Bentuk P.D :
𝑑𝑛 𝑦 𝑑𝑛−1 𝑦 𝑑𝑦
P0 xn 𝑑𝑥 𝑛 + P1 xn-1 𝑑𝑥 𝑛−1 + . . . . + Pn-1 x 𝑑𝑥 + Pny = Q(x)
Untuk menyelesaikan P.D ini, dilakukan transformasi x = ez untuk mereduksi P.D semula
menjadi P.D linier orde n dengan koefisien konstan yaitu:
𝑑𝑧 1
Transformasi x = ez atau ln x = z , sehingga 𝑑𝑥 = 𝑥
𝑑
Kemudian jika D didefinisikan oleh D didefinisikan oleh D = 𝑑𝑧 maka :
xDy = Dy
x2D2y = D(D-1)y
P.D baru ini diselesaikan dengan cara-cara telah dibahas pada bab V.
2. P.D tereduksi menjadi P.D linier orde n dengan koefisien konstan di dalam
polinominal operator D.
3. Selesaikanlah P.D baru ini dengan cara-cara pada bab V.
4. Gunakan transformasi z = ln x atau ez = x untuk mendapatkan variabel semula.
5. Solusi umum P.D Cauchy ditemukan.
1. 4x2 y + 12 xy + 3y = 0
2. (x2 D2 + 7x D +9) y = 0
3. x2y – 2xy + 2y = x
4. (x2 D2 – 3xD + 4) y = x + x2 ln x
Pembahasan:
1. 4x2 y + 12 xy + 3y = 0
Transformasi x = ez
x Dy = Dy
𝑑
x2 D2y = D (D -1)y, dimana D = 𝑑𝑧
(4 D (D -1)+ 12 D + 3)y = 0
↔ (4 D2+ 8 D + 3)y = 0
Persamaan karakteristik :
4𝜆2 + 8 𝜆 + 3 = 0
↔ (2 𝜆 + 3) ( 2 𝜆 + 1) = 0
2. (𝑥 2 𝐷2 + 7𝑥𝐷 + 9)𝑦 = 0
Transformasi 𝑥 = 𝑒𝑍
𝑥𝐷𝑦 = D𝑦
𝑑
𝑥 2 𝐷2 𝑦 = D (D-1)𝑦, dimana D= 𝑑𝑧
3. (𝑥 2 𝐷2 − 2𝑥𝐷 + 2)𝑦 = 𝑥 4
Transformasi 𝑥 = 𝑒𝑧
𝑥𝐷𝑦 = D𝑦
𝑑
𝑥 2 𝐷2 𝑦 = D (D-1)𝑦, dimana D= 𝑑𝑧
Sekarang menghitung 𝑌𝑝 :
1
𝑌𝑝 = 𝕯𝟐 −3𝕯+2 𝑒 4𝑧
1
= 42 −3.4+2 𝑒 4𝑧
1
= 6 𝑒 4𝑧
4. (𝑥 2 𝐷2 − 3𝑥𝐷 + 4)𝑦 = 𝑥 + 𝑥 2 ln 𝑥
Transformasi 𝑥 = 𝑒 𝑧 atau ln 𝑥 = 𝑧
𝑥𝐷𝑦 = D𝑦
𝑑
𝑥 2 𝐷2 𝑦 = D (D-1)𝑦, dimana D= 𝑑𝑧
Sekarang menghitung 𝑌𝑝 :
1
𝑌𝑝 = 𝕯𝟐 −4𝕯+4 (𝑒 𝑧 + 𝑒 2𝑧 𝑧)
1 1
= 12 −4.1+4 𝑒 𝑧 + 𝑒 2𝑧 (𝕯+2)𝟐 −4(𝕯+2)+4 . 𝑧
[rumus 5.3.1.c.d]
1
= 𝑒 𝑧 + 𝑒 2𝑧 𝕯𝟐 𝑧 3
1
= 𝑒 𝑧 + 𝑒 2𝑧 6 𝑧 3
1
= (𝑐1 + 𝑐2 ln 𝑥)𝑥 2 + 𝑥 + 6 𝑥 2 ln3 𝑥
5. (𝑥 3 𝐷3 + 2𝑥 2 𝐷2 )𝑦 = 𝑥 + sin (ln 𝑥)
Transformasi 𝑥 = 𝑒 𝑧 atau ln 𝑥 = 𝑧
𝑥𝐷𝑦 = D𝑦
𝑥 2 𝐷2 𝑦 = D(D-1)y
𝑥 3 𝐷3 𝑦 = D(D-1) (D-2)y
P.D tereduksi menjadi:
(D(D-1) (D-2) + 2 D(D-1))y = ez + sin z ⟺ (D3 – D2)y = ez + sin z
Merupakan P.D linier tak homogen orde 2 dengan koefisien konstan.
Sekarang menghitung 𝑌𝑝 :
1
𝑌𝑝 = 𝕯𝟑 −𝕯𝟐 (𝑒 𝑧 + sin 𝑧)
1 1
= 𝕯−1 𝑒 𝑧 + −𝕯+𝟏 sin 𝑧
1+𝕯
= 𝑒 𝑧 ∫ 𝑒 𝑧 . 𝑒 −𝑧 𝑑𝑧 + 1−𝕯𝟐 sin 𝑧
1
= 𝑒 𝑧 . 𝑧 + 2 (1 + 𝕯)sin 𝑧
1 1
= 𝑧𝑒 𝑧 + 2 sin 𝑧 + 2 cos 𝑧
𝑑𝑛 𝑦 𝑑𝑛−1 𝑦 𝑑𝑦
P0 (ax + b)n 𝑑𝑥 𝑛 + P1 (ax + b)n-1 𝑑𝑥 𝑛−1 + . . . . + Pn-1(ax + b) 𝑑𝑥 + Pny = Q(x)
(P0 (ax + b)n Dn + P1(ax + b)n-1 Dn-1 + . . . . + Pn-1 (ax + b) D + Pn) y = Q(x)
Untuk mereduksi P.D semula menjadi P.D linier orde n dengan koefisien konstan, yaitu :
𝑑
Jika D = 𝑑𝑧 maka :
(ax + b) Dy = a Dy
𝑒 𝑧 −𝑏
+ . . . . + Pn-1 a D + Pn] y = Q( )
𝑎
P.D baru ini diselesaikan dengan cara-cara yang telah dibahas pada bab V.
𝑑
1. Lakukanlah transformasi ax + b = ez dan D = 𝑑𝑧
2. P.D tereduksi menjadi P.D linier orde n dengan koefisien konstan di dalam
polinominal operator D.
3. Selesaikanlah P.D baru ini dengan cara-cara pada bab V.
4. Gunakan transformasi z = ln (ax + b) atau ez = ax + b untuk mendapatkan variabel
semula.
5. Solusi umum P.D Legendre ditemukan.
Pembahasan:
Sekarang menghitung 𝑌𝑝 :
1
𝑌𝑝 = 𝕯𝟐 −1 (2𝑧 + 𝑒 𝑧 − 2)
1 1
= 𝕯𝟐 −1 (2𝑧 − 2) + (𝕯−1)(𝕯+𝟏) 𝑒 𝑧
1 1
= (−1 − 𝕯𝟐 )(2𝑧 − 2) + 𝟐 𝕯−1 𝑒 𝑧
1
= (−2𝑧 + 2) + 𝟐 . 𝑒 𝑧 ∫ 𝑒 𝑧 . 𝑒 −𝑧 𝑑𝑥
1
= 2 − 2𝑧 + 2 . 𝑒 𝑧 . 𝑧
Sekarang menghitung 𝑌𝑝 :
1
𝑌𝑝 = 4 𝕯𝟐 −8𝕯−12 (3𝑒 𝑧 − 3)
3 3
= 4 −8−12 𝑒 𝑧 + 12
3 1
= − 16 𝑒 𝑧 + 4
3 1
𝑦 = 𝑐1 (2𝑥 + 1)3 + 𝑐2 (2𝑥 + 1)−1 − (2𝑥 + 1) +
16 4
3 1
= 𝑐1 (2𝑥 + 1)3 + 𝑐2 (2𝑥 + 1)−1 − 𝑥 +
8 16
(𝑥 + 1)𝐷𝑦 = Dy
𝑑
(𝑥 + 1)2 𝐷2 𝑦 = D (D-1)y, dimana D= 𝑑𝑧
P. D tereduksi menjadi:
D2y = 0
Persamaan karakteristik:
𝜆2 = 0
𝜆1 = 0 dan 𝜆2 = 0
Fungsi komplementernya adalah:
𝑌𝑐 = 𝑐1 + 𝑐2 𝑧
1
Sekarang menghitung 𝑌𝑝 = 𝔇2 [4𝑒 2𝑥 + 6𝑒 𝑧 + 2
= 𝑒 2𝑥 + 6𝑒 𝑧 + 𝑧 2
𝑦 = 𝑐1 + 𝑐2 𝑧 + 𝑒 2𝑥 + 6𝑒 𝑧 + 𝑧 2
= 𝑐1 + 𝑐2 ln(𝑥 + 1) + 𝑥 2 + 8𝑥 + 7 + 𝑙𝑛2 (𝑥 + 1)
Bentuk P.D :
𝑑2 𝑦 d𝑦
+ R(x) 𝑑𝑥 + S (x) y = Q(x)
𝑑𝑥 2
6.3.1
6.3.2.
6.3.3.
1. Jika prosedur diatas tidak dapat digunakan makan diadakan perubahan variabel bebas.
Ambil transformasi: z = 𝜃(x), sedemikian sehingga P.D semula berubah menjadi:
𝑑2 𝑧 d𝑧
𝑑2 𝑦 + R(x) 𝑑𝑦 𝑆 (𝑥)𝑦 Q(x)
𝑑𝑥2 𝑑𝑥
𝑑𝑧 2
+ 𝑑𝑧 𝑑𝑧
+ 𝑑𝑧 = 𝑑𝑧 2
( )2 ( )2 ( )
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑𝑧 ±𝑆 ±𝑆
= √ 𝑎2 atau z = ∫ 𝑎2 dx
𝑑𝑥
𝑑𝑧
(Pemilihan tanda + atau – dilakukan sedemikian sehingga membuat adalah riil dan a2
𝑑𝑥
2. Hitunglah:
𝑑2 𝑧 d𝑧
+ R(x)
𝑑𝑥2 𝑑𝑥
𝑑𝑧
( )2
𝑑𝑥
Dan jika sama dengan suatu konstanta A maka P.D baru diatas berbentuk:
𝑑2 𝑧 𝑑𝑦 Q
+ A 𝑑𝑧 = a2y = 𝑑𝑧 adalah P.D linier dengan koefisien konstan.
𝑑𝑥 2 ( )2
𝑑𝑥
SOAL
1. 𝑥𝑦′′-(2x+1)y′ + (𝑥 + 1)𝑦 = 𝑥 2 − 𝑥 − 1
2. (1+𝑥 2 )𝑦 ′′ + 2𝑥𝑦 ′ − 2𝑦 = 3𝑥
3. 𝑥𝑦 ′′ + (2𝑥 − 1)𝑦 ′ + (𝑥 − 1)𝑦 = 𝑥 3 + 3𝑥 2 − 2𝑥 + 2
4. 𝑥𝑦 ′′ − (𝑥 + 7)𝑦 ′ + 2𝑦 = 0
5. 4𝑥 2 𝑦 ′′ + 4𝑥 3 𝑦 ′ + (𝑥 2 + 1)2 𝑦 = 0
6. 𝑥𝑦 ′′′ − 𝑦 ′ + 4𝑥 3 𝑦 = 0
𝑥+1
7. 𝑥 4 𝑦 ′′ + 2𝑥 3 𝑦 ′ + 𝑦 = 𝑥
Pembahasan:
1. 𝑥𝑦′′-(2x+1)y′ + (𝑥 + 1)𝑦 = 𝑥 2 − 𝑥 − 1
Diubah dalam bentuk baku, yaitu:
(2𝑥 + 1) ′ (𝑥 + 1) 1
𝑦 ′′ − 𝑦 + 𝑦−𝑥−1−
𝑥 𝑥 𝑥
Dari sini berarti bahwa:
(2𝑥 + 1) (𝑥 + 1)
𝑅(𝑥) = − 𝑑𝑎𝑛 𝑆(𝑥) =
𝑥 𝑥
Akan menggunakan prosedur 6.3 dahulu:
1
R + xS = −2 − 𝑥 + 𝑥 + 1 = 0
1 1
1 + R + S = 1 − 2 − 𝑥 + 1 + 𝑥 = 0 maka u(x) = 𝑒 𝑥 [ karena m = 1]
Dengan demikian prosedur 6.3.1 dapat dipakai untuk menyelesaikan P.D ini.
Karena u(x) = 𝑒 𝑥 maka lakukanlah subsitusi :
y = 𝑒𝑥. 𝑣
yang berarti bahwa :
𝑑𝑦 𝑑𝑣
𝑦’ = = 𝑒𝑥𝑣 + 𝑒𝑥
𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑𝑣
= 𝑒 𝑥 [𝑣 + 𝑑𝑥] dan
𝑑2 𝑦 𝑑𝑣 𝑑𝑣 𝑑2 𝑣
𝑦’’ = = 𝑒 𝑥 [𝑣 + 𝑑𝑥] + 𝑒 𝑥 [𝑑𝑥 + ]
𝑑𝑥 2 𝑑𝑥 2
𝑑2 𝑣
𝑥
𝑑𝑣
= 𝑒 [ 2+2 +𝑣]
𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑2𝑣
𝑥
𝑑𝑣 1 𝑑𝑣 1
𝑒 [ 2 +2 + 𝑣 ] − (2 − ) 𝑒 𝑥 [ 𝑣 + ] + (1 + ) 𝑒 𝑥 𝑣
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑥 𝑑𝑥 𝑥
1
=𝑥−1−
𝑥
𝑑2𝑣 𝑑𝑣 𝑣 𝑑𝑣 𝑑𝑣 𝑣
⇔ 𝑒𝑥 [ 2
+2 + 𝑣 − 2𝑣 − − 2 − +𝑣+ ]
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑥
1
=𝑥−1−
𝑥
𝑑2 𝑣 1 𝑑𝑣 1
⇔ 𝑒𝑥 [ 2 − ]=𝑥−1−
𝑑𝑥 𝑥 𝑑𝑥 𝑥
𝑑 2 𝑣 1 𝑑𝑣 1
⇔[ 2− ] = (𝑥 − 1 − ) 𝑒 −1
𝑑𝑥 𝑥 𝑑𝑥 𝑥
𝑑𝑣 𝑑2 𝑣 𝑑𝑝
= 𝑝 𝑑𝑎𝑛 =
𝑑𝑥 𝑑𝑥 2 𝑑𝑥
𝑑𝑝 1 1
− 𝑝 = (𝑥 − 1 − ) 𝑒 −𝑥
𝑑𝑥 𝑥 2
merupakan P.D linier orde satu dengan variable tak bebas p. Gunakan langkah 3.8 untuk
menyelesaikan P.D ini.
Faktor integrasi:
1 1
𝑒 − ∫𝑥𝑑𝑥 = 𝑒 − ln 𝑥 =
𝑥
1 1 1
𝑃 = ∫(𝑥 − 1 − 𝑥 ) 𝑒 −𝑥 . 𝑑𝑥
𝑥 𝑥
1 1
= ∫(𝑒 −𝑥 − 𝑥 𝑒 −𝑥 𝑒 −𝑥 ) 𝑑𝑥
𝑥2
𝑒 −𝑥 𝑒 −𝑥 −𝑥 𝑒 −𝑥 − 𝑒 −𝑥
= ∫ 𝑒 −𝑥 + ∫ 𝑑 ( ) [𝑘𝑎𝑟𝑒𝑛𝑎 𝑑 ( )= 𝑑𝑥]
𝑥 𝑥 𝑥2
𝑒 −𝑥
= - 𝑒 −𝑥 + + 𝐾1
𝑥
𝑃 = −𝑥 𝑒 −𝑥 + 𝑒 −𝑥 + 𝐾1 𝑥
𝑑𝑣
Karena 𝑑𝑥 = 𝑝 maka
v = ∫( − 𝑥 𝑒 −𝑥 + 𝑒 −𝑥 + 𝐾1 𝑥) 𝑑𝑥
= ∫ −𝑥 𝑒 −𝑥 𝑑𝑥 + ∫ 𝑒 −𝑥 𝑑𝑥 − 𝐾1 ∫ 𝑥 𝑑𝑥 + 𝐾2
𝐾1
v = 𝑥 𝑒 −𝑥 + 𝑒 −𝑥 + 𝑐1 𝑥 2 + 𝑐2 , [ 𝑐1 = 𝑑𝑎𝑛 𝑐2 = 𝐾2 ]
𝐾2
Solusi umum P.D linier tak homogen orde 2 dengan koefisien variable adalah :
𝑦 = 𝑒𝑥 𝑣
= 𝑒 𝑥 [𝑥 𝑒 −𝑥 + 𝑒 −𝑥 + 𝑐1 𝑥 2 + 𝑐2 ]
= 𝑥 + 1 + 𝑐1 𝑥 2 𝑒 𝑥 + 𝑐2 𝑒 𝑥
2. (1+𝑥 2 )𝑦 ′′ + 2𝑥𝑦 ′ − 2𝑦 = 3𝑥
Diubah kedalam bentuk baku yaitu:
2𝑥 2 3𝑥
𝑦 ′′ + 𝑦 ′
+ 𝑦 −
1 + 𝑥2 1 + 𝑥2 1 + 𝑥2
Dari sini berarti bahwa:
2𝑥 2
𝑅(𝑥) = 1+𝑥 2 , S(x) = − 1+𝑥 2
𝑑 2 𝑣 2 + 4𝑥 2 𝑑𝑣 3𝑥
⇔𝑥 + =
𝑑𝑥 2 1 + 𝑥 2 𝑑𝑥 1 + 𝑥 2
𝑑 2 𝑣 2 + 4𝑥 2 𝑑𝑣 3𝑥
⇔ 2+ =
𝑑𝑥 𝑥 + 𝑥 3 𝑑𝑥 1 + 𝑥 2
𝑑𝑣 𝑑2 𝑣 𝑑𝑝
= 𝑝 dan 𝑑𝑥 2 = , sedemikian sehingga :
𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑𝑝 2 + 4𝑥 2 3𝑥
+ 𝑝 =
𝑑𝑥 𝑥 + 𝑥3 1 + 𝑥2
Faktor integrasi :
2+4𝑥 2
∫ 𝑑𝑥
𝑒 𝑥+𝑥 3
2+4𝑥 2
Dihitung dahulu ∫ 𝑑𝑥 [rumus 1.2.3.3]
𝑥+𝑥 3
2 + 4𝑥 2 𝐴 𝐵𝑥 + 𝑐
2
= +
𝑥(1 + 𝑥 ) 𝑥 𝑥 + 𝑥2
𝐴 + 𝐴𝑥 2 + 𝐵𝑥 2 + 𝑐𝑥
=
𝑥(1 + 𝑥 2 )
Persamaan koefisien :
2=A
0=C
4=A+B⇔𝐵=2
2 + 4𝑥 2 2 2𝑥
∴∫ 𝑑𝑥 = ∫ 𝑑𝑥 + ∫ 𝑑𝑥
𝑥 + 𝑥3 𝑥 1 + 𝑥2
= 2 ln|𝑥| + 𝑙𝑛|1 − 𝑥 2 |
2 (1+𝑥 2 )
𝑒 ln 𝑥 = 𝑥 2 (1 + 𝑥 2 )
3𝑥
𝑝 𝑥 2 (1 + 𝑥 2 ) = ∫ 𝑥 2 (1 + 𝑥 2 ) 𝑑𝑥
1 + 𝑥2
= ∫ 3𝑥 2 𝑑𝑥
= 𝑥 3 + 𝐾1
𝑥3 𝐾1
𝑝= + 2
𝑥 (1 + 𝑥 ) 𝑥 (1 + 𝑥 2 )
2 2
𝑑𝑣
Karena 𝑑𝑥 = 𝑝 maka :
𝑑𝑣 𝑥 1
= 2
𝑑𝑥 + 𝐾1 ∫ 2 𝑑𝑥
𝑑𝑥 (1 + 𝑥 ) 𝑥 (1 + 𝑥 2 )
𝑥 1 1
⇔ v = ∫ (1+𝑥 2) 𝑑𝑥 + 𝐾1 [∫ 𝑥 2 𝑑𝑥 − ∫ 𝑥 2 +1 𝑑𝑥]
1 1
⇔𝑣= ln|1 + 𝑥 2 | + 𝐾1 [− − arc tan 𝑥] + 𝐾2
2 𝑥
1
⇔𝑣= ln|1 + 𝑥 2 | − 𝑐1 [ 1 + 𝑥 𝑎𝑟𝑐 tan 𝑥] + 𝑐2 𝑥
2
d2 v dv 2x−1 dv x−1 2
e−x dx2 – 2 e−x dx + e−x v + ( ) [−e−x v + e−x ]+( ) e−x v = x 2 + 3x – 2 + (x)
x dx x
d2 v 1 dv 2
↔ e−x dx2 - x e−x dx = x 2 + 3x – 2 + (x)
d2 v 1 dv 2
↔ dx2 - x dx = (x 2 + 3x – 2 + x ) ex
dv d2 v dp
= p dan dx2 = dx , sedemikian sehingga :
dx
dp 1 2
- x p - (x 2 + 3x – 2 + x ) ex
dx
1
1
e− ∫x dx = e− ln x = x
1 1
= ∫ x ex dx + 3 ∫ ex dx – 2 ∫ (x − x2 ) ex dx
x ex − ex
= ∫ x ex dx + 3 ∫ ex dx – 2 ∫ dx
x2
ex
= x ex − ex + 3 ex – 2 ∫ d ( x ) + K 1
ex x ex − ex
|Karena d ( ) = dx |
x x2
ex
= x ex + 2 ex − 2 - K1
x
= x 2 ex + 2 xex - 2 ex + K1 x
dv
Karena dx = p maka :
dv
= x 2 ex + 2 xex − 2 ex + K1 x
dx
↔ v = ∫ x 2 ex dx + 2 ∫ xex dx – 2 ∫ ex dx + K1 ∫ x dx
1
↔ v = x 2 ex − 2 ∫ xex dx – 2 ∫ x ex dx − 2 ex + K1 2 x 2 + K 2
K1
↔ v = x 2 ex − 2 ex + x2 + K2
2
↔ v = x 2 ex − 2 ex + c1 x 2 + c2
∴ Solusi umum P.D linier tak homogen orde 2 dengan koefisien variabel ini adalah :
y = e−x [x 2 ex − 2 ex + c1 x 2 + c2 ]
= x 2 – 2 + (c1 x 2 + c2 ) e−x
4. x y” – (x + 2) y’ + 2y = 0
(x+2) 2
y” - y’ + x y = 0
x
Dari sini berarti bahwa :
(x+2) 2 2
R(x) = - = -1 - x , S(x) = x
x
2
R + x S = -1 - x + 2 ≠ 0
2 2
1+R+S=1–1-x+x=0
Substitusi : y = ex . v
dy dv
= ex v + ex
dx dx
d2 y dv dv d2 y
= ex v + ex + ex + ex
dx2 dx dx dx2
d2 v dv x+2 dv 2
ex [dx2 + 2 + v] - ( ) ex [v + ] + x ex v = 0
dx x dx
d2 v 2 dv
↔ ex [dx2 + (1 − x) ]=0
dx
d2 v x−2 dv
↔ dx2 + =0
x dx
dv d2 v dp
= p dan , sedemikian sehingga :
dx dx2 dx
dp x−2
+ p=0
dx x
dp 2
↔ + (1 − x) dx = 0
p
dp 2
↔∫ + ∫ (1 − x) dx= 0
p
↔ ln|p| + x – 2 ln|x| = ln K1
↔ ln|p| = ln x 2 + ln e−2 - ln K1
↔ p = K1 x 2 e−x
d
Karena dx = p maka
d
= K1 x 2 e−x
dx
↔ v = K1 ∫ x 2 e−x dx
∴ Solusi umum P.D linier tak homogen orde 2 dengan koefisien variabel adalah :
y = ex v
= c1 [x 2 + 2 x + 2 ] c2 ex
5. 4 x2 y” + 4 x3 y’ + (x 2 + 1)2 y = 0
(x2 + 1)2
y” + xy’ + y=0
4x2
(x2 + 1)2
R(x) = x dari S(x) = 4x2
x (x2 + 1)2
R + xS = x + 4x2
=0
m2 + mR + S ≠ 0 untuk semua harga m.
1 1 dR (x2 + 1)2 1 1
S - 4 R2 - 2 dx = - 4 x2 - 2
4x2
1 1 1 1 1 1
= x2 + 2 + 4x2 - x x2 - 2 = 4x2
4
Dengan demikian prosedur 6.3.2 dapat digunakan untuk menyelesaikan P.D ini.
1 1
1
Karena e−2 ∫ R dx = e−2 ∫ x dx = e − 4 x2 maka
Substitusi :
1
y = v e − 4 x2
1 2 1 2 1 2
dy 1 dv 1
= - 2 x e − 4 x v + e− 4 x − x e− 4 x
dx dx 2
1 2
1 dv
= [− xv+ ] e− 4 x
2 dx
1 2 1 2
d2 y 1 1 dv d2 v 1 dv 1
= [− v − x − ] e−4 x + [− xv ] - (− x e −4 x )
dx2 2 2 dx dx2 2 dx 2
1 2
d2 v dv 1 1
= [dx2 − x + x2v − v ] e−4 x
dx 4 2
2 1 2
d2 v dv 1 1 1 dv (x2 + 1)
[(dx2 − x + 2
x v − v − x (− xv+ )+ v)] (e−4 x ) = 0
dx 4 2 2 dx 4x2
d2 v v
+ 4x2 = 0
dx2
d2 v
4x 2 +v=0
dx2
Merupakan P.D linier Cauchy dan gunakan langkah 6.1 untuk mendapatkan v (x)
Transformasi x –e2
x2 D2 v = D (D – 1) v
P.D linier Cauchy tereduksi menjadi :
[4 D (D − 1) + 1] v = 0
(4D2 − 4 D + 1) v = 0
Persamaan karakteristik :
1 1
2λ – 1 = 0 ↔ λ1 = 2 dan 2λ – 1 = 0 ↔ λ2 = 2
1 1
v = c1 e22 + c2 e22
1 1
v = c1 e2 + c2 e2 ln x
1 2
y = v . e− 4 x
1 1 1 2
= (c1 x 2 + c2 x 2 ln x) e−4 x
1 2
= (c1 + c2 ln x) √x . e−4 x
6. x y” + y’ + 4 x3 y = 0
1
y” - x y’ + 4x 2 y = 0
1
R(x) = - x , S(x) = 4x 2
Dengan prosedur 6.3 :
1
R + xS = - x + 4x 3 ≠ 0
1 1 dR 11 1 1 K
S - 4 R2 - 2 dx = 4x 2 + 4 x + 2 x2 ≠ K atau x2
Dipilih :
dz
Bila dx = √4x 2 = 2x atau z = x 2 maka
d2 z dz 1
+R(x) 2− 2x
dx2 dx x
dz 2
= = 0 (konstan)
( ) 4x2
dx
d2 y
+y=0
dz2
↔ (D2 + 1) y = 0
Persamaan karakteristik :
λ2 + 1 = 0
λ1 = i dan λ2 = -i
y = c1 coz z + c2 sin z
karena z = x2 maka solusi umum P.D linier homogen dengan koefisien variabel ini adalah :
y = c1 coz x2 + c2 sin x2
𝑥+1
7. 𝑥 4 y” + 2 x3 y’ + y = 𝑥
2 1 x+1
y” + 𝑥 y’ + x4 y = x5
2 1
R(x) = 3 dan S(x) = 𝑥 4
2 1
R + x S = 3 + 𝑥3 ≠ 0
prosedur 6.3.2.
1 1 𝑑𝑅 1 1 4 1 2 𝐾
S - 4 R2 - 2 𝑑𝑥 = 𝑥 4 - 𝑥 𝑥 2 + 2 𝑥 2 ≠ K atau 𝑥 2
Dipilih
𝑑𝑧 1 1
Bila 𝑑𝑥 = √𝑆 = 𝑥 2 atau z = -𝑥 maka
𝑑2 𝑧 𝑑𝑧 −2 2
+R +
𝑑𝑥2 𝑑𝑥 𝑥3 𝑥3
𝑑𝑧 2
= 1 = 0 (konstan)
( ) ( 4)
𝑑𝑥 𝑥
𝑥+ 1 1
↔ (D2 + 1) y = = 1 -
𝑥 𝑥
↔ (D2 + 1) y = 1 – z
Persamaan karakteristik:
λ2 + 1 = 0
λ1 = i dan λ2 = - i
Yc = c1 cos z + c2 sin z
1
𝑌𝑝 = (1 – z)
𝐷2+ 𝑖
= (1 – D2 + ... ) (1 – z)
=1–z
y = c1 coz z + c2 sin z + 1 – z
1
Karena z = - maka solusi umum P.D linier tak homogen dengan koefisien variabel adalah:
𝑥
1 1 1
y = c1 cos (− 𝑥) + c2 sin (− 𝑥) + 1 + 𝑥
1 1 𝑥−1
= c1 cos + c2 sin +
𝑥 𝑥 𝑥
2. P.D baru ini diselesaikan dengan salah satu metode yang telah dipelajari
didalam bab terdahulu.
𝑑𝑛 𝑦 𝑑𝑛−1 𝑦 𝑑𝑘
f(𝑑𝑥 𝑛 , 𝑑𝑥 𝑛−1 , . . . . , 𝑑𝑦𝑘 , 𝑥) = 0 maka
𝑥
𝑑𝑘 𝑦 𝑑𝑘+1 𝑦 𝑑𝑞
substitusi : 𝑑𝑥 𝑘 = q , 𝑑𝑥 𝑘+1 = 𝑑𝑥 . . . . akan mereduksi orde dengan k.
𝑑𝑘 𝑦
1. Lakukanlah substitusi : =q
𝑑𝑥 𝑘
𝑑𝑘+1 𝑦 𝑑𝑞 𝑑𝑘+2 𝑦 𝑑2 𝑞
= 𝑑𝑥 , 𝑑𝑥 𝑘+2 = 𝑑𝑥 2 . . . .
𝑑𝑥 𝑘+1
2. P.D baru ini diselesaikan dengan salah satu metode yang telah dipelajari pada bab-bab
terdahulu.
𝑑𝑛 𝑦 𝑑𝑛−1 𝑦 𝑑𝑘
f (𝑑𝑥 𝑛 , 𝑑𝑥 𝑛−1 , . . . . , 𝑑𝑦𝑘 , 𝑦) = 0
𝑥
𝑑𝑦 𝑑2 𝑦 𝑑𝑝 𝑑𝑦 𝑑𝑝
substitusi : 𝑑𝑥 = p , 𝑑𝑥 2 = 𝑑𝑦 𝑑𝑥 𝑑𝑦
𝑑3 𝑦 𝑑 𝑑𝑝
= 𝑑𝑦 (𝑝 )
𝑑𝑥 3 𝑑𝑦
𝑑𝑝 𝑑𝑦 𝑑𝑝 𝑑2 𝑝 𝑑𝑦
= 𝑑𝑦 𝑑𝑥 + p 𝑑𝑦 2
𝑑𝑦 𝑑𝑥
𝑑𝑝 𝑑2 𝑝
= p (𝑑𝑦)2 + p2 𝑑𝑦 2 , dan seterusnya,
𝑑𝑦
1. Lakukanlah substitusi : 𝑑𝑥 = p
𝑑2 𝑦 𝑑𝑝 𝑑3 𝑦 𝑑 𝑑𝑝 𝑑𝑝 𝑑2 𝑝
=𝑝 , = 𝑑𝑦 (𝑝 ) = 𝑝 (𝑑𝑦)2 + p2 𝑑𝑦 2 dan seterusnya.
𝑑𝑥 2 𝑑𝑦 𝑑𝑥 3 𝑑𝑦
2. P.D baru ini diselesaikan dengan salah satu metode yang telah dibahas didalam bab
terdahulu.
A. Soal
1. y’’ + (y’)2 + 1 = 0
2. (1 + x2)y’’ + 2xy’ = 2x-3
3. y’’’ + y’’ = x2
4. yy’’ = (y’)2 (1 – y’ cos y + yy’ sin y)
𝑑3 𝑦 𝑑2 𝑦
5. x - 2 = 0
𝑑𝑥 3 𝑑𝑥 2
6. y’’ = (y’)3 + y’
B. Pembahasan:
𝑑2 𝑦 𝑑𝑦 2
1. + (𝑑𝑥 ) + 1 = 0
𝑑𝑥 2
𝑑𝑝
↔ + dx = 0
𝑝2 + 1
𝑑𝑝
↔ ∫ 𝑝2 + 1 + ∫ 𝑑𝑥 = c1
↔ arc tan p + x = c1
↔ arc tan p = c1 – x
↔ p = tan (c1 – x)
↔ p = - tan (x – c1)
𝑑𝑦
Karena 𝑑𝑥
= p maka
𝑑𝑦
= - tan (x – c1)
𝑑𝑥
↔ y = - ∫ tan(𝑥 − 𝑐1 )𝑑𝑥
sin (𝑥− 𝑐1 )
↔ y = -∫ dx
cos (𝑥− 𝑐1 )
↔ y = ln cos (x – c1) + c2
y = ln cos (x – c1) + c2
𝑑2 𝑦 𝑑𝑦
2. (1 + 𝑥 2 ) + 2x = 2𝑥 −3
𝑑𝑥 2 𝑑𝑥
sesuai dengan tipe 6.4.1.1.
𝑑𝑦 𝑑2 𝑦 𝑑𝑝
Substitusi: = p dan 𝑑𝑥 2 =
𝑑𝑥 𝑑𝑥
Dengan demikian:
2𝑥 −3
p (1 + 𝑥 2 ) = ∫ (1 - 𝑥 2 ) dx
1+ 𝑥 2
↔ p (1 + 𝑥 2 ) = ∫ 2𝑥 −3 dx
↔ p (1 - 𝑥 2 ) = 𝑥 −2 + K1
1 𝐾1
↔ p = - 𝑥 2 (1+ 𝑥 2) + (𝑥 2 + 1)
𝑑𝑦
Karena = p maka:
𝑑𝑥
𝑑𝑦 𝐾1 1
= -
𝑑𝑥 1+ 𝑥2 𝑥 2 (1+ 𝑥 2 )
𝐾 1
↔ y = ∫ 1+ 1𝑥 2 dx - ∫ 𝑥 2 (1+ 𝑥 2) dx
𝐾 1 1
↔ y = ∫ 1+ 1𝑥 2 dx - ∫ 𝑥 2 dx - ∫ 1+ 𝑥 2 dx
𝐾 −1 1
↔ y = ∫ 1+1 𝑥 2 dx - ∫ 𝑥 2 dx
1 1
↔ y = c1 ∫ 1+ 𝑥 2 dx - ∫ 𝑥 2 dx
1
↔ y = c1 arc tan x + + c2
𝑥
1
y = c1 arc tan x + + c2
𝑥
𝑑3 𝑦 𝑑2 𝑦
3. + = x2
𝑑𝑥 3 𝑑𝑥 2
𝑑2 𝑦 𝑑3 𝑦 𝑑𝑞
Substitusi: = q dan =
𝑑𝑥 2 𝑑𝑥 3 𝑑𝑥
𝑑𝑞
+ q = x2
𝑑𝑥
Faktor integrasi:
e ∫ 𝑑𝑥 = 𝑒 𝑥
↔ y dp – p dy = - p2 cos y dy + y p2 sin y dy
𝑦 𝑑𝑝 𝑝 𝑑𝑦
↔ = cos y dy - y sin y dy
−𝑝2
𝑝 𝑑𝑦 − 𝑦 𝑑𝑝
↔ = cos y dy - y sin y dy
𝑝2
𝑦
↔ d (𝑝) = d (y cos y)
𝑦
↔ ∫ 𝑑 (𝑝) = ∫ 𝑑 (𝑦 cos 𝑦)
𝑦
↔ = y cos y + c1
𝑝
1 𝑐1
↔ = cos y +
𝑝 𝑦
𝑑𝑦 𝑑𝑦 1
↔ =p atau = maka
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑝
𝑑𝑥 1
↔ = cos + c1
𝑑𝑦 𝑦
1
↔ x = ∫ (cos 𝑦 + 𝑐1 ) 𝑑𝑦
𝑦
↔ x = sin y + c1 ln y + c2
X = sin y + c1 ln y + c2
𝑑3 𝑦 𝑑2 𝑦
5. x - 2 = 0
𝑑𝑥 3 𝑑𝑥 2
𝑑𝑞 2
↔ - dx = 0
𝑞 𝑥
𝑑𝑞 2
↔ ∫ - ∫ 𝑥 𝑑𝑥 = 0
𝑞
↔ ln q – 2 ln x = ln K1
↔ ln q = ln x2 + ln K1
↔ q = K1 x2
𝑑2 𝑦
Karena = q maka
𝑑𝑥 2
𝑑2 𝑦
= K1 x2
𝑑𝑥 2
𝑑𝑦
↔ = ∫ 𝐾1 𝑥 2 dx
𝑑𝑥
𝑑𝑦 𝐾1
↔ 𝑥 3 + K2
𝑑𝑥 3
𝐾
↔ y = ∫ ( 31 𝑥 3 + 𝐾2 ) 𝑑𝑥
↔ y = c1 x4 + c2 x + c3
y = c1 x4 + c2 x + c3
d2 y dy dy
6. dx2 = (dx)3 + dx
dy d2 y dp
Substitusi: dx = p dan = p dy
dx2
P.D tereduksi menjadi:
dp
p = p3 + p
dy
↔ dp = (p2 + 1)dy
dp
↔ = dy
p2 + 1
dp
↔∫ = ∫ dy
p2 +1
↔ p = tan (y + k1 )
dy
Karena = p maka
dx
dy
= tan (y + k1 )
dx
1
↔ dy = dx
tan (y + k1 )
↔ cot (y + k1 )dy = dx
↔ ∫ cot (y = k1 )dy = ∫ dx
↔ In sin(y = k1 ) = x + k 2
↔ sin(y + k1 ) = ek2 ex
↔ y + k1 = arc sin c2 ex
↔ y = arc sin c2 ex + c1
y = arc sin c2 ex + c1
1
1. x 2 y ′ − xy ′ − 3y = 0, y (2) = −1, y ′(2) = 2
3 1
5. x 3 y ′′ + 2x 2 y ′′ + xy ′ = x + y, y (1) = 1, y ′(1) = 2 y ′′(1) = 2
Pembahasan:
1
1. x 2 y ′′ − xy ′ − 3y = 0, y(2) = −1, y ′(2) = 2
↔ (x 2 D2 − xD − 3)y = 0
merupakan P. D linear Cauchy
Transformasi: x = ez atau z = In x
xDy = Dy
d
x 2 D2 y = D(D − 1)y, dimana D = dz
𝑦 = 𝑐1 𝑥 3 + 𝑐2 𝑥 −1
𝑦 = 𝑐1 𝑥 3 + 𝑐2 𝑥 −1
𝑦(2) = 𝑐1 23 + 𝑐2 2−1
1
−1 = 8𝑐1 + 2 𝑐2 …………………………………1)
1 1
Untuk 𝑦(2) = 2 berarti bahwa untuk 𝑥 = 2 maka 𝑦 = 2
𝑦 ′ = 3𝑐1 𝑥 2 − 𝑐2 𝑥 −2
1 1
= 12𝑐1 − 2 𝑐2 …………………………………..2)
2
1 1
1) 8𝑐1 + 2 𝑐1 = 1 |× 1| 8𝑐1 + 𝑐1 = 1
2
1 1 1
2) 12𝑐1 − 4 𝑐2 = 2 |× 2| 24𝑐1 − 𝑐2 = 1
2
32𝑐1 = 0 ⟺ 𝑐1 0
𝑐2 = 2
∴ Solusi khusus P.D Linier Caudy yang memenuhi kedua kondisi awal adalah
𝑦 = 0𝑥 3 + (−2)𝑥 −1
2
= −𝑥
Transformasi 𝑥 = 𝑒 𝑧 atau 𝑧 = ln 𝑥
𝑥𝐷𝑦 = 𝐷𝑦
𝑑
𝑥 2 𝐷2 𝑦 = 𝐷(𝐷 − 1)𝑦, dimana 𝐷 = 𝑑𝑧
𝜆2 − 4𝜆 + 3 = 0
(𝜆 − 1)(𝜆 − 3) = 0
𝜆 − 1 = 0 ⟺ 𝜆1 = 1 dan 𝜆 − 3 = 0 ⟺ 𝜆2 = 3
𝑌𝑒 = 𝑐1 𝑒 𝑧 + 𝑐2 𝑒 3𝑧
Sekarang menghitung 𝑌𝑝
1
𝑌𝑝 = 𝐷2−4𝐷+3 (3𝑧 − 4)
1 4
= (3 + 9 𝐷) (3𝑧 − 4)
4 4
=𝑧−3+3
=𝑧
𝑦 = 𝑐1 𝑒 𝑧 + 𝑐2 𝑒 3𝑧 + 𝑧
𝑦 = 𝑐1 𝑥 + 𝑐2 𝑥 3 + ln 𝑥
𝑦 = 𝑐1 𝑥 + 𝑐2 𝑥 3 + ln 𝑥
𝑦(1) = 𝑐1 1 + 𝑐2 13 + ln 1
⟺ 0 = 𝑐1 + 𝑐2 + 0
⟺ 0 = 𝑐1 + 𝑐2 …………………………1)
1
𝑦 ′ = 𝑐1 + 3𝑐2 𝑥 2 + 𝑥
1
𝑦 ′ (1) = 𝑐1 + 3𝑐2 12 + 1
⟺ 1 = 𝑐1 + 3𝑐2 + 1 ……………………2)
1) 𝑐1 + 𝑐2 = 0
2) 𝑐1 + 3𝑐2 = 0
−2𝑐2 = 0 ⟺ 𝑐2 = 0
⟺ 𝑐1 = 0
Solusi khusus P.D Cauchy yang memenuhi kedua kondisi awal di atas adalah
𝑦 = 0𝑥 + 0𝑥 3 + ln 𝑥
= ln 𝑥
𝑑2 𝑦 𝑑𝑦
⟺ 𝑥 𝑑𝑥 2 − 𝑑𝑥 − 𝑥 2 𝑒 𝑥
𝑑𝑦 𝑑2 𝑦 𝑑𝑝
Substitusi : 𝑑𝑥 = 𝑝 dan 𝑑𝑥 2 = 𝑑𝑥
𝑑𝑝
𝑥 𝑑𝑥 − 𝑝 = 𝑥 2 𝑒 2
𝑑𝑝 1
⟺ 𝑑𝑥 − 𝑥 𝑝 = 𝑥𝑒 𝑥
Factor integrasi:
1 1
𝑒 − ∫ 𝑑𝑥 = 𝑒 − ln 𝑥 =
𝑥 𝑥
Dengan demikian
1 1
𝑝 𝑥 = ∫ 𝑥𝑒 𝑥 ∙ 𝑥 𝑑𝑥
1
⟺ 𝑝 = 𝑒 𝑥 + 𝐾1
𝑥
⟺ 𝑝 = 𝑥𝑒 𝑥 + 𝐾1 𝑥
𝑑𝑦
Karena 𝑑𝑥 = 𝑝 maka
𝑑𝑦
= 𝑥𝑒 𝑥 + 𝐾1 𝑥
𝑑𝑥
⟺ 𝑦 = ∫( 𝑥𝑒 𝑥 + 𝐾1 𝑥)𝑑𝑥
𝐾1
⟺ 𝑦 + 𝑥𝑒 𝑥 − 𝑒 𝑥 + 𝑥 2 + 𝐾2
2
⟺ 𝑦 + 𝑥𝑒 𝑥 − 𝑒 𝑥 + 𝑐1 𝑥 2 + 𝑐2
𝑦 = 𝑥𝑒 𝑥 − 𝑒 𝑥 + 𝑐1 𝑥 2 + 𝑐2
𝑦 = 𝑥𝑒 𝑥 − 𝑒 𝑥 + 𝑐1 𝑥 2 + 𝑐2
𝑦(1) = 1𝑒 1 − 𝑒 1 + 𝑐1 12 + 𝑐2
⟺ 2 = 𝑒 − 𝑒 + 𝑐1 + 𝑐2
⟺ 2 = 𝑐1 + 𝑐2 ………………….1)
𝑦 = 𝑥𝑒 𝑥 + 𝑒 𝑥 − 𝑒 𝑥 + 2𝑐1 𝑥
𝑦′(1) = 1𝑒 1 + 𝑒 1 − 𝑒 1 + 2𝑐1 1
⟺ 𝑒 − 4 = 𝑒 + 2𝑐1
⟺ 2𝑐1 = −4
⟺ 𝑐1 = −2 ……………………..2)
⟺ 𝑐2 = 2 + 2
⟺ 𝑐2 = 4
𝑦 = 𝑥𝑒 𝑥 − 𝑒 2 + (−2)𝑥 2 = 4
= 𝑒 𝑥 (𝑥 − 1) − 2𝑥 2 + 4
⟺ 𝑥 2 𝑦 ′′ + 2𝑥𝑦 ′ + 𝑦 = 0
⟺ (𝑥 2 𝐷2 + 2𝑥𝐷 + 1)𝑦 = 0
Transformasi 𝑥 = 𝑒 2 atau 𝑧 = ln 𝑥
𝑥𝐷𝑦 = 𝐷𝑦
𝑑
𝑥 2 𝐷2 𝑦 = 𝐷(𝐷 − 1)𝑦, dimana 𝐷 = 𝑑𝑧
(𝐷(𝐷 − 1) + 2𝐷 + 1)𝑦 = 0
⟺ (𝐷2 + 𝐷 + 1)𝑦 = 0
Merupakan P.D linear homogeny dengan koefisien konstanta
Persamaan karakteristik:
𝜆2 + 𝜆 + 1 = 0
−1∓√1−4∙1 −1∓√3
𝜆1,2 = =
2∙1 2
1 1 1 1
𝜆1 = − 2 + 𝑖 2 √3 dan 𝜆2 = − 2 − 𝑖 2 √3
1
1 1
𝑦 = 𝑒 2𝑥 (𝑐1 cos 2 √3𝑧 + 𝑐2 sin 2 √3𝑧)
1
1 1
𝑦 = 𝑥 2𝑥 (𝑐1 cos(2 √3 ln 𝑥) + 𝑐2 sin(2 √3 ln 𝑥))
1
1 1
𝑦 = 12𝑥 (𝑐1 cos(2 √3 ln 1) + 𝑐2 sin(2 √3 ln 1))
𝜋 𝜋
Untuk 𝑦 ′ (1) = sin 3 , berarti bahwa untuk x = 1 maka 𝑦 ′ (1) = sin 3 .
3
1 1 1
𝑦 ′ = − 2 𝑥 −2 (𝑐1 cos (2 √3 ln 𝑥) + 𝑐2 sin (2 √3 ln 𝑥)) +
1
1 1 1 1 1 1
𝑥 −2 (− 2 √3. 𝑐1. sin (2 √3 ln 𝑥) . 𝑥 + 2 √3 𝑐2 cos (2 √3 ln 𝑥) 𝑥)
3 1
1 1 1 1 𝑐1 1
= − 2 𝑥 −2 [𝑐1 cos (2 √3 ln 𝑥) + 𝑐2 sin (2 √3 ln 𝑥)] + 𝑥 −2 [− 2 √3. sin (2 √3 ln 𝑥) +
𝑥
1 𝑐2 1
√3 cos (2 √3 ln 𝑥)]
2 𝑥
3 1
1 1 1 1 𝑐1 1
𝑦 ′ = − 2 . 1−2 [𝑐1 cos (2 √3 ln 1) + 𝑐2 sin (2 √3 ln 1)] + 1−2 [− 2 √3. sin (2 √3 ln 1) +
1
1 𝑐2 1
√3 cos (2 √3 ln 1)]
2 1
𝜋 1 1
↔ sin 3 = − 2 𝑐1 + √3 𝑐2
2
1 1 1
↔ − 2 √3 = − 2 𝑐1 + 2
√3 𝑐2 ……………………………….2)
1) c1=0
1 1 1
2) − 2 𝑐1 + √3 𝑐2 − 2 √3 ↔ 𝑐2 = 1
2
∴ solusi khusus P.D linier Chauchy yang memenuhi kedua kondisi awal diatas adalah :
1
1 1
𝑦 = 𝑥 −2 (0 cos (2 √3 ln 𝑥) + 1 sin (2 √3 ln 𝑥))
1 1
= 𝑠𝑖𝑛 (2 √3 ln 𝑥)
√𝑥
3 1
5. 𝑥 3 𝑦 ′′′ + 2𝑥 2 𝑦 ′′ + 𝑥𝑦 ′ = 𝑥 + 𝑦, 𝑦(1) = , 𝑦 ′′ (1) =
2 2
↔ 𝑥 3 𝑦 ′′′ + 2𝑥 2 𝑦 ′′ + 𝑥𝑦 ′ − 𝑦 = 𝑥
↔ (𝑥 3 𝐷3 + 2𝑥 2 𝐷2 + 𝑥𝐷 − 1)𝑦 = 𝑥
Transformasi 𝑥 = 𝑒 𝑧 𝑎𝑡𝑎𝑢 𝑧 = ln 𝑥
𝑥𝐷𝑦 = 𝐷𝑦
𝑥 2 𝐷2 𝑦 = 𝐷(𝐷 − 1)𝑦
𝑑
𝑥 3 𝐷3 𝑦 = 𝐷(𝐷 − 1)(𝐷 − 2)𝑦, 𝐷 =
𝑑𝑧
↔ (𝐷 − 1)(𝐷2 + 1)𝑦 = 0
Persamaan karakteristik :
(𝜆 − 1)(𝜆2 + 1) = 0
𝜆 − 1 = 0 ↔ 𝜆1 = 1, 𝜆2 = 𝑖, 𝑑𝑎𝑛 𝜆3 = −𝑖,
Sekarang menghitung 𝑌𝑝 :
1
𝑌𝑝 = (𝐷−1)(𝐷2+1 𝑒 𝑧
1
= (𝐷−1) 𝑒 𝑧
= 𝑒 𝑧 ∫ 𝑒 𝑧 . 𝑒 −𝑧 𝑑𝑧
= 𝑒 𝑧. 𝑧
= 𝑧𝑒 𝑧
↔ 1 = 𝑐1 + 𝑐2 ………………………………………….1)
3 3
Untuk 𝑦 ′ (1) = 2 berarti bahwa untuk x = 1 maka 𝑦 ′ (1) = 2
𝑐2 𝑐3 1
𝑦 ′ = 𝑐1 − sin(ln 𝑥) + cos(ln 𝑥) + ln 𝑥 + 𝑥. 𝑥
𝑥 𝑥
𝑐2 𝑐3
𝑦 ′ (1) = 𝑐1 − sin(ln 1) + cos(ln 1) + ln 1 + 1
1 1
3
↔ 2 = 𝑐1 + 𝑐3 + 1
1
↔ 2 = 𝑐1 + 𝑐3
1 1
Untuk 𝑦′′(1) = 2, berarti bahwa untuk x = 1 maka 𝑦′′(1) = 2
𝑐2 𝑐2 𝑐3 𝑐3 1
𝑦 ′′ = sin(ln 𝑥) + cos(ln 𝑥) − cos(ln 𝑥) − sin (ln 𝑥) + 𝑥
𝑥 𝑥 𝑥 𝑥
′ 𝑐2 𝑐2 𝑐3 𝑐3 1
𝑦 ′ (1) = sin(ln 1) + cos(ln 1) − cos(ln 1) − sin (ln 1) + 1
1 1 1 1
1
↔ 2 = −𝑐2 − 𝑐3 + 1
1
↔ − 2 = − 𝑐2 − 𝑐3 ……………………………………………3)
1). 𝑐1 + 𝑐2 = 1
1
2). 𝑐1 + 𝑐3 = 2
1
3). 𝑐2 + 𝑐3 = 2
1
1). -2). 𝑐2 − 𝑐3 = 2 ………………………………………4)
1
4). + 3). 2 𝑐2 = 1 ↔ 𝑐2 = 2
1
↔ 𝑐1 = 2
↔ 𝑐3 = 0
∴ solusi khusus P.D linier Cauchy yang memenuhi ketiga kondisi awal atas adalah :
1 1
𝑦 = 2 𝑥 + 2 cos ln 𝑥 + 0 sin 𝑥 ln 𝑥 + 𝑥 ln 𝜆
1 1
𝑥 + 2 cos ln 𝑥 + 𝑥 ln 𝑥
2
6.6 Latihan
A. selesaikan setiap P.D dibawah ini:
1
3. 𝑥 3 𝑦 ′′′ + 3𝑥 2 𝑦 ′′ + 𝑥𝑦 ′ + 8𝑦 = 7 𝑥 2
𝑑2𝑦 𝑑𝑦
4. (𝑥 + 2)2 𝑑𝑥 2 − (𝑥 + 2) 𝑑𝑥 + 𝑦 = 3𝑥 + 4
5. (1 + 𝑥 2 )𝑦 ′′ − 2𝑥𝑦 ′ + 2𝑦 = 2
7. 𝑦 ′′ − 2 tan 𝑥. 𝑦 ′ − 10𝑦 = 0
1
8. 𝑥 8 𝑦 ′′ + 4𝑥 7 𝑦 ′ + 𝑦 = 𝑥3
2
9. 𝑥𝑦 ′′ − 𝑦 ′ = − − ln 𝑥
𝑥
10. 𝑦𝑦 ′′ + (𝑦 ′ )3 = 0
Jawaban :
3
1. 𝑦 = 𝑐1𝑥 −3 + 𝑐2 𝑒 2
1
2. 𝑦 = 𝑐1 𝑥 + 𝑐2 𝑥 −2 + ln 𝑥 − 3
8 −1
3. 𝑦 = 𝑥1 𝑥 −2 + 𝑥[𝑐2 cos(√3 ln 𝑥) + 𝑐3 sin (√3 ln 𝑥)] + 9 𝑥 2
3
4. 𝑦 = (𝑥 + 2) [𝑐1 + 𝑐2 ln(𝑥 + 2) + 2 𝑙𝑛2 (𝑥 + 2)] − 2
5. 𝑦 = 𝑐1 𝑥 + 𝑐2 (𝑥 2 − 1) + 𝑥 2 1
6. 𝑦 = 𝑐1 𝑒 𝑥 + 𝑐2𝑒 𝑥 (𝑥 + 1)2 + 𝑥𝑒 2𝑥
1 1 1
8. 𝑦 = 𝑐1 cos (3𝑥 3 ) + 𝑐2 sin (3𝑥 3 ) − 𝑥 3
9. 𝑦 = 𝑐1𝑥 2 + 𝑐2 + (𝑥 + 1) ln 𝑥
10.𝑥 = 𝑐1 + 𝑐2𝑦 + 𝑦 ln 𝑦
1. 𝑥 2 𝑦 ′′ + 𝑥𝑦 ′ + 9𝑦 = 0, 𝑦(1) = 2. 𝑦 ′ (1) = 0
Jawaban :
1. 𝑦 = 2 cos(3 ln 𝑥)
2. 𝑦 = −𝑥 cos(ln 𝑥)
3. 𝑦 = 12,8 𝑥 −1 + 12,5 𝑥 − 26