MACAPAT PIRANTI DENING: MUTTOLIAH, S.Pd TEMBANG MACAPAT TEGESIPUN INGGIH PUNIKA SAWIJINING TEMBANG ANGGENIPUN MAOS, NYEKARAKEN UTAWI NGLAGOKAKEN KAPEDHOT SEKAWAN-SEKAWAN.
SEKAR MACAPAT NGAMBARAKEN CAKRA
MANGGILINGAN TIYANG SAKING LAIR NGANTOS SEDA. CIRI-CIRI TEMBANG MACAPAT 1. WONTEN PAUGERAN (PATHOKANING) INGGIH PUNIKA: a. Guru Gatra: cacahing larik saben sapada. b. Guru Wilangan: cacahing wanda saben sagatra. c. Guru Lagu: dhawahing swara saben pungkasane gatra. d. Pada (pupuh): cacahing tembang macapat saben salagu, saking wiwitan dumugi pungkasan. 2. NGGUNAKAKEN BASA JAWA ANYAR. 3. SAGED MADEG PIYAMBAK TANPA IRINGAN GENDHING. CACAHING SEKAR MACAPAT CACAHING SEKAR MACAPAT WONTEN 11 INGGIH PUNIKA: 1. MIJIL 2. KINANTHI 3. SINOM 4. ASMARADANA 5. DHANDHANGGULA 6. GAMBUH 7. MASKUMAMBANG 8. DURMA 9. PANGKUR 10. MEGATRUH 11. POCUNG TEGESIPUN SABEN TEMBANG MACAPAT 1. MIJIL, bayi kang nembe lair. 2. KINANTHI, bayi kang saya gedhe lan prelu dilatih mlampah. 3. SINOM, lare ingkang dados remaja. 4. ASMARADANA, lare mudha ingkang nandhang asmara. 5. DHANDHANGGULA, asmara ingkang endah, manis, lan nyengsemaken. 6. GAMBUH, asmara ingkang nyawiji lan mbangun keluwarga. 7. MASKUMAMBANG, gesang ingkang saya sepuh, nanging penggalih taksih kambang-kambang (dereng menep napsu donya lan akheratipun). 8. DURMA, penggalih condhong datheng akhirat. 9. PANGKUR, yuswa sampun sepuh lan ngungkuraken kadonyan. 10. MEGATRUH, tiyang seda punika pegat (pedhot) ruhipun. 11. POCUNG, jenazah dipunbuntel dados pocong. PAUGERANING SEKAR MACAPAT NO SEKAR GURU GATRA GURU WILANGAN, GURU LAGU 1 MIJIL 6 10i, 6o, 10e, 10i, 6i, 6u 2 KINANTHI 6 8u, 8i, 8a, 8i, 8a, 8i 3 SINOM 9 8a, 8i, 8a, 8i, 7i, 8u, 7a, 8i, 12a 4 ASMARADANA 7 8i, 8a, 8a, 8a, 7a, 8u, 8a 5 DHANDANGGULA 10 10i, 10a, 8e, 7u, 9i, 7a, 6u, 8a, 12i, 7a 6 GAMBUH 5 7u, 10u, 12i, 8u, 8o 7 MASKUMAMBANG 4 12i, 6a, 8i, 8a 8 DURMA 7 12a, 7i, 6a, 7a, 8i, 5a, 7i 9 PANGKUR 7 8a, 11i, 8u, 7a, 12u, 8a, 8i 10 MEGATRUH 5 12u, 8i, 8u, 8i, 8o 11 POCUNG 4 12u, 6a, 8i, 12a WATAK, SASMITA, LAN GINANIPUN SEKAR MACAPAT NO SEKAR SASMITA WATAK GINANIPUN 1 MIJIL Mijil, metu, miyos. Asih, prihatin, pangajab nuturi tiyang ingkang nembe prihatin lan kebak rasa sedih 2 KINANTHI Kanthi, kinanthi Seneng, asih, kasmaran Mituturi, tresna, gandrung, mulang, nyandra asrining alam 3 SINOM Si enom, mudha Ethes, kenes Mulang, nggambarake kelimpatan
4 ASMARADANA Asmara Tresna, sedhih, sengsem Medharake rasa tresna, kasmaran
nomane lucu TULADHANE MACAPAT ASMARADANA “AJA TURU SORE KAKI” Lembar Kerja Siswa Golekna tuladha tembang macapat saka pupuh ngisor iki, golek teng internet saben pupuh 1 bae ... 1. MIJIL 2. KINANTHI 3. SINOM 4. ASMARADANA 5. DHANDHANGGULA 6. GAMBUH 7. MASKUMAMBANG 8. DURMA 9. PANGKUR 10. MEGATRUH 11. POCUNG N UW UN MAT UR