Teori

Pembelajaran
Behavouris
Sesuatu teori merangkumi beberapa prinsip
yang berkait secara logik (Jary & Jary, 1995)
Woolfolk (2004, p. 14) mendefinisi teori sebagai
an integrated statement of principles that
attempt to explain a phenomenon and make
predictions
Kajian ahli-ahli psikologi menghasilkan teori
pembelajaran yang diterima pakai untuk
menjelaskan pelbagai cara manusia dan
haiwan belajar
Jenis-jenis teori pembelajaran: behaviorisme,
sosial, sosial kognitif, konstruktivisme,
humanisme

TEORI PEMBELAJARAN BEHAVIORIS

TEORI-TEORI
BEHAVIORIS
PELAZIMAN
KLASIK

PELAZIMAN
OPERAN

(tingkah laku
refleks)

(tingkah laku
bukan refleks

Pavlov
Watson

Thorndike
Skinner

Teori Pelaziman Klasik (classical conditioning)

Ivan Pavlov (1927)
Pavlov melakukan kajian yang melibatkan
pengeluarkan air liur anjing yang dikaitkan
dengan pemberian makanan
Anjing itu belajar mengaitkan makanan
dengan bunyi loceng, garpu, dan juga
dengan cahaya lampu
Beliau mengemukakan konsep pelaziman
klasik satu jenis pembelajaran apabila
organisma dapat membuat perkaitan antara
rangsangan neutral (loceng/lampu) dengan
rangsangan semula jadi (daging)

Eksperimen Pelaziman Klasik Pavlov

Jenis-Jenis Rangsangan
Rangsangan neutral kita tdk akan memberi
respons kepadanya kerana tidak ada kaitan
dengan kita contoh loceng
Rangsangan semula jadi / tidak terlazim kita
akan bergerak balas terhadap rangsangan ini
kerana ada kaitan secara semula jadi
contoh makanan
Rangsangan terlazim rangsangan neutral yg
wujud berserta rangsangan semula jadi dan
menghasilkan gerak balas yang serupa contoh
loceng + makanan

Jenis-Jenis Gerak Balas

Gerak balas semula jadi / tidak terlazim
adalah berupa pantulan atau refleksif
- sejuk tarik selimut
- lapar makan
- panas/sakit tarik jari dari api
Gerak balas terlazim gerak balas dipelajari
- berlaku hasil perkaitan (association) antara
rangsangan semula jadi dan rangsangan
neutral

Kaitan antara rangsangan terlazim dan

gerak balas terazim
Loceng
(rangsangan
terlazim)

Daging
(rangsangan
semula jadi)

Lelehan air
liur (gerak
balas lazim)
Lelehan air liur
(gerak balas
semula jadi)

Generalisasi (generalization)
Setelah anjing biasa dgn bunyi loceng daging
(rangsangan dan gerak balas terlazim), dia
akan memberi gerak balas yg sama kpd bunyi
lain yg serupa bunyi loceng
Ini menunjukkan anjing telah membuat
generalisasi dan telah dpt membuat
pemindahan pembelajaran
Pelajar yg takut kepada guru matematik
tertentu menjadi takut kpd m/p matematik dan
semua guru matematik

Pelaziman Operan Thorndike (1906)

Pelaziman klasik adalah berkaitan pelaziman
gerak balas yang refleks (pengeluaran air liur,
ketakutan) sementara pelaziman operan adalah
berkaitan gerak balas involuntary yang
organisma lakukan secara sedar
Proses pembelajaran yg diperkenalkan ialah
membuat hubungan antara rangsangan (R)
dengan gerak balas (G)
Melakukan kajian dengan kucing yang lapar yang
melakukan pelbagai tindakan rawak sehingga
berjaya menekan tuil selak pintu, seterusnya
keluar dari sangkar untuk mendapatkan ikan

 Percubaan diulang beberapa kali dan kucing

itu makin cepat berjaya keluar
Hubungan antara rangsangan (ikan) R dan
gerak balas menekan tuil selak G menjadi
lebih kukuh apabila ada kesan yang positif (ikan)

makin kukuh

Kesan
positif

makanan

R
makin lemah

Kesan
negatif

Tiada
makanan

Thorndike mengemukakan tiga hukum

pembelajaran:
Hukum Kesediaan
Individu perlu ada kesediaan berikut utk
melakukan tindakan atau gerak balas:
- Kognitif (pengetahuan/pengalaman lepas)
- Afektif (kecenderungan/minat)
- Psikomotor (kemahiran fizikal)
Individu akan kecewa jika:
- bersedia utk bertindak ttpi dihalang bertindak
- tidak bersedia tetapi dipaksa bertindak
Jika individu bersedia dan diberi peluang
/dibantu bertindak akibatnya, ialah amat
memuaskan

Hukum Latihan
Latihan diperlukan utk menjamin hubungan
R-G menjadi kukuh
Hubungan R-G akan menjadi lemah dan
dilupakan jika tidak digunakan, iaitu tiada
pengulangan dan latihan
Guru perlu memberi latihan dalam pelbagai
bentuk , pengulangan, latih tubi dan aplikasi
dalam situasi baharu utk memastikan apa yg
dipelajari menjadi kukuh dlm ingatan pelajar

Hukum Kesan
Jika gerak balas individu diikuti kesan yg
menyeronokkan / memuaskan / positif ada
kemungkinan besar gerak balas itu berulang
Sesuatu gerak balas yg diikuti kesan yg tdk
memuaskan / negatif, hubungan R-G akan
menjadi lemah; gerak balas juga tdk akan
diulangi
Guru hendaklah menyediakan suasana
pembelajaran yg membawa perasaan rasa
berjaya dan kemajuan harus diberi
pengukuhan positif

TEORI PELAZIMAN OPERAN SKINNER

Teori pelaziman operan menekankan hasil
kesan-akibat membawa kepada tingkah laku
baharu dan kepada sama ada tingkah laku terus
diulangi atau dihentikan
Kesan-akibat (cause and effect) boleh berlaku
dalam bentuk ganjaran atau pun hukuman
Hukuman dan dendaan, ganjaran dan
peneguhan membawa kesan yang tertentu
kepada kemungkinan wujudnya tingkah laku
baharu atau sebaliknya

Peti Skinner (Skinner Box)

Skinner telah melakukan eksperimen dgn tikus
dalam satu peti yang dikenali sebagai Peti
Skinner
Peti ini direka khas, mengandungi satu tuil
suis yang apabila ditekan akan melepaskan
bijirin makanan
Seekor tikus dalam eksperimen telah belajar
menekan tuil suis itu selepas banyak cubaan
menghidu, merayap mencari-cari sehingga
tertekan tuil suis itu
Apabila mendapat makanan, tikus itu telah
digalakkan utk mengulangi tingkah laku itu

PETI SKINNER

 Skinner juga menambah kpd eksperimen

dgn memasangkan lampu, kejutan elektrik pd
lantai peti dan pembesar suara sebagai
rangsangan/peneguhan terlazim
Apabila tuil suis ditekan, lampu akan nyala
dan makanan akan dikeluarkan
Nyalaan lampu sebelum makanan dikeluarkan
menjadi rangsangan terlazim menandakan
adanya makanan
Kemudian Skinner telah mengenakan kejutan
elektrik / bunyi kuat apabila tuil suis ditekan
pada pendapat anda apa akan berlaku?

Pelaziman operan boleh dirumuskan spt berikut:

ANTECEDENT

BEHAVIOR

Peristiwa Awal

Tingkah Laku

CONSEQUENCE
Kesan-Akibat

Antecedent ialah peristiwa yang mendahului

tingkah laku
Tingkah laku ialah apa yang individu lakukan
dalam situasi tertentu
Kesan-akibat ialah peristiwa akibat dari tingkah
laku

Peneguhan (Reinforcement)
Peneguhan bertujuan mengukuhan tingkah
laku yang diingini supaya akan diulangi atau
diteruskan
Dua jenis peneguhan:
- peneguhan positif merupakan peneguhan
yg diberikan yanang akan menjadi rangsangan
kepada tingkah laku seterusnya
- peneguhan negatif merupakan peneguhan
yang diberikan dengan tujuan menyebabkan
tingkah laku tidak diteruskan apabila
rangsangan yang tidak selesa itu (iaitu
peneguhan negatif) disingkirkan

Hukuman (Punishment)
Hukuman ialah peristiwa yg bertujuan
mengurangkan kemungkinan tingkah laku
diulangi
Dua jenis hukuman:
- hukuman beri / persembah (presentation)
bertujuan mengurangkan tingkah laku
diulangi hasil daripada rangsangan yang
tidak dingini (iaitu hukuman)
- hukuman tarik / singkir (removal) bertujuan
mengurangkan kemungkinan tingkah laku
diulangi hasil daripada rangsangan yang selesa
ditarik balik

KESAN TINGKAH LAKU

PENEGUHAN

HUKUMAN

POSITIF

NEGATIF

BERI

TARIK

Murid
menyiapkan
tugasan

Guru menegur
pelajar yg
buat bising

Murid nakal
dirotan

Gagal dlm
ujian, tidak boleh
menonton TV

Guru
memberi
pujian

Pelajar tdk
buat bising,
guru tidak
memarahi dia

Murid tidak
lakukan lagi

Murid belajar
dengan lebih
tekun

PENEGUHAN
BERTERUSAN

CONTOH AMALAN GURU

Memberi pujian setiap kali ada tingkah
laku yang baik

BERKALA NISBAH
TETAP

Bagi setiap 5 jawapan yg betul, ada

satu token yg boleh ditukar dgn objek /
aktiviti yang disukai

BERKALA NISBAH
BERUBAH

Utk menjawab soalan guru perlu angkat

tangan tetapi peluang menjawab tidak
dapat dijangkakan

BERKALA SELANG Pelajar tahu mereka akan menghadapi

MASA TETAP
ujian pada setiap akhir bulan

IMPLIKASI TEORI BEHAVIORIS TERHADAP P-P

Beri peneguhan berterusan semasa

pembentukan tingkah laku
Aplikasi hukum kesediaan: kaitkan isi baharu
dgn pengetahuan sedia ada; mewujudkan rasa
ingin tahu / motivasi pelajar
Aplikasi hukum latihan: pengulangan, latih
tubi, pelbagai latihan

Aplikasi hukum kesan-akibat: adakan aktiviti

pengukuhan, hukuman /ganjaran, peneguhan
yg sesuai
Aplikasi amalan disiplin bilik darjah yg mesra:
amalan rutin belajar & ceriaan, peraturan bilik
darjah yg positif, kerja berkumpulan

TEORI PEMBELAJARAN KOGNITIF

Teori pembelajaran kognitif melihat
pembelajaran sebagai perubahan proses
mental yg berlaku secara aktif
Eggen & Kauchak (2008): Teori pembelajaran
kognitif berasaskan prinsip-prinsip berikut:
- otak manusia aktif berfikir utk memahami
persekitaran
- pembelajaran dan perkembangan
bergantung kpd pengalaman individu
- pelajar membina pengetahuan, bukan
menerimanya secara pasif

PELOPOR & PRINSIP TEORI KOGNITIF

Teori Celik Akal (insight) Kohler (Gestalt)
Pada 1920s, ramai ahli sains percaya haiwan
belajar melalui cuba-jaya
Mereka percaya haiwan tidak berupaya
mengguna akal utk menyelesaikan masalah
mencari makanan
Tetapi Kohler percaya haiwan, terutamanya
cimpanzi, mengguna kecerdasan dan celik
akal untuk mendapatkan makanan
Kohler telah melakukan beberapa eksperimen
melibatkan 4 ekor cimpanzi yang bernama Chika,
Grande, Konsul & Sultan

Teori Pembelajaran Gagne

Menganjurkan hierarki pembelajaran yg
merangkumi 8 peringkat
Pemeringkatan pembelajaran penting bagi
membantu pembelajaran pada setiap peringkat
serta penyusunan penyampaian p-p daripada
peringkat asas kepada yang lebih kompleks
Pembelajaran aras rendah perlu dikuasai
terlebih dahulu sebelum mempelajari
peringkat seterusnya
Susunan langkah juga dari pelaziman klasik
kepada pembelajaran kognitif aras tinggi, iaitu
penyelesaian masalah

Pembelajaran penyelesaian masalah

7

Pembelajaran prinsip
6

Hierarki
Pembelajaran
Gagn

Pembelajaran konsep
5

Pembelajaran diskriminasi
4

Pembelajaran bahasa
3

Pembelajaran rangkaian
motor
2

Pembelajaran gerak
balas
1

Pembelajaran
isyarat

Pembel Isyarat

Paling asas yg melibatkan rangsangan

persekitaran; emak susu, loceng rehat,

Pembel gerak balas

Gerak balas yg diterima sbg hasil tingkah laku;

pujian rajin, teguran - malas

Pembel rangkaian
motor

Berlaku melalui pemerhatian dan peniruan;

berlari, menendang bola, bermain alat muzik

Pembel bahasa

Berlaku melalui peniruan, ulangan dan

peneguhan; kemudian menjadi abstrak

Pembel diskriminasi

Membuat perbandingan mengguna bahasa,

membuat pilihan, simpan dlm ingatan

Pembel konsep

Mengguna kemahiran membuat diskriminasi

dan kemahiran bahasa

Pembel prinsip

Mengaplikasi konsep-konsep yg telah dikuasai

Pembel penyelesaian Melibatkan proses mental aras tinggi,

masalah
mengaplikasi rumus, konsep, hukum, prinsip

LANGKAH PENYAMPAIAN PEMBELAJARAN GAGN

BIL

LANGKAH PENGAJARAN

FASA PEMBELAJARAN

Tarik perhatian pelajar terhadap Motivasi jangkaan

pembelajaran

Maklum kpd pelajar objektif

pembelajaran

Cungkil pengetahuan sedia ada Pemerolehan mendekod

pelajar
pengetahuan sedia ada

Sampaikan maklumat / isi

pelajaran

Pemilihan penanggapan

Beri latihan utk mengukuhkan

pembelajaran

Pemahaman mengekod
maklumat baru menyimpan

Kefahaman perhatian
pemilihan persepsi

BIL

LANGKAH PENGAJARAN

FASA PEMBELAJARAN

Uji pemahaman pelajar

terhadap isi pelajaran

Mengingat semula menjawab

soalan / tugasan

Beri maklum balas utk

mengukuhkan pemahaman

Generalisasi perlakuan
pemindahan pembelajaran

Taksir perlakuan pembelajaran Maklum balas pengukuhan

pelajar

Tingkatkan ingatan &

pemindahan pembelajaran
melalui latihan lanjut

Teori Pembelajaran Penemuan Bruner

Bruner mempelopori pembelajaran
- berpusatkan pelajar
- berbentuk induktif (khusus kepada umum)
- penemuan
Manusia melihat persekitaran dunianya dari
sudut ciri-ciri persamaan dan perbezaan

 Bruner (1966): mengemukakan tiga bentuk

perwakilan / gambaran yg berlaku pd k-k:
- enactive representation (action-based)
- iconic representation (image-based)
- symbolic representation (language-based)
Ketiga-tiga kategori ini saling berkait dan
saling bersilih ganti
Perwakilan adalah biasanya mengikut turutan:
ENAKTIF

IKONIK

SIMBOLIK

Pembelajaran Konsep melalui Penemuan

Melibatkan proses-proses berikut:
- mengingat kembali
- membuat perkaitan maklumat baharu
dengan yang lama
- membuat subkategori
Merupakan proses kognitif
Merupakan proses pembinaan pengetahuan
Merupakan penyusunan maklumat secara
induktif
Langkah-langkah berikut boleh digunakan:

Menyediakan data (benda/maklumat) berupa

contoh positif; Telitikan ciri-ciri
Menyediakan data (benda/maklumat) berupa
contoh negatif Telitikan ciri-ciri
Buat perbandingan contoh positif dan contoh
negatif
Berdasarkan ciri-ciri persamaan buat
pengelompokan/kategori
Buat rumusan mengikut kategori yang dibentuk

Bina definisi konsep

Kukuhkan dgn contoh tambahan utk menguji
pemahaman

Pembelajaran
Pembelajaran Penemuan
Penemuan
Merupakan pembelajaran dlm bentuk inkuiri
Melibatkan pemikiran intuitif
Melibatkan situasi penyelesaian masalah yg
dilalui oleh pelajar sendiri
Pelajar berinteraksi dgn alam sekeliling
melalui penerokaan objek, penyelesaian
masalah, serta membuat uji kaji
Melibatkan langkah-langkah berikut:
- meninjau masalah / fenomenon
- meneliti pelbagai alternatif dan data
- membuat hipotesis
- menguji hipotesis
- membuat rumusan

 Pembelajaran melalui penemuan boleh

berbentuk penemuan tulen dan penemuan yg
dibimbing
Penemuan tulen lebih sesuai untuk kanak-kanak
prasekolah sementara penemuan secara
dibimbing lebih sesuai utk pelajar sekolah
rendah dan menengah
Dalam penemuan secara dibimbing, guru
mengemukakan situasi yg mengelirukan,
soalan yg merangsang keinginan tahu
- Mengapa pensil ini nampak bengkok
apabila kita meletaknya dalam air?

Teori Pembelajaran Ausubel

Terkenal dgn sumbangannya terhadap
pembelajaran bermakna
Pembelajaran bermakna boleh berlaku
melalui bahasa yang bermakna
Pembelajaran bergantung kepada pengetahuan
asas sama ada dalam bentuk pengetahuan sedia
ada atau pun persembahan maklumat umum
Pembelajaran bermakna berlaku apabila
maklumat baharu mempunyai kaitan dgn
pengetahuan sedia ada dalam struktur kognitif

 Ausubel menggalakkan penggunaan

pengurusan grafik seperti peta konsep* untuk
membantu pelajar melihat perkaitan antara
konsep-konsep yg dipelajari
Guru memberi penekanan kpd penyampaian
pelajaran secara terancang
Teori ini dikenali sebagai pembelajaran
penerimaan atau reception learning
The most important single factor influencing
learning is what the learner already knows.
Ascertain this and teach him accordingly
(Ausubel, 1968)

Contoh Peta Konsep

Types of Assessment

Paper-Pencil
Tests

Objective
Items

Authentic
Assessment

Subjective
Items

Essays

Structured
questions

Practical
Projects
Fieldwork
Oral tests
Observations
Portfolio

Konsep Pengurusan/Pendedahan Awal

(Advance Organizer) (AO)
AO perlu diberikan lebih awal agar pelajar
mendapat maklumat atau pengetahuan yg
perlu utk mereka bersedia secara kognitif
sebelum p-p bermula
Cth; guru menyuruh pelajar mengumpul
petikan mengenai kemalangan jalan raya
seminggu sebelum tajuk menulis karangan
mengenai kemalangan jalan raya dalam kelas
BM; Sambil mengumpul petikan berkenaan,
pelajar akan membaca mengenai tajuk itu,
maka mereka lebih bersedia untuk tugasan
yang akan dihadapi

Pembelajaran Konsep melalui Penerimaan

Ausubel menekankan penyampaian guru
dibuat secara terancang bermula dari
pengetahuan sedia ada dan disusun secara
berperingkat-peringkat
Aras bahasa yang digunakan harus sesuai
Menyusun maklumat dari umum kepada khusus
(secara deduktif)
Langkah p & p hendaklah disusun secara
sistematik

Pembelajaran Konsep Menggunakan AO

1. Persembahan
AO
6. Minta pelajar
memberi cth
tambahan

2. Kemukakan
contoh positif

5. Buat rumusan
dan bina konsep

3. Kemukakan
contoh negatif
4. Lihat ciri-ciri
persamaan dan
perbezaan

MENGAJAR KONSEP BUAH-BUAHAN

LANGKAH

AKTIVITI P-P

Persembahan AO

Gambar, petikan mengenai buah-buahan

Contoh positif

Tunjukkan buah-buahan kpd pelajar, belah,

tengok keratan, rasa, makan (apel, limau, dll)

Contoh negatif

Tunjukkan contoh bukan buah-buahan, belah,

tengok keratan, rasa (ubi, tebu)

Ciri-ciri persamaan Banding ciri-ciri persamaan dan perbezaan

& perbezaan
Rumusan & bina
konsep

Bantu rumuskan apkah buah-buahan berdasarkan

ciri-ciri yang dikenal pasti

Contoh tambahan

Minta pelajar beri contoh tambahan bagi buahbuahan

Sekian.