ فميِه
ا
Fi’il mudlo’af itu suka diikuti idghom . Cara mengidghomkan adalah : كن اللنولل
ألمن ترمس ل
ِ( لوترمدارلج اف النثاَانmenyukunkan hurup yang pertama dan dimasukkan pada hurup yang
kedua).
Harap yang pertama disebut رممدلغمم (harap yang dimasukkan) dan harap yang kedua
Pembagian Idghom
ب اف لمناو لمند ليرلد لوأللعند يرعالد لوانميلقند يليمنيلقلد لوامعتلند يليمعتللد لوامسلوند يلمسلولد لوامسلواند يلمسلوالد لوامستليلعند ا ا
ك لواج ر } لولذال ل
{ يلمستلعالد لواطملمئْلنن يلطملمئْالن لوللتاَند يليتللماَلد
Pembagian Idghom
1. Idghom wajib; yaitu : ِس لوااةحد اف لكلالمةة لوااحلدةة لويلركمورن النثاَان
لورهلو فاميِلماَ إالذا امجتللملع فاميِاه لحمرلفاَان اممن اجمن ة
َاممنيرهلماَ رمتللحصرركا ( idghom dalam kata yang didalamnya terdapat dua hurup yang sesenis dan
2. Fi’il mudlori selain yang dimasuki nun jamak muannats . sebanyak dua belas :seperti :
يل
رملدْ-ليرنداانْ-ليرلدمولنْ-لترلدْ-لترنداانْ-لترلدْ-لترنداانْ-لترلدمولنْ- لترصديملنْ-لترنداانْ-ألرملدْ-لنرلد
ضاَئاررهر { } ولكلذا هاذها اللفميعاَرل إالذا بينييِ ا
ت لمللممفعرموال لمنرو رمند ريللد لونل ل لل م ل ل ل
Demikian pula wajib idghom pada fi’il-fi’il yang dibentuk untuk maf’ul (fi'il mabni
maf’ul) seperti dsb.رمند ْ-ريللد
ريملدرد asalnyaرمادلد ,ريللد asalnyaرمند .
ضام ماي ألمو لواروهر ألمو لياَءرهر لمنرو رمندا رملدوا رمصدي { ا ا ا
صلل اباَلفمعال ألل ر
ف ال ن ك إالذااتن ل } لواف لمناو رمندا لم م
صلدررا لولكلذال ل
دا Demikia pula diidgomkan seumpama lapadz . Begituلممدردا (mashdar) . Asalnyaلم ن
pula wajib idghom pada fi’il mudlo’af yang sudah dimasuki alip dlomir ,wawu dlomir atau
ya dlomir seperti رمندا ْ-رمسدروا ْ-رمسداي semuanya wajib idghom.
.َْلملدمدلنا-ت ا
ْلملدمد ر-ْلملدمدترنن-َْلملدمدرلتا-ْلملدمدت-ْلملدمد رمت-َْلملدمدرلتا-ت
ْلملدمد ل-لملدمدلن
b. Fi’il mudlori yang dimasuki nun jamak muannats,seperti ن ْ لتمردمد ل- ليمردمدلن
c. Fi’il amar yang sudah dimasuki nun jamak muannats,seperti ن أرممردمد ل
d. Fi’il nahyi yang sudah dimasuki nun jamak muannats ,seperti ن لل لتمردمد ل
3. Idghom Jaiz
{لاَازرم لعللى فامعال اللوااحلداة ا ا
} لولجاَئرز إلذا لدلخلل ا ل
Idghom jaiz terdapat pada fi’il mufrod yang sudah dimasuki amil jawazim.
Idghom jaiz adalah : ِن النثاَان س لوااحةد اف لكلالمةة لوااحلدةة لويلركمو ر
لورهلو فاميِلماَ إالذا امجتللملع فاميِاه لحمرلفاَان اممن اجمن ة
اممنيرهماَل لساَكارناَ رسركمورناَ لغميِيلر للازةم. (idghom yang ada pada sebuah kata yang mempunyai dua
hurup yang sejenis dan hurup yangkedua sukun tapi tidak wajib).
ا ا
ض بالكمسار اللنم لوفليمتحلهاَ لوللم
لوللم يليلع ان ض فليتليرقمورل للم يلافنار
ي لكيِلافلر ألمو لممفتريمولحهر لكيِليلع ل
} فلاإمن لكاَلن لممكسور اللع م ا
ر مل
{ض يليمفارمر لوللم يليمع ل
ض م
1. Apabila ‘ain fi’il mudlorinya kasroh , maka lam fi’il bisa diharkati dengan tiga harokat .
Seperti : للم يلافنر. للم يليمفارمر ، للم يلافصر
، للم يلافنرasalnya adalah للم يليمفارمر
kemudian harokat kasroh dipindahkan pada ف,jadi ل يافرر
لم ل م م. Untuk mencegah
( االمتالقاَء النثاَاكنلي م اbertemu dua hurup yang sukun) antara رdan ر, maka ر
terjadinya ي
ر yang
kedua diharokati dengan harokat pathah , alasannya supaya ringan diucapkannya
karena harokat yang paling ringan adalah harokat pathah , jadi للم يلافمرلر kemudian
diidghomkan jadiللم يلافصر . للم يلافنرasalnya للم يليمفارمر, kemudian harokat kasroh
dipindahkan pada ف, jadi ل ييمفارر
لم ل م, kemudian رyang kedua diharokati dengan harokat
kasroh . Alasannya karena mengikuti harokat ‘ain fi’il mudlori , karena harokat ‘ain fi’il
mudlori juga kasroh .Atau alasannya adalah karena ر yang kedua itu sukun ,
sedangkan hurup yang sukun apabila mau diharokati maka diharokati dengan harokat
kasroh ف النساَكاان إالذا رحصرلك رحصرلك اباَللكمسار
اللنن اللمر ل ( sesungguhnya hurup yang sukun apabila
mau diharokati, maka diharokati dengan harokat kasroh ) , jadi للم يلافمرار , kemudian
Begitu pula fi’il amarnya , seperti fi’il amar dari لمند adalah ْ ارممردمد- ْ رمصد- ْ رملد- رمند . .
yang kedua diberi harokat dengan tiga harokat ( pathah, dlomah , kasroh ) ,jadi ارممدالردlalu
ر
ارم نرا,kemudian hamzah washolnya dibuang karena tidak ada gunanya .
diidghomkan jadi د
ر
Kegunaan hamzah washol adalah untuk membantu hurup yang mati dipermulaan
,sedangkan dalam lapadz اررمند harokat pertamanya ( م ) berharokat , jadi رم نراد .
Lengkapnya sbb.:
ْ ارممردمدلن- ْ رمندا- ْ رمصدي- ْ رملدوا- ْ رمندا-ارممردمد/ رم نرادㅌ
ضلن ْع ن ا- ضى ع ان اㅍ
ضم ْ امع ل- َضا ْ لع ص ل- ضوا ْ لع ل- َضاْ لع ن- ض ض م امع ل/ض ل
ْ اافمارمرلن- ْ فانرا- َّْ فاصرى- ْ فالروا- ْ فانرا- اافمارمر/ فانارㅎ
ا
{ ت لملوالد } لوتليرقمورل اف امسام اللفاَعال لماَدي لماَنداان لماَلدمولن لماَندةر لماَندلتاَان لماَندا ر
Isim failnya adalah ن ْ ماَندا ا- ماَديdsb. Asalnya ماَادرد,kemudian دyang pertama
ل ل ل
disukunkan jadi ماَمدردkemudian diidghomkan jadi ماَدي.
ل ل
Isim Maf’ul
ا
} لوامسرم اللمفعرمول لممردمورد لكلممن ر
{ صمورر
Isim maf’ulnya adalah لممردمورد seperti صمورر
لممن ر .
FI’IL-FI’IL MU’TAL
“Alip ketika jadi hurup illat adalah sebagai pengganti dari وatau ”ي
Contoh yang asalnya غلزا
ْ ل- صاَلن
ْ ل- لقاَلل: وasalnya ْ لغلزلو- صلولن ْ ل- قليلولل
kemudian وditukar dengan ا. Alasannya : َح ماَ قل ميبي للها ا ا ا
( لتللحلركلهاَ لوانمفلتاَ ا لberharkatnya و
dan sebelumnya ada harokat pathah ).
ض لكغللزا الناذمي لكلفى اممن بليمع ا# َب أللارفا ا
لواروا ألمو رياَ رحصرلكاَ اقمل م
أللارفاَ ان ابادمل بيعلد فليمتةح متن ا#
صمل ك أراصمل امن واةو ألو ياَةء باتلحاري ة
ر م لم م ل م ل مم
# jadi alip cara غزا
Wau iya anu hirup ba’da pathah
للnu katelah
Jadi ْ لغلزا- صاَلن
ْ ل- لقاَلل .
Keterangan
Kemudian dari mashdarnya yang berwazan فامع لةر, waunya harus dibuang.
وyang ada pada isim fa’il , isim maf’ul isim zaman dan makan (wau yang ada
pada sesisanya tashripan fi’il ) , waunya tidak dibuang.
ْامميِيلعاَرد-ْلممواعرد-ْلممواعرد-ْللتلعامد-ْاعمد-ْلمموعرمورد-ْلوااعرد-ْلومعردا-ْاعلدرة-ْيلعارد- لولعلدㄱ
للتلعامد asalnya للتليمواعمد kemudian dibuang waunya jadi تلعامد للkemudian hamzahnya dibuang
. Alasannya karena hamzah pada kata تلعامد tidak berpungsi ,sebab fungsinya hamzah
washol itu adalah untuk membantu hurup yang mati dipermulaan, sedangkan dalam kata
‘ اااعمدain fi’ilnya berharkat
.ْلمموامرق-ْلمموامرق-ْلللتامق-ْاممق-ْلممورممورق-ْلواامرق-َْلوممقرا-ْاملقرة-ْليارق- لواملقㄴ
ا
} فلاإلذا أرازيميل م
ت لكمسلرةر لماَبليمعلدلهاَ أرعميِلد م
{ ت اللوارو لمنرو للم ييرمولعمد
Apabila harokat kasroh yang ada pada hurup setelah wau itu dihilangkan, maka
wau dikembalikan lagi (jangan dibuang) . Contoh للم ييرمولممق, للم ييرمولعمد jangan dibaca , للم ييرلعمد
للم ريلمق karena harokat kasrohnyapun sudah tidak ada.
“Wau harus ditetapkan pada wazan يليمفلعرل (dibaca pathah) ,seperti ْااميلمل-ْيليمولجرل-لواجلل . wau
ditukar dengan ya pada lapadz ااميلملkarena sukunnya وdan harap sebelum و
berharkat kasroh”.
Maksudnya
Wau pada wazan يليمفلعرل harus ditetapkan / jangan dibuang, sebab tidak ada alasan
untuk membuangnya.
2 ْ لممواجرل- ْ للتليمولجمل- ْ ااميلمل- ْ لممورجمورل- ْ لوااجرل- ْ لولجلر- ْ يليمولجرل- لواجللㄷ
ايلasalnya اوجلkemudian وditukar dengan يkarena َلارسركموالناَ لولكمسار لماَ قل ميبيللها
( sukunnya وdan harap sebelumnya ) ) اberharkat kasroh ).
{ ب اباَلليِاَاء ا
} فلاإان انم ر
ضنم لماَ قل ميبيللهاَ لعاَلدت اللوارو تليرقمورل لياَ لزيمرد اميلمل لوترمكتل ر
“Apabila hurup yang sebelum wau itu didlomahkan , maka wau harus dikembalikan lagi
seperti يلاَلزيارد اميلمل ditulisnya dengan “ي
Maksudnya
Lapadz ااميلمل , apabila sebelumnya berharkat dlomah seperti , لياَ لزيمرد اميلمل , maka ي
nya itu harus ditukarkan lagi pada wau, namun hal itu hanya di dalam pengucapannya
saja , seakan-akan لياَ لزيمرد امولجمل adapun dalam penulisannya tetap dengan ya.
ت اف يليمفعررل اباَل ن
{ ضصم لكلورجهل يليمورجهر ارمورجمه } لوتليثمبر ر
“ wau itu tetap (jangan dibuang) dalam wazan ( ييمفعلdlomah ‘ain fi’il) contoh ”وجهل اروجمه
ل رر لر مر
ا ا ا
ْلمموجهر-ْ لمموجره- ْ للتليمورجمه- ْ ارمورجمه- ْ لممورجموهر- ْ لوجميِهر- ْ لولجاَلهةر- ْ يليمورجهر- لورجهلㄹ
صال لعللى ليفعال بالكسار اللع م ا ا } وحاذفل ا
ي فليلفمتح اللع م ا
ي ر ر م ضرع لويليلقرع لويللدعر لل ينلهاَ اف الل م
ت اللوارو ممن يلطلأر لويللسرع لويل ل لر
{ ف اللملاق الر ا
لم
“Wau pada kata, يسع, دعر يطلأر
للر يل ل ل, يليلقرعharus dibuang karena semuanya juga asalnya
berwazan ييمفعال, jadi asalnya adalah طأر ييو ا، ييواسع، ييوقاع، ييوادع. Menurut peraturan
ل ر لم ر لم ر لم ر لم
shorop , apabila fi’il mitsal wau tsb.berwazan ييمفعال, maka waunya harus dibuang.
ل ر
Dengan demikian, kata-kata tersebut tadi setelah dibuang waunya , menjadi , ياقع, دعر ا
يل ل ر
يلاطأر, يلاسرع.Namun setelah itu , harokat kasroh yang ada pada ‘ain fi’il harus dipathahkan
dengan alasan ada harap halaq diakhirnya , di mana harap halaq itu berat untuk
diucapkan . Untuk memperingan pengucapannya maka harkat kasroh diganti dengan
harkat pathah karena harokat pathah adalah harokat yang paling ringan . Jadi , يليلقرع, يللدعر
يلطلأر, يللسرع.
ْلممواطرئ- ْ لممواطرئ- ْ لل تلطلأم- ْ طلأم- ْ لمموطرموءر- ْ لوااطرئ- َْ لوطمرئْا- ْ يلطلأر- لوطلألㅁ
ْ لممواسرع-ْ لممواسرع- ْ لل تللسمع- ْ لسمع- ْ لممورسموعر- ْ لواارسع- َْ رومسرعا- ْ يللسرع- لواسلعㅂ
ْ لمموقارع-ْ لمموقارع- ْ للتليلقمع- ْ قلمع- ْ لمموقريموعر- ْ لواقارع- َْ روقريمورعا- ْ يليلقرع- لوقللعㅅ
ا ا ا
ْ لممودعر-ع
ْ لممود ر- ْ للتللدمع- ْ لدمع- ْ لمموردموعر- ْ لوادعر- َْ لومدرعا- يللدعرㅇ
{ ف اللفاَاء لدلاميِرل لعللى ألنهر لوارو
ت اممن يللذرر لالكمونااه اف لممعلن يللدعر لوأللماَتروا لماَاضلي يللدعر لويللذرر فللحمذ ر ا
} لورحذفل م
" وdari lapadz ذر
يل ل رharus dibuang karena semakna dengan lapadz ( يللدعرmeninggalkan) .
para ulama telah mematikan fi’il madli dari lapadz ذر
يل ل رdan يللدعر. Kemudian membuang
fa adalah sebagai dalil bahwa fa fi’ilnya itu wau”
Maksudnya
Di atas telah dikatakan bahwa lapadz يللدعر يليلقرع , dst. asalnya berwazan يليمفعارل , jadi
Membuang wau yang ada pada lapadz يللذررalasannya adalah karena lapadz يللذررsemakna
يل لyakni bermakna ( يلميتيررركmeninggalkan) bukan kerena asalnya يليمواذرر
dengan lapadz دعر
bukan begitu ,awas salah.!
Maksud dari لوأللماَتروا لماَاضلي يللدعر لويللذررadalah sbb. Para ulama meniadakan penggunaan fi’il
madli dari kata دعر يل لdan ( ع لولد ل, يللذرر ) لولذلرkarena orang Arabpun tidak pernah
menggunakan kata tersebut.
Membuang fa fi’il pada kata يللدعر dan يللذرر , itu suatu dalil bahwa fa fi’ilnya adalah
wau . Tidak mungkin fa fi’ilnya “ya” karena “ya” tidak suka dibuang dalam keadaan
bagaimanapun , baik dalam wazan يليمفعررل, يليمفلعرلmaupun يليمفعارل.
ا ا ة
{س
س يليميِئْل ر } لوألنماَ الليِاَءر فليتلثمبر ر
ْيلئْ ل- ْ يللسلر يليميِسرر- ت لعللى ركصل لحاَل لمنرو ليرلن يليميِرمرن
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 34
Maksudny :
) Harap illat “ya” dalam keadaan bagaimanapun harus ditetapkan (jangan dibuang
baik dalam wazan يليمفعررل يليمفلعرل maupun يليمفعارل .
Contoh :
ي ْ-لمميِرممورن ا
- = berkah /beruntungليرلن ْ-يليميِرمرن ريمرناَ ْ-لي م ر
سر يسرا - ا
= mudahيللسلر يليميِ ر ر م ر
= putus asa.يئْاس ييميِئْلس يأمساَ -
ل ل ل ر لر
ب اليِاَاء واوا لاسركوالناَ وانم ا
ضلماَام لماَ قل ميبيللهاَ { ا ا ا ا ا ا ا
ل } لوتليرقمورل ف ألفميلعلل ملن الليِاَئصي أليملسلر ييرموسرر فليرهلو رمموسرر بلقمل ل ل ر ر
سر ” dari mitsal “yaألفميعل Kamu mengatakan pada wazan ا ا
لل denganأليملسلر ييرموسرر فليرهلو رممو ر
menukar “ya” pada “wau” karena “ya “ sukun dan sebelumnya berharkat dlomah.
- رممواسرر asalnya رمميِاسرر kemudian “ya” ditukar dengan “Wau” jadi .رممواسرر
ㅈأليملسلر ْ-ييرمواسرر ْ-إايملساَررا ْ-رممواسررْ-رممولسررْ-أليماسمرْ-للتريمواسمرْ-رممولسررْ-رممولسرر
} لواف افميتليلعلل اممنيرهلماَ ااتنيلعلد يليتنعارد ااتصيلعاَردا فليرهلو رمتنعارد لواتنلسلر يليتناسرر فليرهلو رمتناسرر {
د يسر seperti kataافميتليعل Apabila mitsal wau dan ya dimasukkan pada wazan
ا
ل ل لولع ل ل ل ل
, maka akan menjadi :
ㅊااتنيلعلد ْ-يليتنعارد ْ-ااتصيلعاَردا ْ-رمتنعارد ْ-رمتنيلعرد ْ-ااتنعامد ْ-للتليتنعامد ْ-رمتنيلعردْ-رمتنيلعرد.
ㅋااتنلسلر ْ-يليتناسرر ْ-ااتصلساَررا ْ-رمتناسرر ْ-رمتنلسرر ْ-ااتناسمر ْ-لل تليتناسمر ْ-رمتنلسرر
} لوييرلقاَرل اايميتليلعلد لياَتلعارد اايمتالعاَردا فليرهلو رمموتلعارد لواايميتللسلر لياَتلاسرر فليرهلو رمموتلاسرر لوهلذا لملكاَرن رمموتللسرر فاميِاه {
د ايمتاعاَردا Terkadang dibaca
ا ا ا
dst. lalu wau ditukar dengan “ya” karenaايميتليلعلد لياَتلع ر ل
sukunnya wau dan hurup sebelumnya kasroh.
- لياَتلعارد asalnya يليموتلعارد kemudian wau ditukar dengan alip karena لومانافلتاَاح لماَ قل ميبيللهاَ لارسركموالناَ
) ( sukunnya wau dan pathah sebelumnya
- لياَتلاسرر asalnya يليميِتلاسرر lalu ya ditukar dengan alip , karena sukunnya ya dan hurup
sebelumnya pathah.
ضلماَام لماَ kemudian ya ditukar dengan wau alasannyaرمميِتلاسرر asalnyaرمموتلاسرر لاسركوالناَ وانم ا
-
ر م ل
) ( sukunnya wau dan dlomah sebelumnyaقل ميبيللهاَ
ㅌاايميتليلعلد ْ-لياَتلعارد ْ-اايمتالعاَردا ْ-رمموتلعارد ْ-رمموتليلعرد ْ-اايميتلعامد ْ-لل لتاَتلعامد ْ-رمموتليلعرد
ㅍاايميتللسلر ْ-لياَتلاسرر ْ-اايمتالساَررا ْ-رمموتلاسرر ْ-رمموتللسرر ْ-اايميتلاسمر ْ-لل لتاَتلاسمر ْ-رمموتللسرر
ا
ض{ ض لوتليرقمورل اف اللممار ايملدمد لكاَمع ل
ض م ض يليلع ل
} لورحمكرم لوند يليلولد رحمكرم لع ن
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 35
Maksudnya :
Bagian ke dua dari fi’il mu’tal adalah mu’tal ‘ain ,yakni fi’il yang ‘ain fi’ilnya terdiri dari
harap illat .
Mu’tal ‘ain suka disebut fi’il ajwaf (berlubang) dikatakan demikian karena tengahnya
kosong dari harap sohih ,jadi seakan-akan berlubang.
disebut pula fi’il ذروالثلللثلاة (yang punya tiga hurup) sebab apabila fi’il tsb.memakai dlomir
mutakallim wahdah , maka hurupnya menjadi tiga hurup.
Contoh صاَلن
ل تصمن ر
menjadi
ر
ع
لباَ لmenjadi ت بامع ر
لقاَللmenjadi ت قريمل ر
Jadi yang dimaksud dengan ك ت لعمن نليمفاس ل
إالذا ألمخبليمر ل dalam matan adalah apabila fi’il ajwap
memakai dlomir mutakallim wahdah.
ا ا ا ا
{ع ب لعميِينرهر أللرفاَ لسلواءر لكاَلن لواروا المو لياَءر لتللحلركلهاَ لوانمفلتاَاح لماَ قل ميبيللهاَ لمنرو ل
صاَلن لولباَ ل } لفاَلرلجنررد تريمقل ر
“Fi’il tsulatsi mujarrod , ‘ain fi’ilnya ditukar dengan alip , sama saja baik ‘ain
fi’ilnya itu wau atau ya , karena berharkatnya wau atau ya dan sebelumnya berharkat
pathah contoh بلاَلع, صاَلن
” ل.
Maksudnya
Ain fi’il pada fi’il ajwap yang mujarrod , harus ditukar dengan alip baik ‘ain fi’ilnya
wau atau ya .
- Contoh yang ‘ain fi’ilnya wau ; ت
فليلو ل, صلولن
ل, قليلولل menjadi ت
لفاَ ل, صاَلن
ل, لقاَلل
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 36
Maksudnya
Apabila fi’il ajwap telah dimasuki dlomir mutahharik marfu , baik itu dlomir
mutakallim, mukhotob atau jamak muannats , maka cara mengilalnya terbagi dua
1. Apabila fi’ilnya ajwap wau , maka harus dipindahkan dulu pada wazan فليعرلل
Contoh ت
قريمل ر asalnya ت
قليلولم ر kemudian dimasukkan pada wazan فليعرلل menjadi ت
قليرولم ر .
2. Apabila ajwap ya , maka harus dipindahkan pada wazan فلعالل. Contoh ت بامع رasalnya
ا
ت
بلييِليمع رkemudian dipindahkan pada wazan فلعللmenjadi ت بليِامع ر.
لومهلو املن الليِاَاء انميرقلمن إالل فلعامل# لوانميرقمل املن اللوااو فليلعمل إالل فليعرمل
pek mindahkeun anjeun tina bab فليعملن# lamun ajwap wau kana bab فليعملن
لل رل
jeung mindahkeun anjeun tina bab فليعملن# lamun ajwap iya kana bab فلعاملن
لل ل
Kenapa perpindahan wazannya dibedakan antara ajwap wau dan ajwap ya ? ,
alasannya supaya َادلللةر لعلميِاهلما ( untuk menunjukkan kepada keduanya), yakni apabila ‘ain
fi’il pada wazannya didlomahkan ( فليعرلل ) maka hal itu menunjukkan kepada ajwap wau ,
dan kalau ‘ain fi’il pada wazannya dikasrohkan, maka hal itu supaya menunjukkan
kepada ajwap ya .
ا
{ي } لوللم ييرغليِنيمر فليعرلل لولل فلعلل إالذا لكاَلن أل م
صل م ا
Apabila ajwap wau itu sudah berwazan فليعلdan ajwap ya sudah berwazan فلعال
رل ل
sejak semula , maka fi’il tersebut jangan diubah lagi wazannya karena صل صيِل ا ا ا
لاَ م لمت م ر ل.
ي اللتالقاَاء السسلوفلعاميِرل قلمد لايميِرئ ابلمعلن اللفاَاعال لكاَلنراحميِام ا ا ا
ضنمةر لواللكمسلرةر إالل اللفاَء لورحذفلت اللع م ر
} ونراقل ا
ت ال ن ل
صلداراه الناذمىَّ لعللى فامعلةة لوترمسلرم اف ف امن الضاَاراع االناذي عللى ييمفعال بالكسار الع ا ا
ي لوممن لم م م ل ل ر م لم ألنماَ اللوارو فليترمحلذ ر ل ل
ك لواملق ليارق ساَئاار تلصاَاريافاه تليرقورل وعلدر يعارد اعلدرة ووعردا فليهو وااعرد ولذالك موعود اعمد للتلعامد مواعرد مواعرد ولكلذالا
لم لم ل ل لل م ر ل ل ل ل م رم ر ل م م لل ل ل
املقةر
ا
ت اللوارو لمنرو للم ييرمولعمد ت لكمسلرةر لماَبليمعلدلهاَ أرعميِلد م فلاإلذا أرازيميل م
ت اللوارو لياَءر لارسركموالناَ لولكمسار لماَ قل ميبيللهاَ ا ا ا
ت اف يليمفلعرل اباَللفمتاح لكلوجلل يليمولجرل اميلمل قرلبل م لوتليثمبر ر
ا
بت الواو تليرقورل ياَ لزيمرد اميلل وترمكتلب ا
م ل ر ضنم لماَ قل ميبيللهاَ لعاَلد ل ر م ل فلاإان انم ر
ضصم لكلورجهل يليمورجهر ارمورجمه ت اف يليمفعررل اباَل ن لوتليثمبر ر
صال لعللى ليفعال بالكسار اللع م ا ا وحاذفل ا
ي فليلفمتح اللع م ا
ي ر ر م ضرع لويليلقرع لويللدعر لل ينلهاَ اف الل م ت اللوارو ممن يلطلأر لويللسرع لويل ل لر
ف اللملاق الر ا
لم
ف اللفاَاء لدلاميِرل لعللى ألنهر لوارو ت اممن يللذرر لالكمونااه اف لممعلن يللدعر لوأللماَتروا لماَاضلي يللدعر لويللذرر فللحمذ ر ا
لورحذفل م
ا ا ة
س
س يليميِئْل ر
ت لعللى ركصل لحاَل لمنرو ليرلن يليميِرمرن ْ-يللسلر يليميِسرر ْ-يلئْ ل لوألنماَ الليِاَءر فليتلثمبر ر
ضلماَام لماَ قل ميبيللهاَ ب اليِاَاء واوا لاسركوالناَ وانم ا ا ا ا ا ا ا ا
ل لوتليرقمورل ف ألفميلعلل ملن الليِاَئصي أليملسلر ييرموسرر فليرهلو رمموسرر بلقمل ل ل ر ر
لواف افميتليلعلل اممنيرهلماَ ااتنيلعلد يليتنعارد ااتصيلعاَردا فليرهلو رمتنعارد لواتنلسلر يليتناسرر فليرهلو رمتناسرر
لوييرلقاَرل اايميتليلعلد لياَتلعارد اايمتالعاَردا فليرهلو رمموتلعارد لواايميتللسلر لياَتلاسرر فليرهلو رمموتلاسرر لوهلذا لملكاَرن رمموتللسرر فاميِاه
ا
ض
ض م ض لوتليرقمورل اف اللممار ايملدمد لكاَمع ل ض يليلع ل لورحمكرم لوند يليلولد رحمكرم لع ن
ت لعمن نليمفاس ل
ة ا اا ا اا
ك ف لورذو الثلللثلة للكمون لماَضميِه لعللى ثلللثلة ألمحررف إالذا ألمخبليمر ل ي لوريقاَلرل لهر اللمجلو ر واللثاَانِ المعتللل اللع م ا
ر ل
ا ا ا ا
ع
صاَلن لولباَ ل ب لعميِينرهر أللرفاَ لسلواءر لكاَلن لواروا المو لياَءر لتللحلركلهاَ لوانمفلتاَاح لماَ قل ميبيللهاَ لمنرو ل لفاَلرلجنررد تريمقل ر
ي إالل فليعرلل لواملن الليِاَئاصي إالل فلعالل ث نراقلل املن اللوااو ص ب ألو لجماع الؤن ا
رل ضمميِيرر الرتللكلصام ألمو الرلخاَطل ا م
فلاإان اتنصل بااه ل ا
لل
ادلللةر لعلميِاهلماَ
ا
يصل م الوللم ييرغليِنيمر فليعرلل لولل فلعلل إالذا لكاَلن أل م
ت الع ا ا ا ا ا ا ونراقل ا
س
ي للتلقاَء ال س ضنمةر لواللكمسلرةر إالل اللفاَء لورحذفل ل م ر ت ال ن ل
ي{ لَالكنلي م ا
“harkat dlomah dan kasroh dipindahkan kepada fa fi’il dan ‘ain fi’ilnya dibuang sebab
bertemu dua harap yang sukun “.
Maksudnya
sesudah ajwap wau dipindahkan pada wazan فليعرلل dan ajwap ya dipindahkan pada
wazan فلعالل , maka harkat dlomah pada wazan فليعرلل dan harkat kasroh pada wazan فلعالل ,
dipindahkan pada fa fi’il.
- Contoh ت
قليرولم رkemudian harkat dlomah dipindahkan pada fa fi’il ( ) ق, jadi ت قريمولم ر,
( االمتالقاَء الساَلاكنلي م اbertemunya dua hurup yang sukun) yakni wau dan lam .
terjadilah ي
ر
Aapabila terjadi demikian, maka harus dibuang salah satu hurupnya . Di sana yang
dibuang adalah “wau “('ain fi,il ) karena wau itu harap illat sedangkan “lam” harap
shohih .Jadi ت
ْقريمل ر-ت
ْقريمولم ر-ت
ْقليرول ر-ت
قليلول ر.ت
رقل ر asalnya ت
رقل ر
Begitu pula ajwap ya seperti باَع = بلايِع ر
ت kemudian harkat kasroh dipindahkan pada fa
ب
قليمل ر (menukarkan hurup).
ا
Contoh صاَلن
ل asalnya ن
لlalu dimabnimaf’ulkan dengan cara َضنم ألنولرهر لوركسلر لما
صلو ل ر
(قليمبل أاخارهاdidlomahkan awalnya dan dikasrohkan hurup sebelum akhir) jadi صاولن ر
ل
kemudian harokat kasroh dipindahkan pada صsetelah membuang harokat yang ada
pada صjadi ن اصمو لsetelah itu wau dutukar dengan “ya” karena َلارسركموالناَ لواناكلسااَر لماَ قل ميبيللها
(sukunnya wau dan sebelumnya berharkat kasroh).
Contoh lain لقاَللmenjadi قايِلل
لساَلقmenjadi اسيِلق
لللمmenjadi لايِلم
{ } لوباميِلع لوإامعلللرهر اباَلنيمقال فليلقمط
“Dan mengilal باميِلع adalah dengan Naqlu saja yakni dengan memindahkan harkat kasroh
pada “ba”.
- باميِلع asalnya بريِالع kemudian harkat kasroh dipindahkan pada “ba” setelah membuang
- للياَفasalnya ف ليملو رkemudian harkat pathah pada wau dipindahkan pada خkarena لاتل
َصنح قل ميبيللها ا
( لحلركلهاَ لولسلكلن لماَ لberharkatnya wau dan harap shohih yang ada sebelumnya
sukun) , jadi ف ليلمو رkemudian wau ditukar dengan alip karena صال لوانافلتاَاح ا ا
لتللحلركلهاَ اف الل م
( لماَقل ميبيللهاَ الللنwau asalnya berharkat dan hurup yang sebelumnya sekarang berharkat
pathah) , jadi ف للياَ ر.
- ييهاَبasalnya ييمهيِبkemudian harkat pathah pada يdipindahkan pada ه,jadi ييهميِب,
لل ر للر لل ر
kemudian يditukar dengan alip jadi ييهاَب.
لل ر
صمن
تليرقمورل للم يل ر لتلنرلك لماَ بليمعلدهر ت إالذا لوتليثمبر ر ي إالذا لسلكلن لماَ بليمعلدهر ضاَاراع فليتلمسرق ر
ط اللع م ر ال ل لاَازرم لعللى } لويلمدرخرل ا ل
ر
ن للم تل ر ا
صمو م صمونروا للم للم تل ر َصمولنا
للم تل ر صمن
للم ل ر م لم ل ر م ل لم ل ر ن لم ل ر
ت ل ن ص ي ل َناو ص ت ل ن ص ت صمونروا
صمولناَ للم يل ر
للم يل ر
{ صمنصمن لمل نل ر أل ر صنن للم صمولناَ للم تل ر تل ر
“Amil jawazim suka masuk pada fi’il mudlori kemudian menghilangkan ‘ain fi’il apabila
hurup yang sesudahnya sukun ; dan ‘ain fi’il itu ditetapkan (tidak dibuang ) apabila
hurup sesudahnya berharkat”.
Maksudnya
Apabila fi’il mudlori dari fi’il ajwap dimasuki amil jawazim , maka mengenai ‘ain fi’il
mudlorinya terbagi dua :
1. ‘Ain fi’il mudlori dibuang apabila hurup sesudahnya sukun. Contoh صن
للم لير م . Pada kata
ㄱللم يلبامع للم يلباميِيلعاَ للم يلباميِيعروا للم تلبامع للم تلباميِيلعاَ ل يلبامعلن للم تلبامع للم تلباميِيلعاَ لل تلباميِيعرموا ل تلباميِعامي للم تلباميِيلعاَ
للم تلبامعلن للم ألبامع للم نلبامع .
ف للم للتاَلفاَ للم للتاَفروا للم للتاَاف للم ف للم للتاَلفاَ للم ليلمفلن للم لتل م ف للم للياَلفاَ للم للياَفروا للم لتل م ㄴللم ليل م
فف للم لنل م للتاَلفاَ للم لتلمفلن للم أللخ م
س لعلميِاه اللممرر { ا
} لوق م
“ Samakanlah fi’il amar kepada fi’il mudlori mengenai “ain fi’ilnya”.
Yakni ‘ain fi’il pada fi’il amar juga terbagi dua :
1. ‘ain fi’ilnya dibuang apabila hurup sesudahnya sukun, seperti صمن
صمن .ر
ر asalnya صرومن
ار م
kemudian harkat dlomah dipindahkan pada ص jadi صمومن
ار ر lalu و dibuang karena
( bertemu dua harap yang sukun و dan ن ) jadi صمن
ار ر kemudian hamzah washol diabung
jadi صمن
ر .
2. ‘Ain fi’ilnya ditetapkan ( tidak dibuang ) apabila hurup sesudahnya berharkat
; Contoh صموان
صمونروا ,ر صمولناَ ,ر .ر
ا اا
صنناَصن صمولناَصن ر صموننن ر صمونرنن ر صمولناَصن ر صمونلنن ر صنن لواباَلتلأمكميِد ر صولناَ ر صموان ر صمونيرموا ر صمولناَ ر صمن ر } ر
ف لخاَلفاَ لخاَفروا لخاَاف لخاَلفاَ لخمفلن لوباميِيلعنن صمونامن لوبامع باميِيلعاَ باميِيعرموا باميِعامي باميِيلعاَ بامعلن لولخ م صمونرمن ر صمونلمن ر ر
لولخاَفلنن {
ㄷبامع باميِيلعاَ باميِيعروا باميِعامي باميِيلعاَ بامعلن باميِيلعنن باميِيلعاَصن باميِيعرنن باميِعانن باميِعاَلصن بامعلناَصن باميِيلعمن باميِيعرمن باميِعامن .
ف لخاَلفاَ لخاَفروا لخاَاف لخاَلفاَ لخمفلن لخاَفلنن لخاَلفاَصن لخاَفرنن لخاَفانن لخاَلفاَصن لخمفلناَصن لخاَفلمن لخاَفرمن ㄹلخ م
لخاَفامن.
ب إالجاَبلةر لمنرو اامستليلقاَلم يلمستلاقميِرم ا
ب ريميِ ر
اة ا ا ا
} لولمازيرد الثرللثصي لل ييرمعتللل ممنهر إالن ألمربليلعةر ألبمنيِلة لوهلي لمنرو أللجاَ ل
اامستالقاَلمةر لولمنرو اانميلقاَلد يليمنيلقاَرد اانماقليِاَردا لوامخلتاَلر ليملتاَرر اامختاليِاَررا {
Maksudnya
Fi’il ajwap dari tsulatsi mazid tidak mengalami pengelalan kecuali pada empat
wazan , yakni :
1. Wazan ألفميلعلل اانميلفلعلل 3. Wazan
استليمفعل 2. Wazan
ا اافميتليلعلل 4. Wazan
ل ل م
2. اامستليمفلعلل
Contoh ; اامستليلقاَللم
اامستليلقاَلم يلمستلاقميِرم اامستالقاَلمةر رممستلاقميِرم رممستليلقاَرم اامستلاقمم لل تلمستلاقمم رممستليلقاَرمㅂ
ا ا
- استليلقاَمasalnya استليمقومkemudian harokat pathah dipindahkan pada قjadi استليلقومlalu
ا
م ل م لل م مل
wau ditukar dengan alip jadi استليلقاَم.
ا
م ل
- يلمستلاقميِرم asalnya يلمستليمقاورم ق, jadi يلمستلاقمورم
, kemudian harkat pathah pindah pada lalu wau
3. اانميلفلعلل
Contoh اانميلقاَلد
اانميلقاَلد يليمنيلقاَرد اانماقليِاَردا رممنيلقاَرد رممنيلقاَرد اانميلقمد لل تليمنيلقمد رممنقاَلرد رممنيلقاَردㅅ
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 44
صاَاريمافلهاَ { ا
ض لولساَئرر تل ل
} وي ا
صلح لمنرو قلينولل لولقاَلولل لوتليلقنولل لوتليلقاَلولل لولزينلن لوتليلزينلن لولساَيليلر لوتللساَيليلر لوامسلوند لوابمييِل ن لل
ا ا ا
harus dishohihkan (janganألفميعل ,استليمفعل ,انميلفعل ,افميتليعل Fi’il ajwap selain wazan
ل ل ل ل ل ل م لل
عل dielal) seperti wazan
dst.فلينعلل ,لفاَ ل ل
قلينولل jadiفلينعل dimasukan pada wazanلقاَلل Contoh
ل
ㅍقلينولل ييرلقصورل تليمقاويملر تليمقاولةر تامقلوالر قليلوالر رملقنولر فليرهلو رملقصورل رملقنورل قليصومل لل تريلقصومل رملقنورل رملقنورل.
عل Dimasukan pada wazan ا
menjadi :لفاَ ر
ㅎلقاَلولل ييرلقاَاورل رملقاَلولةر قالوالر قاميِيلوالر فليرهو رملقاَاورل رملقاَلورل لقاَاومل لل تريلقاَاومل رملقاَلورل رملقاَلورل.
menjadi :تليلفنعل Dimasukan pada wazan
ل
ㄱتليلقنولل يليتليلقنورل تليلقلولر رمتليلقصورل رمتليلقنورل تليلقنومل لل تليتليلقنومل رمتليلقنورل رمتليلقنورل
عل Dimasukan pada wazan
menjadi :تليلفاَ ل ل
ㄴتليلقاَلولل يليتليلقاَلورل تليلقاَرولر رمتليلقاَاورل رمتليلقاَلورل تليلقاَلومل لل تليتليلقاَلومل رمتليلقاَلورل رمتليلقاَلورل
ㄷلزينلن ييرلزيصرن تليمزياميِيرناَ رملزيصرن رملزينرن لزيصمن لل تريلزيصمن رملزينرن رملزينرن .
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 46
لل تليتليلزينمن رمتليلزينرن رمتليلزينرن. تليلزينمن تليلزييلرناَ رمتليلزيصرن رمتليلزينرن يليتليلزينرن ㄹتليلزينلن
رممسلودي اامسلواند /اامسلوادمد لل تلمسلواند /لل تلمسلوادمد رممسلولد رممسلودي لولذالك اامساولداردا فليرهلو رممسلودي يلمسلولد ㅁاامسلوند
.
رملساَيليلررة اسليِاَررا اسميِيليِاَررا رملساَيارر رملساَيليرر لساَيامر لل ترلساَيامر رملساَيليرر . يرلساَيارر ㅂلساَيليلر
ا ض اابييِ ان ا ا ا ㅅاابمييِل ن
ض.
ض ر ممبييِل ي
ض ر ممبييِل ي
ض /ل تلميبييِلض م
ض لل تلميبييِل ن
ض /ابمييِلض م ض ر ممبييِل ي مل ضاَ ر ممبييِل ي ضاَ رابميِا ل ض
يلميبييِل ل ض
ب , jadiي ا
wau ditukar dengan
.رمميِ ر
ورم asalnyaمستلاقميِم-
ق ,kemudian harokat kasroh dipindahkan padaرممستليمق ا رممستلاقمورم
رم ر ,jadi , lalu
- رممنيلقاَرد asalnya رممنيلقاورد , kemudian wau ditukar dengan alip karena َلاتللحلركالهاَ لوانمافلتاَاح لماَ قل ميبيللها
( berharkatnya wau dan sebelumnya berharkat pathah ) , jadi ممنيلقاَرد.
ر
- رمملتاَرasalnya متلييِير
ر رم ل ر, lalu يditukar dengan alip jadi رمملتاَرر.
رمملتاَرر رممنيلقاَرد رممستلاقميِرم ب ا
رهلو رمميِ ر
رمملتاَلراان رممنيلقاَلداان رممستلاقميِلماَان هاَ رامميِلباَان
رل
رمملتاَررمولن رممنيلقاَردمولن رممستلاقميِرممولن رهمم رامميِبريمولن
مرمتاَللرةر رممنيلقاَلدةر رممستلاقميِلمةر اهلي رامميِبلةر
رمملتاَلرلتاَان رممنيلقاَلدلتاَان هاَ رامميِبللتاَان رممستلاقميِلملتاَان
رل
ت ا ا
رمملتاَلرا ر ت رممنيلقاَلدا ر تت رممستلقميِلماَ ر رهنن رمميِلباَ ر
ي الافمعال ا ا ا
ف لوارو لممفعرموةل عمنلد سبليلوياه للولع م ر صموةن لولمباميِةع لوالمحرذمو ر ر ف لكلم } واسم المفعوال امن الجنراد ييعتلل اباَلمذ ا
ر ل ر مل ل ل م ر ل رم
ل
{س اعمنلد ألا مب لحلسان اللمخلف ا
Isim maf’ul dari tsulatsi mujarrod dielal dengan cara membuang hurup seperti kata
صمورن
لم ر dan لمباميِرع . Yang dibuang adalah wau maf’ul kalau menurut Imam Sibawaih dan
membuang wau ‘ain fi’il kalau menurut Abu Hasan Al-Akhfash”
صمورن ا ا
-
لم رasalnya صرومورن لم م,lalu harokat dlomah dipindahkan pada صkarena َلتللحلركلهاَ لولسلكلن لما
َصنح قل ميبيللها
( لberharkatnya wau dan harap shohih sebelumnya sukun ) jadi صمومورن لم ر,
terjadilah ي ( االمتالقاَء النساَاكنلي م اbertemunya dua hurup yang sukun ( wau ‘ain fi’il dan wau
ر
maf’ul) . Yang pertama wau ‘ain fi’il dan yang kedua wau maf’ul.Setelah itu salah satu
wau dibuang , namun mengenai membuang wau ada perbedaan pendapat dikalangan
ulama, sbb :
1. Menurut Imam Syibaweh bahwa yang dibuang itu adalah wau maf’ul ( yang kedua)
alasannya karena wau maf’ul berkedudukan sebagai harap zaidah(penambah)
,sedangakan membuang hurup zaidah itu lebih utama .
2. Menurut Abu Hasan Al-Akhfash bahwa yang dibuang itu adalah wau ‘ain fi’il (wau yang
pertama) . Alasan tidak membuang wau maf’ul karena katanya wau maf’ul itu
berkedudukan sebagai ciri , sedangkan ciri tidak boleh dibuang.
- ب
رلماَ ر asalnya ب
رمملو ر lalu harokat pathah dipindahkan pada ج, jadi ب رملمو رkemudian و
صال لوانمافلتاَاح لماَ قل ميبيللهاَ الل ل
ditukar dengan alip karena ن ا ا
( لتللحلركلهاَ اف الل مwau berharokat pada
asalnya dan hurup sebelumnya berharokat pathah )
jadi ب رلماَ ر.
- مستليلقاَرمasalnya مستليمقورم. cara mengelalnya sama dengan برلماَ ر
رل رم ل .
Maksudnya
Mu’tal lam (yang lam fi’ilnya hurup illat), suka disebut fi’il “naqish” (kurang ),
صاحميِاح ألمو املن الللرلكاة النريمقصاَان للام فاعلااه امن الر ا
ف ال ن
karena
م ل لم ل ( kurangnya lam fi’il dari hurup
- لغلزاasalnya لغلزلو kemudian wau ditukar dengan alip sebab wau berharokat sedangkan
-صى
صلو asalnyaلع ل
لغلزا mengelalnya sama denganلع ل
غزا mengelalnya sama denganرحي asalnyaرحى-
لل لل ل لل
أرمغرز لل تليمغرز لممغرزىَّ لممغرزىَّ اممغرزىَّ لممغرزيو يليمغرزمو لغمزروا لممغرزىَّ فليرهلو لغاَةز ㅇلغلزا
اامرام لل تليمرام لممررمى لممررمى اممررمى لممراميي يليمرامى لرممريِاَ لممررمى فليرهلو لراةم ㅈلرلمى
ا ا } ولكلذالا ا
صى { صى لوالرمعلطى لواملرمشتليلرىَّ لوالرمستليمق ل ك الفعرل النزائرد لعللى الثنللثلة لكألمعلطى لوامشتليلرىَّ لوامستليمق ل ل ل
“Demikian pula fi’il-fi’il yang melebihi tiga hurup sama dielal seperti fi’il-fi’il di atas”.
طى- ت , kemudian wau ditukar dengan “ya” alasannya :ألمعطللو asalnyaألمع ل للنن ركنل لواةو لوقليلع م
ا ( setiap wau nomor empat atau lebih sedangkanلراباعةر فل ا
ت لياَءر ضنم لماَ قل ميبيللهاَ قرلبل م
صاَعردا لوللم ير ل
لل ل
hurup sebelumnya tidak berharokat dlomah, maka wau harus ditukar dengan “ya”) , jadi
ألمعطللي , kemudian ي ditukar dengan alip karena sebelumnya berharokat pathah , jadi
ألمعلطى
ㅊألمعلطى ييرمعاطى إامعلطاَءر رممعرطى فليرهلو رممعةط لولذالك رممعرطى ألمعاط لل تريمعاط رممعرطى رممعرطى .
شتليرىَّ-
ا ا
ي asalnyaا م ل kemudian “ya” ditukar dengan alip .امشتليلر ل
ㅋاامشتليلرىَّ يلمش لاتمي اامشا لتاءر فليرهلو رممش لةت رممشتليررىَّ اامش لات لل تلمش لات رممشتليررىَّ رممشتليررىَّ
ا ا
berada diurutan keو lalu wau ditukar dengan “ya” karenaاستليمقصو asalnyaاستليمقصى-
م ل م لل
ا
kemudian “ya” ditukar dengan alip karena sebelumnya berharokatاستليمقصي enam, jadi
ل ل م
.استليمقصى pathah , jadi
ا
م ل
صى صى رممستليمق رص رممستليمق ر ص لل تلمستليمق ا صى اامستليمق ا
ص رممستليمق ر صاَءر رممستليمق ة ا ا ا
صى يلمستليمقصي امستمق ل
ا
ㅌامستليمق ل
.
ا ا ا
} اوإالذا للم يرلسنم اللفاَعرل ملن ال ل
ضاَاراع لكلقمول ل
ك ييرمغلزىَّ ييرمعلطى ييرمرلمى {
Demikian pula fi’il mudlori yang tidak disebutkan fa’ilnya (fi’il ) mudlori majhulر
ditukarو , kemudianييمغزو asalnyaييمغزىَّ sama dielal seperti fi’il-fi’il di atas. Seperti
رل ر لر
ditukar dengan alipي kemudianييمغزي ada di urutan nomor 4 , jadiو dengan “ya” karena
رلر
.ييمغزىَّ karena sebelumnya berharokat pathah, jadi
رل
طى-
ditukar lagi denganي , kamudianي , kemudian wau ditukar denganييرمعطلرو asalnyaييرمع ل
alip .
- ييرمرلمى asalnya ييرمرلمري lalu ي ditukaar dengan alip .
لراضميِ ر ن
ت َت لراضميِترلماضوا راضيِت راضيِلتاَ راضي راضيِت راضيِترماَ راضيِترم راضيِ ا ا
لرضلي لرضليِاَ لر ر م ل ل م ل ل ل م ل ل م ل ل م ل ل م م ل م.
ا
ا
لسررموا ال ك لسررلو لسررلوا ت لراضميِيلناَ لولكلذال ل ا
}لرضميِ ر
ضوا وسروا للنن واو ال ن ا ت لماَ قليمبل وااو ال ن ا ا ا
ضم ماي إالذا اتن ل
صلل لل ت ف لر ر ل ل ر
ضممم ل ا
ضممي ف لغلزموا لولرلمموا لو ل ل لل } لوإانلناَ فليتلمح ل
{ ف اللنام فلاإان انميلفتللح لماَ قل ميبيللهاَ أربماقلي لعللى اللفمتاح
ص بيعلد حمذ ا ا
باَلفمعال النناَق ا ل م ل
اا
“kamu mematahkan hurup sebelum wau dlomir pada kata غزوا
لل مdan لرلممواdan
mendlomahkannya pada kata ضوا
لر ر مdan لسررموا, karena apabila wau dlomir bertemu
dengan fi’il naqish (setelah membuang lam fi’il) , maka hurup tersebut tetap pathah”.
Maksudnya
Apabila fi’il naqish sudah dimasuki wau dlomir dan hurup sebelum wau dlomir
tersebut dipathahkan , maka hurup tersebut tetap pathah .
Contoh ; لغلزموا hurup sebelum wau dlomir adalah ز
لرلمموا hurup sebelum wau dlomir adalah م
ا
} لوإاان انم ر
ضنم ألمو ركسلر ر
{ ضنم
Tetapi apabila hurup sebelum wau tsb.dlomah atau kasroh, maka dlomahkan saja
hurup tersebut . Contoh yang sebelumnya dlomah : لسررموا
Contoh yang sebelumnya kasroh : ضموا
لر ر
{ي ت الليِاَء للتالقاَاء النساَاكنلي م ا
ض وحاذفل اا َضا ال ل ت حرلكةر النيِاَاء إا ا ا
} لوأل م
ر ر ل ن ل ضموا لرضيِريموا نرقل م ل م
صرل لر ر
لر رasalnya لراضيِريمواkemudian harokat pathah dipindahkan pada ضjadi ضميِيموا
ضموا لر ر
terjadilah ( التقاَء الساَكنيbertemunya dua hurup yang sukun ) yakni يdan و, kemudia ي
ر س
dibuang , jadi ضوا
لر ر م.
ا ا
ف
ت اللل ر صا
ب لوتليثمبر ر ضاَارعر فليترمسلكرن اللنرم اممنهر اف النرفماع لورمتلذ ر
ف اف اللمزم لوتريمفتلرح الليِاَءر لواللوارو اف الن م } لوألنماَال ل
"Adapun fi’il mudlori, apabila sedang ropa, maka lam fi’ilnya harus disukunkan dan رlam
fi’il itu dibuang apabila sedang jazm . وdan يapabila sedang nashob dipathahkan
dan alip ditetapkan”.
Maksudnya
Lam fi’il mudlori mu’tal lam- baik alip , wau atau ya - apabila sedang ropa , maka
lam fi’il tersebut disukunkan
ا
Contoh ضى يليمر ل, ليملشى, يلمدارمي, يليمرممي, يلمدعرمو, يليمغرزمو.
- ييمغزوasalnya ييمغزوkemudian وdisukunkan karena ثالقاَمل
ل رم ل رر (berat)
jadi ضي
يليمر ل ر, kemudian يditukar dengan alip jadi ضى يليمر ل.
Apabila fi’il mudlori naqish tersebut sedang jazm , maka lam fi’ilnya (alip, wau
شي ل
ل , ضر ي ي ل
ل , ا
ر د ي لل , لل ييرا, لل يدع, لل ييغز
م
atau ya) harus dibuang. Contoh ; م ل
م لم ل م ل م م ل مر م ل م ر م لم م ل .
Apabila fi’il mudlori naqish tersebut sedang nashob, sedangkan lam fi’ilnya wau
atau ya, maka wau atau ya tersebut harus dipathahkan.Contoh لمن يليمراملي, لن يليمغرزلو لمن.
يليمغرزمومولن terjadilah التقاَءر السساَكني (bertemunya dua hurup yang sukun) antara wau lam fi’il
dan wau jamak , kemudian dibuang wau lam fi’il , jadi يليمغرزمولن .
- ألنم ا
ت تليمغازيملن setelahز dipindahkan padaو lalu harokat kasroh padaتليمغرزاويملن
asalnya
, lalu wau dibuang karena bertemu dua hurup yangتليمغازويمن ,jadiز membuang harokat
م ل
.تليمغازيمن sukun (wau lam fi’il dan ya dlomir) , jadi
ل
ا ا ا ب والغليِباة لا
ا ا ا ظ ل ا اا
جميِيرعاَ لوالتنيمقديميرر فميِاهلماَ رممتلل ر
ف فليلومزرن لجماع جاَلعة اللذركموار لوااللناَث اف اللطاَ ل مل } لويلمستلاومي فميِه لمف ر ل
اللذنكار ييمفعولن تليمفعولن وومزرن لجماع الؤن ا
ث يليمفعرمللن تليمفعرمللن { رل ر ل رم رم لل
“ jamak mudzakar dan jamak muannats baik ghoib maupun mukhotobnya , sama
lapadznya tapi perkiraannya berbeda . Wazan jamak mudzakar adalah يليمفعرمولن dan تليمفعرمولن
dan wazan jamak muannats adalah يليمفعرمللن dan تليمفعرمللن .
Contoh ألنميترمم تليمغرزمولن keduanya sama lapadznya , begitu pulaرهنن يليمغرزمولن danرهمم يليمغرزمولن
ن dan ت تليمغرزمو ل adalahألنميترمم تليمغرزمولن danرهمم يليمغرزمولن namun berbeda perkiraannya. Wazanألنمي ر ن
ت تليمغرزمولن danرهنن يليمغرزمولن karena lam fi’ilnya dibuang sedangkan wazanتليمفعرمولن danيليمفعرمولن ألنمي ر ن
karena lam fi’ilnya tidak dibuang.تليمفعملن danييمفعملن adalah
لرل رل
ي ألمراممي ا ا ا
ي تليمرمليِاَن تليمرم م ل
ا ا ا ا
ي تليمرممي تليمرمليِاَن تليمررممولن تليمرم م ل
ا ا ا ا ا ا ا
} لوتليرقمورل يليمرممي يليمرمليِاَن يليمررممولن تليمرممي تليمرمليِاَن يليمرم م ل
نليمراممي {
ا ا
ضوا { صرل تليمررممولن تليمرميِريمولن فليلفلعلل باه لماَ فليلعلل بالر ر} لوأل م
ن Asal setelahم , lalu harokat dlomah dipindahkan padaتليمراميِريمولن adalahتليمررممو ل
ن , jadiم membuang harokat dibuang karena bertemu dua hurup yangي kemudianتليمررمميِيمو ل
sukun.
} لولهلكلذا رحمكرم ركصل لماَ لكاَلن قليمبلل للاماه لممكرسموررا لكيِليمهادمي لوييرلناَاجمي لويليمرلاتمي لويليمع لاتمي لويليمن لابمي لويلمستلمداعمي
لويليمرلعاومي لويليمعلرموارمي {
Mengelal fi’il mudlori yang sebelum lam fi’ilnya dikasrohkan seperti cara mengelal
lapadz ,ييرلناَاجمي ,يليمرلاتمي . Contohيليمراممي dsb.يليمهادمي
تليمهادلياَان تليمهردمولن تليمهاديملن تليمهادلياَان تليمهاديملن يليمهادلياَان يليمهردمولن تليمهادمي تليمهادلياَان يليمهاديملن تليمهادمي ㅍيليمهادمي
نليمهادمي . ألمهادمي
ي تريلناَاجليِاَان ا ا ا
ي تريلناَجمي تريلناَجليِاَن تريلناَرجمولن تريلناَج م ل
ا ا ا ا ا ا ا
ㅎييرلناَجمي ييرلناَجليِاَن ييرلناَرجمولن تريلناَجمي تريلناَجليِاَن ييرلناَج م ل
ا
ي أرلناَاجمي نيرلناَاجمي . ا
تريلناَج م ل
ي ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا ا
ي تليمرلتليِاَن تليمرلت م ل ي تليمرلتمي تليمرلتيِاَلن تليمرلترمولن تليمرلت م ل ㄱيليمرلتمي يليمرلتليِاَن يليمرلترمون تليمرلتمي تليمرلتليِاَن يليمرلت م ل
ألمرلاتمي نليمرلاتمي .
ㄴيليمع لاتمي يليمع لاتلياَان يليمعتليررمولن تليمع لاتمي تليمع لاتلياَان يليمع لاتيملن تليمع لاتمي تليمع لاتلياَان تليمعتليررمولن تليمع لاتيملن تليمع لاتلياَان تليمع لاتيملن
ألمع لاتمي نليمع لاتمي .
ㄷيليمن لابمي يليمن لابلياَان يليمنبليررمولن تليمن لابمي تليمن لابلياَان يليمن لابيملن تليمن لابمي تليمن لابلياَان تليمنبليررمولن تليمن لابيملن تليمن لابلياَان تليمن لابيملن
ألنمي لابمي نيلمن لابمي .
ي تلمستلمداعمي تلمستلمداعليِاَان تلمستلمدعرمولن ا ا ا ا ا ا
ㄹيلمستلمدعمي يلمستلمدعليِاَن يلمستلمدعرمولن تلمستلمدعمي تلمستلمدعليِاَن يلمستلمدع م ل
ا
ي ألمستلمداعمي نلمستلمداعمي. ا ا ا
ي تلمستلمدعليِاَن تلمستلمدع م ل
ا
تلمستلمدع م ل
ㅁيليمرلعاومي يليمرلعاولياَان يليمرلعرومولن تليمرلعاومي تليمرلعاولياَان يليمرلعاويملن تليمرلعاومي تليمرلعاولياَان تليمرلعرومولن تليمرلعاويملن تليمرلعاولياَان
تليمرلعاويملن ألمرلعاومي نليمرلعاومي.
ㅂيليمعلرموارمي يليمعلرموارلياَان يليمعلرموررمولن تليمعلرموارمي تليمعلرموارلياَان يليمعلرمواريملن تليمعلرموارمي تليمعلرموارلياَان تليمعلرموررمولن تليمعلرمواريملن
تليمعلرموارلياَان تليمعلرمواريملن ألمعلرموارمي نليمعلرموارمي.
ي
ضمل
ضمولن تليمر لضليِاَان تليمر ل ضى تليمر ل ي تليمر ل ضليِاَان يليمر ل
ضم ل ضى تليمر لضمولن تليمر ل ضليِاَان يليمر ل ضى يليمر ل } لوتليرقمورل يليمر ل
ضى { ضى نليمر ل ي ألمر ل ضليِاَان تليمر ل
ضم ل تليمر ل
ضى- ضرو asalnyaيليمر ل karena setiap wau yang beradaي ditukar denganو kemudianيليمر ل
ضي diurutan ke empat atau lebih, harus ditukar dengan “ya”, jadi
ditukarي kemudianيليمر ل ر
ضى dengan alip karena sebelumnya berharokat pathah, jadi .يليمر ل
ن-
ضمو ل
ضرومولن asalnyaيليمر ل kemudian wau lam fi’il ditukar dengan alip karena wau berada diيليمر ل
ن nomor urut ke 4 , jadi ضيِريمو ل
ditukar dengan alip karena sebelumnyaي , kemudianيليمر ل
ن berharokat pathah , jadi ضاَمو لي terjadilahيليمر ل (bertemunya dua hurup yangالتقاَء الساَاكنلي م ا
ر س
ن sukun) yakni alip dan wau dlomir, kemudian alip dibuang , jadi ضمو ل .يليمر ل
ا
صاَلب لويليتليلقمللسى { س يليتللمنطى لويليتل ل} لولهلكلذا قليِاَ ر
طى Mengelal ضى dan yang lainnya sama seperti mengelalيليتللم ن .يليمر ل
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 55
ك لراةم لولرا ة ا } لوامسرم اللفاَاعال اممنيلهاَ لغاَةز لغاَازلياَان لغاَرزمولن لغاَازيلةر لغاَازيليلتاَان
{ض ت لغلواةز لولكلذال ل
لغاَازلياَ ر
Isim fa’il dari fi’il-fi’il di atas adalah ن لغاَازياَ ا لغاَةزdst. begitu pula لراةمdan ض لرا ة.
ل
ا ا ا ا
لراةم لرامليِاَان لرارممولن لراميِلةر لراميِللتاَان لرامليِاَ رㅌ
ت لرلواةم
ت لرلوا ة
ض ضمولن لرااضيِلةر لرااضيِللتاَان لرااضليِاَ ر ض لرااضليِاَان لرا ر لرا ةㅍ
jadi غاَةز
لsebagaimana وjuga ditukar dengan يpada lapadz ي غراز لyang asalnya غرازلو.
{ ث فليمرعر اللذنكار لوالنتاَءر لطاَارئلةر
} رثن لقاَلروا لغاَازيلةر للنن اللؤن ل
ر ر
“Kemudian para ulama mengatakan lapadz غاَازيةر
ل ل karena muannats cabang dari
Maksudnya
sebagaimana telah diketahui bahwa kata لغاَةز asalnya adalah لغاَازرو lalu wau ditukar
dengan ي dengan alasan wau berada diakhir kata. Yang jadi masalah adalah kenapa
para ulama shorop mengatakan lapadz لغاَازيلةر (untuk muannatsnya ) tidak mengatakan
2. Karena ة yang ada pada لغاَازيلةر datangnya baru dan asalnya juga tidak ada . sedangkan
sesuatu yang datangnya baru diannggap tidak ada . Jadi و yang berada pada kata لغاَازيلةر
seakan-akan berada di akhir. Dengan demikian, maka wau ditukar dengan ي .
pada ya yang kedua , jadi لممررميي , kemudian harokat dlomah ditukar dengan harokat
wau dan ya bertemu dalam satu kata , jadi بيغرميِيkemudian harokat dlomah diganti
ل ر
dengan kasro supaya cocok dengan hurup ي.jadi ي ا
بلغ ي.
{ي بِ لواملن الليِاَئاصي لسار ي
صا ي } لوتليرقمورل اف فلعاميِةل املن اللوااو ص
ي ل
Contoh isim fa’il dari naqish wau yang berwazan فلعاميِرل seperti صا ي
بِ ل dan dari naqish
ت لياَءر فليتليرقمورل ألمعلطى ا } والازيرد فايِاه تريمقلب واوه ياَء للنن ركنل واةو وقليعت راباعةر فل ا
ضنم لماَ قل ميبيللهاَ قرلبل م
صاَعردا لوللم ير ل
ل ل لم لل ل ر ل رر ل ر ل لم م
ييرمعاطي لوامعتللدىَّ يليمعتلادي لوامستليمرلشى يلمستليمراشي {
Pada fi’il tsulatsi mazid, waunya ditukar dengan ya , karena setiap wau yang
berada di nomor urut ke 4 atau lebih dan hurup sebelum wau itu tidak didlomahkan,
maka wau tersebut ditukar dengan ya . Contoh dst.ألمعلطى
طى - karena berada di urutan nomor 4 ,ي ditukar denganو kemudianالمعطللو asalnyaألمع ل
عطلي jadi
ditukar dengan alip karena sebelumnya berharokat pathah.ي kemudianأل م ل
طي- ا ا ا
, lalu dlomah pada yaييرمعطري , jadiي ditukar denganو kemudianييرمعطرو asalnyaييرمع م
طي dibuang karena berat , jadi ا
.ييرمع م
دىَّ-
ا ا ا ا
امعتل ل دو asalnya .
يليمعتلدي امعتل ل ل دو asalnya
يليمعتل ر
شى-
ا اامستليمرلشلو يلمستليمراشرو asalnyaيلمستليمراشي
امستليمر ل asalnya
ا
طي Mengilalnya sama seperti mengilal
ألمعلطى ييرمع م
ㅎألمعلطى ييرمعاطمي إامعلطاَءر رممعرطى فليرهلو رممعةط رممعرطى ألمعاط لل تريمعاط رممعرطى رممعرطى
ㄱاامعتللدىَّ يليمعتلادمي اامعتالداءر رممعتلردىَّ فليرهلو رممعتلةد رممعتلردىَّ اامعتلاد لل تليمعتلاد رممعتلردىَّ
ㄴاامستليمرلشى يلمستليمراشمي اامسا متلشاَءر رممستليمرةش رممستليمررشى اامستليمراش لل تلمستليمراش رممستليمررشى رممستليمررشى.
ا }وتليرقورل مع ال ن ا
ك تليلغاَلزيميلناَ لوتليلرالجميِيلناَ {
ت لولكلذال لت لوامستليمرلشميِ ر
ت لوامعتللديم ر ضم ماي ألمعطلميِ ر ل م لل
Fi’il madli
ㄷألمعلطى ألمعطليِاَ ألمعطلوا ألمعطلت ألمعطللتاَ ألمعطلي ألمعطليِت ألمعطليِترماَ ألمعطليِترم ألمعطليِ ا
ت ألمعطلميِترلماَ م مم مل مل مل م م ل
ت ألمعطلميِيلناَ
ت ألمعطلميِ ر
ألمعطلميِ ر ن
Fi’il Mudlori
ا ا
يي يليمقلوىَّ قرينورة لولراو ل } لوييرلقاَرل لهر اللنفميِ ر
ف اللمقررمورن فليتليرقمورل لشلوىَّ يلمشاومي لشنيِاَ لكلرلمى يليمرمي لرممريِاَ لوقلاو ل
ا
ضى { يليمرلوىَّ لرنياَ مثمرل لراضلي يليمر ل
شيِناَ “Mu’tal ‘ain dan lam suka disebut “ lapip maqrun” seperti “ لشلوىَّ يلمشاومي ل
شوىَّ-
ي asalnyaل ل ditukar dengan alip yang berbentuk ya.ي , kemudianلشلو ل
ي asalnyaيلمش ا م
وي-
, kemudian dlomah “ya” dibuang sebab berat .يلمشاو ر
شنيِاَ-
berkumpul pada satuي danو karenaي ditukar denganو , kemudianلشمورياَ asalnyaل
شميِييِاَ kata , jadi
.لشنيِاَ lalu diidghomkan , jadiل ر
ا
وي Cara mengelal
ي danقل ا ل .لرضلي sama dengan cara mengelalلراو ل
} فليرهلو لرنياَرن لوامملرئلةر لرنياَ امثمرل لعطملشاَرن لولعطملشى {
ن adalahراوي Isim fa’il dari kata sebagaimana kataلرنياَ dan untuk muannatsnyaلرنياَ ر
ل ل
untuk mufrod muannats.لعطملشى untuk mufrod mudzkar danلعطملشاَرن
} لوألمرلوىَّ لكألمعلطى لولحيِالي لكلراضلي لولحني لميلي لحليِاَرة فليرهلو لحيي لولحنيِاَ لولحيِاليِاَ فليرهلماَ لحنيِاَرن لولحيِلوا
ف{ فليهم ألمحيِاَء وليورز حيِوا اباَلتنمخافميِ ا
ر ل ر ل رم ل ر
طى sama dengan lapadzألروىَّ Mentashrif dan mengelal kata
مل لحيِالي . Lapadzألمع ل
ضي sama dengan lapadz ا ا
. Danلحني bisa juga dibaca idghom menjadiلحيِلي . Lapadzلر ل
(pecat idghom).حيِايِاَ , bisa juga dibacaحنيِاَ untuk tatsniyahnya adalah
ل لل
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 60
- لحلري (untuk isim fa’il) dan untuk tatsniyahnya adalah لحنيِاَان . Untuk jamaknya adalah
kata
ألمحليِاَءر . Untuk jamak لحني adalah لحيِلوا .
pertamanya ( اق ) berharokat . dengan demikian hamzah washolnya harus dibuang. jadi
اق .
- لوارو asalnya لولورو kemudian wau yang kedua ditukar dengan alip karena sebelumnya
-
لياَءر يلييِلريlalu يyang kedua ditukar dengan alip karena sebelumnya berharokat
asalnya
pathah, jadi ياَي, kemudian ya yang terakhir ditukar dengan hamzah dengan alasan
ل ر
( اللتنمخافميِ اmemperingan ) , jadi ياَء.
ف لر
صةل ةفىِ السممحءمموةز
فس م
PASAL MENERANGKAN LAPADZ YANG BERHAMZAH
Penjelasan
Mentashrip fi’il mahmuz (yang berhamzah) sama halnya seperti mentashrip fi’il
shohih . Demikian itu pantas karena hamzah termasuk hurup shohih . Tetapi hamzah
mempunyai kekhususan tersendiri yakni hamzah suka ditakhfif (diperingan) , baik
takhfifnya itu dengan jalan ب
قليمل ر ( menukarkan hurup) atau dengan jalan ف
لحمذ ر
( membuang hurup).
Pentakhfifan hamzah tersebut apabila hamzahnya bukan terletak di permulaan.
Kenapa hamzah suka ditakhfif ? , dikarnakan hamzah termasuk hurup yang berat
diucapkan sebab makhorijulhurupnya (tempat keluarnya) dari ujung tenggorokan.
{ صرر } فليتليرقمورل أللملل يلأمرمرل لكنل ل
صلر يليمن ر
Contoh أللملل يلأمرمرل wazannya seperti صرر
صلر يليمن ر
نل ل
} واللمر أرومل تريمقلب المزةر واوا للنن المزلةيان إالذا التيلقتاَ اف لكلامةة لثاَنايِتيهماَ ساَكانلةر وجب قليملبيهاَ ابر ا
ف لحمرلكاة ل ل ل ر ل لم ل لر ر ل ل لل لم ل م ل م ر م ر م ر لم ل ل ر
{ لماَ قل ميبيللهاَ لكأللملن لوأرمواملن لوإاملياَرن
Fi’il amar dari kata ألملadalah أرومل, asalnya أرأمملlalu hamzah yang kedua
لل مر م رم
ditukar dengan wau , sebab ada kaidah shorop yang mengatakan bahwa apabila ada dua
hamzah dalam satu kata dan hamzah yang kedua sukun , maka hamzah itu wajib ditukar
dengan hurup yang sesuai dengan harokat yang ada sebelum hamzah. Apabila sebelum
hamzah berharokat pathah , maka hamzah ditukar dengan alip. Apabila sebelumnya
berharokat dlomah, maka hamzah ditukar dengan wau dan apabila sebelumnya
berharokat kasroh, maka hamzah ditukar dengan ya. Contoh ;
Penjelasan
Apabila ada kata yang berhamzah dan hamzah tersebut ditakhfif, seperti ditukar
dengan hurup yang lain dan hamzah yang pertama termasuk hamzah washol, juga
sebelumnya berharokat pathah, maka hamzah yang kedua yang sudah ditukar dengan
hurup yang lain tersebut dikembalikan lagi pada hamzah ketika diwashol . Contoh أرمورممل
asalnya أرأمرممل (fi’il amar) . Kata أرمورممل apabila dawashol, maka wau dikembalikan lagi pada
hamzah. Sedang hamzah washolnya dibuang karena terhimpit dengan kata yang lain.
Jadi لوأمرممل jangan dibaca لومورممل (tanpa menukar wau kepada asalnya yakni hamzah).
- رخمذasalnya أرأمرخمذ
- ركملasalnya أرأمركمل
- رممرasalnya أرأمرممر
{ صللةا ا
ك اباَل نصال لكلقمولاه تليلعاَلل لوأمرممر ألمهل ل } وقلمد لاييِئ وأممر عللى الل ا
صال عمنلد اللو م م ل م ر ل رم ل
Kadang-kadang lapadz مرdibaca secara asli yakni tanpa membuang hamzah . Dibaca
رم
demikian itu ketika diwashol . Alasan dibaca وأممر
ل ر مtidak dibaca لورممرkarena ada firman
Alloh :صللةا ك اباَل ن( لوأمرممر ألمهل لperintahlah keluargamu untuk melakukan sholat).
ا
ب لولسئْللل يلمسئْلرل لكلمنللع ليمنلرع ب لكلكررلم يلمكرررم لواللممرر أرمورد م ب يلأمرد ر } لوألازلر يلأمازرر لولهنللئ يليمهنلرئ لواللممرر ايمازمر لوألرد ل
صمورن لولجاَءل لايميِرئ لكلكاَلل يلاكميِرل ا
صاَلن يل رب و لساَءل يلرسموءر لك ل ب يليرؤ ر لواللممرر امسئْلمل لوليرمورز لساَلل يللساَرل لسمل لو أل ل
ت واممنيهم من ييرقورل ا ا ا ا ة ة
ت فليرهلو لساَء لولجاَء لوأللساَ يلأمرسوا لكلدلعاَ يلمدعرمو لوأللتى يلأمات لكلرلمى يليمرمي لواللممرر ايم ل ر م ل م ل م
{ تلمشباميِيرهاَ ابرمذ لوركمل
- ل اسألمل
ا
لسأللل يلمسأل ر مboleh dibaca لساَلل يللساَرل لسمل.
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 64
(dengan membuang hamzah) . Alasannya karena menyerupai خذ dan ركمل dimana
- يلئْاميasalnya يليموئاري, kemudian wau dibuang karena terletak antara يdan kasroh , jadi يل
ئْاري, lalu dlomah ya dibuang karena berat, jadi يلئْامي.
-َّ ألوىasalnya ألويkemudian ya ditukar dengan alip karena sebelumnya berharokat
ل لل
pathah.
- َألنيا asalnya َ ألمورياlalu wau ditukar dengan ya karena wau dan ya berkumpul pada satu
kata , jadi َ لايمييِا, kemudian diidghomkan jadi َ ألنيا.
ر
ضاَاراعاه فليلقاَلروا يليلرىَّ يليلرلياَان يليلرمولن ا ا } ولكلذا قايِاَس رلأىَّ ييرلأىَّ لاكنن العر ا
ت لعللى لحمذف اللمملزةا ممن رم ل ب امجتللملع م لل ل ل ل ر ل لم
{ َّتليلرىَّ تليلرلياَان يليلريملن تليلرىَّ تليلرلياَان تليلرمولن تليلريملن تليلرلياَان تليلريملن أللرىَّ نليلرى
ا ا ا ث لمف ر ا ا ب الؤن ا ا
ي باليِاَئلي م ا
ي لواللممرع صلرهر تليمرأليا م ل
ي إامذ أل م
ظ اللواحلدة لواللمماع لكمن لومزرن اللواحلدة تليلف م ل } واتنيلفلق اف خلطاَ ا رل
{ تليلفمللن
Begitu pula kiasan َّلرلأىَّ يليمرلأى seperti َّنللأى yakni dengan menetapkan hamzah .
Tetapi orang Arab telah sepakat bahwa hamzah yang ada pada fi’il mudlorinya ( َّيليمرألمى )
berharokat pathah ., jadi تليرايمنterjadilah ي ( التقاَء النساَاكنلي م اbertemu dua hurup yang sukun)
ل ل ر
maka alip dibuang menjadi تليرين.
لم ل
ف ر وييملزم اللاَء اف الوقم ا ا } فلاإلذا ألمرت امنه قريملت عللى الل ا
{ف ل ع لولعللى اللمذ ل ل ل ل ر ر صال امرأل لكاَمر ل م لم ل م ر ل ل
"Apabila kamu ingin membentuk fi’il amar dari kata َّ رلأى, apabila diaslikan , maka kamu
ل
tinggal mengucapkan ارألseperti ع
ا ا
م امر لtetapi kalau hamzahnya dibuang , maka akan
menjadi ر. Namun apabila lapadz رtersebut mau diwaqopkan, maka harus memakai
ل ل
ha sakat , jadi “ رمه.
ل
} لمنرو لرمه لرلياَ لرموا لرمي لرلياَ لريملن لواباَلتنأمكاميِاد لريلنن لرلياَصن لررونن لريانن لرلياَصن لريميلناَصن لواباَللافميِيلفاة لريلمن لررومن لريامن
{ فليرهلو لراةء لرائاليِاَان لرارؤمولن لكلراةع لرااعليِاَان لراعرمولن لولذالك لممرئايي
Isim fa’il dari kata َّ رلأىadalah راةءasalnya رائاي, lalu dlomahnya ya dibuang sebab
ل ل ل ر
berat , maka terjadilah ي ( التقاَء النساَاكنلي م اbertemunya dua hurup yang sukun) yakni ya dan
ر
tanwin , kemudian ya dibuang , jadi راةء.
ل
-ن ا
لرارؤ لasalnya لرائيِريمولن, lalu harokat dlomah dipindahkan pada hamzah setelah membuang
harokat hamzah, jadi ن لرائريميِيمو ل, lalu dibuang hurup ya , jadi لرارؤلن.
Isim maf’ulnya adalah ي ا
لممرئ يasalnya ي لممررؤمو ر. kemudian wau ditukar dengan ya
karena wau dan ya berkumpul pada satu kata , jadi ي لممررؤيم يkemudian ya yang pertama
diidghomkan jadi ي لممررؤ ي, lalu dlomah hamzah ditukar dengan kasroh supaya cocok dengan
hurup sesudahnya ( ) ي.jadi ي ا
لممرئ ي.
Sie Peng Ponpest Perg KHZ.Musthafa Sukahideng
Penjelasan Nahwu Shorof 66
اا ا
ضاَ فليتليرقمورل أللرىَّ يرارمي إالراءلةر لوإالراءر لوإالرايلةر فليرهلو رمةر رمارلياَان رمررمولن رماريلةر
ف لللخلواته أليم ر} لوبالناَءر ألفميلعلل اممنهر رلماَل ر
ت{ ت لولذالك رمررىَّ رملرلياَان رملرمولن رملراةر رملرالتاَان رملرلياَ ر رماريليلتاَان رمارلياَ ر
dari saudara-ألفميعل berbeda dengan bentuk wazanرلأىَّ dariألفميعل Bentuk wazan
لل ل لل
.ألرىَّ , maka menjadiألفميعل dimasukkan pada wazanرلأىَّ . Kalauنللأىَّ saudaranya seperti
ل لل ل
ㅌأللرىَّ يرارمي إالراءلرة فليرهلو رمةر لولذالك رمررىَّ ألار لل ترار رمررىَّ رمررىَّ
kemudianألرأمي , jadiر , kemudian pathah hamzah dipindahkan padaألرألي asalnyaألرىَّ-
ل م ل ل ل
, setelah itu ya ditukar dengan alip karena sebelumnyaألري hamzah dibuang , jadi
لل
.ألرىَّ berharokat pathah, jadi
ل
, kemudianيارإمي , jadiر , kemudian kasroh hamzah dipindahkan padaييرإاي asalnyaياري-
ر م رم ر ر ر
.ياري dibuang, jadiي kemudian dlomahياري hamzah dibuang , jadi
ر ر ر م
ا
,lalu hamzahإارمأاياَ , jadiر lalu pathah hamzah dipindahkan padaارألياَ asalnyaإارائلةر-
ل مر لر
, kemudian hamzah yangإاراياَ dibuang karena bertemu dua hurup yang sukun, jadi
لر
ي , kemudianإارايةر yang disimpan diakhir kata , jadiة dibuang tadi diganti dengan
لل
.إارائلةر ditukar dengan hamzah karena terletak setelah alip zaidah, jadi
ل
,مارئمي , jadiر , lalu kasroh hamzah dipindahkan padaمرئاي ( isim fa’il) asalnyaمةر-
ر رم ر ر ر
, lalu yaماريمن , setelah itu dlomah ya dibuang jadiماري kemudian hamzah dibuang , jadi
ر ر ر م
dibuang karena bertemunya dua hurup yang sukun yakni ya dan tanwin (nun sukun).
- رمررىَّ asalnya
رممرأل ر
ي , kemudian pathah hamzah dipindahkan pada ر , jadi
رملرأم ر
ي setelah itu
لل ترارلياَ لل تراريملن لواباَلتنأمكاميِاد لل تراريلنن لل ترارلياَصن لل تريررنن لل ترارمي لل لل ترارلياَ لل تريررموا ترار } لواباَلنيمهاي لل
لل ترارمن { تريررمن لل تراريميلناَصن لل تراريلمن لل ترارنن لل ترارلياَصن
ا اا ا
} لوتليرقمورل اف افميتليلعلل ممن لممهرممواز اللفاَء ايميلتاَلل لكاَمخلتاَلر لوايميتليللى لكاَقميتل ل
ضى {
ا ا
خلتاَر sepertiائميتليولل asalnyaايميلتاَلل , sepertiافميتليعل Contoh mahmuz fa yang berwazan
ا danاا
ل ل ل ل م
ا
ضى sepertiايميتليللى lapadz
ا
.اقميتل ل
ا ا
, kemudian wau ditukar dengan alip karena sebelumnya berharokatائميتليولل asalnyaايميلتاَلل-
ل
ا
.ايميلتاَلل , lalu hamzah ditukar dengan ya , jadiائميلتاَلل pathah , jadi
ا
ا ا
lalu wau ditukar dengan ya karena wau berada di nomor urut ke lima ,ائميتلي لو asalnyaايميتليللى-
ل
ا
lalu hamzah ditukarائميتليللى lalu ya ditukar dengan alip yang berupa ya , jadiائميتليلي jadi
ا
ل
.ايميتليللى dengan ya , jadi
ا
Sebagian isim zaman dan makan terkadang dimasuki ta tanits seperti لماظنةر
(tempat dugaan), لممقبليلرةر ( لممشارقلةرtempat terbit), dan syad hukumnya
(tempat mengubur),
- خةر ا
لممبطل لdari بلطميِرخ = tempat yang banyak semangka
- ممقثلألةرdari قالثاَء
ل ر = tempat yang banyak mentimun.
ISIM ALAT
{ } لولقاَلروا اممرلقاَةر بالكمسار الاميِام لعللى لهلذا لولممن فليتللح الاميِلم أللرالد اللكاَلن
ا ل
Orang Arab mengatakan ( مرلقاَةرtangga) dengan kasroh م. Siapa saja yang
م
mematahkan م, maka ka berarti kata itu dimaksud isim makan.
تستمنبةميهة
ة ا ا } اللنرةر اممن لم
ت قليمولمةر { ضمربلةر لوقرمم ر
ت ل صلدار الثرللثصي اللجنرد لعللى فليمعلة اباَللفمتاح تليرقمورل ل
ضلربم ر م
ر ل
ت (pathah fa fi’il) sepertiفليمعلةر Mashdar marroh dari tsulatsi mujarrod berwazan ضلربم ر ل
ضمربلةر
ت قليمولمةر (saya telah memmukul satu kali) . -ل للم (saya telah berdiri satu kali),قرمم ر
ا
ب (pada hari ini orang miskin tidak makan satu kali).تلأمركال المساكميِينلةر اليِليمولم ألمكلةر ا
ت الكلتاَ ل قليلرأم ر
(saya membaca buku satu kali).قليمرءلرة
ي Mashdar marroh untuk wazan tatsniyahnya adalah dan untuk wazanفليمعللتلي م ا
ت jamaknya adalah .فليعلل ة
ل
ضرباَ ة
ت ضربليتلي م ا
ي ضمربلةر
ل لل لم ل
تنلصرا ة صرتلي م ا
ي
لل نل م ل صلررة
نل م
فليتلحاَ ة
ت فليمتلحتلي م ا
ي فليمتلحةر
ل
Contoh
-ألمكللتلي م ا
ي ( pada hari ini aku telah makan dua kali ).أللكمل ر
ت اليِليمولم
ت-ضرباَ ة
ل لل ت لعلانيِاَ ضلربم ر
(saya memukul Ali beberapa kali).ل
ث اممنيهماَ لفاَلوصف اباَلوحلدةا
رل ل م ر ل م
لتاَء التنأمنايِ ا
ر م } لوا نماَ لزالد لعللى الثنللثلاة باازلياَلدةا النتاَاء لكاَالمعلطاَءلةا لواالنماطللقلاة إالن لماَ فاميِاه
ك لراحمترهر لرمحلةر لوااحلدرة لولدمحلرمجترهر لدمحلرلجةر لوااحلدرة { ا
لكلقمول ل
Cara membentuk mashdar msrroh ysng melebihi tiga hurup adalh dengan cara
mengambil mashdarnya , lalu mashdar itu ditambah “ta”, seperti إعطاَءة (sekali