PERSAMAAN KIMIA DAN PERUBAHAN ENTALPI

KEGIATAN 1. MENENTUKAN PERUBAHAN ENTALPI DENGAN KALORIMETER

SEDERHAA

Kantong Penyeka
Pada pertandingan sepak bola kadang-kadang terjadi
tackling oleh pemain lawan sehingga pemain yang
terkena tackling kesakitan. Pada saat itu, petugas
kesehatan tim akan segera masuk ke lapangan dan
menyeka bagian yang sakit dengan kantong penyeka
(kantong penyeka portable). Kantong penyeka
portable digunakan untuk mengantisipasi terjadinya
kram atau terkilir.
Cara kerja kantong penyeka portable dengan memanfaatkan reaksi endoterm dan
eksoterm secara langsung. Kantong penyeka portable padat dapat berupa kantong
penyeka dingin dan kantong penyeka panas.

Begitu pula dengan reaksi kimia yang kita dilakukan, tentu akan disertai reaksi
eksoterm atau endoterm. Jika di dalam sebuah percobaan kimia seorang siswa
melakukan reaksi netralsasi antara NaOH dan HCl, Bagaimana cara kalian menentukan
jenis perubahan energy yang terjadi? Dan bagaimana perubahan tersebut dapat terjadi?
Apakah jenis reaksi yang terjadi pada reaksi netralisasi tersebut?

Untuk menjawab pertanyaan tersebut, mari kita lakukan percobaan berikut!

Percobaan Menentukan Perubahan Entalpi Reaksi dengan Kalorimeter

Tujuan : Menentukan Perubahan Entalpi Reaksi dengan Kalorimeter Sederhana dan

Kalorimeter

a. Alat dan bahan

1. Kalorimeter sederhana 1 1. 20 mL Larutan NaOH 1 M
2. Kalorimeter 1 2. 20 mL Larutan HCl 1M
3. Gelas ukur 25 mL 2 buah
4. Gelas kimia 50 mL 2 buah
5. Pipet 2
6. Corong 1

b. Langkah kerja
1. Masukan 20 mL larutan NaOH 1 M ke dalam calorimeter, ukur dan catat suhunya
2. Masukan 20 mL larutan HCl 1 M ke dalam gelas kimia, ukur dan catat suhunya
3. Masukan larutan HCl 1 M ke dalam Kalorimeter
4. Mengaduk campuran larutan tersebut dan perhatikan temperature yang ditunjukan
oleh thermometer hingga diperoleh temperature tetap (temperature terakhir)
5. Mencatat data dari suhu dan mencatat ke dalam tabel pengamatan

c. Tabel Pengamatan

Hasil Pengamatan
Suhu awal NaOH

Suhu awal HCl

Suhu awal (rata-rata)

Suhu tertinggi (akhir)

Perubahan suhu
d. Pertanyaan dan bahan diskusi
1. Hitunglah jumlah mol NaOH dalam 20 mL larutan NaOH 1 M dan jumlah mol HCl
dalam 20 mL larutan HCl 1 M

...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

2. Hitunglah perubahan entalpi (∆H) per mol H2O yang terbentuk dalam reaksi!

...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

3. Tuliskan persamaan termokimianya!

...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

e. Kesimpulan

Setelah kalian Mengumpulkan Data. Buatlah Kesimpulan yang mampu menjawab

hipotesis yang telah Kalian susun sebelumnya.

...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................