Oleh:
Dr. Hidayat, Dpl.S.Ed. M.Si.
hidayatday999@yahoo.com
Inclusion
(Inklusi)
Inclusive
(Inklusif)
2
to include (kkt): memasukkan
inclusive (ks)
inclusion (kb)
Inclusive Education
Pendidikan Inklusif
Pendidikan Inklusi
Keluarga Inklusif
Sekolah Inklusif
Masyarakat Inklusif
INKLUSI (inclusion) INTEGRASI (integration)
Beragam Kooperatif
Kehadiran Bersama Adaptasi
Partisipasi Fleksibel
Pencapaian Dukungan
INKLUSI (inclusion)
Bhinneka
Tunggal Ika
Bersama-sama dalam keberagaman
FILOSOFI
dalam
IMPLEMENTASI
PENDIDIKAN INKLUSIF
8
Pendidikan Inklusif
Masyarakat Inklusif
Filosofi pendidikan
Hak manusia
Mengakomodasi semua kebutuhan
Fleksibel
Ramah
Kooperatif
Perubahan sistem
9
Pendidikan Inklusif
Cita-cita
Tanggung Jawab
Kewajiban
Tugas
BERSAMA
10
JEJARING KERJASAMA PENDIDIKAN INKLUSIF
Orang tua/keluarga
Departemen/Dinas-dinas Sekolah:
Pendidikan, Sosial, *Reguler
Tenaga Kerja, dll. *SLB
Organisasi Pendidikan
Universitas
Sosial/Masyarakat Inklusif
Organisasi orang
berkebutuhan khusus Kemitraan Para ahli
&LSM peduli mereka Orang tua
11
KARAKTERISTIK PENDIDIKAN
INKLUSIF TERKAIT
KERAGAMAN PESERTA DIDIK
2. Disability
a. secara umum menunjuk pd seseorang yg
mengalami penurunan/gangguan fugsi sbg akibat
adanya cacat fisik & masalah belajar/penyesuaian
sosial
b. Istilah yg sering digunakan utk menunjuk pd
kecacatan fisik, misal seorang yg kehilangan
tangan, kerusakan otak/penyakit tertentu
3. Handicap
• Tinggi Rendah
• Senang olah raga Tdksenang Olah raga
• Bagus menyanyinya Tdk begitu bagus
• Membaca lancar Belum lancar bacanya
• Nakal Perilaku baik
Perbedaan yg lain
Pertumbuhan & perkembangan
dipengaruhi dari lahir / lingkungan
KURANG TREATMEN
KEMISKINAN
MASALAH PREVENTIF
SOSIAL
DISKRIMINASI
ABK DI RUMAH
DIASINGKAN
DIPISAHKAN, MUTU
PEND.RENDAH
LAYANAN
KETERAMPILAN & TERAPI YG
PERALATAN YG
PEMAHAMAN GURU TDK SESUAI
KURANG SESUAI
KURANG
20
Komunikasi yg efektif
Komunikasi adalah sangat penting utk
belajar & mengajar terutama
berkenaan dg mengirim & menerima
pesan.
Asumsi
• Guru memiliki • Siswa = ‘tabung kosong’
pengetahuan yg utk diisi & menerima
berharga informasi dari guru
Asumsi
27
KOMUNIKASI YG EFEKTIF
29
KOMUNIKASI YG EFEKTIF
SETIAP MURID
DIBERIKN PRHATIAN & SETIAP ANAK
DUKUNGN YG TEPAT DIPERLAKUKAN DG ADIL
SEKOLAH
PROGRAM PEND
DITAWARKAN KPD INKLUSIF ORTU/WALI MURID
DILIBATKAN DLM
SETIAP MURID PROSES PEND
KOMUNITAS MAMPU
MARTABAT ANAK DI SEKOLAH BERTINDAK SBG
TDK DPT DITAWAR PELINDUNG/PEMBIMB.
BAGI ABK
PROSES PENYUSUNAN
KURIKULUM INDIVIDUAL
42
PROSES PENYELARASAN
Materi antara
43
44
PENGEMBANGAN KURIKULUM INDIVIDUAL
45
PROGRAM PEMBELAJARAN
AKTIF UNTUK SEMUA
= HELP GIVEN
E = EXPECTATION
T = TASK
A = ALLOCATION
OF TIME R = REWARD
Cradle to Grave;
Lifelong Learning
Commitment
Responsibility
Motivation
• Make it meaningful
• Make it relevant
• Make it personal
• Memberi wewenang pd peserta didik
• Mendorong peserta didik utk kritis
• Lbh banyak mendengar drpd bicara
• Menghormati ide-ide peserta didik
• Memberi pilihan
• Memberi kesempatan pd peserta didik
utk memutuskan sendiri
• Intrinsic vs extrinsic
• Student-centred approach
• Tdk hanya menyuapi/menuangkan
dlm ember, ttp api yg menerangi
• Sikap positif
Kontrak dg Peserta Didik
• Apa yg dimaksud kontrak dg
peserta didik?
• Bagaimana kontrak tsb dibuat?
• Pada peserta didik usia berapa
kontrak tsb bisa dibuat?
• Apa yg sebaiknya dimasukkan
dlm kontrak tsb?
Kontrak Guru
• Meliputi apa saja – Misal: Apa yang
diharapkan siswa dari gurunya?
Contoh Kontrak 1
1. Membaca ceritera sblm pelajaran dimulai
Belajar sambil bermain
2. Tdk marah ketika kami ada yg nakal
3. Memberi hadiah pd kami yg berhasil
menyelesaikan tugasnya dg baik
Mengapa kontrak guru itu penting?
• Menjadi sebuah model yg baik
• Fun
• Committed
• Responsible
• Motivated
• Positive
• Terbuka pd ide baru & saran
• Supportive
Pendidik yg aktif dlm pembelajaran…
• Tiap hari energinya utk peserta didik
belajar Creative
• Prepared
• A good listener
• Aware of individual students needs
• An active learner
• An inspiration to the students
Strategi Pembelajarannya
• Pair work
• Multi-media
• Quizzes / Games
• Creative assignments
• Research
Strategi Pembelajarannya
• Discussion
• Debate
• Presentations
• Project work
• Ownership of work
Tetapi yg sangat penting ….
1. Hargai usaha peserta didik, tanpa
memperhatikan hasilnya dulu
61
SIKAP & PERILAKU PENDIDIK
MODEL
PERSISTENCE
MOTIVATOR 4 M P
MODALITAS MULTIPLY
62
HATUR NUHUN
Semoga bermanfaat
Wassalam 63