Pangresep Anggah

Ungguhing Basa
Bali
Gede Budi Angga Pratama
Anggah Ungguhing
Basa Bali
Manut I Nengah Tinggeh, anggah ungguhing
basa Bali punika kepah dados papat
undagan. Sor singgih basa bali inngih punika
wastan saking undag-udagan basa rikala
mabasa rikala mabasa bali sane pemarginne
sampun karesmiang rikala pasamuan agung
basa Bali III tahun 1974 ring Singaraja.
Wewindangan anggah-ungguhing basa
puniki wenten makudang-kudang soroh,
sane kaanutang ring panampen para
sujanane
Basa Alus Basa Madia
Basa Alus Singgih (ASI)
Basa Alus Sor (ASO)
Basa Alus Mider (AMI) Basa Kepara

Basa Kasar sekadi

Basa Kasar Jabag
Basa Kasar Pisan
BASA ALUS
Basa alus inggih punika basa Bali sane rasa
basan ipun alus, kaangen mabaos ritatkala
matur-atur ring anak sane linggih nyane soran
majeng ring sang sane linggihnyane
singgihang., sekadi matur ring sang catur guru,
panglingsir, pajuru adat, para pejabat, sang
sulinggih taler ring sang sane durung
keuningin..
 Basa Alus Singgih
(ASI)
Basa Alus Singgih punika wantah basa sane
kaanggen ngebaos ritatkala matur majeng ring
sane patut kasingghang sekadi sang maraga suci,
catur guru, sang sane ngambal jabatan (gubernur,
bupati, direktur, camat, lurah) taler sang sane
durung kauningin. Imba:
Bapak Bupati tedun nureksain kehanan para
petanine.
Ida Cokorda sampun matangi saking
pamereman.
 Basa Alus Sor (ASO)
Basa Alus Sor inggih punika basa alus sane
kaangge ngasorang raga. Basane piniki kaangge
mabaos antuk sang sane lingih nyane andapan
matur ring sang sane singgihan, maosang indik
kawentenan sang mabaos miwah parajana sane
linggih nyane pateh ring sang sane mabaos. Imba:
Titiang mawasta I ketut Diksha saking
Tampaksiring.
Sirah ipun puruh, pinika mawinan nenten
prasida tangkil.
 Basa Alus Mider
(AMI)
Basa Alus Mider inggih punika basa alus sane
kaangge mabaos majeng ring parajanane sami
sane mawit saking sakancaning genah utawi
linggih ritatkala sinarengan. Imba:
Ida dane sinamian sapunapi carane nyurat
tebek wayah?
Ida dane krama banjar benjang semeng
sareng sami mangda rauh ka bale banjar.
 Basa Madia (AMA)
basa madia inggih punika basa sane basan ipun
nenten andap taler nenten alus pisan. Basa punika
kaangge mabaos ring sajeroning kaluwarga ritatkala
mapupul sareng-sareng yening wenten iketan
pasawitran sane lintang luket pisan, taler dados
kaanggen antuk guru sareng sisiane rikala malajah ring
sekolah mangda bebaosane antar. Imba:
Alit-alit jak mekejang ampun wusan ngaryanin
Tugas?
Ampun Bu mangkin jagi kumpulang tiang.
Basa Kapara (BK)
Basa kapara inggih punika basa
sane sampun lumbrah mangge
ring pakraman. Imba:
Pati suba jani ia maan
liburan.
Dugas ujane bales, bli
Komang dija maembon?
 Basa Kasar
Basa kasar inggih punika basa sane kaangge
rikala gedeg, magerengan, utawi marebat,
taler kaucapang ring sajeroning srwa sato
(buron). Tios ring punika taler dados
kaanggon mageguyon, nanging waktah ring
sawitra sane sampun rumaket pisan. Imba:
Not cai matan icange?
Entungin kai tiuk tendas ibane.
 Basa Kasar
Basa Kasar Jabag
Basa sane rasa basan ipun biasa utawi
kapara, nanging kaanggen mabaos
nenten manut ring tata linggih.
Minakadi ipun sang sane andapan
rikala mabaos ring sang sane
singgihang ngangge basa kapara.
Imba:
Bu guru suba koreksi Tugas tiange?
Bu guru bin pidan dadi remidi?
Basa Kasar Pisan
Basa sane rasa basan ipun ykti kaon duaning
kawangun antuk basa sane kalintang kaon
pisan. Basa kadi puniki biasan ipun kaanggen
rikala marebat, nanging dados taler kaanggen
mageguyon, nanging sareng semeton sane
sampun rumaket. Imba:
Ih, bebangkan nyai, suba amah Covid
dong pademang ibane
Apa not iba awake, kijap-kijap matan
ibane.
- SUKSMA -