ANALISIS KUANTITATIF PERTUMBUHAN TANAMAN KEDELAI (Soy beans)

(Growth Quantitaive Analysis of Soy beans) Oleh

Sumarsono
Jurusan Nutrisi an Ma!anan Terna! Fa!ultas Peterna!an Uni"ersitas Di#$ne%$r$ ABSTRACT &r$'th (uantitati"e anal)sis $* S$) +eans #lant $+ser"e at "e%etati"e #hase ei%ht 'ee! a*ter #lantin%, The Dr) -atter a..u-ulati$n istri+uti$n in.rease as *$ll$' .r$# %r$'th,/ as lea*/ ste- an r$$t #artial, The LAI in.rease as *$ll$' .r$# %r$'th/ +ut LAR an L0R e.rease , The %r$'th rate as NAR/ 1&R an R&R at ran%e .ate%$r) as res#e.ti"el) 2/32 %4-54 a)/ 6/77 %4-54 a) an 8/95 %4%4 a), ABSTRAK Analisis !uantitati* #ertu-+uhan tana-an !e elai i#ela:ari sela-a #ertu-+uhan "e%etati* sa-#ai u-ur 7 -in%%u, Distri+usi ,a!u-ulasi, +ahan !erin% -asih -enin%!ats sela-a #ertu-+uhan tana-an/ +ai! #a a +a%ian a!ar/ +atan% an aun,, Penin%!atan ILD seirin% en%an #enin%!atan u-ur tana-an teta#i NLD an NBD :ustru, La:u tu-+uh +er asar!an LAN/ LTP an LTR ala- !ata%$ri !isaran n$r-al )aitu +erturut;turut 2/32 %4-54hari/ 6/77 %4-54hari an 8/95 %4%4hari, PENDAHULUAN Pen%ertian #ertu-+uhan -e-+utuh!an u!uran se.ara te#at an a#at i+a.a en%an +entu! !uantitati* )an% a#at iu!ur, Analisis #ertu-+uhan -eru#a!an suatu .ara untu! -en%i!uti ina-i!a *$t$sintesis )an% iu!ur $leh #r$ u!si +ahan !erin%, Pertu-+uhan tana-an a#at iu!ur tan#a -en%%an%%u tana-an/ )aitu en%an #en%u!uran tin%%i tana-an atau :u-lah aun/ teta#i serin% !uran% -en.er-in!an !etelitian !uantitati*, A!u-ulasi +ahan !erin% san%at isu!ai se+a%ai u!uran #ertu-+uhan, A!u-ulasi +ahan !erin% -en.er-in!an !e-a-#uan tana-an ala- -en%i!at ener%i ari .aha)a -atahari -elalui #r$ses *$t$sintesis/ serta intera!sin)a en%an *a!t$r;*a!t$r lin%!un%an lainn)a, Distri+usi a!u-ulasi +ahan !erin% #a a +a%ian;+a%ian tana-an se#erti a!ar/ +atan%/ aun an +a%ian %enerati*/ a#at -en.er-in!an #r$ u!ti"itas tana-an, Daun -eru#a!an $r%an *$t$sinteti! uta-a ala- tu+uh tana-an/ i -ana ter:a i #r$ses #eru+ahan ener%i .aha)a -en:a i ener%i !i-ia an -en%a!u-ulasi!an ala+entu! +ahan !erin%, Dala- analisis #ertu-+uhan/ #er!e-+an%an aun -en:a i #erhatian

uta-a, Ber+a%ai u!uran a#at i%una!an/ se#erti #en%u!uran in e!s luas aun/ nis+ah luas aun an nis+ah +erat aun #a a 'a!tu tertentu, Peru+ahan;#eru+ahan sela-a #ertu-+uhan -en.er-in!an #eru+ahan +a%ian )an% a!ti* +er*$t$sintetsis, Ber+a%ai u!uran a#at i%una!an untu! -en%etahui la:u #ertu-+uhan tana-an en%an .ara -e-+an in%!an +$+$t +ahan !erin% an luas aun tana-an ari 'a!tu !e 'a!tu, Den%an -e-#erhati!an luas aun an +$+$t !erin% a#at iu!ur la:u asi-ilasi net$, Den%an han)a -e-#erhati!an +$+$t !erin% tana-an a#at i!ur la:u tu-+uh #ertana-an an la:u #ertu-+uhan relati* (Le$#$l an Krie er-ann/ 963<), Analisis tu-+uh tana-an i%una!an untu! -e-#er$leh u!uran !uantitati* ala- -en%i!uti an -e-+an in%!an #ertu-+uhan tana-an/ ala- as#e! *isi$l$%is -au#un e!$l$%is/ +ai! se.ara in i"i u -au#un #ertana-an, Menurut Le$#$l an Krie er-ann (963<) an Ra *$r (96=3) #ara-eter #ertu-+uhan )an% i u%a antara lain a alah In e! Luas Daun (Lea* Area In e>)/ La:u Tu-+uh Pertana-an (1r$# &r$'th Rate)/ La:u Asi-ilasi Nett$ (Net Assi-ilati$n Rate)/ Nis+ah Luas Daun (Lea* Area Rati$) an La:u Tu-+uh Relati* (Relati* &r$'th Rate), Pa a tana-an !e elai terlihat #er!e-+an%an in e!s Luas Daun setelah a'al #ertu-+uhan/ ter:a i #enin%!atan )an% .e#at )an% -en e!ati linier sa-#ai *ase #e-+un%aan/ saat i.a#ai ILD < ? 7, Setelah -en.a#ai -a!si-u- !e-u ian -enurun en%an .e#at !arena aun; aun +a'ah luruh, Sela-a *ase #en%isian +i:i sa-#ai *ase -asa! *isi$l$%is/ nilai ILD +er!isar antara @ ? = (Shi++les/ An ers$n an &i+s$n/ 963<), Bla an Ba!er -n%e-u!a!an hu+un%an ILD sela-a #ertu-+uhan tana-an !e elai +er asar!an hasil #enelitian #a a "arietas 1hi##ena =@ an Han!/ i#er$leh +ah'a setelah a'al #ertu-+uhan tana-an !e elai/ terlihat #enin%!atan sesuai +erta-+ahn)a u-ur tana-an/ !e-u ian turun an ILD -a!si-u- i.a#ai #a a saat :u-lah aun an u!uran aun -a!si-u-, Ji!a i#erhati!an +ah'a 'alau#un u!uran aun "arietas Har! le+ih !e.il ari "arietas 1he##ena =@/ teta#i :u-lah aunn)a le+ih +an)a!/ sehin%%a nilai ILD -a!si-uuntu! !e ua "arietas terse+ut ha-#ir sa-a )aitu @/2 an @/<, Na-un saat ter.a#ain)a ILD -a!si-u- se i!it +er+e a, Aarietas 1he##ena le+ih a'al 98 hari i+an in% "arietas Har!, L$!asi :u%a +isa -e-e#n%aruhi ILD -a!si-u-/ se#erti )an% itun:u!!an "arietas 1he##ena )an% a#at -en.a#ai 3/8 i aerah )an% -e-#un)ai ra iasi )an% tin%%i, Shi+les an 0e+er (96=<) -en%e-u!a!an +ah'a a a hu+un%an antara nilai ILD an #r$ u!si +ahan !erin% )an% -en%i!uti !ur"a asi-t$ti!, Pa a !ur"a ini terlihat +ah'a sela-a #r$ u!si +ahan !erin% tana-an !e elai ti a! -enurun #a a tin%!at ILD )an% le+ih +esar ari !e+utuhan untu! interse#si ra iasi #enuh/ -a!a aun +a%ian +a'ah )an% terlin un%i !an$#i +u!an #arasit +a%i +a%ian )an% #re$ u!ti*, Sa!a-$t$ an Sha' (96=3) -en%e-u!a!an +ah'a ILD e*e!ti* #a a tana-an !e elai i e*inisi!an se+a%ai #usat ILD 68 )aiu #a a !$n isi -en%interse#si 68 B ra iasi #enuih, Beuerlein an Pan let$n (9639) -e-+u!ti!an +ah'a aun !e elai -ela!u!an *$t$sintesis +ersih -a!si-u- i#erlu!an .aha)a :enuh antara 8/53 ? 5/93 .al4.-54-enit en%an !e.e#atan *$t$sintesis 7 ? =< -% 1O54 -54:a-,

S.$tt an Bat.hel$r (9636) -ela!u!an #enelitian terha a# !e elai "arietas Lee #a a ua :enis tanah/ -en)i-#ul!an +ah'a/ nilai ILD +er!isar 8/28 ? 3/23/ LTP +er!isar @/89 ? 97/5@ -54hari/ LTR +er!isar 8/8899 ? 8/2< %4%4hari/ LAN +er!isar 9/22 ? 7/<8 %4-54hari/ an NLD +er!isar 8/823 ? 8/955 -54%, MATERI DAN METODE Pertu-+uhan tana-an !e elai ia-ati en%an -en%%una!an tana-an !e elai )an% itana- i !e+un #er.$+aan Der-a%a seluas 9= > 57 - an analisis #ertu-+uhan i La+$rat$riu- A%r$n$-i Fa!ultas Pertanian Institut Pertanian B$%$r, Di%una!an tana-an !e elai )an% itana- en%an :ara! tana- 9< > @8 .- )an% -eneri-a #u#u! 988 !%4ha Urea/ <8 !%4ha TSP an <8 !%4ha CK, Pen%a-+ilan sa-#el tana-an ila!u!an se:a! tana-an +eru-ur 2 -in%%u, Pen%a-+ilan sa-#el ila!u!an se.ara a.a!/ )aitu se+an)a! 98 tana-an untu! setia# #en%a-atan/ ila!u!an en%an selan% 'a!tu setia# -in%%u sa-#ai +era!hirn)a -asa "e%etati*, Pr$se ur analisis ila!u!an en%an #erta-a;ta-a tana-an sa-#el i+ersih!an an i!erin%an%in!an sela-a 5@ :a-, Untu! -en%hin ari !ela)uan aun/ -a!a se%era ila!u!an #en%u!uran luas aun en%an alat #en%u!ur luas aun $t$-ati!, Ba%ian;+a%ian tana-an ( aun/ +atan%/ a!ar) -asin%;-asin% i#isah!an/ se'lan:utn)a ila!u!an #eni-+an%an, Pe!er:aan selan:utn)a a alah -en%erin% an%in!an +ahan/ untu! selan:utn)a i!erin%!an en%an $"en #a a suhu =8$1 sela-a 5 > 5@ :a-, Setelah +$+$t !erin% !$nstan ter.a#ai/ ila!u!an #eni-+an%an untu! #en%u!uran +$+$t !erin%, Selan:utn)a ila!u!an #erhitun%an )an% -eli#uti D ILD/ NLD/ NBD/ LAN/ LTP an LTR, In e!s Luas Daun (ILD) a alah luas aun (A) #a a tia# satuan luas lahan (P) )an% ina)ta!an se.ara -ate-ati! D ILD E A4P La:u Tu-+uh Perta-anan (LTP) a alah suatu #enin%!atan +$+$t !erin% tia# satuan luas lahan (L) tia# satua 'a!tu )an% in)ata!an se.ara -ate-ati! D LTP E '4 t atau LTP E LAN > ILD

La:u Asi-ilasi Net$ (LAN a alah !a:u #enin%!atan +$+$t !erin% tana-an #a a saat tertentu (t) tia# satuan luas (L)/ )an% in)ata!an se.ara -ate-ati! D LAN E94L , '4 t atau LAN E (ln L5 ? lnL9)4(L5 ? L9 ) > ('5 ? '9)4(t5 ? t9) Nis+ah Luas Daun (NLD) a alah #er+an in%an luas aun (L) terha a# +$+$t !erin% tana-an )an% a a (0)/ )an% in)ata!an se.ara -ate-ati! D

NLD E L40 La:u Tu-+uh Relati* (LTR) #a a saat tertentu (t) a alah la:u #enin%!atan +$+$t !erin% tana-an (0) tia# satuan +$+$t !erin%/ )an% in)ata!an se.ara -ate-ati! D LTR E 94' , '4 t atau LTR E LAN > NLD

HASIL DAN PEMBAHASAN Distribusi Bobot Kering Tanaman Hasil #en%a-atan terha a# a!u-ulasi +$+$t !erin% tana-an -enurut 'a!tu #en%a-atan a#at ilihat #a a Ta+el 9, Ta+el 9, Distri+usi B$+$t Kerin% Tana-an Ke elai Menurut 0a!tu Pen%a-atan Pen%a-atan Min%%u !e 2 @ < = 3 7 Daun 5/77 95/9= =3/7@ 33/ 95 36/=7 993/95 B$+$t Kerin% Tana-an (%4-5) A!ar Batan% 8/6= 8/=@ 2/<5 3/8@ @/@7 @2/7@ 92/@@ <</2= 93/65 68/77 55/@8 9@</65 T$tal @/@7 55/35 99=/9= 9@</65 977/@7 57</@@

B$+$t !erin% tana-an -en.er-in!an #$la tana-an -en%a!u-ulasi!an #r$ u! ari #r$ses *$t$sintesis an -eru#a!an inte%rasi en%an *a!t$r;*a!t$r lin%!un%an lainn)a, Ta+el 9 -enun:u!!an +ah'a tana-an !e elai sa-#ai -in%u !e 7 +elu- -enun:u!!an -a!si-uala- -en%a!u-ulasi +ahan !erin%, La:u #r$ u!si +ahan !erin% )an% -a!si-u- #a a !e elai ter:a i sela-a #eri$ e #e-+un%aan -asih -enin%!at (Shi+les an 0e+er/ 96=<), Distri+usi +ahan !erin% #a a -in%%u !e 7 tana-an !e elai a alah @9/82 B aun/ 3/7< B a!ar an <9/95 B +atan%, Pertumbuhan Daun Hasil #en%a-atan an #erhitun%anterha a# #eru+ahan !ea aan aun )an% i.er-in!an ari In e!s Luas Daun (ILD)/ Nis+ah Luas Daun (NLD) an Nis+ah Berat Daun (NBD) sa-#ai -in%%u !e 7 #ertu-+uhan !e elai a#at ilihat #a a Ta+el 5, Ta+el 5, Hasil Pen%a-atan In e!s Luas Daun (ILD)/ Nis+ah Luas Daun (NLD) an Nis+ah Berat Daun (NBD) Tana-an Ke elai,

Pen%a-atan Min%%u Ke 2 @ < = 3 7

ILD (-54-5) 8/95 9/=2 5/57 5/76 2/@3 @/82

NLD (-54%) 8/853 8/835 8/58 8/58 8/97 8/89@

NDB (%4%) 8/=@ 8/<2 8/<7 8/<2 8/@5 8/@9

Daun a alah $r%an *$t$sinteti! tana-an sehin%%a luas aun )an% ter.er-in ari ILD #entin% i#erhati!an, Luas aun -en.er-in!an luas +a%ian )an% -ela!u!u!an *$t$sintesis/ se an%!an ILD -en.er-in!an +esarn)a interse#s$ .aha)a $leh tana-an, Mes!i#un +a%ian +atan% :u%a i!ut -en%interse#si .aha)a/ teta#i le+ih a!ti"itas le+ih e*e!ti* ter:a i #a a aun, ILD -enin%!at en%an -enin%!atn)a intensitas .aha)a sa-#ai +atas $#ti-u- tana-an -en%interse#si .aha)a, Ta+el 5 -enun:u!!an +ah'a sa-#ai -in%%u !e 7 -asih i#erlihat!an #enin%!atan ILD, Pa a !e elai a#at i#er$leh ILD 8/28 sa-#ai 3/23 ari !an$#i e'asa (S.$tt an Bat.hel$r/ 9636), Setelah ILD -en.a#ai -a!si-u-/ !e-u ian a!an -enurun en%an .e#at !arena aun; aun +a%ian +a'ah e!at tanah -enua sela-a #en%isian +i:i, Nis+ah Luas Daun (NLD) -en.er-in!an luas aun tia# satuan luas aun/ tern)ata #a a tana-an !e elai se-a!in -enurun en%an -enin%!atn)a u-ur tana-an (Ta+el 5), Den%an -enin%!atn)a u-ur tana-an ILD :u%a -enin%!at/ tana-an se-a!in ri-+un an terlihat ra#at, Menurut hu!u- Beer en%an -enin%!atn)a ILD intensitas .aha)a alata:u! tana-an :u%a -a!in +er!uran%, Daun tana-an )an% !e!uran%an .aha)a .en erun% le+ih luas teta#i le+ih ti#is (0ilsie/ 96=5)/ sehin%%a luas aun #er satuan +erat aun se-a!in ren ah, Nis+ah Berat Daun (NBD) :u%a -enun:u!!an #enurunan sa-#ai -in%%u !e 3/ )an% +erarti +ah'a a!u-ulasi +ahan !erin% ti a! han)a #a a aun/ teta#i :u%a itransl$!asi!an #a a +a%ian lain )aitu #a a +a%ian +atan% an a!ar, A!u-ulasi +ahan !erin% #a a +a%ian +atan% an a!ar :u%a i#erlu!an untu! -en u!un% #ertu-+uhan tana-an, Per!e-+an%an #era!aran )an% +ai! i#erlu!an seirin% en%an #ertu-+uhan tana-an/ untu! #en%a-+ilan hara an air ari ala- tanah le+ih +an)a!, NBD )an% +esar -enun:u!!an +a%ian )an% a!ti* +er*$t$sintesis )an% -asih +esar, NBD )an% le+ih +esar -enun:u!!an *ase "e%etati* )an% le+ih #an:an%, Ana isis Tumbuh Tanaman Ber asar!an ata #ertu-+uhan luas aun/ +erat aun an t$tal tana-an/ -a!a a#at isusun analisis tu-+uh tana-an !e elai se#erti )an% ter.antu- #a a Ta+el 2,

Ta+el 2, Hasil Analisis Tu-+uh D La:u Asi-ilasi Net$ (LAN)/ La:u Pertana-an (LTP) an La:u Tu-+uh Relati* (LTR) Tana-an Ke elai, Pen%a-atan Min%%u Ke 2?@ @?< <?= =?3 3;7 LAN (% 4 -5) 29/<9 @7/5@ 99/<3 92/@5 5</68 LTP (% 4 -5) <9/2= 986/66 22/@@ @=/<3 98@/27 LTR (% 4 %) 5/5= 8/6@ 8/52 8/5< 8/2=

Ber asar!an Ta+el 2 a#at i!etahui +ah'a LAN/ LTP an LTR terlihat +er*lu!tuasi ari -in%%u !e -in%%u #en%a-atan, LAN an LTP -enin%!at ari -in%%u 2;@ !e @;< teta#i !e-u ian -enun:u!!an #enurunan sa-#ai -in%%u =;3/ !e-u ian -enin%!at la%i #a a -in%%u 3;7, LTR !e elai -enun:u!!an #$la )an% !$nsisten/ )aitu -enun:u!!an #enurunan ari -in%%u 2;@ sa-#ai 3;7, Rata;rata la:u tu-+uh sa-#ai -in%%u !e 7 !e elai )an% ter.er-in ari LAN/ LTP an LTR +erturut;turut a alah 2/32 %4-54hari/ 6/77 %4-54hari an 8/95 %4%4hari, Nilai;nilai ini -asu! ala- !isaran )an% i#erlihat!an $leh S.$tt an Bat.hal$r (9636)/ +ah'a LTP +er!isar antara 9/22;7/<8 %4-54hari/ niali LTP +er!isar antara @/89;97/57 %4-54hari/ se an%!an LTR +er!isar antara 8/899 ? 82<< %4%4hari, KESIMPULAN Tana-an !e elai -asih -en%a!u-ulasi!an +ahan !erin% sa-#ai u-ur -in%%u !e 7 #ertu-+uhan tana-an/ +ai! #a a +a%ian a!ar/ +atan% an aun, Tana-an !e elai -enun:u!!an #enin%!atan ILD en%an #enin%!atan u-ur tana-an/ teta#i -enun:u!!an #enurunan NLD an NBD en%an -enin%!atn)a u-ur tana-an, Rata;rata la:u tu-+uh sa-#ai u-ur -in%%u !e 7 tana-an !e elai +er asar!an LAN/ LTP an LTR +erturut;turut a alah 2/32 %4-54hari/ 6/77 %4-54hari an 8/95 %4%4hari -asih ala- !isaran n$r-al/ -es!i#un +elu- -en.a#ai -a!si-al, DA!TAR PUSTAKA Arn$n/ J, 9635, 1r$# Pr$ u.ti$n in Dr) Re%i$n, A$lu-e 5, S)ste-ati. Treat-ent $* The Prin.i#les 1r$#s, Le$nar Hill L$n $n, =72#, Beuerlein/ J, E, Dan J, 0, Pen let$n, 9639, Ph$t$s)ntheti. rates an li%ht saturati$n .ur"es $* in i"i ual S$)+eans lea"es un er *iel .$n iti$n, A%r$n, J, =2 D @= ? <8, Bla / B, L, Dan D, &, Ba!er, 9635, Orientati$n an S$)+eans .an$#ies, A%r$n, J, =@ D 5= ? 56, istri+uti$n $* lea"es 'ithin

E%li/ D, B, / J, 0, Pen let$n an D, B, Peter, 9638, Ph$t$s)ntheti. rate $* three S$)+ean .$--unities as relate t$ .ar+$n i$!si e le"els an s$lar ra iati$n, A%r$n, J, =5 D @99 ?@9@, E"ans/ &, 1, 9635, The (uantitati"e Anal)sis $* Plant &r$'th, Bla.! 0ell S.ienti*i. Pu+, O>*$r L$n $n, 322#, Le$#$l / A, 1, an P, E Krie e-ann, 963<, Plant &r$'th an De"el$#-ent, Tata M. &r$' Hill Pu+, 1$, Lt ,,/ Ne' Delhi, <@<#, Lu l$'/ M, M, an &, L, 0ils$n, 9638, Stu ie $n )he #r$ u.ti$n $* tr$#i.al #asture #lantD &r$'th anal)sis/ #h$t$s)nthesis an res#irati$n $* 58 s#e.ies $* %rasses an le%u-e in .$ntr$lle en"ir$-ent, Aust, J, A%ri., 59 D 972;96@, Sa!a-$t$/ 1, M, Dan R, H, Sha', 96=3, Li%ht istri+uti$n in *iel S$)+ean .an$#ies, A%r$n, J, <6 D 3 ? 6, S.$tt/ H, D, Dan J, T, Bat.hel$r, 9636, Dr) 'ei%ht an lea* area #r$ u.ti$n rates $* irri%ate eter-inate S$)+eans, A%r$n, J, 39 D 33= ?375, Shi+les/ R, M, Dan 1, R, 0e+er, 96=<, Lea* area/ s$lar ra iati$n/ inter.e#ti$n an -atter #r$ u.ti$n +) S$)+eans, 1r$# S.i, < D <3< ? <37, r)