ص ِط اَل ِ ِْ
ي اواللُّ اغ ُّ
وِي ُّ ح ْ اْل
] اا ْْل ا ْر اب ِع ْي ان[
Alhamdulillah atas Rahmat dan Taufiq Allah SWT penulis dapat menyelesaikan kumpulan
I’lal Bina’ 7. I’lal yang penulis susun ini adalah Mahakarya dari Syaikhina Al Alim Al Alamah KH.
MUHARROR KHUDHORI AHMAD, mushonnif Arba’in NAHWU SHOROF LUGHOT sekaligus
Pengasuh Pondok Pesantren AL MUBAROK, Wonosalam, Demak. Untuk mempermudah para
Santri, dan Pecinta ilmu dalam meng I’lal kalimah yang ada perubahannya.
Kumpulan I’lal ini disusun penulis dimasa mengikuti kursus Arba’in Nahwu Shorof Lughot
di bulan Ramadhan 1442 H / 2021 M di Pondok Pesantren Al Mubarok dengan bimbingan
langsung Syaikhina. Banyak sekali kenangan yang tak mungkin bisa terlupakan. Dimana intensitas
ngaji yang sangat padat dan tak kenal lelah, bahkan tak kurang dari tujuh kali setiap hari. Dan
tentunya dengan penuh semangat karena santri dilatih untuk terus menjawab pertanyaan materi
Arba’in dan dituntut untuk kreatif menghasilkan karya deteksi kata 200 lembar yang diambil dari
kitab safinah.
Terimakasih yang sebesar – besarnya kepada Suami tersayang yang sudah mengizinkan
penulis sejenak menuntut ilmu kembali hingga terbitnya karya ini. Dan teman – teman yang
sudah membantu dalam penyelesaian karya ini. Semoga persahabatan kita diridhoi Allah dan
abadi hingga ke syurga. Syukur yang tiada tara penulis ungkapkan dan mewakili teman – teman
bahwa Allah telah memilih kami untuk merasakan secara langsung tholabul ilmi di PP. Al
Mubarok. Guru yang tiada lelah mengajar, bersungguh – sungguh dalam segala hal. Umik yang
begitu sabar dan mensupport perjuangan suaminya serta melayani santrinya dengan sangat baik
dan terhormat. Anak – anaknya yang luar biasa. Semoga Allah membalas segalanya dengan
sebaik – baik balasan dan meninggikan derajat beliau dunia hingga akhirat. Aamiin.
Tak ada gading yang tak retak, apa yang bisa penulis lakukan hanya sebatas ini. Teguran
dan kritikan atas kekurangan / kekeliruan yang mungkin terdapat dalam buku ini sungguh
diharapkan dan sungguh penulis hargai.
Akhirnya dengan segenap do’a yang tulus penulis haturkan semoga Allah SWT senantiasa
melindungi dan merahmati Guru kami tercinta KH. Muharror Khudori Ahmad beserta keluarga,
santri dan pecintanya dimanapun berada. Amiin Ya Rabbal ‘Alamiin.
Hanya Allah yang penulis harapkan, semoga buku ini bermanfaat, maslahah dan barokah
dunia akhirat. Amiin.
LILIS TYOWATI
1
DAFTAR ISI
Pengantar Penulis ....................................................................................................................... 1
2
ابنيةِالسِبِعِةِ
BINA’ adalah bangunan kata. Bina’ ada tujuh ( 7 ) terkumpul dalam nadhom :
ُ ٌ َ ٌ َ
ِِ#لفي ٌ ٌ َ ٌ َ
صِمه ُموزِاجوفِ
فِناق ٌ الِاوِ ُمضاعف صحيحِاوِمث
5 3 6 7 2 4 1
ُّ ُ
:
ثَل يثِ ِمدِ
ُِمضِاعِ ٌ ِ
فِ2ِ:
ُ ُّ ْ
اعِِ:زلزلِِ
رب ي
َ ْ ُ ٌ
الفاءِِ:أم ِ
ل :
مهموزِ ِ3
َ
ْالع َ
يِِ:سألِِ
َ
َلمِِ:قرِأ
ال ِ بِنِ ٌاءِ
و ِاويِِ:وعدِ
مث ٌ
الِ2ِ:
اثِِ:يسِ
ي يِ
و ِاويِِِ:صانِ
ٌ َ
اجوفِ ِ2:
اثِِ:سارِ
ي يِ ٌ َ
:
لفيفِ ِ2
و ِاويِِِ:غزا
ناق ٌ
ص ِ 2ِ : ٌ ٌ
اثِِ:رمِ مق ُرونِِ:شِ ِوى مف ُروقِِ:وِقِ
ي ي
3
QIYASH ISHTILAHIِ
ِ ِبناءِصحيح.١
BINA’ SHOHIH adalah kalimah isim atau fi’il yang fa’ fi’il, ‘ain fi’il dan lam fi’il tidak sejenis, tidak
berupa huruf hamzah dan tidak berupa huruf ‘ilat.
َر ر- ردح رر رج
Contoh : ضب
ُ
حِثَِل ي
ِِث
ي بِنِاءِصحي
Qiyas isthilahinya:
ٌ ٌ َ َ ٌ ُ َ ٌ ُ ً َ ً َ ُ َ
ِِم َضب2ِضبِ ضبِم
َ
ِ ضبِالت
ِ ضبِضباِومضباِفهوِض ِاربِوذاكِمضوبِا ِ ضبِي
َ
ِاع ُ
بِنِاءِصحيحِرب ي
Qiyas isthilahinya:
ُ ُ ً ً ُ
ِ ٌ جِاِفهو ُِمدح ِر ٌجِِوذاك ُِمدحر
ِجِدح ِرجِِالتدح ِرج ِ اِو ُِمدِحِ ِر
ِ اج ِ ُ دِحِ ِرجِِ ِيدِحِ ِِر
ِ جِدِحِ ِرجِةِِ ِودِحِ ِر
2ِجِ ٌ ُمدحر
( Tidak ada I’lalnya )
ُ ِبن.٢
ِاءِمضاعف
BINA’ MUDHO’AF adalah kalimah isim atau fi’il yang ‘ain fi’il dan lam fi’ilnya hurufnya sejenis
atau fa’ fi’il dan lam fi’il pertama, a’in fi’il dan lam fi’il kedua hurufnya sejenis.
ُ
ِفِثَِل ي ُ بِن
ِِث
ي ِاءِمِضِاع
BINA’ MUDHO’AF TSULASI adalah kalimah isim atau fi’il yang ‘ain fi’il dan lam fi’ilnya hurufnya
sejenis.
4
Contoh ( ) رمد
Qiyas isthilahinya :
ٌ ُ ُ ُّ ي
ِِممد2ِادِوذاكِممدود ُِمدَِلت ُمدِممد
ِ ِمِ ِدِِيِ ُِم ِدِمِدِِاِِ ِومِمِدِِاِفِهوِم
( Munawwir hal : 1317 )
ِمِد
ر ر ر ر ر ر ر ر ر
مِدِ اصله رمدد رعل روزن ف رع رل اسكنت الدا ل الول لجل شط الدغام ف رصا رر رمدد ث رم ادغ رمت
ر ر ْ
الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار رمد
ر ر ر
Madda ( ) رمدaslinya madada ( ) رمددikut wazan fa’ala ( ) ف رع رلDal ( ( دyang pertama disukun untuk
ر
syarat pengidhoman maka menjadi madda ( ) رمدد, kemudian dal ( ) دyang pertama di idghomkan
pada dal ( ) دyang kedua karena sejenis maka menjadi madda ) ( رمد
ُّ
ِيِ ُِمد
ُّ
ِ يِ ُِم
ر ر ر ر
د اصله ريمدد رعل روزن ريفعل نقلت رح رركة الدال الول ال رما قبل رها لجل شط الدغام
ر ر ْ ر
ف رص رار ريمدد ثم ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار ريمد
Yamuddu ) ( ريمدaslinya yamdudu ( ( ريمددikut wazan yaf'ulu ( ) ريفعلHarokat dal ( ) دyang pertama
dipindah pada huruf sebelumnya untuk syarat pengidhoman maka menjadi yamuddu ( ) ريمدد,
kemudian dal ( ) دyang pertama di idghomkan pada dal ( ) دyang kedua karena sejenis maka
menjadi Yamuddu ( ) ريمد
مِدِا
ر ر ْ ر ا
مِدِا اصلهِ رمددا رعل روزن فعل ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار رمدا
ر ا
Maddan ( ) رمداaslinya maddan ( ) رمدداikut wazan fa'lan ( ) فعل. Dal ( ) دyang pertama di idghomkan
pada dal ( ) دyang kedua karena sejenis maka menjadi Maddan ( ) رمدا
مِمِدِا
ر ر ر ر ا ر
مِمِدِا اصله رممددا رعل روزن رمف رعل نقلت رح رركة الدال الول ال رما قبل رها لجل شط الدغام
ر ر ْ ر
ف رص رار رم رمددا ثم ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رصا رر رم رمدا
ر ا
Mamaddan ( ) رم رمداaslinya mamdadan ( ) رممدداikut wazan maf'alan ( ) رمف رعل. Harokat dal ( ) دyang
pertama dipindah pada huruf sebelumnya untuk syarat pengidhoman maka menjadi mamaddan
( ) رم رمددا, kemudian dal ( ) دyang pertama di idghomkan pada dal ( ) دyang kedua karena sejenis
maka menjadi Mamaddan ( ) رم رمدا
5
ِ ِم
اد
ر ر ر ر ر ر
رمادد ثم مِادِ اصله رمادد رعل روزن فاعل اسكنت الدا ل الو رل لجل شط الدغام ف رص رار
ر ر ْ
ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار رماد
ر
Maaddun ( ) رمادaslinya maadidun ( ) رماددikut wazan faa'ilun ( ) فاعلDal ( ) دyang pertama disukun
untuk syarat pengidhoman maka menjadi maaddun ( ) رماد, kemudian dal ( ) دyang pertama di
idghomkan pada dal ( ) دyang kedua karena sejenis maka menjadi Maaddun ( ) رماد
ِ ُِم
د
ُِ
ر ر ر ر ر
مدِ اصله امدد رعل روزن افعل نقلت رح رركة الدال الول ال رما قبل رها لجل شط الدغام ف رص رار
ر ر ْ ْر
امدد ثم حركت الدال الثان رية بالفت رحة للخفة ف رص رار امدد ثم ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية
ر ر ْ ر ر ر ر ْ
للم رجان رسة ف رص رار امد ثم حذفت هم رزة ال روصل ل رعدم الحت رياج الي رها ف رص رار مد
Mudda ( ) مدaslinya Umdud ( ) امددikut wazan Uf'ul ( افعل. ) Harokat dal ( ) دyang pertama
dipindah pada huruf sebelumnya untuk syarat pengidhoman maka menjadi Umudd ( ) امدد
kemudian dal ( ) دyang kedua diharokati fathah untuk memudahkan pembacaan maka menjadi
ر
Umudda ( ) امددkemudian dal دyang pertama di idghomkan pada dal ( ) دyang kedua karena
sejenis maka menjadi Umudda ( ) امدkemudian hamzah washol dibuang karna sudah tidak
dibutuhkan maka menjadi Mudda Mudda ( ) مد
ِ ِمِم
د
ر ر ر ر ر
مِمِدِ اصله رممدد رعل روزن رمف رعل نقلت رح رركة الدال الول ال رما قبل رها لجل شط الدغام
ر ر ْ ر
ف رص رار رم رمدد ثم ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار رم رمد
ر
Mamaddun ( ) رم رمدaslinya mamdadun ( ) رممددikut wazan maf'alun ( ) رمف رعلHarokat dal ) ( دyang
pertama dipindah pada huruf sebelumnya untuk syarat pengidhoman maka menjadi mamaddun
) ( رم رمدد, kemudian dal ) ( دyang pertama di idghomkan pada dal ) ( دyang kedua karena sejenis
maka menjadi Mamaddun رم رمد
6
ِمِمِد
ر ر ر ر ر
مِمِدِ اصله ممدد رعل روزن مف رعل نقلت رح رركة الدال الول ال رما قبل رها لجل شط الدغام
ر ر ْ ر
ف رص رار م رمدد ثم ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار م رمد
ر
Mimaddun ) ( م رمدaslinya mimdadun ) ( ممددikut wazan mif'alun ) ( مف رعل. Harokat dal ) ( دyang
pertama dipindah pada huruf sebelumnya untuk syarat pengidhoman maka menjadi mimaddun
) ( م رمدد, kemudian dal ( ) دyang pertama di idghomkan pada dal ( ) دyang kedua karena sejenis
maka menjadi Mimaddun ( ) م رمد
ِاع ُ ُ
بِنِاءِمِضِاعِفِرب ي
BINA’ MUDHO’AF RUBA’I dalah Kalimah isim atau fi’il yang fa’ fi’il dan lam fi’il pertama, a’in
fi’il dan lam fi’il kedua hurufnya sejenis.
ْر
Contoh ( ) زل رز رل
Qiyas isthilahinya :
ْ ْ ُ ْ ٌ ْ ُ ْ ُ ْ ْ َ ْ ُ ْ ُ ْ
ٌِ الِت ِزِل ِِزلِِ ُِم ِزِل ِز
2ِل ِ ِِلِ ِزِل ِِزل ٌِ َلِفِ ِه ِوِ ُِم ِزِل ِِز
ِ لِ ِوذِاكِِ ِم ِزِل ِز ِ اَلِو ُمزلز
ِ لِ ِزِل ِزِلةِِ ِوِِزِل ِز
ِ ِزِل ِزلِِِي ِزِل ِِز
) Munawwir hal : 579 ) ( Tidak ada I’lalnya )
ُ
ِِبناءِمه ُموز.٣
BINA’ MAHMUZ adalah kalimah isim atau fi’il yang fa’ fi’il / ‘ain fi’il / lam fi’il nya berupa huruf
hamzah.
ْ ُ ُ
ِِمِوِزِِالِفِاِء
بِنِاءِمِه
BINA’ MAHMUZUL FA’ adalah kalimah isim atau fi’il yang fa’ fi’il nya berupa huruf hamzah.
Contoh ( ) أ رم رل
Qiyas isthilahinya :
ْ ْ ُ ُ ْ َ ُ ُْ َ
ِِمئم ٌل2َِِلتِأ ُملِمِأم ٌل
ِ لِأمَلِومِأمَلِفهوِأم ٌلِوذاكِماء ُمو ٌلِاو ُمل
ِ ِأملِيِأم
( Munawwir hal : 39 )
ُ ُ
ِِِأ ِو ِمل
ر ر ر ر ر ر ر ر ر ر ْ ر ر ُ ُ
ر ر
ملِ اصله اؤمل عل وزن افعل قلبت الهمزة الثانية واوا لسكونها وانضمام ما قبلها لنِ ِأ ِو
ُ ر ر ْ ر ر ْر ر ر َ ر ْرر ر
ِي اذالتقتا َف كل رمة رواحدة رو رج رب قبل رها بالجنس رح رركة رما قبل رها ف رص رار ِأ ِو ُِمل الهمز ت
Uumul ( ) أوملaslinya U'mul ( ) أؤملikut wazan Uf'ul ( ) أفعل. Hamzah ( ) ءyang kedua diganti wawu
( ) وkarena berharokat ( ( sukun dan huruf sebelumnya diharokati dommah ) ُ (, sebab ketika
7
2 hamzah berkumpul dalam satu kalimat maka wajib ( harus ) diganti huruf yg sejenis dengan
harokat huruf sebelumnya maka menjadi Uumul ) ( أومل
َي ْ ُ ُ
ِ بناءِمهموزِالِع
BINA’ MAHMUZUL ‘AIN adalah kalimah isim atau fi’il yang ‘ain fi’ilnya berupa huruf hamzah.
Qiyas isthilahinya :
ٌ ِِمِس2 ل َ َ َ ُ ََ َ َ
ِأل ٌِ ِسؤاالِ ومسألةِِفهوِسائ ٌلِوذاكِمسؤو ٌلِِاِسِألَِِلتسألِمِسِِأ
ُ ل
ُِ سألِِيِسِأ
( Munawwir hal : 600 ) ( Tidak ada I’lalnya )
ُ
ِبناءِمه ُموزِالَلم
BINA’ MAHMUZUL LAM kalimah isim atau fi’il yang lam fi’il lnya berupa huruf hamzah. Contoh
ر
( ) ق ررأ
Qiyas isthilahinya :
ٌ ٌ ْ ْ ٌ ً ُ َ ُ َ
ِِمِقرأ2ِقرِأِيِقِرِأِقرِأةِِ ِو ِق ِرآ ِناِفهوِق ِارئِ ِوذاكِمق ُرو ٌءِاقرِأَِلِتقرأِمقرأ
( Munawwir hal : 1101 )
ِ ِبناءِمثال.٤
BINA’ MITSAL adalah kalimah isim atau fi’il yang fa’ fi’ilnya berupa huruf ‘ilat
ِاوِي
ِ بِنِاءِمِثِالِو
BINA’ MITSAL WAWI adalah kalimah isim atau fi’il yang fa’ fi’ilnya berupa huruf ‘ilat wawu ( ( و.
ر ر
Contoh ( ) روعدQiyas isthilahinya :
ٌ ٌ ُ ٌ ُ ً ً ُ
ِ2ِدِمِ ِوعِ ِد
ِ ِالِتِع
ِ ِداِفهوِواعدِوذاكِم ِوع ِو ِدِعِ ِد
ِ ِِوعِ ِدِيِعِ ِدِوعداِعِدِةِِ ِومِ ِوع
ٌ
ِ ِمِيِع
اد
( Munawwir hal : 1568 )
8
ُ
ِيعِد
ر ر َر ر ر ْ ر ر ر ر ْ ر ر ْ ر ُ
سة ف رص رار د اصله ريوعد رعل روزن ريفعل حذفت ال رواو لوقوعها بي فتحة المضارعة والكِ ِيع
ريعد
Ya’idu ( ) ريعدaslinya yau’idu ( ) ريوعدmengikuti wazan yaf’ilu ( ) ريفعل. wawu ( ) وDibuang karena
letaknya diantara fathah mudhoro’ah dan kasroh ( ُ ) maka menjadi Ya’idu ( ) ريعد
ِِعِدِة
ر ر ر ر ْ ا
عِدِةِ اصله وعدا رعل روزن فعل نقلت رح رركة ال رواو ال رما ربعدها لثقل رها رم رع اعتلل فعل رها
ر ا ر ْر ر ْ ر
روحذفت ال رواو روعوضت رعن رها التاء َف الآخر ف رص رار عدة
ر ا ا
‘Idatan ( ) عدةaslinya wi’dan ( ) وعداmengikuti wazan fi’lan ( ( فعلharokat wawu ( ) وdipindah
pada huruf sesudahnya karena beratnya serta fi’ilnya berupa huruf ilat dan wawu ( ) وdibuang
ر ا
serta diganti ta’( ) تdi akhir kalimah maka menjadi ‘idatan ( ) عدة
ِعِد
ر ر ر ر ر ْ ر
عِدِ اصله اوعد رعل روزن افعل حدفت ال رواو ت ربعا لمضارعه ف رص رار اعد ثم حدفت هم رزة
ر ر ْ
ال روصل ل رعدم الحت رياج الي رها ف رص رار عد
‘Id ( ) عدaslinya iu’id ( ) اوعدikut wazan if’il ( ) افعلwawu ( ) وdibuang karena ikut pada
mudhori’nya menjadi I’id ( ) اعدkemudian dibuang hamzah washal karena tidak dibutuhkan ,
maka menjadi ’id ( ) عد
َِلتِعِ ِد
ِ
سة َلتِعِدِ اصله رل رتوعد رعل روزن رل رتفعل حذ رفت ْال رواو لوقوع رها رب َر
ي رفت رحة ْالم رضا رر رعة رو ْالك ر ِ
ر ر ر
ف رص رار لتعد
ر ر ر ر ر ر
La ta’id ( ) لتعدaslinya laa tau’id ( ) لتوعدikut wazan laa taf’il ( ) لتفعلwawu dibuang karena jatuh
ر ر
diantara fathah mudhoroah dan kasroh maka menjadi ( ) لتعد
ٌ
ِاد
ِ ِمِيِع
ر ر ْ ٌ
اد اصله مو رعاد رعل روزن مف رعال قل ربت ال رواو ري ااء لسكون رها روانك رسار رما قبل رها ف رص رار مي رعاد
ِ ِمِيِع
ر
Mi’adun ( ) مي رعادaslinya miu’aadun ( ) موعادikut wazan mif’aalun ( ) مف رعالdiganti wawu menjadi
ya’ ( ) يkarena sukunnya dan harokat huruf sebelumnya maka menjadi mii’aadun ( ) مي رعاد
9
ِاث
بناءِمثالِي ي
BINA’ MITSAL YA I adalah kalimah isim atau fi’il yang fa’ fi’ilnya berupa huruf ‘ilat ya’( ) ي
) ري ر ر
Contoh ) س
Qiyas isthilahinya :
ُ ُ ُ
ٌ ِِمِي2ِس
ِس ٌِ ِسِمِي
ِ َِلتِي ِ ِس ِو ٌِرِاِي
ِ ِس ِ ُ ِاسِ ِوذِاكِِمِي
ٌِ ِساِفِ ِه ِوِي
ِ ِاِومِي
ِس ًِ سِ ِي
ِ ِسِيِي
ِ ِي
( Munawwir hal : 1588 )
BINA’ AJWAF adalah Kalimah isim atau fi’il yang ‘ain fi’ilnya berupa huruf ilat
َ
ِاوِي
ِ ِفِو
ِوِج
ِاءِا
بِن
BINA’ AJWAF WAWI adalah Kalimah isim atau fi’il yang ‘ain fi’ilnya berupa huruf ila wawu ( ) و
ر
Contoh ( ) رصان
Qiyas isthilahinya :
ٌ ٌ ُ ٌ ُ ً ٌ ً ُ ُ
ِ2ِان ِ ُ َِلت
ِ ِصنِِمِص ِ ُ ِن
ِ ِِصن ِ ص ِو
ِ ِنِوذاكِِم
ِ ِنِصونِاِوصيانا وصيانِةِِ ِومِصِ ِاناِفهوِصِائ
ِ ص ِو
ِ ِصانِِي
ٌ
ِ مص و
ن
( Munawwir hal : 805 )
ِصِان
ر ر ر ر ر ْ ر ر
صِانِ اصله رص رون رعل روزن ف رع رل قل ربت ال رواو الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رصان
ر ر
Shona ) ( رصانaslinya sowana ) ( رص رونikut wazan fa’ala diganti wawu ( (وmenjadi alif ( ) اkarena
ر
hidupnya harokat wawu dan fathah keduanya sebelumnya maka menjadi shona ( ) رصان
ُ ُ
ِ ص ِو
ن ِ ِي
ر ر ْ ُ ُ
ن اصله ريصون رعل روزن ريفعل نقلت رح رركة ال رواو ال رما قبل رها لضعف رها رعن ت رحمل
ِ ص ِو
ِ ِي
ر ْ
ال رح رركة روقوته رعلي رها ف رص رار ريصون
10
Yasunu ( ) ريصونaslinya yaswunu ( ) ريصونikut wazan yaf’ulu ( ) ريفعلdiganti harokat wawu pada
huruf sebelumnya karena lemahnya huruf wawu ( ) وdari huruf wawu ( ) وdari menanggung
harokat dan kuatnya atasnya maka menjadi Yasunu ( ) ريصون
ً
ِمِصِ ِانا
ر ر ر ر ر ر ر ر ْ ر ر ر ر ر ر ر را ً
انِاِاصله مصونا عل وزن مفعل نقلت حركة الواو ال ما قبلها لضعفها عن تحمل
ِ ِمِص
ر ر ر ر ْر ر ْ ر ْ
ال رح رركة روقوته رعلي رها ف رص رار رم رصونا ثم قل ربت ال رواو الفا لت رحرك رها َف الصل روانفتاح رما قبل رها الن
ر
ف رص رار رم رصانا
ا
Mashonan ( ) رم رصاناaslinya mashounan ( ) رم رصوناikut wazan maf’alan ( ) رمف رعلdiganti harokat
wawu ( ) وpada huruf sebelumnya karena lemahnya wawu ) (وdengan menanggung harokat
kuat atasnya wawu ) ( وmaka menjadi mashounan رم رصوناkemudian diganti wawu ( ( وmenjadi
alif ) )اkarena hidupnya wawu ) (وpada asalnya dan difathah huruf sebelumnya maka menjadi
mashonan ( ) رم رصانا
ٌ
ِصِائِن
ن اصله رصاون رعل روزن رفاعل قل ربت ْال رواو رهم رز اة لوقوع رها ربع رد الف رزاء ردة رم رع كون رها رع َرٌ
ي ِ ِصِائ
ر ر
اسم فاعل ف رص رار رصائن
ر
Shoinun ( ) رصائنaslinya showinun ( ) رصاونikut wazan fa’ilun ( ) فاعلdiganti wawu ( ) وmenjadi
hamzah ( ) ءkarena tempatnya setelah alif zaidah bersama keadaannya ‘ain isim fail maka
menjadi shoinun () رصائن
ٌ ُ
ِ ص ِو
ن ِ ِم
ر ر ْ ٌ ُ
ن اصله رمصوون رعل روزن رمفعول نقلت رح رركة ال رواو ال رما قبل رها لضعف رها رعن ت رحمل
ِ ص ِو
ِ ِم
ر َ ر ْ ر ر ْال رح رركة روقوته رعلي رها رف رص رار رمصوون ثم حد رفت رواو ر
ي ف رص رار المفعول دفعا للتقا ءالساكن
رمصون
ٌ ُ
Mashunun ( ن ِ ِ ) مaslinya mashuunun ( ) رمصوونikut wazan maf’ulun ( ) رمفعولdipindah harokat
ِ ص ِو
wawu ( ) وkepada huruf sebelumnya karena lemahnya huruf wawu ( ) وmenanggung harokat
kuatnya atasnya wawu ( ) وmaka menjadi mashunun ( ) رمصوونkemudian dibuang wawu maf’ul
karena mencegah bertemunya dua huruf yang mati maka menjadi mashuunun ( ) رمصون
ُِ
ِصن
ُِ
ْ ر ر ْ
رعل روزن افعل نقلت رح رركة ال رواو ال رما قبل رها لضعف رها رعن ت رحمل ال رح رركة صنِ اصله اصون
ر ر ر َ ر ْ ر ر ْ ر ر
ي ف رص رار اصن ثم حدفت هم رزة روقوته رعلي رها ف رص رار اصون ثم حدفت ال رواو دفعا اللتقاء الساكن
ر ر ْ
ال روصل ل رعدم الحت رياج الي رها ف رص رار صن
11
Shun ( ) صنaslinya uswun ( ) اصونikut wazan uf’ul ( ) افعلdipindah harokat wawu ( ) وpada huruf
sebelumnya karena lemahnya wawu ( ) وdaripada menanggung harokat keduanya atas wawu (
) وmaka menjadi ushun ( ) اصنkemudian wawu ( ) وdibuang karena mencegah bertemunya dua
huruf yang mati maka menjadi ushun ( ) اصنkemudian hamzah washal dibuang karena tidak
dibutuhkan maka menjadi shun ( ) صن
نِ ُ َِلِت
ِص ِ
ِ ُ َِلِت
ر ر ْ ر ر ر ر
صنِ اصله لتصون رعل روزن ل تفعل نقلت رح رركة ال رواو ال رما قبل رها لضعف رها رعن ت رحمل ِ
ر ر ر َ ر ْ ر ر ْ ر ر ر ر ْ
ي ف رص رار ل تصن ال رح رركة روقوته رعلي رها ف رص رار ل تصون ثم حذفت ال رواو دفعا اللتقاء الساكن
ر ر ر ر ر ر
La tashun ( ) لتصنaslinya laa taswun ( ) لتصونikut wazan laa taf’ul ( ) ل تفعلharokat wawu ( ) و
dipindah pada huruf sebelumnya karena lemahnya wawu ) (وdaripada menanggung harokat
ر ر
dari kuatnya huruf maka menjadi laa tashuuun ( ) ل تصونkemudian wawu ) (وdibuang ya’() ي
ر ر
karena mencegah bertemunya dua huruf yang mati maka menjadi laa tashun ( ) ل تصن
ٌ
ِان
ِ ِمِص
ر ر ْ ٌ
انِاصله رمص رون رعل روزن رمف رعل نقلت رح رركة ال رواو ال رما قبل رها لضعف رها رعن ت رحمل
ِ ِمِص
ر ر ر ْر ر ْ ر ْ
ال رح رركة روق روته رعلي رها ف رص رار رم رصون ثم قل ربت ال رواو الفا لت رحرك رها َف الصل روانفتاح رما قبل رها اآلن
ر
ف رص رار رم رصان
Mashonun ( ) رم رصانaslinya maswanun ( ) رمص رونikut wazan maf’alun ( ) رمف رعلharokat wawu ( ) و
dipindah kepada huruf sebelumnya karena lemahnya harokat wawu ( ) وdaripada dari kuatnya
menanggung harokat huruf sebelumnya maka menjadi mashounun ( ) رم رصونkemudian diganti
wawu ( ) وmenjadi alif ) ( اkarena hidupnya wawu ) ( وpada asalnya dan difatha huruf
sebelumnya maka menjadi mashonun ( ) رم رصان
َ
ِفِياث
ي بناءِاجو
BINA’ AJWAF YA I adalah Kalimah isim atau fi’il yang ‘ain fi’ilnya berupa huruf ilat ya’ ) ) ي
ر
Contoh ()س رار
Qiyas isthilahinya :
ر ر ر ر ا ر
مس ري٢رس رار ريسي رسيا رو رمس رية فه رو رسائر روذاك رمسي ش ل تس رمسي
ِ س
ار
ر ر ر ر ْ ر
سارِ اصله رس ر ري رعل روزن ف رع رل قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رس رار
ر
Saaro) ( رس رارaslinya sayaro ) ( رس ر ريmengikuti wazan fa'ala ف رع رل, Ya' ( )يdiganti alif ( )اkarena ya' ()ي
berharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka menjadi Saaro ( ) رسار
12
ِيس ُي
ْ ر ْ
ِ ُ يس
ر
ي اصله ريسي رعل روزن ريفعل نقلت رح رركة ال رياء ال رما قبل رها لضعف رها رعن ت رحمل ال رح رركة
ر
روق روته رعلي رها ف رص رار ريسي
Yasiiru ريسيaslinya Yasyiru ( ) ريسيmengikuti wazan yaf'ilu ( ) ريفعل, Harokat huruf ya' ()ي
dipindah pada huruf sebelumnya karna lemahnya ya' ( )يuntuk menyandang harokat dan
kuatnya huruf sebelumnya untuk menyandang harokat maka menjadi Yasiiru ( ) ريسي.
مسيِة
ر ر ْ ا ا
مسيةِ اصله رمس ر رية رعل روزن رمف رعلة نقلت رح رركة ال رياء ال رما قبل رها لضعف رها رعن ت رحمل
ا ْ َ ْ ر ر ا ر ْ
سة لتسل رم ال رياء فصار رمس رية ال رح رركة روق روته رعلي رها ف رص رار رم رس رية ثم حركت السي بالك
ا ا ا
Masiirotan ( ) رمس ريةaslinya Masyarotan ( ) رمس ر ريةmengikuti wazan Maf'alatan ( ) رمف رعلة, Harokat
huruf ya' ( )يdipindah pada huruf sebelumnya karna lemahnya ya' ( )يuntuk menyandang
ا
harokat dan kuatnya huruf sebelumnya untuk menyandang harokat maka jadinya ( م رس رية,) ر
kemudian Sin ( )سdiharokati kasroh untuk menyelamatkan ya' ( )يmaka menjadi Masiirotan (
ا
مس رية.) ر
ِسائ ٌر
ر اصله رساير رعل روزن رفاعل قل ربت ْال رياء رهم رز اة لوقوع رها ربع رد الف رزاء ردة رم رع كون رها رع َر
ي ِ ٌ سائ
ر ر
اسم فاعل ف رص رار رسائر
ر
Saairun ( ) رسائرaslinya Saayirun ( ) رسايرmengikuti wazan Faa'ilun( ) فاعل, Ya' ( )يdiganti hamzah
( )ءkarena ya' ( )يjatuh setelah alif ( )اtambahan dan ya' ( )يberposisi menjadi 'ain ( )عfi'ilnya
isim fa'il maka menjadi Saairun ( ) رسائر.
ِمس ٌي
ر ْ
ِ ٌ مس
ر
ي اصله رمسيور رعل روزن رمفعول نقلت رح رركة ال رياء ال رما قبل رها لضعف رها رعن ت رحمل
َ المفعول ردفعا ال ْلت رقاء الساك رن
ي فصار رمسي ْال رح رركة روق روته رعلي رها فصار رمسيور ثم حد رفت رواو ر
ْ َ ْ ر ر
سة لتسل رم ال رياء فصار رمسي ثم حركت السي بالك
Masiirun رمسيaslinya Masyuurun رمسيورmengikuti wazan Maf'uulun مفعول, رHarokat huruf ya' ()ي
dipindah pada huruf sebelumnya karna lemahnya ya' ( )يuntuk menyandang harokat dan
kuatnya huruf sebelumnya untuk menyandang harokat maka jadinya Masuiurun مسيور, رkemudian
wawu ( )وisim maf'ul dibuang untuk mencegah bertemunya dua huruf yang mati maka jadinya
Masuirun مسيور, رkemudian Sin ( )سdiharokati kasroh untuk menyelamatkan ya' ( )يmaka menjadi
Masiirun مسي.ر
13
ِس
ْ ر ر ْ
سِ اصله إسي رعل روزن افعل نقلت رح رركة ال رياء ال رما قبل رها لضعف رها رعن ت رحمل ال رح رركة
ر ر ر َ ر ْ ر ْ ر ر
ي ف رص رار إش ثم حدفت هم رزة روق روته عليها فصار إسي ثم حدفت ال رياء دفعا اللتقاء الساكن
ر ر ْ
ال روصل ل رعدم الحت رياج رعلي رها فصار ش
Sir ( ) شaslinya Isyir ( ) إسيmengikuti wazan If'il ( ) افعل, Harokat huruf ya' ( )يdipindah pada
huruf sebelumnya karna lemahnya ya' ( )يuntuk menyandang harokat dan kuatnya huruf
sebelumnya untuk menyandang harokat maka jadinya Isiir ( ) إسي, kemudian ya' ( )يdibuang
untuk mencegah bertemunya dua huruf yang mati maka jadinya Isir إش, kemudian hamzah wasol
dibuang karena sudah tidak dibutuhkan maka menjadi Sir ( ش. )
ُ َلِت
ِس
ر ر ْ ر ر ر ر
َلِتسِاصله ل تسي رعل روزن ل تفعل نقلت رح رركة ال رياء ال رما قبل رها لضعف رها رعن ت رحمل
ر ر ر َ ر ْ ر ْ ر ر ر ر ر ْ
ي ف رص رار ل تس ال رح رركة روق روته رعلي رها ف رص رار ل تسي ثم حدفت ال رياء دفعا اللتقاء الساكن.
ر ر ر ر ر ر
Laa Tasir ل تسaslinya Laa Tasyir ل تسيmengikuti wazan Laa Taf'il ل تفعل, Harokat huruf ya' ()ي
dipindah pada huruf sebelumnya karna lemahnya ya' ( )يuntuk menyandang harokat dan
ر ر
kuatnya huruf sebelumnya untuk menyandang harokat maka jadinya Laa Tasiir ل تسي, kemudian
ر ر
ya' ( )يdibuang untuk mencegah bertemunya dua huruf yang mati maka menjadi Laa Tasir ل تس.
ِمس ٌي
ْ ر ْ
ِ ٌ مس
ر
ي اصله رمسي رعل روزن رمفعل نقلت رح رركة ال رياء ال رما قبل رها لضعف رها رعن ت رحمل ال رح رركة
ر
روق روته رعلي رها ف رص رار رمسي
Masiirun رمسيaslinya Masyiirun رمسيmengikuti wazan maf'ilun مفعل, رHarokat huruf ya' ()ي
dipindah pada huruf sebelumnya karna lemahnya ya' ( )يuntuk menyandang harokat dan
kuatnya huruf sebelumnya untuk menyandang harokat maka menjadi Masiirun مسي.ر
ِِبناءِناقص.٦
BINA’ NAQISH adalah kalimah isim atau fi’il yang lam fi’ilnya berupa huruf ilat
ِاوِي
ِ ِبِنِاءِنِاقِصِو
BINA’ NAQISH WAWI adalah kalimah isim atau fi’il yang lam fi’ilnya berupa huruf ilat wawu () و.
14
Qiyas istilahinya:
ُ ُ ُ ُ ُ ُ
غِ ِزِاِيغزوِغز ًوِاِوغزاوةِِومغزىِفهوِغ ٍازِوذاكِِمغزوِاغزَِلتغزِمغزىِ2مغزى
) ( Munawwir hal : 1005
غِ ِزا
ر ر ر ر ْ ر ر
اصله غ رز رو رعل روزن ف رع رل قل ربت ال رواوالفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار غزِا غِ ِزا
ر ر ر
) ا ( ) menjadi alifو ( ) diganti wawuف رع رل ( ) ikut wazan fa’alaغ رز رو ( ) aslinya ghozawaغ رزا ( Ghoza
ر
) غ رزا ( ) sebelumnya maka menjadi ghozaو ( karena hidupnya harokat wawu dan fathah
ُ
يغزوِ
ُ ر ر ْ ر ُ
يغزوِ اصله ريغزو رعل روزن ريفعل اسكنت ال رواو الستثقال الض رمة رعلي رها ف رص رارِيغ ِزو
) و ( ) disukun harokat wawuريفعل ( ) ikut wazan yaf’uluريغزو ( ) aslinya yaghzuwuريغزو ( Yaghzuu
) ريغزو ( ) maka menjadi yaghzuو ( karena beratnya dhommah atasnya wawu
مغزى
ر ا ْ ا
مغزى اصله رمغ رزوا رعل روزن رمف رعل قل ربت ال رواو ريا اء لوقوع رها رراب رعة رولم ريكن رماقبل رها رمضموما
ر ر ر ر ر ر ر ْ ر
ف رصا رر رمغ رزيا ثم قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رمغ رزان ث رم حذفت اللف دفعا
ر َ ر ْ ر
ي ف رص رارِمغزى اللتقاء السكن
ا
) diganti hurufرمف رعل ( ) ikut wazan maf’alanرمغ رزوا ( ) aslinya maghzawanرو رمغ ازى ( Wa maghzan
) ي ( ’ ) menjadi yaو ( wawu
غ ٍازِ
ر ر ر ر ر ْ ر ر
سة ف رص رار غازي ثم اسكنت از اصله غازو رعل روزن فاعل قل ربت ال رواو ري ااء لوقوع رها ربعد ك غ ٍِ
ر ْ ْ ر ر ر ر
الضمة رعلي رها ف رص رار غازي ( غازين ) ثم حذفت ال رياء ردفعا اللتقاء الساك رن َ ر ر ْال ر
ي ٍ ال ق ث ت سال اء ي
ر
ف رص رارِغ ٍِ
از
ر ر ر
( ’ ) menjadi yaو ( ) diganti wawuفاعل ( ) ikut wazan fa’ilunغازو ( ) aslinya ghaziwunغاز ( Ghazin
ر
) kemudianغازي ( ) setelah kasroh maka menjadi ghoziyunو ( ) karena tempatnya wawuي
) maka menjadi kemudian dibuangي ( ’ ) karena beratnya dhommah di atas yaي ( disukunkan ya
ر
) غ ٍاز ( ( karena mencegah bertemunya dua huruf yang mati maka menjadi ghozinي) ’ya
15
ُ
مغزوِ
ر ر ْ ْ ُ
مغزوِ اصله رمغزوو رعل روزن رمفعول ادغ رمت ال رواو الو رل َ ِف الثن رية للم رجان رسة ف رص رار رمغزو
) diidghomkanرمفعول ( ) ikut wazan maf’ulunرمغزوو ( ) aslinya maghzuuwunرمغزو ( Maghzuwun
(yang kedua karena sejenis maka menjadi maghzuwunو ( ) yang pertama pada wawuو ( wawu
) رمغزو (
ُ ُ
زِ
اغ ِ
ر ْ ر ْ ر ُ ُ
زِاصله اغزو رعل روزن افعل حذفت ال رواو لبنائه رعل رحذف رحرف العلة ف رص رار اغز
اغ ِ
) dibuang karenaو ( ) wawuافعل ( ) ikut wazan uf’ulاغزو ( ) aslinya ughzuuاغز ( Ughzu
) اغز ( mabninya hadzfu harfi ilat maka menjadi ughzu
ُ
َلِتغزِ
ِ
ر ر ر ر ا ْ ز اصله رل رتغزو رعل روزن رل رتفعل حذ رفت ر ُ
الواو رعل رمة لل رجزم ف رص رار لتغز َلِتغ ِ
ِ
ر ر ر ر
) wawu dibuang karena menjadiلتفعل ( ) aslinya laa taghzuu ikut wazan laa taf’ulلتغز ( Laa taghzu
ر ر
) لتغز ( tandanya I’rob jazm maka menjadi laa taghzu
مغزى
ر ا ْ
مغزى اصله رمغ رزو رعل روزن رمف رعل قل ربت ال رواو ري ااء لوقوع رها رراب رعة رولم ريكن رماقبل رها رمضموما
ر ر ر ر ر ر ر ْ ر
ف رص رار رمغ رزي ثم قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رمغ رزان ثم حذفت اللف دفعا
ر َ ر ْ ر
ي ف رص رار رمغ ازى اللتقاء الساكن
) ي ( ’ ) wawu’ diganti yaرمف رعل ( ) ikut wazan maf’alunرمغ رزو ( ) aslinya maghzawunرمغ ازى ( Maghzan
karena jatuhnya nomor empat dan huruf sebelumnya tidak ada yang di dhommah maka menjadi
) berharokat dan hurufي (’ ) diaganti alif karena yaي ( ’ ) kemudian yaرمغ رزي ( maghzayyun
) kemudian alif dibuang untuk mencegahرمغ رزان ( sebelumnya difathah maka menjadi maghzaan
) رمغ ازى ( bertemunya dua huruf yang mati maka menjadi maghzan
مغزى
ر ا ْ
مغزى اصله مغ رزو رعل روزن مف رعل قل ربت ال رواو ري ااء لوقوع رها رراب رعة رولم ريكن رماقبل رها رمضموما
ر ر ر ر ر ر ر ْ ر
ف رص رار مغ رزي ثم قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار مغ رزان ثم حذفت اللف دفعا
ر َ ر ْ ر
ي ف رص رار مغ ازى للتقاء الساكن
16
Mighzan ( ) مغ ازىaslinya mighzawun ( ) مغ رزوikut wazan mif'alun ( ) مف رعلwawu diganti ya' ( ) ي
Karen jatuh nomor empat dan huruf sebelumnya tidak ada yg di dhommah Kaka menjadi
mighzayun ( ) مغ رزيkemudian ya' ( ) يdiganti Alif karena ya' berharokat dan huruf sebelumnya
diharokati Fathah maka menjadi mighzaan ( ) مغ رزانkemudian Alif dibuang untuk mencegah
bertemu nya dia huruf yang mati maka menjadi mighzaan ( ) مغ ازى
ِاث
بناءِناقصِي ي
BINA’ NAQISH YA I adalah kalimah isim atau fi’il yang lam fi’ilnya berupa huruf ilat ya’.
ِ ر
م
ر ر ر ر ْ ر
م رعل روزن ف رع رل قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رر رم
رمِ اصله رر ر ر
ِ
) رر ر رikuti wazan fa'ala ( ) رف رع رل,Ya' ( ) يdiganti alif ( ) اkarena ya' ( ي
Romaa ( ) رر رمaslinya romaya ( مِ
) berharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka menjadi romaya ( ) رر رم
ِ ير
م
ر ر ْ ر
يرمِ اصله رير ِم رعل روزن ريفعل اسكنت ال رياء الستثقال الض رمة رعلي رها ف رص رار ريرم
Yarmii ( ) ريرمasalnya Yarmiyu ( ) رير ِمikut wazan Yaf'ilu ( ) ريفعل,Ya' ( ) يdisukun karena beratnya
ya' ( ) يmenyandang harokat dhommah maka menjadi Yarmii ( ) ريرم
ِ مر
م
ر ر ر ر ْ ا
مرمِ اصله رمر رميا رعل روزن رمف رعل قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رمرما ثم
ر َ ر ْ ر ر ر ر
ي ف رص رار رمر ام حدفت اللف دفعا اللتقاء الساكن
ا
Marman ( ) رمر امasalnya Marmayan ( ) رمر رمياikut wazan Maf'alan ( ) رمف رعل,Ya' ( ) يdiganti alif ( ) ا
karena ya' ( ) يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka menjadi Marmaann (
) رمرما, kemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati maka menjadi
Marman ( ) رمر ام
ِرام
ام ( ررام َ ِن ) ثمررامِ اصله ررام رعل روزن رفاعل اسك رنت ْال رياء الستث رقال الض رمة رعلي رها رف رص رار ر
ِ ِ
الساكني فصار ررام
َ حذفت الياء دفعا اللتقاء
17
ر
Roomin ( ) ررامasalnya Roomiyun ( ام ر
ِ ) رikut wazan Faa'ilun ( ) فاعل,Ya' ( ) يdisukun karena beratnya
ya' ( ) يmenyandang harokat dhommah maka jadinya Roomiin ( ام ر
ِ ) ر, kemudian Ya' ( ) يdibuang
untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati maka menjadi Roomin ( ) ررام.
ِمر يم
ر ر ْ
م اصله رمرموي رعل روزن رمفعول قل ربت ال رواو رياء الجت رماعه رما َف كلمة رواحدة روسبقت ِ مر ي
ر ر ْ ْ ر ر
احداه رما بالسكون ف رص رار رمرم ِن ثم ادغ رمت ال رياء الول َف الثن رية للم رجان رسة ف رص رار رمر ِم ثم
ْ ر ْ ر ر ْ
سة لتسل رم ال رياء ف رص رار رمر ِم حركت الميم بالك
Marmiyyun ( ) رمر ِمaslinya Marmuuyun ( ) رمرمويikut wazan Maf'uulun ( ) رمفعولWawu diganti Ya'
karna keduanya berkumpul dalam satu kalimat dan huruf yang pertama di sukun maka jadinya
Marmuyyun ( ) رمرم ِنkemudian Ya' pertama di idghomkan pada ya' yang kedua karena sejenis
maka jadinya Marmuyyun ( ) رمر ِم, kemudian Wawu di kasroh untuk menyelamatkan ya' maka
menjadi Marmiyyun ( ) رمر ِم
ِاِرم
ر ْ ر ْ ر
اِرمِ اصله ار ِم رعل روزن افعل حذفت ال رياء لبنائه رعل رحذف رحرف العلة ف رص رار ارم
Irmi ) ( ارمasalnya Irmii ( ) ار ِمikut wazan If'il ( ) افعلYa' dibuang karna mabni hadfu harfil illat
maka menjadi Irmi ( ارم. )
َِلِترم
ر ر ر ْ ر ا ْ ر ر ر ر ر
َلِترمِاصله ل تر ِم رعل روزن ل تفعل حذفت ال رياء رعل رمة لل رجزم ف رص رار ل ترم
ر ر ر ر ر ر
Laa Tarmi ( ) ل ترمasalnya Laa Tarmii ( ) ل تر ِمikut wazan Laa Taf'il ( ) ل تفعل, Ya' dibuang sebagai
ر ر
tanda i'rob jazm maka menjadi Laa Tarmi ( ) ل ترم
ِمرم
ر ر ر ر ْ
مرمِ اصله رمر ر ِم رعل روزن رمف رعل قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رمرماا ثم
ر َ ر ْ ر ر ر ر
ي ف رص رار رمر ام حدفت اللف دفعا اللتقاء الساكن
Marman ( ) رمر امasalnya Marmayun ( ) رمر ر ِمikut wazan Maf'alun ( ) رمف رعل,Ya' ( ) يdiganti alif ( ) ا
karena ya' ( ) يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Marmaan
() رمرما, kemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati maka menjadi
Marman ( ) رمر ام
18
ِمرم
ر ر ر ر ْ
مرمِ اصله مر ر ِم رعل روزن مف رعل قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار مرماا ثم
ر َ ر ْ ر ر ر ر
ي ف رص رار مر ام حدفت اللف دفعا اللتقاء الساكن.
Mirman ( ) مر امaslilnya Mirmayun ( ) مر ر ِمikut wazan Mif'alun ( ) مف رعل,Ya' ( ) يdiganti alif ( ) ا
karena ya' ( ) يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Mirmaan ()مرما,
kemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati maka menjadi Mirman
() مر ام
َ
ِ ِِبناءِلفيف.٧
BINA’ LAFIF adalah kalimah isim atau fi’il yang fa’ fi’il dan lam fi’ilnya berupa huruf ilat / ‘ain fi’il
dan lam fi’ilnya berupa huruf Ilat.
َ
ِبِنِاءِلِفِيِفِمِف ُِرِوِق
BINA’ LAFIF MAFRUQ adalah kalimah isim atau fi’il yang fa’ fi’il dan lam fi’ilnya berupa huruf
‘ilat.
ر ر
Contoh ) ( وفQiyas istilahinya:
ُ
ِِميق2ِقِقَِلتقِموق ِ ِوقِ ًِي
ٌِ اِو ِِوقِايِةِِ ِومِوِقِِفِ ِه ِوِ ِواقِِ ِوذِاكِِمِوِ ي ِ ِوِقِِيِق
( Munawwir hal : 1577 )
ِ و
ق
ر ر ر ر ر ْ ر وِقِ اصله رو ر ر
ف رعل روزن ف رع رل قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار روف ِ
ر ر
Waqo ) ( روفaslinya waqoya ikut wazan fa’ala ) ( ف رع رلya’ ) ( يdiganti alif karena ya’ ) ( ي
ر
berharokat dan huruf sebelumnya difathah maka menjadi waqo ( ) روف
ِ ي
ق
ر ر َر ر ر ْ ر ر ر ر ْ ر ر ْ ر
سة ف رص رار ريق يِقِ اصله ريو ِف رعل روزن ريفعل خذفت ال رواو لوقوعها بي فتحة المضارعة والك
ر ر ْ ر
ثم اسكنت ال رواو الستثقال الض رمة رعلي رها ف رص رارِ ريق
Yaqi ( ) ريقaslinya yauqiyu ( ) ريو ِفikut wazan yaf'ilu ( ) ريفعلwawu ( ) وdibuang karena jatuh
diantara fathahnya huruf mudhoroah dan kasroh maka menjadi yaqi ( ) ريق
19
ِموق
ر ر ر ر ْ ا ر
مِوِقِ اصله رموقيا رعل روزن رمف رعل قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار
ا ر َ ر ْ ر ر ر ر ر
ي ف رص رار رموف رموقان ثم حذفت اللف دفعا اللتقاء الساكن
ا ر ا
Mauqon ( ) رموفaslinya mauqoyan ( ) رموقياikut wazan maf'alan ( ) رمف رعلya' diganti Alif karena ya'
ر
) )يberharokat dan huruf sebelumnya difathah maka menjadi mauqoon ) ( رموقان. Kemudian alif
ا
dibuang untuk mencegah bertemu nya dua huruf yang mati maka menjadi mauqon ) ) رموف
ِواق
َ واقِ اصله رواف رعل روزن رفاعل اسك رنت ْال رياء الستث رقال الض رمة رعلي رها رف رص رارِ رواق
ي ِ
ِ
ر َ ر ْ ر ْ ر ر
ي ف رص رار رواق ثم حذفت ال رياء دفعا اللتقاء الساكن
Waqin ( ) رواقaslinya waqiyun ( اف ر
ِ ) وikut wazan fa'ilun ya disukun karena beratnya menyandang
dhommah maka menjadi waaqiin ( ي َ ) رواقKemudian ya'dibuang untuk mencegah bertemu nya
dua huruf yang mati maka menjadi waqiin ( ) رواق
ِق ٌ مو
ي
ر ر ْ
ق اصله رموقوي رعل روزن رمفعول قل ربت ال رواو ري ااء الجت رماعه رما َ ِف كل رمة رواحدة روسبقتٌِ مِوِ ي
ر ر ْ ْ ر ر
احده رما بالسكون ف رص رار رموق ِن ثم ادغ رمت ال رياء الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار رمو ِف ثم
ْ ر ْ ر ر ْر
سة لتسل رم ال رياء ف رص رار رمو ِف حركة القاف بالك
Mauqiyun ) ( رمو ِفaslinya mauquuyun ( ) رموقويikut wazan maf'uulun ( ) رمفعولwawu diganti ya'
( ) يKarena berkumpul dalam satu kalimat dan yang pertama diharokati sukun ) ( maka
ر
menjadi mauquiyun موق ِنkemudian ya' yang pertama diidghomkan kepada ya' yang kedua
karena sejenis maka menjadi mauquyyun ) ( رموق ِنkemudian qof diharokati kasroh untuk
menyelamatkan ya' ( ) يmaka menjadi mauqiyun ( ) رمو ِف
ِق
ر ْ ر ر ر ر ْ ر
قِ اصله او ِف رعل روزن افعل حذفت ال رواو ت ربعا لمضارعه ف رصار ا ِف ثم حذفت ال رياء لبنائه
ر ر ْ ر ر ر ْ
رعل رحذف رحرف العلة ف رص رار اق ثم حذفت هم رزة ال روصل ل رعدم الحت رياج الي رها ف رص رار ق
Qi ( ) قAslinya iwqi ( ) او ِفikut wazan if'il ( ) افعلwawu ( ( وdibuang karena mengikuti pada fi'il
mudhori'nya maka menjadi iqii ) ( ا ِفkemudian ya' ( ) يdibuang karena mabninya hadzfu harfi
ilat maka menjadi iqi ( ) اقkemudian hamzah washol dibuang karena tidak dibutuhkan maka
menjadi qi ( ) ق
20
َِِلِتق
ر ر ر ر ر َ ر ر ْ ر ر ر ر ْ ر ر ْ ر ر ر
سة ف رص رار ل ت ِق حذفت َلِتِقِِاصله ل تو ِف حذفت ال رواو لوقوعها بي فتحة المضارعة والك ِ
ر ر ر ْ رر ا ْ
ال رياء رعلمة لل رجزم ف رص رار ل تق
ر ر ر ر
La Taqi ( ) ل تقaslinya laa tauqii ( ) ل تو ِفwawu ( ( وdibuang karena jatuhnya diantara fathahnya
ر ر
huruf mudhoroah dan kasroh maka menjadi laa taqii ) ( ل ت ِقkemudian ya' dibuang karena
ر ر
menjadi alamat nya i'rob jazm maka menjadi laa taqi ) ( ل تق
ِموق
ر ر ر ر ر ْ ر
موقِ اصله رمو ِف رعل روزن رمف رعل قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رموقان ثم
ي فصار موف َ حذفت االلف دفعا ال ْلت رقاء الساك رن
ا ر
Mauqoon ) ( رموفaslinya mauqoyun ) ( رمو ِفikut wazan maf'alun ( ) رمف رعلya' ( ( يdiganti Alif karena
ر
ya' berharokat dan huruf sebelumnya difathah maka menjadi mauqoon ) ( رموقانkemudian alif
ا
dibuang untuk mencegah bertemu nya dua huruf yang mati maka menjadi mauqon ) ( رموف
ِميق
ر ر ر ر ر مِيِقِ اصله رموف رعل روزن مف رعل قل ربت ر
الياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار ميقان ثم ِ
َ حذ رفت راللف ردفعا للتقاء الساكن
ي رف رص رار ميقان ثم قل ربت ْال رواو ري ااء لسكون رها روانك رسار رما رقبلهار ر ر ْ
ا ر
ف رص رار ميق
ا
Miiqon ) ( ميقaslinya mawqiyun ) ( رمو ِفikut wazan mif'alun ) ( مف رعلya' diganti Alif karena
ya'berharokat dan huruf sebelumnya difathah maka menjadi miiqoo ) ( ميقانkemudian alif di
ر
buang untuk mencegah bertemu nya dua huruf yang mati maka menjadi miiqoon ( ) ميقان
kemudian wawu diganti ya' karena wawu disukun dan huruf sebelumnya diharokati kasroh maka
ا
menjadi miiqon ( ) ميق
َ
بِنِاءِلِفِيِفِمِق ُِرِون
BINA’ LAFIF MAQRUN adalah kalimah isim atau fi’il yang a’in fi’il dan lam fi’ilnya berupa huruf
ilat
ر
Contoh ( ) ش روىQiyas isthilahinya :
ٌ ُ
ِ ِمشوى2ِشوِيش ِوىِشياِومشوىِفهوِش ٍاوِوذاكِمش ِو ٌيٌِاش ِوَِلِتش ِوِمشوى
21
شوى
ر ر ر ر ر ْ ر ر
شوى اصله ش رو رى رعل روزن ف رع رل قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار ش روى
ر ر ر
Syawaa ( ) ش روىaslinya Syawaya ( ) ش رو ريmengikuti wazan fa'ala ( ) ف رع رلYa' ( ) يdiganti alif ( ) ا
ر
karena ya' ( ) يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka menjadi Syawaa ()ش روى
يش ِوى
ر ر ر يشوى اصله ريشوي رعل روزن ريفعل اسك رنت ر
الياء الستثقال الضمة رعلي رها ف رص رار ريشوى ِ
Yasywi ( ) ريشوىaslinya yasywiyu ( ) ريشويikut wazan yaf'ilu ( ) ريفعلya’ ( ) يdisukun karena
beratnya ya' ) ) يmenyandang harokat dhommah maka menjadi yasywi ) ) ريشوى
ش ٍّيا
ُّ َ َ ِاالو ََلِالجل
ُ ُ ُ َ َ ُ ُ َ ٍّ
ِِِسطِاَلدغامِفصارِمددتاِثم شيِاِاصلهِمددتاِعَلِوزنِفعلتاِاسكنتِالدال
ر
الواو ري ااء الجت رماعه رما َف كل رمة رواحدة
ر ر ر ا
ل قل ربت ر ر ٍّ ُ ُادغمتِالد
الِشيا اصله شويا عل وزن فع
ر ر ر ْ ر روسب رقت اح رداه رما بالسكون رف رص رار رشييا اثم ادغ رمت ر
الياء الول َف الثان رية للم رجان رسة ف رصا رر ش ٍّيا
ر ر ر ا
Syayyan ( ) ش ٍّياaslinya syauyan ( ) شوياikut wazan fa'lan ( ) فعلwawu ( ) وya' ( ) يdiganti Karena
ر
berkumpul dalam satu kalimat dan salah satu nya disukun maka menjadi syayyan ( ) شييا
kemudian ya' ( ) يyang pertama diidghomkan kepada ya' ) ( يyang kedua karena sejenis maka
ر
menjadi syayyan ) ) ش ٍّيا
مشوى
ر ر ر ر ْ ا
مشوى أصله رمش رويا رعل روزن رمف رعل قل ربت ال رياء الفا لت رحرك ره راوانفتاح رماقبل رهاف رص رار مشواى
ا ر ر ر ر َ ر ْ ر ر ر ر
ثم حذفت اللف دفعا اللتقاء الساكني فصار مشوى
ا
Masywan ( ) مش اوىaslinya masywayan ( ) رمش روياikut wazan maf'alan ( ) رمف رعلya' ( ) يdiganti Alif
karena ya' ( ) يberharokat dan huruf sebelumnya difathah maka menjadi masywaan مشواى
kemudian alif di buang untuk mencegah bertemunya dua huruf yang mati maka menjadi
masywan ( ) مش اوى
ِشِ ٍاو
ر ر ر ْ ر ر ر
اصله شاوي رعل روزن فاعل اسكنت ا رلياء الستثقال الضمة رعلي رها ف رص رار ش ٍاوى ثم ٍِ ِش
او
ر ر َ ر ْ ر ر ْ ر
ي ف رص رار ش ٍاو حذفت ا رلياء دفعا اللتقاءالساكن
ر ر ر
Syawin ( ) ش ٍاوaslinya syawiyun ( ) شاويikut wazan faa'ilun ( ) فاعلya' ( ) يdisukun karena
beratnya ya' ( ) يmenyandang harokat dhommah maka menjadi syaawiin kemudian ya' ( ) ي
ر
dibuang untuk mencegah bertemu nya dua huruf yang mati maka menjadi syawin ( ) ش ٍاو
22
ِمش ِِو ٌي
ٌِ مش ِِو
ر ر ْ
ال رواو ري ااء الجت رماعه رما َف كل رمة رواحدة روسبقت
ي اصله رمشووي رعل روزن رمفعول قل ربت
ر ر ْ ر ْ ْ ر ر
احداه رما با السكون ف رص رار رمشو ِ ِي ثم ادغ رمت ال رياء الول َ ِف الثن رية للم رجان رسة ف رص رار رمشوي ثم
ْ ر ر ر ر ر ْ
الياء ف رص رار رمشوي حركت ال رواو بالكسة لتسلم
Masywiyun ( ) رمشويaslinya masywuuyun ( ) رمشوويikut wazan maf'ulun ( ) رمفعولwawu diganti
ya' ( ) يkarena berkumpul dalam satu kalimat dan yang pertama diharokati sukun maka menjadi
masywuyyun ( ) رمشو ِ ِيkemudian ya' ( ) يyang pertama diidghomkan kepada ya' ( ) يyang kedua
karena sejenis maka menjadi masywiyyun ( ) رمشوي
ِاِشِ ِو
ر ْ ر ْ ر
اصله اشوى رعل روزن افعل حذفت ال رياء لبنائه رعل رحذف رحرف العلة ف رص رار اشو اِشِ ِِو
Isywi ( ) اشوaslinya isywii ( ) اشوىikut wazan if'il ( ) افعلya' dibuang karena mabninya hadzfi harfi
ilat maka menjadi isywi ( ) اشو
ِو
ِِ ِالِتِش
ِ
ْ ْ ُ َ ُ ُ َ
ِو ِاصلهَِلِتش ِويِعَلِوزنَِلتفعلِحذفتِالي ُاءِعَلمةِللجزمِفصارَِلِتش ِو
ِِ ِالِتِش
ِ
ر ر
ر ر ر ر ر
Laa Tasywi ( ) ل تشوaslinya Laa Tasywii ( ) ل تشويikut wazan Laa Taf'il ( ) لتفعل, Ya' ( ) ي
ر ر ر
dibuang karena menjadi alamat i'rob jazm maka menjadi ( ) ل تشو
مِشوى
ر ر ر ر ْ
مِشوى اصله رمش روي رعل روزن رمف رعل قل ربت ال رياء الفا لت رحرك ره راوانفتاح رما قبل رهاف رص رار رمشواى
ر َ ر ْ ر ر ر ر
ي ف رص رار رمش اوى ثم حذفت اللف دفعا اللتقاء الساكن
Masywan ( ) رمش اوىaslinya Masywayun ( ) رمش رويikut wazan Maf'alun ( ) رمف رعل, ya' ( ) يdiganti alif
karna ya' ( ) يberharokat dan huruf sebelumnya di fathah maka menjadi masywaan ( ) رمشواى
kemudian alif dibuang untuk mencegah bertemunya dua huruf yg mati maka menjadi masywan
( ) رمش اوى
مِشوى
ر ر ر ر ْ
مِشوى اصله مش روي رعل روزن مف رعل قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار
ر َ ر ْ ر ر ر ر
ي ف رص رار مش اوى مشواى ثم حذفت اللف دفعا اللتقاء الساكن
Misywan ( ) مش اوىaslinya misywayun ( ) مش رويikut wazan mif'alun ( ) مف رعلYa' ( ) يdiganti alif
karna ya' ( ) يberharokat dan huruf sebelumnya difathah maka menjadi Misywaan ( ) مش روي
kemudian alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yg mati maka menjadi Misywan (
) مش اوى
23
QIYASH LUGHOWI
ُ ُ ُ
ِ ِقياسِلغ ِوىِبناءِمضاعفِثَل ي.١
ِث
ِم
د
ر ر ر ر ر ر ر ر ر
لجل شط الدغام ف رصا رر رمدد ث رم مدِ اصله رمدد رعل روزن ف رع رل اسكنت الدال الول
ر ر ْ
ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار رمد
ر ر ر
Madda ( ) رمدaslinya madada ( ) رمددikut wazan fa’ala ( ) ف رع رل. Dal ( ) دyang pertama disukun untuk
ر
syarat pengidghoman maka jadinya madda ( ) رمدد, kemudian dal ( ) دyang pertama di idghomkan
pada dal ( ) دyang kedua karena sejenis maka menjadi Madda ( ) رمد
ُّ
مدوا
ر ر ر ر ر ر ر ُّ
مدوا اصله رمددوا رعل روزن ف رعلوا اسكنت الدال الول لجل شط الدغام ف رصا رر رمددوا ث رم
ر ر ْ
ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار رمدوا
ر ر
Madduu ( ) رمدواaslinya madduu ( ) رمددواikut wazan fa’alu ( ) ف رعلواDal ( ) دyang pertama disukun
( ) untuk syarat pengidghoman maka jadinya madduu ( ) رمددوا, kemudian dal ( ) دyang pertama
di idghomkan pada dal ( ) دyang kedua karena sejenis maka menjadi Madduu ( ) رمدوا
ِ ِمدت
ر ر ر ر ر ر ر ر ر
مدتِِاصله رمددت رعل روزن ف رعلت اسكنت الدال الول لجل شط الدغام ف رصا رر رمددت
ر ر ْ
ث رم ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار رمدت
ر ر ر
Maddat ( ) رمدتaslinya madadat ( ) رمددتikut wazan fa’alat ( ) ف رعلت. Dal ( ) دyang pertama disukun
ر
untuk syarat pengidghoman maka jadinya maddat ( ) رمددت, kemudian dal ( ) دyang pertama di
idghomkan pada dal ( ) دyang kedua karena sejenis maka menjadi Maddat ( ) رمدت
ِ مدتا
رر ر ر ر ر ر ر ر ر رر
مدتا اصله رمددتا رعل روزن ف رعلتا اسكنت الدال الول لجل شط الدغام ف رصا رر رمددتا ث رم
ر ر ر ْ
ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار رمدتا
ر ر رر ر ر
Maddataa ( ) رمدتاaslinya madadataa ( ) رمددتاikut wazan fa’alataa ( ) ف رعلتا. Dal ( ) دyang pertama
رر
disukun untuk syarat pengidghoman maka jadinya maddataa ( ) رمددتا, kemudian dal ( ) دyang
ر
pertama di idghomkan pada dal ( ) دyang kedua karena sejenis maka menjadi Maddataa ( ) رمدتا.
ر ر ر
مددن الخ.....
24
.....ال اعالل لهم
ر ر ر
)مددن( sampai terakhir tidak memiliki i'lal
)مدا( Maddan
مداِمدينِم ِّدينِِمدةِِمدت َ
يِمداتِِ ِ
مدا
ر ر ْ ر ا
مدا اصله رمددا رعل روزن فعل ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار رمدا
ر ا
) yang pertama di idghomkanد ( ) Dalفعل ( ) ikut wazan fa'lanرمددا ( ) aslinya maddanرمدا ( Maddan
).رمدا ( yang kedua karena sejenis maka menjadi Maddanد pada dal
مدي ِنِ
ر ر ْ ن اصله رمد ردين رعل روزن رفعل َ
ي ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار رمدين مدي ِ ِ
ر ) yang pertama diد ( ) Dalرفعل َ
ي ) ) ikut wazan fa'lainiرمددين ( ) aslinya maddainiرمدين ( Maddaini
).رمدين ( ) yang kedua karena sejenis maka menjadi Maddainiد ( idghomkan pada dal
ِّ
مدينِ
ر ْ م ِّدينِ اصله رمددي رن رعل روزن رفعل َر
ي ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة
ِّ ر
ف رص رار رمدي رن
ِّ ر
ي mengikuti wazan fa'liina ،رمددي رن aslinya maddiinaرمدي رن Maddiina
Dalفعل َر yang pertama diد
ر ر ِّ
.مدين yang kedua karena sejenis maka jadinya Maddiinaد idghomkan pada dal
) رم رمدا ( Mamaddan
رم رمدا رم رمدين رم رم ِّدي رن رم رمد اة رم رمد رت َ
ي رم رمدات
ممدا
ر ر ر ر ا ر
ممدا اصله رممددا رعل روزن رمف رعل نقلت رح رركة الدال الول ال رما قبل رها لجل شط الدغام
ر ر ْ ر
ف رص رار رم رمددا ثم ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رصا رر رم رمدا
ر ا
) yangد ( ). Harokat dalرمف رعل ( ) ikut wazan maf'alanرممددا ( ) aslinya mamdadanرم رمدا ( Mamaddan
pertama dipindah pada huruf sebelumnya untuk syarat pengidghoman maka jadinya mamaddan
25
( ) رم رمددا, kemudian dal ( ) دyang pertama di idghomkan pada dal ( ) دyang kedua karena sejenis
maka menjadi Mamaddan ( ) رم رمدا
Maaddun (ِ)ماد
ٌ ٌ ُّ
ِمادِمادانِمادونِِمادةِمادتانِمادات
ِماد
ر ر ر ر ر ر
مادِ اصله رمادد رعل روزن فاعل اسكنت الدا ل الول لجل شط الدغام ف رص رار رمادد ثم
ر ر ْ
ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار رماد
ر
Maaddun ( ) رمادaslinya maadidun ( ) رماددikut wazan faa'ilun ( ) فاعل. Dal ( ) دyang pertama
disukun, untuk syarat pengidhoman maka jadinya maaddun ( رماد, kemudian dal ( ) دyang
pertama di idghomkan pada dal ( ) دyang kedua karena sejenis maka menjadi Maaddun ) ( رماد
ِمادان
ُ ُ
َ ِاالولِالجل ُ َ ُ ُ َ
ِِِسطِاَلدغامِفصار مادِانِِاصلهِماددانِعَلِوزنِفاعَلنِاسكنتِالداِل
ر ر ْ ر
مِاددان ثم ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار رمادان
ر ر ر
Maaddaani ( ) رمادانaslinya maadidaani ( ) رماددانikut wazan faa'ilaani ( ) فاعلن. Dal ( ) دyang
ر
pertama disukun, untuk syarat pengidhoman maka menjadi maaddaani ( ) رماددان, kemudian dal (
) دyang pertama di idghomkan pada dal ( ) دyang kedua karena sejenis maka menjadi Maaddaani
( ) رمادان.
ُّ
ِ مادو
ن
ر ر ر ر ر ر ر ر ُّ
مادونِ اصله رماددون رعل روزن فاعلون اسكنت الدا ل الول لجل شط الدغام ف رص رار
ر ر ر ْ ر
.رماددون ثم ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار رمادون
ر ر ر ر
Maadduuna ( ) رمادونaslinya maadiduuna ( ) رماددونikut wazan faa'iluuna ( ) فاعلون. Dal ( ) دyang
ر
pertama disukun, untuk syarat pengidhoman maka menjadi maadduuna ( ) رماددون, kemudian dal
( ) دyang pertama di idghomkan pada dal ( ) دyang kedua karena sejenis maka menjadi
ر
Maadduuna ( ) رمادون
ٌ
ِمادة
ر ر ر ر ر ر ر ر ٌ
رماددة ثم ماد ِة اصله رماددة رعل روزن فاعلة اسكنت الدا ل الول لجل شط الدغام ف رص رار
ر ر ْ
.ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار رمادة
ر ر
Maaddatun ( ) رمادةaslinya maadidatun ( ) رماددةmengikuti wazan faa'ilatun ( ) فاعلة. Dal ( ) دyang
ر
pertama disukun, untuk syarat pengidhoman maka menjadi maaddatun ( ) رماددة, kemudian dal
( ) دyang pertama di idghomkan pada dal ( ) دyang kedua karena sejenis maka menjadi
Maaddatun ( ) رمادة.
26
ِمادتان
ر ر ر ر ر ر ر رر
مادتانِ اصله رماددتان رعل روزن فاعلتان اسكنت الدا ل الول لجل شط الدغام ف رص رار
ر ر ر ْ رر
.رماددتان ثم ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار رمادتان
ر رر ر ر
Maaddataani ( ) رمادتانaslinya maadidataani ( ) رماددتانikut wazan faa'ilataani ( ) فاعلتان. Dal ( ) د
رر
yang pertama disukun, untuk syarat pengidhoman maka menjadi maaddataani ( ) رماددتان,
kemudian dal ( ) دyang pertama di idghomkan pada dal ( ) دyang kedua karena sejenis maka
ر
menjadi Maaddataani ( ) رمادتان.
ٌ
ِمادات
ات اصله رماد ردات رعل روزن رفاع رلت اسك رنت الدا ل الول رلجل رشط الد رغام رف رصارر ٌ
ِ ماد
ر ر ْ ر
.رماددات ثم ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار رمادات
ر ر ر
Maaddaatun ( ) رماداتaslinya maadidaatun ( ) رمادداتikut wazan faa'ilaatun ( ) فاعلت. Dal ( ) د
ر
yang pertama disukun, untuk syarat pengidhoman maka menjadi maaddaatun ( ) رماددات,
kemudian dal ( ) دyang pertama di idghomkan pada dal ( ) دyang kedua karena sejenis maka
menjadi Maaddaatun ( ) رمادات
Mudda (ِ)مد
ُ
ُ ُ ُ ِّ ُ ُّ ُ ُ ُ
دواِِِمدىِمداِأمددن
ِ اِممدِمد
ُِمد
ر ر ر ر
مدِ اصله امدد رعل روزن افعل نقلت رح رركة الدال الول ال رما قبل رها لجل شط الدغام فصار
ُ
ر ر ْ ْر
امدد ثم حركت الدال الثان رية بالفت رحة للخفة ف رص رار امدد ثم ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية
ر ر ْ ر ر ر ر ْ
.للم رجان رسة ف رص رار امد ثم حذفت هم رزة ال روصل ل رعدم الحت رياج الي رها ف رص رار مد
Mudda ( ) مدasalnya Umdud ( ) امددmengikuti wazan Uf'ul ( ) افعل. Harokat dal ( ) دyang pertama
dipindah pada huruf sebelumnya untuk syarat pengidhoman maka menjadi Umudd ( ) امدد,
kemudian dal ( ) دyang kedua diharokati fathah untuk memudahkan pembacaan maka menjadi
Umudda kemudian hamzah washal dibuang karena tidak dibutuhkan maka menjadi mudda () مد
27
ِ َلِت ُم
د
ر ر ر ر ر ر ر ُ
َلِتمدِ اصله ل تمدد رعل روزن ل تفعل نقلت رح رركة الدال الول ال رما قبل رها لجل شط
ر ر ر ر ْ ْر ر ر ر
الدغام فصار ل تمدد ثم حركت الدال الثان رية بالفت رحة للخفة ف رص رار ل تمدد ثم ادغ رمت الدال
ر ر ر ر ْ
.الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رص رار ل تمد
ر ر ر ر ر ر
Laa Tamudda ( ) ل تمدaslinya Laa Tamdud ( ) ل تمددikut wazan Laa Taf'ul ( ) ل تفعل. Harokat dal ( د
) yang pertama dipindah pada huruf sebelumnya untuk syarat pengidghoman maka menjadi Laa
ر ر
Tamudd ( ) ل تمدد, kemudian dal ( ) دyang kedua diharokati fathah untuk
ر
Mamaddan ()م رمدا
َ ممداِممدينِمم ِّدينِِِممدةِممدت
ِيِممداتِ
ممدا
ر ر ر ر ر
ممدِ اصله رممدد رعل روزن رمف رعل نقلت رح رركة الدال الول ال رما قبل رها لجل شط الدغام
ر ر ْ ر
ف رص رار رم رمدد ثم ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رصا رر رم رمد
ر
Mamaddun ( ) رم رمدaslinya mamdadun ( ) رممددmengikuti wazan maf'alun ( ) رمف رعل. Harokat dal ( د
) yang pertama dipindah pada huruf sebelumnya untuk syarat pengidghoman maka menjadi
mamaddun ( ) رم رمدد, kemudian dal ( ) دyang pertama di idghomkan pada dal ( ) دyang kedua
karena sejenis maka menjadi Mamaddun ( ) رم رمد.
ِممدِان
ر ر ر ر ر ر
ممدانِ اصله رممددان رعل روزن رمف رعلن نقلت رح رركة الدال الول ال رما قبل رها لجل شط
ر ر ْ ر ر ر
الدغام ف رص رار رم رمددان ثم ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رصا رر رم رمدان
ر ر ر
Mamaddaani ) ( رم رمدانaslinya mamdadaani ) ( رممددانmengikuti wazan maf'alaani ) ( رمف رعلن.
Harokat dal ( ) دyang pertama dipindah pada huruf sebelumnya untuk syarat pengidghoman
ر
maka menjadi mamaddaani ( ) رم رمددان, kemudian dal ( ) دyang pertama di idghomkan pada dal (
) دyang kedua karena sejenis maka menjadi Mamaddaani ( ) رم رمدان.
ُّ
ِمماد
ر ر ر ر ر ُّ
اد اصله رم رمادد رعل روزن رمفاعل نقلت رح رركة الدال الول ال رما قبل رها لجل شط الدغام
ِ مم
ر ر ْ ر
ف رص رار رم رمادد ثم ادغ رمت الدال الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رصا رر رم رماد.
ر
Mamaaddu ( ) رم رمادaslinya mamaadidu ( ) رم رماددmengikuti wazan mafaa'ilu ( ) رمفاعل. Harokat dal
( ) دyang pertama dipindah pada huruf sebelumnya untuk syarat pengidghoman maka menjadi
mamaaddu ( ) رم رمادد, kemudian dal ( ) دyang pertama di idghomkan pada dal ( ) دyang kedua
karena sejenis maka menjadi Mamaaddu ( ) رم رماد
28
ُ ُ ْ ُ
اء ِ ِ.٢قِيِ ِ
اسِلغِ ِِوىِبِنِاءِمِهِ ِم ِو ِزِ ِالفِ ِ
َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ
أملِأمَلِأم ُلواِأم َلتِأم َلتاِأم ْلنِأم ْلتِأم ْل ُتماِأم ْل ُتمِأم ْلتِأم ْل ُتماِأم ْل ُ َ
يِ
َ َ ُ َ ْ
أملتِاملنِا
hanya pada fi'il mudlori' dst
ُ
يِ
او ِ
الِو ِِ ِ.٣قِيِ ِ
اسِلغِ ِِوىِبِنِاءِمِثِ ِ
ُ ُ ُ ُ ُ
وعدِوعداِوعدواِوعدتِوعدتاِوعدنِوعدتِوعدتماِوعدتمِوعدتِوعدتمِاِوعدتنِ
ُ
وعدتِوعدنا
hanya pada fi'il mudlori' dst
ُ
ِ.٤قِيِ ِ
اسِلغِ ِِويِبِنِاءِِمِثِالِِيا يثِ ِ
ُ ُ ُ ُ ُ ساِي ُ
سواِيستِيستاِيسنِيستِيستماِيستمِيستِيستماِيستنِيستِيسنا يسِي ِ
hanya pada fi'il mudlori' dst
ُ
ِ.٥قِيِ ِ
اسِلغِ ِِوىِبناءِاجوفِواوى ِ
ت ُ
ِصنا
ُ ُ ُ َُ ُ ُ اِصن ُتمِ ُ
ِصنتِصنتماِصنيِصن ِصن ُتم ُ
ِصنت ُ صانِصاناِص ُانواِصنتِصنت ُ
اِِصن ُ
ص ِ
ان
ر ر ر ر ر ْ ر ر
صانِ اصله رص رون رعل روزن ف رع رل قل ربت ال رواو الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رصان
ر ر ر
) karenaا( ) diganti alifو( ), Wawuف رع رل ( ) ikut wazan fa'alaرص رون ( ) aslinya showanaرصان ( Shoona
ر
).رصان ( ) berharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka menjadi Shoonaو( wawu
29
صانا
ر ر ر ر ر ْ ر ر ر
صانا اصله رص رونا رعل روزن ف رعل قل ربت ال رواو الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رصانا
ر ر ر ر
Shoonaa ( ) رصاناaslinya showanaa ( ) رص روناikut wazan fa'alaa ( )ف رعل, Wawu ( )وdiganti alif ( )اkarena
ر
wawu ( )وberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka menjadi Shoonaa ( ) رصانا.
ُ
صانوا
ر ر ر ر ر ر ر ر ر ر ر ر ر ْ ر ر ر ر ر ر ر ُ
.صانوا اصله صونوا عل وزن فعلوا قلبت الواو الفا لتحركها وانفتاح ما قبلها فصار صانوا
ر
Shoonuu ( ) رصانواaslinya showanuu ( ) رص رونواikut wazan fa'aluu ( ) ف رعلوا, Wawu ( )وdiganti alif ()ا
karena wawu ( )وberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka menjadi Shoonuu (
) رصانوا.
ِ صان
ت
ر ر ر ر ْ ر ر
صانتِ اصله رص رونت رعل روزن ف رعلت قل ربت ال رواو الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار
ر ر
صانت.
ر ر ر
Shoonat ( ) رصانتaslinya showanat ( ) رص رونتikut wazan fa'alat ( ) ف رعلت, Wawu ( )وdiganti alif ()ا
karena wawu ( )وberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka menjadi Shoonat (
ر
) رصانت
صانتا
رر ر ر ر ر ْ ر ر رر
.صانتا اصله رص رونتا رعل روزن ف رعلتا قل ربت ال رواو الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رصانتا
رر رر ر ر
Shoonataa ( ) رصانتاaslinya showanataa ( ) رص رونتاikut wazan fa'alataa ( ) ف رعلتاWawu ( )وdiganti alif
( )اkarena wawu ( )وberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka menjadi
رر
Shoonataa( ) رصانتا
ِ ُص
ن
ثم
ر ر ْ ْ ر
صنِ اصله رص رون رن رعل روزن ف رعل رن ادغ رمت النون الول َ ِف الثان رية للم رجان رسة ف رصا رر رص رون
ُ
ر
َ اللف ردفعا ال ْلت رقاء الساك رن
يو
ر ر ر ر ر ْ
قل ربت ال رواو الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رصان ثم حدفت
ر ر الصاد ل رتدل رعل ر
.المحذوفة ف رص رار صن الواو ر ض مت ر
ْ ر
Shunna ( ) صنaslinya showanna ( ) رص رون رنikut wazan fa'alna ف رعل رن, Nun ( )نyang pertama di
idghomkan pada nun ( ) نyang kedua karena sejenis maka menjadi Showanna ( ) رص رونkemudian
Wawu ( )وdiganti alif ( )اkarena wawu ( )وberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah
maka menjadi Shoonna ( ) رصانkemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang
mati dan Shod ( )صdi dlommah untuk menunjukkan bahwa ada wawu ( )وyang terbuang maka
menjadi Shunna ( ) صن.
30
ُصن ِ
ت ِ
ر ر ر ر ر ْ ر ْ ر ر
صنتِ اصله رص رونت رعل روزن ف رعلت قل ربت ال رواو الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رصانت
ُ
ر ر ر
المحذوفة ف رص رار الصاد ل رتدل رعل ر
الواو ر اللف ردفعا ال ْلت رقاء الساك رن َ
ي و ض مت ر ر
ثم حدفت
ر
صنت.
ر ر ر ْ ر
)ا( ) diganti alifو( ), Wawuف رعلت ( ) ikut wazan fa'altaرص رونت ( ) aslinya showantaصنت ( Shunta
( ) berharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka menjadi Shoontaو( karena wawu
ر
) diص( ) kemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati dan Shodرصانت
ر
).صنت ( ) yang terbuang maka menjadi Shuntaو( dlommah untuk menunjukkan bahwa ada wawu
ُ
صنِت ُصما
ر ر ر ر ْ ر ْ ُ ُ
صنتما اصله رص رونت رما رعل روزن ف رعلت رما قل ربت ال رواو الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رصانت رما
ر ر ر
المحذوفة ف رصا رر الصاد ل رتدل رعل ر
الواو ر اللف ردفعا ال ْلت رقاء الساك رن َ
ي و ض مت ر ر
ثم حدفت
صنت رما.
ر ْ
) digantiو( , Wawuف رعلت رما ) ikut wazan fa'altumaaرص رونت رما ( ) aslinya showantumaaصنت رما ( Shuntumaa
) berharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka menjadiو( ) karena wawuا( alif
) صنت رما ) Shuntuma
َ ُ
اث ِ
اءِاجِ ِوفِيِ ي ِ ِ.٦قِيِ ِ
اسِلغِ ِِوىِبِنِ ِ
ُ ُ ُ ُ ُ
سارِساراِس ُارواِسارتِسارتاِسنِستِستماِستمِستِستماِستنِستِسنا
َ ْ
ِالي ُاء َِال ًفاِلتح ُّ ُ َ َ ُ ُ
احِماِقبلهاِفصارِسارِ
ِ ت ف اناِوهكر ت بلِق ل ع ِفنزِو َل ِعيِسه سارِاصل
ر
)ي( ') karena yaا( ) diganti alifي( ', Yaف رع رل ) ikut wazan fa'alaرس ر ري ( ) aslinya sayaroرس رار ( Saaro
.س رار ( berharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka menjadi Saaro ) ر
سارا
َ ْ
ِالي ُاء َِال ًفاِلتح ُّ ُ َ َ ُ ُ
احِماِقبلهاِفصارِسارا.
ِ تف اناِوهكر ت بلِق َل ع ِفنزِوَل اِع
ي ِسه ساراِاصل
ر ر
') karena yaا( ) diganti alifي( ' ), Yaف رعل ( ) ikut wazan fa'alaaرس ر ريا ( ) aslinya sayarooرس رارا ( Saaroo
.س رارا ( ) berharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka menjadi Saarooي( ) ر
31
س ُاروا
َ
احِماِقبلهاِفصارِس ُار ِوا.ت ف اناِوهكر
ْ
ِالي ُاء َِال ًفاِلتح ُّت ب ل
ُ ُ
اِقو لع ِفنزِوَل
َ
اِعويس ُارواِ َاص ُل ُهِس ُ
ِ ر
') karena yaا( ) diganti alifي( ', ) Yaف رعلوا ( ) ikut wazan fa'aluuرس ريوا ( ) aslinya sayaruuرساروا ( Saaruu
.ساروا ( ) berharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka menjadi Saaruuي( ) ر
سار ِ
ت
ر ر ر ر ْ ر
سارتِ اصله رس ر ريت رعل روزن ف رعلت قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رس رارت.
ر
) karenaا( ) diganti alifي( ',) Yaف رعلت ( ) mengikuti wazan fa'alatرس ر ريت ( ) aslinya sayarotرس رارت ( Saarot
.س رارت ( ) berharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Saarotي( 'ya ) ر
سارتا
ر ر ر ر ر ْ ر ر ر
سارتا اصله رس ر ريتا رعل روزن ف رعلتا قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رس رارتا.
ر ر ر ر
) karenaا( ) diganti alifي( ', Yaف رعلتا mengikuti wazan fa'alataaرس ر ريتا ) aslinya sayarotaaرس رارتا ( Saarotaa
ر ر
).س رارتا ( ) berharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka menjadi Saarotaaي( 'ya
سِ
ن
ر ر ر ر ر ْ ر ْ ر
سنِ اصله رس رين رعل روزن ف رعل رن قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رسارن ثم
ر ر ر
ر
المحذوفة ف رص رار شن. ي ل رتدل رعل ر
الياء ر اللف ردفعا ال ْلت رقاء الساك رن َ
ي وك ر
ست الس َ ر
حدفت
ر ر ر ْ
') karena yaا( ) diganti alifي( ', ) Yaف رعل رن ( ) ikut wazan fa'alnaرس رين ( ) aslinya sayarnaشن ( Sirna
ر ر
,سارن ) berharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Saarnaي( kemudian Alif
) di kasroh untukس ( dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati dan Sin
ر
) .شن ( ) yang terbuang maka jadinya Sirnaي( 'menunjukkan bahwa ada ya
س ِ
ت
ر ر ر ر ر ْ ر ْ ر ر
ستِ اصله رس ريت رعل روزن ف رعلت قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رسارت ثم
ر ر ر
ر
المحذوفة ف رص رار شت. ي ل رتدل رعل ر
الياء ر اللف ردفعا ال ْلت رقاء الساك رن َ
ي وك ر
ست الس َ ر
حدفت
ر ر ر ْ ر
) karenaا( ) diganti alifي( ' ), Yaف رعلت ( ) mengikuti wazan fa'altaرس ريت ( ) aslinya sayartaشت ( Sirta
ر ر
,سارت ( ) berharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Saartaي( 'ya )
) di kasrohس ( kemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati dan Sin
ر
) شت ( ) yang terbuang maka jadinya Sirtaي( 'untuk menunjukkan bahwa ada ya
ُ
ستما
ستما اصله رس ريت رما رعل روزن رف رع ْلت رما قل ربت ْال رياء الفا ل رت رحرك رها روانف رتاح رما رقبل رها رف رص رار رسارتمار ُ
ر ر ر
المحذوفة ف رص رار ي ل رتدل رعل ر
الياء ر اللف ردفعا ال ْلت رقاء الساك رن َ
ي وك ر
ست الس َ ر
ثم حدفت
شت رما
32
ْ ر
Sirtumaa ( ) شت رماaslinya sayartumaa ( ) رس ريت رماikut wazan fa'altumaa ( ف رعلت رما,) Ya' ( )يdiganti alif ()ا
karena ya' ( )يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Saartumaa
رkemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati dan Sin ( ) سdi
سارت رما,
kasroh untuk menunjukkan bahwa ada ya' ( )يyang terbuang maka menjadi Sirtumaa ( ) شت رما
ُ
ِ ست
م
ر ر ر ر ْ ْ ر ُ
ستمِ اصله رس ريتم رعل روزن ف رعلتم قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رسارتم ثم
ر ر ر
.المحذوفة ف رص رار شتم ي ل رتدل رعل ر
الياء ر َ اللف ردفعا ال ْلت رقاء الساك رن
ي وك ر
َ ست الس ر
حدفت
ْ ر
Sirtum ( ) شتمaslinya sayartum ( ) رس ريتمikut wazan fa'altum ( ) ف رعلتم, Ya' ( )يdiganti alif ( )اkarena
ya' ( )يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Saartum ( سارتم, ) ر
kemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati dan Sin ( ) سdi kasroh
untuk menunjukkan bahwa ada ya' ( )يyang terbuang maka menjadi Sirtum شتم.
ِ س
ت
ر ر ر ر ْ ْ ر
ستِ اصله رس ريت رعل روزن ف رعلت قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رسارت ثم
ر ر ر
.المحذوفة ف رص رار شت ي ل رتدل رعل ر
الياء ر َ اللف ردفعا ال ْلت رقاء الساك رن
ي وك ر
َ ست الس ر
حدفت
ْ ر
Sirti ( ) شتaslinya sayarti ( ) رس ريتmengikuti wazan fa'alti ( ) ف رعلت, Ya' ( )يdiganti alif ( )اkarena
ya' ( )يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Saarti سارت, رkemudian
Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati dan Sin ( ) سdi kasroh untuk
menunjukkan bahwa ada ya' ( )يyang terbuang maka menjadi Sirti ( ) شت
ُ
ِستم
ستما اصله رس ريت رما رعل روزن رف رع ْلت رما قل ربت ْال رياء الفا ل رت رحرك رها روانف رتاح رما رقبل رها رف رص رار رسارتمار ُ
ر ر ر
المحذوفة ف رص رار ي ل رتدل رعل ر
الياء ر َ اللف ردفعا ال ْلت رقاء الساك رن
ي وك ر
َ ست الس ر
ثم حدفت
.شت رما
ْ ر
Sirtumaa ( ) شت رماaslinya sayartumaa ( ) رس ريت رماikut wazan fa'altumaa ( ) ف رعلت رما, Ya' ( )يdiganti alif
( )اkarena ya' ( )يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka menjadi Saartumaa
( ) رسارت رما, kemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati dan Sin ( ) سdi
kasroh untuk menunjukkan bahwa ada ya' ( )يyang terbuang maka jadinya Sirtumaa ( ) شت رما
ُ
ِستن
ر ر ر ر ر ر ر ر ر ر ر ر ر ْ ر ر ررْ َ ر ر ر ُ
ستنِ اصله سيتن عل وزن فعلي قلبت الياء الفا لتحركها وانفتاح ما قبلها فصار سارتن ثم
ر ر ر
.المحذوفة ف رص رار شتن ي ل رتدل رعل ر
الياء ر َ اللف ردفعا ال ْلت رقاء الساك رن
ي وك ر
َ ست الس ر
حدفت
َ ف رع ْل, ) رYa' ( )يdiganti alif ()ا
Sirtunna ( ) شتنaslinya sayartunna ( ) رس ريتنikut wazan fa'altunna ( ي
karena ya' ( )يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Saartunna (
) رkemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati dan Sin ( ) سdi
سارتن,
kasroh untuk menunjukkan bahwa ada ya' ( )يyang terbuang maka menjadi Sirtunna شتن.
33
ُ
ِست
ر ر ر ر ْ ْ ر ُ
ت اصله رس ريت رعل روزن ف رعلت قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رسارت ثمِ س
ر ر ر
.المحذوفة ف رص رار شت ي ل رتدل رعل ر
الياء ر َ اللف ردفعا ال ْلت رقاء الساك رن
ي وك ر
َ ست الس ر
حدفت
ْ ر
Sirtu ( ) شتaslinya sayartu ( ) رس ريتmengikuti wazan fa'altu ( ) ف رعلتYa' ( )يdiganti alif ( )اkarena
ya' ( )يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Saartu ( ) رسارت
kemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati dan Sin ( ) سdi kasroh
untuk menunjukkan bahwa ada ya' ( )يyang terbuang maka menjadi Sirtu ( ) شت
سنا
ر ر ر ر ر ْ ر ْر ر
سنا اصله رس رينا رعل روزن ف رعلنا قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رسارنا ثم
ر ر ر
ر
.المحذوفة ف رص رار شنا الياء ري ل رتدل رعل ر َ ست الس ي وك ر َ اللف ردفعا ال ْلت رقاء الساك رن ر
حدفت
ر ر ر ْر
Sirnaa ( ) شناaslinya sayarnaa ( ) رس ريناikut wazan fa'alnaa ( ف رعلنا, ) Ya' ( )يdiganti alif ( )اkarena ya'
ر ر
( )يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Saarnaa سارنا, kemudian
Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati dan Sin ( ) سdi kasroh untuk
ر
menunjukkan bahwa ada ya' ( )يyang terbuang maka menjadi Sirnaa ( ) شنا
ِ ِقياسِلغوىِبناءِناقصِوا ِوي.٨
ُ ُ ُ ُ ُ
غزاِغزواِغزواِغزتِغزتاِغزونِغزوتِغزوتماِغزوتمِغزوتِغزوتماِغزوتنِغزوتِغزونِا
غزا
ر ر ر ر ر ْ ر ر
غزا اصله غ رز رو رعل روزن ف رع رل قل ربت ال رواو الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار غ رزا
ر ر ر
Ghozaa ( ) غ رزاaslinya ghozawa ( ) غ رز روikut wazan fa'ala ( ) ف رع رل,Wawu ( ) وdiganti alif ( ) اkarena
ر
wawu ( ) وberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka menjadia ghozaa ( ) غ رزا
34
ِغزت
ر ر ر ر ر ْ ر ر
غزتِ اصله غ رز روت رعل روزن ف رعلت قل ربت ال رواو الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار غ رزات ثم
ر ر َ ر ْ ر ر ر ر
ي ف رص رار غ رزت حدفت اللف دفعا اللتقاء الساكن
ر ر ر
Ghozat ( ) غ رزتasalnya ghozawat ( ) غ رز روتikut wazan fa'alat ف رعلت,Wawu ( ) وdiganti alif ( ) اkarena
ر
wawu ( ) وberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya ghozaat ( ) غ رزات,
ر
kemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati maka menjadi غ رزت
غزتا
ر ر ر ر ر ر ْ ر ر ر ر
غزتا اصله غ رز روتا رعل روزن ف رعلتا قل ربت ال رواو الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار غ رزاتا ثم
ر ر
ر ر ر
ي لن التاء َف رم رحل السكون ف رص رار غ رزتا َ اللف ردفعا ال ْلت رقاء الساك رن ر
حدفت
ر ر ر ر ر ر
Ghozat ( ) غ رزتاasalnya ghozawata ( ) غ رز روتاikuti wazan fa'alat ( ) ف رعلتا,Wawu ( ) وdiganti alif ( ) ا
karena wawu ( ) وberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya ghozaat (
ر ر
) غ رزاتاkemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati karna ta' mahal
ر ر
sukun maka menjadi ( ) غ رزتا
35
ناقصِياثِ ِ
ي ِ.٩قياسِلغوىِبناءِ
رمِ
ر ر ر ر ْ ر
م رعل روزن ف رع رل قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رر رم
رمِ اصله رر ر ر
ِ
ر
م asalnya Romayaرر رم ) Romaa
',Yaف رع رل mengikuti wazan fa'alaرر ر ر
ِ ( ' ) karena yaا ( ) diganti alifي (
رر رم ) berharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Romaaي
رموا
ر ر ر ر ْ ر
رموا اصله رر رميوا رعل روزن ف رعلوا قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رر رماوا ثم
ر َ ر ْ ر ر ر ر
ي ف رص رار رر رموا حدفت اللف دفعا اللتقاء الساكن
ر
) ا ( ) diganti alifي ( '(,Yaف رعلوا ) ( mengikuti wazan fa'aluuرر رميوا ) ( asalnya Romayuuرر رموا ) Romau
) berharokat dan huruf sebelumnya diي ( 'karena ya
(, kemudian Alif dibuang untuk mencegahرر رماوا ) harokati fathah maka jadinya Romaau
(.رر رموا ) bertemunya 2 huruf yang mati maka jadinya Romau
رمتِ
ر ر ر ر ْ ر
رمتِ اصله رر رم ريت رعل روزن ف رعلت قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رر رمات ثم
ر َ ر ْ ر ر ر ر
ي ف رص رار رر رمت حدفت اللف دفعا اللتقاء الساكن
ر
) ا ( ) diganti alifي ( '(,Yaف رعلت ) ( mengikuti wazan fa'alatرر رم ريت ) ( asalnya Romayatرر رمت ) Romat
(,رر رمات) ) berharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Romaatي ( 'karena ya
) kemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati maka jadinya Romat
(.رر رمت
36
رمتا
ر ر ر ر ر ْ ر ر ر
رمتا اصله رر رم ريتا رعل روزن ف رعلتا قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار رر رماتا ثم
ر ر َ ر ْ ر ر ر ر
ي ف رص رار رر رمتا حدفت اللف دفعا اللتقاء الساكن
ر ر ر ر
Romataa ) ( رر رمتاasalnya Romayataa) ( رر رم ريتاmengikuti wazan fa'alataa ف رعلتا,Ya' ( ) يdiganti alif ( ) ا
ر
karena ya' ( ) يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Romaataa ر رماتا,ر
kemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati maka jadinya Romataa )
ر
( رر رمتا.
َ ( رمtidak memiliki i'lal)
يِ»ِِالِاعالل
ِ ِقياسِلغوىِبناءِلفيفِمفروق.١٠
ِوق
ر ر ر ر ر ْ ر وقِ اصله رو ر ر
ف رعل روزن ف رع رل قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار روف ِ
ر
Waqoo ) ( روفaslinya Waqoya ) ف ( رو ر رmengikuti wazan fa'ala ) ( رف رع رل,Ya' ( ) يdiganti alif ( ) اkarena
ِ ر
ya' ( ) يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Waqoo) ( روق
ر
( روق ريا » ال اعاللtidak memiliki i'lal)
37
وقوا
ر ر ر ر ر ْ ر ر
وقوا اصله روقيوا رعل روزن ف رعلوا قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار روقاوا ثم
ر ر َ ر ْ ر ر ر ر
ي ف رص رار روقوا حدفت اللف دفعا اللتقاء الساكن.
ر ر ر
Waqou ) ( روقواaslinya Waqoyuu ) ( روقيواmengikuti wazan fa'aluu ) (ف رعلوا,Ya' ( ) يdiganti alif ( ) ا
karena ya' ( ) يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Waqoou
ر
)( روقاوا, kemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati maka jadinya
ر ر
Waqou ()وقوا.
ِ وق
ت
ر ر ر ر ر ْ ر ر
وقتِ اصله روق ريت رعل روزن ف رعلت قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار روقات ثم
ر ر َ ر ْ ر ر ر ر
ي ف رص رار روقت حدفت اللف دفعا اللتقاء الساكن
ر ر ر
Waqot ) ( روقتaslinya Waqoyat ) ( روق ريتmengikuti wazan fa'alat ) (ف رعلت,Ya' ( ) يdiganti alif ( ) ا
ر
karena ya' ( ) يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Waqoot )( روقات,
kemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati maka jadinya Waqot )
ر
( روقت.
وقتا
ر ر ر ر ر ر ْ ر ر ر ر
وقتا اصله روق ريتا رعل روزن ف رعلتا قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار روقاتا ثم
رر ر ر
ْ
ي لن التاء َف حكم السكون ف رص رار روقتا
ر َ اللف ردفعا ال ْلت رقاء الساك رن ر
حدفت
رر ر ر ر ر
Waqota ) ( روقتاaslinya Waqoyata ) ( روق ريتاmengikuti wazan fa'alata ) (ف رعلتا,Ya' ( ) يdiganti alif ( ) ا
ر ر
karena ya' ( ) يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Waqoota ( روقاتا,
kemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati ta' ( ) تاdihukumi sukun
رر
maka jadinya Waqota ) ( روقتا.
َ( رو رق رtidak memiliki i'lal)
ي » ال اعالل
ر ر
( روقيت » ال اعاللtidak memiliki i'lal)
ر
( روقيت رما » ال اعاللtidak memiliki i'lal)
ر
( روقيتم » ال اعاللtidak memiliki i'lal(
ر
( روقيت » ال اعاللtidak memiliki i'lal(
ر
( روقيت رما » ال اعاللtidak memiliki i'lal(
َ ( رو رقيtidak memiliki i'lal(
ي » ال اعالل
ر
( روقيت » ال اعاللtidak memiliki i'lal)
ر ر
( روقينا » ال اعاللtidak memiliki i'lal)
38
ِ ِقياسِلغوىِبناءِلفيفِمقرون.١١
شوى
َ ْ
ُّ ِالي ُاء َِال ًفاِلتح ُ َ ُ ُ َ
احِماِقبلهاِفصارِشوى
ِ ت ف اناِوهكر ت بلِق ل ع ِفنزِوَل ِعوي ِشه شوىِاصل
ر ر
Syawaa) (ش روىaslinya Syawaya ) (ش رو ريmengikuti wazan fa'ala ) ِ(فعل,Ya' ( ) يdiganti alif ( ) اkarena
ر
ya' ( ) يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Syawaa )(ش روى
ر
( ش رو ريا » ال اعاللtidak memiliki i'lal)
شووا
ر ر ر ر ر ْ ر ر
شووا اصله ش رويوا رعل روزن ف رعلوا قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار ش رواوا ثم
ر ر َ ر ر ر ر ْ ر ر ر ر
حدفت اللف دفعا اللتقاء الساكني فصار شووا
ر ر ر
Syawau ) ( ش رووaslinya Syawayuu ) (ش رويواmengikuti wazan fa'aluu ) (ف رعلوا,Ya' ( ) يdiganti alif ( ا
) karena ya' ( ) يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Syawaau
ر
،ش رواواkemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati maka jadinya
ر
Syawau ) (ش رووا.
ِشوت
ر ر ر ر ر ْ ر ر
شوتِ اصله ش رو ريت رعل روزن ف رعلت قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار ش روات
ر ر َ ر ْ ر ر ر ر
ي ف رص رار ش روت ثم حدفت اللف دفعا اللتقاء الساكن
ر ر ر
Syawat ) ( ش روتaslinya Syawayat ) ( ش رو ريتmengikuti wazan fa'alat ) (ف رعلت,Ya' ( ) يdiganti alif (
) اkarena ya' ( ) يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya Syawaat
ر
،ش رواتkemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati maka jadinya
ر
Syawat ش روت.
39
شوتا
ر ر ر ر ر ر ْ ر ر ر ر
شوتا اصله ش رو ريتا رعل روزن ف رعلتا قل ربت ال رياء الفا لت رحرك رها روانفتاح رما قبل رها ف رص رار ش رواتا ثم
ر ر ر َ ر ْ ر ر ر ر
ي ف رص رار ش روتا حدفت اللف دفعا اللتقاء الساكن.
ر ر ر ر ر ر
Syawataa ) ( ش روتاaslinya Syawayataa ) ( ش رو ريتاmengikuti wazan fa'alataa ) ( ف رعلتا,Ya' ( ) يdiganti
alif ( ) اkarena ya' ( ) يberharokat dan huruf sebelumnya di harokati fathah maka jadinya
ر ر
Syawaataa ) ( ش رواتاkemudian Alif dibuang untuk mencegah bertemunya 2 huruf yang mati maka
ر ر
jadinya Syawataa ) ( ش روتا
ر
( ش روي رن » ال اعاللtidak memiliki i'lal)
ر ر
( ش رويت » ال اعاللtidak memiliki i'lal)
ر
( ش رويت رما » ال اعاللtidak memiliki i'lal)
ر
( ش رويتم » ال اعاللtidak memiliki i'lal)
ر
( ش رويت » ال اعاللtidak memiliki i'lal)
ر
( ش رويت رما » ال اعاللtidak memiliki i'lal)
َ ( رش رويtidak memiliki i'lal)
ي » ال اعالل
ر
( ش رويت » ال اعاللtidak memiliki i'lal)
ر ر
( ش روينا » ال اعاللtidak memiliki i'lal)
40