LAPORAN REFLEKSI BINA INSAN GURU (BIG)

Perlaksanaan program Bina Insan Guru (BIG) adalah satu program yang
dilaksanakan bagi membentuk pelajar guru yang menampilkan ciri-ciri kerohanian, nilai,
etika dan akhlak sebagai seorang guru dalam diri mereka. Selain itu, program ini bertujuan
untuk mengukur sejauh mana daya ketahanan dan kekuatan fizikal, mental, emosi, rohani
dan sosial pelajar guru dalam mempersiapkan diri dan membentuk seseorang yang akan
menjadi ‘role model’ kepada masyarakat. Hal ini sangat penting kerana guru merupakan
seorang insan pembina generasi yang harus bersedia dari segala aspek dalam menempuh
cabaran era globalisasi kini. Oleh itu, Institut Pendidikan Guru (IPG) telah mewajibkan bagi
setiap pelajar guru semester 5 melibatkan diri dalam program ini.

Bagi Institut Pendidikan Guru Kampus Pulau Pinang (IPGKPP), program ini
dilaksanakan mengikut dua fasa iaitu fasa 1 dan fasa 2. Hal ini disebabkan oleh pelajar guru
ambilan Jun 2017 mempunyai jumlah pelajar yang sangat ramai dan terpaksa dibahagikan
kepada dua kumpulan. Saya telah mengikuti program BIG dalam fasa 1 yang dianjurkan
selama lima hari empat malam iaitu pada 17 sehingga 21 September 2019 yang bertempat
di Kem PLKN White Resort di Balik Pulau. Sepanjang program ini berlangsung, terdapat
pelbagai aktiviti-aktiviti yang dijalankan dan saya mendapati terdapat banyak kekuatan,
kelemahan, peluang dan ancaman dalam aktiviti-aktiviti yang dilaksanakan.

Aktiviti pertama yang dilaksanakan dalam program BIG ini ialah ‘Keyakinan di Air’.
Program ini dijalankan bagi meningkatkan keyakinan dan menangani ketakutan kita apabila
berada di dalam air. Aktiviti ini dijalankan di Pantai Teluk Bayu. Antara kekuatan yang
terdapat dalam aktiviti ini ialah taklimat keselamatan dan perjalanan keseluruhan aktiviti
yang disampaikan oleh pensyarah iaitu encik Barchan sangat jelas dan mudah difahami oleh
para pelajar. Sebelum kami turun ke pantai, kami diterangkan tentang cara pemakaian jaket
keselamatan ataupun dipanggil dengan ‘Bantuan Air’ (BA) bagi memastikan keselamatan
kami terjamin. Selain itu, terdapat juga fasilitator yang terdiri daripada pelajar guru semester
7 yang menjadi individu yang membantu dan memberikan tunjuk ajar kepada kami dalam
kumpulan kecil. Selain itu, terdapat juga beberapa kelemahan sepanjang aktiviti ini
dijalankan. Antaranya tiada bantuan profesional seperti ‘lifeguard’ sepanjang aktiviti
dijalankan. Hal ini penting kerana tiada siapa yang dapat menjangka musibah yang akan
melanda. Oleh itu kehadiran invidu yang mahir dalam berenang dan menyelamatkan orang
ini sangat penting sekiranya kejadian-kejadian seperti lemas berlaku. Kelemahan seterusnya
ialah kurangnya kemudahan fasiliti di tempat tersebut khususnya tandas. Bagi kumpulan
fasa 1 ini, terdapat lebih 129 pelajar guru yang terlibat dan tandas yang disediakan di sana
hanya terdapat lima buah sahaja. Hal ini akan menyebabkan banyak masa akan dihabiskan
oleh pelajar guru untuk membersihkan diri. Seterusnya, peluang yang terdapat dalam aktiviti
ini ialah pelajar guru dapat mengetahui cara berenang yang betul ketika berada di dalam air.
Kemahiran ini sangat penting apabila di sekolah nanti kita terlibat dengan aktiviti yang
memerlukan kemahiran berenang. Manakala ancaman yang terdapat dalam aktiviti ini ialah
ombak pantai agak kuat pada pagi tersebut disebabkan oleh air pasang. Hal ini
menyebabkan aktiviti kami terpaksa dimulakan lambat daripada masa yang ditetapkan.

Aktiviti yang seterusnya ialah persediaan tempat perkhemahan. Antara kekuatan

yang terdapat dalam aktiviti ini ialah kelengkapan peralatan yang mencukupi. Bilangan
khemah yang disediakan cukup untuk memuatkan 129 pelajar guru. Terdapat dua jenis
khemah yang disediakan iaitu khemah jenis ‘Igloo’ yang memuatkan sehingga 4 orang
pelajar dan khemah jenis ‘A’ yang memuatkan sehingga 8 orang pelajar. Bilangan khemah
yang mencukupi sangat penting kerana ia dapat memberikan keselesaan kepada pelajar
guru untuk berehat dan tidur. Antara kelemahan yang terdapat sepanjang aktiviti dijalankan
ialah masa yang diperuntukkan untuk mendirikan khemah menjadi terhad dan singkat dek
kerana masa banyak dihabiskan untuk pelajar guru mempersiapkan diri ketika aktiviti
keyakinan di air. Oleh itu masa yang diperuntukkan untuk mendirikan khemah menjadi
singkat dan terdapat pelajar guru yang lambat mendirikan khemah terutamanya khemah
jenis ‘A’. Seterusnya ialah ancaman yang terdapat ketika mendirikan khemah ialah bencana
alam yang melanda iaitu jerebu menyebabkan aktiviti perkhemahan terpaksa dibatalkan dan
pelajar guru diminta untuk menginap di asrama. Ketika aktiviti mendirikan khemah diadakan,
‘Air Pollutant Index’ (API) di balik pulau adalah antara tertinggi di Malaysia iaitu 261. Oleh
sebab itu pelajar guru diarahkan untuk menginap di asrama kerana keselamatan para
pelajar perlu lebih diutamakan.

Pada malam hari, pelajar guru yang beragama Islam akan didedahkan dengan
program kerohanian di surau manakala pelajar bukan Islam akan berkumpul di dewan
tertutup. Tazkirah ini berlangsung selepas waktu solat Maghrib. Antara kekuatan sepanjang
program tazkirah ini dilaksanakan ialah pelajar guru dapat bersama-sama berkumpul untuk
mendirikan ibadah solat secara berjemaah. Selain itu, pelajar juga dapat mengisi masa
antara waktu Maghrib dan Isyak dengan mendengar ceramah yang disampaikan oleh
pensyarah Ketua Jabatan Sains Sosial iaitu en.Ishak bin Ayub. Manakala kelemahan yang
terdapat ketika sesi tazkirah ini berlangsung ialah kemudahan mikrofon tidak dapat berfungsi
dengan baik. Hal ini menyebabkan tazkirah yang disampaikan tidak dapat didengari dengan
jelas oleh para pelajar. Manakala peluang yang terdapat dalam sesi tazkirah ini ialah pelajar
guru dapat memberikan perkongsian rohani kepada rakan-rakan yang lain. Pada hari kedua,
pelajar guru yang beragama Islam akan berada di masjid selepas waktu Maghrib. Pelajar
guru yang bertuah akan memberikan sedikit tazkirah spontan kepada pelajar guru yang lain
dan slot ini dapat memberikan peluang untuk pelajar tersebut berlatih bercakap di hadapan
orang. Ancaman yang terdapat dalam program tazkirah ini ialah masalah kekangan masa.
Slot tazkirah spontan hanya dapat dilaksanakan satu malam sahaja kerana terdapat aktiviti-
aktiviti lain yang dilaksanakan seperti bacaan Yasin dan latihan untuk malam kebudayaan.
Hal ini menyebabkan hanya sebilangan kecil pelajar guru sahaja yang berpeluang untuk
memberikan tazkirah spontan dihadapan.

Aktiviti yang seterusnya ialah interaksi bersama sekolah dan khidmat komuniti di
sekolah. Aktiviti ini dijalankan pada hari kedua dan pelajar guru fasa 1 telah dibahagikan
kepada dua kumpulan iaitu kumpulan Matematik dan kumpulan Sains. Setiap kumpulan
ditugaskan untuk pergi ke sekolah yang berbeza. Saya telah ditempatkan di dalam
kumpulan 1 dan kumpulan ini melakukan interaksi bersama sekolah dan khidmat komuniti di
Sekolah Kebangsaan Kongsi, Balik Pulau. Kekuatan yang terdapat dalam slot kali ini ialah
kemudahan peralatan dan bahan yang disediakan oleh Sekolah Kebangsaan Kongsi sangat
mencukupi. Tugasan kami adalah untuk membuat mural pada dinding-dinding di sekitar
sekolah serta pasu bunga dan peralatan yang disediakan mencukupi seperti cat dan berus
cat. Guru di sekolah itu juga sanggup untuk keluar ke kedai membeli cat sekiranya cat yang
disediakan tidak mencukupi. Antara kelemahan yang terdapat dalam slot ini ialah
pengangkutan yang disediakan untuk mengakut pelajar guru dari kem PLKN ke sekolah
tidak mencukupi. Pada pagi itu, pengakutan yang disediakan hanyalah sebuah van sahaja
dan sebanyak tiga kali van tersebut terpaksa berulang kali mengambil pelajar ke guru untuk
ke Sekolah Kebangsaan Kongsi. Hal ini telah memakan banyak masa untuk menghantar
pelajar guru pergi dan balik ke sekolah. Oleh itu peluang yang boleh dilakukan oleh pihak
IPG ialah menyediakan sebuah bas bagi melancarkan program tersebut dan tidak berulang
dua ke tiga kali menghantar pelajar guru ke sekolah. Manakala ancaman yang terdapat
ketika slot ini berlangsung ialah ancaman jerebu yang melanda. Jerebu telah menyebabkan
sekolah terpaksa ditutup pada hari tersebut dan murid-murid Sekolah Kebangsaan Kongsi
terpaksa pulang ke rumah atas dasar keselamatan menyebabkan aktiviti yang dirancang
oleh pelajar guru bersama murid-murid terpaksa dibatalkan.
 Pada hari Khamis, kami telah terlibat dengan slot aktiviti air. Kami telah berkumpul di
dewan terbuka bagi mendengar penerangan dari encik Barchan mengenai kaedah
pembinaan sebuah rakit dan cara untuk mendayung kayak. Antara kekuatan yang terdapat
pada slot kali ini ialah kami dapat mengetahui ilmu baharu mengenai cara pembinaan rakit
menggunakan pelampung dan batang paip. Pada mulanya saya hanya sangkakan rakit
hanya boleh dibina menggunakan buluh dan tali sahaja akan tetapi terdapat pelbagai lagi
bahan lain yang boleh digunakan. Ilmu ini penting bagi membolehkan pelajar guru untuk
membina rakit dan mendayung kayak dengan baik pada masa hadapan. Bagi kelemahan
pula ialah kemudahan kayak yang disediakan tidak mencukupi untuk pelajar guru bagi
kumpulan 1. Hal ini menyebabkan terdapat pelajar guru yang terpaksa menunggu dengan
lama untuk menunggu giliran mereka berkayak. Terdapat juga kelemahan di mana sebuah
pelampung bocor ketika rakit sudah berada di atas air. Hal ini sangat membahayakan
keselamatan pelajar guru yang menaiki rakit tersebut. Peluang yang terdapat pada slot ini
ialah pihak penganjur boleh menyediakan lebih banyak peralatan dan kemudahan bagi
melancarkan lagi perjalanan program. Bagi ancaman pula ialah air di tasik tersebut kotor
dan hal ini menyebabkan terdapat pelajar guru yang mengalami kegatalan kulit.

Pada sebelah petang pula kami telah terlibat dengan slot ‘Abseiling’. Aktiviti ini
dijalankan di kawasan PLKN White Resort tersebut. Antara kekuatan yang terdapat dalam
aktiviti ialah kami dapat meningkatkan keyakinan serta mengatasi ketakutan pada
ketinggian. Hal ini kerana kami perlu turun daripada sebuah menarang yang berketinggian
18 meter menggunakan tali. Aktiviti ini juga dapat melatih kita untuk mempercayai dan
meletakkan keyakinan pada seseorang kawan yang memegang tali di bahagian atas dan
bawah Menara. Bagi kelemahan pula ialah masa untuk menjalankan aktiviti ini memakan
masa yang terlalu lama. Hal ini menyebabkan pelajar guru yang telah selesai melakukan
abseiling menjadi bosan kerana terpaksa menunggu sehingga semua pelajar selesai.
Seterusnya, peluang yang terdapat dalam slot ini ialah pelajar guru dapat didedahkan
dengan sesuatu aktiviti yang baharu. Tidak semua orang pernah melakukan aktiviti abseiling
ini dan slot kali ini telah memberikan peluang kepada pelajar guru untuk mengambil peluang
dalam mencuba sesuatu yang baru. Manakala ancaman yang terdapat dalam aktiviti ini ialah
kurangnya tenaga kerja mahir ketika aktiviti ini dilaksanakan. Jika tidak dikira pensyarah,
terdapat hanya seorang sahaja tenaga mahir yang berada di kawasan abseiling iaitu
seorang di atas menara. Hal ini mungkin membahayakan keselamatan pelajar guru
sekiranya hanya membiarkan pelajar guru itu sendiri yang menjadi penarik tali di bahagian
atas dan bawah menara. Sekurang-kurangnya perlulah mempunyai seseorang yang mahir
berada di atas dan seorang lagi di bawah menara bagi memberikan tunjuk ajar dengan cara
yang betul dan selamat.

Pada pagi Jumaat pula, kami telah terlibat dengan aktiviti kembara dan ikhtiar hidup.
Aktiviti kali ini juga kami telah dipecahkan kepada dua kumpulan iaitu kumpulan Matematik
dan kumpulan Sains. Antara kekuatan yang terdapat dalam aktiviti ini ialah arahan yang
diberikan oleh jurulatih sangat jelas dan mudah difahami. Hal ini sangat penting bagi
melancarkan perjalanan program dan mengelakkan kemalangan daripada berlaku. Antara
kelemahan yang terdapat dalam aktiviti ini ialah permukaan lantai hutan yang licin
membahayakan keselamatan pelajar guru. Hal ini menyebabkan kami perlu bergerak
dengan lebih berhati-hati ketika pengambaraan dijalankan. Seterusnya peluang yang
terdapat dalam aktiviti ini ialah dapat merasai suasana dan pengalaman berada di hutan.
Kawasan seperti ini juga dapat menenangkan fikiran pelajar guru apabila melihat tumbuh-
tumbuhan hijau dan menghirup udara yang segar. Manakala ancaman yang terdapat dalam
aktiviti kali ini ialah kawasan pengembaraan yang licin akibat daripada hujan pada waktu
pagi.

Setelah pengembaraan ke hutan, kami terus melaksanakan aktiviti berkumpulan iaitu

aktiviti A-Frame. Aktiviti ini memerlukan kerjasama dalam kumpulan bagi memindahkan
A-Frame ini dari satu tempat ke tempat yang lain. Antara kekuatan yang terdapat dalam
aktiviti ini ialah aktiviti ini dapat membentuk semangat kerjasama dan mematuhi arahan
ketua dalam diri setiap pelajar guru. Pelajar guru perlu bekerjasama antara satu sama lain
bagi memastikan kedudukan A-Frame itu dapat dialihkan ke tempat yang lain. Selain itu
arahan daripada ketua juga perlu dipatuhi bagi memastikan A-Frame itu sentiasa tegak
berdiri dan tidak jatuh. Setiap pelajar guru perlu mendengar arahan daripada ketua dengan
baik. Ada yang perlu tarik dan ada yang perlu melepaskan tali ketika mengerakkan A-Frame
itu. Tanpa kerjasama dan pengabaian arahan ketua, sudah pasti A-Frame tersebut akan
jatuh. Bagi kelemahan pula ialah kawasan aktiviti ini dijalankan sedikit sempit. Hal ini
menyebabkan kemungkinan untuk berlakunya pertembungan antara kumpulan 1 dan
kumpulan mungkin akan berlaku. Seterusnya, peluang yang terdapat dalam aktiviti kali ini
ialah dapat membentuk disiplin diri dalam diri setiap pelajar guru. Setiap pelajar guru perlu
mendengar dan mematuhi segala arahan yang disampaikan oleh ketua bagi memastikan A-
Frame tersebut dapat dialihkan daripada kawasan permulaan sehingga ke kawasan
penamat dengan lancar. Manakala ancaman yang terdapat dalam aktiviti ini ialah
keselamatan individu yang berdiri di tengah-tengah A-Frame tersebut. Individu tersebut
mungkin akan mengalami kecederaan pada bahagian badan sekiranya bentuk A-Frame itu
jatuh kerana peralatan keselamatan yang dipakai hanyalah topi keselamatan dan sarung
tangan sahaja.

Pada malam Jumaat kami telah ditugaskan untuk melaksanakan persembahan

malam kebudayaan yang bertemakan makanan berkualiti. Antara kekuatan yang terdapat
dalam aktiviti ini ialah setiap kumpulan dapat melaksanakan persembahan dengan baik
walaupun masa yang diperuntukkan untuk melakukan latihan hanyalah singkat sahaja. Bagi
kelemahan pula ialah masa untuk melaksanakan latihan tidak mencukupi dan terhad. Hal ini
menyebabkan setiap kumpulan tidak dapat membuat persediaan dengan sepenuhnya.
Tambahan pula, terdapat kumpulan yang terpaksa melaksanakan latihan tambahan ketika
slot tazkirah spontan. Seterusnya, peluang yang terdapat dalam slot ini ialah semangat
kerjasama antara pelajar guru dapat dibentuk antara satu sama lain terutama sekali ketika
sesi latihan dan melaksanakan persembahan. Antara ancaman yang terdapat ketika aktiviti
ini berlangsung ialah keadaan udara yang masih berjerebu menyebabkan ada pelajar guru
yang sesak dan sukar untuk bernafas.

Kesimpulannya, saya merasakan program ini berjalan dengan lancar dan baik.
Melalui semua aktiviti yang saya sertai tidak kiralah sama ada di darat mahupun di air,
dapatlah saya rumuskan bahawa program ini mendidik saya menjadi seorang guru yang
berdisiplin berpatutan dengan Falsafah Pendidikan Negara yang menuntut para guru untuk
menjaga tingkah laku dan etika keguruan walau di mana pun kita berada. Selain itu juga,
program ini banyak melatih kami berkaitan dengan kepentingan menepati masa kerana
terdapat banyak program yang dilaksanakan dan ketepatan masa itu sangat penting bagi
memastikan program itu berjaya dilakasanakan dengan baik. Sikap toleransi dan hormat-
menghormati juga secara tidak langsung dapat disemai dalam diri setiap individu melalui
aktiviti-aktiviti yang dijalankan sepanjang program BIG ini berlangsung. Intihanya, saya
berharap program seumpama ini dapat dijalankan lagi pada masa akan datang supaya
setiap bakal guru dapat mempersiapkan diri bukan sahaja dari segi mental bahkan dari segi
ketahanan fizikal sebelum bergelar sebagai seorang guru yang sebenar nanti.