Mata pelajaran Sejarah Sasaran Tingkatan 2

Tajuk Bab 10 : Sarawak dan Sabah

Standard 6.4 Sarawak dan Sabah

kandungan
Standard 6.4.3 Menghuraikan kegiatan masyarakat Sarawak dan
pembelajaran Sabah.(Lampiran 1)
6.4.4 Menghuraikan keunikan yang terdapat di Sarawak dan
Sabah.(Lampiran 2)
K6.4.7Menerangkan kepentingan sikap bijaksana untuk
meneruskan kelangsungan hidup.(Lampiran 4)

Objektif Pada akhir pembelajaran anda akan dapat:

pembelajaran
a) Mengenal pasti sekurang-kurangnya tiga kegiatan
ekonomi masyarakat Sarawak dan Sabah.
b) Menghuraikan sekurang-kurangnya tiga tentang
keunikan masyarakat Sarawak dan Sabah
c) Menjelaskan sekurang-kurangnya tiga kepentingan sikap
bijaksana masyarakat Sarawak dan Sabah untuk
meneruskan kelangsungan hidup.
Tempoh masa 2 jam nota dan latihan
Nota Rujuk lampiran 1 dan 2
Aktiviti 1. Anda diminta membaca dan memahami nota yang
diberikan dalam Lampiran 1 dan 2 (anda digalakkan untuk
membina peta minda/i-Think berdasarkan nota)
2. Jawab soalan pada lampiran 3 hingga 5 dengan merujuk
nota atau bahan lain seperti buku rujukan, laman sesawang
dan bahan bacaan lain.
Pentaksiran Anda akan dinilai berdasarkan tugasan yang diberikan pada
Lampiran 3 hingga 5.

STANDARD PRESTASI
TAHAP TAFSIRAN
PENGUASAAN
1 Mengetahui latar belakang bagi Sarawak dan Sabah.
2 Mempamerkan kefahaman tentang latar belakang Sarawak dan
Sabah.
3 Menggunakan pengetahuan sejarah tentang latar belakang
Sarawak dan Sabah dalam pelbagai situasi.
4 Menganalisis maklumat berkaitan latar belakang Sarawak dan
Sabah.
5 Membuat penilaian terhadap latar belakang Sarawak dan Sabah.
6 Melahirkan idea yang rasional tentang latar belakang Sarawak dan
Sabah

Nota perlu dibaca dan difahami Pentaksiran perlu diselesaikan

 NOTA

Lampiran
1 Tarikh :

6.4.3 Kegiatan Ekonomi Masyarakat Sarawak dan Sabah

Kegiatan Ekonomi Sarawak

Lokasi Kegiatan Kaum
Kegiatan ekonomi Pesisir ~Perdagangan ~Melayu
penduduk Sarawak dan Pantai ~Menangkap ikan ~Kedayan
Sabah dipengaruhi oleh ~Membuat perahu ~Melanau
kedudukan dan tempat ~Perusahaan sagu
tinggal mereka
Lembah ~Menanam padi ~Melayu
Bentuk muka bumi di
Sungai ~Menanam buah- ~Iban
Sarawak dan Sabah :
buahan dan sayur- ~Bisaya
i. Pesisir pantai sayuran ~Melanau
ii. Muara sungai ~Bidayuh
iii. Lembah sungai dan Pedalaman ~Mengutip hasil ~Kenyah
pedalaman hutan ~Iban
~Memburu haiwan ~Penan
liar ~Kayan
*Kegiatan masyarakat ~Menanam padi ~Kelabit
Sabah dan Sarawak ~Punan
berdasarkan lokasi
Sabah
Lokasi Kegiatan Kaum
Pesisir ~Perdagangan ~Berunai
Pantai ~Menangkap ikan ~Bajau /
~Membuat perahu Sama
~Mengutip hasil laut ~Tranun
~Suluk
Lembah ~Menanam padi ~Kadazandus
Sungai ~Menanam buah- un
buahan dan sayur- ~Rungus
sayuran ~Orang
Sungai
Pedalam- ~Mengutip hasil hutan ~Murut
an ~Mengutip sarang
burung
~Menanam padi
 NOTA

Lampiran
2 Tarikh :

6.4.4 Keunikan Masyarakat Bumiputera Sarawak dan Sabah

Masyarakat Sarawak Masyarakat Sabah

Iban *Berasal dari Sungai Kadazan *Mendiami kawasan

Kapuas dusun seperti di Penampang,
*Mereka berhijrah dan Papar, Tuaran, Tambunan
mula tinggal menetap di dan Ranau
kawasan hulu Sungai *Nama DUSUN (petani
Batang Lupar pedalaman) diberi oleh
Melayu *Kehadiran orang Melayu orang Brunei
bermula dengan Bajau/ *2 pendapat tentang asal
kemunculan kerajaan- Sama usul orang Bajau :
kerajaan awal di Sarawak Dari Sambaungan
seawal abad ke 6. (Zamboanga) dan dari
*Mereka menetap di Johor
semua bahagian Sarawak *Mereka menetap di
termasuk di pedalaman kawasan pantai timur dan
seperti pantai Barat Sabah
Belaga,Baram,Skrang Keunikan : Budaya
Bidayuh *Berasal dari Sungkung, menunggang kuda
Kalimantan Murut *Tinggal di kawasan
*Berhijrah ke selatan Tenom hingga Kalabakan .
Sarawak *Nama MURUT (Bukit /
Melanau *Mendiami kawasan orang dari pedalaman
tengah Sarawak pergunungan yang
Orang *Terdiri daripada pelbagai terpencil) diberikan oleh
Ulu kaum yang mendiami orang Brunei
kawasan pedalaman Suluk *Berasal dari Kepulauan
Sarawak. Sulu
Terdiri daripada Kaum *Menetap di pantai Timur
Kayan, Kaum Kenyah, Sabah
Kaum Kelabit, Kaum Orang Tinggal di Sg.
Penan, Kaum Punan Sungai Kinabatangan, Sg.Sugut,
*Kaum Kayan dan Kenyah Sg.Paitan dan Sg.Labuk
– berasal dari Sungai
Kayan dan berhijrah ke
kawasan Hulu Sungai
Rajang, Balui, Baram, Hulu
Kemena
6.4.4 Keunikan Masyarakat Bumiputera Sarawak dan Sabah

Kepentingan Sungai
Kegunaan Harian Bekalan air untuk minum, mandi dan
membasuh pakaian / pinggan mangkuk
Pengangkutan Sampan dan bot – pengangkutan utama
untuk bawa penumpang dan barang melalui
sungai
Petempatan Dikenali sebagai Kampung Sungai
Sumber rezeki Menjadi sumber rezeki kepada penduduk di
kawasan sekitar seperti sumber protein
Perdagangan Menjalankan kegiatan perdagangan dan jual
beli di sungai
Kegiatan rekreasi Menjadi tempat kegiatan rekreasi seperti
pesta regatta dan perahu berhias

6.4.4 Keunikan Masyarakat Bumiputera Sarawak dan Sabah

Kesenian Sarawak KesenianSabah

Tenunan PUA KUMBU Tenunan MENGGUBAH INAVOL

Kain -Hasil tangan kaum IBAN Kain -Kaum Rungus
-Diperbuat dari kain kapas
-Digunakan dalam majlis MENENUN DASTAR
kelahiran , perkahwinan -Kaum Iranun
dan kematian -Digunakan untuk buat
tanjak
KERINGKAM Kraftang TAYEN
-Kerja tangan kaum -an -Untuk membawa hasil
Melayu dari kebun dan barang
-Diperbuat daripada hantaran perkahwinan
pelbagai jenis kain seperti
kain kapas , dan kain WAKID
sutera . -Bakul untuk membawa
-Disulam dengan benang barang yang besar
emas , perak dan tembaga
Kraftang SINTUNG DUDUK BUAN
-an -Dihasilkan kaum Iban -Tempat menyimpan
Untuk bawa padi barang
Pertuka -Kaum Bajau / sama
LANJI n-gan -Guuk & Badi’ - Untuk
-Kegunaan iaitu bawa hasil memotong rumput
padi -Pida’ – untuk upacara
perkahwinan
BASONG
-Untuk memburu

TERENDAK
-Dihasilkan oleh orang
Melanau
 -Diguna ketika melakukan
kerja harian dan adat
tertentu , termasuk Pesta
Kaul

BAKUL PEMBAWA BAYI

-Dihasilkan oleh Orang
Ulu.
-Dihiasi manik
-Dihiasi simbol naga,
manusia , burung
kenyalang dan harimau
-Digunakan orang atasan

Pertuka- TIANG TOTEM

ngan -Dihasilkan oleh Orang ulu
yang melambangkan
status masyarakat
-Hanya mayat golongan
atasan boleh diletak tinggi
di atas tiang ini

PATUNG BURUNG
KENYALANG
-Merupakan lambang
kepahlawanan kaum Iban .
-Ukiran ini digunakan
sebagai pemberi semangat
kepada pahlawan Iban.
-Ia juga menjadi penjaga
rumah panjang daripada
semangat jahat dan
penyakit .

6.4.4 Kegiatan Ekonomi Masyarakat Sarawak dan Sabah

 Sarawak
Pesta KAUM IBAN
Menuai /
Gawai ACARA KUMANG DAN KELING GAWAI
Dayak -Pemilihan ratu cantik dan jejaka tampan
Iban MIRING
Bidayuh -Dirayakan oleh orang IBAN
Orang -Untuk menyatakan rasa terima kasih kepada petara
Ulu atau Tuhan
Pesta MAKAN TAHUN
Babulang
KAUM BISAYA DAN KADAYAN
-Merupakan Pesta Menuai

KAUM BISAYA DAN KADAYAN

-Sebagai tanda kesyukuran atas hasil yang diperolehi
Perayaan oleh petani
-Makanan wajib- Kelupis, penyaram dan kuih muih
Pesta ACARA TIBAU
Kaul (PERMAINAN BERAYUN OLEH ORANG LELAKI)

KAUM MELANAU
-Untuk mengelak malapetaka buruk oleh roh jahat yang
dikenali sebagai ipok

Sabah
Pesta -Diraikan oleh penduduk KADAZANDUSUN dan
Keamatan MURUT
-Merupakan simbol kesyukuran untuk meraikan
semangat padi ( Bambaazon / Bambarayan )
-Dijalankan oleh Bobohizan / Bobolian
-Berharap agar tahun hadapan , mereka akan
mendapat lebih banyak hasil tuaian padi .
-Ada pertandingan ratu cantik ( Unduk Ngadau ) –
dikaitkan dengan asal usul pengorbanan Huminodun .
-HUMINODUN – Seorang puteri ( anak Kinoingan /
Minamangun – pencipta – mengorbankan dirinya untuk
bantu manusia dalam kesusahan semasa kemarau.
Pesta -Perayaan untuk mengingati peranan lepa dalam
Regata kehidupan kaum Bajau / Sama di pantai Timur Sabah .
Lepa -Kaum Bajau / Sama menghiasi lepa
(Lumba
Perahu)

6.4.4 Keunikan Masyarakat Bumiputera Sarawak dan Sabah

Tarian Sarawak
NGAJAT
~Ditarikan oleh kaum IBAN dan
ORANG ULU
~Jenis : Tarian Ngajat Indu dan
Ngajat Lesung.
~Tujuan : Beri semangat kepada
para pejuang yang hendak pergi
berperang
BERMUKUN
~Acara bergendang.
~Gendang dipalu oleh wanita dan
penarinya hanya lelaki
~Ditarikan semasa majlis
perkahwinan
~Para pemukul gendang akan
berbalas pantun
TARIAN DATUN JULUD
~Berasal dari kaum Orang Ulu
~Sebagai lambang kegembiraan dan
terima kasih
~Penarinya adalah wanita yang
memakai pakaian berwarna warni
dengan perhiasan kepala
~Bulu burung kenyalang digunakan
semasa menari
~Tarian diiringi oleh muzik tradisional,
sape
6.4.4 Keunikan Masyarakat Bumiputera Sarawak dan Sabah
Seni bina Sarawak
Tarian Sabah
SUMAZAU
~Tarian Kadazandusun
~Terdapat pelbagai variasi mengikut
kawasan seperti di Penampang dan
Papar.
~Ditarikan semasa Pesta Kaamatan
dan majlis keramaian .
~Perkataan Sumazau :
~Sazau : pergerakan tangan penari
seperti seekor burung helang
MAGUNATIP
~Ditarikan oleh kaum Murut di
kawasan pedalaman
~Menggunakan dua batang buluh
Semasa majlis keramaian
LIMBAI
~Tarian kaum Bajau / Sama dari
pantai Barat Sabah
~Ditarikan secara berpasangan
~Pasangan wanita memakai sarimpak
/ hiasan kepala
~Ditarikan semasa majlis perkahwinan
dan keramaian
Seni bina Sabah
RUMAH PANJANG RUMAH PANJANG RUNGUS
Seni bina kaum Iban , Bidayuh , dan ~Rumah panjang yang dikenali
Orang Ulu sebagai VINATANG
~Keistimewaan:bilik tidurnya dibina
Tujuan : Keselamatan, Pertahanan dengan kedudukan kepala pada
dan wujudkan kerjasama dalam sudut tepat arah Gunung Kinabalu .
kalangan penduduk
Fungsi :Kediaman, Kubu pertahanan
Fungsi :Tempat tinggal, Tempat dari serangan musuh, Mewujudkan
berinteraksi semangat kerjasama dan Melindungi
dan adakan acara perayaan ahli-ahlinya.
Bahan Pembuatan : Bahan Pembuatan:
~Kayu Keras (Kayu belian) ~Kayu bulat
~Daun tebal (daun Rumbia)- Atap ~Buluh
RUMAH TINGGI ~Kulit kayu
Kaum Melanau ~Daun Nipah
RUMAH PANJANG MURUT
Fungsi :Dibina tinggi iaitu kira-kira Kaum Murut
10 meter dari aras tanah untuk
mengelak serangan musuh Fungsi :Faktor keselamatan dan
Pertahanan
Bahan Pembuatan:
~Kayu keras Keunikan:
~Kayu bulat (Belian) ~Pintu rumah : dibina di tepi rumah
RUMAH BARUK ~Terdapat ruang mermanjang yang
Kaum Bidayuh memisahkan bilik-bilik keluarga .
~Di bahagian tengah : Ada tempat
Berbentuk bulat dan kon dengan pertemuan dan lantai untuk tarian /
puncaknya dihiasi dengan lambang lansaran
burung kenyalang.
Bahan Pembuatan:
Fungsi:Tempat menyimpan ~Kayu Bulat
tengkorak, Simpan senjata, Pusat ~Kulit Kayu
ritual, Mesyuarat dan Majlis social ~Daun tolidss
LEPA
Bahan Pembuatan:
~Kayu keras (Belian) Perahu yang dibuat oleh kaum
~Atap : Daun rumbia Bajau / Sama di pantai Timur Sabah
~Dinding : buluh
Kegunaan : Angkut Barang dan
Tempat kediaman

Bahan Pembuatan:
~Pelbagai jenis kayu ( Kayu
Obasuluk, seraya, mata-mata , gagir
~Atap : Daun Nipah

Untuk buat lepa , perkara yang

perlu diberi perhatian:
~Hari dan bulan untuk mengambil
 kayu dan bahan lain untuk
membuatnya

LATIHAN OBJEKTIF

Tarikh :
Lampiran
3

1. Apakah tujuan kaum Melanau mengadakan Pesta Kaul?

A Meraikan perkahwinan
B Meraikan semangat padi
C Mengelak malapetaka buruk
D Mengeratkan perpaduan kaum

2. Apakah tujuan Tarian Ngajat ditarikan oleh kaum Iban dan Orang Ulu?
A Upacara keagamaan
B Lambang kegembiraan
 C Memuja semangat padi
D Memberi semangat kepada pejuang

3. Apakah kegunaan lepa yang dihasilkan oleh kaum Bajau/Sama di

pantai timur Sabah?
A Kubu pertahanan
B Tempat pemujaan
C Tempat kediaman
D Tempat menyimpan senjata

4. Pada pandangan anda, mengapakah masyarakat Bajau di Sabah

mahir dalam aktiviti mencari hasil laut?
A Tinggal di lembah sungai
B Tinggal di pesisir pantai
C Tinggal di pedalaman
D Tinggal di pelayaran

LATIHAN STRUKTUR

Tarikh :
Lampiran
4

BAB 10 : SARAWAK DAN SABAH

1 Rajah berikut menunjukkan bentuk muka bumi di Sarawak dan Sabah yang
telah mempengaruhi kegiatan harian masyarakat.
 Bentuk Muka Bumi

Pesisir pantai Lembah sungai Pedalaman

1 (a) Nyatakan kegiatan ekonomi yang dijalankan oleh masyarakat pesisir pantai di
Sarawak

Konstruk: i) .……………………………………………………………………………………………….
Mengingat ii) .……………………………………………………………………………………………….

iii) ……………………………………………………………………………………………......

(3 markah )

(b) Apakah kegiatan ekonomi yang dijalankan oleh masyarakat Murut di Sabah

………………………………………………………………………………………………..
Konstruk:
………………………………………………………………………………………………..
Mengingat
………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………..
(3 markah)
 (c) Kehidupan masyarakat Sarawak dan Sabah tidak dapat dipisahkan dengan alam
sekitar. Jelaskan pernyataan tersebut?

……………………………………………………………………………………………......

K Konstruk: ………………………………………………………………………………………………..
Menganalisis
B Aras:
A Tinggi ………………………………………………………………………………………………..
T
………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………..
(4 markah)

LATIHAN ESEI

Tarikh :
Lampiran
5

1. Sungai memainkan peranan yang penting kepada masyarakat Sarawak dan Sabah
sejak dari zaman dahulu lagi dan peranan tersebut kekal hingga ke hari ini.
(a) Namakan kaum-kaum yang terdapat di Sarawak dan Sabah. (6 Markah)

Konstruk : Mengingat Aras : Rendah

(b) Jelaskan tiga keistimewaan sungai kepada masyarakat di Sarawak

dan Sabah? (6 Markah)

Konstruk : Mengingat Aras : Rendah

(c) Bincangkan bagaimana untuk terus memelihara dan memulihara (8 Markah)

sungai.

Konstruk : Menilai Aras : Tinggi