macapat!
Para siswa mangerteni
1. Paugeran
2. Isi lan nemokake pitutur luhur
3. Kawruh basa
4. Maos titi laras
5. Tembangake tembang macapat
6. Ngripta tembang macapat
Kamus Cilik!
Catur= papat
Cinatur = diomongne
Kelantur = kebangetan
Katula-tula katali = saya ngladrah (sengsara kedawa-dawa kaya tali)
Kadaluwarsa = kasep
Katutuh = banget
Kapatuh= kulina
Awon = ala
Nora/tan = ora
Sayekti = leres
Kojur = cilaka
Ngupayaa = usaha
Sudra papeki = wong ora duwe
Sekar gambuh ping catur
(tembang gambuh sing kaping papat)
Kang cinatur polah kang kelantur
(sing digunem yaiku tingkah laku sing kebangetan)
Tanpa tutur katula-tula katali
(yen ora dikandhani mengko saya nggladrah)
Kadaluwarsa katutuh
(kadung ngladrah bakal saya angel dilurusne)
Kapatuh pan dadi awon
(bakal dadi pakulinan kang ala banget)
Diceritakake ing sajrone tembang gambuh sing
kaping papat, sing digunem yaiku solah bawa
(tingkah laku) sing kebablasan, tuladhane: … sing
banget. Polah kang banget kaya mangkono yen
ora nate dituturi mengko saya nggladrah (bakal
sengsara kedawa-dawa kaya tali). Yen wis
kadung nggladrah bakal kasep utawa angel
dibalekake marang kahanan semula. Mulane yen
wis mangkono banjur dadi pakulinan sing ala
banget.
Aja nganti kebanjur
(aja nganti kebacut)
Sebarang polah kang nora jujur
(sakabehe tingkah laku kang ora jujur)
Yen kebanjur sayekti kojur tan becik
(yen kebacut bakal bener-bener cilaka lan ora apik)
becik ngupayaa iku
(luwih becik iku goleka)
Pitutur ingkang sayektos
(pitutur kang leres/sejati)
Dicritakake ing tembang gambuh yen dadi
manungsa aja nganti kebablasan ing sebarang
tumindak sing ora jujur. Yen nganti
kebacut/kebablasan sejatine bakal cilaka lan ora
becik. Becike kita tansah golek pitutur kang
temen.
Tembang Macapat
Jenis
Isi dan
pesan Struktur
moral Pembelajaran
Macapat
Kata Unsur
Sulit kebahasaan
Guru gatra ………………….. (1)
………………….. (2)
Cacahing gatra saben sapada ………………….. (3)
………………….. (4)
1. Maskumambang 4 12i 6a 8i 8a
2. Pocung 4 12u 6a 8i 12a
3. Mijil 6 10i 6o 10e 10i 6i 6u
4. Kinanthi 6 8u 8i 8a 8i 8a 8i
5. Asmaradana 7 8i 8a 8e/o 8a 7a 8u 8a
6. Durma 7 12a 7i 6a 7a 8i 5a 7i
7. Pangkur 7 8a 11i 8u 7a 12u 8a 8i
8. Sinom 9 8a 8i 8a 8i 7i 8u 7a 8i 12a
9. Dhandhanggula 10 10i 10a 8e 7u 9i 7a 6u 8a 12i 7a
10. Gambuh 5 7u 10u 12i 8u 8o
11. Megatruh 5 12u 8i 8u 8i 8o
12. Balabak 6 12a 3e 12a 3e 12a 3e
13. Wirangrong 6 8i 8o 10u 6i 7a 8a
14. Djurudemung 7 8a 8u 8u 8a 8u 8a 8u
15. Girisa 8 8a 8a 8a 8a 8a 8a 8a 8a
Reroncenen jeneng tembang 1- 11 kaya
lelakune wong urip ing alam donya! Banjur
andharna panemumu!
Asmaradana
Kinanthi
Maskumambang Gambuh
Pucung Mijil
Megatruh Sinom
Durma Dhandanggula
Pangkur
Maskumambang Jabang bayi sing isih ana ing kandhutan
Baliswara
Tembung
Garba
Tembung Tembung
Dasanama Saroja
Purwakanthi
Tembung Tembung kang asale saka basa Jawa Kuna (sanskerta)
Kawi
gemah ripah
malang megung
Purwakanthi Tetembungan kang runtut swara, wanda, utawa
tembunge