Anda di halaman 1dari 68

GIGI TERPENDAM / IMPAKSI

Abdullah Oes, drg


Bagian Ilmu Bedah Mulut Fakultas Kedokteran Gigi USU Medan

GIGI TERPENDAM / IMPAKSI


Defenisi Gigi yg erupsinya terhalang, sebagian atau seluruhnya, tertutup jar. tulang atau jar. lunak atau kedua-duanya
Halangan / hambatan dpt berupa : a. Hambatan dari sekitar gigi b. Hambatan dari gigi sendiri c. Teori evolusi d. Teori Nodine

ETIOLOGI
A. Kausa lokal 1. Posisi gigi abnormal 2. Tekanan dari gigi tetangga 3. Penebalan tulang sekitarnya 4. Kurang tempat 5. Gigi susu persistensi 6. Pencabutan gigi susu prematur 7. Inflamasi kronis sehingga jar. kenyal 8. Penyakit penyebab nekrose tulang 9. Penyakit eksantem (pada anak)

B. Kausa umum 1. Kausa prenatal 2. Kausa postnatal 3. Kausa pertumbuhan

INSIDENS
a. b. c. d. Molar tiga (mand maks) Kaninus (maks mand) Premolar (mand maks) Insisivus (I II maks)

Kerusakan / keluhan yg ditimbulkan : 1. Inflamasi dimulai dgn terjadinya perikoronitis Gejala : a. rasa sakit b. pembengkakan c. mulut bau d. pembesaran limfe-node submand 2. Resorpsi gigi tetangga 3. Kista 4. Rasa sakit 5. Fraktur rahang 6. Komplikasi lain a. Tinitus aurium c. Kelainan pd mata b. Otitis d. Sakit waktu menelan

Indikasi Odontektomi :
1. Timbul gejala neurologis 2. Pembentukan kista 3. Timbul gejala inflamasi 4. Adanya karies 5. Karies pada gigi tetangga

Prinsip perawatan : 1. Membuat trauma sekecil mungkin a. Kerja dengan teknik teratur b. Harus dengan penglihatan langsung c. Membuat rencana yang lengkap 2. Gigi tetangga tetap utuh

Pemeriksaan : 1. Pemeriksaan subjektif 2. Pemeriksaan objektif a. Ekstra oral b. Intra oral 3. Pemeriksaan rontgen foto

FASE IMPAKSI DERAJAT TERPENDAMNYA GIGI BERVARIASI


1.

SEDERHANA (SIMPLE IMPACTION) GIGI MUDAH DIAMBIL DENGAN CARA SEDERHANA


A. B. C. D. INSISI JARINGAN LUNAK MEMBUKA MUKOPERIOSTAL FLEP MENGAMBIL TULANG EKSTRAKSI GIGI DENGAN TANG / DIBANTU ELEVATOR 1

2. SUKAR (COMPLICATED IMPACTION) GIGI TERLETAK DALAM TULANG DENGAN POSISI SUKAR
A.
B. C. D.

INSISI JARINGAN LUNAK MEMBUKA MUKOPERIOSTAL FLEP MENGAMBIL TULANG EKSTRAKSI GIGI DENGAN :
-

INTOTO SEPARASI PERMUKAAN / POSISI GIGI KURVATURA AKAR HYPERSEMENTOSIS DARI AKAR

TERGANTUNG DARI :
-

3. KELAINAN TAMBAHAN GIGI TERPENDAM DENGAN KOMPLIKASI TAMBAHAN YANG BERHUBUNGAN DGN :

SUPERNUMERARY ODONTOMA FUSI GIGI TETANGGA KISTA FRAKTUR RAHANG MASUK KEDALAM SINUS MAXILLARIS ATAU KANALIS MANDIBULARIS
3

METODE OPERASI
A. PENARIKAN GIGI DALAM BIDANG ORTODONSI TINDAKAN TERHADAP GIGI TERPENDAM TIDAK SELALU DIAMBIL. APABILA TERSEDIA RUANGAN DAN POSISI BAIK, DILAKUKAN OPERASI HANYA PENGAMBILAN TULANG YANG MANGHALANGI DAN PENARIKAN GIGI PADA TEMPATNYA
4

B. PENGAMBILAN GIGI

1. INTOTO :
PENGAMBILAN GIGI SECARA UTUH / SELURUHNYA, SEPERTI PENCABUTAN BIASA

2. SEPARASI :
PENGAMBILAN GIGI SEBAHAGIAN SEBAHAGIAN / DIPISAHKAN.

CARA SEPARASI. KEUNTUNGAN :


DAERAH OPERASI KECIL / INSISI TIDAK LUAS PENGAMBILAN TULANG SEDIKIT WAKTU OPERASI SINGKAT KERUSAKAN GIGI TETANGGA KECIL BAHAYA FRAKTOR RAHANG TIDAK ADA TIDAK MEMERLUKAN KEKUATAN / TEKANAN BESAR
6

KERUGIANNYA :

GIGI SUKAR DIBELAH PADA KASUS TERTENTU, PENEMPATAN CHISEL SEGARIS LONG AXIS GIGI SUKAR PASIEN TERPENGARUH TERHADAP PEMAKAIAN CHISEL

PREOPERATIVE DIAGNOSIS
FAKTOR INI PENTING DALAM RENCANA OPERASI

KEADAAN ERUPSI DAN LEVEL GIGI (SECARA KLINIS) POSISI GIGI / KLASIFIKASI HUBUNGAN DENGAN GIGI TETANGGA VARIASI LETAK GIGI KEADAAN AKAR GIGI KONDISI GIGI JARINGAN PERIKORONAL

KEADAAN TULANG SEKITARNYA KEADAAN GIGI TETANGGA ADANYA FOLIKEL GIGI JARINGAN PERIODONTAL / HYPERSEMENTOSIS KOMPLIKASI PATOLOGIK KARENA PENYAKIT TULANG INFEKSI LOKAL/OSTEOMIELITIS ADANYA KISTA ATAU NEOPLASMA

RENCANA KERJA
MEMPELAJARI

RONTGEN FOTO / OKLUSAL VIEW MEMPELAJARI KLASIFIKASI PEMBUATAN FLEP BANYAKNYA TULANG YANG DIAMBIL METODE OPERASI : - INTOTO SEPARASI PENUTUPAN LUKA OPERASI

10

MOLAR TIGA MANDIBULA TERPENDAM


1. Klasifikasi A. Hubungan gigi dgn tepi ramus mandibula

Kelas I : Cukup ruangan tersedia Kelas II : Ruangan lebih kecil Kelas III : Terletak didalam ramus B. Dalamnya terpendam
Posisi A : Setinggi atau lebih tinggi dari dataran oklusal Posisi B : Diantara dat. okl. dan grs serv. Posisi C : Dibawah garis servikal C. Aksis molar tiga terhadap molar dua

D. Jumlah / keadaan akar

Berdasarkan Relasi

www.themegallery.com

Company Logo

Berdasarkan kedalaman M3 bawah terhadap tulang mandibula

www.themegallery.com

Company Logo

Menurut George Winter


BERDASARKAN SUMBU PANJANG GIGI MOLAR KETIGA RAHANG BAWAH

Gambar : Molar Tiga Mandibula Terpendam

Gambar : Molar Tiga Mandibula Terpendam

Faktor penyulit pengangkatan M3 RB

Bentuk akar yang abnormal Hipersementosis Tingkat kepadatan tulang yg ekstrim Jarak akar M3 sangat dekat dengan kanalis mandibularis Ankilosis Pendarahan Hipersalivasi Lapangan Operasi yang sempit
Company Logo

www.themegallery.com

2. Prosedur Operasi
A. Anestesi lokal B. Pembuatan flep / insisi

a. Insisi semi verikal


b. Insisi horizontal C. Pengambilan tulang D. Pengambilan gigi E. Pembersihan luka F. Penutupan luka

A. Anestesi lokal Blok anestesi utk N. Alveolaris inferior dan N. Lingualis. Sub mukus infiltasi anestesi utk N. Bukalis. Dapat ditambahkan deep infiltrasi ansi

B. Pembuatan flep / insisi a. Insisi semi vertikal dari bagian tengah sebelah bukal gigi Molar dua sampai ke forniks, kira-kira pd apeks gigi Molar satu

b. Insisi horizontal dari distal gigi Molar tiga sampai keramus atau dari distal Molar dua sampai keramus (tergantung kedalamannya terpendam), tegak lurus pada permukaan oklusal tulang alveolar

C. Pengambilan tulang

Digunakan pahat atau dgn bor sirurgis, bulat atau lurus. Pengambilan tulang bagian bukal, distal atau oklusal

D. Pengambilan gigi a. Intoto, gigi dikeluarkan secara utuh b. Separasi, gigi dibelah/dipotong Ingat : Separasi gigi lebih sukar Rasa sakit pd tulang terbuka Penempatan bein/elevator dibawah korona utk mengungkit gigi Setelah goyang, dikeluarkan dgn tang M. Khusus gigi M tiga dgn posisi vertikal, lihat antagonisnya

INSISI MOLAR TIGA MANDIBULA

TEKNIK SPLIT BONE (A) & TOOTH DIVISION (B)

BENTUK FLAP MOLAR TIGA MANDIBULA (Dimitroulis,1997)

E. Pembersihan luka

Kuret sisa-sisa tulang pengeboran, jaringan/folikel dari soket dibersihkan, tepi tulang haluskan dan soket disemprot dgn anti septik
F. Penutupan luka Flep dikembalikan pd tempatnya dan dijahit kemudian diberi tampon

3. Perawatan paska bedah 1. Pasien diberi obat-obatan dan beberapa petunjuk 2. Setelah 5 hari jahitan dibuka

4. Komplikasi selama dan setelah operasi 1. Cedera jaringan lunak

2. Cedera gigi tetangga dan antagonis


3. Cedera saraf sehingga terjadi parastesi 4. Perdarahan 5. Fraktur mandibula 6. Infeksi dan inflamasi

7. Kista, jaringan folikel tertinggal

Yang harus dihindari 1. Hindari makanan keras/kasar 2. Jangan mengisap daerah bekas operasi 3. Jangan meludah 4. Jangan mengunyah permen karet/merokok 5. Hindarkan daerah operasi dari panas 6. Jangan kerja berat 48 jam pertama 7. Jangan minum alkohol 8. Jangan mengemudi kendaraan dll.
Bila anda mengalami masalah diluar diatas hubungi dokter giginya

MOLAR TIGA MAKSILA TERPENDAM


1. Klasifikasi
A. Dalamnya terpendam Kelas a : Setinggi atau lebih rendah dari dataran oklusal

Kelas b : Diantara dataran oklusal dan garis servikal Kelas c : Diatas garis servikal B. Aksis molar tiga terhadap molar dua C. Hubungan dengan sinus maksilaris SA : Sinus aproksimasi (dekat) NSA : No. sinus aproksimasi (jauh)

Gambar : Molar Tiga Maksila Terpendam

2. Faktor mempermudah kerja 1. Biasanya posisi tdk begitu menyimpang 2. Tulang tdk begitu padat 3. Tuber maksila lebih fleksibel

4. Penyembuhan luka lebih cepat 3. Faktor mempersulit kerja


1. Orientasi gigi sukar dicapai 2. Pengambilan dental foto sukar 3. Lokasi dekat sinus maksilaris

4. Prosedur operasi

Umumnya sama dgn tindakan pada molar tiga mandibula


a. Anestesi lokal

Plekus anestesi dan sub mukus infiltrasi anestesi,deep infiltrasi


b. Pembuatan flep / insisi

Insisi bag. oklusal daerah tuber maks.


Insisi semi vertikal bukal Molar ke arah apeks Molar satu

c. Pengambilan tulang Tdk sukar karena tulang lebih poreus Pengambilan tulang bagian bukal, distal dan oklusal

d. Pengambilan gigi Penempatan bein antara gigi dan tulang alveolus Hati-hati gigi masuk kerongkongan e. Pembersihan luka Kuret dan semprot soket sehingga bersih dari partikel tulang dan jaringan / folikel, permukaan tulang haluskan f. Penutupan luka Flep dikembalikan pada tempatnya dan dijahit kemudian diberi tampon

5. Faktor penyebab komplikasi 1. Letak dekat sinus maksilaris 2. Letak dibawah / dekat akar molar dua 3. Fusi akar dengan akar molar dua

4. Kurvatura akar tidak normal


5. Dekat dgn prosesus zigomatikus 6. Penebalan tulang pd pasien tua / tidak elastis 7. Daerah operasi sukar / otot pipi kenyal

KANINUS MAKSILA TERPENDAM


1. Faktor etiologi khusus 1. Resistensi tulang palatum durum lebih besar 2. Jaringan muko-perios anterior palatum tebal 3. Pembentukan akar belum selesai/daya erupsi kurang 4. Letak benih jauh dalam tulang 5. Persistensi kaninus susu 6. Terakhir tumbuh/kurang menguntungkan 7. Diameter lebih besar/perlu tempat besar

2. Klasifikasi Kelas I Kelas II Kelas III Kelas IV : Posisi palatinal : Posisi labial : Posisi melintang / inter mediated : Posisi sub apikal

3. Rencana kerja
1. Pembuatan foto rontgen Klasifikasi Hub. dgn sinus maksilaris Relasi dgn gigi tetangga Kurvatura akar

2. Rencana kerja sesuai klasifikasi

3. Tipe flep yg dipilih

4. Faktor penyebab komplikasi

1. Letak korona dekat akar gigi tetangga


2. Dekat dgn sinus maksilaris 3. Sering akar bengkok atau hipersementosis

5. Teknik pengambilan posisi palatinal


1. Insisi sebelah palatinal a. Membuka perlekatan gingiva regio front sampai Premolar dua (bebaskan foramen insisivum) b. Flep semilunair (jika lokasi gigi jauh dari servikal gigi) 2. Pengambilan tulang Pengambilan tulang sekitar mahkota gigi dan diperbesar 3. Pengambilan gigi Pengambilan secara intoto atau separasi

4. Pembersihan luka

5. penutupan luka
Luka dijahit dan diberi tampon Utk menahan tampon, dpt dibuat : a. Protesa (base plate) b. Menggunakan kawat (wiring)

Posisi Palatinal

6. Teknik pengambilan posisi labial


1. Insisi sebelah labial a. Membula perlekatan gingiva regio front bentuk trapesium b. Flep semilunair (jika lokasi gigi jauh dari servikal gigi)

2. Pengambilan tulang Pengambilan tulang sekitar mahkota gigi dan diperbesar 3. Pengambilan gigi Pengambilan gigi secara intoto atau separasi

4. Pembersihan luka
5. penutupan luka Luka dijahit dan diberi tampon Utk menahan tampon, diberi verban menekan bibir

Posisi Labial

7. Teknik pengambilan posisi intermediated


1. Insisi dari sebelah mahkota gigi berada 2. Pengambilan tulang

3. Pengambilan gigi
Pengambilan secara intoto (jika akar lurus) Pengambilan secara separasi (jika akar bengkok / membesar) Diperlukan insisi/pembuatan flep dari sisi sebelah akar

4. Pembersihan luka
5. Penutupan luka Luka dijahit sebelah palatinal dan labial

KANINUS MANDIBULA TERPENDAM


1. Teknik pengambilan 1. Insisi dibuat disebelah labial a. Bentuk segitiga b. Bentuk trapesium (hati-hati terkena N. Mentalis)

2. Pengambilan tulang Pengambilan tulang sekitar mahkota gigi dan diperbesar Hati-hati terluka N. Mentalis (singkirkan lebih dahulu)

3. Pengambilan gigi Pengambilan gigi secara intoto atau separasi Jika gigi disertai kista yang besar, fiksasi gigi geligi untuk mencegah fraktur mandibula 4. Pembersihan luka

5. Penutupan luka Luka dijahit dan diberi tampon Utk menaham tampon, diberi verban menekan bibir

Premolar Mandibula Terpendam :

- Biasanya sebelah lingual, posisi vertikal dan pengambilan cara intoto


- JIka belum nampak dan gigi pd arkus dent. ambil dari bukal - Pemilihan metode pengambilan, tergantung tebalnya tulang

Premolar Maksila Terpendam :


- Klasifikasi seperti kaninus maksila - Pengambilan tergantung posisinya

Supernumerary Teeth : - Gigi rudimenter, konus dan akar kecil, bentuk peg-shaped - Dari lokasinya : Mesiodens, Laterodens dan Paramolar - Usia 7 8 tahun dengan diastema, perlu di foto rontgen

- Pengambilan ditunda sampai foramen apisis tertutup

Impaksi Jaringan Lunak : - Suatu keadaan gigi impaksi berada dibawah mukosa (jar. lunak) yg tebal dan kenyal sehingga sukar ditembus - Lakukan pembuangan sebagian mukosa insisal korona gigi - Tutup sementara (2 3 hari) dengan surgical pack - Biasanya satu minggu gigi telah erupsi

Anda mungkin juga menyukai