1/3/1 1
GEGURITAN
1. Identitas
a. Nama Mata Pelajaran : Bahasa Jawa
b. Semester : 3 ( tiga )
c. Kompetensi Dasar :
3.1 Mengidentifikasi, memahami, dan menganalisis teks drama, prosa atau puisi
sesuai kaidah.
4.1 Menginterpretasi, menanggapi, dan memperagakan teks drama, puisi, dan prosa
sesuai isi dengan bahasa yang komunikatif keanekaragaman hayati di Indonesia dan
usulan upaya pelestariannya
2.Peta Konsep
3.Kegiatan Pembelajaran
a. Pendahuluan
Sadurunge sinau materi kang sepisan iki, coba wacanen lan gatekna geguritan ing ngisor
iki!
Piwelinge Biyung
Ngger anakku….
Usapa tangismu
Dina Senin, 1 Oktober 2012
Lungamu wis tak relakake kanthi ati kang legawa
Enthengana lakumu kanthi ati kang legawa
Elinga marang sing kuwasa
Nggeerrr…….
Dadiya bocah sing temen
Aja keblinger marang kaendahane donya
Kuwi mung sauntara
Muga kowe bias dadi wong kang begja
Nyambut gawe ora rekasa
Urip ora nelangsa
Nanging tetepa eling marang sing kuwasa
Lan ngabekti marang wong tuwa
Elinga piweling iki nggeerr………
Pitakon:
1. Miturut tuladha kasebut, apa kang diarani geguritan?
2. Kepriye struktur teks geguritan ing ndhuwur?
3. Sebutno isi geguritan ing dhuwur?
4. Amanat apa sing iso dijupuk saka geguritan ing dhuwur?
b. Kegiatan Inti
b. Baca dan pahami materi pada buku Buku Teks Pelajaran (BTP): Sastri Basa
kanggo SMA/SMK/MA kelas XI, Provinsi Jawa Timur.
c. Kerjakan UKB ini dibuku kerja atau langsung mengisikan pada bagian yang telah
disediakan. Anda bisa bekerja sendiri, namun akan lebih baik apabila
bekerjasama dengan teman lain sekaligus berlatih untuk berkolaborasi dan
berkomunikasi dengan baik.
2) Kegiatan Belajar
Ing kagiyatan iki, para siswa nyinaoni bab struktur teks geguritan. Sadurunge, kanggo
nggampangake anggonne nyinaoni bab iki, Ayo bebarengan diwaca uraian materi lan tuladha
ing ngisor iki!
Geguritan
Geguritan utawa dicekak guritan yaiku sawijining karya sastra kang basane cekak,
mentes lan endah. Geguritan asale saka tembung “gurit”, kang ateges kidung utawa tulisan
kang awujud tatahan. Geguritan keperang dadi 2 yaiku geguritan gagrak lawas an geguritan
gagrak anyar (puisi jawa modern)
Titikane geguritan gagrak lawas yaiku:
1. Diwiwiti kanthi ukara sun nggegurit
2. Lumrahe sapadane dumadi saka 4 gatra
3. Guru lagu (rima) pinathok
Dene geguritan anyar ora kaiket paugeran kaya ing dhuwur. Geguritan gagrak anyar ora
ndhuweni struktur kang baku ngenani cacahe gatra (larik), apadene cacahing padane (jumlah
bait). Ing geguritan lumrahe migunakake basa rinengga, supaya katon endah menawa diwaca
lan dirasakake. Ing geguritan uga nduweni struktur pembangun kaya ing ngisor iki :
Struktur teks Geguritan kaperang dadi loro, yaiku :
1. Struktur Fisik
a. Tipografi ( Wujud Geguritan )
Yaiku wujud geguritan kang tinulis ora kudu kawiwitan aksara gedhe (huruf kapital),
sarta ora dipungkasi titik (.) utawa tandha pawacan liya.
b. Diksi ( Pilihane tembung )
Yaiku pamilihe tetembungan kang maknane mentes, kang bisa negesi pirang-pirang
kekarepan kanthi nggatekake larasing unine tembung.
c. Imaji ( Pengungkapan pengalaman indrawi )
UKBM BJ 3.1/4.1/3/1 5
GLADHEN 1
Yen wis bisa ngrampungake gladhen kasebut, bisa nglanjutake kagiyatan pasinaon 2 iki.
UKBM BJ 3.1/4.1/3/1 6
Ing kagiyatan iki, para siswa nemokake isi kang kinandhut ing teks Geguritan. Sadurunge,
kanggo nggampangake anggon nyinaoni bab iki ayo bebarengan diwaca uraian materi lan
tuladha ing ngisor iki!
Pengenget-enget
1. Negesi tembung sing katulis ing geguritan kasebut, menawa kangelan anggone
negesi bisa digoleki ing bausastra (kamus)
5. Nggathukake maknane geguritan ing antarane pada siji karo pada liyane,
menawa dumadi luwih saka sapada
Geguritan iku ndhuweni pesen utawa amanat kang bisa digunakake kanggo
patuladhan. Kanggo mangerteni pesen moral sing ana ing sawijine geguritan mau bisa
kanthi cara :
GLADHEN 2
Gathekna teks geguritan “Rongsokan” ing ngisor iki! Tulisen pesen moral kang kinandhut
kanthi implisit lan eksplisit ing geguritan kasebut!
Rongsokan
Yen wis bisa ngrampungake gladhen kasebut, bisa nglanjutake kagiyatan pasinaon 3 iki.
GLADHEN 3
Geguritan kanthi irah-irahan “Rongsokan” ing ndhuwur salinen mawa basa gancaran
(prosa) ing buku tugasmu ! Para siswa bisa nggunakake basa kang bebas (komunikatif)
salaras karo paugeran lan tata cara nggancarake geguritan!
c. Penutup
Sawise diskusi, latihan, lan nglaksanakake kagiyatan sajroning pembelajaran, coba saiki
renungna maneh apa kang wis dikuasai lan sing durung dikuasai. Andharna apa kang dadi
kesan sawise sinau babagan teks geguritan kanthi menehi tandha centhang (√) ing tabel ngisor
iki!
UKBM BJ 3.1/4.1/3/1 9
Jika menjawab “TIDAK” pada salah satu pertanyaan di atas, maka pelajarilah
kembali materi tersebut dalam Buku Teks Pelajaran (BTP) dan pelajari ulang
kegiatan belajar 1, 2, 3 atau 4 yang sekiranya perlu kalian ulang dengan bimbingan
Guru atau teman sejawat. Jangan putus asa untuk mengulang lagi! Apabila kalian
menjawab “YA” pada semua pertanyaan, maka lanjutkan UKB berikutnya.
Di mana posisimu?
Ukurlah diri kalian dalam menguasai materi Teks Geguritan dalam rentang 0 – 100,
tuliskan ke dalam kotak yang tersedia!