KBK3073 - MASALAH PENGLIHATAN DAN PENDENGARAN

1.0 PENGENALAN
Pendidikan telah diakui oleh semua peringkat umur sebagai satu unsure terpenting dalam
pembangunan tamadun manusia. Perkembangan dalam pelbagai bidang kehidupan yang
berlaku di merata tempat dalam dunia dari dahulu hingga sekarang sebenarnya dicetuskan oleh
pendidikan. Dalam erti kata lain, pendidikan digunakan sebagai alat untuk menimbulkan
kesedaran politi, sosial dan ekonomi. Apabila dilihat pula faedah-faedah yang dinikmati oleh
seseorang hasil daripada perkembangan ini, maka pendidikan terus menjadi sesuatu yang amat
diperluakan (Gunasegaran a/l aruppannan, !""#$
Di %alaysia, pendidikan kanak-kanak berkeperluan khas dikendalikan di ba&ah
ementerian Pelajaran %alaysia dan ementerian Pembangunan 'anita, eluarga dan
%asyarakat. Dasar Pendidikan has di %alaysia telah mengklasifikasikan murid-murid atau
kanak-kanak ini sebagai mereka yang mengalami kecacatan yakni masalah penglihatan,
masalah pendengaran dan mereka yang mempunyai masalah pembelajaran. %asalah kanak-
kanak ini mungkin disebabkan beberapa faktor dalaman dan luaran yang tidak sempurna
seperti perkembangan pranatal oleh pengambilan dadah, alkohol kekurangan (at dan pelbagai
jenis penyakit. %asalah yang dihadapi oleh kanak-kanak ini memerlukan perhatian yang
khusus, kasih sayang, kesabaran, komitmen masyarakat sekeliling terutamanya ibu bapa dan
guru dalam membimbing mereka menjalani hari-hari akan datang.
2.0 MASALAH PENDENGARAN
2.1 DEFINISI PENDENGARAN
%asalah pendengaran merupakan sesuatu kecacatan saraf yang paling kerap berlaku di
dalam suatu populasi manusia. %elalui 'orld )ealth *rganisation (+,,,$, pertubuhan
esihatan -edunia (')*$ menganggarkan hampir !." juta penduduk dunia mengalami
masalah pendengaran (/he 0smail bin /he 1ah, !""2$. %enurut -alena 3ahya
(+,2,$, Pendidikan has masalah pendengaran di %alaysia bermula di Pulau Pinang pada
tahun +,.4. -ekolah pertama yang di&ujudkan untuk pendidikan murid-murid bermasalah
pendengaran ialah -ekolah Persekutuan anak-kanak Pekak Pulau Pinang. -ekolah ini adalah
sepenuhnya dibiayai oleh pertubuhan sukarela dengan bantuan ke&angan yang diperoleh
melalui derma orang ramai. Pada &aktu itu %alaysia masih lagi di ba&ah jajahan takluk 5ritish.
*leh kerana itu bahasa penghantar yang digunakan di semua sekolah ialah bahasa 0nggeris
dan kaedah komunikasi yang digunakan dalam pengajaran dan pembelajaran murid-murid
bermasalah pendengaran ialah kaedah lisan (oral method$. aedah ini digunakan sehinggalah
ke akhir tahun +,6"an, selepas tahun +,6# kaedah komunikasi seluruh telah digunakan dalam
sistem pendidikan murid-murid bermasalah pendengaran di %alaysia (-afani 5ari et al$.
Pendengaran merupakan salah satu deria yang amat penting bagi setiap manusia bagi
menerima maklumat dan ilmu. 'alaupun manusia masih boleh menerima maklumat serta
belajar melalui deria-deria yang lain daripada deria pendengaran seperti deria lihat bau,
sentuhan, dan rasa, namun deria pendengaran adalah merupakan salah satu deria yang amat
penting bagi memudahkan dan menyempurnakan sesuatu proses menerima maklumat ataupun
pelajaran. %asalah pendengaran merujuk kepada indi7idu yang mengalami masalah
pendengaran yang diperoleh sama ada semenjak lahir atau selepas dilahirkan. 0ndi7idu yang
mengalami masalah biasanya akan mengalami kesukaran atau tidak dapat mendengar bunyi
perbualan ataupun bunyi persekitaran. Disebabkan masalah pendengaran yang dialami dan
kelemahan penguasaan asas kemahiran bahasa, kanak-kanak bermasalah pendengaran ini
sering tercicir dalam pelajaran &alaupun sebenarnya mereka tidak mengalami kecacatan dari
segi intelek (Dr. A(nan /he Ahmad, 5il.!/!"+"$. -elain itu juga deria pendengaran
merupakan salah satu agen penyampai maklumat dalam berkomunikasi, tanpa deria
pendengaran ini, matlamat menyampaikan fakta atau maklumat menjadi tidak bermakna.
%enurut /hua 8ee 8ee (+,,!$, kanak-kanak pekak boleh dikatakan lebih tepat sebagai
seorang yang rosak pendengaran dalam kebanyakan keadaan, contoh ia mempunyai
pendengaran yang separa, adalah luar biasa kerana memang ia tidak dapat bertindak ke aras
bunyi-bunyi sekeliling. Asmah )aji *mar (+,24$, mentakrifkan pekak sebagai seorang yang
dilahirkan dengan kecacatan pada deria pendengaran yang tidak dapat mengenal bunyi
bahasa, tidak dapat mendengar perbualan orang lain dan tidak dapat mengalami serta
menghayati pemikiran dan budaya melalui bahasa. %anakala menurut 5ee ). (+,,.$, kanak-
kanak bermasalah pendengaran adalah mereka yang menghadapi kesukaran mendengar atau
kekurangan pendengaran yang jelas. %asalah pendengaran berpunca daripada faktor sebelum
lahir,semasa lahir dan selepas lahir.
%enurut Paul dan 9uigley (+,,"$: dan 'iliam 1.)e&ard (+,,6$, kanak-kanak dalam
kategori ini ialah kanak-kanak yang tidak boleh menggunakan pendengaran untuk memahami
pertuturan &alaupun boleh mendengar bunyi atau menggunakan alat bantu
dengar. Pengesanan a&al bagi golongan yang bermasalah pendengaran ini adalah sangat
penting supaya inter7ensi a&al dapat dilaksanakan untuk membantu mereka mengatasi
masalah yang dialami. 0nter7ensi a&al adalh penting bagi mengelakkan masalah yang lebih
teruk dihadapi dan berlanjutan menjadi lebih teruk. *leh ini inter7ensi a&al dapat mengelakkan
perkara yang lebih teruk berlaku. Dalam perlaksanaan inter7ensi a&al ini, penglibatan dari
pelbagai pihak dalam merancang dan menyediakan inter7ensi a&al adalah amat penting. *leh
itu penubuhan kumpulan pelbagai disiplin dapat membantu berkongsi, bertukar maklumat dan
merancang menyadiakan inter7ensi a&al yang memenuhi keperluan disamping meningkatkan
pencapaian kanak-kanak bermasalah pendengaran.
2.2 JENIS KEPERLUAN KHAS (KECACATAN) UTAMA KES
%enurut )ospital ;ni7ersiti ebangsaan %alaysia (+,,<$ mendapati tahap kecacatan atau
tahap kehilangan pendengaran bagi kanak-kanak yang mengalami masalah pendengaran boleh
dibahagikan kepada ! tahap iaitu kurang pendengaran terdiri daripada sedikit (mild), sederhana
(moderate), sederhana teruk (moderate-serve$, dan tahap pekak iaitu teruk (serve$ d an
sangat teruk (profound$. 5erikut merupakan antara ciri yang me&akili setiap jenis kecacatan
yang dialami oleh setiap tahap kehilangan pendengaran =
1. Kurang pn!ngaran
a. >ingan (mild$ - 8ahap kehilangan pendengaran antara !< ? 4" d5. %ereka yang mengalami
tahap ini mengalami kesulitan mendengar bunyi-bunyi perlahan dan jauh namun masih mampu
memahami perbualan.
b. -ederhana (moderate$ ? 5agi tahap ini pula, mereka mengalami kehilangan pendengaran
antara 4+ ? <" d5. %asih mampu mendengar bunyi antara + hingga +.. meter sahaja
disamping menghadapi masalah dalam melibatkan diri di dalam perbincangan di dalam kelas
". -ederhana teruk (moderate severe$ ? 8ahap kehilangan pendengaran bagi mereka yang
mengalami masalah pendengaran adalah antara .6 ? <" d5. *rang yang ingin berhubung
dengan mereka perlu bercakap dengan kuat
2. P#a#
a. 8eruk (severe$ ? Pada tahap ini kehilangan pendengaran adalah antara <+ sehingga ," d5 dan
hanya mampu mendengar bunyi apada jarak " ? #".. meter sahaja. %ereka juga menghadapi
masalah pertuturan
$. -angat teruk (profound$ ? 8ahap kehilangan pendengaran pada kategori ini ialah lebih daripada
," d5. %ereka juga amat sukar mendengar &alaupun bunyi yang kuat.
(ajian -afani 5 , %anisah %. A, @oraini %.-, Ali(a A, ;%$
%asalah utama yang diperhatikan dalam kes masalah pendengaran ialah dari segi
bahasa dan komunikasi. ehilangan pendengaran ini menghalang kanak-kanak bermasalah
pendengaran berkomunikasi secara mendengar dan bertutur. Aspek ini merupakan aspek
utama dalam penyampaian ilmu pengetahuan di alam pembelajaran dan pengajaran.
egagalan berkomunikasi dan bertutur menghalang mereka memahami apa yang disampaikan
oleh para pendidik dan seterusnya menyekat perkembangan mereka dalam pendidikan. anak-
kanak bermasalah pendengaran ini memerlukan bantuan pakar pertuturan bagi membantu
mereka berkembang seperti kanak-kanak normal yang lain.

Dari aspek perkembangan sosial dan emosi, kanak-kanak bermasalah pendengaran ini
memerlukan pengalaman dalam menyampaikan emosi dan berkomunikasi dengan masyarakat
sekeliling dan melalui perkembangan mereka ia dapat membantu mereka meluahkan perasaan,
kehendak, keperluan mereka disamping memahami kehendak dan perasaan orang lain.
egagalan berkomunikasi disebabkan oleh faktor kehilangan pendengaran akhirnya memberi
kesan ke atas konsep kendiri dan kebolehan bermain serta berkongsi dengan rakan sebaya.
elambatan perkembangan dari aspek bahasa dan komunikasi juga turut melambatkan
perkembangan kognitif kanak-kanak bermasalah pendengaran ini. Perkembangan kognitif ini
merujuk kepada bagaimana memahami dan mengurus dunia mereka. 0ni termasuk kemahiran
menaakul, menyimpan dan mengingati maklumat, klasifikasi, mendefinisikan dan sebagainya.
ehilangan pendengaran ini dipengaruhi beberapa faktor-faktor sama ada sebelum lahir,
semasa kelahiran dan selepas kelahiran, dan faktor-faktor ini dipengaruhi beberapa aspek
seperti genetik dan persekitaran. -ebelum kelahiran ini, masalah pendengaran dipengaruhi oleh
baka yang disebabkan oleh genetik. %enurut 5arbara et al. (!""+$, sebanyak <" peratus kes
kepekakan kongenital yang dikaitkan dengan faktor genetik diklasifikasikan sebagai tidak
bersindromik, sementara dalam #" peratus lagi dikelaskan sebagai kepekakan bersindromik
yang boleh didiagnosa secara klinikal dalam satu atau lebih 4"" bentuk sindrom berkaitan (/he
0smail /. 1ah, !""2$. %anakala bukan baka pula disebabkan faktor jangkitan sebelum lahir.
Pengambilan dadah atau bahan kimia seperti kuanin boleh mempengaruhi janin yang
dikandungkan sehingga mempengaruhi keselamatan janin yang dikandungkan disamping
masalah toksemia.
Pelbagai masalah boleh timbul semasa kelahiran seseorang bayi sehingga
menyebabkan kecederaan semasa dilahirkan terutamanya pada bahagian telinga. 5ayi yang
dilahirkan dalam keadaan tidak cukup matang atau berat badang kurang daripada !.""g
mempunyai risiko yang tinggi untuk mengalami kecederaan dan kecacatan. ;sia kandungan
adalah penting bagi kelahiran seseorang kanak-kanak kerana ia akan menentukan kematangan
organ dalaman mereka yang sedang berkembang. elahiran pada usia kandungan !+ sehingga
#4 minggu, peluang bayi untuk hidup adalah tinggi. 0bu yang mengalami kesukaran melahirkan
anak sehingga mengambil masa kelahiran yang terlalu lama atau susah juga menyebabkan
tekanan pada telinga .

5ayi yang dilahirkan tanpa masalah pendengaran juga berisiko mengalami masalah
pendengaran disebabkan penyakit, keadaan persekitaran dan kemalangan. Penyakit ini
biasanya terjadi disebabkan oleh bakteria dan 7irus. ehilangan pendengaran ini juga
disebabkan oleh bunyi yang terlalu kuat dalam jangka masa yang lama selain faktor
kemalangan sehingga mencederakan bahagian telinga.

2.% MASALAH SAMPINGAN
Antara lain juga kanak-kanak bermasalah pendengaran ini mengalami masalah pengamatan
iaitu kefahaman terhadap sesuatu perkara atau situasi melalui pancaindera setelah berlakunya
proses mental. Antara masalah pengamatan pendengaran adalah berpunca daripada kecacatan
organisma telinga seperti diskriminasi, iaitu ketidakupayaan mengenal dan membe(akan bunyi
sebutan, rentak irama dan intonasi yang berlainan. etidakupayaan mengenal arah bunyi (jauh
atau dekat$, ketidakupayaan mengingat bunyi-bunyi yang didengar, dan ketidakupayaan
mengulang corak bunyi dan turutannya. Disamping masalah-masalah utama yang dihadapi oleh
kanak-kanak berkeperluan khas, mereka juga menghadapi masalah-masalah sampingan
seperti =
i. kurang memberi perhatian di dalam bilik darjah,
ii. pencapaian yang lemah dalam perlajaran,
iii. kurang bercakap dan menggunakan lebih banyak menggunakan jari,
i7. kelihatan nakal dan tidak mempedulikan orang lain
7. tidak bertindak balas terhadap bunyi
7i. silap memahami arahan
7ii. menonjolkan sikap yang ganjil ketika berinteraksi
7iii. telinga sering berair atau bernanah
iA. lebih banyak menunggu dan melihat apa yang dilakukan oleh orang lain terlebih dahulu sebelum
melakukan sebarang tugas
A. akan membaca bibir, melihat isyarat 7isual, ekspresi muka dan gerak tangan daripada mendengar
Ai. kurang melibatkan akti7iti dalam pertuturan
Aii. selalu berkhayal
2.& PAKAR TERLI'AT
%enurut kajian -afani 5ani et al., purata kehilangan pendengaran murid-murid
bermasalah pendengaran yang berdasarkan kepada rekod perubatan sampel yang disahkan
oleh pakar perubatan yang disimpan oleh sekolah (jadual +..$. seramai 66."B (,#$ daripada
murid-murid mengalami kehilangan pendengaran yang sangat teruk dan +".6 B (+.$
mengalami kehilangan pendengaran teruk. -eramai +2.4B (!6$ orang murid tiada rekod
kehilangan pendengaran mereka. 8erdapat < (.."B$ orang murid didapati mengalami
kehilangan pendengaran ringan dan sederhana yang sepatutnya tidak dikategorikan dalam
bermasalah pendengaran tetapi di tempatkan dalam program persekolahan bermasalah
pendengaran.
(ajian -afani 5, %anisah %.A, @oraini %.-, Ali(ah A, ;%$
0bubapa merupakan orang yang paling rapat untuk mengenalpasti masalah yang
dihadapi oleh kanak-kanak masalah pendengaran ini. Penglibatan ibu bapa adalah mustahak
dalam menjayakan pendidikan khas. Peranan ibu bapa yang dahulunya pasif telah berubah
kepada penglibatan aktif dalam perkembangan anak mereka. %enurut Gargiulo dan Ga7es
(+,,+$, untuk menggalakkan penglibatan keluarga dalam pendidikan anak mereka, pihak
sekolah dan guru pendidikan khas perlu menerangkan istlah penting dalam pendidikan khas.
Ahli audiologi adalah orang yang bertanggungja&ab dalam mengenal pasti keadaan dan
tahap kehilangan pendengaran kanak-kanak manakala ahli patologi pertuturan bahasa pula
bertanggungja&ab dalam memberi latihan pendengraan dan pertuturan kepada kanak-kanak
itu. Ahli audiologi akan menilai kemampuan pelbagai alat bantu dengar, membuat acuan telinga,
memilih dan memasang alat bantu dengar yang memberi impliksi terbaik kepada kanak-kanak
pekak termasuklah memberi kaunseling kepada ibu bapa tentang cara memakai, penjagaan
dan latihan yang perlu (1okman, !""4$. Dengan bantuan ahli patologi, kanak-kanak yang
mendapat implikasi terbaik akan dilatih menggunakan pendengaran untuk bertutur dan
membentuk bahasa (1okman, !""4$.
-okongan daripada patologi pertuturan penting bagi membantu kanak-kanak ini dalam
aspek komunikasi. 0ni kerana mereka menggunakan komunikasi secara menyeluruh dengan
menggabungkan isyarat dan pertuturan. -emasa bercakap dengan kanak-kanak kategori ini,
adalah penting bagi memastikan mereka memberi perhatian dan memandang muda dan tangan
mereka yang bercakap dengannya.

2.( PELAN TINDAKAN

-ebagai pendidik kita perlu mengambil insiatif bagi membantu kanak-kanak bermasalah
pendengaran ini. @amun sebelum menjalankan kaedah-kaedah yang dapat membantu mereka,
pelan tindakan perlu dirancang dengan lebih a&al bagi mencapai matlamat dan objektif yang
berkesan dalam membantu mereka. Pengesanan a&al perlu dilakukan bagi mengesan tahap
masalah pendengaran yang dialami. Png)anan a*a+ oleh ahli audiologi untuk mengenal
pasti sama ada indi7idu itu mempunyai masalah pendengaran ataupun tidak. anak-kanak
yang berumur +! bulan keatas boleh menjalani pengesanan a&al masalah pendengaran.
Pentingnya pengesanan a&al ini adalah untuk mendapatkan ra&atan a&al dan segera.
8erdapat ! ujian yang dijalankan iaitu ujian pertuturan dan ujian tarikan. ;jian pertuturan
bertujuan memerhati sama ada kanak-kanak tersebut memahami apa yang dipertuturkan
kepadanya dan menunjukkan gerak balas pada arahan yang diberikan. %anakala ujian
pertuturan pula ialah ujian yang dijalankan bagi kanak-kanak dengan mendedahkan bunyi-bunyi
tanpa pengetahuannya. 8indak balas tingkah laku akan diperhatikan sama ada bunyi yang
diperdengarkan memberi kesan kepadanya dengan menggerakkan mata, tangan, kaki atau
muka kearah bunyi (Dr. A(nan /he Ahmad, 5il.!/!"+"$.
-eterusnya tindakan yang perlu diambil ialah dengan menjalankan inter7ensi a&al bagi
kanak-kanak tersebut. In,r-n). A*a+ adalah satu proses membekalkan perkhidmatan,
pendidikan dan sokongan kepada kanak-kanak yang berisiko atau yang mengalami kelambatan
dalam perkembangan fi(ikal atau mental yang akan mempengaruhi perkembangan dan
menghalang pembelajaran. Perkhidmatan yang disediakan adalah untuk memenuhi keperluan
kanak-kanak dan keluarga yang berkeperluan khas dalam lima bidang perkembangan, iaitu
fi(ikal, kognitif, komunikasi, sosial dan emosi serta adaptasi melalui pelbagai terapi atau
perkhidmatan seperti terapi cara kerja, terapi fisio, terapi pertuturan dan khidmat sokongan
keluarga. (Dr. A(nan /he Ahmad, 5il.!/!"+"$.
Program inter7ensi a&al di %alaysia disediakan kepada kanak-kanak bermasalah
pendengaran yang berumur dari " hinga 6 tahun. 0nter7ensi a&al seharusnya diberikan kepada
kanak-kanak bermasalah pendengaran sea&al yang mungkin iaitu semenjak mereka dilahirkan
atau dikenalpasti mengalami masalah pendengaran sehingga mereka berusia tiga tahun.
Pengesanan a&al sangat penting untuk kanak-kanak ini dan seterusnya inter7ensi a&al atau
kaedah-kaedah dijalankan sesuai dengan masalah pendengaran yang dihadapi bagi
mengelakkan kele&atan perkembangan kanak-kanak dan sekali gus mempertingkatkan
pencapaian mereka dalam aspek akademik. 5eberapa kaedah telah dirancangkan bagi
membantu kanak-kanak bermasalah pendengaran ini dalam mendidik mereka agar turut sama
mendapat ilmu pengetahuan seperti kanak-kanak yang lain.
Pr/gra0 1ang#a pn!# yang dilaksanakan ialah penempatan dalam pendidikan.
%elalui program ini mereka diajar menggunakan alat bantuan pendengaran dan bahasa isyarat.
%ereka akan di tempatkan di Pr/gra0 Pn!.!.#an In#+u).2 iaitu murid diberi peluang
berinteraksi dengan kanak-kanak lain tanpa mengira perbe(aan indi7idu. Pn!.!.#an
Pr"an,u0an diberi kepada mereka dengan adanya bilik-bilik khas bagi membimbing mereka.
Pr/gra0 Jang#a Pan1ang pula juga digunakan bagi membantu kanak-kanak
bermasalah pendengaran ini, antaranya ialah 3
2.(.1 Pn!#a,an Au!.,/r4 5r$a+
Pendekatan ini merupakan satu kaedah di mana kanak-kanak bermasalah pendengaran diajar
menggunakan pendengaran mereka untuk mempelajari bahasa pertuturan melalui alat
pendengaran atau implan koklea. 0a bertujuan membolehkan kanak-kanak bermasalah
pendengaran menikmati persekitaran dan kehidupan yang biasa. %enurut Goldberg dan CleAer
(+,,#$, pendekatan ini membolehkan kanak-kanak memperolehi pertuturan dan bahasa secara
semulajadi yakni melalui deria dengar.
2.(.2 Pn!#a,an 6ra+7 Au!.,/r4
Pendekatan ini menekankan proses mendengar serta bertutur, dengan penggunaan saki baki
pendengaran secara lebih berkesan dan diperkukuhkan dengan penggunaan alat bantu dengar
dan deria lihat serta deria sentuh. aedah ini tidak menggunakan bahasa isyarat atau ejaan jari
tetapi menekankan kaedah membaca gerak bibir (lip reading$. aedah ini menggunakan
implikasi bunyi bagi memperkembangkan kemahiran mendengar dan bertutur, melibatkan
latihan mendengar untuk membolehkan mereka mendiskriminasikan bunyi-bunyi yang berbe(a.
2.(.% Ka!a8 $a"aan $.$.r
aedah ini juga menekankan penggunaan penglihatan sepenuhnya. aedah ini memerlukan
kanak-kanak sentiasa melihat gerak bibir penutur dengan tepat dan dalam situasi ini penutur
berada di tempat yang terang dan jelas dilihat.
2.(.& Ka!a8 $a8a)a .)4ara,
Pada amnya bahasa isyarat digunakan dengan mudah dengan menggabungkan perkataan
dengan makna asas. 8erdapat pelbagai bahasa isyarat termasukAmerican Sign Language,
Pidgin Sing Language (PSE), dan banyak lagi. Di %alaysia, bahasa isyarat yang digunakan
ialah od 8angan 5ahasa %elayu (85%$.
2.(.( Ka!a8 #/0un.#a). )+uru8
aedah ini adalah satu kaedah yang menggabungkan ejaan jari, isyarat, bacaan bibir,
pertuturan dan implikasi auditori. Dlemen penting dalam kaedah ini ialah penggunaan isyarat
dan pertuturan secara serentak.
2.(.9 Pr,u,uran .)4ara, (cued speech)
aedah ini diperkembangkan dari kaedah bacaan bibir, menggunakan bentuk-bentuk tangan
bagi memandu bunyi-bunyian. 5entuk-bentuk tangan yang dilambangkan (kiu$, ditentukan pada
ka&asan-ka&asan di mana bentuk tangan menentukan bunyi perkataan. 8erdapat lapan bentuk
tangan bagi konsonan dan empat bentuk tangan bagi menentukan bunyi huruf 7okal.
ebanyakan murid-murid bermasalah pendengaran tidak pekak sepenuhnya tetapi
masih mempunyai sisa pendengaran. Penggunaan alat bantuan pendengaran yang berfungsi
dengan baik adalah penting bagi membantu kanak-kanak bermasalah pendengaran mendengar
bunyi-bunyi pertuturan dan seterusnya boleh membantu mempelajari pertuturan (/lark +,2,:
>omanik +,,"$. ajian yang dijalankan oleh -afani 5ari et al, dengan sampel kajian melibatkan
+4+ murid bermasalah pendengaran dan #2 orang guru di empat buah sekolah rendah
pendidikan khas di negeri -elangor menunjukkan, tanpa penggunaan alat bantuan
pendengaran dunia kanak-kanak ini sepi kerana hanya alat pendengarfan yang boleh
menghubungkan mereka denagn bunyi-bunyi persekitara. Pelan utama yang digunakan
perlulah melihat kepada tahap keperluan kanak-kanak tersebut. @amun usaha sama juga perlu
dilakukan bagi membantu guru-guru yang terlibat dalam pendidikan muri-murid bermasalah
pendengaran bagi memberi mereka pendedahan dan teknik pengajaran dan pembelajaran yang
sesuai untuk kanak-kanak tersebut disamping meningkatkan kualiti pendidikan.
%.0 MASALAH PENGLIHATAN
%.1 DEFINISI PENGLIHATAN
%ata merupakan antara deria yang penting dalam menjalani hidup sehari-hari, tak kira
tua dan muda. %ata merupakan deria penglihatan yang digunakan untuk mendapat dan
menerima maklumat. %ata juga digunakan untuk akti7iti pengurusan diri, mengenali sesuatu,
untuk belajar, mengendalikan kemahiran motor dan untuk tujuan akti7iti sosial. %anakala
masalah penglihatan ialah ketidakupayaan melihat. %enurut )e&ard (+,,6$, mereka yang
mempunyai masalah penglihatan ialah seseorang yang mempunyai ketajaman penglihatan
!"/!"" atau kurang daripada mata yang sihat dengan pembetulan (kaca mata$ atau mempunyai
medan penglihatan yang sempit kurang daripada !" darjah.
Dari segi pendidikan, masalah penglihatan ialah sekumpulan kanak-kanak yang
memerlukan pendidikan khas kerana masalah penglihatan. aedah penyampaian pembelajaran
dan bahan bantu mengajar perlu diadaptasikan dengan keperluan kanak-kanak ini supaya
dapat mengoptimakan pembelajaran dan pencapaian mereka. Definisi yang dikemukakan oleh
8he 'orld /ouncil Cor 'elfare of the 5lind dalam )ajah )asnah (+,22$ tentang masalah
penglihatan adalah tidak dapat melihat langsung, kebolehan melihat tidak lebih daripada 6/6"
atau !"/!"" iaitu melalui ;jian -nellen, dan penglihatan yang terhad kurang daripada !"
peratus.
%.2 JENIS KEPERLUAN KHAS (KECACATAN) UTAMA KES
8erdapat beberapa tahap masalah penglihatan yang membe(akan antara buta dengan
penglihatan terhad ataupun lo vision berdasarkan ujian visual acuit! dan juga adaptasi
pendidikan khas. %asalah pada tahap sederhana masih membolehkan kanak-kanak melihat
cahaya dan menjalankan akti7iti melibatkan deria penglihatan dengan menggunakan alat bantu
khas seperti kanta. %asalah tahap teruk menyebabkan kanak-kanak mungkin memerlukan lebih
banyak masa dan tenaga dalam menjalankan akti7iti malam mengalami kesukaran melakukan
akti7iti berkaitan penglihatan termasuk mobiliti, &alaupun dengan bantuan khas. %asalah pada
tahap sangat teruk mengakibatkan kesukaran melakukan akti7iti 7isual serti membaca dan
mobiliti serta perlu bergantung kepada deria-deria lain.
anak-kanak yang mengalami masalah penglihatan mempunyai ketidaknormalan mata
iaitu saraf optik atau pusat 7isual untuk otak mengakibatkan kurang ketajaman penglihatan.
anak-kanak ini hanya mempunyai !"/<" 7isual ketajaman, -ara 5egun (!""#$ memberi lapan
kategori untuk kanak-kanak bermasalah penglihatan. Antara lain masalah penglihatan iaitu =
%.2.1
KATARAK
-ejenis kerosakan mata di mana kanta semula jadi menjadi berselaput dan rabun. anta mata
menjadi keruh dan caha tidak dapat menembusinya. -eseorang akan mengalami buta jika
keadaan ini tidak dira&at. %ereka yang berisiko tinggi menghidapi masalah penglihatan ini ialah
pesakit kencing manis, kandungan gula yang tinggi, golongan usia 6"-an, kanak-kanak yang
lahir dalam komplikasi dan penyakit jangkitan daripada ibu mengandung.

%.2.2 STRA'ISMUS (JULING)

-uatu keadaan di mana kedua-dua mata tidak searah dan memandang pada titik yang
berbe(a. 1encongan mata pada salah satu atau kedua ? dua mata sama ada juling ke dalam,
ke luar, ke atas atau ke ba&ah. Dengan itu paksi penglihatannya tidak lagi selari. %asalah ini
adalah ketidakbolehan untuk memfokuskan objek yang sama pada kedua-dua belah mata
kerana penyimpangan ke dalam atau ke luar pada sebelah atau kedua-dua belah mata.
ehilangan penglihatan kekal boleh berlaku sekiranya tidak dira&at. -ebab-sebab mata juling =
Dalam kebanyakan kes, tiada sebab yang diketahui
0a boleh disebabkan oleh otot-otot mata yang tidak berfungsi dengan baik pada mata yang
juling itu atau kelumpuhan otot-otot mata itu sendiri.
>abun jauh juga boleh menyebabkan mata bergerak ke dalam.
%ata juling adalah lebih la(im di kalangan kanak-kanak yang mengalami masalah otak seperti
/erebral Palsy, Do&n -yndrome, hydrocephalus dan barah otak.
%.2.& GLUK6MA

Glaukoma adalah sejenis kerosakan mata yang disebabkan oleh tekanan cecair yang terlalu
tinggi di dalam bebola mata. esemua jenis Glaukoma adalah disebabkan gangguan atau
dihalang oleh bendalir yang mengedarkan ke dalam mata. Pusat atau sempadan penglihatan
akan rosak atau hilang keseluruhannya apabila tekanan meningkat dan merosakkan saraf optik.
8ekanan yang tinggi ini akan merosakkan sel retina dan serabut saraf sehingga ruang
penglihatan sekitar seseorang itu menjadi semakin sempit dan akhirnya akan terus menjadi
buta. Glukoma merupakankerosakan mata yang disebabkan oleh tekanan 0ntraokular 8inggi
(0*P$ iaitu tekanan cecair yang terlalu tinggi di dalam bebola mata. %endapan cecair yang
terdapat di dalam bebola mata akan terkumpul dan meningkatkan sel saraf optik akan
termampat dan akhirnya akan rosak.
%.2.( AM'IPLIA (MATA MALAS)

Dikenali sebagai la(y eye / mata malas -uatu keadaan di mana salah satu mata tidak
berfungsi dan perlu bergantung pada sebelah mata yang sihat. %ata malas merupakan
gangguan yang terjadi pada masa perkembangan penglihatan. *leh sebab ketajaman
penglihatan berkurang, mata menjadi malas melakukan fungsinya, saraf mata yang seharusnya
berkembang menjadi terhenti.
%.2.9 DIPL6PIA
Diplopia atau penglihatan ganda adalah suatu gangguan penglihatan yang mana objek terlihat
double atau ganda. Diplopia berasal dari bahasa 3unani, diplo iaitu ganda dan opia sebagai
penglihatan.
%.2.: AL'INISME
%asalah penglihatan bagi kategori ini berlaku disebabkan kurangnya ataupun tidak adanya
pigmen melanin pada mata dan pe&arisan alel gen resesif sehingga mengakibatkan
keterbatasan fi(ikal yakni sensitif terhadap sumber cahaya yang kuat, seperti lampu yang
terang, sinar matahari. -elain itu juga mereka memiliki keterbatasan pada jarak penglihatan.
%.2.; M<6PIA (RA'UN JAUH)
eadaan dimana ketidakupayaan untuk melihat objek jauh dengan jelas dan hanya boleh
melihat pada jarak dekat sahaja. 0ni adalah penyakit rabun mata yang paling la(im di kalangan
kanak-kanak dan remaja dan boleh disebabkan oleh keturunan. anak-kanak yang rabun dekat
memiliki bentuk kornea yang terlalu melengkung atau bola mata yang terlalu panjang. 0ni akan
menyebabkan cahaya difokuskan ke bahagian hadapan retina dan bukannya ke atas retina
seperti yang sepatutnya.
%.2.= H<PER6PIA (RA'UN DEKAT)
Pada peringkat kanak-kanak, satu keadaan di mana bola mata lebih pendek daripada biasa.
Pada peringkat tang lebih tua yakni 4" tahun ke atas, kanta mata akan hilang kekenyalannya.
%.2.10 RA'UN >ARNA

>abun &arna atau colour "lindness sebenarnya mengalami persepsi &arna sahaja yang
berbe(a dengan orang yang mempunyai penglihatan normal dan bukanlah penglihatan
tele7isyen hitam putih. Eika kita melihat &arna merah menyala, seseorang yang mempunyai
defeksi &arna merah akan melihat &arna tersebut seperti &arna merah gelap. Eenis rabun
&arna adalah pelbagai dan tahap keterukan rabun &arna itu sendiri berbe(a. -egelintir indi7idu
yang mempunyai Defek &arna yang sangat teruk di mana ia boleh menyebabkan mereka FbutaG
terhadap semua &arna.
%.2.11 AGE RELATED MASCULAR DEGENERATI6N (AMD)

AMD 'a)a8 AMD Kr.ng
%akular merupakan sebahagian dari retina yang berfungsi untuk ketajaman, dan
sebagai pusat penglihatan untuk membaca atau memandu semakin merosot. A%D adalah
penyebab utama kehilangan penglihatan dan kerabunan (%ason !""+$. 0a terbahagi kepada
dua iaitu Degenerasi %akular ering dan Degenerasi %akular 5asah. A%D kering disebabkan
penuaan dan penjarangan tisu-tisu mokular, endapan pigmen di dalam mokular. A%D basah
pula ialah saluran darah di ba&ah retina pecah dan membocorkan darah dan cecair sehingga
menyebabkan kerosakan kekal kepada sel-sel retina yang sensiti pada cahaya dan
me&ujudkan titik buta pada pusat penglihatan.
%.2.12 N<STAGMUS
Pergerakan yang abadi dan tidak sengaja bola-bola mata yang disebabkan oleh gangguan
aculomotor. 5ola mata akan bergoyang sehingga fokus melihat terganggu
%.% MASALAH7MASALAH SAMPINGAN
egagalan fungsi mata berjalan dengan baik bukan sahaja mengakibatkan masalah
penglihatan dikalangan kanak-kanak, namun juga mengakibatkan masalah-masalah lain
sehingga menganggu proses pembelajaran dan perkembangan kanak-kanak tersebut. %ereka
yang mengalami masalah penglihatan ini juga sering mengadu sakit kepala dan pening, ingin
muntah apabila membaca atau membuat kerja yang memerlukan penglihatan yang dekat, imej
yang berbayang dan penglihatan yang kabur.
Disamping itu juga kanak-kanak bermasalah penglihatan ini mengalami masalah tingkah
laku yang berbe(a dengan kanak-kanak normal. %ereka selalu memusingkan kepada ke
sebelah sahaja untuk melihat papan tulis ataupun objek. etika membaca kanak-kanak ini akan
meletakkan kepada pada suatu sudut pada keudukan yang luar biasa. %ereka juga selalu
mengecilkan mata, mengerutkan mata, menutup sebelah mata, kerap bercakap, keliru dengan
huruf, sering melanggar objek ketika berjalan atau bergerak. anak-kanak bermasalah
pendengaran tidak dapat memahami proses pengamatan.
Pengamatan merupakan kefahaman terhadap sesuatu perkara atau situasi melalui
pancaindera setelah berlakunya proses dalam mental. Eanet '. 1earner (+,<+$ dalam bukunya
H/hildren 'ith 1earning DisabilitiesI telah mentafsirkan baha&a pengamatan adalah satu
proses untuk mengenal maklumat daripada tindak balas panca indera atau mekanisme yang
mentafsirkan sesuatu pergerakan panca indera dengan kuasa intelek. Antara ciri-ciri kesukaran
dalam komponen penglihatan yang melibatkan pengamatan ialah ketidakupayaan memahami
benda-benda abstrak, pengamatan dan daya anggaran berat, tidak memahami konsep bentuk,
ketidakupayaan mengagak sesuatu sai(, jarak, perhubungan antara objek, menyalin huruf,
nombor perkataan dan ayat. @amun kanak-kanak ini lebih mengetahui konsep sejuk dan panas
melalui sentuhan.
%.& PAKAR7PAKAR TERLI'AT
-istem penglihatan adalah antara yang paling cepat berkembang dalam tumbesaran
bayi. 5ayi selalunya mula melihat objek- objek yang terang ketika berumur satu bulan, mula
mengamati objek yang bergerak ketika berumur dua bulan dan mula mencapai sesuatu objek
besar ketika berumur empat bulan. Perkembangan penglihatan ini berkembang berterusan dan
akan mencapai tahap ketajaman penglihatan 6/6 pada umur empat tahun. 5agi membantu
mengesan kecacatan penglihatan pada peringkat a&al peranan ibubapa diperlukan. 5eberapa
ujian penglihatan boleh dilakukan di rumah oleh ibu bapa bagi menilai tahap penglihatan anak-
anak dan untuk mengesan sebarang masalah penglihatan. ;jian penglihatan cahaya - 0ni boleh
dilakukan dengan menggunakan lampu suluh kecil yang digerakkan beberapa kali dari mata
bayi ketika berumur dua atau tiga bulan. -elalunya bayi akan mengikut dengan gerakan kepala
ke mana arah lampu digerakkan. -elain itu juga beberapa peralatan mainan boleh digunakan.
Antaranya ialah =
0. %enggunakan mainan yang sederhana besar - ;jian ini boleh dilakukan ketika bayi berumur tiga
hingga empat bulan. 1etakkan alat mainan yang mengeluarkan bunyi tersebut di hadapan bayi.
5ayi akan cuba mencapai alat mainan tersebut.
00. %engunakan gula-gula manik - ;jian ini boleh dilakukan semasa bayi berumur enam hingga tujuh
bulan. 1etakkan gula-gula manik yang ber&arna-&arni pada tapak tangan anda di hadapan
bayi. -ekiranya penglihatan bayi normal, ia akan cuba mengutipnya dan dimasukkan ke dalam
mulut. /uba dengan beberapa sai( gula-gula yang berbe(a.
000. %emadankan gambar-gambar yang serupa ? ;jian ini boleh dilakukan dengan menggunakan dua
set gambar yang serupa. -elalunya boleh diuji pada kanak-kanak berumur dua hingga tiga
tahun pada jarak yang agak jauh di hadapannya. Eika anak sudah mula bercakap, suruh dia
sebutkan objek yang ditunjukkan atau padankan gambar yang tunjukkan.
-ekiranya bayi tidak menunjukkan tindak balas yang diharapkan terhadap ujian di atas,
ba&alah ia berjumpa pakar mata (optometris atau oftalmologis$ untuk pemeriksaan lanjut.
%enurut Juhayati 3a(id (!""6$ menjelaskan optometris di %alaysia dapat memainkan peranan
yang lebih positif untuk membantu menangani masalah gangguan penglihatan di kalangan
kanak-kanak. Eangan takut untuk membuat pemeriksaan mata terhadap anak-anak anda
kerana pengesanan masalah pada peringkat a&al adalah penting untuk mengelak kes-kes yang
lebih teruk seperti amblyopia dan juling. Amblyopia dan juling juga kini boleh dira&at melalui
kaedah ortoptik yang boleh didapati di pusat ra&atan pakar mata dan juga pusat perkhidmatan
optometris.
%enurut Eabatan ebajikan %asyarakat (!"",$ terdapat banyak kemudahan yang telah
disediakan oleh kerajaan dan badan-badan @G* bagi membantu indi7idu yang mengalami
masalah penglihatan. 0ni kerana mereka ini memerlukan lebih dari satu alat bantuan bagi
membantu mereka dalam pembelajaran dan pergerakan.
%.( PELAN TINDAKAN
5agi membantu kanak-kanak bermasalah pendengaran, pelbagai ujian dan pendekatan yang
digunakan bagi menilai tahap kehilangan penglihatan mereka. Pelbagai ujian telah dijalankan
untuk membuktikan baha&a kanak-kanak cacat penglihatan yang mengalami kecelaruan di
dalam konsep ruang, di antaranya ialah Fmeta analysisG dimana kanak-kanak buta dan rabun
diletakkan di suatu ka&asan dan diuji bagaimana mereka mengamati ruang di dalam ka&asan
tersebut. )asil ujian menunjukkan baha&a kanak-kanak buta amat sukar untuk mengadaptasi
sumber atau petunjuk (clue$ yang ada. %ereka memerlukan latihan sebelum didedahkan
kepada sesuatu situasi baru (1inn K Petersen, +,2.$.
anak-kanak yang mengalami kebutaan memerlukan pelbagai pendedahan dan +a,.8an
.n,n).2. Diantaranya ialah peningkatan deria bau diperingkat bayi. 5ayi perlu diberikan
pendedahan tentang indi7idu-indi7idu penting seperti ibu, bapa dan adik-beradik. 8indakan ini
akan memberikan kesan psikologi iaitu rasa selamat pada seseorang bayi. -eseorang kanak-
kanak cacat penglihatan sering menunjukkan tingkahlaku atau emosi takut. Perasaan takut ini
akan lebih menonjol pada keadaan atau situasi yang baru dilaluinya disebabkan mereka tidak
menguasai konsep ruang. 1atihan yang diperlukan ialah mengenal gema, orientasi dan mobiliti
(Eacobson, +,,#). La,.8an 0ngna+ g0a adalah dengan melatih kanak-kanak mengenal
balikan gelombang pantulan pada objek seperti dinding agar mereka mengetahui kedudukan
mereka adalah berhampiran dengan sesuatu objek. ementerian kesihatan %alaysia
menghasilkan buku F%anual *n 8he %anagement of /hildren 'ith Lisual 0mpairementG yang
antara lain memberi cadangan kaedah yang dapat digunakan semasa menjalankan akti7iti
rangsangan terhadap kanak-kanak bermasalah penglihatan berkaitan penggunaan deria bau,
sentuh dan pendengaran.
5agi kanak-kanak cacat penglihatan, maklumat tentang jarak sering menjadi kekeliruan.
1atihan perlu diberikan untuk mereka mengenal sesuatu jarak seperti apakah yang dikatakan
dengan satu depa dan sepuluh meter. anak-kanak ini perlu diberikan pnga+a0an un,u#
00$ua, u#uran )n!.r. 0ngguna#an ,a+. pngu#ur untuk mendapatkan perbandingan
jarak. Pengenalan kepada sai( memerlukan pelbagai elemen yang dapat menyokong sesuatu
keadaan. Akti7iti untuk mengenal sai( boleh dilakukan dengan membuat persamaan dengan
kehidupan harian. -ebagai contoh, adik memakai seluar sai( - dan abang memakai seluar sai(
M. Perbe(aan ini boleh diterangkan kepada kanak-kanak cacat penglihatan untuk membolehkan
mereka membuat perbandingan sai(.
anak-kanak dengan masalah penglihatan memerlukan bantuan dalam pelbagai aspek
pendidikan seperti orientasi dan mobiliti di ka&asan yang belum biasa baginya. Pendidikan bagi
kanak bermasalah penglihatan perlu dilengkapi dengan pra+a,an 4ang ))ua. 0ng.#u,
,a8ap 0a)a+a8 yang dihadapinya. Antaranya adalah tongkat putih, mesin braille, buku 5raille,
alat sentuh seperti peta, gambar rajah timbul, model tiga dimensi, bilik sumber yang dilengkapi
dengan kemudahan mesin braille, alat rakaman audio, duplicator braille, bilik penyelenggaraan
braille, bilik lo& 7ision, hand held magnifier, stand magnifier,
spectacle magnifier, dan teleskop.
S.),0 ,u,/r.a+ 0u+,.0!.a a,a) ,a+.an K/! 'ra.++ 'a8a)a %alaysia telah
diperkenalkan untuk menyokong proses pengajaran dan pembelajaran od 5raille 5ahasa
%alaysia. D-od5raille5% ini merupakan salah satu projek yang dijalankan bertujuan
menyokong guru-guru pendidikan khas di %alaysia. Di samping guru-guru pendidikan khas,
sistem tutorial ini juga berguna untuk ibu bapa serta indi7idu lain yang berminat dalam
mempelajari 5raille secara 7isual.Lersi percubaan sudah pun sedia untuk digunakan dan
proses penilaian sedang dijalankan. -istem ini akan dibuka kepada khalayak ramai sebaik
sahaja proses penilaian siap dijalankan. -esiapa yang berminat untuk menggunakan sistem
7ersi percubaan ini dan rela menyertai sebagai sampel dalam kajian penilaian boleh mendaftar
sekarang di laman &eb berikut (5uletin Pendidikan has, Eilid !, 5il.!/!"+"$ =
http=//ekodbraille.ses.usm.my
Pr/gra0 Jang#a Pn!# yang boleh dilaksanakan bagi mendidik kanak-kanak
bermasalah penglihatan ini ialah dengan mendedahkan dan membimbing mereka mengguna
deria yang masih berfungsi iaitu dari segi penggunaan deria bau, sentuhan dan
pendengaran. Pnga1aran !ar. )g. !r.a $au ialah dengan memastikan kanak-kanak ini
diberikan peluang untuk menghidu benda, misalnya makanan yang dimakannya, minumannya,
sabun yang digunakan untuk mandi, bau pasar, bau kiosk petrol, minyak &angi, bedak dan lain-
lain. 0ni dapat membantu mereka mengenalpasti benda yang terdapat disekeliling mereka dan
membantu mereka memenuhi kehendak mereka seperti berada di alam kanak-kanak normal
yang lain. %elalui !r.a )n,u8 pula, bimbingan diberikan dengan memandu tangan kanak-
kanak ini untuk menyentuh benda-benda. 5eri kanak-kanak pelbagai benda ataupun objek
pelbagai tekstur, bentuk dan sai(. 5eri peluang kepada kanak-kanak untuk menjalankan akti7iti
seharian seperti bermain, mengurus diri, menyertai keluarga di dapur ataupun di taman.
Dari segi pn!.!.#an !r.a pn!ngaran pula, guru boleh bercakap dengan kanak-
kanak itu pada setiap kesempatan. @amakan benda-benda yang disentuhnya dan beritahu apa
yang sedang berlaku di sekelilingnya. 8erangkan juga benda-benda yang sedang dilakukan dan
jelaskan kepada kanak-kanak itu tentang perasaan. Galakkan kana-kanak bercakap, misalnya
dengan bertanya soalan kepadanya dan galakkan ia bertanya kembali. Dlakkan daripada
menggunakan bahasa pelat (baby talk$ dengan kanak-kanak. Pastikan orang bercakap terus
kepada kanak-kanak, iaitu membantu masyarakat sekeliling turut sama membimbing dan
berkomunikasi dengan kanak-kanak bermasalah penglihatan ini.
&.0 PENUTUP
Pendidikan has di %alaysia akhir-akhir ini pesat membangun bukan sahaja dari aspek
bertambahnya bilangan pelajar tetapi juga dari aspek prasarana yang lain seperti pertambahan
bilangan sekolah dan kelas, peningkatan bilangan dan kualiti guru, serta peningkatan mutu
pengurusan dan pentadbiran sekolah yang mempunyai kanak-kanak berkeperluan khas..
-eksyen 4" dan seksyen 4+ dalam Akta +,,. dilihat oleh pelbagai pihak sebagai era baru
dalam dunia pendidikan khas kerana %enteri Pendidikan dikehendaki menyediakan kelas
pendidikan khas jika adanya permintaan dari masyarakat. Akta yang memperuntukkan kuasa
kepada %enteri untuk menentukan tempoh persekolahan dan kandungan kurikulum untuk
keperluan pendidikan khas. )al ini menggambarkan baha&a setiap lapisan kita telah memberi
perhatian kepada golongan ini.
Dalam usaha memupuk kerjasa di antara pihak sekolah dan keluarga, guru harus sedar
baha&a hubungan dengan ibu bapa mungkin berbe(a tertakluk kepada latar belakang keluarga.
0bu bapa berpelajaran rendah mengkin berhati-hati berinteraksi dengan guru berbanding
dengan ibu bapa berpelajaran tinggi. *leh itu, guru harus sedar dan mengambil kira perbe(aan
kepercayaan dalam usaha mendidik kanak-kanak berkeperluan khas sama ada dari segi
masalah pembelajaran, masalah penglihatan mahupun masalah pendengaran.
RUJUKAN
Abdullah 3usof, -afani 5ari. !""6. #$SE%%&' Pengenalan Pendidikan (has. *pen ;ni7ersity
%alaysia (*;%$
Amir A&ang, +,,+. )odifikasi *ingkah Laku dan *erapi. ;ni7ersiti -ains %alaysia= Pulau Pinang
A(i(i 3ahaya, Eaafar -idek 1atif, -hahrin )ashim K 3usof 5oon, !""6. Psikologi Sosial Alam
+ema,a, P8- Profesional= -elangor
5ulletin Pendidikan has. April !"+". Eilid +,5il. +. 0--@ !+2"-++"M.
http=//epkhas.ses.usm.my dimuat turun pada !,/"4/!"+"
5ulletin Pendidikan has. !"+". Eilid !,5il. !. 0--@ !+2"-++"M.
http=//epkhas.ses.usm.my dimuat turun pada !,/"4/!"+"
/he 0smail /he 1ah .Eanuari !""2. (a,ian )asalah Pendengaran -an Saringan )utasi A%...g /en
-na )itokondria ()tdna) -i (alangan (anak-(anak $ermasalah Pendengaran 0enis
Sensorineural *idak $ersindromik -i #ospital 1niversiti Sains )ala!sia = ;ni7ersiti -ains
%alaysia
Gunasegaran Ail aruppannan. *ktober !""#. Persepsi /uru $esar -an /uru *eap Pencapaian
2",ektif (urikulum $ersepadu Sekolah +endah -i (alangan )urid $ermasalah Pendengaran.
;ni7ersiti Putra %alaysia,
Eamila .A. %ohamed. !"".. Pendidikan (has 1ntuk (anak-(anak 3stimea. uala 1umpur = P8-
Professional
.A >a(hiyah. !"".. )en,adi /uru Pendidikan (has. uala 1umpur = P8- Professional
1ee 1ay 'ah (!""<-!"",$. ePhas4 +epositori sum"er e-penga,aran dan pem"ela,aran multimedia
untuk pendidikan khas. Pusat Pengajian 0lmu Pendidikan, ;-%. 1aman
&eb=http=//epkhas.ses.usm.my
1ee 1ay 'ah. (%ei, !"",$. Strategi Penga,aran eP(has-Lee. Dari laman &eb=
http=//epkhas.ses.usm.my/content/-trat
Pakar Audiologi http=//far(ielah(akaria.blogspot.com/!"++/"4/+.html (dimuat turun pada !,/"4/!"+!$
-abilah 'ahab. April, !""6. Persepsi Pela,ar Pendidikan (has $ermasalah Pem"ela,aran *erhadap
)ata Pela,aran (emahiran #idup -i *iga $uah Sekolah -i -aerah 0ohor $aru. Cakulti
Pendidikan ;ni7ersiti 8eknologi %alaysia.
-afani 5ari, %anisah %.A, @oraini %.-, Ali(a Alias. NNNNNN . Penggunaan Alat 5antuan Pendengaran
Di alangan %urid-%urid 5ermasalah Pendengaran. Cakulti Pendidikan ;ni7ersiti ebangsaan
%alaysia.
LAMPIRAN
F6RMAT PEN<EDIAAN RANCANAGAN PENGAJARAN INDI5IDU
1. Maklumat Awal Pelajaran - 5idang pengajaran, jenis ketidakupayan, peringkat pendidikan,
aras kesukaran serta domain perkembangan dicatatkan.
2. Perancangan Sebelum Pengajaran - Dnam perkara perlu dikenalpasti dan ditentukan
terlebih dahulu sebelum merancang langkah-langkah dalam proses pengajaran-pembelajaran.
Perkara tersebut adalah=
O -ukatan Pelajaran
O Deskripsi Pelajaran )ari 0ni
O *bjektif Pelajaran
O emahiran -edia Ada
O Analisis 8ugasan/onsep Pembelajaran
O 5ahan 5antu %engajar
O -okongan 8ingkah 1aku Positif
%. Permulaan Pengajaran - 8iga langkah digunakan untuk memulakan sesuatu pengajaran dalam
kelas, iaitu=
i. -et induksi
ii. %embantu murid mengingat kembali kemahiran sedia ada
iii. %emperkenalkan pelajaran hari ini kepada murid
&. Penyampaian Isi Pelajaran - -trategi pengajaran ePhas-1ee disyorkan untuk menyampaikan
isi pelajaran. -trategi ini terdiri daripada tiga langkah yang utama iaitu %odel, 5imbing dan
/uba
i. %empersembahkan maklumat baru kepada murid (%odel$
ii. %embimbing murid untuk melaksanakan tugasan baru (5imbing$
iii. %emberi peluang untuk murid melakasanakan tugasan secara sendiri (/uba$ Guru biasanya
memodel tugasan atau konsep baru, seterusnya ini diikuti dengan langkah membiarkan murid
melatih tugasan atau konsep baru dengan diberi bimbingan. Apabila murid sudah dapat
menguasai tugasan atau konsep baru ini, bimbingan dipudarkan supaya murid dapat mencuba
secara berdikari.
5. Penilaian - 1atihan disediakan untuk menilai murid. %urid dibimbing untuk melaksanakan
latihan sekiranya perlu dan seterusnya bimbingan dipudarkan supaya murid boleh berdikari.
9. Penutup Pengajaran - Penutup pengajaran biasanya merangkumi rumusan keseluruhan
pengajaran untuk hari tersebut.
:. Aktiiti !anjutan - Akti7iti lanjutan biasanya adalah akti7iti generalisasi iaitu akti7iti untuk
mengaplikasikan konsep serta tugasan yang baru dipelajari dalam situasi yang baru seperti
dalam kehidupan seharian.
C6NT6H RANCANGAN PENDIDIKAN INDI5IDU
KELAS PENDIDIKAN KHAS
Na0a 3 Tar.#8 La8.r 3 Tar.#8 Mu+a 3
T0p/8 S0a#an 3
K/0p/nn
3Pnguru)an D.r.
U0ur 3 9 Ta8un
Png,a8uan S!.a
A!a 5oleh membuka seluar dengan bantuan minima.
%urid boleh mengajuk percakapan guru namun masih pada tahap
minima dan perlu diulang ? ulang.
%urid boleh memahami dan memberi respon arahan mudah dalam
5ahasa %alaysia dan 5ahasa 0nggeris.
Ma,+a0a, Jang#a
Pan1ang
%urid boleh menyatakan keinginan membuang air menggunakan isyarat.
5oleh pergi ke tandas tanpa bantuan.
K#ua,an ? M.na,
ekuatan=
%urid boleh memahami arahan mudah.
%urid boleh memberi respon segera terhadap arahan.
5oleh mengenal dan menunjukkan anggotan asas badan (kepala, tangan
dan kaki$.
%inat=
- %endengar dan menonton serta menari mengikut lagu H)appyI.
K+0a8an ? Ma)a+a8
<ang D.#na+ Pa),.
- %urid belum boleh menyatakan keinginan untuk kencing.
- -ering terkencing dalam seluar.
6$1#,.2 Jang#a Pn!#
Pn!#a,an
Pn.+a.an ? Tar.#8 ?
Tanggung1a*a$
%urid boleh memahami
dan memberikan isyarat
jika mahu kencing.
1. Mngna+ ,an!a)@ ara8 # ,an!a)
!an #gunaan ,an!a).
+.+ Guru memba&a murid ke bahagian
bilik air dedahkan perkara / bahan yang
ada dalam bilik tersebut.
- Guru berbual / memberi arahan kepada
murid dengan menekankan beberapa
perkara yang ada dalam bilik air seperti
tutup paip, flush tandas, selipar tandas,
sabun, berus gigi dan seumpamanya.
- /ontohnya memperkenalkan perbuataan
/ perkataan HtanganI=
a. Guru meminta murid membasuh
tangan selepas membuang air.
b. Guru menekankan perkataan
HtanganI dan HsabunI dan meminta
murid menyebutnya dengan
+. Pemerhatian =-
a. %enyatakan hasrat
mahu kencing.
b. %emahami arahan.
c. %emberi respon pada
arahan dengan betul.
!. erjasama guru dan
Pembantu Pengurusan %urid.
#. erja sama ibubapa dan
keluarga
- melatih murid untuk ke
tandas sekiranya mahu
kencing.
Tar.#8 Pn.+a.an 3
berulang kali.
c. Ganjaran diberikan jika murid
boleh menyebut perkataan
HtanganI atau HsabunI dengan
betul.
- Akti7iti dipelbagaikan mengikut situasi
dan juga minat murid.
+.! Guru memperkenalkan isyarat jika
mahu kencing. Eari telunjuk ditunjukkan di
atas tapak tangan sebelah.
+.!.+ Guru bertanyakan H%ahu kencingPI
sambil menunjukkan isyarat simbol
kencing.
AAAAAAAAAAA