5.

1 Tokoh-Tokoh Tamadun Islam

5.1.1 Imam Al-Ghazali

Imam Al-Ghazali lebih dikenali sebagai ulama tasawuf dan akidah.

Bagaimana pun sumbangannya terhadap bidang falsafah dan ilmu
pengetahuan lain tidak boleh dinafikan. Al-Ghazali merupakan seorang ahli
sufi yang bergelar "hujjatul Islam".

Abu Hamid Ibnu Muhammad al-Tusi al-Ghazali itulah tokoh yang dilahirkan
di Tus, Pars! pada tahun 450 Hijrah. Sejak kecil lagi, beliau telah
menunjukkan keupayaan yang luar biasa dengan menguasai berbagai-
bagai cabang ilmu pengetahuan. Beliau bukan sahaja produktif dari segi
menghasilkan buku dan karya tetapi merupakan seorang ahli fikir Islam yang terulung.
 
Kecintaannya terhadap ilmu pengetahuan begitu mendalam sehingga mendorongnya menggembara
dan merantau dari sebuah tempat ke tempat yang lain untuk berguru dengan ulama-ulama yang
hidup pada zamannya. Sewaktu berada di Baghdad, Al-Ghazali telah dilantik sebagai Mahaguru
Universiti Baghdad.
 
Walaupun telah bergelar mahaguru tetapi beliau masih merasakan kekurangan pada ilmu
pengetahuan yang dimiliki. Lantaran itu, beliau meninggalkan jawatannya dan beralih ke bidang
tasawuf dengan merantau ke Makkah sambil berguru dengan ahli-ahli sufi yang terkenal disana
 
Selain belajar dan mengkaji,. Al-Ghazali juga banyak menulis. Dianggarkan beliau telah menulis 300
buah buku mencakupi pelbagai bidang ilmu pengetahuan seperti mantik, akhlak, tafsir, ulumul Quran,
falsafah, dan sebagainya. Walau bagaimanapun, sebahagian besar hasil tulisannya telah hangus
dibakar oleh tentera Moghul yang menyerang kota Baghdad.
 
Antara kitab yang musnah termasuk: 40 Jilid Tafsir, Sirrul Alamain (Rahsia Dua Dunia), dan al
Madhnuuna bihi ala Qhairiha (Ilmu Yang Harus Disembunyikan Dari Orang'orang Yang Bukan
Ahlinya,). Cuma 84 buah buku tulisan beliau yang berjaya diselamatkan seperti Al Munqiz Mm al
Dhalal (Penyelamat Kesesatan), Tahafut al Falsafah (Penghancuran Falsafah), Mizanul Amal
(Timbangan Amal), Ihya Ulumuddin (Penghidupan Pengetahuan), Mahkun Nazar fMengenai Ilmu
Logik), Miyarul Ilmu, dan Maqsadil Falsafah (Tujuan Falsafah).
 
Meskipun Al-Ghazali banyak menulis mengenai falsafah tetapi beliau tidak dianggap sebagai seorang
ahli falsafah. Malah kebanyakan penulis menggolongkan Al-Ghazali sebagai seorang yang
memerangi dan bersikap antifalsafah. Pandangan ini berdasarkan tulisan Al-Ghazali dalam buku
Tahafut Falsafah yang banyak mengkritik dan mengecam falsafah. Bahkan dalam buku tersebut, Al-
Ghazali menyatakan tujuan menyusun buku itu adalah untuk menghancurkan falsafah dan
menggugat keyakinan orang terhadap falsafah. Namun begitu, pandangan bahawa Al-Ghazali
seorang yang antifalsafah tidak dipersetujui oleh beberapa orang sarjana.
 
Biarpun tidak ada seorang pun yang boleh menafikan kecaman Al-Ghazali terhadap falsafah seperti
yang ditulis dalam buku Tahafut Falsafah itu tetapi perlu diingat- kan bahawa sikap skeptis (ragu) dan
kritikannya terhadap falsafah merupakan sebahagian proses ilmu falsafah itu sendiri. Hal ini kerana
tugas ahli falsafah bukan semata-mata untuk mencari kebenaran dan penyelesaian terhadap sesuatu
masalah tetapi juga mencabar serta membantah penyelesaian yang dikemukakan terhadap
permasalahan tersebut.

47
 
Kalau menyelusuri perjalanan hidup Al-Ghazali maka akan didapati bahawa beliau merupakan
ilmuwan Islam pertama yang mendalami falsafah dan kemudian mengambil sikap mengkritiknya.
Walaupun Al-Ghazali kurang senang dengan falsafah dan ahli filsafat tetapi dalam buku Maqasid al
Falasifah., beliau telah mengemukakan kaedah falsafah untuk menghuraikan persoalan yang
berkaitan dengan logik, ketuhanan, dan fizikal.
 
Menurut Al-Ghazali, falsafah boleh dibahagikan kepada enam ilmu pengetahuan ialah matematik,
logik, fizik, metafizik, politik, dan etika. Bidang-bidang ini kadangkala selari dengan , agama dan
kadangkala pula sangat berlawanan dengan agama.Namun begitu, agama Islam tidak menghalang
umatnya daripada mempelajari ilmu pengetahuan tersebut sekiranya mendatangkan kebaikan serta
tidak menimbulkan kemudaratannya. Umpamanya agama tidak melarang ilmu matematik kerana ilmu
itu merupakan hasil pembuktian fikiran yang tidak boleh dinafikan selepas ia difahami. Cuma bagi Al-
Ghazali, ilmu tersebut boleh menimbulkan beberapa persoalan yang berat. Antaranya ialah ilmu
matematik terlalu mementingkan logik sehingga boleh menyebabkan timbul persoalan yang berkaitan
dengan ketuhanan khususnya mengenai perkara yang tidak dapat dihuraikan oleh akal fikiran.
Menurut Al-Ghazali tidak salah berpegang kepada logik tetapi yang menjadi masalahnya ialah
golongan falsafah yang terlalu berpegang kepada logik, hendaklah membuktikan fakta termasuk
perkara yang berhubung dengan ketuhanan atau metafizik.
 
Sebab itulah beliau menentang golongan ahli falsafah Islam yang cuba mengungkap kejadian alam
dan persoalan ketuhanan menggunakan pemikiran daripada ahli falsafah Yunani. Beberapa orang
ahli falsafah Islam seperti Ibnu Sina dan al-Farabi jelas terpengaruh akan idea pemikiran falsafah
Aristotle. Maka tidak hairanlah ada antara pandangan ahli falsafah itu bertentangan dengan ajaran
Islam yang boleh menyebabkan kesesatan dan syirik.
 
Terdapat tiga pemikiran falsafah metafizik yang menurut Al-Ghazali amat bertentangan dengan Islam
iaitu qadimnya alam ini, tidak mengetahui Tuhan terhadap perkara dan peristiwa yang kecil, dan
pengingkaran terhadap kebangkitan jasad atau jasmani.
 
Al-Ghazali tidak menolak penggunaan akal dalam pembicaraan falsafah dan penghasilan ilmu
pengetahuan yang lain. Sebaliknya beliau berpendapatan bahawa ilmu kalam dan penyelidikan
menggunakan fikiran boleh menambahkan keyakinan dan menyalakan apt keimanan pada hati orang
bukan Islam terhadap kebenaran ajaran Islam. Jadi, perkembangan sesuatu ilmu pengetahuan bukan
sahaja bersandarkan kepuasan akal fikiran tetapi juga perlu mengambil kira aspek perasaan dan hati
nurani. Al-Ghazali menganjurkan supaya umat Islam mencari kebenaran dengan menjadikan al-
Quran sebagai sumber yang utama bukannya melalui proses pemikiran dan akal semata-mata. Jadi,
apa yang cuba dilakukan oleh Al-Ghazali ialah memaparkan kesalahan dan kepalsuan bidang
pengetahuan yang bercanggah dengan agama serta bertentangan dengan pendirian umat Islam.
Sekali gus menunjukkan bahawa Al-Ghazali sebenarnya merupakan seorang ahli falssafah Islam
yang mencari kebenaran dengan berpandukan al-Quran dan hadis tidak sebagaimana pemikiran
serta permainan logik yang lazim digunakan ahli falsafah Yunani. Perkara yang ditentang oleh Al-
Ghazali bukan ahli falsafah dan pemikiran yang dibawakan oleh mereka tetapi kesalahan, kesilapan,
dan kesesatan yang dilakukan oleh golongan tersebut. Pada Al-Ghazali, tunjang kepada pemikiran
falsafah ialah al-Quran itu sendiri.

5.1.2 Ibnu Sina (980-1037M)

48
 Nama penuh beliau ialah Abu Ali Hussien bin Abdullah b. Hassan b. Ali Ibn.
Sina. Beliau juga dikenali sebagai Avicenna di kalangan orang Eropah.Ibn Sina
dilahirkan di Bukhara, Turkistan pada 424H/980M. Beliau meninggal pada
483H/1037M ketika berusia 57 tahun.

Sejak kecil lagi Ibnu Sina telah mempelajari pelbagai bidang ilmu agama;
tauhid , fekah dan tasauf dari keluarganya. Pada umur 10 tahun beliau telah berjaya menghafaz Al -
Quran. Seterusnya beliau telah mendalami ilmu dalam bidang perubatan, fizik, matematik dan
astronomi. Pada umur 17 tahun beliau telah diiktiraf sebagai doktor perubatan. Ibnu Sina telah
berjaya menghasilkan sebuah buku utama menjadi rujukan terkenal di seluruh dunia dan diiktiraf
sebagai mutiara dalam bidang perubatan iaitu Qanun Fi al - Tib ketika berusia 18 tahun.Ibnu Sina
telah meninggalkan beberapa buku yang bermutu tinggi terutama dalam bidang perubatan, falsafah,
mantiq dan fizik. Buku Qanun Fi al-Tib yang menghuraikan sebanyak 760 jenis penyakit dan kaedah
perubatannya. Diantara penyakit yang menjadi kajian beliau adalah jantung, penyakit TB. saluran
darah, ulser, psikologi, penyakit saraf, bengkak otak dan penyakit kanak-kanak. Beberapa penemuan
baru beliau pada masa itu ialah ubata-ubatan herb. Minerologi dan bius. Buku ini merupakan buku
rujukan bidang yang muktabar dalam bidang perubatan yang telah diterjemahkan kedalam berbagai
bahasa asing, termasuklah bahasa Latin dan Inggeris. Di samping itu beliau juga menemui beberapa
perkara tentang sifat logam, pembentukan lembah dan huraian roh. Penemuan-penemuan amat
penting dalam dunia perubatan dan sebagainya.

Pengenalan Tokoh

Ibn sina dikenali sebagai Avicenna di kalangan masyarakat barat, merupakan seorang ahli falsafah
dan doktor perubatan yang berpengaruh dalam kebudayaan Eropah. Beliau adalah orang ternama
dunia yang telah menyumbangkan ilmu dan pemikirannya dalam pembinaan tamadun kemanusiaan.
Dunia seluruhnya Timur dan Barat telah hidup berpandukan kepada ilmu kedoktoran dan falsafahnya
buat beberapa abad lamanya. Pendidikan yang dilalui beliau boleh dibahagikan kepada beberapa
bidang ilmu pengetahuan iaitu :

i) Ilmu agama : Dimulakan dengan belajar AL-Quran, tafsir, fiqah, usuluddin, tasauf dan lain-
lain. Ketika umurnya 10 tahun, beliau sudah menghafal Al Quran dan dapat menguasai
cabang-cabang ilmu agama serta sastera Arab.

ii) Ilmu falsafah : Selepas tu beliau mempelajari ilmu falsafah, dan berjaya menguasai bidang
tersebut yang merangkumi ilmu logika, arkitek, falsafah dan perubatan atau kedoktoran ketika
berusia 16 tahun sahaja.

iii) Ilmu politik ; beliau juga telah memperkenalkan dengan ilmu politik ketika usia masih muda
dan telah mengikut aliran politik Ahl al-sunnah wa al-jamaah serta membentuk satu teori
politik terkenal dengan nama Al-Madinah dan Al Fadhilah .

Hasil Karya dan Sumbangannya

Ibn Sina terkenal sebagai seorang pengarang yang sangat produktif. Buku karangannya meliputi
berbagai-bagai bidang ilmu pengetahuan. Antara bidang ilmu yang ditulis olehnya ialah falsafah
umum, logika, sastera, ilmu alam, psikologi, kedoktoran, kimia, matematik, metafizika, tafsir Al-Quran,
politik, dan lain-lain.

Bidang Perubatan

49
Hasil karya beliau yang terkenal dalam bidang kedoktoran ialah buku Al-Qanun fi al-Tibb (peraturan
perubatan). Buku itu merupakan satu himpunan perbendaharaan mengenai ilmu perubatan yang
mengandungi 14 jilid. Dari segi penggunaan ubat, diagnosis dan pembedahan dalam ilmu perubatan
moden banyak diambil dari Ibn Sina. Buku-buku lain karya beliau dalam bidang ini ialah Al-Urjuzah fi
al-Tibb (puisi kedoktoran), al-Adwiyah Al-Qalbiyah (ubat-ubat jantung), Kitab Al-Qoulanj (penyakit
Colic) dan Majmu‟ah Ibn Sina Al-Kubrn (cara-cara perubatan penyakit).

Antara karyanya ini telah diterjemahkan dalam Bahasa Latin dan menjadi rujukan utama kepada
bidang perubatan di universiti-universiti Eropah sehingga abad ke-17. Karya tersebut telah disalin
dan dicetak sebanyak 16 kali, iaitu 15 edisi dalam bahasa Latin dan sebuah edisi lagi dalam bahasa
Yahudi. Penulis-penulis Barat menganggap Ibn Sina sebagai bapa kedoktoran kerana beliau telah
berjaya menyatukan teori perubatanYunani Hippocrates dan Galen, pengalaman dari ahli-ahli
perubatan dari India, Parsi, serta pengalaman beliau sendiri.

Ibn Sina telah mengembangkan ilmu psikologi dalam bidang perubatan. Beliau juga membuat
beberapa penemuan dalam ilmu yang dikenali hari ini sebagai ilmu perubatan psikosomatiks. Beliau
juga telah mengembangkan ilmu diagnosis melalui denyutan jantung (untuk mengenalpasti dalam
masa beberapa detik sahaja) ketidakseimbangan humor yang berkenaan. Diagnosis melalui
denyutan jantung ini masih dipraktikkan oleh para hakim (Doktor Muslim) di Pakistan, Afghanistan
dan Parsi yang menggunakan ilmu perubatan Yunani.

Seorang doktor dari Amerika Syarikat 1981 melaporkan bahawa para hakim di Afghanistan, China,
India, dan Parsi sangat berkebolehan dalam penentuan penyakit melalui denyutan jantung.
Kaedahnya bukan sahaja mengira beberapa denyutan jantung di tempat yang dirasai, tapi mutunya
yang pelbagai merangkumi sama ada kuat atau tidak denyutan, masa antara denyutan, kandungan
lembap dalam kulit dan sebagainya. Daripada ukuran-ukuran tersebut, seseorang hakim mungkin
mengetahui penyakit yang dihadapi dalam tubuh pesakit tersebut dengan tepat.

Ibn sina adalah doktor perubatan yang pertama mencatatkan bahawa penyakit paru-paru (pulmonary
tuberculosis) adalah satu penyakit yang boleh berjangkit (contagious). Beliau boleh memberikan
tanda-tanda atau symptom penyakit kencing manis (diabetes) dan kesan atau masalah yang timbul
daripadanya. Beliau juga sangat berminat dalam bahagian berkenaan dengan kesan akal (mind) ke
atas jasad yang telah banyak menulis berkenaan dengan gangguan psikologi.

Sepanjang hidupnya, Ibn Sina telah menghasilkan kira-kira 250 buah karya yang kekal sehingga
masa ini, termasuk 116 buah karyanya dalam bidang perubatan. Banyak karyanya ditulis dalam
bhasa Arab dan juga beberapa karya dalam bahasa Parsi. Al-Quran fi Al-Tibb merupakan karya
beliau yang terkenal di Eropah dan dicetak berulang kali pada zaman Renaissance. Karya beliau ini
mempunyai pengaruh asas dalam ilmu perubatan di Eropah pada zaman tersebut malah merupakan
buku rujukan yang utma di universiti-universiti sehingga abad ke-17 masihi.

Bidang Falsafah

Dalam bidang ilmu Tauhid (ketuhanan), Ibn Sina terpengaruh denhan falsafah Plato dan Aristotle
sebagaimana dihuraikan oleh imam Al-Ghazali dalam karyanya yang berjudul Tahaful Al-Falasifah
(Ketidaksinambungan Dalam Pemikiran Filasuf). Beliau dapat menguasai ilmu ini setelah
mempelajarinya daripada Aristotle dengan dibantu oleh buku karangan Al-Farabi tentang falsafah.

Di samping buku-buku kedoktoran, Ibn Suna juga terkenal dalam menyumbangkan buku dalam
bidang falsafah. Karya beliau yang terkenal mengenainya ialah Al-Syifaa‟ yang memuatkan segala
cabang ilmu falsafah. Buku ini mempunyai 18 jilid semuanya. Ia merupakan satu ensiklopedia
falsafah yang memuatkan ilmu metafizika, fizika, psikologi dan lain-lain. Karya ini juga dinamakan
Kitab Al-Najat. Antara bukunya yang lain ialah Kitab Al-Isyarat wa Al-Tanbihat. Buku ini mengulas
tentang bimbingan dan peringatan, di samping memperkatakan prinsip ketuhanan dan keagamaan.

Beliau telah menghasilkan Kitab Al-Insaf, iaitu mengenai proses keinsafan yang berasal daripada
bukunya Hikmat Al-Masriqiyy iaitu kupasan tentang falsafah Timur. Sebuah lagi karya Ibn Sina dalam

50
bidang falsafah ini ialah Kitab Al-Hudud, iaitu sebuah karya yang membicarakan pelbagai kesimpulan
dan rumusan berhubung dengan istilah atau pengertian yang digunakan dalam ilmu falsafah.

Bidang Politik dan Agama

Menurut Ibn Sina, perbincangan tentang politik tidak dapat dipisahkan daripada agama, kerana
hampir kesemua cabang ilmu islam ada hubungan dengan politik. Sebagai contoh, bukunya bernama
Al-Mabda‟ wa Al-Ma‟aad yang mengulas tentang bermula dengan berakhirnya dunia ini di samping
kupasan tentang ilmu fiqah atau hokum ibadat dan lain-lain. Sekalipun diakui bahawa tidak banyak
buku politik karangan Ibnu Sina, namun penjelasan beliau mengenainya cukup untuk menyusun
suatu teori dalam ilmu politik. Antara karya beliau dalam bidang ini ialah:

i) Al-Syifaa‟ yang membicarakan awal dan akhir dunia menetapkan nubuwah dan cara-cara
dakwah nabi, ibadat dan faedahnya di dunia dan di akhirat, peraturan membentuk rumah
tangga, khalifah atau imam dan kewajipan taat kepadanya serta mengenai muamalat dan
akhlak.

ii) Risalah Al-Siyasah yang secara khusus membicarakan ilmu politik.

iii) Al-Arzaq yang membicarakan pembahagian ekonomi secara umum sama ada pendapatan
individu dan negara.

Menerusi karyanya dalam bidang agama, Ibnu Sina sering menghubungkannya dengan bidang
politik. Sebahagian besar karyanya dalam bidang agama telah hilang, namun banyak perbahasan
beliau terdapat dalam beberapa karyanya yang lain.

5.1.3 Ibnu Rusyd

Latar belakang

Ibnu Rusyd atau nama lengkapnya Abu Walid Muhammad Ibnu Ahmad lahir di Kardova pada tahun
1126 dan meninggal dunia pada tahun 1198. Di barat beliau lebih dikenali dengan nama Averroues.
Keturunannya terdiri daripada golongan yang berilmu dan ternama. Bapanya dan datuknya
merupakan kadi di Kardova. Beliau pernah berguru kepada Ibnu Zuhr. Beliau lebih terkenal sebagai
ahli falsafah yang pemikirannya merintis kepada Renaissance di barat. Namun demikian
sumbangannya dalam bidang perubatan dan biologi sangat besar. Beliau merupakan ahli falsafah
yang paling agung pernah dilahirkan dalam sejarah Islam. Pengaruhnya bukan sahaja berkembang
luas di dunia Islam, tetapi juga di kalangan masyarakat di Eropah.

Lebih dikenali dibarat dengan nama "Averroes". Lahir di Kota

Cordova, Sepanyol. Nama sebenar: Abu Al Walid Muhammad
Bin Ahmad Bin Muhammad Bin Ahmad Bin Ahmad Bin Rushd.
Gelaran: "Pendita Abu Walid". Pernah menjadi hakim di Kota
Seville dan Kota Cordova.

Sumbangannya Dalam Tamadun Islam

Sebelum meninggal dunia, beliau telah menghasilkan bukunya yang terkenal Al Taysir. Buku itu telah
diterjemahkan ke dalam bahasa Latin dan bahasa Inggeris dengan judul Faclititation of Treatment.

Selain menjalin perhubungan yang akrab dengan Ibnu Zuhr, Ibnu Rusyd juga mempunyai hubungan
yang baik dengan kerajaan Islam Muwahidin. Hubungan ini telah membolehkan Ibnu Rusyd dilantik
sebagai hakim di Sevilla pada tahun 1169. Dua tahun kemudian, beliau dilantik menjadi hakim di

51
Kardova. Selepas beberapa waktu menjadi hakim, beliau dilantik sebagai doktor istana pada tahun
1182 berikutan persaraan Ibn Tufail. Sumbangan beliau bukan sahaja dalam bidang perubatan tetapi
juga meliputi bidang falsafah,, ilmu kalam, falak, fiqh, muzik, kaji bintang, tatabahasa, dan nahu.
Antara karya besar yang pernah dihasilkan oleh Ibnu Rusyd termasuklah "Kulliyah fit-Thibb" yang
mengandungi 16 jilid, mengenai perubatan secara umum, Mabadil Falsafah (Pengantar Ilmu
Falsafah), Tafsir Urjuza yang membicarakan perubatan dan tauhid, Taslul, buku mengenai ilmu
kalam, Kasyful Adillah, yang mengungkap persoalan falsafah dan agama, Tahafatul Tahafut,
ulasannya terhadap buku Imam Al-Ghazali yang berjudul Tahafatul Falaisafah, dan Muwafaqatil
Hikmah Wal Syari'a yang menyentuh persamaan antara falsafah dengan agama.

Siri karya tulisan tersebut menunjukkan betapa penguasaan Ibnu Rusyd dalam pelbagai bidang dan
cabang ilmu begitu ketara sekali sehingga usaha untuk menterjemahkan tulisan beliau telah
dilakukan ke dalam bahasa lain. Buku "Kulliyah fit-Thibb" telah diterjemahkan ke dalam bahasa Latin
pada tahun 1255 oleh Bonacosa, orang Yahudi dari Padua. Kemudian buku itu diterjemahkan ke
dalam bahasa Inggeris dengan judul General Rules of Medicine. Hasil pemikiran yang dimuatkan
dalam tulisannya, terutamanya dalam bidang falsafah, telah mempengaruhi ahli falsafah Barat.
Dalam bidang perubatan pula, Ibnu Rusyd memberi penekanan tentang kepentingan menjaga
kesihatan. Beberapa pandangan yang dikemukakan dalam bidang perubatan juga didapati
mendahului zamannya. Beliau pernah menyatakan bahawa demam campak hanya akan dialami oleh
setiap orang sekali sahaja. Kehebatannya dalam bidang perubatan tidak berlegar di sekitar
perubatan umum, tetapi juga merangkum pembedahan dan fungsi organ di dalam tubuh manusia.
Keterampilan Ibnu Rusyd dalam pelbagai bidang ini, menunjukkan bahawa beliau merupakan tokoh
ilmuwan Islam yang tiada tolok bandingannya. Malahan dalam banyak perkara, pemikiran Ibnu Rusyd
jauh lebih besar dan berpengaruh jika dibandingkan dengan ahli falsafah yang pernah hidup sebelum
zamannya ataupun selepas kematiannya.

Falsafah Hidup

Hidup sederhana dan bersahaja tanpa mempedulikan tentang pakaian, harta benda atau masa
depan. Bersifat pemurah kepada semua orang meskipun mereka yang pernah memusuhi atau
menghinanya. Bersifat rendah diri terutama kepada orang-orang miskin, tetapi mengambil berat
tentang harga diri, maruah dan pantang merendah diri kep

ada orang-orang berpangkat besar.

Antara Karya-karyanya yang unggul ialah:

1. Kuliliyah fit - Thibb - mengandungi 16 jilid mengenai perubatan

secara umum.
2. Mabadil Falsafah (Pengantar Ilmu Falsafah).
3. Tafsir Urjuza - mengenai perubatan dan tauhid, Taslul.
4. Kasyful Adillah - tentang ilmu kalam dan mengungkap persoalan
falsafah dan agama.
5. Tahafatul Tahafut - mengulas buku Imam Al- Ghazali berjudul
Tahafatul Falasifah.
6. Muwafatil Hikmah Wal Syari'a - membicarakan persamaan
falsafah dengan agama.

5.1.4 Jabir Ibnu Haiyan

Latar belakang

52
Jabir Ibnu Haiyan (750-803 masihi), juga dikenali sebagai Geber oleh orang-orang Barat. Beliau juga
digelar sebagai “Bapa Ilmu Kimia Moden”. Nama penuh beliau ialah Abu Musa Jabir Ibn Hayyan.
Beliau berasal dari Kufah, Iraq. Beliau bukan sahaja terkenal dalam bidang perubatan tetapi juga
dalam bidang kimia. Pada peringkat awal kerjayanya, beliau pernah berguru dengan Barmaki Vizier
iaitu semasa zaman Khalifah Abbasiah pimpinan Harun Ar-Rasyid.

Sumbangannya Dalam Tamadun Islam

Sumbangan terbesar beliau ialah dalam lapangan ilmu kimia. Beliau cukup terkenal kerana hasil
penulisan yang melebihi daripada seratus risalah yang telah diabadikan sehingga kini. Terdapat
sebanyak 22 risalah yang antaranya berkaitan dengan alkimia (Al-Kimiya dari bahasa Arab) dan ilmu
kimia. Kajiannya dalam bidang kimia menyebabkan beliau disanjung pada zamannya.

Beliau juga telah memperkenalkan model penelitian dengan cara eksperimen di dunia alkimia.
Maknanya, beliau yang menjana momentum bagi perkembangan ilmu kimia moden. Beliau juga
banyak mengabdikan dirinya dengan melakukan eksperimen dan pengembangan kaedah untuk
mencapai kemajuan dalam bidang penyelidikan. Beliau mencurahkan daya upayanya pada proses
pengembangan kaedah asas ilmu kimia dan kajian terhadap pelbagai mekanisme tindak balas kimia.
Jadi, beliau mengembangkan ilmu kimia sebagai cabang ilmu al-kimia.

Beliau telah berjaya menggabungkan kaedah kajian secara tradisional dengan kajian secara moden
menerusi ekperimen dan makmal. Antara sumbangannya yang paling bermakna ialah kejayaan
mencipta teori peleburan logam seperti raksa, pengewapan, penyaringan, penghabluran dan
penyulingan.

Disamping itu, beliau telah memperkenalkan beberapa istilah kimia seperti alkali, (arab: al-qali) iaitu
garam kalium untuk mebuat baja, sabun dan bahan kimia. Antara beberapa kejayaannya yang lain
dalam bidang kimia, salah satunya ialah dalam penyediaan asid nitrik, hidroklorik, sitrik, dan tartarik.
Penekanan Jabir dalam bidang eksperimen sistematik ini diketahui umum tidak ada tandingannya di
dunia.

Oleh sebab itulah, mengapa Jabir diberi kehormatan sebagai "Bapa Ilmu Kimia Moden" oleh rakan
sejawatnya diseluruh dunia. Bahkan dalam tulisan Max Mayerhaff, disebutkan bahawa jika ingin
mencari susur galur perkembangan ilmu kimia di Eropah maka bolehlah dijejaki secara langsung
pada karya-karya Jabir Ibnu Haiyan.

5.1.5 Ibn Khaldun

Ibn Khaldun atau nama sebenarnya Wali al-Din Abd al-Rahman bin Muhammad bin Abu Bakar
Muhammad bin al-Hasan lahir di Tunis pada 1 Ramadan 732H Keluarganya berasal daripada
keturunan Arab Hadramaut yang pernah menetap di Serville, Italy, dan SepanyoL Akhirnya berpindah
dan menetap di Afrika Utara semasa pemerintahan Hafs Abu Zakariyya, pemerintah Tunis pada
waktu itu.

Seperti yang dinyatakan sebelum ini, Ibn Khaldun mendapat pendidikan dalam pelbagai ilmu Islam
seperti al-Quran, al'Hadith, perundangan Islam, kesusasteraan, falsafah, bahasa, dan mantik. Antara
gurunya ialah Muhammad Ibrahim al-Abili, Abu Abd Allah al-Jayyani, Abd Allah Muhammad bin Abd
al-Salam.

Ibn Khaldun menjadi cendekiawan yang agung sehingga disanjung oleh Barat kerana buah
fikirannya, Walau bagaimana pun jarang umat Islam mengkajinya. Sebenarnya, sumbangan
pemikiran Ibn Khaldun dalam ekonomi banyak dimuatkan dalam hasil karya agungnya, al

53
Muqaddimah. Antara teori ekonomi yang terdapat dalam karyanya masih lagi relevan dengan
masalah ekonomi semasa.
Ibn Khaldun telah membincangkan beberapa prinsip dan falsafah ekonomi seperti keadilan (al adl),
hardworking, kerjasama (cooperation), kesederhanaan (moderation), dan fairness. Berhubung
dengan keadilan (Justice), Ibn Khaldun telah menekankan bahawa keadilan merupakan tulang
belakang dan asas kekuatan sesebuah ekonom. Apabila keadilan tidak dapat dilaksanakan,
sesebuah negara akan hancur dan musnah.

Menurut beliau, ketidakadilan tidak sahaja difahami sebagai merampas wang atau harta orang lain
tanpa sebarang sebab yang diharuskan. Malah, mengambil harta orang lain atau menggunakan
tenaganya secara paksa atau membuat dakwaan palsu terhadap orang lain. Begitu juga kalau
meminta seseorang melakukan sesuatu yang berlawanan dengan Islam.

Beliau mengkategorikan perampas harta orang lain secara tidak sah hingga memberi kesan kepada
kehidupan isteri dan keluarga sebagai paling tidak adil. Menurut beliau lagi, seseorang yang membeli
harta seseorang dengan harga yang paling murah termasuk dalam kategori memiliki harta cara yang
tidak betul.

Ketidakadilan seumpama di atas membawa kepada kejatuhan sesebuah negara dan keruntuhan
sesebuah tamadun dengan segera. Menurut Ibn Khaldun, atas sebab sebab tersebutlah semua
bentuk ketidakadilan dilarang oleh Islam.
 
Manusia dan Ekonomi
 
Berdasarkan analisis mendalam, didapati kesemua teori ekonomi dan idea Ibn Khaldun tentang
manusia berdasarkan kepada prinsip-prinsip dan falsafah Islam. Ibn Khaldun tidak melihat fungsi
utama manusia dalam aktiviti perekonomiannya seumpama haiwan ekonomi (economic animal).
Sebaliknya beliau menganggap manusia itu sebagai manusia Islam (Islamic man/homo Islamicus)
yang memerlukan pengetahuan ekonomi untuk memenuhi misinya di atas muka bumi ini.
Dalam hal ini, Ibn Khaldun menekankan perlunya manusia menjauhi perbuatan jahat. Sebaliknya
manusia wajib mengikuti ajaran Islam sebagai model untuk memperbaiki dirinya dan mesti
memberikan keutamaan kepada kehidupan akhirat.
 
Teori Pengeluaran
 
Ibn Khaldun mengemukakan teori bahawa kehidupan perekonomian sentiasa menghala ke arah
pelaksanaan keseimbangan antara penawaran dengan permintaan. Menurut beliau pengeluaran
berasaskan kepada faktor buruh dan kerjasama masyarakat. Bahkan beliau menganggap buruh
merupakan faktor terpenting dalam proses pengeluaran walaupun faktor-faktor lain seperti tanah
tersedia, tenaga buruh perlu untuk menghasilkan matlamat akhir. Selain itu beliau berpendapat
bahawa kenaikan yang tetap pada paras harga amat perlu untuk mengekalkan tahap produktiviti.
Dalam hal ini beliau menyarankan agar masyarakat melakukan perancangan supaya setiap bidang
pekerjaan dilakukan oleh orang yang
mahir dan cekap.

Walau bagaimanapun, pertumbuhan ekonomi (economic growth) dan pembahagian tenaga buruh
bergantung rapat dengan pasaran. Di sini dapatlah dinyatakan bahawa teori pembahagian tenaga
buruh, pengkhususan tenaga buruh, dan pertukaran yang dikemukakan oleh Ibn Khaldun 100 tahun
lebih awal daripada Adam Smith.

54
5.1.6 Al- Biruni

Nama penuh ialah Abu Rayhan Muhammad bin Ahmad al-Biruni. Dilahirkan di Farsi tahun 362 H /
973 M. Beliau adalah seorang putera Raja Parsi. Di peringkat awal beliau banyak memperoleh ilmu
pengetahuan daripada Abu Nasr Mansur bin Ali Jilani seorang pakar matematik. Beliau adalah
seorang sarjana terkenal pada akhir abad ke- 4 Hijrah / ke10 Masehi. Al-Biruni mahir geometri,
algebra dan matematik. Disamping pakar dalam bidang matematik beliau juga merupakan pakar
dalam bidang astronomi, sejarah dan bahasa.

Sumbangan-sumbangan al-Biruni

Antara karya beliau yang terkenal ialah Ensaiklopedia Rasail al- Biruni iaitu sebuah rujukan agung
dalam bidang matematik dan astronomi. Al-Biruni telah menghasilkan pelbagai teori yang penting
dalam bidang matematik dan astronomi. Antaranya ialah Teori Alam Semesta di mana beliau
menjelaskan bahawa alam semesta terletak di luar permukaan sfera yang terhad. Sejajar dengan
ajaran agama Islam yang menegaskan kekuasaan AllahTuhan pencipta alam. Al- Biruni telah
menolak Teori Graviti sebagai kuasa utama di dunia ini. Al-Biruni juga mengkaji tentang sistem solar,
panjang tahun solar, pergerakan matahari, proses kewujudan fajar dan senja.

Karya beliau menjadi rujukan para sarjana masa lalu dan masa kini di antaranya:

1. Rasail al- Biruni

2. Sina at al- Tanjim ( Seni Astronomi )
3. Ta bir al- Mizan wa Taqbir al- Azman.
4. Al-Tahdid.

5.1.7 Al-Khawarizmi

Abu Abdullah Mohammad Ibn Musa al - Khawarizmi adalah bapa Algebra. Beliau lebih dikenali
sebagai Al-Khwarizmi, seorang ahli sains Islam yang terulung dalam bidang matematik. Beliau juga
merupakan seorang ahli astronomi dan geografi yang terkenal pada zamannya.

Hasil kajiannya dalam bidang algebra sangat cemerlang. Beliau berjaya membangunkan
penyelesaian analitikal dalam penembangan garis lurus serta persamaan kuadratik dan kaedah
penyelesaiannya. Beliau juga telah membangunkan sistem algorithma yang merupakan asas kepada
teori pengaturcaraan komputer serta teori geometri. Al-Khwarizmi juga merupakan saintis pertama
yang melakar peta dunia iaitu pada tahun 830 Masihi, sepuluh tahun sebelum beliau meninggal
dunia. Karya utama belaiu ialah:

1. Kitab al - Jam awal -Tafreeq bil Hisab al - Hindi.

2. Al - Tarikh
3. Al - Maqala fi Hisab – al Jabr wa-al-Muqabilah (Algebra)
4. Kitab Surat al-Ard (geografi)

5.2 Tokoh-Tokoh Tamadun China

5.2.1 Kung Fu Tze

55
 Kung Fu Zde Dilahirkan pada 551 s.m. Beliau berasal dari
keturunan bangsawan. Pernah menjadi guru pada umurnya 20
tahun. Beliau merupakan pengamal Ajaran Confunisme.
Masyarakat China telah menjadikan ajaran ini sebagai
kepercayaan dan tokoh Conficius telah disembah sebagai salah
satu dewa penting dalam masyarakat China. Secara umumnya
ajaran ini menekankan prinsip moral yang tinggi seperti :

 perikemanusiaan (ren)
 kesusilaan (li)
 ketaatan kepada ibu bapa (xiao).

Untuk mencapai ketinggian moral ini, seseorang itu haruslah

mendapat pendidikan. Prinsip moral ini juga harus dipertegaskan
kepada semua lapisan masyarakat.

Beliau dilantik menjadi menteri keadilan kerana banyak ilmu berkait dgn kerajaan dan pentadbiran.
Kemudian menjadi perdana menteri di Wilayah Lu selama 13 tahun. Beliau telah mengembara dari
satu wlayah ke satu wilayah utk menasihati pembesar negeri ttg cara pentadbiran yg baik. Ajaran
confusius dapat diperolehi dari 2 buah buku iaitu Klasik confucius dan Analekta. Buku ini ditulis
setelah mebuat pemerhatian tentang kelemahan-kelemahan yang wujud dalam masyarakat terutama
dalam pentadbiran seperti tidak amanah dan masalah moral.

Beliau berpendapat jika jika semua orang berkelakuan baik dan mengikut peraturan maka negara
kan berkeadaan baik dan aman. Beliau percaya moral yg baik boleh membantu menjadikan
pemerintahan yang baik serta menjadi harta yang paling penting untuk dimiliki oleh semua
pemerintah.

Pendapat Kung Fu Tze Mengenai Bentuk Hubungan Dalam Masyarakat.

Ada lima iaitu:

i. Hubungan bapa Dengan anak iaitu bapa harus berhati baik dan anak harus
bertanggungjawab terhadap org tua.
ii. Hubungan suami isteri di mana suami harus jujur dgn isteri dan isteri harus tunduk
serta mendengar kata suami.
iii. Hubungan saudara tua dengan muda
iv. Hubungan raja dengan pegawai
v. Hubungan antara sahabat di mana kejujuran menjadi pedoman dalam hidup.

Umumnya, hubungan ini menitikberatkan kejujuran dan kebaikan serta sekiranya keadaan ini tidak
dipatuhi nescaya berlaku pecah belah dan huruhara di kalangan rakyat.

5.2.2 Laksamana Cheng Ho

56
Nama asal Cheng Ho ialah Ma Sanbao atau di kenali sebagai San Pokong ataupun Zheng He. Ini
berdasarkan pada dialek serta sebutan Fujian. Beliau dilahirkan dalam sebuah keluarga Etnik Hui
yang menganut agama islam di Yunnan, Barat Daya China. Beliau dilahirkan pada tahun 1371 M dan
merupakan anak ke-2 kepada pasangan Ma Hazhi dan Wen.

Semasa berumur 10 tahun, Yunnan yang dikuasai oleh Dinasti Yuan telah di takluki oleh Dinasti
Ming. Para pemuda telah di tawan dan ini termasuklah Cheng Ho sendiri. Beliau telah di bawa ke
Nanjing bahkan telah di kasi. Semenjak itu Cheng Ho telah dijadikan sida-sida istana semasa
pemerintahan Dinasti Ming. Cheng Ho tinggal dan mengabdikan diri kepada Raja Zhu di istana
Beiping ( kini Beijing ). Cheng Ho merupakan seorang yang berani dan hebat. Dengan keberanian
dan kehebatannya beliau di sayangi oleh maharaja. Maharaja Zhu Di telah menganugerahkan nama
Cheng Ho kepadanya.

Semasa Cheng Ho berusia 34 tahun, Maharaja Zhu Di mengambil keputusan untuk menghantar
armada bagi melaksanakan pelayaran besar-besaran ke pelbagai negara di Asia dan Afrika bagi
menjalinkan hubungan persahababatan dengan negara-negara kawasan itu. Baginda telah
memerintahkan Cheng Ho memimpin pelayaran tersebut.

Menurut buku ” Ying Ya Sheng Lan ” (Pemandangan indah di seberang Samudera) telah di tulis oleh
Mohd Fuad (Ma Huan) seorang Pegawai Rombongan pada 1451 M dan buku ” Xing Cha Sheng Lan
” (Menikmati Pemandangan Indah Dengan Rakit Sakti) yang ditulis oleh Faizil (Fei Xin) seorang lagi
Pegawai Kanan pada 1436 M menyatakan bahawa rombongan pelayaran tersebut diiringi seramai 27
ribu orang dan di sertai lebih daripada dua ratus buah kapal. Bandar Nanjing yang terletak di pinggir
Sungai Yangtze merupakan tempat pengeluaran kapal yang terkenal pada masa itu. Berdasarkan
maklumat terdapat 34 buah bengkel pembuat kapal di luar bandar Nanjing dan tukang-tukang
pembuat kapal yang terbaik bertumpu di Nanjing. Taraf kemahiran industri kapal kapal China
merupakan terbaik dan mempunyai teknologi yang tinggi. Ini melancarkan lagi hasrat Maharaja China
untuk menjayakan objektifnya.

Armada Cheng Ho

Kapal Baochuan yang digunakan dalam pelayaran Cheng Ho di buat di Nanjing. Kapal Baochuan
merupakan kapal yang bersaiz besar. Kapal tersebut mempunyai 14 layar , panjangnya 120 meter
dan lebarnya 50 meter. Kalau dikira berdasarkan pada zamannya, kapal tersebut boleh dikira
sebagai kapal yang terbesar di dunia pada zaman itu. Selain itu kapal Baochuan terdapat juga kapal-
kapal pengiring yang lain iaitu :-

i) Kapal Kuda yang mempunyai 6 layar, panjangnya104.7 meter, lebarnya 42.4 meter,
kedalamannya 6 meter, berat bersihnya ialah 14,586 tan dan berat muatannya sebanyak 7
ribu tan.

ii) Kapal Kargo yang mempunyai 6 layar, panjangnya 79.2 meter, serta kedalamannya 6
metar, berat bersih 7081 tan dan berat muatannya 3500 tan.

iii) Kapal Penumpang mempunyai 5 layar, panjangnya 67.9 meter, kelebarannya 26.6 meter,
kedalamannya 5 meter, berat bersih 4033 tan dan berat muatannya 2000 tan.

iv) Kapal Perang yang mempunyai 3 layar, panjangnya 50.9 meter, lebarnya ialah 19.2 meter,
kedalamannya 4 meter, berat bersihnya 1703 tan dan berat muatannya 850 tan.

v) Perahu air yang mempunyai 1 layar, panjangnya ialah 42 meter dan mempunyai kelebaran
16 meter.

vi) Perahu berkayuh 8 besar mempunyai 1 layar , panjangnya 42 meter dan lebarnya 16
meter.

vii) Perahu berkayuh 6 panjangnya 34 meter dan lebarnya 13 meter.

57
Jumlah keseluruhan pegawai, pedagang dan anak kapal armada pelayaran Cheng Ho mencatatkan
lebih 20 ribu orang. Sutera, barang porselin dan barang seni kraf tangan lain turut dibawa semasa
pelayaran tersebut.

Misi Laksamana Cheng Ho

Sebenarnya Maharaja Zhu Di mempunyai beberapa perancangan. Jika diteliti, Maharaja Zhu Di
merupakan seorang pemerintah yang bijak. Baginda mempunyai beberapa objektif yang sebenarnya
akan menguntungkan negaranya kelak. Di antara misi-misi pelayaran tersebut ialah :-

i) Mengukuhkan perhubungan persahabatan antara Negara China dengan

Negara-negara di Asia Tenggara, Lautan India, Benua Arab/Parsi dan
Afrika Timur.
ii) Menunjukkan kekuatan negara China serta mewujudkan pendamaian
antara satu sama lain.
iii) Memajukan perdagangan antarabangsa.
iv) Memperkenalkan hasil pengeluaran tempatan.
v) Menjamin keselamatan pedagang maritim.
vi) Laksamana Cheng Ho juga menjalankan kegiatan dakwahnya
menyebarkan agama Islam di nusantara seperti Empayar Serivijaya,
Majapahit, Melaka, Terengganu,Kedah dan Foo Lo An.
vii) Mengangkat nama dan memperkenalkan Dinasti Ming agar negara lain
mengakui kebesaran Maharaja Cina.

Pelayaran Cheng Ho

Ketika rombongan pelayaran itu singgah di setiap pelabuhan luar negara, Laksamana Cheng Ho
akan menganugerahkan cap mohor yang di perbuat daripada perak dan menghadiahkan
cenderamata kepada raja negara-negara yang dilawati.
Berikut adalah jadual pelayaran Laksamana Cheng Ho :

PELAYARAN WAKTU NEGARA YANG DI LAWATI

Pelayaran 1 1405-1407 Champa,Jawa,Palembang,Melaka,

Aru,Sumatra,Lambri,Ceylon,Kollam,Cochin,Calicut
Pelayaran 2 1407-1408 Champa,Jawa,Siam,Sumatra,Lambri,Calicut,
Cochin,Ceylon
Pelayaran 3 1409-1411 Champa, Jawa,
Melaka,Sumatra,Ceylon,Quilon,Cochin,Calicut,Siam,
Lambri,Kaya,Coimbatore,Puttanpur
Pelayaran 4 1413-1415 Champa,Jawa,Palembang,Melaka,Sumatra,Ceylon,
Cochin,Calicut,Kayal,Pahang,Kelantan,Aru,Lambri,
Hormuz,Maladewa,Mogadishu,Brawa,Malindi,Aden,
Muscat,Dhufar
Pelayaran 5 1416-1419 Champa,Pahang,Jawa,Melaka,Sumatra,Lambri,Ceylo
n,
Sharwayn,Cochin,Calicut,Hormuz,Maldives,Mogadishu
,Brawa,Malindi,Aden.
Pelayaran 6 1421-1422 Hormuz,Afrika Timur,Negara-negara di Jazirah Arab

Pelayaran 7 1430-1433 Champa,Jawa,Palembang,Melaka,Sumatra,Ceylon,

Calicut,Hormuz,

Kesan Pelayaran Cheng Ho Ke Atas Asia

58
Pelayaran Cheng Ho itu telah meninggalkan impak kepada kawasan-kawasan yang telah dilawati.
Diantaranya ialah :-

i) Mengubah peta asal dunia mengenai arah pelayaran , jarak di lautan dan
berbagai pelabuhan.
ii) Perubahan dalam teknik pertanian, penternakan, pertukangan dan
perikanan.
iii) Penghijrahan orang-orang Tiong Hua seterusnya mewujudkan masyarakat
majmuk dan penyebaran agama islam
iv) Penanaman tebu dan lada secara komersial oleh masyarakat Tiong Hua.
v) Kewujudan kilang bata di Tepoh.
vi) Pertukaran maklumat pembuatan kapal dan pembinaan rumah.

Tujuh kali pelayaran seumpama itu telah dilaksanakan oleh Laksamana Cheng Ho dalam tempoh 28
tahun. Pada tahun 1435, Laksamana Cheng Ho yang berusia lebih 60 tahun telah meninggal dunia di
India dalam pelayaran ketujuh semasa kembali ke China. Armada Cheng Ho berjaya sampai di
pantai Laut Merah dan pantai Timur Afrika dan telah melawat lebih 30 buah negara dan kawasan di
Asia dan Afrika dalam tujuh kali pelayaran itu. Pelayaran Cheng Ho negara-negara Asia dan Afrika itu
telah meluaskan pandangan rakyat China dan meningkatkan pengetahuan geografi rakyat China.
Pelayaran itu juga telah meningkatkan pertukaran, persefahaman dan perdagangan antara rakyat
China dengan rakyat pelbagai negara Asia dan Afrika. Pelayaran Laksamana Cheng Ho lebih awal
separuh abad daripada Columbus, pelayar yang terkenal di dunia.

59
5.3 Tokoh Tamadun India
5.3.1 Mahatma Gandhi

Tiada manusia yang mahu dirinya disingkir lebih-lebih lagi dimaki hamun oleh orang lain. Semasa
berada di Afrika Selatan, Mohandas Gandhi menyedari bahawa kaum India tidak disukai, disingkir
dan sering dikeji. Kesimpulannya kaum India pada masa itu langsung tidak diberi keistimewaan.
Contohnya Gandhi pernah dipukul oleh pemandu kereta api kerana tidak memberi tempat duduk
kepada seorang penumpang berkulit putih.

Sewaktu berada di Afrika Selatan untuk urusan perniagaan, Gandhi mengambil keputusan untuk
menetap dan menggunakan pengetahuan perundangannya membantu memperbaiki nasib kaum kulit
hitam dan menyifatkan pengalaman awalnya itu sebagai satu titik perubahan dalam hidupnya.Beliau
telah memperkenalkan Satyagraha, iaitu satu kaedah keingkaran awam tanpa kekerasan yang
sungguh berdisiplin. Ajaran beliau telah berkembang ke pelusuk dunia dan ideanya telah
mempengaruhi Persatuan Greenpeace serta Martin Luther King dan diguna untuk meggulingkan
Presiden Marcos di Filipina. Selain daripada itu bantahan dan tunjuk perasaan serta tekanan secara
berdisiplin digunakan untuk menegakkan kebenaran.

Ghandhi telah memimpin India mencapai kemerdekaan tanpa menggunakan kekerasan. Hitler tidak
berjaya mengalahkan Perdana Menteri Great Britian, Churchill, tetapi Ghandhi berbuat demikian.
Insan peramah lagi lemah lembut ini disanjungi jutaan rakyat India dan pemimpin-pemimpin dunia.
Persatuan Bangsa-bangsa Bersatu (PBB) memberhentikan persidangan apabila mendapat berita
tengtang kematian Ghandhi.Ghandhi telah meninggalkan satu kaedah baru untuk menentang
penindasan berdasarkan kasih sayang dan bukannya peperangan. Menurut Einstein, ”Generasi akan
datang mungkin sukar mempercayai bahawa insan seperti Ghandhi pernah menjejakkan kaki di
muka bumi ini.

Zaman Kanak-Kanak Gandhi

Mohandas Karamchand Gandhi dilahirkan pada 2 Oktober 1869 di Porbandar, India. Ketika itu
penduduk india seramai 200 juta orang, tujuh kali ganda penduduk Great Britain dan Ireland. Rakyat
India terpisah akibat struktur muka bumi yang sukar untuk perubahan. Di india sahaja terdapat
perbagai jenis adat, kepercayaan dan lebih 300 bahasa yang berlainan. Malah sesama satu puak
yang seagama pun wujud perbezaan dari segi kasta dan pangkat. Oleh yang demikian pihak British
dengan mudah menjajah pelbagai kaum di India iaitu rakyat India yang berkulit hitam di selatan dan
mereka yang berkulit perang serta cerah di utara.Perbezaan yang ketara diantar yang kaya dan yang
miskin.

Pada tahun 1869 iaitu tahun Gandhi dilahirkan banyak perubahan telah berlaku diantara yang paling
penting hubungan India dan Britain semakin rapat. Pembukaan terusan Suez yang mana kapal-kapal
British tidak perlu mengelilingi Afrika untuk sampai ke India. Keadaan masa itu semakin mencengkam
kepada penduduk-penduduk India yang miskin. Empayar british pada ketika itu bagaikan tidak
melihat matahari terbenam kerana kawasan jajahannya meluas di seluruh dunia.

Pendidikan Gandhi

Pada tahun 1888 ketika berumur 19 tahun, Gandhi telah belayar ke London untuk menuntut ilmu
perundangan. Ketika itu beliau sudah berahwin dan mempunyai seorang anak lelaki. Sewaktu
menuntut ilmu beliau telah mengamalkan beberapa prinsip iaitu tidak hidup berfoya-foya serta
mengamalkan amalan vegetariannya.
Selepas berada di England selama 32 bulan, Gandhi lulus peperiksaan akhir Inner Tample Inn of
Court di London dan diterima sebagai seorang peguam pada bulan Jun 1891. Walaupun Gandhi
cekap dan pantas berfikir, peguam muda yang belayar pulang dari England ini masih belum
menampakkan kebijaksanaan dan daya akal yang bakal menjadi sumber insperasi jutaan manusia.

Selama dua tahun Gandhi cuba memaju dan memperkukuhkan dirinya sebagai seorang peguam
tetapi firma guamannya tidak berjaya. Gandhi diberi tawaran untuk mewakili seorang saudagar India

60
yang kaya di Afrika Selatan. Peluang ini telah mengubah kehidupan Gandhi. Gandhi bertolak ke
Afrika Selatan demi satu tugasan tetapi sebaliknya telah menetap di sana selama 21 tahun.

Pada masa itu Afrika Selatan merupakan negara yang berpecah belah dan kacau bilau. Orang kulit
hitam lima kali lebih banyak daripada orang kulit putih. Masyarakat kulit putih juga berpecah belah.
Semasa Gandhi di Afrika Selatan, perang saudara telah tercetus antara masyarakat kulit putih.
Masyarakat India pada masa itu yang dibawa masuk untuk kerja-kerja rendah seperti berkerja
sebagai hamba di ladang-ladang adalah seramai lebih kurang 100 ribu orang. Namun begitu ada juga
orang India yang mula menyaingi masyarakat kulit putih dan menimbulkan kemarahan dan kebencian
mereka. Orang kulit putih telah menggubal undang-undang untuk menyekat masyarakat India untuk
mengudi, memiliki tanah dan bergerak bebas.

Atas kesedaran itu Gandhi telah mengambil keputusan untuk menentang ketidakadilan yang wujud di
Afrika Selatan. Gandhi telah dilantik sebagai ketua masyarakat India. Menjelang tahun 1896 Syarikat
guamannya telah berjaya. Gandhi telah membantu kaumnya dengan buah fikiran yang bernas
seperti menasihatkan peniaga supaya jujur dalam perniagaannya agar mereka dipercayai. Beliau
mengajar tentang kebersihan dan sanitasi. Menasihatkan kaumnya supaya mempelajari bahasa
inggeris supaya memudahkan perhubungan dengan orang lain. Beliau juga mendesak supaya
meninggalkan sistem kasta yang yang boleh memecahbelahkan mereka.

Gandhi juga telah menerbitkan Risalah Hijau yang memperincikan keluhan dan tuntutan kaum India
di Afrika Selatan. Risalah ini telah menimbulkan keberangan pelbagai pihak dan sepulangnya ke
Afrika Selatan pada bulan Januari 1897, Gandhi telah diserang oleh satu kumpulan perusuh. Atas
desakan dari London, badan perundangan Natal telah memansuhkan undang-undang diskriminasi
kaum dalam pilihan raya dan menggantikannya dengan satu ujian pendidikan.

Walaupun Gandhi seorang pecinta kedamaian, beliau berpendapat orang India harus menerima
kewajipan mereka sebagai warganegara. Jika orang India mahu akan hak mereka sebagai rakyat
Empayar British, mereka mesti sanggup menerima kewajipan sebagai warganegara Empayar itu.
Oleh itu pada tahun 1899 semasa peperangan Boer, walaupun Gandhi bersimpati dengan
perjuangan orang-orang Boer, beliau mendesak masyarakat India menyokong pihak Inggeris. Beliau
telah membantu membentuk dan melatih Kor Ambulans India. Gandhi mengetuai 1000 ahli yang
berkhidmat dengan cemerlang.

Penentangan Terhadap Inggeris

Pada bulan Disember 1902, Gandhi membentangkan rasa tidak puas hati masyarakat India kepada
Joseph Chamberlian, Setiausaha Penjajah. Natal dan Transvaal berusaha keras untuk mengusir
masyarakat India. Sebuah Jabatan Orang Asia telah ditubuhkan di Transvaal pada 1903 yang tidak
putus-putus mengeluarkan pelbagai undang-undang dan peraturan untuk tiga tahun berturut-turut.
Tindakan itu telah menyebabkan suasana tegang antara masyarakat India dan orang kulit putih.
Keadaan itu reda seketika sewaktu Kempen Zulu pada tahun 1906. Sekali lagi Gandhi menawarkan
khidmatnya kepada kerajaan dan membentuk sebuah lagi Kor Ambulans India. Mereka berjalan
sejauh 40 batu sehari unutk merawat kaum Zulu yang cedera dan diabaikan oleh doktor serta
jururawat kulit putih.

Selepas menulis surat kepada Wizurai British untuk memberikan peluang kepada beliau mengalah,
Gandhi melancarkan kempennya secara besar-besaran. Belaiu bersama kumpulan pengikutnya
berarak secara perlahan-lahan ke arah laut untuk mendapatkan segenggam garam. Bersama beliau
ialah Puan Sarajoni Naidu, penyajak dan sekutu rapat Gandhi. Gandhi telah dipenjarakan dan
seterusnya Puan Naidu mengetuai 2500 orang dalam tunjuk perasaan di Kilang Garam Dharasana
yang terkenal dan bersejarah itu. Tindakan simbolik ini mencetuskan keingkaran awam di seluruh
negara apabila beratus-ratus ribu penduduk India menngetepikan undang-undang dengan
menghasilkan garam mereka sendiri.

Pihak British menganggap tindakan itu sebagai guruan dan mengetepikan perkara tersebut. Mereka
memperkecilkan kebolehan Gandhi. Mereka tidak faham tentang perasaan yang menghantui jiwa
rakyat India ketika itu dan betapa sukarnya berhadapan dengan seorang pembangkang secerdik

61
Mahatma Gandhi. Tujuan perbarisan itu ialah untuk menggalakkan kempen keingkaran awam secara
meluas demi memalukan kerajaan. Cukai garam yang hendak dihapuskan oleh Gandhi bukan sahaja
satu lambang hak kerajaan untuk mengenakan cukai dan dengan itu hak kerajaan untuk memerintah
bahkan merupakan satu isu yang menyentuh perasaan rakyat. Petani yang termiskin terpaksa
membayar cukai yang sama banyak dengan pedagang kaya.

Tindakan Gandhi yang melanggar undang-undang Cukai Garam segera mempengaruhi rakyat.
Keingkaran awam tercetus hampir di semua wilayah. Pada waktu malam 5 Mei, Gandhi telah
ditangkap. Beliau sendiri membenarkan dirinya ditangkap kerana ini merupakan sebahagian daripada
strateginya. Tiada perbicaraan atau hukuman. Beliau dipenjarakan begitu sahaja.

Perjuangan Awal Gandhi

Pada bulan Ogos 1907, Britain telah memperkenalkan satu akta baru, yang mana akta ini dinamakan
Akta Hitam. Akta ini mewajibkan semua Orang India didaftar dan cap jari mereka diambil. Sesiapa
yang tidak mempunyai dokumen ini mereka boleh dipenjarakan, didenda atau dihantar pulang ke
negara asal. Masyarakat India mendapati akta ini tidak adil kerana ianya hanya ditujukan hanya
kepada orang berkulit hitam, perang dan kuning dari Asia. Walaupun Ghandi berkulit perang muda,
beliau menganggap dirinya berkulit hitam.

Masyarakat India tahu agenda orang kulit putih. Dalam satu mesyuarat pilihan raya pada bulan
Januari 1907, General Botha mengisytiharkan bahawa, ”Jika parti saya menang semula dalam pilihan
raya ini, kami berjanji akan menghalau keluar kuli-kuli India dari negara ini dalam masa empat tahun”.

Akibat tidak berpuas hati dengan tindakan orang kulit putih ini Gandhi pertama kali menyuarakan
konsep Satyagraha yang bermaksud ‟kuasa kebenaran‟ atau ‟kuasa kasih sayang‟. Ini bermaksud
menegakkan kebenaran bukan dengan menyebabkan penderitaan pada pihak lawan tetapi
sebaliknya menanggung penderitaan itu sendiri. Kaedah ini melibatkan lebih daripada hanya
‟tentangan pasif‟ kerana memerlukan perhubungan yang positif dan berterusan antara kedua-dua
belah pihak yang bertelingkah demi mencari perdamaian mutlak. Konsep Satyagarha yang diguna
pakai oleh ahli di mana ahli tidak boleh melawan walupun dipukul, dihina dan ditangkap. Sebaliknya
mereka mesti tabah dan sabar kerana cara ini dapat menjatuhkan maruah pihak lawan, bukan untuk
mengalahkan mereka tetapi untuk melembut hati mereka.

Pada bulan Januari 1908 Gandhi dipenjarakan selama dua bulan kerana enggan mendaftar dan
menghasut beribu-ribu orang India untuk memulaukan undang-undang tersebut. Kesan daripada itu
ramai orang India telah menyeberangi sempadan Transvaal secara haram bagi membantah undang-
undang yang tidak adil. Gandhi berasa senang hati dihukum penjara kerana baginya ”Jalan sebenar
untuk mencapai kebahagiaan mutlak ialah dengan dipenjarakan dan merasai penderitaan di penjara
demi kepentingan negara dan agama”.

Ketika memberhentikan kempennya, Gandhi telah terkenal dan dihormati di Afrika Selatan dan India.
Beliau telah terkenal sebagai seorang negarawan yang terkenal dengan kejujuran, kecekapan dan
keberanian. Akhirnya pada tahun 1914, Gandhi dan Jeneral Smuts, pemimpin dan negarawan kaum
orang kulit putih Afrika Selatan, telah berbincang untuk mencari penyelesaian yang akan memberi
masyarakat India lebih kehormatan diri. Kempen keingkaran awam Gandhi telah berhasil dan
merupakan kempen pertama seumpama ini yang berjaya. Akhirnya Akta Pembebasan Orang India
akhirnya diluluskan

Satu Perubahan Asas

Selama 21 tahun berada di Afrika Selatan, kepercayaan Ghandi semakin mendalam. Prinsip-prinsip
Hindu, Bhagavad Gita, meresapi cara dan gaya hidupnya. Pegangan politik Gandhi dipengaruhi oleh
kepercayaannya. Kepercayaan ini mempengaruhi tentang cara beliau berpakaian, makan dan
menjalani kehidupannya. Orang British menyalah tafsir kelakuannya sebagai ganjil dan hanya satu
fesyen semasa. Gandhi juga tidak menolak agama-agama lain dan meminjam secara bebas prinsip

62
agama Budha, Kristian, Jain dan Islam. Faktor ini menyebabkan beliau dianggap sebagai seorang
Hindu yang bukan ortodoks dan dibenci oleh pengikut agama Hindu yang kuat.
Gandhi memegang satu prinsip teragung dalam kitab Baghavad Gita ialah Samakhava yang
bermaksud manusia tidak boleh membiarkan diri mereka terganggu akibat kesakitan atau
keseronokan. Mereka harus bekerja untuk kebenaran tanpa merisaukan kegagalan atau
mengharapkan kejayaan. Beliau memberi satu penumpuan khusus kepada cara-cara untuk
membawa perubahan. Selain daripada itu Gandhi juga mengamalkan prinsip Aparigraha, yang
bermaksud tidak memiliki harta duniawi. Kekayaan rohani boleh dicapai dengan hidup miskin tanpa
memiliki banyak harta. Ahimsa bermaksud sebagai tanpa kekerasan terhadap segala yang
bernyawa. Ini merupakan satu lagi prinsip ajaran agama Hindu yang diamalkan oleh Gandhi. Prinsip
ini memberi erti bahawa segala yang bernyawa tidak boleh dicederakan. Oleh itu Gandhi tidak
memakan dan mencederakan haiwan. Warisan dan senjata Gandhi yang terkemuka ialah
Satyagarha. Perkataan ciptaan Gandhi ini diterjemahkan sebagai tanpa kekerasan atau tentangan
pasif. Amalan inilah yang menyebabkan Gandhi disayangi dan amat dihormati oleh pihak yang
ditentangnya.

Gandhi banyak berubah semasa di Afrika Selatan. Beliau mendisplinkan jasmani serta rohaninya dan
menyekat perasaan tamak, tidak mementingkan diri sendiri serta hawa nafsu untuk keseronokan dan
kebendaan duniawi. Sebagai contoh, walaupun beliau berjaya dalam bidang perundangan, beliau
mendermakan semua hartanya untuk menubuhkan ashram iaitu sebuah ladang dan masih lagi
beroperasi sehingga ke hari ini . Oleh yang demikian Gandhi berjaya dalam bidang politiknya kerana
berdasarkan kepercayaan rohaninya yang mendalam.

Kepulangan Ghandi Ke Tanah Air

Gandhi kembali ketanah air pada bulan Januari 1915 ketika berusia 45 tahun. Kepulangan Gandhi
disambut oleh orang ramai kerana kejayaan beliau di Afrika Selatan. Gandhi juga mengambil
keputusan tidak akan berkempen untuk hak-hak rakyat india sehingga beliau mengetahui dengan
lebih lanjut tentang masalah-masalah di India. Walaupun begitu beliau telah menubuhkan ashram di
Sabarmati berdekatan dengan bandaraya Ahmedabad.

Pengikut-pengikut wanita dan lelaki bersetuju untuk hidup mengikut peraturan Gandhi. Peraturan-
peraturan tersebut berasaskan pegangan agama yang Gandhi pelajari dan patuhi ketika di Afrika
Selatan. Kehidupan mereka berlandaskan kejujuran, kebenaran, kemiskinan dan pembujangan.
Mereka mengamalkan pemakanan sayur-sayuran yang sederhana, hidup beribadat dan berkhidmat
untuk masyarakat.

Gandhi sangat terkenal pada masa itu kerana beliau seorang pejuang hak rakyat. Khususnya, beliau
telah membela nasib kaum luar kasta dan para petani serta pekerja kilang yang miskin. Gandhi
menjadi begitu berpengaruh sehinggakan pada lewat tahun 1917. Sewaktu perang dunia pertama
beliau telah dipanggil ke Delhi. Wizurai, pemerintah India yang mewakili kerajaan Inggeris di India,
memohon pertolongan Gandhi untuk menyeru sukarelawan India berjuang untuk pihak Inggeris dan
Empayar. Tindakan ini mengejutkan banyak pencinta kedamaian.

Gandhi masih percaya bahawa Briatin memperjuangkan kebaikan. Serperti di Afrika Selatan dahulu,
beliau juga percaya bahawa jika orang India mahukan hak sebagai rakyat Empayar, mereka perlu
berkhidmat untuk Empayar apabila diminta berbuat demikian. Dengan itu Gandhi dan sukarelawan
telah berjuang disisi askar Inggeris dan juga askar dikawasan jajahan British yang lain. Banyak
askar-askar India yang terkorban.

Pihak British dan sekutu mereka memenangi peperangan tersebut dengan kos yang amat tinggi.
Askar-askar India juga sedar bahawa mereka telah memenangi hak untuk kehormatan, kesaksamaan
dan harga diri. Satu perasaan baru tersebar luas. Namun apa yang berlaku adalah sebaliknya, askar-
askar India dikecewakan. Persefahaman dan janji-janji Britain tentang pemerintahan sendiri yang
dibuat semasa perang tidak dikotakan. Kuasa darurat perang dan sekatan terhadap kebebasan
diteruskan selepas perang. Perbicaraan tanpa juri dan hukuman penjara tanpa bicara juga

63
dikekalkan. Rakyat India terasa tertipu. Ternyata pihak British tidak ada niat langsung untk
menyerahkan jajahan mereka yang paling diminati dan menguntungkan.

Kempen Yang Pertama

Untuk pertama kalinya, Gandhi memutuskan untuk menentang kerajaan Inggeris di India dengan
cara mengadakan mogok awam. Semua perniagaan serta kedai ditutup dan semua pekerja mogok.
Ini memulakan perjuangan selama 28 tahun yang membawa kepada berakhirnya pemerintahan
British di India. Bantahan awam yang dianjurkan oleh Gandhi bertukar menjadi rusuhan di Delhi,
Ahmedabad, Lahore dan Amristar. Gandhi mengecam mereka yang menimbulkan rusuhan dan
memberhentikan kempen ini. Ini jelas kepada Gandhi bahawa mereka perlu dilatih tentang ketaatan
sebelum sesuatu kempen keingkaran awam berjaya. Sebagi penebusan untuk keganasan dan
rusuhan yang terjadi, Gandhi telah berpuasa selama 72 jam dan menyeru orang ramai berpuasa
selama 24 jam.

Pembunuhan Beramai-ramai Di AMRITSAR

Tarikh 13 April 1919 merupakan titik hitam dalam sejarah India. Satu perjumpaan haram telah
diadakan di Amristar, bandar suci orang Sikh. Perjumpaan itu diadakan di sebuah padang terbuka
yang dikelilingi di tiga sisi oleh dinding tinggi dan dikenali sebagai Jallianwalla Bagh. Satu keputusan
yang ganas telah diambil Oleh Janeral Dyner, komander tentera British di situ dengan cara
menembak ke arah orang ramai yang tidak bersenjata. Langsung tiada ruang untuk orang ramai
melarikan diri. Askar-askar tersebut telah menembak selama 10 minit dan seramai 379 orang
terbunuh dan lebih 1200 yang tercedera. Selapas peristiwa itu Dyer berkata, ”Saya fikir tindakan saya
itu adalah yang terbaik.” Ketika berhadapan dengan Suruhanjaya Penyiasat, dia berkata, ”Ya, tidak
mustahil untuk menyuraikan mereka tanpa melepaskan tembakan tetapi saya mahu menghukum
mereka.”

Tindakan Jeneral Dyer telah menggerakkan Gandhi menceburi bidang politik. Beliau sedar bahawa
penjajahan Inggeris perlu ditumpaskan. Beliau memulangkan dua pingat perang British yang
dianugerahkan kepadanya dan mengambil alih pucuk pimpinan gerakan kebangsaan India. Orang
Inggeris perlu meninggalkan India.

Pembaharuan Kongres

Kongres yang diketuai oleh Gandhi menjadi satu pertubuhan demokratik yang besar dan mempunyai
cawangan di seluruh negara, sekalipun di kampung-kampung kecil.
Pada bulan Disember 1920, Kongres di Najpur meluluskan ketetapan yang dikemukakan oleh Gandhi
untuk Swaraj atau kerajaan pemerintahan sendiri. Pemimpin Islam mahu terus menjadi sebahagian
daripada Empayar British dan selepas ketetapan diluluskan, mula hilang minat pada Kongres.
Pemimpin-pemimpin Hindu dan Islam mula berpecah belah.

Pada tahun itu juga di Najpur, Kongres menuntut kebebasan kaum luar kasta dan juga agar industri-
industri kampung dihidupkan semula. Gandhi benci akan layanan buruk yang diberikan kepada kaum
luar kasta oleh orang Hindu yang berkasta. Beliau melihat layanan buruk itu sebagai satu cemuhan
dan ancaman terhadap agama Hindu. Beliau mahu akan penyatuan yang berasaskan kesamaan.

Memintal Untuk Kejayaan

Roda pintal yang boleh dilipat akhirnya akan menjadi satu lambang perjuangan kepada Gandhi dan
pengikut-pengikutnya. Roda pintal menjadi lambang kebebasan.
Gandhi melihat kerja memintal dan menenun sebagai satu cara untuk memulihkan ekonomi kampung
dan membasmi kemiskinan. Beliau berpendapat tahap kemiskinan yang begitu teruk dikampung-
kampung disbabkan oleh penduduk bandar dan kilang kain British yang telah menghancurkan
perusahaan kraftangan kampung.

64
Gandhi menarik perhatian orang ramai dalam banyak perkara. Beliau memberi tumpuan kepada
bermacam-macam masalah. Beliau mengambil berat tentang jalan yang kotor, tabiat oaring meludah,
ketidaksopanan dalam keret api, pengabaian petani miskin dan yang paling penting soal kekerasan.

Sepanjang tahun 1921, beliau telah menjelajah seluruh India untuk menyampaikan amanat bahawa
kemerdekaan akan dicapai dengan tidak bekerjasama dengan Inggeris. Para pengikut Gandhi
memulaukan pakaian asing, ketika ini Gandhi telah memakai doti yang menjadi begitu terkenal. Pada
bulan Oktober 1921, sebuah jawatankuasa penyiasat kongres menyeru askar dan kakitangan awam
supaya mogok kerja. Pejabat guaman ditutup. Pengajian di sekolah dan maktab juga tergendala.
Orang-orang kampung enggan membayar cukai. Menjelang bulan Disember, 20 000 orang telah
dipenjarakan kerana keingkaran awam dan hasutan.

Keadaan di India semakin buruk. Pada bulan Februari 1921, 22 orang konstabel polis dibunuh oleh
sekumpulan perusuh yang mengamuk semasa kempen keingkaran awam di Chauri Chaura. Gandhi
segera memberhentikan penentangan terhadap kerajaan di seluruh India sehinggakan ada yang
kecewa dan merasa dikhianati. Namun, Gandhi tetap dengan pendiriannya yang tidak akan
mengorbankan prinsip tanpa kekerasan.

Peringkat pertama perjuangan mereka telah sampai kepenghujungnya. Kongres telah menunjukkan
kehebatan dan kekuatannya. Ini telah jelas dengan beratus-ratus ribu orang bersedia membuat
pengorbanan yang besar, meletakkan jawatan dan dibuang kerja serta menghadapi risiko
dipenjarakan demi kebebasan. Hal ini telah menambah keyakinan Gandhi bahawa kempen tanpa
kekerasan akan berjaya jika para penyokongnya amat terlatih dan lebih berdisiplin. Beliau berpuasa
selam lima hari untuk menebus dosa atas pembunuhan di Chauri Chaura. Bagi pihak Inggeris pula
mereka tidak boleh lagi menganggap kongres itu benda yang remeh. Sebaliknya mereka perlu
mengiktiraf tuntutan para pejuang kebangsaan India.

Bantahan terus berlaku selepas Gandhi dipenjarakan . Anak lelaki Gandhi, Minalal dan para
pembantah diserang dan dipukul di kepala dengan kejam oleh askar-askar. Oleh sebab itu mereka
patuh kepada peraturan tanpa kekerasan, mereka tidak melawan balik. Mereka rebah di tempat
mereka berdiri kerana dipukul bertalu-talu. Mereka terus bergerak dengan penuh keyakinan. Dengan
gerakan teratur dan tanpa perasaan, polis telah menyerang dan memukul barisan pembantah
sehingga mereka rebah. Tiada tentangan dan tiada pergelutan. Para pembantah hanya bergerak ke
hadapan sehingga mereka 121 direbahkan. Kejadian ini berulang berjam-jam lamanya. Dua orang
terbunuh dan seramai 320 orang cedera.

Dalam masa setahun sahaja, Gandhi telah pergi ke Istana Wizurai untuk berunding dengan wakil
Maharaja secara sama rata. Siri rundingan mereka menghasilkan Pakatan Irwin-Gandhi. Ini
merupakan satu perjanjian yang antara lain membenarkan penghasilan garam secara bebas.
Kempen keingkaran awam telah dihentikan dan mereka yang dipenjarakan dibebaskan. Kongres juga
akan mendapat tempat perwakilan di Persidangan Imperial Kedua di London pada bulan Oktober
1930.

Persidangan Meja Bulat

Pada bulan Ogos 1931,Gandhi belayar ke Britain sebagai wakil tunggal Kongres Kebangsaan India.
Beliau tidak menaruh banyak harapan di persidangan tersebut. Beliau telah menambat hati banyak
rakyat British dan meyakinkan banyak lagi untuk menyokong keadilan perjuangannya. Orang Inggeris
tertarik dengan perincian tentang peribadi Gandhi, pakaiannya dan pemakanannya. Gandhi bukan
seorang yang mementingkan kebendaan. Beliau tidak mengutamakan kekayaan tetapi beliau benci
akan kemiskinan teruk dan menindas. Gandhi mengatakan bahawa beliau tidak keraguan bahawa
England dan penduduk bandar di India perlu bertanggungjawab atas 'jenayah' kemanusian yang
tiada bandingannya dalam sejarah. Kejayaan peribadi Gandhi amatlah besar tetapi persidangan itu
gagal. Dengan itu, beliau berasa hampa tetapi tidak berputus asa. Beliau pulang ke India dan tidak ke
Britain lagi.

Dalam tempoh tiga minggu selepas Gandhi pulang ke India, beliau telah dipenjarakan. Tindakan
berpuasa Gandhi telah membawa beberapa pembaiakan kehidupan kaum luar kasta Gandhi elar

65
Harijan iaitu 'Anak-anak Tuhan'. Mereka bukan sahaja disentuh bahkan telah dipeluk oleh kaum
Hindu yang lain. Selepas beliau dibebaskan dari penjara pada tahun 1933, Gandhi memulakan
perjalanan sejauh 12000 batu untuk mengutip derma bagi kaum luar kasta. Dalam tahun- tahun yang
sunyi itu,Gandhiji mengurangkan penglibatan langsungdalam hal-hal Kongres dan menumpukan
perhatian kepada amal kebajikan. Beliau juga sering berusaha untuk satu perkara yang penting bagi
dirinya iaitu perpaduan orang Hindu dan Islam.

Keraguan sama ada pihak Inggeris terpaksa meninggalkan India dalam tempoh beberapa tahun
terjawab oleh peristiwa-peristiwa pada tahun 1939. Kebangkitan fahaman Facis di Eropah tidak
kelihatan sebagai satu ancaman nyata di India. Pada bulan Ogos 1942, Gandhi menuntut pihak
Inggeris supaya meninggalkan India. Beliau memberitau Jawatankuasa Kongres Seluruh India.
Gandhi tidak sedar kesan tindakannya itu tetapi apa yang pasti ialah beliau berasa kesal dengan
rusuhan teruk yang berlaku selepas tuntutan 'Tinggalkan India'. Selang beberapa hari selepas beliau
ditangkap, setiausahanya yang taat, Mahadev Desai, tiba-tiba meninggal dunia. Kemudia isterinya
pula sakit. Ketika Kasrurba nazak, Gandhi memangku isterinya. Enam minggu selapas kematian
isterinya, Gandhi telah dibebaskan. Beliau sakit teruk dan Wizurai khuatir lebih banyak urusan akan
berlaku sekiranya Gandhi mati dalam penjara.

Peralihan Kuasa

Kemenangan Pihak Berikat pada akhir Perang Dunia Kedua iaitu tahun 1945, menandakan
permulaan tamatnya fahaman kolonial. British kini lemah dan kerajaan Parti Buruh yang baru dipilih
terpaksa memberi kemerdekaan kepada India. Semasa peperangan iaitu semasa pemimpin-
pemimpin Kongres berada di penjara, Parti Liga Muslim yang ditubuhkan oleh Jinnah telah mendapat
sokongan yang semakin padu untuk membentuk sebuah negara Islam bernama Pakistan. Idea
pemecahan India dibenci oleh Gandhi dan juga Kongres.

Kerajaan Parti Buruh Britain yang baru mencuba buat kali terakhir untuk mengekalkan kesatuan India
dan menghantar sebuah rombongan kabinet ke Delhi pada tahun 1946. Perundingan berlanjutan tiga
bulan tetapi gagal kerana Kongres dan Liga Muslim tidak mempercayai satu sama lain. Lord Wavell,
yang menjadi Wizurai, menjemput anak murid Gandhi iaitu Jawaharlal Nehru membentuk sebuah
kerajaan sementara. Nehru memohon bantuan Jinnah untuk mengendalikan kerajaan itu dan
menawarkan beberapa jawatan kerajaan kepada Liga Muslim. Namun Jinnah tidak dapat
persetujuan. Pada bulan Ogos, Liga Muslim memutus untuk mengadakan 'Hari Tindakan Langsung'
sebagai membantah 'Kerajaan Kongres' dan memaksa pihak British mengiktiraf tuntutan mereka
untuk sebuah negara lain. Ini mengakibatkan keganasan teruk di kawasan Culcutta. Seramai 4000
orang terbunuh dan 15000 lagi tercedera akibat tembakan, menikam dan pembakaran.

Berita-berita ini amat mengejutkan Gandhi. Beliau memutuskan untuk mengasingkan diri di Benggala
Timur sehingga mesyarakat Hindu dan Islam dapat hidup bersama secara aman. Katanya,”Saya
tidak tahu apa yang boleh saya lakukan di sana, tetapi saya tahu jiwa saya tidak tenteram jika saya
tidak pergi." Dari Benggala, Gandhi pergi ke Bihar. Mangsa rusuhan di Bihar merupakan masyarakat
Islam dan bukannya orang Hindu. Menjelang bulan Mac, Gandhi mengadakan ibadat berjemaah
untuk cuba memujuk orang Islam kembali ke rumah mereka dan mengumpul derma daripada orang
Hindu untuk kebajikan orang Islam. Sebulan kemudian, rusuhan dan pembunuhan berhenti.

Kucar-kacir yang berterusan di India di sebalik usaha-usaha Gandhi menakutkan kerajaan Inggeris.
Jinnah masih berkeras menuntut pemecahan dan keazaman pihak Kongres pula semakin lemah.
Kesukaran mencapai kata sepakat dan kebimbangan tentang kemungkinan tercetusnya perang
saudara menyebabkan Perdana Menteri Britain, Attlee, mengambil satu keputusan yang berani.
Pihak British akan menyerahkan kuasa selewat-lewatnya pada bulan Jun 1948. Wizurai baru dan
terakhir yang dilantik untuk tugas ini adalah Lord Louis Mountbatten. Mountbatten yang muda dan
bertenaga diberi kuasa sepenuhnya untuk mengendalikan tugas itu dan beliau mempunyai segala
maklumat yang perlu. Beliau tiba di Delhi pada bulan Mac 1947 dan dengan serta merta menghantar
perutusan kepada Gandhi untuk menemuinya.

Dalam masa enam minggu, pasukan Mountbatten yang bekerja siang dan malam telah menghasilkan
satu Rancangan Kemerdekaan. Mohamed Ali Jinnah tidak begitu bersetuju dengan rancagan ini.

66
Walaupun beliau menuntut pemecahan, beliau tidak berpuas hati dengan apa yang di sifatkannya
sebagai 'Pakistan yang dimakan rama-rama.' Perbezaan pendapat utama ialah mengenai dua
kawasan penting di India Utara iaitu Benggala dan Punjab. Jinnah menuntut pemecahan kerana
khuatirkan orang Islam akan ditenggelami oranng Hindu India. Menurut Mountbatten dan Kongres,
"Dengan hujah yang sama, kedua-dua kawasan yang anda mahukan berada dalam Pakistan tetapi
mempunyai kumpulan minoriti bukan Islam dalam jumlah yang besar, perlu juga dipecahkan."

Kemerdekaan dicapai tidak lama kemudian. Kebanyakan raja telah diyakinkan, disogok, ditakutkan
atau dipujuk supaya menyertai India baru. Pakistan menjadi sebuah negara dengan dua bahagian
yang terpisah lebih daripada 800 batu. Bahagian timur Pakistan, Banggala Timur, berpecah daripada
Pakistan pada tahun 1971 dan menjadi Bangladesh.

Tanggal 15 Ogos 1947 merupakan hari paling bersejarah bagi kebanyakan rakyat India. Satu per
lima daripada penduduk dunia mencapai kemerdekaan pada hari tersebut. Segala perbalahan serta
permusuhan yang berlaku antara orang India dan Inggeris sejak berdekat-dekat lalu seolah-olah
lenyap dan hilang begitu sahaja. Di merata-rata tempat orang menyambut kemerkaan dengan
gembira dan meriah. Idaman Gandhi tentang kesatuan yang diperjuangkan sepanjang hayatnya telah
ditolak. Beliau terasa diabaikan oleh rakan-rakan yang dicintainya. Pada bulan Ogos 1947, Gandhi
berada di Calcutta. Walaupun dirinya terasa sedih dan tersingkir, Gandhi masih boleh membawa
keberanian, tentangan dan juga keampunan kepada orang lain, Calcutta telah pun mengalami satu
tahun keganasan yang dahsyat sebelum ketibaan Gandhi. Beliau memaklumkan kepada orang ramai
bahawa beliau akan mula berpuasa hingga mati di Calcutta dan hanya berbuka puasa sekiranya
keganasan ditamatkan. Dalam masa empat hari, pemimpin-pemimpin penduduk Calcutta membawa
kepada beliau janji bertulis untuk berdamai dan Gandhi sekali lagi dapat berbuka puasa.

Di Punjab di sebelah utara, pihak berkuasa juga telah menjangkakan rusuhan akan berlaku lalu
menempatkan 55000 orang askar di situ. Mereka terperanjat dengan keganasan yang berlaku dan
bilangan pelarian yang terpaksa meninggalkan rumah. Walau bagaimanapun, Gandhi telah berjaya
membawa keamanan setelah beliau tiba di situ. Pada bulan September, Gandhi telah membuat
perjalanan yang terakhir pulang ke Delhi. Ibu kota itu dijilat api akibat persengketaan kaum. Tiada
siapa tahu berapa banyak nyawa terkorban sepanjang tragedi keganasan itu tetapi anggaran 200
000 orang mungkin terlalu rendah. Lebih 15 juta orang meninggalkan India untuk ke Pakistan atau
sebaliknya. Gandhi mula berusaha untuk membantu. Gandhi melawat khemah-khemah pelarian.
Gandhi menyampaikan amanatnya semasa ibadat berjamaah harian yang lazimnya diadakan di
Rumah Birla iaitu tempat beliau tinggal. Beratus-ratus orang hadir dan beribu-ribu lagi mendengar
melalui radio.

Gandhi merasakan berdoa sahaja tidak memadai. Pada bulan Januari 1948, beliau mengumumkan
hasrat beliau untuk berpuasa hingga mati. Pada hari ketiga puasanya, kerajaan India telah dipujuk
oleh Gandhi supaya memberi wang pampasan yang banyak kepada Pakistan. Banyak orang Hindu
yang marah. Mereka menyangkakan Gandhi berpuasa demi membantu orang Islam yang sedang
berperang dengan India di Kashmir. Pelarian Sikh dan Hindu mengadakan tunjuk perasaan di luar
Rumah Birla. Gandhi akhirnya berpuas hati dengan janji perdamaian yanng diberikan kepadanya
oleh pemimpin-pemimpin masyarakat di Delhi. Mereka berjanji untuk berusaha habis-habisan bagi
memulihkan kedamaian dan persahabatan seperti sedia kala biarpun nyawa mereka sendiri tergadai.
Gandhi berbuka puasa pada hari yang keenam. Pada waktu petang, seperti lazimnya, beliau akan
mengendalikan ibadat berjamaah. Ketika salah satu upacara inilah, sebutir bom telah dilemparkan.
Walau bagaimanapun, tiada orang tercedera.

Gandhi Meninggal Dunia

Pada hari terakhir hayatnya, Gandhi bangun pada jam 3.00 pagi. Suasana di Delhi sejuk lagi tenang.
Sepanjang hari itu, beliau bekerja, bermesyuarat dan beribadat. Pada pukul 5.00 petang, selepas
satu perjumpaan dengan Sardar Patel, Gandhi bergegas keluar rumah kerana beliau sudah terlambat
sedikit untuk ibadat petang. Robert Stimson, seorang wartawan Inggeris yang berada di sana
melaporkan, ”Seperti biasa, beliau memakai doti putih dan sepasang capal. Beliau menutup dadanya
dengan selendang kerana cuaca hari itu semakin sejuk. Tangannya diletakkan di atas bahu dua
orang temannya dan beliau tersenyum .

67
Ketika itu, kira-kira dua hingga tiga ratus orang berada di taman dan mereka mendekati Gandhi
sambil beliau menaiki tangga untuk ke sebuah halaman kecil yang tinggi di tempat jemaah
berkumpul. Semasa beliau tiba di tangga teratas dan mendekati orang ramai yang berada di situ,
beliau mengangkat tangan dari bahu temannya untuk memberi salam. Seorang lelaki gempal yang
berusia dalam lingkungan 30-an dan berpakaian askar berada di barisan hadapan. Dia maju
selangkah menghala Gandhi lalu mengeluarkan sepucuk pistol dan melepaskan beberapa das
tembakan." Sebenarnya, seorang pelampau Hindu muda yang tidak siuman dari Poona, bernama
Nathuram Godse, merupakan pembunuh Gandhi. Godse kemudiannya dihukum gantung bersama
seorang lagi pengkomplot yang lain. Lima orang lagi telah dihukum penjara seumur hidup.

Pembakaran jenazah Gandhi dilakukan di tebing sungai suci Jumna di Rajghat. Sejuta orang
menantikan ketibaan jenazah beliau. Ramdas menyalakan unggun api yang membakar jenazah
ayahnya. Unggun api itu menyala selama 14 jam. Abu jenazah Gandhi ditaburkan ke dalam sungai-
sungai suci di India dan laut di Bombay.

Menurut Nehru, ”Saya silap apabila mengatakan cahaya telah padam. Cahaya yang menyinari
negara ini bukannya cahaya biasa. Cahaya yang telah menerangi negara ini untuk sekian lama akan
terus meneranginya. Walaupun 1000 tahun berlalu, cahaya ini masih akan kelihatan di negara ini dan
dunia juga pasti akan dapat melihatnya.Cahaya ini akan menenangkan jiwa manusia. Cahaya ini
melambangkan kebenaran yang nyata dan insan abadi itu telah bersama kita dengan kebenarannya
yang abadi untuk mengingatkan kita tentang jalan yang benar, menghindarkan kita daripada
membuat kesilapan dan membawa negara purba ini menuju kebebasan."

Cahaya yang dimaksudkan ialah Gandhi. Cahaya beliau ialah akalnya dan merupakan lambang
kewarasan dalam dunia yang penuh kegilaan. Kejayaan Gandhi yang terbesar ialah menyediakan
rakyat India untuk menghadapi kemerdekaan. Sepanjang hayatnya, beliau mengajar tentang
kebenaran dan kebersihan. Beliau mengajar masyarakat Hindu berbangga akan kebudayaan dan
adat resam mereka. Gandhi dapat memahami perasaan golongan miskin dan mereka juga boleh
menerimanya. Beliau disayangi oleh semua orang termasuk orang Islam. Banyak orang India
menganggap Gandhi sebagai lambang sebenar India. Kemiskinan dan sifat rendah dirinya
mencerminkan kehidupan mereka.

5.3.2 Siddhartha Gautama Buddha

( Pengasas Agama Buddha )

Nama sebenar Gautama Buddha ialah Putera Siddhartha. Dia merupakan pelopor agama Buddha
yang merupakan salah satu agama terbesar di dunia. Sidhhartha dilahirkan pada tahun 563 SM di
Taman Lumbini yang kini sebahagian dari Nepal. Gautama adalah seorang putera raja. Gautama
dibesarkan di istana sebagai seorang yang beragama Hindu. Baginda berkahwin dengan sepupunya
Yasodhra dan hidup dalam penuh kemewahan dan kebahgiaan. Tetapi baginda tidak berasa gembira
dengan kehidupan mewah itu. Semasa berusia 29 tahun, Gautama menyaksikan kelaparan,
kesakitan dan kematian. Baginda terharu menyaksikan keadaan hidup manusia itu. Baginda ingin
tahu mengapa manusia menderita dan ingin mencari jalan untuk mengatasi masalah-masalah itu.

Gautama telah meninggalkan keluarganya dengan memakai jubah kuning seperti seorang petapa
dan mengembara untuk mencari jawapan tentang erti hidup yang sebenarnya. Baginda telah
mengkaji kitab suci Hindu iaitu Veda dan Upanishad. Beliau juga telah bertapa beberpa hari dengan
berpuasa hingga hampir kebuluran dan menanggung penderitaan. Namun demikian baginda tidak
dapat mencari kebenaran kepada penderitaan manusia. Baginda akhirnya berjaya mendapat
kebenaran atau pencerahan agung yang dicarinya setelah bertapa selama 45 hari di bawah pokok
Bo di Boghgaya, berhampiran dengan Banares. Pada suatu malam purnama, Gautama telah
menerima pengetahuan daripada tuhan dan mengetahui jawapan bagi masalah kehidupan dan
kematian manusia. Hari ini dikenali sebagai Hari Wesak. Mulai hari itu, baginda digelar Buddha yang
bermakna Penyinar Cahaya. Buddha kemudian mengembara ke seluruh India untuk menyebarkan
ajarannya. Buddha mengasaskan satu pertubuhan sama bernama Sangha. Sami-sami yang
memasuki Sagha mencukur rambut dan memakai jubah kuning yang menandakan mereka telah

68
bebas daripada segala hal duniawi. Selepas mengembangkan ajaran-ajaran selama 45 tahun,
Buddha meninggal dunia pada tahun 483 SM semasa berusia 80 tahun.

Ajaran-Ajaran Buddha

Ajaran-ajaran Buddha dijadikan sebagai agama dan dibukukan dalam Bahasa Pali oleh pengikut-
pengikutnya yang setia. Empat Kebenaran Mulia yang didapati di bawah Pokok Bo menjadi asas
agama Buddha. Empat Kebenaran Mulia merangkumi perkara berikut:

a. Hidup ini penuh dengan kesengsaraan dan penderitaan, iaitu semua yang
hidup harus menghadapi umur tua, penyakit dan mati.
b. Manusia menderita kerana nafsu untuk memperolehi kekayaan dan
keseronokan untuk keselesaan hidup.
c. Manusia patut menghapuskan nafsunya untuk melepaskan diri daripada
kesengsaraan.
d. Cara untuk menghapuskan kesengsaraan dan mengatasi nafsu ialah
dengan mengikut Jalan Lapan Lapis.

Jalan Lapan Lapis atau Jalan Pertengahan menjadikan seseorang mengawal fikiran dan membentuk
tingkah laku yang baik. Jalan Lapan Lapis menjadi teladan bagi pengikut-pengikutnya. Hukum-hukum
yang terkandung ialah, Pengetahuan Yang Baik, Pemikiran Yang Baik, Kelakuan Yang Baik,
Kehidupan Yang Baik, Perkataan Yang Baik, Usaha Yang Baik dan Pertapaan Yang Baik. Jalan ini
mencadangkan jalan tengah untuk mencapai hidup yang baik dengan mengamalkan jalan yang suci
seperti yang berikut:

a. Bersedekah
b. Mencari ilmu pengetahuan dan kesucian
c. Mengelakkan diri daripada membunuh, menipu, berzina dan mencuri.

Selain itu agama Buddha juga menerima beberapa kepercayaan seperti Nirvana, kelahiran semula
dan Karma daripada agama Hindu. Matlamat Buddha ialah pencapaian Nirvana, iaitu tahap
kebahagiaan yang kekal dan tidak dilahirkan semula selepas beberapa kelahiran. Buddha juga
menentang dua kepercayaan terutamanya kedudukan istimewa Brahmin dalam masyarakat. Ajaran
asal Buddha dipanggil Hinayana. Ajaran ini diubahsuai dan dipindahkan menjadi Mahayana.

Agama Buddha ini telah tersebar ke rantau Asia Tenggara, Asia Timur dan sebagainya. Menjelang
abad ke-19, negara-negara yang menjadikannya agama rasmi ialah Thailand, Indho-China dan
sebagainya.

Sifat-Sifat Buddha

Buddha memiliki sifat Cinta Kasih ( maitri atau metta ) dan Kasih Sayang ( karuna ) yang diwujudkan
oleh sabda Buddha Gautama iaitu ” Penderitaanmu adalah penderitaanku, dan kegembiraanmu
adalah kegembiraanku”. Gautama mengatakan bahawa Manusia adalah pancaran dari semangat
Cinta Kasih dan Kasih Sayang yang dapat menuntutnya kepada Pencerahan sempurna. Cinta Kasih
dan Kasih Sayang seorang Buddha tidak terbatas oleh waktu malahan ianya selalu bersifat abadi. Ini
kerana sejak dilahirkan manusia dalam keadaan samsara iaitu ketidakketahuan dan kebodohan
batinnya. Jalan untuk mencapai menjadi seorang Buddha ialah dengan melenyapkan
ketidakketahuan atau kebodohan batin yang dimiliki oleh manusia. Sebelum kematian Buddha
Gautama, dia telah menyatakan empat perkara iaitu:

a. Berusaha menolong semua makhluk

b. Menolak semua keinginan nafsu keduniaan.
c. Mempelajarai, menghayati dan mengamalkan Dharma.
d. Berusaha mencapai Pencerahan Sempurna.

69
Buddha Gautama melatih diri untuk melaksanakan amal kebajikan kepada semua makhluk dengan
menghindarkan diri dari tindakan yang diakibatkan oleh tubuh, ucapan dan fikiran, iaitu:

Tubuh (kaya) : pembunuhan, pencurian, perbuatan zina.

Ucapan (vak) : penipuan, pembicaraan fitnah, pengucapan kasar, percakapan
tiada manfaat.
Fikiran (citta) : niat buruk, dan kepercayaan yang salah.

Cinta kasih dan kasih sayang seorang Buddha adalah cinta kasih untuk kebahagiaan semua makhluk
seperti orang tua mencintai anak-anaknya, dan mengharapkan keberkatan yang tinggi dan melimpah
kepada mereka. Ianya bagaikan hujan yang turun tanpa membeza-bezakan demikianlah cinta kasih
seorang Buddha. Sebagai seorang Buddha yang abadi, Beliau telah mengenal semua orang dan
dengan menggunakan berbagai cara. Beliau telah berusaha untuk meringankan penderitaan semua
makhluk. Buddha Gautama mengetahui sepenuhnya hakikat dunia, namun Beliau tidak pernah
mengatakan bahawa dunia ini asli atau palsu, baik atau buruk. Beliau hanya menunjukkan tentang
keadaan dunia sebagaimana adanya. Buddha Gautama mengajarkan agar setiap orang memelihara
kebijaksanaan melalui ucapan dan perbuatan.

Buddha Gautama memelihara semangatnya yang selalu tenang dan tenteram dengan melakukan
meditasi. Jangkauan pemikiran Buddha melampaui pemikiran manusia biasa. Dengan kebijaksanaan
yang sempurna, Gauthama Buddha dapat menghindarkan diri dari sikap-sikap ekstrim dan
prasangka serta memiliki kesederhanaan. Oleh itu beliau dapat mengetahui dan memahami fikiran
dan perasaan semua orang malahan mengetahui apa yang terjadi dalam dunia dengan cepat,
sehingga mendapatkan jolokan seorang yang telah Mencapai Pencerahan Sempurna (Sammasam-
Buddha) dan Yang Maha Mengetahui (Sugata).

Pengabdian Gautama Buddha telah membuatkan dirinya mampu mengatasi berbagai masalah.
Buddha adalah lambang dari kesucian, yang tersuci dari semua yang suci. Oleh itu Buddha adalah
Raja Dharma yang agung. Namun ada juga orang yang tidak mahu mendengar ajarannya. Mereka
yang mendengar dan mengikut ajarannya akan terbebas dari penderitaan hidup. Buddha Gautama
berkata” Hanya dengan jalan melalui kepercayaan, keyakinan, mereka akan dapat mengikuti
ajaranku. Kerana itu setiap orang mesti mendengar ajaranku, kemudian menghayati dan
mengamalkannya dalam kehidupan sehari-hari”.

Buddha tidak dapat diketahui dengan hanya melihat wujud sifatnya semata-mata, kerana wujud dan
sifat luar tersebut bukanlah Buddha yang sejati. Jalan yang benar untuk mengetahui Buddha adalah
dengan mencapai Pencerahan Sempurna. Buddha sejati tidak dapat dilihat oleh mata manusia biasa,
sehingga Sifat Agung seorang Buddha tidak dapat dilukiskan dengan kata-kata. Namun Buddha
dapat mewujudkan dirinya dalam segala bentuk dengan sifat yang serba luhur. Apabila seseorang
dapat melihat wujuddnya atau mengerti Sifat Agung Buddha, namun tidak tertarik kepada wujudnya
atau sifatnya, dialah yang sesungguhnya telah mempunyai kebijaksanaan untuk melihat dan
mengetahui Buddha dengan benar.

Sistem Kasta

Semasa hidupnya Buddha pada kurun ke-6 S.M., sistem Kasta adalah suatu faktor hidup yang
dominan dalam masyarakat. Buddha membantah bersungguh-sungguh terhadap sistem kasta kerana
ia menghalang kemajuan manusia. Pada masa itu, menurut kepercayaan agama (orang Hindu),
semua orang dibahagikan kepada empat kategori, misalannya 4 kasta atau kelas:-

a) Brahmin : Mereka ialah kelas paderi dan dipercayai memegang kunci ke

syurga. Mereka dianggap dilahirkan daripada mulut Maha
Brahma iaitu pencipta alam semesta ini.
b) Khattiya : Kelas pemerintah. Mereka terdiri daripada kerabat-kerabat
diraja. Mereka dipercayai dilahirkan daripada pusat Maha

70
 Brahma.
c) Vaishyas : Mereka adalah peniaga-peniaga dan dipercayai dilahirkan
daripada lutut Maha Brahma.
d) Sudras : Mereka ialah hamba abdi atau orang suruhan kepada tiga kasta
di atas. Mereka langsung tiada kebebasan dan dipercayai
dilahirkan daripada kaki Maha Brahma.

Dalam Buddhisme, kasta atau warna kulit tidak menghalang seseorang daripada menjadi seorang
Buddhis ataupun memasuki Order Sangha. Buruh yang membersihkan jalan, nelayan, dan tukang
gunting bersama-sama dengan Brahmin-Brahmin dan putera-putera raja, semuanya dilayani sama
rata tanpa mengira asal-usul mereka.

Kebebasan Berfikir

Ramai orang suka mengatakan bahawa "kami ialah ahli fikir bebas (free-thinker) dan kami tidak
mempunyai agama". Tetapi jika seseorang itu ialah ahli fikir bebas maka sudah pasti dia mestilah
seorang Buddhis kerana Buddha menggalakkan kebebasan berfikir. Kebebasan berfikir bagi diri
sendiri yang dibenarkan oleh Buddha tidak dapat dijumpai dalam sejarah agama lain, iaitu
Kebebasan kepada keinsafannya sendiri tentang Kebenaran. Pelepasannya tidak bergantung kepada
kurniaan Tuhan atau sebarang kuasa luaran sebagai suatu ganjaran kepada kelakuannya yang baik
dan ketaatannya. Bhagava tidak pernah berkata kepada pengikut-pengikutnya, “Berdoa dan
percaya”. Beliau biasanya berkata, “Datang dan mengerti, datang dan menyelidik. Jangan percaya
apa jua semata-mata kerana keimanan (blind faith).
Dalam Buddhisme keimanan membuta tuli ini (blind faith) dikritik. Buddhisme menggalakkan
penerimaan sesuatu selepas terdapat keyakinan berdasarkan pengetahuan dan pemahaman.
Walaupun seorang Buddhis bernaung di bawah Buddha sebagai gurunya, ia tidak menyerah diri atau
mengorbankan kebebasan untuk berfikir bagi diri sendiri. Tanpa mengorbankan kebebasannya
sendiri, dia meningkatkan kerohanian sehingga menjadi seorang Buddha. Sesiapa yang ingin
mencapai Nibbana pelepasan, hanya perlu bergantung kepada diri sendiri tanpa dipengaruhi oleh
dogma dan keimanan membuta tuli.

Perkembangan rohaniah hanya wujud jika kebebasan berfikir dibenarkan. Perkembangan mental
tidak boleh berlaku jika keimanan membuta tuli (blind faith) lebih berleluasa. Kebebasan berfikir
membawa kepada perkembangan mental manakala terlalu berpegang kepada dogma-dogma
membawa kita menuju kepada kebuntuan dan kemunduran.

Taraf Wanita

Buddha meningkatkan taraf wanita dan menyedarkan golongan wanita tentang kepentingan mereka
terhadap masyarakat. Sebelum kelahiran Buddha, wanita tidak diberi kedudukan yang berpatutan
dalam masyarakat. Mereka tidak dilayan dengan baik. Semasa abad keenam S.M. kaum wanita
dikawal oleh pembatasan Brahmin yang ketat dan tempat mereka dihadkan kepada bilik dapur
sahaja.

Buat kali pertamanya dalam sejarah dunia, Buddha mengasaskan Sangha Bhikkhuni dalam tahun ke-
5 Pencerahan Kebuddhaan beliau. Dengan tertubuhnya Sangha Bhikkhuni, kaum wanita berupaya
melepaskan diri daripada belenggu yang berkaitan dengan masyarakat India dahulu kala dan
menikmati kebebasan sempurna. Oder ini ialah suatu kurniaan yang besar kepada mereka. Kaum
wanita setelah memasuki Sangha Bhikkuni - permaisuri, puteri, janda, hamba wanita mahupun
perempuan jalang semuanya adalah sama darjat tanpa mengira kasta atau pangkat mereka. Mereka
mendapat ketenangan jiwa serta ketenteraman yang sempurna selepas memasuki Oder tersebut.

Belas Kasihan Terhadap Pesakit

71
Dalam suatu perhimpunan agama, Buddha menjelaskan kepentingan menghulur bantuan kepada
mereka yang menderita. Berdasarkan prinsip ini, Maharaja Asoka buat pertama kalinya dalam
sejarah tamadun manusia menubuhkan hospital-hospital bukan sahaja untuk manusia tetapi juga
untuk haiwan-haiwan. Beberapa sutta penting yang diajar oleh Buddha adalah berkaitan dengan
rawatan kepada pesakit-pesakit.

AHIMSA - tanpa kekerasan atau tanpa kekejaman:

Semangat bertoleransi adalah satu daripada kebudayaan dan tamadun Buddhis yang paling dihargai.
Tidak terdapat satu contoh pun penganiayaan, Perang Jihad atau pertumpahan darah untuk menukar
agama orang lain ke dalam Buddhisme sejak 2,500 tahun dahulu. Memaksa orang lain untuk
memeluk agama tidak terdapat dalam Buddhisme.

Mengajar Sifat Berdikari

Buddhisme mengajar kita bahawa seseorang hanya boleh memperoleh pelepasannya menerusi
usahanya sendiri tanpa bergantung kepada pertolongan suatu kuasa luar yang ghaib. Bergantung
kepada orang lain untuk memperoleh pelepasan adalah negatif tetapi bergantung pada diri sendiri
adalah positif. Bergantung kepada orang lain bermakna menyerah diri tanpa sebarang usaha.
Buddha menunjukkan dengan jelasnya bahawa kita sendiri yang harus berusaha. Buddha bersabda,
"Kamu harus berusaha sendiri, sebab Tathagata hanya mengajar caranya." Ini bermakna Buddha
menunjukkan jalan kepada pelepasan atau Nibbana dan terpulang kepada kita untuk mengikut jalan
itu untuk menyelamatkan diri kita. Itulah sebabnya Buddha selalu menasihati pengikut-pengikutnya,

Sepuluh Tugas-Tugas Raja

Pertama :
Kemurahan hati, sifat liberal dan sifat kedermawan (dana). Pemerintah tidak harus mempunyai nafsu
kuat dan terlalu terikat kepada kekayaan serta harta benda tetapi harus bermurah hati demi kebajikan
rakyat.

Kedua :
Mempunyai moral yang tinggi (sila). Baginda tidak harus membinasakan nyawa, mencuri,
mempergunakan orang, berzina, berdusta dan mengambil minuman yang memabukkan. Baginda
mesti sekurang-kurangnya mengamalkan Lima Peraturan Hidup iaitu Panca Sila.

Ketiga :
Sanggup mengorbankan segala-galanya demi kebaikan rakyat (paricagga), baginda
bersedia untuk melepaskan semua keselesaan hidupnya dan juga sanggup menggadaikan
nyawanya demi kepentingan rakyat.

Keempat :
Mempunyai kejujuran dan ketulusan hati (ajjava). Baginda mesti bebas daripada ketakutan atau sifat
bias semasa perlaksanaan tugas-tugasnya, mesti ikhlas dalam tujuannya dan tidak harus menipu
orang ramai.

Kelima :
Baik hati dan bersifat lemah-lembut (maddava). Baginda mesti memiliki suatu perangai yang ramah-
tamah.

Keenam :
Kebiasaan berjimat cermat (tapa). Baginda mesti mengamalkan cara hidup yang sederhana dan tidak
terjerumus dalam kehidupan yang mewah. Beliau harus mampu mengawal dirinya.

Ketujuh :

72
Bebas daripada kebencian, dendam, permusuhan (akkodha). Baginda tidak harus menyimpan
dendam terhadap sesiapa pun.

Kelapan :

Tanpa kekerasan (ahimsa) bermakna baginda bukan sahaja tidak melakukan sesuatu yang jahat
kepada orang lain tetapi juga harus cuba untuk mengekalkan keamanan dengan mengelakkan dan
menjauhkan diri daripada peperangan dan segala yang melibatkan kekerasan serta kebinasaan
nyawa.

Kesembilan :
Kesabaran, ketabahan, toleransi (khanti). Baginda mesti dapat menanggung kesengsaraan,
kesukaran dan cemuhan tanpa menjadi marah.

Kesepuluh :
Tidak menentang dan menyekat (avirodha) iaitu baginda tidak harus menentang kehendak rakyat
dan tidak harus menyekat sebarang yang penting untuk rakyatnya. Dalam erti kata lain, baginda
mesti memerintah rakyat beliau dalam keadaan yang harmoni dengan kehendak rakyat.

Semasa kehidupan Buddha, ada pemerintah yang menguasai negara mereka dengan tidak adil
seperti hari ini. Rakyat ditindas dan dieksploitasi, diseksa dan cukai yang terlampau tinggi dikenakan
serta hukuman yang zalim telah dijatuhkan. Buddha berasa sedih melihat tindakan-tindakan yang
tidak berperikemanusiaan tersebut dan telah menurunkan sepuluh tugas-tugas seseorang
pemerintah. Ini adalah untuk membimbing pemerintah serta meningkatkan kedudukan kebajikan
rakyat. Oleh itu, kita boleh nampak bahawa penentangan sistem kasta, kebebasan berfikir, taraf
wanita, belas kasihan terhadap pesakit, tanpa kekerasan (Ahimsa), tanggungjawab ke atas diri
sendiri (berdikari), toleransi agama dan sepuluh tugas-tugas seseorang pemerintah adalah beberapa
daripada sumbangan Buddha kepada umat manusia. Kejayaan setengah-setengah idea ini dalam
dunia hari ini telah menampakkan kepentingan sumbangan Buddha kepada umat manusia.

Kesimpulan

Ganddhi telah banyak memberi sumbangan dalam ideologinya. Beliau telah berusaha untuk menarik
golongan Massa iaitu rakyat jelata untuk terlibat dalam politik. Kesedaran politik di India telah
meningkat pada tahun 1920-an hingga 1940-an. Kesan daripada itu politik di India semakin
meluas.

Beliau telah membawa method perjuangan yang bukan berasaskan kekerasan (konsep
Sathyagraha). British pada masa itu menggunakan kekerasan dalam pemerintahan kepada orang-
orang Hindu namun idea yang dibawa oleh Gandhi iaitu menentang tanpa kekerasan telah
menyebabkan British akur untuk tidak menentang golongan yang tidak bersenjata. Di sini kita tahu
bahawa kekuatan Gandhi terletak kepada ideanya.

Gandhi juga telah berjaya menjalinkan semula hubungan orang muslim dengan orang Hindu yanng
mana sebelum ini kedua-dua puak ini telah berpecah- belah. Melalui gerakan Khilafat yang
dianjurkan oleh Gandhi telah membawa perubahan hubungan kedua-dua puak yang berbeza
kepercayaan.
Kongres yang dibentuk dan dipimpin oleh Gandhi telah menyatukan orang-orang India sedikit demi
sedikit dan menjadi satu pertubuhan demokratik yang besar dan mempunyai cawangan di seluruh
pelusuk India. Kongres ini telah menuntut kebebasan kaum luar kasta dan menghidupkan semula
industri-industri kampung. Inilah sumbang beliau untuk masyarakat India yang hidup miskin.
Penubuhan kongres ini juga telah menyatukan Hindu-Islam dan Budishm.

Di antara idea-idea Gandhi ialah Sathyagraha iaitu corak perjuangan, Swadesyi iaitu kesederhanaan
bagi menentang kerakusan puak yang ingin memonopoli ekonomi. Selepas perang dunia pertama
ekonomi di India terjejas teruk. Gandhi telah memintal untuk ekonomi India dan menyeru rakyatnya

73
berusaha untuk meningkatkan ekonomi bagi membasmi kemiskinan yang dihadapi oleh masyarakat
India yang tinggal di kampung-kampung.

Politik kanan mengikut perlembagaan iaitu tidak keras dan ektremis berbanding haluan kiri yang
keras dan revolusi . Idea politik inilah yang digunakan oleh Gandhi semasa perjuangannya.

Manakala Gauthama adalah seorang ahli falsafah dan juga merupakan pengasas Agama Budha
yang ada sekarang. Semasa beliau masih hidup Agama Buddha hanya berkembang di India sahaja.
Agama Buddha baru hanya berkembang selepas kematian beliau. Orang yang meneruskan
perkembangan Agama Buddha ke seluruh Asia Tenggara ialah Raja Asoka. Ajaran Buddha wujud
lebih awal daripada falsafah Barat dan tumpuan ajarannya banyak kepada eleman mistik, adat resam
dan ikatan kekeluargaan yang baik.

Pemikirannya juga melampaui tafsiran logik akal dan banyak elemen metafizik ( ilmu pengetahuan
mengenai segala yang diluar alam biasa atau yang tidak kelihatan ). Gauthama juga beranggapan
dan percaya manusia adalah sebahagian daripada alam sejagat. Beliau juga percaya ada kuasa
yang mentadbir alam sejagat ini. Buddha juga telah menentang dan menolak amalan kasta dan
prinsip otodoks Hindu kerana pemusatan kuasa dan hormat kepada Brahmin adalah amalan rigid
(taksub). Beliau juga pernah menjadi sami Hindu tetapi tidak berpuas hati dengan ajaran Hinduisme.
Bagi Pendapat ahli falsafah pula Agama Buddha adalah satu gerakan demokrasi yang menjunjung
demokrasi dalam agama, masyarakat dan politik.

74
5.4 Tokoh Tamadun Jepun
5.4.1 Tokugawa Ieyasu

Tokugawa dilahirkan pada 31 January 1543 di Mikawa. Nama sebenarnya ialah Matsudaira
Takechiyo. Beliau dikenali sebagai Takechiyo semasa kanak-kanak. Gelaran semasa dewasa pula
ialah Motoyasu. Anak sulung Matsudaira Hirotada iaitu ketua pewira dari Okazaki. Beliau mempunyai
19 orang isteri .

Semasa Tokugawa kanak-kanak beliau pernah menjadi tawanan Oda Nobuhide. Tahun 1549,
semasa umur Tokugawa Ieyasu 22 tahun ayahnya Hirotada meninggal dunia. Dalam masa yang
sama Oda Nobuhide juga meninggal dunia. Selepas kematian ayahnya harapannya untuk muncul
sebagai seorang daimyo musnah kerana pengaruh ke dua tokoh iaitu Imagawa dan Oda. Pada tahun
1566 kerajaan Imperial mengiktirafkan kuasanya dan memakai nama keluarga Tokugawa dan
Toyotomi Hideyoshi juga mengiktirafkannya sebagai sekutunya yang paling berpengaruh. Pada tahun
1567 beliau juga menjadi pemerintah Mikawa .

Beliau dilantik sebagai salah seorang ahli Majlis Pemangku Raja. Kredibilitinya tercabar selepas
kematian Toyotomi Hideyoshi di mana satu pertelingkahan untuk mendapatkan kuasa meletus di
antara Tokugawa Ieyasu dan Ishida Mitsunari.Keadaan ini manyebabkan satu pertempuran meletus
dan paling hebat dalam sejarah Jepun dinamakan Pertempuran Sekigihara pada tahun 1600.
Tokugawa Ieyasu disokong oleh sekutu seperti Asano Ukinaga, Kuroda Nagamara dan lain-lain lagi.
Manakala Mistunari disokong oleh tentera Daimyo Iaitu Mori Terumoto, Ukita Hideie, Mori Hidemato
dan Syimzu Yoshihiro.Pertempuran ini melibatkan 160.000 orang askar yang sama kuat.Tokugawa
Ieyasu memenangi peperangan in kerana mempunyai lebih banyak pengalaman dalam taktik
peperangan dan pertempuran. Mitsunari pula dihukum mati pada 6 November 1600 Masehi. Antara
Toyotomi Hideyoshi dan Oda, Ieyasu adalah salah satu dari tiga panglima yang menyatukan Jepun
pada Zaman Sengoku.

Beliau memerintah dari tahun 1600 ( rasminya 1603 ) hingga turun takhta pada tahun 1605.
Tokugawa Ieyasu dilantik menjadi Syogun pada tahun 1603 tetapi 2 tahun kemudian beliau meletak
jawatan dan digantikan dengan anaknya Hidetada. Alasan perletakan jawatannya ialah azamnya
untuk memperkukuhkan Kesyogunan Tokugawa dan tindakan ini menunjukkan jawatan tersebut
hanya akan diwarisi oleh ahli-ahli keluarga Tokugawa.

Beliau terkenal sebagai Daimyo yang terkuat di Jepun,namun begitu beliau juga mempunyai ramai
musuh termasuk Hideyori (anak Toyotomi Hideyoshi) dan pertikaian ini telah meletus antara
mereka.Dalam tahun 1614 angkatan seramai 70,000 orang tentera yang dipimpin oleh Hidetada
(anak Tokugawa ieyasu) telah menyerang istana Hideyoshi di Osaka.Hideyoshi dan angkata tentera
seramai 100.000 telah kalah dan ini menyebabkan Hideyoshi membunuh diri.

Oleh itu Tokugawa Ieyasu muncul sebagai pemimpin yang unggul di Jepun. Kemenangannya berjaya
mendominasi politik dan menyatukan Jepun. Beliau juga berjaya mengasaskan Kesyogunan
Tokugawa iaitu kerajaaan berbentuk tentera yang paling lama tempohnya mendominasi politik Jepun
pro-moden.

75
Pemerintahan Kesyogunan Tokugawa selama 264 tahun disebut sebagai Zaman Edo atau Zaman
Tokugawa . (kerana ibu kota terletak di Edo yang sekarang disebut Tokyo). Zaman Edo ( 1603 –
1867 ) adalah satu zaman dalam sejarah yang dimulai sejak Syogun pertama (Tokugawa Ieyasu)
mendirikan Kesyogunan Tokugawa di Edo yang berakhir dengan pemulihan kekuasaan kaisar dari
tangan syogun yang terakhir iaitu Tokugawa Yoshinobu yang mengakhiri kekuasaan Kesyogunan
Tokugawa yang berlangsung selama 264 tahun. Zaman Edo juga dikenali sebagai Zaman Moden di
Jepun.

Keshogunan Tokugawa (Tokugawa Bakufu 1603-1868 ) atau Kesyogunan Edo adalah pemerintahan
diktator feudalisme di Jepun yang didirikan oleh Tokugawa Ieyasu dan secara turun temurun dipimpin
oleh Shogun keluarga Tokugawa. Selain itu Kesyogunan Tokugawa adalah diktator Samurai ketiga
dan terakhir di Jepun setelah Kesyogunan Kamakura dan Kesyogunan Muromachi.

Sumbangan Tokugawa

Zaman Kesyogunan Tokugawa Ieyasu merupakan kerajaan bentuk tentera yang paling lama tempoh
mendominasikan politik pra moden Jepun.Beliau merupakan seorang syogun yang agung kerana
telah menjadi negara Jepun berbanding dengan dua tokoh agung Syogun pada zaman Sengoku Jidai
(Syogun Oda Nobunaga dan Toyotomi Hideyoshi).

Pemerintahan bercorak feudalisme diamalkan kerana ia berperanan mencorak dan merupakan

unsur-unsur penting dalam pentadbiran.Bentuk pentadbiran feudalisme (Bakufu Tokugawa) Ini
dibentuk untuk memberikan pemerintah samada Syogun Tokugawa Ieyasu atau penggantinya
mentadbir negara Jepun melalui kuasa mutlak.

Syogun Tokugawa telah memperkenalkan beberapa dasar penting untuk mengukuhkan Kesyogunan
dan bermatlamat untuk melemahkan kuasa-kuasa Daimyo(tuan tanah Feudal).Dasar ini
diperkenalkan kerana kebimbangan mengenai konsep kesetiaan daripada kuasa Daimyo yang
berpotensi dan berkeupayaan menggugat Kesyogunan Tokugawa.Antara dasar-dasar tersebut ialah
satu sistem kawalan, mengenakan beberpa sekatan ke atasa Daimyo dengan memberikan tugasan
yang dianggap membebankan sumber kewangan iaitu membaiki kerosakan istana. Beliau juga
memperkenalkan peraturan menghadkan keluasan istana dan perkahwinan di kalangan Daimyo
dikawal.Selain itu suatu kod panduan tatatertib dan kelakuan diperkenalkan. Bagi mengukuhkan
kekuatannya melalui pengumpulan harta kekayaan dan membendung kegiatan kelas tentera.
Tokugawa Ieyasu juga telah mewujudkan struktur politik yang mengekalkan kuasanya ke atas semua
lapisan masyarakat feudal Jepun termasuk maharaja dan golongan bangsawan istana.

Shogun Tokugawa Ieyasu telah berjaya menyatukan negara Jepun dengan menewaskan musuhnya
di Peperangan Sekigahara pada tahun 1600. Selain itu beliau juga memindahkan ibu negara ke Edo (
tokyo ) lalu menubuhkan era Shogun Tokugawa. Beliaulah yang membawa kepada Zaman kestabilan
dan keamanan.Memulakan ”dasar pemencilan” pada tahun 1638 dengan memerintahkan semua
orang Portugis meninggalkan Jepun.

Dari segi pendidikan , Shogun telah mendirikan sekolah-sekolah elit untuk anak-anak Samurai serta
mendirikan hampir 60 000 sekolah kampung ( Terakoya ) untuk anak-anak petani. Dalam pendidikan
juga penekanan kemahiran asas membaca,menulis dan mengira merupakan sukatan utama.
Pembelajaran bahasa Belanda dan kajian terhadap buku-buku klasik Cina dan kung Fu Tze. Begitu
juga seni lukis berkembang seperti puisi, sastera dan sebagainya.

5.4.2 Maharaja Meiji

Maharaja Meiji (3 November 1852±30 July 1912) ialah

76
 Maharaja Jepun yang ke-122 mengikut susunan pewarisan
takhta tradisional, memerintah sejak 3 Februari 1867
sehinggalah hari kemangkatan baginda.Nama diri baginda
adalah Mutsuhito Maharaja Meiji dilahirkan oleh salah seorang
gundik diraja iaitu Nakayama Yoshiko bersama Maharaja
Komei. Semasa keputraab baginda pada 1852, Jepun sebuah
negara yang terpencil, belum berindustri dan mengamalkan
sistem feudal yang didominasi oleh Syogun Tokugawa dan
daimyo (tuan tanah) yang memerintah lebih 250 kawasan
terpencar di negara.

Pada 11 November 1860 baginda secara rasminya telah disytiharkan sebagai Putera Raja dan
dikurniakan nama diri Mutsuhito. Pada 2 September 1867, Baginda telah mengahwini Masako
(kemudiannya Haruko). Selepas kemangkatan baginda bermulanya satu tradisi baru iaitu
memberikan zaman pemerintahan mendiang maharaja kepada baginda setelah mangkat.Oleh sebab
pemerintah ketika zaman Meiji (Pemerintahan Kesedaran), baginda kini dikenali sebagai Maharaja
Meiji.

Maharaja Meiji adalah simbol kepimpinan dalam era Pemulihan Meiji di mana pemerintahan Syogun
Tokugawa digulingkan oleh tentera diraja ketika Peperangan Boshin.Pengenalan kepada sistem baru
dalam Kerajaan Meiji telah menghapuskan sistem feudal dan mengisytiharkan sistem pemerintahan
demokratik untuk kerajaan Jepun.Walaupun Parlimen telah dibentuk, namun ianya tidak mempunyai
kuasa begitu juga dengan Maharaja Meiji.Kuasa telah diberikan oleh Tokugawa kepada tangan
daimyo yang mana telah membawa kepada Pemulihan.Jepun sebenarnya dikawal oleh Genro,
pemerintah oligarki yang mana mempunyai tentera, kuasa politik dan kuasa ekonomi yang kukuh.
Maharaja Meiji menunjukkan kekuasaan politiknya yang lebih lama berbanding dengan pemerintah
sebelumnya kerana dia adalah monarki Jepun yang pertama yang masih di atas takhta selepas 50
tahun semenjak pelepasan takhta oleh Maharaja Ogimachi pada tahun 1586.

Zaman Pemulihan Jepun adalah satu kebanggaan kepada negara Jepun kerana membawa
pemodenan di Jepun dan menjadi kuasa yang menonjol di Asia Pasifik. Meskipun kadang-kadang
dipanggil Mutsuhito atau Maharaja Mutsuhito di luar Jepun, maharaja-maharaja Jepun hanya digelar
dengan nama posthumus mereka di Jepun. Penggunaan nama diri maharaja itu boleh dianggap
kurang sopan. Selepas kemangkatan baginda, Jepun telah mengalami perubahan dari segi politik,
sosial dan industri dan kemudiannya menjadi salah satu kuasa besar di peringkat antarabangsa.

Peranan dan Sumbangan Maharaja Meiji

Maharaja Meiji merupakan pemerintah Jepun selepas kejatuhan era kesyogunan

dan Tokugawa. Pemerintahan Jepun diambil alih oleh Maharaja meiji bermula pada tahun 1868 dan
berakhir pada tahun 1912. Di bawah pemerintahn Maharaja Meiji, Jepun telah mengalami perubahan
atau evolusi yang besar dalam sejarah negara itu sendiri. Banyak perubahan-perubahan yang telah
dilaksanakan oleh beliau sebagai ketua masyarakat Jepun, antara langkah yang paling signifikan
ialah dengan memindahkan ibu negara Jepun pada masa itu, Kyoto ke Edo.Kemudiannya, pada
tahun 1868, Edo telah ditukarkan kepada Tokyo.

Penghapusan Sistem Feudal

77
Seterusnya era pemerintahan Meiji juga menyaksikan pengahapusan sistem
feudal lama yang dipraktikkan dalam sistem pemerintahan Jepun sebelumnya. Oligarki Meiji telah
mempengaruhi golongan- golongan daimyo ataupun tuan tanah supaya menyerahkan tanah secara
sukarela kepada maharaja yang mana membawa kepada penghapusan semua tanah feudal pada 29
Ogos 1871. Sistem hierarki sosial yang diaamalkan dahulu juga dihapuskan, dan golongan samurai
juga telah kehilangan hak istimewa dan hak mereka menggunakan pedang di tempat-tempat awam.
Pada September 1871 samurai secara rasminya diharamkan menggunakan pedang dan juga hilang
status sebagai pahlawan.

Pemodenan Sistem Angkatan Tentera Laut

Selain melaksanakan evolusi dalam sistem pemerintahan Jepun, beliau juga

telah memodenkan angkatan tentera darat dan juga tentera laut. Sesuai dengan doktrin sebuah
negara kaya dan tentera yang kuat, bercontohkan negara dari barat, kerajaan Jepun yang dipimpin
oleh Meiji telah memperkenalkan sistem ketenteraan moden yang terdiri dari rakyat biasa( helmin )
yang mana berusia 20 tahun ke atas, dan sistem ini

Aspek pendidikan juga tidak dilupakan dalam melaksanakan evolusi dalam memperbaharui negara
Jepun dan Maharaja Meiji sendiri sedar pendidikan merupakan asas terpenting dalam usaha untuk
menjadi sebuah kuasa ekonomi dan militari yang moden dan sistematik. Beliau juga berpendapat
bahawa pendidkan merupakan asas yang paling penting sekali dalam usaha untuk membina sebuah
negara yang kukuh, dan berlandaskan pandangan beliau, pelbagai usaha yang dilaksanakan bagi
memastikan aspek pendidikan tidak diabaikan dikalangan rakyat Jepun. Beratus-ratus penuntut
Jepun telah dihantar ke luar negeri bagi mempelajari sains, pentadbiran, dan juga teknik
perindustrian barat, manakla pakar-pakar, golongan professional,serta pakar teknologi barat telah
digaji oleh kerajaan Jepun untuk mengajar berbagai kemahiran kepada rakyat-rakyat Jepun . pada
tahun 1871, kementerian Pelajaran Jepun telah ditubuhkan dan pada tahun 1872 pula, Jepun telah
dibahagikan kepada 8 kawasan pelajaran dimana setiap kawasan akan mempunyai sebuah
universiti, 32 buah sekolah menengah dan 210 buah sekolah rendah. Di jepun, kanak-kanak yang
berusia 6 tahun ke atas akan menerima pelajaran wajib selama 16 bulan dan menjelang tahun 1880
terdapat hampir 28 000 buah sekolah rendah dengan jemlah murid yang hampir 2 juta. Seterusnya,
pada tahun 1886 Menteri Pelajaran Jepun Jepun pada masa itu, Mori Arinori memperkenalkan satu
sistem iaitu, pelajaran sekolah rendah diwajibkan selama 8 tahun dan sekolah menengah pula
menawarkan kursus selama 4 tahun. Sekolah-sekolah tinggi sekolah teknikal peringkat tinggi
ditubuhkan meliputi bidang perubatan ,sains ketenteraan, pelayaran, pertanian, perdagangan ,
perikanan dan lain-
lain. Pusat tertinggi sistem pendidikan Jepun ialah Universiti Di raja Tokyo yang
ditubuhkan pada tahun 1886 dan seterusnya beberapa buah lagi universiti Di Raja telah ditubuhkan
di Sapporo, Kyoto, dan juga Fukuoka. Seluruh sistem pelajaran pelajaran tertakluk kepada keperluan
negara yang mana menuntut rakyat menjadi warganegara yang terlatih dan penuh dengan ilmu
pengetahuan serta berdisiplin, dan pada tahun 1890 perintah Diraja mengenai pendidikan telah
dikeluarkan yang menyatakan mengenai kepatuhan dan penghormatan kepada maharaja harus
diterapkan di dalam kurikulum sekolah dan institut pengajian tinggi di Jepun.

Undang-Undang

Dalam sistem perundangan pula, sistem perundangan yang moden telah

dibentuk bagi mengakaji semula perjanjian yang dianggap tidak adil antara Jepun dengan kuasa
barat yang ditandatangani antara tahun 1850-1860-an.Gustave Roissonade de Fontorabe dilantik
sebagai penasihat Kementerian Keadilan Jpeun pada tahun 1873 dan beliau ditugaskan untuk
menggubal undang-undang jenayah moden yang dikuatkuasakan pada tahun 1882. Manakala,

78
undang-undang sivil dan perdagangan yang telah digubal, telahpun diluluskan pada tahun 1888-
1889. Dan dengan memodenkan sistem perundangan, Maharaja Meiji telah pun berjaya mengatasi
masalah-masalah yang timbul berikutan perjanjian berat sebelah denagn negara-negara barat.

Kesusasteraan
Seterusnya, pada waktu pemerintahan Meiji, minat dalam bidang kesusasteraan
barat telah berkembang terutamanya dalam penterjemahan hasil karya tokoh barat yang terkenal
seperti Homer, manakala Shakespeare dan Voltair telah mendapat sambutan yang baik, khususnya
dari golongan- golongan elit dan penterjemah yang terkenal pada zaman itu ialah Oda Junichiro.
Beliau telah mendapat didikan di Universiti Edinburgh, berikut ialah hasil karya yang diterjemahkan
oleh beliau :

1. Ernest Maltravers
2. The Bride of Cammermoor
3. Romeo and Juliet
4. The Last Day of Pompei

Terdapat juga karya-karya lain sepertiRound The World in Eighty Days dan A Journey to the Moon
secara tidak langsung telahpun merangsang minat masyarakat dan secara tidak langsung
memudahkan rakyat menerima segala idea, pengetahuan, sains, pemikiran, pelajaran serta
kebudayaan, hasil dari negara barat. Selain itu, terdapat juga perubahan citarasa dalam bidang
kebudayaan seperti muzik, seni tari, lakonan san juga seni lukis serta drama drama, dan kumpulan
yang bertanggungjwab memulihakan dan memperbaharui seni-seni warisan tradisional ialah
kumpulan Okakura Tenshin dan juga Shimomura Kanzon. Dalam pada masa yang sama, muzik gaya
Barat juga bertambah popular dan disukai. Tarian ballroom menjadi kegilaan golongan golongan elit
dan piring-piring hitam ada dijual di pasaran dan minat terhadap alat-alat muzik dan gaya muzik
tradisional tidak dilupakan. Sebagai contoh,Gagaku yang merupakan muzik diraja yang hanya
dimainkan di istana raja diberi keutamaan dalam sesuatu majlis rasmi dan juga upacara keagamaan,
manakala instrumen-instrumen tradisional Jepun seperti Shakuhachi(seruling buluh) ,koto (alat muzik
bertali) dan samisen (alat muzik bertali tiga) diberi nafas baru. Pengusaha-pengusaha filem Jepun
juga dapat mengutip pulangan yang lumayan hasil daripada filem yang telah dipetik dari adeganka bu
ki ( seni drama). Panggung wayang yang pertama di jepun dibina pada tahun 1903 dan pada akhir
era Meiji, industri perfileman Jepun berkembang pesat ditambah dengan penggunaan teknologi yang
moden.

Ideologi dan Keagamaan

Selain aspek kesusasteraan, aspek idealogi dan agama turut dititikberatkan

dalam usaha Maharaja Meiji bagi membentuk negara Jepun yang baru.Idealogi negara sangat
penting dan ianya berperanan meninggikan semangat cintakan negara atau nasionalsime. Meiji telah
memperkenalkan idealogiko ku t a iyang mana prinsip ini menekankan keunggulan kerohanian
masyarakat jepun . Rakyat juga diseru supaya menunjukkan taat setia sepenuhnya kepada raja dan
negara dan agama Shinto Negara telah dijadikan agama rasmi di Jepun.

Ekonomi Pertanian

Langkah penting yang diambil oleh kepimpinan Meiji ialah dengan menjalan pemodenan dalam
bidang pertanian dan berpendapat bahawa sebuah ekonomi moden berasaskan industri kapitalisme
meripakan kunci utama kepada keselamatan dan keagunagan nasionalisme. Proses ini didorong oleh
beberapa faktor ± negara mengalami pertumbuhan penduduk yang pesat, sektor pertanian tidak
dapat menampung semua penduduk yang tidak mempunyai pekerjaan, kerajaan menalami masalah
kekurangan yang teruk dalam perdagangan luar negeri dan menyelesaikan masalah ini dengan

79
menambah kuantiti dan jenis perindustrian ke negara asing. Pihak kerajaan asing juga menyedari
kelas samurai yang begitu ramai perlu diberi pekerjaan kerana pihak kerajaan tidak mampu untuk
terus membayar pencen kepada mereka.

Proses pemodenan ekonomi bermula dengan pembanguan sektor pertanian yang merupakan
dominasi dalam hasil jumlah pendapatan Jepun dalam tahun 1870-an dan 1880-an. Sistem
pembayaran cukai juga mengalami perubahan dengan menggantikan cara pembayaran lama iaitu
dengan menghapuskan cara pembayaran cukai dengan hasil tanaman oleh petani. Oleh sebab itu
para petani perlu membayar cukai dengan wang tunai iaitu sebanyak 3 peratus daripada nilai tanah
sama ada hasil tuaian baik atau tidak. Penuntut dalam jurusan pertanian juga dihantar ke luar negeri
dan khidmat pakar asing juga diambil untuk berkhidmat. Banyak kawasan baru telah dibuka bagi
menggalakkan perkembangan tanaman komersil seperti teh, sutera dan lain-lain lagi.

Ekonomi Perindustrian

Pemimpin Meiji meletakkan asas bagi perkembangan perindustrian dengan membina industri baru
yang berasaskan perdagangan. Penekanan telah diberikan dalam bidang industri pertahanan seperti
pembinaan kapal, peralatan perang dan lain- lain lagi. Industri pertahanan yang terbesar dalam
tempoh 1870 hingga 1880 ialah limbungan kapal tentera laut yang terletak di Yokusuka. Dua buah
kilang besar juga telah dikelolakan oleh kerajaan di Tokya dan Osaka untuk membuat meriam,
senapang dan peluru serta tiga buah kilang untuk membuat ubat bedil di Tokyo dan daerah Gumma.

Kekurangan kemudahan teknologi dan pengurusan yang cekap menyebabkan usaha kerajaan untuk
menggalakkan penyertaan modal perindustrian untuk melabur dalam bidang industri baru. Selain itu,
kegagalan ini juga disebabkan oleh keengganan saudagar-saudagar kaya untuk melabur kerana
lebih suka menjalankan aktiviti perniagaan secara tradional. Sehubungan dengan itu, pihak kerajaan
menubuhkan beberapa industri pembuatan seperti kilang penggulungan sutera moden, kilang
memintal kapas, kilang benang bulu kambing, kilang simen dan kilang kaca. Kerajaan telah
menyerahkan industri ini kepada beberapa syarikat Mitsui, Mitsubishi, Sumitomo dan beberapa
syarikat lain lagi kerana memerlukan wang untuk melengkapkan industri pertahanan. Hal yang
demikian meletakkan asas bagi kewujudan penggabungan industri yang dikuasai golongan pemodal
kaya yang dikenali sebagai Zaibatsu. Kumpulan Zaibatsu berkembang menjadi konglomerat yang
memainkan peranan penting dalam menukarkan Jepun kepada sebuah negara perindustrian.

Dasar Kewangan dan Fsikal

Kementerian Kewangan telah dipertanggungjawabkan untuk membentuk sistem mata wang yang
seragam. Pada zaman pemerintahan kesyogunan Tokugawa pelbagai jenis wang kertas dan syiling
telah dikeluarkan. Pada tahun 1868, kepelbagaian jenis mata wang ini telah dingantikan dengan
wang kertas Kementerian Kewangan yang dikenali dengand ajoka nsa tsu. Unit mata wang ini juga
ditukar daripadaRyo kepada Yen yang digunapakai sehingga hari ini. Kadar nilai tukaran mata wang
Yensecara kasarnya mempunyai nilai yang sama dengan dolar AS. Kerajaan juga menanggung
inflasi dan penurunan nilai mata wang akibat penggunaan jumlah wang yang begitu besar dalam
memodenkan negara Jepun selain daripada memeperkembangakan bidang komunikasi, pembayaran
pampasan kepada tuan feudal menumpaskan pemberontak golongan samurai dan lain-lain lagi.
Namun demikian, masalah ini dipulihkan setelah Count Matsukata Masayoshi menjadi Menteri
Kewangan pada tahun1880. Beliau menangani masalah ini dengan mengenakan cukai yang tinggi
kepada tembakau dan wain. Subsidi kerajaan kepada pelbagai jenis syarikat dikurangkan dan dasar
pengambilan pekerja dikurangkan. Dasar-dasar yang diperkenalkan oleh Matsukata ini membolehkan

80
kerajaan menarik kembali wang kertas yang diedarkan oleh pihak kerajaan seterusnya
mengurangkan inflasi. Satu sistem kredit moden diperkenalkan dan beberapa buah bank rasmi dan
separa rasmi diwujudkan. Bank Yokohama Spice (1880) telah dijadikan bank asing yang utama,
Bank of Japan (1882) menjadi fiskal kerajaan dan Bank Hypothec sebagai badan pusat bank- bank
perindustrian di 47 wilayah di Jepun. Menjelang 1882, 143 buah bank kerajaan dan separa kerajaan
telah ditubuhkan.

Politik

Sebaik sahaja pemerintah Meiji menerajui pemerintahan kerajaan Jepun, pada 3 Januari 1868, beliau
telah melafaz beberapa ikrar. Ia bertujuan untuk menaik taraf negara Jepun supaya setaraf negara-
negara yang sudah maju di barat. Ikrar Meji mengandungi lima usul iaitu :-

i. Membentuk kerajaan berdasarkan demokrasi berparlimen;

ii. Menggalakan yang menghalang bidang pelajaran;
iii. Menghapuskan adat istiadat lama yang menghalang proses
pemodenan;
iv. Golongan atasan diarahkan supaya jangan memandang rendah kepada
orang- orang bawahan seperti petani dan pegawai tentera dan awam;
v. Dasar tutup pintu dan anti orang asing adalah tidak menguntungkan dan perlu
dihapuskan.

Pada tahun 1873, sistem fiskal telah diubahsuai. Sistem bayaran cukai secara tradisional dan
rampasan harta secara paksaan telah dihapuskan. Bayaran wang secara tunai dipraktikan dalam
sebarang jenis urusniaga. Satu sistem cukai pusat yang moden telah ditubuhkan bersama-sama
dengan satu sistem wang yang baru. Salah satu langkah modenisasi yang dijalankan ialah
penghapusan sistem feudal kepada sistem pemerintahan secara demokrasi. Penghapusan
feudalisme memperkukuhkan kedudukan kerajaan Meiji. Ini membolehkan kerajaan mempunyai
kuasa yang sepenuhnya ke atas negara dan rakyat. Pada tahun 1876 sistem feudalisme dibubarkan
sepenuhnya dan terbentuklah pemerintahan pusat. Pemerintah Meiji juga telah menamatkan sistem
class Lapisan masyarakat yang sebelum ini dikuasai oleh golongan samurai, petukan, petani dan
pedagang. Status rakyat adalah sama rata dalam mendapatkan keistemewaan-keistemewaan
sebagai rakyatJepun khususnya dalam lapangan ketenteraan dan pendidikan.Pada 11 Februari
1886, Maharaja Meiji telah mewujudkan Perlembagaan Meiji (Perlembagaan Negeri Jepun yang
pertama dan bertulis). Perlembagaan Meiji mengandungi dua buah dewan iaitu Dewan Pertuanan
dan Dewan Perwakilan.

Kesimpulan

Berdasarkan kepada faktor-faktor yang dibincangkan masalah-masalah sama ada di peringkat

dalaman atau luaran di zaman Kesyogunan Tokugawa telah mewarnai dan mencorakkan keadaan
politik,ekonomi,dan sosial negara Jepun. Masalah-masalah ini telah melemahkan dan akhirnya
menyumbangkan kepada keruntuhan Kesyogunan Tokugawa dan sistem feudal di Negara Jepun.

Dengan kejatuhan sistem feudal ini ,ternyata kuasa politik negara Jepun telah dikembalikan kepada
Kerajaan Imperial atau Maharaja Jepun.Maharaja Meiji.Ini merupakan antara salah satu peristiwa
sejarah yang penting untuk mencorak dan mempengaruhi pembentukan negara Jepun moden.

Secara umumnya ,dasar pemulihan Meiji (1868-1912) telah membawa negara Jepun ke arah
matlamat sebuah negara perindustrian yang kaya dan memiliki kekuatan angkatan tentera ( politik )

81
yang dianggap moden.Pencapaian dalam pelbagai bidang terutamanya melalui hubungan dengan
Barat mendorong kepada pemodenan negara Jepun.

Natijahnya , ini meletakkan Jepun sebagai negara tunggal di Asia yang muncul sebagai sebuah
kuasa ekonomi dan ketenteraan,setaraf dan dapat menyaingi kuasa-kuasa Barat.

82