Anda di halaman 1dari 10

TUGAS SEKOLAH

Papelajahan Bahasa Bali

CAKEPAN
“ Basa Bali Alus Singgih lan Basa Bali Alus Madya ”

Kasusun Olih

PUTU AGUS MAHENDRA YASA (02)


KADEK DWI APRILIANI (13)
PUTU PRASTITI (23)
KADEK PRIMA ARIANA PUTRA (24)
KETUT RISKA MAHA DEWI (25)
KOMANG SURI ADNYANI (32)
PUTU YUNIA ARINI (32)

XII MIPA 1

semester ganjil
SMA N 1 BANJAR
Tahun Papelajahan 2019 / 2020
MAKALAH
kasusastraan bali

Basa Bali Alus Singgih


Lan
Basa Bali Alus Madya
SMA N 1 BANJAR
T. P. 2019 / 2020
PURWAKA

Om Swastyastu
Om Awighnam Astu Nama Sidham
Sangkaning manah suci nirmala titiang sareng sami jagi ngaturang puja
pengastuti angayu bagia majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, dening
sangkaning pangendan Ida, cakepan sane mamurda “Kasusastraan Bali” puniki
prasida kapuputin.
Ring cakepan puniki, titiang jagi ngewahas sane unteng ipun “Basa Bali
Alus Singgih lan Basa Bali Alus Madya”. Dumogi cakepan puniki prasida
maguna ring para pangwaca sinamian. Nenten lali, titiang nunas geng rna
sinampura yening wenten kirang langkungnyane sane nenten patut ring pikayun
sareng sami. Puput titiang antuk parama shanti.
Om Shanti, Shanti, Shanti Om

Banyuatis, 7 Nopember 2019

SANG SINURAT
DAGING CAKEPAN

MURDA
PURWAKA ....................................................................................................... ii
DAGING CAKEPAN ....................................................................................... iii
ADIAYA I PAMAHBAH ................................................................................. 1
1.1 Bantang 1
Pabligbagan ...........................................................................
1.2 Rerincikan 1
Pikobet ..............................................................................
1.3 Tatujon Cakepan ................................................................................. 1
ADIAYA II 2
WEDARAN ...................................................................................
2.1 Basa Alus Singgih 2
……………………………………………………
2.1.1 Teges Basa Alus Singgih 2
………………………………………
2.1.2 Kruna Alus Singgih 2
……………………………………………
2.1.3 Lengkara Alus Singgih 3
………………………………………...
2.2 Basa Alus Madya …………………………………………………… 3
2.2.1 Teges Basa Alus Madya 3
……………………………………….
2.2.2 Kruna Alus Madya ……………………………………………. 4
2.2.3 Lengkara Alus Madya ………………………………………… 4
ADIAYA III PAMUPUT .................................................................................. 5
3.1 Pamicutet ............................................................................................ 5
3.2 Piteket ................................................................................................. 5
DAFTAR 6
PUSTAKA ........................................................................................
ADIAYA I
PEMAHBAH

1.1 Bantang Pabligbagan


Yening selehin perangan undag – undagan sor singgih basa inucap
ring ajeng pakantenannya mabina – binayan, sakewanten penerapanipun
yening sampun mabebaosan pateh kemaon.
Ring sajeroning Majalah Widya Pustaka kaca 19 – 26 taun 1984
kabaosang istilah kapara punika tan anut, santukan kapara madue arti
lumbrah utawi ketah. Basa sane mangge mangkin taler kabaosang
ngarangkus rauhing basa alus.
Sapunika taler ring buleleng lumbrah maosang basa sane mangge
mabebaosan ring pagubungan utawi kulawarga jaba saraina – raina boya ja
kabaosang basa kasar. Punika wantah marupa basa kasamen utawi basa
kapara, sane wirasanipun boya ja alus taler boya ja kasar.
Saantukan asapunika kaananipun, pangaptin titiang mangda sami –
sami ngenen, istilah perangan basa punika kawaliang sakadi wedipun,
inggih punika : Basa sor rauhing Basa singgih

1.2 Rerincikan Pikobet


Medasar saking bantang pabligbagan ring arep, rincikan pikobet
sane wenten ring cakepan puniki, minakadi :
1) Napi teges basa alus singgih lan basa alus madya?
2) Napi conto kruna alus singgih lan basa alus madya?
3) Napi manten lengkara alus singgih lan alus madya?

1.3 Tatujon cakepan


Medasar saking rerincikan pikobet, tatujon cakepan ipun inggih punika
1) Uning antuk teges basa alus singgih lan basa alus madya?
2) Uning napi manten conto kruna basa alus singgih lan basa alus madya?
3) Uning napi manten lengkara alus singgih lan alus madya?
ADIAYA II
WEDARAN

2.1 Basa Alus Singgih


2.1.1 Teges Basa Alus Singgih
Basa alus singgih mangge ritatkala matur – atur majeng ring
wangsa sane tegehan utawi ring janma sane patut jungjungang/
singgihang. Lengkara – lengkara sane kanggen mabebaosang punika
marupa kruna – kruna sane sampun kaanutang.
  Basa Bali Alus Singgih wantah basa sane biasanyane kaangge
majeng ring :
1. Ring anak sane durung kauningin
Basa nyane : ida, jero, , dane, msl.
2. Ring anak saking golongan tri wangsa
Basa nyane : ida, dane, msl.
3. Ring sang meraga nayaka praja
Basa nyane : bapak gubernur, bapak bupati, msl.
4. Anak sane sampun madwi jati
Basa nyane : ratu peranda, sri empu, msl.

2.1.2 Kruna Alus Singgih


Krune krune sane kanggen nyinggihang sane patut kasinggihang
kawastanin Kruna Alus Singgih.Kruna Alus Singgih puniki pastika
maderbe wangun alus sor.
Conto Kruna
No BASA ALUS SINGGIH BAHASA INDONESIA
1. Seda, Lebar, Lina Meninggal, Wafat
2. Asep Dupa
3. Mobot Hamil
4. Ngaksi, Nyuryanin Melihat
5. Makolem Tidur
6. Ica Tertawa
No BASA ALUS SINGGIH BAHASA INDONESIA
7. Sungkan Sakit
8. Masiram Mandi
9. Marayunan Makan
10. Mabaos Berbicara

2.1.3 lengkara Alus Singgih


lengkara alus singgih inggih punika lengkara basa Baline sane mawirasa
alus,kanggen nyinggihang sang singgih. Ciri utama lengkara alus singgih
nganggen kruna pangentos Ida,Ratu,Dane
Conto Lengkara
1. Ida Pedanda sampun seda.
2. Titiang nunas mangda i ratu dumunan ngandika
3. Rabinida magkin sampun mobot.
4. Ida sane polih ngaksi paksi ring taman.
5. Ajinida kantun makolem ring gedong.
6. Ida maka sami ica miringang atur ipun.
7. Ida kantun sungkan.
8. Malinggih dumun, Ida kari masiram.
9. Ida kantun merayunan ring perantenan .
10. Ida mangda polih mabaos dumun, wawu budal.

2.2 Basa Alus Madya


2.2.1 Teges Basa Alus Madya
Basa alus madia, marupa basa bali alus sane wirasanipun tengah –
tengah, dados mangge marep ring wangsa tegehan, sesamen triwangsa
miwah wangsa andapan sane patut jungjungang, upami
Basa alus madia
tiang, wit saking titiang (icang, saya )
niki, wit saking puniki (ene, ini )
nika, nit saking punika (ento, itu )
ten, wit saking nenten (= tusing, tidak )
napi, wit saking punapi (= apa, apa )
ampun, wit saking sampun (suba, sudah )
sira, wit saking sapasira (nyen, siapa )
sirep (pules, tidur )
margi (jalan, mari )
mriki (mai, kemari )
ajeng (daar, makan )

2.2.2 Kruna Alus Madya


Kruna Alus Madia inggih punika kruna-kruna basa Bali alus sané
wirasan basannyané manengah. Kruna Alus Madia puniki makanten
pinaka variasi kruna alus tiosan (Bagus, 1979: 179). Tiosan ring puniki,
kamulan wénten kruna-kruna sané rasa basannyané alus madia, kruna alus
sané kirang becik yéning kanggén mabebaosan sane alus.
Conto Kruna Alus Madia :
Kruna Andap Kruna Ama Kruna Ami
- ene, ento - niki, nika - puniki, punika
- suba - ampun - sampun
- iang - tiang - titiang
- nah - gih - inggih
- miwah sane lianan.

2.2.3 Lengkara Alus Madya


Lengkara alus madia inggih punika lengkara Bali alus sané
maderbé wirasa makanten kirang alus utawi kantun madia. Lengkara alus
madia puniki akeh nganggén kruna-kruna alus madia. Sajaba punika taler
maweweh kruna alus mider, kruna alus sor, kruna mider, miwah kruna
andap.
Upami:
a) Tiang nunasang antuk linggih jeroné?
(ama, aso, aso, ami, ama)
b) Tiang ten uning unduké nika.
(ama, ama, ami, andap, ama)
c) Tiang kantun ngalap ron.
(ama, ami, andap, mider)
d) Pak saking Abang, nggih?
(ama, ami, mider, ama)
ADIAYA III
PAMUPUT

3.1 Pamicutet
 Kruna inggih punika pupulaning suara / wianjana sane ngawetuang
arti. Ring bahasa Indonesia pateh teken kata
 Lengkara inggih punika angkepan kalih kruna utawi akeh sane
prasida ngawetuang arti sane jangkep saha maweweh pola
panegesnyane. Ring Bahasa Indonesia pateh teken kalimat
 Basa inggih punika kebisaan sane kagelahang jadma anggen
komunikasi sareng jadma sane lianan anggen tanda, umpami kruna
lan gerakan

3.2 Piteket
1. Majeng ring pengewacen
Mangda uning teken wiwit kruna sastra. tetujon nyelehin
susastra. Miwah uning antuk imba-imba basa – basa bali
2. Sekolah
Paiketannyane sareng nyadiayang buku-buku sane wenten
materi kasusastraan. Kaloktah lan keplajain olih para sisia.
3. Pemerintah
Semangdane pemerintah nyadiayang buku bahasa bali lan
buku kasusastraan. Ngawentenan pacentikan
DAFTAR PUSTAKA

Ladra, Sor Singgih Basa Bali. Kakutip saking


http://ladra-bali.blogspot.com/2016/02/sorsinggih-basa-bali-yeningselehin.html
(keakses pinanggal 7 Nopember)

Praba. Wirasan Kruna Basa Bali. Kakutip saking


https://prabhagib.blogspot.com/2016/01/wirasan-kruna-basa-bali-versi-
bahasa.html?m=1 (keakses pinanggal 13 Nopember)

Klise. Contoh Makalah Bahasa Bali Tentang Sor. Kakutip saking


http://www.infoklise.com/2019/08/contoh-makalah-bahasa-bali-tentang-sor.html?
m=1 (keakses pinanggal 13 Nopember)

Wana Santhi. Sor Singgih Basa. Kakutip saking


http://wanasanthi.blogspot.com/2016/04/sor-singgih-basa.html?m=1 (keakses
pinanggal 13 Nopember)

Anda mungkin juga menyukai