-Q.N-
(Baik kak)
Amak : Duduak lah kak. Apo tu makasuik kakak datang musim bak kini? Curaih papah kan lah, buliah ndak sanang
hati ambo
(Duduk lah kak. Apakah maksud kakak datang kerumah? Katakanlah kepada saya, biar senang hati saya kak)
Titi : Ooh. Jadi baiko kak. Kanari indak kanari sajo, batangnyo dijadikan papan. Kamari indak kamari sajo do
kak. Gadang mukasuik nan ka ambo sampaikan. Mujua ko kak, kok lai saparetongan awak. Kakak juo nan jo ambo kak.
Ambo ko utusan dek si Gampo Bumi. Kamanakan dek datuak Malindo. Ndak manyampaikan niek di hati. Ndak
mampasuntiang si Reno Pinang,
(Oo, jadi begini kak. Kenari tidak kenari saja, batangnya dijadikan papan. Kemari tidak kemari saja. Besar
maksud yang akan saya sampaikan. Mudah-mudahan kita satu perhitungan. Bagi saya tetap kakak juga. Saya ini,
utusan si Gampo Bumi. Kemenakan Datuak Malindo. Akan menyampaikan niat di hati untuk mempersunting si Reno
Pinang)
Amak : Mano lai kakak nan baru datang, mandanga ujuang rundiang dari kakak, Lah jaleh wujuik makasuik nyo.
Tapi samatangpun baitu, Tantangan si reno pinang, urang ketek mudo matah, alun lai dek namuah bajunjuangan, dek
ambo alun pulo taniaik ndak baminantu,
(Begini kak, mendengar rundingan dari kakak, sudah jelas maksudnya. Tapi walaupun begitu, tantangan si Reno
Pinang, masih muda, belum ingin besanan. Dan saya pun belum terniat pula untuk bermenantu)
Titi : Kakak juo jan nyo ambo nyo kak, alah ambo simak rundiang kakak. Alah jaleh tu dek ambo kakak handak,
Tapi alah ko kakak pikiakan masak-masak? Kakak kan lah tau sia si gampo bumi tu
(Bagi saya tetap kakak, kak. Sudah saya simak rundingan kakak. Sudah jelas kehendak kakak. Tapi sudahkan kakak
pikirkan masak-masak? Kakak kan tau siapa si Gampo Bumi itu.
Amak : Usah kakak sabuik duo kali. Sia tu gampo bumi, Ambo lah tau, Kamanakan dek datuak godang Malindo .
Urang bagak dalam nagari. Nan barajo di mato, ba sutan di hati. Nan cadiak bak kato inyo surang, Alun lai
baimbau ba besan ambo jo inyo.
2 Qotrun Nada 081 226 777 860
(Usah kakak sebut dua kali! Siapa itu Gampo Bumi, Saya sudah tau. Kemenakan Datuak besar Malindo, Orang berani
dalam nagari. Yang ber-Raja di mata. Suthan di hati. Seenaknya saja. Tidak pernah bisa saya besanan dengan dia.
Titi : Eh eh eh kalau baitu usah lah kakak berang ka bakeh ambo. Ambo ko nak manyampaikan nyo kak, Kalau
baitu, pulang lah ambo baliak ka rumah ambo. Assalamualaikum
(eh eh eh Kalau begitu usah kakak marah kepada saya. Saya kan hanya menyampaikan. Kalau begitu, saya pulang
saja. Assalamualaikum!)
Praba : Ehm, sajak tadi denai simak kalian baduo. Kok ndak sanang hati urang, baliak awal nyo ka kito juo.
Mandeh kan lah tau sia si Gampo Bumi tu.
(Ehm, sejak tadi Saya simak kalian berdua. Kalau hati orang tidak senang, akibatnya akan kembali ke kita. Mandeh
kan sudah tau siapa si Gampo Bumi tu.
Amak : jaleh bana dek ambo sia inyo. Tapi kok bagak bana inyo, balun lai denai takuik di lendo nyo. Kok kayo
bana inyo, balun dek rabuik denai di balinyo. Tagak alun samo tinggi, boreh alun satimbangan, Kito kok katurunan
puti sunduik basunduik, Indak kamungkin minyak bacampua jo aia.. alah ka jaleh tu dek tuan,
(Jelas benar Mandeh tau siapa dia. Tapi, seberani apapun dia, belum takut saya di hadangnya. Sekaya apapun dia,
belum bisa dia membeli saya. Berdiri belum sama tinggi, beras belum setimbangan. Kita ini keturunan Puti sunduik
basunduik. Tidak akan mungkin minyak bercampur dengan air. Sudah jelas itu, Tuan.
***
Amak : Waalaikum salam, lai kak. Naiak lah karumah. Duduak lah kak.
(baik kak)
Fira : Alah langkok kak? Ambo kasiko nak manyabuik nan takana di hati. Takilan kilan di mato
(Sudah lengkap kak? Saya kesini hendak menyampaikan yang teringat di hati, terbayang di mata)
Amak : Apo tu kak? Jalehkan lah ka ambo, bia ndak sanang dalam hati,
Fira : Iko kak ha, Tantangan anak kito, si Reno Pinang jo Suthan pangaduan, buhua lah tajalin dari ketek,
sajak dari kain pandukuangan, Hanyo lai itu kini nan pinta jo pinto kami. Siang nak bamatohari, torang nak
babulan, Kami iyo nak ka mamakai adat. Manuruik patuik nan jo mungkin, adat lah takambang lah talontang, cupak
jo gantang lah tatagak, utang dek kito ka maisi, baa dek manuruik pikiran kakak?
(Begini kak. Tantangan anak kita. Si Reno Pinang dengan Suthan Pangaduan. Tali sudah terjalin dari kecil, sejak
dari kain gendongan. Itu saja kini pinta kami. Siang bermatahari, terang berbulan. Kami ingin memakai adat,
menurut patut dan mungkin. Adat terkembang terlentang, cupak gantang sudah berdiri, hutang bagi kita untuk
mengisi. Bagaimana menurut pikiran kakak?)
3 Qotrun Nada 081 226 777 860
Amak : Mandanga rundiang dari kakak, lah ambo simak ciek-ciek. Nan di hati ambo, lah disinan pulo. Lah
batamu rueh jo buku. Iyo lai tu kini, elok di cari rundiang saukua, kato samufakaik, nak kami paiyo patidokan
pulo jo niniak mamak si Reno Pinang, mananti kakak sakotiko,
(Mandengar rundingan dari kakak, sudah saya simak satu-satu. Yang di hati saya, begitu pula. Sudah bertemu ruas
dengan buku. Baiknya di cari runding seukur, kata semufakat, kami pun akan merundingkan yang Iya dan yang tidak
dengan niniak mamak si Reno Pinang. Menunggu lah kakak sesaat.
Fira : Kok baitu kato kak, alah sanang pulo hati ambo. Sajuak bak tao nan salilia, arok ka raso lai ka
buliah, saba mananti malah kami
(Kalau begitu kata kakak, senang pula hati Saya. Sabar menanti lah kami)
***
(Assalamualaikum)
Amak : kito ka mamongek, pangua lah karambia, giliang lah lado. Haa ko bawang, raciklah.
(Kita akan mamongek, ..... lah kelapa, gilinglah cabe. Nah ini bawang, raciklah)
(Assalamualaikum(
Amak : kini kito ka mamasang tadiah. Pasang disuduik situ ciek, disuduik situ ciek a,
(Kita akan memasang tadiah, pasang satu disudut itu, satu di sudut itu)
(Assalamualaikum oo Mak)
Surya : aa giko, untuak nan mudo-mudo, tolong pasangkan lamin tu disitu, tu bantangkan lapiak. Aa latakan kursi
anak daro disiko.
(Ha begini, untuk yang muda-muda, tolong pasangkan lamin itu disutu, bentangkan tikar. Nah letakkan kursi anak
daro disini)
Sawir : a jadih mak, kito karajoanlah. Moh lah, bagorak wak lai .
(Disitu saja)
Siri : kak kak, untuak pangek cubadak tu bara karambia nyo kak?
Fisma : a kak, kok karajo lah kami kakok, kok pulang kami dulu baa nyo kak?
(Kak, semua kerja sudah kami lakukan, kalau kami pulang dulu bagaimana kak?)
Nelsa : aaa kami nan mudo mudo pulang pulo lai kak, assalamualaikum.
(baik kak)
(Aman tu mak)
5 Qotrun Nada 081 226 777 860
***
(Assalamualaikum)
Nelsa : kak, ma nyo si reno pinang? Buliah ndak nampak pulo dek kami.
Amak : inyo kini sadang bapakaian di rumah bakonyo. Sabanta lai nyo ka datang,, E kamba .kambangkan lah siriah
untuak urang ko ha.
(Dia sekarang sedang berpakaian dirumah bako nya. Sebentar lagi dia datang. Hei kembar, letakkanlah sirih untuk
orang –orang ini)
(Iya mak)
Amak : basagiro lah kito manyambuik jo tari galombang. Nan mudo mudo togak lah untuak manari.
(Bersiaplah kita menyambut dengan tari gelombang. Yang muda-muda berdirilah untuk menari
MENARI
Amak : woi gampo bumi ! manga waang kasiko !!? mangacau alek urang)
(Woi gampo bumi ! Mau apa kamu kesini ! Mengacau perhelatan orang!)
Gb : woi pandeka pandeka. Aden nak ka mambaok si Reno Pinang, Sia nan maambek, BUNUAH!
(Woi pendekar-pendekar. Saya hendak membawa si Reno Pinang. Yang menghambat, BUNUH!
6 Qotrun Nada 081 226 777 860
(Hancurkan semuanya!!)
Penari : Oi tuan, kak, alah bajalan pulo tuaan jo kakak. Jo sia kami ka batenggang lai
(Oi tuan, ,kak. Sudah pergi Tuan dan kakak. Dengan siapa kami esok akan bertenggang
Penari : tampek bagantuang alah sukah, tampek bapijak alah tabang, Malang untuang kami lai tuan :’(
(Tempat bergantung sudah pergi, tempat berpijak sudah terbang, Malagnya nasib kami Tuan)
Penari : saba lah kak (kepenari lain). Ndak usah ditangisi urang nan lah pai, elok kito urus dulu, Kito
salamaikan nan tingga, kito imbau urang, sia nan ka mangaji
(Sabarlah kak. Tak usah ditangisi orang yang sudah pergi. Baiknya kita urus dulu, kita selamatkan yang tersisa,
kita himbau orang orang untuk mengaji)
SYAIR SEDIH
Gb : anjak lah waang dari situ, jan diambek jalan den! Aden tagageh!
Datuak : buliah waang lalu, tapi tinggaan paja nan ang baok tu!
(Kau boleh pergi, tapi tinggalkan wanita yang kau bawa itu)
(Rasakan ini!)
(cakak)
Gb : bagak waang yo! Alun tau ang sia den lai !? Iko nan si gampo bumi ko mah! Baranjak waang dari situ.
(Berani juga kau ternyata. Jadi kau belum tahu siapa aku!? Aku ini si Gampo Bumi. Pergi kau dari situ !)
Datuak : oo iko nan sigampo bumi!, urang bagak nan indak manantu ! ndak tau salah jo bana. Sarupo anak ndak
bapangaja, Anak bin cacak, Anak bin cacau, Pabuek kacau dalam nagari
(Oo jadi ini si Gampo Bumi. Pemberani yang tidak tahu aturan! Tidak tahu mana yang salah dan yang benar. Seperti
anak yang tidak diajar. Anak bin cacak anak bin cacau. Tukang buat kacau dalam nagari)
Gb : Cuiih ! Gaek Buruak ! usah lah waang bantuak itu, usah waang bakatubah disiko ! Elok di setel lah awak
salasaian
(Cuih ! Tua bangka! Usah seperti itu. Usah kau berkuthbah disini! Lebih kita selesaikan)
Datuak : jadih !
(Baiklah!)
Reno Pinang : Mandeh, Ayah... Dima ayah ? Mandeh, japuik denai ayahh. Mandehh, mandeh, Jan tinggaan denai mandeh
.
(Mandeh, Ayah. Ayah dimana? Mandeh jemput aku. Mandeh, jangan tinggalkan aku Mandeh)
Reno pinang : tuak, dima denai kini ko? Manga kok sampai denai kasiko tuak, ?
Datuak : Rancaknyo di Surau lah kito bacarito. Disiko masih banyak bahayonyo. Moh lah kito naiak kasurau.
(Lebih baik di Surau kita berbincang. Disini masih banyak bahaya. Mari kita naik ke Surau)
Reno pinang : Apo?! Gampo Bumi? Gampo bumi! Cilako waang ! Waang lah mambunuah bapak jo mandeh denai,
(Apa? Gampo Bumi? Gampo bumi ! Celaka kau, kau telah membunuh Bapak dan Ibuku!)
Datuak: Saba lah upiak, Urang saba tu dikasihani Allah, Si Gampo Bumi lah Datuak Kalahkan, inyo lah lari, Nan
kini ko , sia namo upiak? Dari ma asa upiak?
(Sabarlah nak, Orang sabar dikasihi Allah. Si Gampo Bumi sudah Datuk kalahkan. Dia sudah kabur. Nah sekarang,
siapa namamu nak? Dari mana kau?)
Reno Pinang : Tarimo kasih tuak, datuak lah manolong ambo. Ambo ko banamo Puti Reno Pinang, ambo ndak tau dimano
kampuang ambo. Urang tuo ambo ndak ado lai, lah dibunuah dek si gampo bumi tu. Kini ko, ambo ka manuntuik baleh,
datuak!
(Terima kasih tuk. Datuk telah menolongku. Namaku Puti Reno Pinang. Tapi aku tidak tahu dimana kampung
halamanku. Orang tuaku sudah tiada. Sudah dibunuh oleh si Gampo Bumi. Sekarang, aku ingin menuntut balas, Tuk)
Datuak: Saba lah upiak, gampo Bumi tu urang jaek gadang. Bagak ndak manantu, urang kampuang takuik jo inyo.
Indak surang juo talok malawan inyo. Kini, baitu lah nan rancak, elok lah puti tingga disiko dulu. Bia datuak
aja Puti basilek, bapasia langkah. Balatiah manjago diri, jo mampagunokan tanago dalam..
(Sabarlah nak, Gampo Bumi itu orang jahat. Berani tapi tak tahu aturan. Orang kampung takut dengan dia. Tidak
ada satu orang pun yang berani melawannya. Sekarang, begini baiknya. Lebih baik Puti tinggal disini dahulu. Biar
Datuk ajarkan Puti ber-silat. Berpasir langkah. Berlatih menjaga diri, dan menggunakan tenaga dalam)
Reno Pinang: Iyo tuak, tarimo kasih tuak. Denai ka baguru sampai pandai.
(Iya tuk, terima kasih tuk. Aku akan berguru dengan datuk sampai pandai)
Datuak : Datuak ka maagiahan sado kapandaian yang ado di datuak. Utang dek Puti ka manarimo. Ha kini baiko lah
rancaknyo, baganti pakaian lah puti dulu. Nak sarupo pandeka puti saketek, tunggu lah sabanta.
(Datuk akan memberikan semua kepandaian yang ada di datuk. Hutanglah bagi Puti ntuk menerima. Sekarang begini
lah baiknya, berganti pakaian lah Puti dahulu. Biar kamu terlihat seperti Pendekar. Tunggu lah sebentar.)
Datuak : ko ado pakaian pandeka untuak Puti. Kini baganti lah puti lai.
8 Qotrun Nada 081 226 777 860
(ini ada pakaian Pendekar untuk Puti. Sekarang berganti lah Puti)
(Latiahan sebentar)
Datuak : sagiko lah dulu, bisuak kiyto ulang baliak. Datuak ka pai Sholat sabanta.
(Segini lah dulu, besok kita ulang lagi. Datuk mau sholat sebentar)
Datuak : saba lah puti. Sia si gampo bumi tu kan Puti lah tau. Elok lah kito buek paretongan masak-masak, baa
caro mangalahkan inyo. Kini Puti ka datuak suruah puti batarak 7 hari 7 malam di ateh bungo sabaliak bukik tu.
Bia rancak ilmu Puti
(Sabarlah Puti, siapa si Gampo Bumi itu kan Puti sudah tau. Lebih baik kita buat perhitungan masak-masak.
Bagaimana cara mengalahkan dia. Sekarang, Puti akan Datuk suruh berdiam 7 hari 7 malam diatas bunga di balik
bukit itu, Biar bagus ilmu kau)
Reno Pinang : Apo nan guru suruah ka denai turuik, asa denai lai bisa malawan si gampo bumi.
(Apa yang Guru suruh , akan aku lakukan. Asalkan aku bisa melawan si Gapo Bumi)
(Ketika datuak kembali ke surau, gampo bumi datang bersama anak buahnya)
GB : Capek waang kecekan, dima si Reno Pinang, kok ndak, kapalo ang den pacahan,
(Cepat katakan! Dimana si Reno Pinang, kalau tidak, kepala kau akan aku pecahkan!)
(datuak meninggal)
Reno Pinang : Guru.. guru? Ma nyo guru ko? Denai lah pulang guru. Iko sorban guru. Ha ! nan iko deta si gampo
Bumi. (Marah) Gampo bumi, ayah jo mandeh den iyo pulo. Den bunuah waang ! Mati lah ang lai si Gampo Bumi.
GURuuuuuuuu
(Guru, guruu? Dimana ya Guru? Aku sudah pulang guru. Ini Sorban guru. Hah ! ini kan deta si Gampo bumi? Gampo
Bumi ! Ayah dan Ibuku kau bunuh pula. Aku akan membunuhmu. Matilah kau Gampo bumi. Guruuuuuuuuuuuu)
(syair : tasabuik si reno pinang, surang diri di rimbo gadang, saban mancari si gampo bumii)
***
Praba : Indak bisa, ma namuah den. Aden lah panek maungkik rumah urang
(Tidak bisa, mana aku mau. Aku sudah lelah maling rumah warga)
Yogi : aden kan lah panek pulo mancaliak sia urang nan datang, ndak do carito! Kito bagi 2
(Aku juga sudah lelah melihat warga yang bisa bisa datang. Tidak ada cerita! Kita bagi dua)
(Tidak bisa!)
Surya : aa alah alah alah, bacakak juo kalian,, Samo adia bia iko untuak den .
(Sudah sudah, daripada kalian berkelahi, biar adil ini buat akuuu)
Surya : Bagak ang yo ! ndak tau ang sia kami? Lai tau ang ndak , kami ko anak buah si gampo bumi
(Berani juga kau ya. Kau tidak tahu siapa kami? Kami ini anak buah si Gampo Bumi)
Reno pinang : Iko bana nan den cari ! Arok bana den basobok jo kalian. Den bunuah kalian.
(Wah kebetulan, kalian benar yang aku cari. Berharap sangat aku bertemu dengan kalian. Ku bunuh kalian)
Rahmani: Yo ndak joleh deh, aden sakali ko mancoliak inyo. Pasti inyo ndak urang siko deh.
(Tidak tai, aku baru sekali ini melihatnya. Pasti dia bukan orang sini)
10 Qotrun Nada 081 226 777 860
Uti : Ondeh bagak sanak yo. Takalahan anak buah si gampo bumi du
Reno pinang : ambo ndak urang siko do, kampuang ambo jauah. Disiko ambo tingga dima patang, disinan bamalam,
(Saya bukan orang sini, kampung saya jauh. Disini saya tinggal dimana saja)
Uci : Jadi, dunsanak tingga di tangah rimbo ko? Indak takuik dunsanak?
Reno Pinang : Yo, ambo bamalam disiko, disitu, disiten, dima sajo . Tu tampek ambo di ateh bungo Sakek tu.
(Ya, saya bermalam disini, disitu, disitu, dimana saja. Itu tempat saya di atas Bunga Sakek itu)
Uci : Ondeh, jan lai sanak, nyo bagak mah. Anak buah nyo banyak pulo
(iih, jangan deh saudara. Dia itu pemberani. Anak buah nya sangat banyak)
Rahmani: elok lah sanak tingga di kampuang kami, babahayo sanak tingga di rimbo ko.
(Lebih baik saudara tinggal di kampung kami. Tinggal di tengah hutan ini berbahaya)
(Iya saudara)
Uti : Yo ndak joleh deh, Tapi dek inyo tingga di ateh bungo sakek kito panggia sajo lah inyo Pandeka Bungo
Sakek.. Sakali lai....
11 Qotrun Nada 081 226 777 860
(Ya gak tau, Tapi karena dia tinggal di atas bunga Sakek, kita panggil saja dia “Pandeka Bungo Sakek”. Sekali
lagi, “Pandeka Bungo Sakek”)
4 org kampung : PANDEKA BUNGO SAKEK. Aaaaa, nah nah pulang wak lai lah.
***
SYAIR
Praba : o iyo yo, bisuak urang ka bagotong royong yo, di sawah datuak malingkan.
(Oh iya, besok orang kampung akan bergotong royong di sawah Datuk Malingkan)
Surya : sawah nyo laweh, tabek ikannyo banyak pulo. Kabau nyo bakaliliang di tangah padang
(Sawahnya luas, kolam ikannya banyak pula. Kerbaunya mengelilingi tangah padang)
Isan : tapi nyo elok , indak ceke. Indak sombong, pandeka pulo lai.
(Tapi kan dia baik, tidak pelit, tidak sombong. Pendekar pula)
Yogi : itu lah, agiah tahu lah ka urang kampuang buliah ndak samo samo datang sadonyo
(makanya, ayo kasih Tahu orang kampung biar sama-sama datang semuanya)
Surya : agiah tahu? Bara katidiang tahu kasadang untuak urang sakampuang -_-
Isan : yolah jan batele juo waang, moh lah agiah tahu urang kampuang
Semuanya : Urang kampuaaang, bisuak wak gotong royong ka sawah datuak malingkan, baok cangkua! Baok sabik, awak
kaminum kawa.
(Orang kampung besok kita gotong royong ke sawah Datuk Malingkan. Bawa cangkul, bawa sabit, kita akan minum
kawa)
***
12 Qotrun Nada 081 226 777 860
Keesokan hari
Dt. Malingka : aaa, babagi bagi lah kito . baduo urang ka sawah baruah, baduo lai batanam sawah dakek lereng
bukik tu, nan salabiahnyo basiang jaguang dakek batang sinama tu a.
(Aa, bagi pekerjaan ya kita. Dua orang ke sawah, dua orang bertanam di lereng bukit, selebihnya basiang jagung
di dekat batang sinama itu)
Dt : Pai lah dulu, ambo ndak ka maabiak boka sabonta. Beko ambo turuk.
(Duluanlah pergi, saya mau mengambil bekal sebentar, nanti saya menyusul)
Setelah beberapa saat gotong royong tidak terasa sudah siang, orang kampung mulai lapar
Rahmani : Tuak, baranti lah dulu tuak, makan bassamo lah wak tuak..
Datuak datang
Datuak : Woi nasi den ilang , ndeee sia pulo nan maambiak ko,
Rahmani : bian selah dulu tuak, ko nasi kami ado. Makan se lah iko dulu tuak.
13 Qotrun Nada 081 226 777 860
(Biarlah dulu tuk. Ini nasi kami ada. Makan ini dulu lah Tuk)
Makan bersama-sama
Uci : o tuak dek hari lah patang, pulang lah kami dulu yo tuak
Datuak : walaikumsalam
(Walaikumsalam)
***
Keesokan harinya, datuak menemukan orang yang mencuri nasinya, yang ternyata Puti Reno Pinang.
Datuak : ha iko yang maambiak nasi den patang? Sia waang ! dari ma waang?
(Ha kamu ya yang mengambil nasi saya kemarin? Siapa kamu? Darimana kamu!?)
Puti reno Pinang : ampun tuaan ampun. Iyo ambo nan maambiak nasi kapatang. Paruik ambo litak, lah 2 hari ambo
ndak makan.
(Ampun tuan ampun. Iya, saya yang mengambil nasi Tuan. Perut saya sangat lapar Tuan. Sudah 2 hari saya tidak
makan)
Datuak : Bia lah nasi tu ! tapi jawek tanyo den dulu, sia waang manga waang disiko?
(Sudahlah, lupakan nasi itu. Tapi jawab saya, siapa kamu dan ada apa kamu kesini!?
Puti reno pinang, berusaha kabur namun di cegat oleh suara orang kampung.
Uti : eh iyo, padusi kiro nyo mah yo. Alah rancak bagak pulo lai.
Fira : tuak, sanak ko nan manolong kami dulu. Kami agiah nyo gala “Pandeka Bungo Sakek”.
(Tuk, dia ini yang menolong kami dulu. Kami memberi dia gelar “Pandeka Bungo Sakek”)
Datuak : ndak itu do, dek kito kadatangan tamu, elok lah di ateh rumah kito babincang.
(Sudah, karena kita kedatangan tamu, lebih baik kita berbincang di atas rumah)
Uci : Pandeka, iko datuak Malingkan. Anak tuan kapalo nagari siko. Inyo elok, pandeka pulo. Sarupo jo sanak.
(Pendekar, ini Datuk Malingkan. Anak tuan kepala nagari disini. Dia baik, dan pendekar juga. Sama seperti
pendekar)
14 Qotrun Nada 081 226 777 860
Datuak: Dek sanak jarang basuo, cubo caritokan sia dunsanak ? Baa dek dunsanak sampai kasiko??
(Karena jarang bertemu anda, coba anda ceritakan siapa anda? Kenapa anda sampai kesini?)
Puti Reno Pinang : Ambo banamo Puti Reno Pinang, kampuang ambo jauah dari siko. Ayah mandeh ambo lah dibunuah
dek si Gampo Bumi. Disiko ambo tingga ndak manantu. Dek sanak-sanak ko, ambo di agiah gala “Pandeka Bungo
Sakek”
(Nama saya Puti Reno Pinang. Kampung saya jauh dari sini. Ayah dan ibu saya sudah dibunuh oleh si Gampo Bumi.
Disini saya tinggal tak menentu. Oleh saudara-saudara ini saya diberi gelar “Pandeka Bungo Sakek”)
Uci : ha, dek puti ndak ado tampek tingga, Baa kironyo puti tingga dirumah ambo? Taganti kawan dek anak ambo.
(Nah karna puti tidak ada tempat tinggal, bagaimana jika Puti tinggal dirumah saya? Biar bisa jadi teman untuk
anak saya)
Puti : Tapi ambo ndak kamancari si Gampo Bumi, ambo nak kamanantuik baleh kamatian urang tuo ambo.
(Tapi saya harus mencari si Gampo Bumi. Saya harus menuntut balas kematian orang tua saya)
Datuak : elok lah puti tarimo usul kakak tu. Bisuak, datanglah puti baliak kasiko. Nak babincang-bincang kito.
Untuang kok bisa ambo manolong Puti.
(Lebih baik Puti menerima usul kakak itu. Besok, datanglah kembali kesini. Biar kita bisa berbincang-bincang..
Semoga saya bisa membantu Puti)
Uti : Iyo, baitu lah puti. Datuak ko Pandeka lo mah. Bagak pulo lai, Inyo bagala Pandeka Sati.
(Iya, begitu saja Puti. Datuk ini Pandeka pula. Pemberani pulam beliau bergelar Pendekar Sati)
Reno Pinang : Tarimo kasih sanak sanak kasadonyo. Tarimo kasih bana. Sanak lah namuah manyambuik badan sansai
ko.
(Terima kasih saudara semuanya. Terima kasih banyak. Saudara semua sudah mau menyambut badan yang malang ini)
Uci : Ha mohlah kito pai dulu. Kami pai dulu yo Tuak. Assalamualaikum
Datuak : Walaikumsalam
***
Keesokan hari Puti datang kerumah datuak. Datuak ternyata jatuh cinta sejak mengetahui bahwa Puti adalah seorang
perempuan cantik
Datuak : Puti, sajak mulo denai maliek tutua bahaso puti, sanang hati ambo sajuak raso di dado. Indak bisa denai
mailakan raso kasiah nan tibo tibo lah ado di hati denai. Baa nyo puti?
(Puti, sejak Saya melihat tutur bahasa kamu, senang rasanya hati ini. Sejuk pula di dada. Saya sejujurnya tidak
bisa menghindari rasa kasih yang tiba –tiba muncul. Bagaimana menurut Puti?)
Puti : Tuan, dek denai, tuan juo nyo, Tapi Tuan, ado ciek nan manusuak, nan manjadi utang dek diri denai. Lai ka
mungkin, tuan manolongnyo?
15 Qotrun Nada 081 226 777 860
(Tuan, saya juga merasakan hal itu. Tapi tuan, ada satu hal yang sangat menusuk, yang menjadi hutang bagi diri
saya. Apakah tuan mampu untuk membantu?)
Datuak: Katokanlah, apo nan paralu ambo tolong? Kok barek ambo pikua. Ringan ambo jinjiang, gunuang nan tinggi
ambo daki, jurang nan dalam ambo turuni, lauik nan laweh ambo sabarangi. Asa lai ka dapek kandak puti.
(Katakanlah, apa yang perlu Tuan tolong? Berat akan dipikul, ringan akan dijinjing. Gunung yang tinggi akan saya
daki, jurang yang dalam akan saya turuik, laut yang luas akan saya sebrangi. Asal kehendakmu terpenuhi)
(Benarkah tuan?)
Puti : Uda juo jan nyo denai. Samulo nyo ka sansai, ta tatah ambo ka nagari Tuan. Iyo dek ulah si Gampo Bumi.
Kini, ambo nak ka manuntuik baleh, Lai ko tuan ka sanang ka seso, saiduik samati, malawan gampo bumi.
(Dari awal sudah malang, sampai tertatah ke negeri Tuan. Ya, itu karena si Gampo Bumi. Saya ingin menuntut
balas, Tuan. Apakah Tuan bersedia disaat senang dan susah, sehidup semati, melawan gampo bumi)
Datuak : Ko baitu kandak hati puti, lah samaksuik sa tujuan kito mah. Dek ambo lah utang pulo ndak mangalahkan
si gampo bumi! Inyo lah mangacau lingkungan kampuang. Lah banyak urang dirampoknyo.
(Jika begitu kehendak puti, berarti kita satu tujuan. Saya juga punya hutang mengalahkan si Gampo Bumi. Dia
sudah mengacau lingkungan kampung. Sudah banyak sekali warga yang ia rampok)
Puti : Kok baitu kato Tuan, sanang lah hati. Sajuak kiro-kiro. Bilo kito ka pai?
(Kalau begitu kata Tuan, senang sekali hati ini. Jadi kapan kita akan pergi tuan?)
Datuak : Saba lah Puti, kito buek paritunangan masak-masak baa caro mangalahkannyo. Elok kito latihan dulu, kito
satukan kapandaian kito. Kito uji sampai dima kamampuan kito. Nan jaleh kito saiyo sakato, sanasib
sapanangguangan,
(Sabarlah Puti, kita buat perhitungan masak-masak bagaimana cara mengalahkannya. Lebih baik kita latihan
terlebih dahulu, kita satukan kepandaian kita. Kita uji sampai dimana kemampuan kita. Yang penting kita harus
seiya sekata. Senasib sepenganggungan)
Puti : Raso di bibia dikicauan, arok raso lai ka buliah, sanang bana paratian, cinto denai ka tuan
(Rasanya di bibir diucapkam, bolehkah berharap rasa, senang rasanya, cintaku kepada tuan)
***
Suasana lain di markas gampo bumi, pandekanya juga berlatih untuk mencari si Reno Pinang.
GB : Diam kalian ! Kalian den suruah marampok, ma nyo nan kalian dapek tu !
Wira : ampun tuak, indak ciek juo dapek dek kami do.. Kami di adang dek urang kampuang,, sudah tu dipatokokannyo
samo –samo . Tu tapetai-petai langkah kami deknyo. Tu den bae se langkah saribu bulan.
(Ampun Tuan, tidak satupun yang kami dapatkan. Kami dihadang orang kampung. Selain itu, kami dihakimi ramai-
ramai. Langkah kami kabur terbirit. Jadi.. kami beri saja jurus langkah seribu bulan -_-)
Surya : Iyo tuak, ciek lai, ado pulo surang pandeka, nan sato lo, bagak bana pandeka tu. Namonyo “Pandeka Bungo
Sakek”
(Iya tuk, selain itu, ada seorang Pendekar yang ikut pula menghadang. Namanya, Pandeka Bungo Sakek.
16 Qotrun Nada 081 226 777 860
GB : Kurang aja, sia pulo nan banamo pandeka bungo sakek tu. Tagak kalian sadonyo capek ! Kalian ka den latiah
baliak bacakak jo panau. Kini babaris kalian!
(Kurang ajar! Siapa pula dia. Berdiri kalian! Kalian akan saya latih berkelahi dengan Panau. Berbaris!)
(Mereka latihan)
GB : Duduak kalian, Beko kalian den suruah mancari Puti Reno Pinang ! Lai jaleh? Pai lah !
(Duduk kalian. Nanti, kalian akan saya suruh mencari Puti Reno Pinang ! Jelas?! Pergilah!)
***
Puti Reno Pinang dan Datuak Malingkan pergi ke markas gampo bumi.
Puti Reno Pinang : Oi gampo bumi! Aden datang kasiko nak ka mambunuah waang! Aden nak ka manuntuik baleh
kamatian mandeh jo bapak den. Sarato tunangan den! Utang nyao di baleh jo nyao. Lai jaleh dek waang tu
(Gampo bumi. Saya datang kesini untuk membunuhmu. Saya ingin menuntut balas kematian Ibu dan Ayah, serta
tunangan saya! Hutang nyawa dibalas dengan nyawa. Jelas!)
Gb : hahahahah ! Tau den, kau malah kironyo yo ! Puti Reno Pinang.. Pucuak dicinto, ulam tibo, Lah lamo den
taragak jo kau. Lah panek den dek mancari kau. Kini kito lah batamu. Sanang hati den. A duduak lah dulu Puti.
(Hahahaha, saya tau sekarang. Ternyata kamu ya! PUTI RENO PINANG. Pucuk dicinta, ulam tiba. Sudah lama saya
rindu dengan kamu. Sudah letih rasanya mencarimu. Sekarang kita sudah bertemu, senangnya hati saya. Duduk lah
dulu puti)
Puti : O hoik gampo bumi! Usah waang babaso basi ! indak paralu waang bamuluik manih. Nan paralu dek den nyao
waang .
( Tidak usah kamu berbasa-basi. Tidak perlu kamu bermulut manis. Yang saya butuhkan hanya nyawamu!)
Gb : Tunggu dulu tunggu dulu, danga dulu dek Puti. Usah lah dikana juo nan dahulu. Maso nan katibo nan ka
dibaco, rancaklah kito badamai sajo. Rancaklah disiko Puti jo ambo. Bia ndak sanang iduik puti. Apo kandak ka
den balikan, Apo nan katuju denai carikan. Kama pai ka den baok.
(Tunggu dulu tunggu dulu. Dengar dulu lah Puti, tak usah mengingat yang dahulu. Masa depanlah yang akan kita
baca. Lebih baik kita berdamai. Lebih baik Puti disini dengan saya, biar hidupmu senang Puti. Apa yang kamu mau
akan saya belikan, yang kamu suka akan saya carikan. Kemanapun akan saya bawa kamu)
Puti : E gampo bumi ! usah waang bamimpi! Bacamin lah waang ka kubangan, caliak dulu bantuak waang. Sagalo salah
kasadonyo. Daripado mancaliak waang, rancak den mancaliak setan di tangah rimbo.
(Hei gampo bumi, tidak usah kau bermimpi.. Bercerminlah kau ke kubangan. Lihat dulu rupamu itu. Semuanya salah!
Daripada melihat wajahmu, lebih baik saya melihat setan di tengah hutan!)
Gb : eee, Puti reno Pinang, santiang bana kau mangecek, lah tasingguang tulang den dek kau. Indak tau kau sia
den? Kok ndak ibo den jo badan kau nan rancak tu, lah tajalumek kau! Pikia elok-elok tu! Jan manyasa kau beko
17 Qotrun Nada 081 226 777 860
(Ee Puti Reno Pinang, pintar sekali mulutmu itu. Saya sangat tersinggung. Kau tidak tahu siapa saya! Kalau saya
tidak kasihan dengan tubuhmu yang bagus itu, sudah saya lumat kamu! Pikir dulu kalau bicara, jangan sampai
menyesal ya kamu!)
Puti : Tau bana den sia waang ! urang nan babanak ka ampu kaki. Urang nan mamakan masak mantah, Pambunuah,
parampok! Pangacau dalam nagari!k
(Saya sangat tau! Manusia yang berotak jempol kaki. Orang yang memakan masakan mentah, pembunuh! Perampok!
Pembuat kacau dalam nagari!)
(Rasakan kau!)
(Berkelahi)
Gb : Lah taraso dek kau kan puti! Baa makan tangan si gampo bumi ko. Tu makonyo, mangango lu baru mangecek. Lai
tau kau jo sia kau balawan ko ha! Gampo bumi!
(Sudah terasa kan Puti! Bagaiaman memakan tangan si Gampo Bumi ini. Makanya, mangap dulu sebelum berbicara. Kau
harus tau siapa yang kau lawan! Gampo Bumi!)
Datuak : Woi gampo bumi, bagak bana waang yo! Tapi bagak ang ka padusi. Alun jadi jantan waang!
(Woi gampo bumi. Berani sekali kau dengan wanita! Kau bukan lelaki!)
Fira : Oih ko nyo gampo bumi. Bunuah! Pacahan kapalonyo, cincang lumek-lumek
(Ini dia si Gampo Bumi. Bunuh! Pecahkan kepalanya dan cincang lumat-lumat)
Datuak : saba saba. Tanang sadonyo, usah dibunuah urang nan lah manyasa, kok dibunuah inyo capek matinyo. Indak
ka marasoan inyo sangsaro iduik di dunia. Bialah Tuhan manghukumnyo, Hukum Tuhan labiah padiah dari hukum
manusia.
(Sabar, sabar. Tenang semuanya. Usah dibunuh orang yang sudah menyesal. Kalau dia dibunuh, dia akan cepat mati.
Dia tidak akan merasakan sengsaranya hidup di dunia. Biar Tuhan yang menghukumnya, karena hukum Tuhan lebih
pedih daripada hukum manusia. )
Datuak : Woi gampo bumi, Indak ka salamonyo waang jadi urang bagak, indak ka salamanyo waang mudo. Kana iduik ka
gaek, indak ka badayo waang lai!
(Woi gampo bumi, tidak akan selamanya kamu menjadi pemberani. Tidak akan selamanya pula kamu muda. Ingatlah
hidup akan menua, dan kamu tidak akan berdaya lagi)
Fira : kana iduik ka mati gampo, moh lah kito pai. Bia inyo di makan kutuak simalakewi.
(Ingat hidup ini akan mati gampo, ayo pergi. Biar dia dimakan kutukan
Datuak : Puti Bungo sakek, eloklah kito pulang. Bapak jo mandeh denai lah manunggu kito untuak paretongan. Bilo
kito ka duduak di palaminan.
(Puti bungo sakek, mari pulang. Orang tua Tuan sudah menunggu kita untuk perhitungan kapan kita akan duduk di
pelaminan)
(Baik tuan)
18 Qotrun Nada 081 226 777 860
GB : Denai iyo lah salah. Lah badoso gadang, kini denai indak badayo.. Ampunkan lah denai yo Tuhan Ampuuun
(Saya telah salah tuan, sudah melakukan dosa besar. Saya sudah tak berdaya. Ampunkan saya Tuhan, ampuuun)