Anda di halaman 1dari 28

Buletin

Data Iklim, OPT dan DPI


Triwulan III

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Sekretariat Jenderal
Kementerian Pertanian
2019

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III i


Kata Pengantar
Puji syukur kita panjatkan kehadirat Tuhan Yang Maha Esa atas Rahmat Nya sehingga kita dapat mempublikasikan
Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III tahun 2019.
Buletin ini menyajikan data mengenai iklim, luas serangan Organisma Penggangu Tanaman (OPT) dan dampak
perubahan iklim (DPI). Data iklim meliputi data curah hujan, suhu, kelembaban, dan lama penyinaran matahari. Untuk
data luas serangan OPT dikhususkan pada luas serangan OPT utama pada tanaman padi, jagung dan kedelai. Untuk
data dampak perubahan iklim menyajikan data luas kerusakan akibat banjir dan kekeringan pada tanaman padi, jagung,
kedelai. Data yang disajikan pada Triwulan III dari Triwulan I 2018 sampai dengan Triwulan III 2019.
Sumber data dari Direktorat Perlindungan Tanaman Pangan Direktorat Jenderal Tanaman Pangan dan Badan
Meteorologi, Klimatologi dan Geofisika (BMKG).
Kritik dan saran untuk perbaikan buletin ini sangat kami harapkan guna perbaikan publikasi di masa mendatang.
Semoga publikasi ini dapat bermanfaat bagi pengguna.

Jakarta, Oktober 2019


Kepala Pusat

Dr. Ir. I Ketut Kariyasa, M.Si

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III ii


Daftar Isi

Kata Pengantar ii
Daftar Isi iii
Daftar Tabel iv
Pengertian v
Iklim 1
- Curah hujan 2
- Suhu 4
- Kelembaban 6
- Lama Penyinaran Matahari 8
Organisme Pengganggu Tanaman (OPT) 10
- OPT Utama pada Tanaman Padi 11
- OPT Utama pada Tanaman Jagung 12
- OPT Utama pada Tanaman Kedelai 13
Banjir 14
- Luas Banjir pada Tanaman Padi 15
- Luas Banjir pada Tanaman Jagung 16
- Luas Banjir pada Tanaman Kedelai 17
Kekeringan 18
- Luas Kekeringan pada Tanaman Padi 19
- Luas Kekeringan pada Tanaman Jagung 20
- Luas Kekeringan pada Tanaman Kedelai 21

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III iii


Daftar Tabel
Tabel 1. Jumlah Curah Hujan Bulan Juli – September 2019 ........................................................................................ 2
Tabel 2. Temperatur Rata-rata Bulanan Juli – September 2019 ................................................................................. 4
Tabel 3. Kelembaban Rata-rata Bulanan, Juli – September 2019 ............................................................................... 6
Tabel 4. Lama Penyinaran Matahari Rata-rata Bulanan, Juli – September 2019 ........................................................ 8
Tabel 5. Luas Serangan OPT Utama Pada Tanaman Padi, TW I 2018 – TW III 2019.................................................. 11
Tabel 6. Luas Serangan OPT Utama Pada Tanaman Jagung, TW I 2018 – TW III 2019 ............................................. 12
Tabel 7. Luas Serangan OPT Utama Pada Tanaman Kedelai, TW I 2018 – TW III 2019............................................. 13
Tabel 8. Luas Banjir Pada Tanaman Padi, TW I 2018 – TW III 2019 ........................................................................... 15
Tabel 9. Luas Banjir Pada Tanaman Jagung, TW I 2018 – TW III 2019....................................................................... 16
Tabel 10. Luas Banjir Pada Tanaman Kedelai, TW I 2018 – TW III 2019 .................................................................... 17
Tabel 11. Luas Kekeringan Pada Tanaman Padi, TW I 2018 – TW III 2019 ................................................................ 19
Tabel 12. Luas Kekeringan Pada Tanaman Jagung, TW I 2018 – TW III 2019 ............................................................ 20
Tabel 13. Luas Kekeringan Pada Tanaman Kedelai, TW I 2018 – TW III 2019 ........................................................... 21

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III iv


PENGERTIAN
• Curah hujan adalah ketinggian air hujan yang terkumpul dalam penakar hujan pada tempat yang datar, tidak menyerap, tidak meresap
dan tidak mengalir. Unsur hujan 1 (satu) milimeter artinya dalam luasan satu meter persegi pada tempat yang datar tertampung air hujan
setinggi satu milimeter atau tertampung air hujan sebanyak satu liter. Curah hujan yang disajikan dalam publikasi ini adalah jumlah curah
hujan selama satu bulan kalender yaitu mulai tanggal 1 sampai dengan tanggal terakhir setiap bulan.
• Sifat Hujan merupakan perbandingan antara jumlah curah hujan selama rentang waktu yang ditetapkan (satu periode musim hujan atau
satu periode musim kemarau) dengan jumlah curah hujan normalnya (rata-rata selama 30 tahun). Sifat hujan dibagi menjadi tiga kategori
yaitu:
a. Diatas Normal (AN): Jika nilai curah hujan lebih dari 115% terhadap rata-ratanya.
b. Normal (N): Jika nilai curah hujan antara 85% - 115% terhadap rata-ratanya
c. Dibawah Normal (BN): Jika nilai curah hujan kurang dari 85% terhadap rata-ratanya
• Suhu udara adalah ukuran energi kinetik rata – rata dari pergerakan molekul – molekul.
• Kelembaban udara adalah banyaknya kandungan uap air di atmosfer. Udara atmosfer adalah campuran dari udara kering dan uap air.
• Lama penyinaran matahari adalah kekuatan radiasi matahari (insolasi) yang melebihi 120 W/m2 selama periode satu hari dengan
menggunakan alat ukur Campbell Stokes Recorder.
• Organisme Pengganggu Tumbuhan (OPT) adalah semua organisme yang dapat merusak, mengganggu kehidupan atau menyebabkan
kematian pada tanaman pangan, termasuk di dalamnya adalah hama, penyakit, gulma, dan virus.
• Luas Serangan adalah luas tanaman terserang yang dinyatakan dalam hektar atau rumpun.
• Banjir adalah peristiwa yang terjadi ketika adanya limpasan air yang menyebabkan tergenangnya areal pertanian tanaman pangan selama
periode pertumbuhan tanaman dengan kedalaman dan jangka waktu tertentu, sehingga menurunkan potensi produksi tanaman.
• Kekeringan adalah kondisi tidak terpenuhinya kebutuhan air tanaman pada fase tertentu yang mengakibatkan pertumbuhan tanaman
tidak optimal, sehingga menurunkan potensi produksi tanaman.

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III v


Rata-rata Keadaan Iklim
di Indonesia, Juli - September 2019
Jul Ags Sep
64.24 35.75 102.73 mm
Jul Ags Sep
27.21 27.22 27.11 oC
63.96 36.79 61.59 mm
81.98 79.56 80.39 %
27.10 27.23 27.46 oC
6.51 5.89 5.48 jam
81.54 80.44 79.73 %
6.15 6.17 5.22 jam
Jul Ags Sep
11.09 23.67 35.36 mm Jul Ags Sep
25.95 26.01 26.83 oC 51.65 28.38 11.59 mm
72.90 56.65 70.19 % 26.19 26.62 27.38 oC
6.95 6.36 8.11 jam 79.57 70.14 72.27 %
5.58 8.37 8.78 jam
Jul Ags Sep
Jul Ags Sep
6.71 4.26 6.43 mm
99.75 29.74 89.70 mm
25.85 25.67 26.14 oC
25.94 26.09 26.32 oC
71.30 46.62 72.10 %
84.98 84.45 82.12 %
6.61 5.50 9.24 jam
4.46 4.94 6.00 jam

Keterangan :
angka rata-rata menggunakan polygon Thiessen
Tabel 1. Jumlah Curah Hujan Bulan Juli – September 2019*)

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III 2


Lanjutan Tabel 1. Jumlah Curah Hujan Bulan Juli – September 2019*)

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III 3


Tabel 2. Temperatur Rata-rata Bulanan, Juli – September 2019*)

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III 4


Lanjutan Tabel 2. Temperatur Rata-rata Bulanan, Juli – September 2019*)

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III 5


Tabel 3. Kelembaban Rata-rata Bulanan, Juli – September 2019*)

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III 6


Lanjutan Tabel 3. Kelembaban Rata-rata Bulanan, Juli – September 2019*)
%
2019
Nama Stasiun Meteorologi /
No Provinsi
Klimatologi / Geofisika
Juli Agustus September

128 Maritim Paotere Sulawesi Selatan 74.24 71.22 78.24


129 Stasiun Klimatologi Maros Sulawesi Selatan 72.94 62.78 63.57
130 Gowa Sulawesi Selatan - - -
131 Sangia Ni Bandera Sulawesi Tenggara 75.16 70.00 66.69
132 Maritim Kendari Sulawesi Tenggara 87.75 83.64 81.66
133 Kendari Sulawesi Tenggara - - -
134 Beto Ambari Sulawesi Tenggara 80.50 72.00 70.32
135 Djalaluddin Gorontalo 82.10 73.00 67.86
136 Majene Sulawesi Barat 78.00 77.83 73.30
137 Namlea Maluku - - -
138 Amahai Maluku 92.00 91.20 90.50
139 Pattimura Maluku 87.14 87.00 84.62
140 Stasiun Klimatologi Kairatu Maluku - - -
141 Karang Panjang Maluku - - -
142 Geser Maluku 85.72 87.50 85.67
143 Bandaneira Maluku 80.25 81.09 79.69
144 Dumatubun Tual Maluku 80.18 79.40 80.93
145 Tual Maluku - - -
146 Mathilda Batlayeri Maluku - - -
147 Gamar Malamo Maluku Utara 87.15 85.50 83.96
148 Sultan Baabullah Maluku Utara 80.25 76.40 77.41
149 Ternate Maluku Utara - - -
150 Oesman Sadik Maluku Utara 87.21 85.00 81.90
151 Emalamo Maluku Utara 84.40 - -
152 Seigun Papua Barat 88.53 87.50 84.90
153 Sorong Papua Barat - - -
154 Rendani Papua Barat 82.77 79.73 78.87
155 Torea Papua Barat 91.00 92.67 89.03
156 Stasiun Klimatologi Manokwari Selatan
Papua Barat 84.22 81.86 75.41
157 Utarom Papua Barat 84.75 87.75 86.42
158 Frans Kaisiepo Papua 85.40 87.50 81.70
159 Sudjarwo Tjondro Negoro Papua - - -
160 Mararena Papua - - -
161 Moanamani Papua 81.30 80.83 78.72
162 Wamena Jaya Wijaya Papua - - -
163 Sentani Papua 78.00 75.25 71.50
164 Stasiun Klimatologi Genyem Papua 86.55 87.44 84.12
165 Angkasapura Papua - - -
166 Dok II Jayapura Papua 83.14 82.44 82.24
167 Enarotali Papua - - -
168 Mozez Kilangin Papua 92.50 91.00 86.45
169 Tanah Merah Papua - - -
170 Mopah Papua 82.05 81.85 78.43

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III 7


Tabel 4. Lama Penyinaran Matahari Rata-rata Bulanan, Juli – September 2019*)

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III 8


Lanjutan Tabel 4. Lama Penyinaran Matahari Rata-rata Bulanan, Juli – September 2019*)

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III 9


LUAS SERANGAN OPT PADA TANAMAN PADI, JAGUNG DAN KEDELAI

TW III 2019 thd TW III 2018 TW III 2019 thd TW II 2019


Tabel 5. Luas Serangan OPT Utama Pada Tanaman Padi, TW I 2018 – TW III 2019*)

OPT
Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III 11
Tabel 6. Luas Serangan OPT Utama Pada Tanaman Jagung, TW I 2018 – TW III 2019*)
(Ha)
2018 2019 TW III 2019 thd TW TW III 2019 thd TW
No. Provinsi Triwulan I Triwulan II Triwulan III Triwulan IV Total Triwulan I Triwulan II Triwulan III Total III 2018 (%) II 2019 (%)
T P T P T P T P T P T P T P T P T P T P T P
1 Aceh 254 - 276 - 296 - 377 - 1,202 - 590 - 561 - 1,042 - 2,192 - 252.08 - 85.66 -
2 Sumatera Utara 132 - 161 - 172 - 180 - 645 - 184 - 3,115 - 2,369 - 5,668 - 1,273.96 - -23.96 -
3 Sumatera Barat 6 - 7 - 14 - 3 - 31 - 34 - 168 - 117 0 320 0 726.06 - -30.28 -
4 Riau 55 - 68 - 66 - 43 - 233 - 24 - 60 - 164 - 249 - 147.36 - 173.36 -
5 Jambi 18 - 7 0 46 0 21 - 91 0 11 - 12 - 257 28 281 28 453.64 28,200.00 1,962.71 -
6 Sumatera Selatan 134 - 299 - 343 - 228 - 1,005 - 203 - 154 - 889 - 1,246 - 158.97 - 476.59 -
7 Bengkulu 3 - 67 - 12 - 17 - 99 - 46 - 61 - 143 3 249 3 1,119.15 - 136.19 -
8 Lampung 189 - 150 - 187 - 260 - 786 - 231 - 994 - 1,382 - 2,607 - 639.04 - 39.03 -
9 Kep. Bangka Belitung 2 - 1 - 0 - 0 - 3 - - - - - - - - - -100.00 - - -
10 Kep. Riau - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
11 DKI Jakarta - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
12 Jawa Barat 200 - 198 - 119 - 183 - 700 - 77 - 53 - 133 - 263 - 11.76 - 150.94 -
13 Jawa Tengah 515 - 659 - 627 - 608 - 2,408 - 451 - 946 9 1,258 - 2,655 9 100.78 - 33.02 -100.00
14 DI Yogyakarta 11 - 2 - 38 - 60 - 111 - 26 - 1 - 110 - 137 - 187.05 - 9,061.67 -
15 Jawa Timur 133 3 413 - 734 121 542 1 1,822 125 300 - 523 2 1,085 8 1,908 10 47.75 -93.14 107.44 315.00
16 Banten - - - - 6 - 14 - 20 - 28 - - - 35 36 63 36 475.00 - - -
17 B a l i - - - - 1 - - - 1 - - - 1 - 7 - 8 - 630.00 - 630.00 -
18 Nusa Tenggara Barat 256 - 33 - 40 - 90 - 418 - 215 - 13 - 428 - 656 - 960.72 - 3,192.31 -
19 Nusa Tenggara Timur 393 - 45 - 681 - 221 - 1,340 - 900 - 20 - 254 - 1,174 - -62.63 - 1,184.44 -
20 Kalimantan Barat 70 - 111 - 125 - 71 - 377 - 15 - 67 - 153 - 236 - 22.68 - 129.05 -
21 Kalimantan Tengah - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
22 Kalimantan Selatan - - 1 - 5 - 13 - 18 - 2 - 1 - 9 - 12 - 97.87 - 1,228.57 -
23 Kalimantan Timur 64 - 65 - 90 - 114 - 333 - 75 - 6 - 164 - 245 - 83.01 - 2,886.36 -
24 Kalimantan Utara - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
25 Sulawesi Utara 247 - 111 - 170 - 75 - 603 - 100 - 107 - 61 - 268 - -64.16 - -42.93 -
26 Sulawesi Tengah 162 - 190 - 191 - 185 - 728 - 735 - 382 3 469 - 1,586 3 145.93 - 23.04 -100.00
27 Sulawesi Selatan 423 1 305 - 335 - 120 - 1,184 1 249 - 276 18 429 - 954 18 28.09 - 55.63 -100.00
28 Sulawesi Tenggara 322 - 165 - 304 - 474 - 1,265 - 743 76 91 - 149 - 982 76 -51.15 - 63.19 -
29 Gorontalo 1,655 47 250 - 178 - 381 - 2,465 47 592 - 434 - 343 - 1,369 - 92.67 - -20.91 -
30 Sulawesi Barat 417 - 471 1 880 - 960 - 2,728 1 1,268 - 840 - 767 2 2,875 2 -12.84 - -8.70 -
31 M a l u k u 5 - 9 - 9 - 43 - 67 - 38 - 3 - 7 - 48 - -27.15 - 105.07 -
32 Maluku Utara 15 - 28 - 34 - 39 - 116 - 20 - 8 - 11 - 39 - -67.35 - 40.51 -
33 Papua Barat 63 8 27 - 27 - 21 - 137 8 22 - 27 - 5 - 54 - -82.22 - -82.48 -
34 Papua 48 - 39 - - - - - 86 - 34 - - - - - 34 - - - - -
Jumlah 5,789 58 4,158 1 5,732 121 5,342 1 21,021 181 7,212 76 8,923 32 12,241 77 28,377 184 114 -37 37 143
Keterangan:
T = Terkena, P = Puso,
*) angka sementara
OPT Utama pada jagung : Penggerek Batang, WBC, Tikus, Blas, BLB/Kresek, Tungro
Sumber : Direktorat Perlindungan Tanaman Pangan

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III 12


Tabel 7. Luas Serangan OPT Utama Pada Tanaman Kedelai, TW I 2018 – TW III 2019*)
(Ha)
2018 2019 TW III 2019 thd TW TW III 2019 thd TW
No. Provinsi Triwulan I Triwulan II Triwulan III Triwulan IV Total Triwulan I Triwulan II Triwulan III Total III 2018 (%) II 2019 (%)
T P T P T P T P T P T P T P T P T P T P T P
1 Aceh 193 - 80 - 28 - 21 - 321 - 12 - 6 - 1 - 19 - -96.36 - -83.33 -
2 Sumatera Utara 64 - 21 - 23 - 13 - 120 - 5 - 1 - 2 - 9 - -91.56 - 46.15 -
3 Sumatera Barat - - 3 - - - - - 3 - - - - - - - - - - - - -
4 Riau 90 - 17 - 2 - 16 - 126 - - - 2 - - - 2 - -100.00 - -100.00 -
5 Jambi 11 - 11 0 13 - 29 0 64 0 4 - 9 - 29 - 42 - 123.20 - 233.14 -
6 Sumatera Selatan 60 - 26 - 24 - 24 - 133 - 22 - 2 - - - 24 - -100.00 - -100.00 -
7 Bengkulu 14 - 20 - 1 - - - 34 - - - - - - - - - -100.00 - - -
8 Lampung 164 - 23 - 37 - 57 - 281 - 7 - - - - - 7 - -100.00 - - -
9 Kep. Bangka Belitung - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
10 Kep. Riau - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
11 DKI Jakarta - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
12 Jawa Barat 20 - 9 - 23 - 25 - 77 - 1 - 2 - 5 - 8 - -78.26 - 150.00 -
13 Jawa Tengah 40 - 166 - 292 - 93 - 591 - 49 - 48 - 45 - 142 - -84.44 - -5.27 -
14 DI Yogyakarta - - 11 - 30 - - - 41 - 2 - 8 - 5 - 15 - -85.00 - -43.75 -
15 Jawa Timur 2 - 16 - 234 87 22 - 273 87 2 - 3 - 123 - 128 - -47.36 -100.00 4,217.54 -
16 Banten - - - - 111 - - - 111 - 1 - - - 51 - 52 - -54.05 - - -
17 B a l i 6 - - - 2 - - - 8 - - - 1 - - - 1 - -100.00 - -100.00 -
18 Nusa Tenggara Barat 30 - 65 - 44 - 49 - 188 - 83 - 1 - 58 - 142 - 31.63 - 5,685.00 -
19 Nusa Tenggara Timur 127 - 18 - 14 - 2 - 160 - 34 - - - - - 34 - -100.00 - - -
20 Kalimantan Barat - - 18 - - - 1 - 19 - - - - - 1 - 1 - - - - -
21 Kalimantan Tengah - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
22 Kalimantan Selatan - - 4 - 4 - 2 - 9 - 4 - - - - - 4 - -100.00 - - -
23 Kalimantan Timur - - - - - - - - - - 0 - - - - - 0 - - - - -
24 Kalimantan Utara - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
25 Sulawesi Utara 70 - 23 - 24 - 31 - 148 - 24 - 5 - 1 - 29 - -95.83 - -79.17 -
26 Sulawesi Tengah 8 - 94 - 19 - 4 - 124 - 1 - 6 - 4 - 11 - -77.84 - -25.45 -
27 Sulawesi Selatan 13 - 21 - 11 - - - 46 - 5 - - - 1 - 6 - -90.99 - - -
28 Sulawesi Tenggara 88 - 21 - 91 - 157 22 357 22 25 2 - - 8 - 33 2 -91.21 - - -
29 Gorontalo - - 5 - 10 - 12 - 27 - 6 - 4 - 3 - 12 - -73.16 - -27.14 -
30 Sulawesi Barat 45 - 72 - 29 - 17 - 163 - 84 - 132 - 142 - 357 - 388.44 - 7.03 -
31 M a l u k u - - 0 - 1 - - - 1 - 1 - - - - - 1 - -100.00 - - -
32 Maluku Utara - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
33 Papua Barat 7 - 9 - 6 - 4 - 26 - 2 - - - - - 2 - -100.00 - - -
34 Papua 6 - - - - - - - 6 - - - - - - - - - - - - -
Jumlah 1,055 - 753 0 1,071 87 576 22 3,455 109 372 2 228 - 478 - 1,078 2 -55 -100 109 -
Keterangan:
T = Terkena, P = Puso,
*) angka sementara
OPT Utama pada kedelai : Penggerek Batang, WBC, Tikus, Blas, BLB/Kresek, Tungro
Sumber : Direktorat Perlindungan Tanaman Pangan

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III 13


LUAS BANJIR PADA TANAMAN PADI, JAGUNG DAN KEDELAI

TW III 2019 thd TW III 2018 TW III 2019 thd TW II 2019

3 3
Tabel 8. Luas Banjir Pada Tanaman Padi, TW I 2018 – TW III 2019*)

BANJIR
(Ha)
2018 2019 TW III 2019 thd TW TW III 2019 thd TW II
No. Provinsi Triwulan I Triwulan II Triwulan III Triwulan IV Total Triwulan I Triwulan II Triwulan III Total III 2018 (%) 2019 (%)
T P T P T P T P T P T P T P T P T P T P T P
1 Aceh 3.215 26 298 56 728 49 4.820 244 9.060 375 167 - 22 1 341 173 530 174 -53 253 1.450 17.200
2 Sumatera Utara 170 45 47 22 1.924 286 11.629 3.796 13.770 4.149 153 8 99 31 169 29 421 68 -91 -90 71 -5
3 Sumatera Barat 28 4 78 1 94 35 4.314 633 4.513 672 25 7 - - 70 - 95 7 -25 -100 - -
4 Riau 62 33 145 16 - - 7.599 4.614 7.805 4.663 483 3 411 65 - - 894 68 - - -100 -100
5 Jambi 335 98 839 226 - - 4.987 1.699 6.160 2.022 754 216 416 4 - - 1.170 220 - - -100 -100
6 Sumatera Selatan 996 319 479 91 24 8 2.322 806 3.821 1.224 9.143 4.272 1.550 857 - - 10.693 5.129 -100 -100 -100 -100
7 Bengkulu - - 230 - - - - - 230 - - - 742 261 8 - 750 261 - - -99 -100
8 Lampung 19.311 8.894 1.972 814 - - 624 538 21.907 10.245 559 294 - - - - 559 294 - - - -
9 Kep. Bangka Belitung 36 - - - - - 15 5 51 5 15 5 - - - - 15 5 - - - -
10 Kep. Riau - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
11 DKI Jakarta - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
12 Jawa Barat 11.025 1.095 833 37 - - 258 64 12.116 1.196 1.006 87 968 155 - - 1.974 242 - - -100 -100
13 Jawa Tengah 16.718 3.466 - - - - 201 57 16.919 3.523 26.323 6.548 2.182 774 - - 28.505 7.322 - - -100 -100
14 DI Yogyakarta - - - - - - 3 3 3 3 2.178 157 - - - - 2.178 157 - - - -
15 Jawa Timur 7.209 1.516 29 11 89 88 1.641 387 8.969 2.002 9.519 1.640 8.007 1.056 - - 17.526 2.695 -100 -100 -100 -100
16 Banten 874 118 995 150 - - 2.541 402 4.410 670 875 61 - - - - 875 61 - - - -
17 B a l i 27 0 - - - - 1 1 28 1 4 2 - - - - 4 2 - - - -
18 Nusa Tenggara Barat 1.124 196 - - - - 139 2 1.263 198 134 1 - - - - 134 1 - - - -
19 Nusa Tenggara Timur - - - - - - - - - - 310 286 - - - - 310 286 - - - -
20 Kalimantan Barat 1.629 524 317 40 - - 1.263 50 3.209 614 367 62 33 0 - - 400 62 - - -100 -100
21 Kalimantan Tengah 98 47 46 1 - - 901 91 1.045 138 1.551 - 291 62 - - 1.842 62 - - -100 -100
22 Kalimantan Selatan 3.221 154 194 - - - 297 26 3.712 179 245 18 1.106 4 - - 1.351 22 - - -100 -100
23 Kalimantan Timur 902 459 99 4 - - - - 1.001 463 24 - 2.393 200 559 559 2.976 759 - - -77 179
24 Kalimantan Utara - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
25 Sulawesi Utara - - - - 110 0 - - 110 0 - - - - - - - - -100 -100 - -
26 Sulawesi Tengah 10 2 30 11 963 266 - - 1.003 278 - - 838 32 2.946 80 3.784 111 206 -70 252 152
27 Sulawesi Selatan 4.702 1.280 17.561 13.105 3.955 2.908 2.107 13 28.325 17.305 20.625 3.166 23.984 6.229 - - 44.609 9.395 -100 -100 -100 -100
28 Sulawesi Tenggara 41 - 1.454 1.149 1.138 561 - - 2.632 1.709 720 106 10.661 9.811 - - 11.381 9.916 -100 -100 -100 -100
29 Gorontalo 258 22 61 8 - - 34 20 352 50 20 - - - - - 20 - - - - -
30 Sulawesi Barat 105 10 33 - - - - - 138 10 - - - - - - - - - - - -
31 M a l u k u 31 - - - - - - - 31 - - - - - - - - - - - - -
32 Maluku Utara - - - - - - - - - - 28 11 - - - - 28 11 - - - -
33 Papua Barat - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
34 Papua 106 13 398 60 - - - - 504 73 - - - - - - - - - - - -
Jumlah 72.229 18.319 26.137 15.798 9.025 4.199 45.695 13.451 153.085 51.768 75.228 16.949 53.702 19.541 4.093 841 133.023 37.330 -55 -80 -92 -96
Keterangan:
T = Terkena, P = Puso,
*) angka sementara
Sumber : Direktorat Perlindungan Tanaman Pangan

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III 15


Tabel 9. Luas Banjir Pada Tanaman Jagung, TW I 2018 – TW III 2019*)
(Ha)
2018 2019 TW II 2019 thd TW II TW II 2019 thd TW I
No. Provinsi Triwulan I Triwulan II Triwulan III Triwulan IV Total Triwulan I Triwulan II Triwulan III Total 2018 (%) 2019 (%)
T P T P T P T P T P T P T P T P T P T P T P
1 Aceh 140 10 155 122 60 - 2.610 264 2.965 396 9 9 9 9 - - 18 18 -100 - -100 -100
2 Sumatera Utara 130 - 214 134 135 81 246 37 724 251 6 - 120 55 - - 126 55 -100 -100 -100 -100
3 Sumatera Barat 1 - - - 2 0 843 156 847 157 - - - - 12 9 12 9 539 4400 - -
4 Riau 5 1 88 30 - - 99 64 192 95 - - 2 - - - 2 - - - -100 -
5 Jambi 88 37 20 10 - - 295 224 402 271 7 2 1 - - - 8 2 - - -100 -
6 Sumatera Selatan 1 - 1 - - - 51 21 53 21 15 15 - - - - 15 15 - - - -
7 Bengkulu - - - - - - - - - - - - 207 207 - - 207 207 - - -100 -100
8 Lampung 221 88 - - - - - - 221 88 - - - - - - - - - - - -
9 Kep. Bangka Belitung - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
10 Kep. Riau - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
11 DKI Jakarta - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
12 Jawa Barat 2 2 - - - - - - 2 2 2 1 - - - - 2 1 - - - -
13 Jawa Tengah 81 15 - - - - - - 81 15 52 - 40 - - - 92 - - - -100 -
14 DI Yogyakarta - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
15 Jawa Timur 319 168 - - - - 65 21 383 189 292 - 35 20 - - 327 20 - - -100 -100
16 Banten - - - - - - 5 5 5 5 - - - - - - - - - - - -
17 B a l i - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
18 Nusa Tenggara Barat 11 4 - - - - - - 11 4 10 - - - - - 10 - - - - -
19 Nusa Tenggara Timur - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
20 Kalimantan Barat 23 5 - - - - - - 23 5 - - - - - - - - - - - -
21 Kalimantan Tengah - - 35 10 - - - - 35 10 - - 0 0 - - 0 0 - - -100 -100
22 Kalimantan Selatan 3 - - - - - 21 20 24 20 90 4 - - - - 90 4 - - - -
23 Kalimantan Timur - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
24 Kalimantan Utara - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
25 Sulawesi Utara - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
26 Sulawesi Tengah 10 - - - - - 1 - 11 - 82 34 145 71 2 2 229 107 - - -99 -97
27 Sulawesi Selatan - - 583 256 1.097 498 - - 1.680 754 1.947 857 3.676 1.087 - - 5.623 1.944 -100 -100 -100 -100
28 Sulawesi Tenggara - - 28 20 52 40 - - 80 60 105 49 3.183 3.175 - - 3.288 3.224 -100 -100 -100 -100
29 Gorontalo 58 55 - - - - - - 58 55 - - - - - - - - - - - -
30 Sulawesi Barat 302 47 21 14 - - 50 - 373 61 - - 1.174 277 - - 1.174 277 - - -100 -100
31 M a l u k u - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
32 Maluku Utara - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
33 Papua Barat - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
34 Papua 2 - - - - - - - 2 - - - - - - - - - - - - -
Jumlah 1.396 431 1.144 596 1.345 619 4.285 812 8.170 2.457 2.617 971 8.592 4.901 14 11 11.222 5.883 -99 -98 -100 -100
Keterangan:
T = Terkena, P = Puso,
*) angka sementara
Sumber : Direktorat Perlindungan Tanaman Pangan

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III 16


Tabel 10. Luas Banjir Pada Tanaman Kedelai, TW I 2018 – TW III 2019*)
(Ha)
2018 2019 TW II 2019 thd TW II TW II 2019 thd TW I
No. Provinsi Triwulan I Triwulan II Triwulan III Triwulan IV Total Triwulan I Triwulan II Triwulan III Triwulan IV Total 2018 (%) 2019 (%)
T P T P T P T P T P T P T P T P T P T P T P T P
1 Aceh - - 44 34 - - 4 2 48 36 - - - - - - - - - - - - - -
2 Sumatera Utara 2 - 5 5 - - 76 22 83 27 - - 8 1 - - - - 8 1 - - -100 -100
3 Sumatera Barat - - - - - - 3 2 3 2 - - - - - - - - - - - - - -
4 Riau 120 25 105 99 - - 516 506 740 629 - - - - - - - - - - - - - -
5 Jambi 13 9 - - - - 95 90 108 100 - - - - - - - - - - - - - -
6 Sumatera Selatan - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
7 Bengkulu - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
8 Lampung 42 26 - - - - - - 42 26 - - - - - - - - - - - - - -
9 Kep. Bangka Belitung - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
10 Kep. Riau - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
11 DKI Jakarta - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
12 Jawa Barat - - - - - - - - - - 3 3 - - - - - - 3 3 - - - -
13 Jawa Tengah 12 2 - - - - - - 12 2 25 15 - - - - - - 25 15 - - - -
14 DI Yogyakarta - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
15 Jawa Timur 10 - - - - - 10 10 20 10 - - - - - - - - - - - - - -
16 Banten - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
17 B a l i - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
18 Nusa Tenggara Barat 1 - - - - - - - 1 - - - - - - - - - - - - - - -
19 Nusa Tenggara Timur - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
20 Kalimantan Barat - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
21 Kalimantan Tengah - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
22 Kalimantan Selatan - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
23 Kalimantan Timur - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
24 Kalimantan Utara - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
25 Sulawesi Utara - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
26 Sulawesi Tengah 24 - 24 7 - - - - 48 7 - - - - - - - - - - - - - -
27 Sulawesi Selatan - - 52 52 - - - - 52 52 20 20 2 2 - - - - 22 22 - - -100 -100
28 Sulawesi Tenggara - - - - - - 38 - 38 - 16 - - - - - - - 16 - - - - -
29 Gorontalo - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
30 Sulawesi Barat 12 9 - - - - 35 - 47 9 - - - - - - - - - - - - - -
31 M a l u k u - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
32 Maluku Utara - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
33 Papua Barat - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
34 Papua - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Jumlah 235 71 230 197 - - 776 631 1.241 899 64 38 10 3 - - - - 74 41 - - -100 -100
Keterangan:
T = Terkena, P = Puso,
*) angka sementara
Sumber : Direktorat Perlindungan Tanaman Pangan

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III 17


LUAS KEKERINGAN PADA TANAMAN PADI, JAGUNG DAN KEDELAI

TW III 2019 thd TW III 2018 TW III 2019 thd TW II 2019

16
KEKERINGAN
Tabel 11. Luas Kekeringan Pada Tanaman Padi, TW I 2018 – TW III 2019*)
(Ha)
2018 2019 TW III 2019 thd TW TW III 2019 thd TW
No. Provinsi Triwulan I Triwulan II Triwulan III Triwulan IV Total Triwulan I Triwulan II Triwulan III Total III 2018 (%) II 2019 (%)
T P T P T P T P T P T P T P T P T P T P T P
1 Aceh 16.477 629 1.170 - 4.926 1.189 - - 22.573 1.818 852 4 56 - 950 2 1.858 6 - - 1597 -
2 Sumatera Utara 148 17 288 - 3.495 26 - - 3.930 43 1.245 20 2 - 120 15 1.367 35 - - 5758 -
3 Sumatera Barat 84 5 - - 56 - - - 140 5 - - - - 4 - 4 - - - - -
4 Riau 2 - 276 - 8 - 230 - 516 - - - 129 - 591 13 720 13 - - 358 -
5 Jambi 851 - 6 - 877 62 45 35 1.779 97 - - - - 6.250 558 6.250 558 - - - -
6 Sumatera Selatan 108 - 5 - 1.870 54 622 - 2.604 54 - - 143 - 4.865 40 5.008 40 - - 3302 -
7 Bengkulu - - 20 - 423 - - - 443 - - - - - 90 - 90 - - - - -
8 Lampung 10 - 57 - 7.334 1.782 17 12 7.418 1.794 - - - - 10.173 1.151 10.173 1.151 - - - -
9 Kep. Bangka Belitung 32 12 - - - - - - 32 12 - - - - - - - - - - - -
10 Kep. Riau - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
11 DKI Jakarta - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
12 Jawa Barat 4.609 1 7.357 737 18.735 5.774 2.061 200 32.762 6.712 364 - 25.268 524 43.235 16.331 68.867 16.855 - - 71 3017
13 Jawa Tengah - - 34.683 9.016 7.589 856 1.656 124 43.928 9.997 - - 32.942 1.893 23.203 6.873 56.145 8.766 - - -30 263
14 DI Yogyakarta - - 462 58 85 49 42 - 589 107 - - 6.351 2.479 243 131 6.593 2.610 - - -96 -95
15 Jawa Timur - - 36.577 9.673 1.151 329 289 45 38.016 10.046 36 - 36.367 7.672 5.298 2.426 41.701 10.098 - - -85 -68
16 Banten 382 - 81 - 4.628 1.173 72 43 5.163 1.216 - - 10.286 - 14.093 3.489 24.379 3.489 - - 37 -
17 B a l i - - 44 - 60 - 128 40 232 40 25 - 12 - 319 29 356 29 - - 2560 -
18 Nusa Tenggara Barat - - 8.917 3.909 1.411 364 55 - 10.383 4.273 - - 1.127 22 3.489 1.012 4.616 1.034 - - 210 4500
19 Nusa Tenggara Timur - - 207 58 - - 28 1 234 59 - - 40 - 1.022 963 1.062 963 - - 2454 -
20 Kalimantan Barat - - 3 - 4.579 14 55 - 4.636 14 - - 949 - 868 - 1.816 - - - -9 -
21 Kalimantan Tengah 215 95 29 - 277 5 656 508 1.177 608 - - 29 - 970 607 998 607 - - 3302 -
22 Kalimantan Selatan - - 1.503 - 954 - 1 - 2.457 - - - 64 - - - 64 - - - -100 -
23 Kalimantan Timur 5 - - - 456 4 56 - 517 4 375 65 - - 1.772 33 2.147 98 - - - -
24 Kalimantan Utara - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
25 Sulawesi Utara - - - - 44 14 - - 44 14 16 - - - - - 16 - - - - -
26 Sulawesi Tengah 15 15 1 - - - 15 15 31 30 4 - 637 - 91 1 732 1 - - -86 -
27 Sulawesi Selatan 2.849 755 91 2 7.362 2.682 225 31 10.527 3.471 18 - 9 - 45.087 4.521 45.114 4.521 - - 500867 -
28 Sulawesi Tenggara - - - - 878 310 1.732 293 2.610 603 - - - - 969 - 969 - - - - -
29 Gorontalo 5 - - - 119 5 27 27 151 32 - - - - 1.759 448 1.759 448 - - - -
30 Sulawesi Barat - - - - 216 9 20 - 236 9 - - 61 10 136 - 197 10 - - 122 -100
31 M a l u k u - - - - 407 7 3 - 410 7 - - - - 2 - 2 - - - - -
32 Maluku Utara - - - - - - - - - - - - - - 1 - 1 - - - - -
33 Papua Barat - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
34 Papua 32 1 60 - 107 25 16 - 215 26 - - - - - - - - - - - -
Jumlah 25.823 1.531 91.835 23.453 68.042 14.732 8.050 1.374 193.750 41.090 2.935 89 114.471 12.600 165.598 38.640 283.004 51.329 - - 45 207
Keterangan:
T = Terkena, P = Puso,
*) angka sementara
Sumber : Direktorat Perlindungan Tanaman Pangan

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III 19


Tabel 12. Luas Kekeringan Pada Tanaman Jagung, TW I 2018 – TW III 2019*)
(Ha)
2018 2019 TW III 2019 thd TW TW III 2019 thd TW
No. Provinsi Triwulan I Triwulan II Triwulan III Triwulan IV Total Triwulan I Triwulan II Triwulan III Total III 2018 (%) II 2019 (%)
T P T P T P T P T P T P T P T P T P T P T P
1 Aceh - - 2 1 22 2 - - 24 3 - - 12 - - - 12 - - - -100 -
2 Sumatera Utara 1.018 - 9.205 - 4.352 1 - - 14.575 1 687 - 1.141 - 202 - 2.030 - - - -82 -
3 Sumatera Barat 8 - - - 23 - - - 31 - - - - - - - - - - - - -
4 Riau - - - - 23 - - - 23 - - - 26 - 17 - 43 - - - -35 -
5 Jambi 26 5 - - 132 6 15 15 173 26 - - - - 235 9 235 9 - - - -
6 Sumatera Selatan - - - - 1 - - - 1 - - - - - 1 - 1 - - - - -
7 Bengkulu - - - - - - - - - - - - - - 13 - 13 - - - - -
8 Lampung - - 18 - 133 2 15 - 166 2 331 - - - 1.664 365 1.995 365 - - - -
9 Kep. Bangka Belitung - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
10 Kep. Riau - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
11 DKI Jakarta - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
12 Jawa Barat - - - - - - - - - - - - - - 499 233 499 233 - - - -
13 Jawa Tengah - - 1.022 35 163 18 - - 1.185 53 - - - - 348 4 348 4 - - - -
14 DI Yogyakarta - - - - - - 68 3 68 3 - - 11 - 7 - 18 - - - -36 -
15 Jawa Timur - - 607 - - - 111 - 718 - - - 1.077 153 7 - 1.084 153 - - -99 -100
16 Banten - - - - 164 - - - 164 - - - 174 - 173 - 347 - - - -1 -
17 B a l i - - - - - - 10 - 10 - - - - - 17 - 17 - - - - -
18 Nusa Tenggara Barat 8.441 1.695 91 - 401 177 2 - 8.934 1.872 12 - 61 - 301 - 374 - - - 393 -
19 Nusa Tenggara Timur - - - - - - - - - - - - - - 56 55 56 55 - - - -
20 Kalimantan Barat - - - - - - - - - - - - - - 4 2 4 2 - - - -
21 Kalimantan Tengah - - - - 2 - - - 2 - - - - - 4 - 4 - - - - -
22 Kalimantan Selatan - - 487 - 10 - - - 497 - - - 48 - - - 48 - - - -100 -
23 Kalimantan Timur - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Kalimantan Utara - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
24 Sulawesi Utara - - - - 69 4 - - 69 4 - - - - - - - - - - - -
25 Sulawesi Tengah - - - - - - 15 15 15 15 78 16 - - 2.553 126 2.631 142 - - - -
26 Sulawesi Selatan - - - - - - - - - - - - - - 1.491 49 1.491 49 - - - -
27 Sulawesi Tenggara - - - - 19 - 35 35 54 35 - - - - 60 - 60 - - - - -
28 Gorontalo - - - - 367 23 - - 367 23 53 - - - 8.457 1.787 8.510 1.787 - - - -
29 Sulawesi Barat - - - - 67 - - - 67 - - - - - - - - - - - - -
30 M a l u k u - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
31 Maluku Utara - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
32 Papua Barat - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
33 Papua 35 - 2 - - - - - 37 - - - - - - - - - - - - -
Jumlah 9.528 1.700 11.434 36 5.946 233 270 68 27.178 2.037 1.161 16 2.550 153 16.108 2.630 19.819 2.799 - - 532 1.619
Keterangan:
T = Terkena, P = Puso,
*) angka sementara
Sumber : Direktorat Perlindungan Tanaman Pangan

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III 20


Tabel 13. Luas Kekeringan Pada Tanaman Kedelai, TW I 2018 – TW III 2019*)
(Ha)
2018 2019 TW III 2019 thd TW TW III 2019 thd TW
No. Provinsi Triwulan I Triwulan II Triwulan III Triwulan IV Total Triwulan I Triwulan II Triwulan III Total III 2018 (%) II 2019 (%)
T P T P T P T P T P T P T P T P T P T P T P
1 Aceh 37 - 23 17 - - - - 60 17 - - - - - - - - - - - -
2 Sumatera Utara 16 - - - 26 - - - 42 - - - - - - - - - - - - -
3 Sumatera Barat 3 - - - - - - - 3 - - - - - - - - - - - - -
4 Riau 22 - - - 6 - - - 28 - - - - - - - - - - - - -
5 Jambi 214 15 - - 7 2 6 2 226 19 - - - - - - - - - - - -
6 Sumatera Selatan - - - - 45 - - - 45 - - - - - - - - - - - - -
7 Bengkulu - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
8 Lampung - - - - - - 52 - 52 - - - - - - - - - - - - -
9 Kep. Bangka Belitung - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
10 Kep. Riau - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
11 DKI Jakarta - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
12 Jawa Barat - - 93 - 147 - 3 - 243 - - - - - - - - - - - - -
13 Jawa Tengah - - 460 96 882 - - - 1.342 96 - - - - - - - - - - - -
14 DI Yogyakarta - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
15 Jawa Timur - - - - - - - - - - - - 236 50 - - - - - - - -
16 Banten - - - - 41 - - - 41 - - - - - - - - - - - - -
17 B a l i - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
18 Nusa Tenggara Barat - - - - - - 15 - 15 - - - - - - - - - - - - -
19 Nusa Tenggara Timur - - - - 9 5 - - 9 5 - - - - - - - - - - - -
20 Kalimantan Barat - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
21 Kalimantan Tengah 161 161 - - - - - - 161 161 - - - - - - - - - - - -
22 Kalimantan Selatan - - - - 1 - - - 1 - - - - - - - - - - - - -
23 Kalimantan Timur - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
24 Kalimantan Utara - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
25 Sulawesi Utara - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
26 Sulawesi Tengah - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
27 Sulawesi Selatan - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
28 Sulawesi Tenggara 10 - - - - - 50 50 60 50 - - - - - - - - - - - -
29 Gorontalo - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
30 Sulawesi Barat - - - - 2 - - - 2 - - - - - - - - - - - - -
31 M a l u k u - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
32 Maluku Utara - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
33 Papua Barat - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
34 Papua - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Jumlah 463 176 576 113 1.165 7 126 52 2.329 348 - - 236 50 - - - - - - -100 -100
Keterangan:
T = Terkena, P = Puso,
*) angka sementara
Sumber : Direktorat Perlindungan Tanaman Pangan

Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III 21


Buletin Data Iklim, OPT dan DPI Triwulan III 22

Anda mungkin juga menyukai