LATAR BELAKANG SARAWAK

Nama berasal daripada nama Batang Sarawak atau Sungai Sarawak

Negeri Sarawak di bawah Kesultanan Brunei
Membahagikan Sarawak kepada beberapa unit jajahan
Setiap unit di bawah seorang pembesar

MASYARAKAT SARAWAK
Ada 27 kumpulan etnik
Mereka mempunyai Bahasa, budaya, dan cara hidup yang berbeza
Etnik terbahagi mengikut kawasan penempatan ( lembah sungai, persisiran pantai,
daerah pedalaman dan kawasan tanah tinggi )
Kawasan yang paling ramai penduduk ialah dataran pantai dan lembah sungai
Penempatan penduduk yang berselerak menyebabkan mereka tidak berhubung
dengan orang luar
Setiap kelompok etnik mengamalkan budaya mengikut persekitarannya
1. Persisiran pantai
a. Orang melayu
b. Orang melanau
2. Lembah sungai
a. Iban
b. Bidayuh
c. Kenyah
3. Pedalaman
a. Kelabit
b. Penan
c. Murut
KEGIATAN SOSIOBUDAYA
1. Pendidikan
Menerima pendidikan formal dan pendidikan tidak formal
Pendidikan formal dijalankan di masjid dan sekolah agama
Pendidikan agama Islam seperti menulis jawi dan membaca al-Quran diajar
kepada kumpulan etnik yang beragama Islam
Pendidikan berkaitan hukum Islam seperti cara melaksanakan ibadat diajar
oleh guru al-Quran
Pendidikan tidak formal dilakukan melalui cerita lisan tentang amalan dan
kepercayaan seperti cara berburu dan memungut hasil hutan

2. Peraturan dan Adat Resam

Bagi mereka yang beragama Islam, cara hidup dan adat resam berdasarkan
ajaran Islam
Bagi mereka yang bukan Islam, patuh pad acara hidup dan adat resam yang
diwarisi turun-temurun
Masyarakat bumiputera yang lain, mempunyai tuai rumah
Ialah orang yang bertanggungjawab menjaga keselamatan dan keamanan di
kawasannya
Bertanggungjawab menyelesaikan masalah seperti perkahwinan, perceraian,
peraturan dan perayaan
Tuai rumah menentukan 2 upacara penting iaitu Hari Gawai ( pesta menuai )
dan perayaan Beranyi
Iban, Bidayuh dan Ulu masih tinggal di rumah panjang
Rumah panjang sebagai sebuah perkampungan
Hidup sebagai sebuah keluarga
Ketua rumah panjang ( taui rumah ) menjaga keamanan dan keselamatan
Iban

Kayan, Kelabit,
Kenyah

Melayu Sarawak

Ada tradisi menyimpan pasu, gong dan tempayan ( tajau )

Berfungsi sebagai harta simpanan dan diperoleh secara tukar
barang
Menindik telinga dan menggantung gelang timah hingga
cuping telinga jadi lanjut
Menggambarkan kecantikan
Jenis anting yang digunakan melambangkan status
Anting diwarisi secara turun-temurun
Melukis tatu atau mencacah badan dengan pelbagai corak
Mempunyai makna tersendiri
Mengamalkan peraturan dan adat resam mengikut ajaran Islam
Hidup bermasyarakat
Saling membantu semasa menanam padi, kenduri dan perayaan

3. Kebudayaan
Melanau

Iban

Perayaan Kaul
Menjamu ipok yang mengawal laut
Untuk memperoleh tangkapan yang banyak dan selamat semasa
berada di laut serta mengelakkan penyakit
Perayaan Gawai

Orang melayu

Gawai Burung, Gawai Batu, Gawai Kenyalang, Gawai Antu

Tarian Ngajat
Sebagai tanda kesyukuran
Ada sejenis kesenian tradisi ialah bergendang
Hanya kaum lelaki menari
Kaum perempuan main gendang sambil menyanyi dan
berpantun

4. Agama dan Kepercayaan

Ada kepercayaan yang berbeza
Iban, Murut, Kelabit, Kenyah, Kayan dan Bisaya mengamalkan animism
Semua benda mempunyai semangat dan roh
Melanau yang bukan Islam mempercayai ipok ( makhluk ghaib )
Penan mengamalkan cara hidup berpindah-randah apabila berlaku kematian
Dilarang tinggal secara tetap di satu tempat
Dilarang menebang pokok besar
Dilarang melapangkan kawasan hutan
Iban, percaya apabila mahu buka penempatan dan diri rumah, kawasan tersebut
hendak disemah dulu
Percaya pada petanda lain seperti bunyi burung ketupung dan burung beragai
Menandakan mereka tidak boleh mendirikan rumah di sana
KEGIATAN EKONOMI
1. Sara diri
Menjadi nelayan
Menanam padi huma atau padi bukit
Memungut hasil hutan
Berniaga secara kecil
Iban, Kayan, Kenyah dan Murut tinggal di pedalaman dan menanam padi di
sekitar rumah secara gotong-royong
Kegiatan yang paling penting ialah berburu dan memungut hasi hutan
Penduduk pedalaman memungut hasil hutan seperti damar, jelutung dan rotan
Melayu

Melanau

Menanam padi sawah dan kelapa

Jadi peniaga kecil dan orang tengah dalam kegiatan
perdagangan
Menanam padi sawah
Jadi nelayan

Iban, Kayan dan

Kenyah
Bidayuh
Kelabit

Menanam padi huma secara gotong-royong

Berburu dan memungut hasil hutan
Tanam padi huma
Jadi peladang
Tanam padi sawah
Berburu
Memungut hasil hutan

2. Pertanian
Padi huma, padi sawah, lada hitam dan sagu ialah kegiatan pertanian yang
penting
Padi huma ialah makanan penting bagi Iban, Bidayuh da Ulu
Tidak perlu sistem saliran dan boleh tanam di bukit
Kelabit tanam padi sawah di Sungai Baram dan megeluarkan beras Bario
Melanau tanam sagu
Lada hitam ditanam oleh Kedayan dan Murut. Ialah tanaman tradisional penting
3. Perlombongan
Antimony dan emas ialah bahan galian penting
Bidayuh aktif dalam mengusahakan 2 jenis perlombongan
Cina melombong emas
4. Perdagangan
Menjalin hubungan perdagangan dengan Melaka
Jual sarang burung, lada hitam dan emas di pelabuhan Melaka
Pedagang Cina pergi Sarawak mendapat lada hitam, emas dan kayu cendana