(RPP)
C. Tujuan Pembelajaran
KD 1.1 Selama dan setelah proses pembelajaran, siswa dapat menerima, mensyukuri,
menghayati, dan mengamalkan anugerah Tuhan berupa bahasa Jawa dalam bentuk
teks Serat Wedhatama pupuh Sinom
KD 2.1 Selama dan setelah proses pembelajaran, siswa dapat menunjukkan perilaku jujur,
disiplin, tanggung jawab, peduli (gotong royong, kerjasama, toleran, damai), santun,
responsif, dan proaktif dalam menggunakan bahasa Jawa melalui teks Serat
Wedhatama pupuh Sinom
KD 3.1 Setelah proses pembelajaran, siswa dapat menelaah teks Serat Wedhatama pupuh
Sinom
KD 4.1 Setelah proses pembelajaran, siswa dapat menanggagpi isi Serat Wedhatama
pupuh Sinom dan menulis, serta menyajikan syair tembang Sinom dengan bahasa
sendiri
1
D. Materi Ajar
1. Fakta
Teks tembang Sinom
2. Konsep
a. Pangertene tembang Sinom
3. Prinsip
a. Pathokan tembang Sinom
b. Watak tembang Sinom
c. Makna tembang Sinom
4. Prosedur
Cara-cara nulis lan tuladha tembang Sinom
G. Kegiatan Pembelajaran
Alokasi
Kegiatan Deskripsi
Waktu
Pendahulua 1. Orientasi /Pembukaan 5’
n - Guru membuka pembelajaran dengan berdoa, salam, dan
menanyakan siswa yang tidak hadir
2. Apersepsi
- Guru melakukan apersepsi untuk mengaitkan materi yang
telah dikuasai siswa dan yang akan dipelajari
- Siswa menerima informasi tentang materi tembang Sinom
3. Motivasi
- Guru memotivasi siswa
- Siswa menerima informasi kompetensi, tujuan, dan
manfaat mempelajari tembang Sinom
4. Pemberian acuan
- Siswa menerima informasi sumber belajar yang bisa
digunakan
Menanya
mempertanyakan unsur-unsur pembangun Serat Wedhatama
pupuh Sinom
membuat pertanyaan yang berhubungan dengan isi teks Serat
Wedhatama pupuh Sinom
2
Mengumpulkan informasi
menemukan nilai-nilai yang terkandung di dalam Serat
Wedhatama pupuh Sinom
menulis syair tembang Sinom dengan bahasa sendiri
Mengasosiasi
menyunting kesalahan syair tembang Sinom tulisan teman
menganalisis unsur-unsur pembangun
Mengomunikasikan
menyajikan secara lisan atau tulisan tembang Sinom yang
ditulis
memberi tanggapan isi dengan bahasa sendiri Serat
Wedhatama pupuh Sinom
4. Tembangna kanthi gilir gumanti tembang Sinom kasebut ing ngarep klas!
Cethaning Warna
N Irama Penjiwaan
Nama pangucap swara
o (10-25) (1-5)
(10-20) (10-20)
1
2
3
4
5
3
Ket :
1 : tidak baik : < 60
2 : cukup baik : 61 – 70
3 : baik : 71 – 80
4 : sangat baik : 81 – 100
Kunci soal
1. Miturut maknane, tembang Sinom iku nggambarake mangsa nalika wis kliwat umur kang
wus ngungkurake babagan kadonyan. Watake semangat, perwira: tegese kanthi temen
anggone ngedohi hawa nepsu ing kadonyan, supaya ora ngganggu anggone urip. Atine wis
menep, resik, ora grusa-grusu, lan tansah nengenake ngibadah nyedhakake mring Gusti
Kang Maha Kawasa.
2. Watake tembang Sinom iku tresna asih, canthas, trengginas. Cocok kanggo bab-bab kang
sarwa lincah, nggambarake sipat kan cukat trengginas, lan sapiturute.
3. Kawicaksanan
4. Kawicaksanan
5. Kawicaksanan
4
LAMPIRAN
5
1
2
3
4
5
Ket :
Siswa yang jujur, disiplin, bertanggung jawab, dan bersikap santun : 1
Siswa yang tidak jujur, disiplin, bertanggung jawab, dan bersikap santun : 0
Nilai 4 = Sangat baik, 3= baik, 2 = cukup baik, 0-1 = kurang
Penilaian Hasil
- Teknik : Tes Lisan, Produk, dan Kinerja
- Bentuk : Penugasan menulis dan membaca tembang Sinom
- Instrumen : Tes dan Nontes
- Kunci dan Pedoman penskoran
6
nora pantes yen den nuta
6. Saka sasmita ing dhuwur, tembang kasebut diarani …
a. dhandhanggula d. sinom
b. gambuh e. maskumambang
c. mijil
7. Tembang macapat kang ateges kanoman, minangka kalodhangan sing
paling wigati kanggoné wong anom supaya bisa ngangsu kawruh sak akèh-akèhé
sinebut …
a. dhandhanggula d. sinom
b. Sinom e. Sinom
c. mijil
8. Tembang macapat kang asale saka tembung mungkur kang ateges
nyingkiri hawa nepsu angkara murka. Kang dipikir tansah kepingin wèwèh marang
sapadha - padha diarani ....
a. dhandhanggula d. sinom
b. Sinom e. Sinom
c. mijil
9. Nalika nembang macapat, ing sawijining gatra ditembangake ora kaya
titi laras asline, nanging bab iku ditindakake supaya nambah endahing tembang
macapat. Kaprigelan iku kang diarani ….
a. cakepan
b. cengkok
c. laras
d. pathet
e. pedhotan
10. Wos surasane tembang macapat iku isa dingreteni kanthi tenanan
yen anggone ndunungake pedhotan iku pas. Amarga yen ora pas makna tembung
utawa ukarane dadi slenca. Upamane tembang maskumambang gatra sepisan (12i)
kudune anak pitik kuthuk//anak bebek meri nanging dipedhot anak pitik//kuthuk anak
bebek meri. Pedhotan yaiku ….
a. syair, tetembungan kang dienggo ing tembang.
b. lak – luking swara kanggo nglagokake tembang.
c. rasa thinthingane swara cendhak nganti swara dhuwur.
d. ukuran cendhek lan dhuwure swara kanggo nglagokake tembang.
e. pamedhoting swara ing tengahing tembang ing saben larik.
7
II. Essay
1. Setitekna tembang ing ngisor iki!
a. Lamun ana wong micara kaki, tan mupakat ing patang prakara, aja sira age-age,
anganggep nyatanipun, saringana dipun baresih, limbangen lan kang patang :
prakara rumuhun, dalil qadis lan ijemak, lan kijase papat iku salah siji, ana-a kang
mupakat.
b. Panggawe becik puniku, gampang yen wus den lakoni, angel yen durung
linakwan, aras-arasen nglakoni, tur iku den lakonana, mufa’ati badanneki.
c. Pitutur bener iku, sayektine kang iku tiniru, nadyan melu saking wong sudra
papeki, lamun becik wurukipun, iku pantes sira anggo.
d. Kalamun ana manungsa, tan anganggo ing duga lan prayogi, iku watake tan
patut, awor lawan wong kathah, degsura ndaludur tan wruh ing edur, aja sira
pedhak-pedhak nora wurung neniwasi.
2. Sebutna jinising tembang! Yen wis ngreti isa ditembangke!
3. Jlentrehna wos surasane kanthi ngancarake nggunakake basane
dhewe! Andharna kanthi lesan!
4. Andharna pitutur kang kamot sajroning tembang!
5. Miliha tema babagan pendhidhikan! Sabanjure tulisen dadi wujud
tembang Sinom lan Pacung!