KATA PINJAMAN DALAM BAHASA MELAYU

Disediakan oleh: Mohamad Norhisham Bin Wahab Muhammad Faizal Bin Abdullah Mohamad Sofian Bin Husin Muhamad Bukhari Bin Mat Zain Akmal Hakim Bin Abdul Majid

Pengenalan
Sebagai bahasa yang pesat berkembang, bahasa Melayu banyak menerima pengaruh bahasa asing terutama dalam aspek kosa kata atau perbendaharaan kata. Pengaruh paling awal yang menyerap masuk dalam bahasa Melayu ialah pengaruh bahasa Sanskrit. Pengaruh bahasa Sanskrit sungguh berkesan dan sangat besar sumbangannya terhadap bahasa Melayu secara keseluruhan. Proses penyerapan unsur asing dalam bahasa Melayu ini ialah satu proses yang mendorong bahasa penerima meminjam unsur-unsur yang terdapat dalam bahasa-bahasa asing melalui suatu cara/kaedah yang berperaturan dan sistematik.

Faktor Yang Mendorong Sesuatu Bahasa Itu untuk Mengambil Unsur-unsur Asing
Keperluan dalam dunia baru terutama dalam hal untuk memberi namanama baru atau istilah-istilah baru yang menepati kehendak pengisian masa dan keadaan waktu itu. Perkembangan dalam urusan perniagaan dan perdagangan. Faktor psikologi masyarakat peminjam. Masyarakat penutur akan meminjam daripada bahasa yang dianggap lebih tinggi tarafnya daripada bahasa ibundanya sendiri. Untuk memantapkan lagi struktur sesuatu bahasa itu. Proses peminjaman sebenarnya boleh mendatangkan pengukuhan kepada bahasa yang meminjam. Seterusnya bahasa tersebut akan terus berkembang dan hidup dalam sebarang masa dan keadaan.

Unsur Asing Yang Dipinjam Bahasa Melayu

Unsur perkataan (kosa kata/ perbendaharaan kata) Bentuk huruf dan sistem tulisan Sistem bunyi (bunyi yang tidak terdapat dalam bahasa Melayu, seperti kh, gh, sy, f dll)

Imbuhan
Peribahasa

 Struktur ayat dalam bahasa asing tidak diterima dalam bahasa Melayu. Unsur-unsur bahasa asing masuk ke dalam bahasa Melayu melalui pertembungan antara penutur-penutur bahasa yang berkenaan. Pertembungan antara penutur boleh berlaku dalam hal-hal seperti di bawah:
Melalui proses peperangan dan penjajahan politik Proses perniagaan dan urusan perdagangan. Melalui hubungan penjiranan dan persahabatan. Melalui aspek pendidikan dan penyebaran agama.

 Penyerapan unsur kosa kata asing dalam bahasa Melayu melalui keempat-empat proses di atas.

Aspek peperangan dan penjajahan politik telah membawa masuk perkataan-perkataan daripada bahasa Portugis, Belanda dan Inggeris.
Manakala aspek perniagaan, urusan berjual-beli dan pendidikan serta penyebaran agama Islam. Perkataan-perkataan yang dibawa masuk termasuklah melalui peminjaman daripada bahasa Sanskrit, dan Arab. Penjiranan dan persahabatan pula telah membawa masuk perkataanperkataan daripada bahasa China, Tamil dan dialek Indonesia

Fakta Nombor
Jumlah Kata Pinjaman : 10,062 Sumber Jumlah Kadar Bahasa Inggeris 2,381 23,7% Bahasa Arab 1,791 17.8% Bahasa Jawa 1,482 14.5% Bahasa Belanda 1,387 13.8% Bahasa Minangkabau 1003 10.0% Bahasa Jakarta 920 9.1% Bahasa Sanskrit 490 4.9% Bahasa Cina 188 1.9%

 Bahasa Sunda 90 0.9% Bahasa Portugis 83 0.8% Bahasa Parsi 81 0.8% Bahasa Tamil 57 0.6% Bahasa Hindu 57 0.6% Bahasa Jepun 16 0.2%

*Bahasa Lain 36 0.4%

***Kadar jumlah kata pinjaman terhadap jumlah kata dasar ialah 35%.(Jumlah kata dasar dalam kamus tersebut merupakan 28,651) **Jumlahnya berasaskan bilangan kata-kata dasar yang dimuatkan dalam Kamus Dewan

Jenis-jenis Peminjaman
Peminjaman tulen Peminjaman maksud Peminjaman kacukan

Peminjaman pemerian
Peminjaman berpindah Peminjaman dialek

Peminjaman kuno

Kesan Peminjaman
Peminjaman unsur bahasa asing dalam bahasa Melayu memberi kesan kepada sesuatu bahasa terutama apabila berlaku penyesuaian dan perubahan terhadap kosa kata bahasa peminjam. Peminjaman perlu dikawal kerana peminjaman yang berlebih-lebihan akan mengakibatkan keaslian bahasa peminjam itu sendiri, campur aduk struktur akan berlaku. Pertembungan sesuatu bahasa dengan bahasa yang lain akan mengakibatkan perubahan bunyi atau fonologi, bentuk kata atau morfologi dan bentuk ayat atau sintaksis.

Dalam bahasa Melayu perubahan fonologi berlaku apabila bahasa Melayu bertembung dengan bahasa Arab dan Inggeris.

Peminjaman Kosa Kata

Terdapat tiga bahasa yang sangat besar pengaruhnya dalam proses peminjaman kosa kata kepada bahasa Melayu iaitu bahasa Sanskrit, bahasa Arab dan bahasa Inggeris. Walau bagaimanapun, bahasa-bahasa Cina, Tamil, Siam, Belanda, Portugis, Parsi, Hindustan dan Jawa ada juga memberi sumbangan dalam bentuk peminjaman kosa kata kepada bahasa Melayu.

Unsur-unsur bahasa Sanskrit dalam bahasa Melayu

Bahasa Sanskrit banyak memperkayakan bahasa Melayu sejak dari zaman dahulu lagi. Bukan sahaja bahasa Melayu, tetapi mana-mana bahasa yang mempunyai hubungan dengan India akan sedikit sebanyak menerima pengaruh bahasa Sanskrit.

Bahasa Sanskrit masuk ke dalam bahasa Melayu melalui proses perdagangan iaitu apabila kerajaan-kerajaan Melayu zaman dahulu membuat hubungan perdagangan dengan India.
Pedagang-pedagang India yang datang berdagang dengan Tanah Melayu menggunakan bahasa Sanskrit.

Paling utama ialah golongan pengembang agama buddha yang datang untuk mengembangkan agama Buddha di rantau Asia Tenggara ini.
Mereka akan menggunakan bahasa Sanskrit.

 Kajian telah menunjukkan bahawa dalam bahasa Melayu terdapat sebanyak 677 patah perkataan yang berasal daripada bahasa Sanskrit.
Kata-kata itu merangkumi pelbagai bidang kehidupan seperti
i.
ii.

bidang agama
falsafah

iii. alam semula jadi iv. kenegaraan, hubungan kekerabatan v. haiwan dan mergastua, bunga dan tumbuh-tumbuhan, vi. bahagian-bahagian tubuh badan, penyakit vii. perdagangan dan perniagaan, barangan dagangan viii. bahasa, pembelajaran dan kesusasteraan ix. angka-angka, tanda masa dan arah, sifat dan keadaan, x. kata-kata kerja, keterangan ganti nama, penghubung dan seru, unsurunsur awalan dan akhiran dan kata majmuk.

Contoh:
Agama dan falsafah: Syurga, agama, bidadari, dewa, dewi, budi, dewata, puasa, sakti, sengsara Bunga dan Tumbuh-tumbuhan Amra, angsana, cempaka, melati, penaga Istilah Abstrak Asmara, bencana, cinta, cedera, dirgahayu, dusta, gembira, guna, jasa, sentosa, usaha, Hubungan dan kekeluargaan Bangsa, belia, dara, isteri, suami, janda, saudari, saudara, seteru Alam semula jadi angkasa/udara, bumi, bayu, gua, tanah, samudera, ombak, suria, cahaya, nyala Bahagian tubuh badan anggota, bahu, badan, kepala, muka, nadi Kenegaraan dan hubungan kekerabatan desa, kota, pengawal, raja, maharaja, permaisuri, putera, puteri, mulia, menteri penyakit selesema, demam, kusta, Haiwan dan Margastua angsa, gajah, ketam, serigala, singa, unta, jelawat Perdagangan dan barangan arak, gangsa, curiga, bahara, kunci, biaya, warna, berat

Penyerapan Unsur Bahasa Arab Dalam Bahasa Melayu

Selain daripada bahasa Sanskrit, unsur bahasa Arab juga meresap masuk ke dalam bahasa Melayu. Antara peranan utama Islam dan bahasa Arab terhadap bahasa Melayu ialah pengenalan sistem tulisan. Huruf-huruf Arab diperkenalkan dan digunakan sebagai sistem tulisan menggantikan sistem tulisan Pallawa dan Nagiri. Sistem tulisan Arab pada mulanya diserapkan ke dalam bahasa Melayu untuk menghasilkan buku-buku agama dalam bahasa Melayu, terutama mengenai ibadat. Persoalan awal yang ditulis ialah seperti mengucap dua kalimah syahadah, solat, berpuasa, membayar zakat. Pada ketika ini, bahasa Melayu menggantikan bahasa Jawa sebagai bahasa yang penting di Kepulauan Melayu.

 Apabila Islam dianuti oleh golongan kerabat istana dan rakyat Melaka, peminjaman kata-kata Arab mula meresap masuk ke dalam bahasa melayu. Semasa Melaka di bawah tampuk pemerintahan Sultan Muzafar Syah (1446-1459), Islam diletakkan sebagai asas pemerintahannya. Kesannya, pengaruh bahasa Arab menular masuk bukan sahaja dalam aspek-aspek keagamaaan, tetapi juga meliputi aspek pentadbiran dan kelimuan. Melaka menjadi pusat perdagangan di Kepulauan Melayu. Bahasa Melayu pula memainkan peranan utama sebagai bahasa penyebaran ajaran-ajaran Islam. Sistem tulisan yang diperkenalkan ialah tulisan Jawi. Sistem tulisan Jawi pada awalnya menggunakan 30 huruf-huruf Arab, iaiatu daripada alif sehingga ya. Untuk menampung keperluan lidah Melayu, 5 huruf lagi diperkenalkan hasil penyesuaian daripada bahasa Parsi, iaitu huruf ca, nga, pa, ga, dan nya.

 Wilayah-wilayah atau pulau yang penduduknya beragama Islam telah menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa keagamaan. Dengan ini, bahasa Melayu semakin luas penggunaannya yang sebelum ini hanya digunakan dalam perdagangan dan kebudayaan sahaja. Agama Islam juga memperkenalkan ilmu pengetahuan baharu dengan sejumlah khazanah yang besar dan kaya, yang bersangkut paut dengan perkara yang kompleks seperti agama, ilmu, fikiran, adat-adat Islam, dan sebagainya.

Antara perkataan Arab yang meresap masuk ke dalam bahasa Melayu

Berkenaan agama Islam, iman, syarat, rukun, sah, anbia, nabi, wali, tauhid, syariat, malaikat, syariah, baligh, rukuk, ajal, haji, kiblat, fitrah, syaitan, masjid, al-Quran dsb. Berkenaan ilmu ilmu, nahu, surat, jahil, maktab, kitab, sejarah, riwayat, hisab, tafsir, tasawuf, kamus, fikir, hafaz, loghat, tari kh, tawarikh, darab, alim, kertas, huruf, baki dsb. Berkenaan fikiran dan Perasaan Akal, faham, syak, yakin, nafsu, khusus, yakin, khas, ikhlas, ijtihad, nasib, nasihat, aib, hajat, hawa, ilham, musibah dsb

 Berkenaan hukuman dan peraturan Hukum, hakim, adil, zalim, tertib, wilayah, wakil, wali, kadi, makam, sultan, wakaf, wazir, mansuh, uzur, daftar dsb Adat dan pergaulan manusia kaum, umat, awam, nikah, muhrim, tahniah, layak, syukur, lazat, martabat, watan, mastautin, lazim, maruah, rezeki, darjat, batin, fitnah Benda-benda, kejadian dan perbuatan Haiwan, insan, wajah, sifat, wujud, nahas, maut, roh, kubur, jubah, kubah, dunia, alam, akhirat, rezeki, jati, ijaz ah, kuat, jenazah, musafir, darurat, sihat, fitnah, berkat d sb.

Penyerapan Masuk Unsur Bahasa-bahasa Eropah Dalam Bahasa Melayu

Penyerapan Masuk Kosa Kata Bahasa Inggeris

Kedatangan kuasa-kuasa Barat tidaklah memberi kesan serta merta kepada bahasa Melayu. Pengenalan bahasa melayu kepada para pedagang Eropah merupakan langkah pertama ke arah pengenalan mereka dengan bangsa Melayu. Campur tangan Inggeris di negeri-negeri Melayu banyak membawa kesan kepada kedudukan bahasa Melayu. Bahasa Inggeris dijadikan bahasa rasmi, bahasa pentadbiran, dan bahasa pengantar bidang pendidikan. Orang yang dapat menguasai bahasa Inggeris akan mendapat keutamaan.

 Keperluan terhadap ilmu dan desakan zaman yang berubah, menyebabkan banyak perkataan bahasa Inggeris menyerap masuk ke dalam bahasa Melayu.

Pinjaman perkataan daripada bahasa Eropah terutamanya bahasa Inggeris terus berlaku.
Ini kerana bahasa Melayu memerlukan istilah sejajar dengan perkembangan semasa, terutamanya dalam bidang sains dan teknologi. Antara perkataan awal yang meresap masuk ke dalam bahasa Melayu ialah:saman, notis, berek, pensel, gelas, setem, hotel, tiub, basikal, lesen, bil, lokap, kompas, biskut, setokin, drebar, mesin, telefon, biro dan banyak lagi.

Kata Pinjaman Daripada Bahasa Portugis

Perkataan-perkataan daripada bahasa Portugis yang menyerap masuk ke dalam bahasa Melayu ialah:baldi, bangku, meja, bomba, bendera, kemeja, garpu, k ebaya, paderi, tuala, dadu, mentega, keju, pita, lampu, palsu, beranda, wizurai, gereja, merinyu, lelong, sepatu, a lmari, nanas, tembakau, tangki, pita dsb

Kata Pinjaman Daripada Bahasa Belanda

Perkataan-perkataan pinjaman daripada bahasa Belanda, antaranya ialah: engsel, duit, pos, persen, polisi, sekolah, senapang, laci, pelekat, persen, rokok, kantor, kamar, peleser, permisi, d ansa, super dsb

Kata Pinjaman Daripada Bahasa Tamil, Parsi dan Cina

Selain bahasa-bahasa Eropah, bahasa Melayu juga menerima unsur-unsur bahasa lain seperti Tamil, Hindustan, Parsi, dan Cina. Perkataan pinjaman daripada bahasa Tamil : ayah, sebagai, cuma, macam, pinggan, bagai, bagaimana, kalap, segala, cuci, kedai, modal, tirai, cuma, percuma, nelayan, koko dan banyak lagi

Perkataan pinjaman daripada bahasa Hindustan : acar, cuti, kunci, budiman, kapas, palka, cukai, kari, roti, curi, kelasi, topi dsb.

 Perkataan pinjaman daripada bahasa Parsi : agar, bakhtiar, banjir, bazar, badam, cap, kolah, nakhoda, syabas, taj, andai, pasar, daftar, firman, khurma, lasykar, syah, saudagar, jam, bandar, temasya, nisan, takhta, pelampung, dsb. Perkataan pinjaman daripada bahasa Cina : tauke, tong, tauhu,loteng, laici, kuli, pungki, cap, maajun, cawan, taugeh, cat, sampan, kongsi, ping pong, taufan, mi, bihun, kue tiaw, pau, kueh dan banyak lagi.

Peminjaman Imbuhan Asing Dalam Bahasa Melayu

Secara umumnya, unsur-unsur imbuhan asing dalam bahasa Melayu terbahagi kepada tiga kumpulan, iaitu mengikut bahasa asal imbuhan-imbuhan tersebut. Imbuhan Sanskrit - maha-, tuna-, tata-, pra-, swa-, panca-, eka-, dwi-, tri-, -wan, -man, -wati, -nita Imbuhan Arab-Parsi: -bi-, -i, -wi, -iah, -in, -at, -ah Imbuhan Yunani-Latin-Inggeris : pro-, anti-, mono-, poli-, auto-, supra-, -isme, ik, -si, -al, -is