NERACA MASSA
Rencana Kapasitas Produksi
Kapasitas Produksi Ethil Benzen
Jumlah hari kerja
Waktu kerja tiap hari
Laju Produksi
=
=
=
=
70000
1
1
70000
1
=
BM etilbenzen
JADI Laju Produksi tiap jam
ton / tahun
tahun
=
hari
=
ton
x
tahun
212121.21212121 kg
1
hari
106.167
8838.3838383838 kg / jam
=
=
330
24
1000
1
1
24
hari
jam
kg
ton
1
330
tahun
hari
hari
jam
=
=
1. REAKTOR (R - 110)
Fungsi : mereaksikan etilena dan benzena
M2
M4
M1
M3
Keterangan
M1
:
M2
:
M3
:
M4
:
BM
28.05618
30.07212
42.08427
44.01015
rumus
C2H4
C2H6
C3H6
CO2
Titik didih
-103.6
-88.6
-47.75
-78.55
b. Spesifikasi Benzena
Komposisi Benzena
Benzena
Air
Toluena
Sulfur Coump.
BM
78.12072
18.0152
92.14881
32.07
rumus
C6H6
H2O
C7H8
-
Titik didih
80.09
100
110.6
444.6
13597.5135975136
Komponen
C6H5C2H5
DEB
TEB
Total
Asumsi konversi
Reaksi 1 :
M
R
S
BM
106.1769
134.23308
162.28926
kg produk reaktor
% wt
65%
20%
15%
kg
8838.3838383838
2719.5027195027
2039.627039627
13597.513597514
kgmol
83.2420596041
20.2595568805
12.5678497741
116.0694662587
90%
C2H4
+
92.4911773379
83.2420596041
9.2491177338
C6H6
---->
92.4911773379
83.2420596041
9.2491177338
C6H5C2H5
0
83.2420596041
83.2420596041
Reaksi 2 :
M
R
S
2 C2H4
+
45.0212375122
40.519113761
4.5021237512
C6H6
---->
22.5106187561
20.2595568805
2.2510618756
C10H14 (DEB)
0
20.2595568805
20.2595568805
Reaksi 3 :
M
R
S
3 C2H4
+
41.8928325803
37.7035493222
4.189283258
C6H6
---->
13.9642775268
12.5678497741
1.3964277527
C12H18 (TEB)
0
12.5678497741
12.5678497741
nout
nin
i
i
i
[
83.2421
83.2421
Reaksi 1 :
C2H4
C6H6
---->
C6H5C2H5
83.2420596041
Reaksi 2 :
2 C2H4
C6H6
---->
C10H14 (DEB)
20.2595568805
Reaksi 3 :
3 C2H4
C6H6
---->
C12H18 (TEB)
12.5678497741
out
in
ni =ni + i i
out
in
nC 3 H 6 O =nC 3 H 6 O + 1 1 + 2 2 + 3 3
Komponen
C2H4
C6H6
C6H5C2H5
DEB
TEB
Komponen
C2H4
C6H6
C6H5C2H5
DEB
TEB
Total
v1
Reaksi I
1
-1
-1
1
BM
28.05618
78.12072
106.1769
134.23308
162.28926
83.242
83.242
83.242
v1
Reaksi II
2
-2
-1
20.260
20.260
20.260
Masuk
kgmol/jam
kg/jam
179.4052474304 5033.4259148521
128.9660736208 10074.92252683
0
0
0
0
0
0
15108.348441682
v3
Reaksi III
3
-3
-1
12.568
12.568
12.568
kmol/jam
niin
niout
179.4052
128.9661
0
0
0
17.9405
12.8966
83.2421
20.2596
12.5678
Keluar
kgmol/jam
kg/jam
17.940524743 503.3425914852
12.8966073621 1007.492252683
83.2420596041 8838.3838383838
20.2595568805 2719.5027195027
12.5678497741 2039.627039627
15108.348441682
Komponen
Etilena
Etana
Propilena
Karbondioksida
BM
28.05618
30.07212
42.08427
44.01015
Benzena
Air
Toluena
Sulfur coump.
78.12072
18.0152
92.14881
32.07
Wt %
99%
0.720%
0.160%
0.120%
M1
Kg/jam
5033.4259148521
36.6067339262
8.1348297614
6.101122321
kgmol/jam
179.4052474304
1.2172980796
0.1932985831
0.1386298915
Wt %
M2
Kg/jam
kgmol/jam
98.4%
0.97%
0.53%
0.12%
10074.9225268297
99.3359915737
54.27636653
12.2889886483
128.9660736208
5.5140099235
0.5890077857
0.3831926613
kg/jam
M1 (Etilena)
Etilena
Etana
Propilena
Karbondioksida
Jumlah
5033.4259
36.6067
8.1348
6.1011
5084.2686
Keluar
Komponen
kg/jam
M3 menuju D - 120
C6H5C2H5
8838.3838383838
DEB
2719.5027195027
TEB
2039.627039627
Toluena
54.2764
Sulfur coump.
12.2890
Benzena
Air
Toluena
Sulfur coump.
10074.9225
99.3360
54.2764
12.2890
13664.0789526919
M4 menuju storage
C2H4
503.3425914852
C6H6
1007.492252683
Air
99.3360
Karbondioksida
6.1011
etana
36.6067
Propilena
8.1348
Jumlah
TOTAL
10240.8239
15325.0925
1661.0135217505
15325.0925
M2 (Benzena)
M3
M6
Keterangan
M5
:
M3
:
M6
:
M3
M3
kg/jam
kgmol/jam
54.27636653
0.5890077857
8838.3838383838 83.2420596041
2719.5027195027 20.2595568805
2039.627039627 12.5678497741
12.2889886483
0.3831926613
117.0416667057
T didih (oC)
BM
92.14881
110.6
106.1769
136.19
134.23308
183.5
162.28926
217.6
32.07
444.6
TOTAL
Zi
0.0050
0.7112
0.1731
0.1074
0.0033
1.000000
D
=
2.6202330114
dT
Sehingga ditentukan Etil benzena sebagai Light key dan DEB sebagai Heavy key
Asumsi:
=
=
1.0%
1.0%
F D B
F.X F D.X D B.X B
Komponen
Toluena
Etilbenzena (LK)
DEB (HK)
TEB
sulfur coump.
Jumlah
Feed, F (M3)
kmol/jam
0.5890
83.2421
20.2596
12.5678
0.3832
117.0417
xF
0.0050
0.7112
0.1731
0.1074
0.0033
1
Destilat (M5)
xD
kmol/jam
0.5890
0.00708
82.4096
0.99049
0.2026
0.00244
83.2012
b. Menentukan suhu Buble Point dan Dew Point pada kolom destilasi D-120
Untuk mendapatkan komponen yang cocok untuk proses destilasi maka dilakukan
perhitungan trial dan error terhadap kondisi operasi
Persamaan Antoine
log10(P) = A (B / (T + C))
P = vapor pressure (bar)
T = temperature (K)
Data Antoine
Komponen
A
Toluena
4.5444
Etilbenzena
4.4054
DEB
4.1309
TEB
4.7036
Sulfur
4.7036
B
1738.1230
1695.0260
1576.2610
2133.5580
2133.5580
C
0.3940
-23.6980
-72.1460
-37.4690
-37.4690
Bottom (M6)
xB
kmol/jam
0.8324
20.0570
12.5678
0.3832
33.8404
0.0246
0.5927
0.3714
0.0113
1
760
418.9981
145.8481
xF
Komponen
Toluena
Etilbenzena
DEB
TEB
Sulfur
Jumlah
Ki
2.4789
1.2933
0.3808
0.1276
0.1276
Psat
2.5117
1.3104
0.3859
0.1293
0.1293
0.0050
0.7112
0.1731
0.1074
0.0033
1.000
mmHg
K
yi = Ki.xF
Psat.xF
0.0125
0.9198
0.0659
0.0137
0.0004
1.000
0.0126
0.9320
0.0668
0.0139
0.0004
1.013
1.9167
1.0000
0.2945
0.0986
0.0986
167.8480
yF
Komponen
Toluena
Etilbenzena
DEB
TEB
Sulfur
Jumlah
Psat
4.0415
2.2053
0.7203
0.2608
0.2608
0.0050
0.7112
0.1731
0.1074
0.0033
1.000
440.9979797765 K
xi = yF/Ki
Ki
3.9886
2.1765
0.7108
0.2574
0.2574
0.0013
0.3268
0.2435
0.4171
0.0127
1.000
Psat.xi
0.0051
0.7206
0.1754
0.1088
0.0033
1.013
1.8326
1.0000
0.3266
0.1183
0.1183
K i=
f { }=
i=1
x i=
y i=
z i ( 1 K i )
1+ ( K i 1)
1+ ( K i1)
:
:
:
:
:
=
=
(Sieder, 1987)
=
=
1
atm
145.8481
1.0132472 bar
418.9981381 K
zi
Komponen
Toluena
C8H10
Pisat
2.5117
1.3104
0.3859
0.1293
0.1293
0.005032
0.711217
0.173097
0.107379
0.003274
1.000
DEB
TEB
Sulfur
Total
=
V
F
zi K i
A, B, C
xi
yi
di mana:
zi
1+ ( K i1 )
Dimana:
Pisat
P
T
=0
Ki
f {i}
(uap) yi
(liq) xi
2.4788963172
1.293295277
0.3808195304
0.1275707891
0.1275707891
-0.00688
-0.20530
0.11094
0.09838
0.00300
0.000
0.011540
0.905273
0.068232
0.014386
0.000439
1.000
0.004655
0.699974
0.179173
0.112767
0.003438
1.000
0.054765681
135.6356
xD
Komponen
toluena
C8H10
0.0071
0.9905
0.0024
1.000
DEB
Jumlah
408.7856
K
yi = Ki.xD
Ki
1.9535
0.9954
0.2772
Psat
1.9794
1.0085
0.2809
0.0138
0.9859
0.0007
1.000
Psat.xD
0.0140
0.9990
0.0007
1.013
=
Komponen
toluena
C8H10
135.5866
yD
0.0071
0.9905
Psat
1.9771
1.0072
408.7366
K
xi = yD/Ki
Ki
1.9513
0.9941
0.0036
0.9964
Psat.xi
0.0072
1.0036
DEB
0.0024
0.2805
0.2768
Jumlah
1.000
Mencari fraksi uap dan liquid tiap komponen
=
P =
1
atm
1.0132472 bar
T =
135.6356
= 408.7855509 K
zi
Komponen
Toluena
C8H10
DEB
Total
Pisat
1.9794
1.0085
0.2809
0.007079
0.990486
0.002435
1.000
0.0088
1.000
0.0025
1.013
Ki
f {i}
yi
xi
1.953529148
0.9953609837
0.2772388556
-0.00642
0.00460
0.00183
0.000
0.013143
0.986141
0.000703
1.000
0.006728
0.990737
0.002535
1.000
0.054765681
187.0494
xB
Komponen
toluena
DEB
TEB
Sulfur
Jumlah
0.0246
0.5927
0.3714
0.0113
1.000
460.1994
K
yi = Ki.xB
Ki
5.8209
1.1567
0.4475
0.4475
Psat
5.8979
1.1720
0.4534
0.4534
0.1432
0.6856
0.1662
0.0051
1.000
Psat.xB
0.1450796637
0.6946558968
0.1683936538
0.0051343081
1.013
197.3149
yB
Komponen
toluena
DEB
TEB
sulfur
Jumlah
Psat
2.3466
1.1896
0.7994
0.7994
0.0246
0.5927
0.3714
0.0113
1.000
470.4649
K
xi = yB/Ki
Ki
2.3159
1.1741
0.7890
0.7890
0.0106
0.5048
0.4707
0.0144
1.001
Psat.xi
0.0249240919
0.6005396172
0.3763028494
0.0114734416
1.013
Komponen
Toluena
DEB
TEB
Sulfur
Total
Pisat
2.3466
1.1896
0.7994
0.7994
0.024598
0.592692
0.371386
0.011324
1.00
0.971501613
145.8481
Dew point
167.8480
135.5866
197.3149
C
C
Ki
f {i}
(uap) yi
(liq) xi
2.3159300539
1.1740573361
0.7889890473
0.7889890473
-0.01421
-0.08824
0.09857
0.00301
0.00
0.025003
0.595207
0.368577
0.011238
1.00
0.010796
0.506966
0.467150
0.014243
1.00
kg/jam
54.2764
8838.3838
2719.5027
2039.6270
12.2890
13664.0790
Keluar
Komponen
kg/jam
M5 - menuju F- 124
Toluena
54.2764
Etilbenzena
8750.0000
DEB
27.1950
Total
8831.4714
M6 - menuju D - 130
Etilbenzena
88.3838
DEB
2692.3077
TEB
2039.6270
Sulfur Compound
12.2890
Total
JUMLAH
13664.0790
4832.6076
13664.0790
3. Kolom Flash
Fungsi : Memisahkan Dietil benzena (DEB) dari pengotornya
M7
M6
M8
Keterangan
M6
:
M7
:
M8
:
Komponen
Etilbenzena
DEB (LK)
TEB (HK)
Sulfur Compound
Jumlah
BM
106.177
134.233
162.289
32.07
Total
M6
kgmol/jam
0.8324
20.0570
12.5678
0.3832
33.8404
Titik didih
136.19
183.5
217.6
444.6
Feed F (M6)
kmol/jam
0.8324
20.0570
12.5678
0.3832
33.8404
M6
kg/jam
88.3838
2692.3077
2039.6270
12.2890
4832.6076
Xf
0.0183
0.5571
0.4221
0.0025
1.0000
xF
0.0246
0.5927
0.3714
0.0113
1
B
1695.0260
1576.2610
2133.5580
2133.5580
1. Feed kolom
Menentukan suhu buble point pada feed kolom
P
=
1.01324
bar
760
462.8493
=
Komponen
Etilbenzena
DEB
TEB
Sulfur
Jumlah
189.6993
xF
Ki
3.4663
1.2325
0.4811
0.4811
Psat
3.5122
1.2488
0.4875
0.4875
0.0246
0.5927
0.3714
0.0113
1.0000
C
-23.6980
-72.1460
-37.4690
-37.4690
mmHg
K
yi = Ki.xF
Psat.xF
0.0853
0.7305
0.1787
0.0054
1.000
0.0864
0.7401
0.1810
0.0055
1.013
=
Komponen
Etilbenzena
DEB
TEB
Sulfur
Jumlah
199.5908
YF
0.0246
0.5927
0.3714
0.0113
1.000
Psat
4.2718
1.5708
0.6338
0.6338
472.7407864349 K
xi = yF/Ki
Ki
4.2159
1.5502
0.6255
0.6255
0.0058
0.3823
0.5938
0.0181
1
Psat.xi
0.0249
0.6005
0.3763
0.0115
1.013
sat
Pi
yi
=
P
xi
K i=
f { }=
i=1
x i=
y i=
z i ( 1 K i )
1+ ( K i 1)
V
F
zi K i
(Sieder, 1987)
1+ ( K i1)
:
:
:
:
:
P =
T =
1
atm
199.5908
A, B, C
xi
yi
=
=
1.0132472 bar
472.7407864 K
zi
Komponen
Etilbenzena
DEB
TEB
Sulfur
Jumlah
di mana:
zi
1+ ( K i1 )
Dimana:
Pisat
=0
Pisat
4.2718
1.5708
0.6338
0.6338
0.024598
0.592692
0.371386
0.011324
1.00
0.997750361
V/F
=
x F
= 0.997750361 x
Komponen atas FLASH
Komponen
BM
Etilbenzena
106.177
DEB
134.233
TEB
162.289
Sulfur
135.6355509
190
200
Ki
f {i}
(uap) yi
(liq) xi
4.2159039566
1.5502188172
0.6254694441
0.6254694441
-0.01880
-0.21053
0.22209
0.00677
0.00
0.024641
0.593166
0.370886
0.011308
1.00
0.005845
0.382634
0.592972
0.018080
1.00
33.840
Kgmol/jam
33.764
Kgmol/jam
33.840
(uap) yi
0.024641
0.593166
0.370886
0.011308
1.00
Kgmol/jam
0.831976
20.027832
12.522708
0.381816
33.76
Kg/jam
88.336678
2688.395959
2032.297685
51.787861
4860.82
* Liquid
=
0.076
Kgmol/jam
Komponen bawah FLASH
(liq) xi
Komponen
BM
Etilbenzena
106.177
0.005845
DEB
134.233
0.382634
TEB
162.289
0.592972
Sulfur
135.6355509
0.018080
1.00
Kgmol/jam
0.000445
0.029129
0.045142
0.001376
0.0761
Kg/jam
0.047243
3.910129
7.326087
0.186686
11.47
kg/jam
88.3838
2692.3077
2039.6270
Keluar
Komponen
M7 - menuju storage
Etil benzena
DEB
TEB
kg/jam
0.0000
0.0000
0.0000
APPENDIX B
NERACA PANAS
Rencana Kapasitas Produksi
Kapasitas Produksi EtilBenzena
= 8919.24700619 Kg / jam
= 8919.24700619 kg
x
jam
= 70640.436289 ton / tahun
1
1000
ton
kg
24
1
jam
hari
330
1
hari
tahun
M2
M4
M1
M3
Keterangan
M1
: Aliran Etilena masuk reaktor
M2
: Aliran masuk reaktor C6H6 (benzena)
M3
: Aliran Etilbenzena keluar reaktor
M4
30
35
200
190
Diketahui :
Komponen
Etilena
etana
propilena
karbondioksida
Benzena
Air
toluena
sulfur comp
C6H5C2H5
DEB
TEB
Panas Sensibel
a
40.75
49.37
59.58
36.11
-7.27329
18.2964
1.8083
15.2
7.0552
-2.676E-007
0
b
1.147
1.392
1.771
0.4233
7.7054
4.7212
8.1222
0.268
-3.92
-2.61137
-2.2839
c
-0.0006891
-0.0005816
-0.001017
0.0002887
-0.016482
-0.013388
-0.015127
0
0.033088
0.0321189
0.034446
d
1.766E-007
7.28E-008
0.000000246
7.464E-008
0.000018979
0.000013142
0.0000163
0
-0.000015277
-1.36256E-005
-0.000017281
C
T1
30
30
30
30
Aliran dari M1
kmol/jam
H1 kcal/jam
179.40524743
15388.1412
1.2173
126.8679
0.1933
24.8365
0.1386
7.9474
35
35
35
35
180.9545
15547.7929
C
T4
190
190
190
190
190
190
Aliran dari M4
kmol/jam
17.9405
1.2173
0.1933
0.1386
12.8966
5.5073
H4 kcal/jam
108036.9483
9047.7371
1777.1613
460.8747
791237.3717
127352.0764
200
200
200
200
200
37.8937
1037912.1696
T2
kmol/jam
179.4052
128.9661
83.2421
kmol/jam
Hrxn 1 (298,15)
kcal/jam
2241.8766
1499.9047
-247.9002
3493.8811
Hrxn 1 (298,15)
Komponen
kmol/jam
kJ/kmol
52.28
48.66
-218400
etilena
benzena
DEB
179.4052
128.9661
20.2596
kmol/jam
179.4052
128.9661
12.5678
=
=
=
HProduk
HReaktan
13928241.875
10274745.272
kcal/jam
2241.8766
1499.9047
-1057544.4931
-1053802.7118
Hrxn 1 (298,15)
kcal/jam
2241.8766
1499.9047
-2167572.2245
-2163830.4432
-1053802.7118
-2163830.4432
-3214139.2739
+ Q lost
439357.3285
+
10274745.272
+ Hrxn 298,15
439357.3285
=
=
696412.0937
24460041.9118
102338989.6313
Kgmol / jam
83.2421
20.2596
12.5678
0.5883
0.3827
M5
M3
M6
Data yang diperoleh dari perhitungan temperatur buble point dan dew point
Temperatur pada FEED:
Buble point
145.8481
Dew point
=
167.8480
Temperatur pada DESTILAT:
Buble point
135.6356
Dew point
=
135.5866
Temperatur pada BOTTOM:
Buble point
187.0494
Dew point
197.3149
C =
418.9981
C =
440.9980
C =
408.7856
C =
408.7366
C =
460.1994
C =
470.4649
Direncanakan:
Suhu bahan masuk
180
453.15
195
28
468.15
301.15
90
363.15
a. Komposisi masing-masing komponen pada tiap aliran bahan dalam kolom destilasi
Feed, F
Destilat, D
Komponen
x
xD
T boil
kmol/jam
kmol/jam
F
Toluena
110.6
0.5883
0.0050
0.5824
0.0069
Bottom, B
kmol/jam
0.0059
C8H10
DEB
TEB
Sulfur
Jumlah
136.19
183.5
217.6
444.6
83.2421
20.2596
12.5678
0.3827
117.0405
0.7112
0.1731
0.1074
0.0033
1
83.2421
0.2026
84.0271
0.9907
0.0024
0.0000
0.0000
1
R m 1
ix D
Trial
=
855
Umpan masuk kolom destilasi
1 q
Komposisi
xF
Toluena
C8H10
0.0050
0.7112
0.1731
0.1074
0.0033
1
1.9167
1.0000
0.2945
0.0986
0.0986
DEB
TEB
sulfur
Jumlah
i x iF
i
0.0000
-0.0008
-0.0001
0.0000
0.0000
-0.0009
xD
toluena
C8H10
0.0069
0.9907
DEB
0.0024
Jumlah
1
Rm + 1
=
-0.0042
Rm
=
-1.0042
Direncanakan refluks rasio
Rm 1
7.0464
3.5903
1.0000
12
0.0042178
=
=
i x D
-0.0001
-0.0042
0.0000
-0.0042
1.5 x
0.006
Rm
c. Menghitung panas pada laju alir bagian atas dan laju alir bagian bawah
Komponen
Toluena
C8H10
DEB
TEB
CP, J/mol K
a
1.8083
7.0552
-2.676E-007
0
b
8.1222
-3.92
-2.61137
-2.2839
c
-0.015127
0.033088
0.0321189
0.034446
d
0.0000163
-0.000015277
-1.36256E-005
-0.000017281
Tref
298.15
298.15
298.15
298.15
0.0000
20.0570
12.5678
0.3827
33.0134
Sulfur
15.2
0.268
298.15
Lo =
=
=
Lo
D
x D
0.006
x
0.5316
84.0271
kmol/jam
Komponen
xD
Toluena
C8H10
0.0069
0.9907
0.0024
1.0000
DEB
Jumlah
kmol/jam
0.0037
0.5267
0.0013
0.5316
177.9621
30715.6339
89.5149
30805.1488
xD
Toluena
C8H10
0.0069
0.9907
0.0024
1.0000
DEB
Jumlah
kmol/jam
0.5861
83.7687
0.2039
84.5587
28293.4850
4882782.3467
14230.1595
4897012.5061
xB
Toluena
C8H10
0.0002
0.0000
0.6075
0.3807
0.0116
1.0000
DEB
TEB
Sulfur
Jumlah
kmol/jam
0.0210
0.0000
71.4297
44.7584
1.3630
117.5721
460.20
460.20
460.20
460.20
460.20
1462.8660
0.0000
8081841.8158
5507002.9832
6167.0540
13596474.7190
xB
Toluena
C8H10
C10H14
C12H18
0.0002
0.0000
0.6075
0.3807
0.0116
1.0000
Sulfur
Jumlah
kmol/jam
0.0151
0.0000
51.3727
32.1906
0.9803
84.5587
( 1 -1 )
470.46
470.46
470.46
470.46
470.46
1131.5265
0.0000
6362944.7382
4328318.8673
4771.8981
10697167.0301
H9 + QR
7793756.5525
+ QR
QR
f.
=
=
=
H10 + H11 + QC
3817794.6260
QC
+
4657782.2836
kcal/jam
QC
+ QC
+
208425.0738
kcal/jam
4657782.2836
681820.3571
681820.3571
681820.3571
890245.4309
kJ/kg K
kg/jam
+
+
QC
363.15
T
P
=
=
=
=
200 oC
1555 kPa
1938.6
463.3448
QR
kJ/kg
kcal/kg
1063636.5537
463.3448
301.15
QLoss
2295.5617
kg/jam
14660111.2727
Total
14660111.2727
Kgmol / jam
20.0570
12.5678
0.0059
0.3827
M7
M6
M8
b. Menentukan suhu Buble Point dan Dew Point pada kolom destilasi D-130
Untuk mendapatkan komponen yang cocok untuk proses destilasi maka dilakukan
perhitungan trial dan error terhadap kondisi operasi dengan menggunakan persamaan
x i= [ y i / K i ]
y i= [ K i . x i ]
Persamaan Antoine
Komponen
Toluena
DEB
TEB
Sulfur comp
A
4.5444
4.1309
4.7036
0.0000
B
1738.1230
1576.2610
2133.5580
0.0000
C
0.3940
-72.1460
-37.4690
0.0000
log10(P) = A (B / (T + C))
dimana :
P = vapor pressure (bar)
T = temperature (K)
Maka diperoleh secara keseluruhan sebagai berikut:
Perhitungan temperatur pada feed:
Buble point
192.0735
o
Dew point
=
200
C
Perhitungan temperatur pada destilat
Buble point
191.7602
Dew point
=
199.7163
C
Perhitungan temperatur pada bottom
o
Buble point
109.7808
Dew point
110.8399
Hasil perhitungan trial dan error untuk buble point dengan sistem multi komponen untuk
feed, destilat dan bottom dapat dilihat pada table dibawah ini:
Menentukan suhu buble point pada feed kolom destilasi
Pisat
1.01324
192.0735
xF
Komponen
Toluena
DEB
TEB
sulfur comp
Jumlah
bar
Psat
6.4777
1.3209
0.5197
1.0000
0.0002
0.6075
0.3807
0.0116
1.0000
760
mmHg
465.2235
K
yi = Ki.xF
Ki
6.3930
1.3036
0.5129
0.9869
0.0011
0.7920
0.1953
0.0114
0.9998
Psat.xF
0.0012
0.8025
0.1979
0.0116
1.0131
1.01324
200
Komponen
Toluena
yF
0.0002
bar
Psat
7.4925
760
mmHg
473.243537117 K
xi = yF/Ki
Ki
7.4
0.0000
Psat.xi
0.0002
DEB
0.6075
1.5887
1.6
TEB
0.3807
0.6421
0.6
sulfur comp
0.0116
1.0000
1.0
Jumlah
1.0000
Menentukan suhu buble point destilat kolom destilasi
T
191.7602
xD
Komponen
toluena
DEB
TEB
Jumlah
Psat
6.4403
1.3112
0.5154
0.0002
0.6243
0.3755
1.0000
0.3875
0.6008
0.0117
1.0000
464.9102
K
yi = Ki.xD
Ki
6.3561
1.2940
0.5086
0.0012
0.8078
0.1910
1.000
0.6156
0.3857
0.0117
1.0132
Psat.xD
0.0012
0.8185
0.1935
1.013
199.7163
472.8663
K
xi = yD/Ki
Ki
yD
Komponen
Psat
toluena
0.0002
7.4422
7.3450
DEB
0.6243
1.5752
1.5546
TEB
0.3755
0.6358
0.6275
Jumlah
1.0000
Menentukan buble point pada bottom kolom destilasi
T
109.7808
xB
Komponen
TEB
sulfur comp
Jumlah
Psat
1.0234
1.0000
0.5678
0.4322
1.000
0.0000
0.4016
0.5984
1.0000
382.9308
K
yi = Ki.xB
Ki
1.0100
0.9869
0.5734
0.4266
1.000
Psat.xi
0.0002
0.6325
0.3805
1.0132
Psat.xB
0.5810
0.4322
1.013
=
Komponen
TEB
Sulfur comp
Jumlah
110.8399
yB
0.5678
0.4322
1.000
Psat
1.0228
1.0000
383.9899
K
xi = yB/Ki
Ki
1.0094
0.9869
0.5625
0.4380
1.000
Data yang diperoleh dari perhitungan temperatur buble point dan dew point
Temperatur pada FEED:
Buble point
192.0735
Dew point
=
200.0935
Temperatur pada DESTILAT:
Buble point
191.7602
Dew point
=
199.7163
Temperatur pada BOTTOM:
Buble point
109.7808
Dew point
110.8399
C =
465.2235
C =
473.2435
C =
464.9102
C =
472.8663
C =
382.9308
C =
383.9899
Psat.xi
0.5753
0.4380
1.013
Direncanakan:
Suhu bahan masuk
180
453.15
195
468.15
28
90
301.15
363.15
a. Komposisi masing-masing komponen pada tiap aliran bahan dalam kolom destilasi
Feed, F
Destilat, D
Komponen
xF
xD
T boil
kmol/jam
kmol/jam
DEB
TEB
Toluena
Sulfur
Jumlah
110.6
183.5
217.6
444.6
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
R m 1
ix D
Trial
=
822
Umpan masuk kolom destilasi
1 q
Komposisi
xF
Toluena
DEB
TEB
sulfur comp
0.0002
0.6075
0.3807
0.0116
4.9041
1.0000
0.3935
0.7571
Jumlah
i x iF
i
0.0000
-0.0007
-0.0002
0.0000
-0.0009
xD
toluena
0.0002
DEB
0.6243
TEB
0.3755
Jumlah
1
Rm + 1
=
-0.0009
Rm
=
-1.0009
Direncanakan refluks rasio
Rm 1
4.9118
1.0000
0.3931
i x D
0.0000
-0.0008
-0.0002
-0.0009
0.0009408
=
1.5
Rm
Bottom, B
kmol/jam
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
0.001
c. Menghitung panas pada laju alir bagian atas dan laju alir bagian bawah
Komponen
Toluena
DEB
TEB
Sulfur
CP, J/mol K
a
1.8083
-2.676E-007
0
15.2
b
8.1222
-2.61137
-2.2839
0.268
c
-0.015127
0.0321189
0.034446
0
d
0.0000163
-1.36256E-005
-0.000017281
0
Tref
298.15
298.15
298.15
298.15
Lo =
=
=
Lo
D
x D
0.001
x
#REF!
#REF!
kmol/jam
Komponen
xD
Toluena
DEB
TEB
Jumlah
0.0002
0.6243
0.3755
1.0000
kmol/jam
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
xD
Toluena
DEB
TEB
Jumlah
0.0002
0.6243
0.3755
1.0000
kmol/jam
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
Komponen
xB
TEB
Sulfur
#REF!
#REF!
kmol/jam
#REF!
#REF!
Jumlah
#REF!
#REF!
xB
TEB
Sulfur
Jumlah
#REF!
#REF!
#REF!
kmol/jam
#REF!
#REF!
#REF!
382.93
382.93
#REF!
#REF!
#REF!
( 1 -1 )
383.99
383.99
#REF!
#REF!
#REF!
3991400.6660
QR
QR
=
=
#REF!
#REF!
+
+
#REF!
f.
#REF!
#REF!
#REF!
kJ/kg K
kg/jam
#REF!
#REF!
+
#REF!
kcal/jam
T
P
=
=
=
=
200 oC
1555 kPa
1938.6
463.3448
QR
=
=
QC
+ QC
+
#REF!
kcal/jam
363.15
QC
QC
kJ/kg
kcal/kg
#REF!
463.3448
#REF!
kg/jam
301.15
QLoss
hari
tahun
303.15 K
308.15 K
473.15 K
463.15 K
T2
35
35
35
35
T3
200
200
200
200
200
Aliran dari M2
H2 kcal/jam
kmol/jam
128.9661
5.5073
0.5883
0.3827
135.4444
413868.7003
7704.1483
2148.4643
88.2226
423809.5356
Aliran dari M3
H3 kcal/jam
kmol/jam
0.5883
0.3827
83.2421
20.2596
12.5678
117.0405
42851.1218532775
1809.614056834
8695696.84434319
2481427.72608991
1668544.39859706
12890329.7049
696412.0937
4460041.9118
02338989.6313
kcal/jam
kJ/jam
Bottom, B
xB
kmol/jam
0.0059
0.0002
0.0000
20.0570
12.5678
0.3827
33.0134
0.0000
0.6075
0.3807
0.0116
1
log10(P) = A (B / (T + C))
Bottom, B
xB
kmol/jam
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
#REF!
APP B-53
APPENDIX B
PERHITUNGAN NERACA PANAS
Kapasitas produksi Ethylene Glycol
Basis Perhitungan
= 1 jam operasi
Suhu referensi
25
10101
298.15
kg/jam
K
1. Preheater E-115
Fungsi: Untuk pemanfaatan panas dari produk keluar reboiler dengan bahan masuk reaktor
Keterangan:
H1
: Panas bahan masuk preheater
H2
: Panas bahan keluar preheater menuju reaktor
H29 : Panas produk keluar reboiler
H31 : Panas produk keluar preheater menuju storage
QLoss
: Panas yang hilang
Dengan memanfaatkan panas dari produk keluar reboiler E-146, maka direncanakan:
Suhu pemanas masuk
190
463.10
35
30
308.15
303.15
APP B-54
C6H14O4
2.101
0.7865
-0.0005606
2
Dikutip dari Yaws L Carl, 1996; Cp = a+bT+cT +dT3+eT4
Komponen
C2 H 6 O 2
C4H10O3
C6H14O4
T29
T31
-3.3896E-011
H29 kcal/jam
kmol/jam
6.7841
16.4462
1.9035
463.10
308.15
463.10
308.15
463.10
308.15
Jumlah
2.0905E-007
32099.0247
104250.1341
17280.0708
153629.2297
1712.5245
5376.7016
885.0861
7974.3122
b. Menghitung panas yang terkandung pada bahan masuk (H1) dan bahan keluar (H
CP, J/mol K
Komponen
a
b
c
d
e
H2SO4
9.486
0.33795
-0.000029906 2.1308E-007 -4.6878E-011
H2 O
33.933
-0.0084186
0.000029906 -1.7825E-008 3.6934E-012
2
Dikutip dari Yaws L Carl, 1996; Cp = a+bT+cT +dT3+eT4
Komponen
H2SO4
H2 O
T1
T2
319.45963
319.45963
Jumlah
c. Menghitung panas yang hilang (QLoss)
QLoss
=
1% x H2
=
=
303.15
303.15
1% x
1877.7587
H1 kcal/jam
kmol/jam
0.9803
1090.7835
133.3124
43865.4038
43998.7162
187775.8749
kcal/jam
H28
H2
H29
QLoss
APP B-55
2. Preheater E-116
Fungsi: Untuk pemanasan bahan sebelum masuk reaktor
Keterangan:
H2
: Panas bahan masuk preheater
H3
: Panas bahan keluar preheater menuju reaktor
QLoss
: Panas yang hilang
QSteam : Panas yang terkandung pada steam
Direncanakan:
Suhu bahan masuk
46
319.46
2
Dikutip dari Yaws L Carl, 1996; Cp = a+bT+cT +dT3+eT4
T2
T3
H2 kcal/jam
Komponen
kmol/jam
H2SO4
319.45963
323.15
0.9803
583.4117
H2 O
319.45963
323.15
1090.7835
187192.4632
o
Jumlah
b. Menghitung panas yang hilang (QLoss)
QLoss
=
1% x H3
=
=
1% x
2203.6526
187775.8749
220365.2590
kcal/jam
QSteam
H3
QLoss
APP B-56
187775.8749
QSteam
QSteam
=
=
220365.2590
34793.0367
+
2203.6525904983
kcal/jam
T
P
=
=
=
=
=
=
=
200 oC
1555 kPa
1938.6
463.3448
kJ/kg
kcal/kg
Q Steam
34793.0367
463.3448
75.0910
kg/jam
APP B-57
3. Reaktor R-110
Fungsi: Untuk mereaksikan Etilen oksida dan H2O
Keterangan:
H3
:
H4
:
H5
:
H6
:
H7
:
Hrxn
:
QLoss
:
QPendingin
:
Direncanakan:
Suhu bahan masuk
50
323.15
32
27
305.15
300.15
48
321.15
50
27
323.15
300.15
50
323.15
H in n in H f H sensibel
Komponen
298.15
K
Aliran dari Heater
APP B-58
Komponen
H2SO
*
4
H2 O
C2H4O
CO2
Jumlah
kmol/jam
T3
kmol/jam
0.9803
1090.7835
-
323.15
323.15
-
213.8759
1091.7638
2.1625
216.0384
T4
kmol/jam
305.15
898.3115
-
305.15
898.3115
Katalis; Impurities
Komponen
H2SO4
H2 O
C2H4O
CO2
a
9.486
Panas Sensibel
c
-0.000029906
b
0.33795
33.933
-0.0084186
0.000029906
30.827
-0.0076041
0.00032347
27.437
0.042315
-0.000019555
2
Dikutip dari Yaws L Carl, 1996; Cp = a+bT+cT +dT3+eT4
Komponen
H2SO4
H2 O
C2H4O
CO2
Panas sensibel
H J/mol
H3 kcal/jam
1269.3339
53.9056
297.4076
219676.7459
d
2.1308E-007
e
-4.6878E-011
-1.7825E-008
-3.2747E-007
0.000000004
3.6934E-012
9.7271E-011
-2.9872E-013
#VALUE!
139.3978
#VALUE!
#VALUE!
269.7039
219974.1535
Jumlah
171.3146
Reaksi II
17.1315
Reaksi III
1.9035
n H
i 1
fi
i 1
Tref
n i Cp i dT
APP B-59
i 1
i 1
n i H fi
H A H fA
Tref
Tref
n i Cp i dT
Cp A dT
H rxn n iout ( H fi Cp i dT ) n in
i ( H fi Cp i dT )
Komponen
C2H4O
H2 O
C2 H 6 O 2
C4H10O3
C6H14O4
Reaksi I
Reaksi II
Reaksi III
-1
-1
1
-2
-1
17.13
17.13
-3
17.13
171.31
171.31
171.31
Masuk
ni
-1
1.90
1.90
1989.0950
0
0
0
CO2
2.1625
H2SO4*
0.9803
Katalis; Impurities
T6
=
321.15
T7
=
323.15
Tref
=
298.15
K
K
K
Panas Sensibel
a
b
c
d
C2H4O
30.827
-0.0076041
0.00032347
-3.2747E-007
H2 O
33.933
-0.0084186
0.000029906 -1.7825E-008
C2 H 6 O 2
48.218
0.19073
-6.6117E-008 -1.8834E-008
C4H10O3
13.906
0.48367
-0.00027706
6.2086E-008
C6H14O4
2.101
0.7865
-0.0005606
2.0905E-007
CO2
27.437
0.042315
-0.000019555 0.000000004
H2SO4
9.486
0.33795
-0.000029906 2.1308E-007
2
Dikutip dari Yaws L Carl, 1996; Cp = a+bT+cT +dT3+eT4
Komponen
Komponen
Panas Sensibel
H J/mol
C2H4O
H2 O
C2 H 6 O 2
C4H10O3
C6H14O4
1165.2406
842.6155
2675.4349
3481.4095
4956.4682
e
9.7271E-011
3.6934E-012
1.2955E-011
-1.5319E-012
-3.3896E-011
-2.9872E-013
-4.6878E-011
APP B-60
CO2
H2SO4
891.9414
2938.5704
461.0045
688.5131
489002.2316
1181.7450
Jumlah
490183.9766
i
C2 H 4 O
H2 O
C2H6O2
C2 H 4 O
H2 O
C2H6O3
kJ/kmol
kcal/jam
171.31
-52670
171.3146
-2156620.7422
-1
171.31
-241826
171.3146
-9901784.0821
171.31
Jumlah
-389580
171.3146
-15951705.1214
-28010109.9457
Hf
Hrxn II (298,15)
kmol/jam
kJ/kmol
kcal/jam
-2
17.13
-52670
17.1315
-215662.0742
-1
17.13
-241826
17.1315
-990178.4082
17.13
Jumlah
-571500
17.1315
-2340058.3903
-3545898.8727
Hf
kmol/jam
kJ/kmol
kcal/jam
C2 H 4 O
-3
1.90
-52670
1.9035
-23962.4527
H2 O
-1
1.90
-241826
1.9035
-110019.8231
C2H6O4
1.90
Jumlah
-736070
1.9035
-334878.3473
-468860.6231
Hrxn 298,15
Hrxn
Hrxn 1 (298,15)
kmol/jam
-1
Hf
=
=
=
HProduk
-28010109.9457
-32024869.4416
-
HReaktan
-3545898.8727
+ Hrxn 298,15
-468860.6231
APP B-61
=
490183.9766
=
#VALUE!
kcal/jam
Neraca panas total:
0
= Q - H
Q = H
Q = Hkeluar - Hmasuk + Hrxn
=
=
490183.9766
#VALUE!
kcal/jam
#VALUE!
#VALUE!
-32024869.442
#VALUE!
QLoss
=
1% x Q
=
1% x
#VALUE!
=
#VALUE!
kcal/jam
Jadi panas yang harus diserap air pendingin (Qpendingin) adalah
#VALUE!
#VALUE!
QPendingin
= m x Cp x T
#VALUE!
= m x
4.1816
m =
#VALUE!
kJ/kg K
x
kg/jam
323.15
300.15
APP B-62
4. Preheater E-124
Fungsi: Untuk pemanasan awal bahan sebelum masuk evaporator
Keterangan:
H8
: Panas bahan masuk preheater
H9
: Panas bahan keluar preheater menuju evaporator
QLoss
: Panas yang hilang
QSteam : Panas yang terkandung pada steam
Direncanakan:
Suhu bahan masuk
35
308.15
100
373.15
a. Menghitung panas yang terkandung pada bahan masuk (H8) dan bahan keluar (H
CP, J/mol K
Komponen
a
b
c
d
e
H2 O
33.933
-0.0084186
0.000029906 -1.7825E-008 3.6934E-012
C2 H 6 O 2
48.218
0.19073
-6.6117E-008 -1.8834E-008 1.2955E-011
C4H10O3
13.906
0.48367
-0.00027706
6.2086E-008 -1.5319E-012
C6H14O4
2.101
0.7865
-0.0005606
2.0905E-007 -3.3896E-011
2
3
4
Dikutip dari Yaws L Carl, 1996; Cp = a+bT+cT +dT +eT
Komponen
H2 O
C2 H 6 O 2
T8
T9
308.15
308.15
373.15
373.15
kmol/jam
1798.7454
171.3146
H8 kcal/jam
144727.5990
43245.5677
1091652.7772
342952.1253
APP B-63
C4H10O3
C6H14O4
308.15
373.15
308.15
373.15
Jumlah
b. Menghitung panas yang hilang (QLoss)
QLoss
=
1% x H9
17.1315
1.9035
=
1% x
1487002.0599
=
14870.0206 kcal/jam
Neraca panas total:
H8
+ QSteam
194458.9837
+ QSteam
QSteam
=
=
5600.7309
885.0861
194458.9837
H9
+ QLoss
1487002.0599
1307413.0968
kcal/jam
T
P
=
=
=
=
=
=
=
45223.7054
7173.4519
1487002.0599
200 oC
1555 kPa
1938.6
463.3448
kJ/kg
kcal/kg
Q Steam
1307413.0968
463.3448
2821.6851 kg/jam
14870.0206
APP B-64
Keterangan:
H9
: Panas bahan masuk preheater
H10 : Panas uap keluar effect 1
H11 : Panas liquid keluar effect 1
H12 : Panas uap keluar effect II
H13 : Panas liquid keluar effect II
H14 : Panas uap keluar effect III
H15 : Panas liquid keluar effect III
QLoss
: Panas yang hilang
QSteam : Panas yang terkandung pada steam
Direncanakan
Suhu bahan masuk
100
=
=
=
200 oC =
476
kPa
38.55
kPa
373.15
473.15
APP B-65
BM
62.0682
106.1212
150.1742
18.0152
333.15
kmol/jam
171.3146
17.1315
1.9035
1094.8665
kg/jam
10633.1891
1818.0111
285.8559
19724.2391
Jumlah
32461.2953
Dengan mengasumsikan uap yang terbentuk tiap effect adalah sama, dari perhitungan neraca
massa diperoleh:
F
=
32461.2953 kg/jam
V1 + V2 + V3 = 14265.5007419 kg/jam
V1 = V2 = V3 =
4755.1669 kgjam
L1
=
27706.1284 kgjam
L2
=
22950.9615 kgjam
L3
=
18195.7946 kgjam
sehingga didapatkan:
XF
= 0.3924
XL1
= 0.4597
XL2
=
0.555
XL3
=
0.7
a. Menghitung kenaikan titik didih
Tb i Kb m
(Romero, 2008)
i
=
1
Van Hoff Factor
m
= mol solute
kg solevent
o
C kgH2O/mol
Kb
=
0.512
Sehingga,
BPR1 = i Kb m
=
1x
0.512
190349.5604
19724.2391
4.94
BPR2
1x
0.512
190349.5604
14969.0722
6.51
BPR3
1x
0.512
9.54
Ts1
T3
190349.5604
=
10213.9053
(BPR1 + BPR2 + BPR3)
C
C
C
APP B-66
200
119.01
60
20.99
Koefisien heat transfer (U) untuk short tube vertikal adalah 110-2800 W/m2 K
Sehingga asumsi ditetapkan:
U1
=
2788
W/m2.K
U2
2356
W/m2.K
U3
T1
1790
W/m2.K
T 1 / U
1 / U1
1/ U 2 1/ U 3
119.01
1/2788
T2
T3
=
=
37.65
49.55
T1
+
1/2788
1/2356
=
+
31.81
1/1790
C
T2
o
T3
119.01
31.81
168.19
200
Ts1
2) T2
=
=
T1
168.19
T1
-
4.94
BPR1
37.65
Ts2
=
=
=
=
168.19
T2
-
4.9411 =
BPR2 - T3
163.25
=
=
125.60
T2
-
6.51
BPR2
49.55
125.60
119.09
3) T3
Ts3
200
6.51
125.60
69.54
C
C
Effect III
Ts3
119.09
T3
69.54
APP B-67
Effect I
Ts1
=
T1
=
H1
s1
=
=
=
=
=
=
Effect II
Ts2
=
T2
H2
=
=
=
s2
=
=
=
Effect III
Ts3
=
T3
H3
=
=
=
=
=
=
s3
200
168.19 oC
Hs2 (Hsat pada Ts2)
Ts2
163.25
BPR1
4.94
C
C
852.4
kJ/kg
125.60 oC
Hs3 (Hsat pada Ts3)
Ts3
BPR2
119.09
6.5107
o
69.54
C
sat
Hs4 (H pada Ts4)
Ts4
BPR3
60.00
9.5418
APP B-68
V2 =
V3 =
L1 L2 -
L2
L3
= L2 -
18195.7946
1.8896
100
L1 Cp (T1 0) + V1 H1
1938.5 = L1 x
+
1938.5
2451.85021499 L1 =
32461.2953081 83768393.5005
1.8888
L1
...............................(1)
Effect II
L1 Cp (T1 0) + V1 s2
L1 x
1.8888
168.19
0.5536
L2 +
=
32461.2953081 x
125.60
15073.3035
=
L2 Cp (T2 0) + V2 H2
L1 x
2079.8840
+ L1 - L2 x
2716.9466
L1 ....................................................(2)
Effect III
L2 Cp (T2 0) + V2 s3
L2 x
1.8875 x
125.60 + L1 x
-4607.7216 L2 +
2217.1141
Dengan subtitusi persamaan diatas, diperoleh:
L1
=
27987.5971
kg/jam
L2
=
23325.8222
kg/jam
L3
=
18195.7946
kg/jam
S
=
7813.7722
kg/jam
Sehingga diperoleh:
V1
=
4473.6982
kg/jam
V2
=
4661.7749
kg/jam
V3
=
5130.0277
kg/jam
= L3 Cp (T3 0) + V3 H3
L2 x
2217.1141 =
18195.7946
69.54
+ L2 18195.7946
L1 =
-45427198.2627
...............................(3)
Cp
1.8888
Cp
L3 :
Cp
168.19
1.8875
T1 =
T2 =
125.60
1.8852
T3 =
69.54
C
C
C
APP B-69
Effect I
HV =
2790.9
HL =
852.4
F Cp (TF 0) + S HV
kJ/kg
kJ/kg
=
H1 =
2769.5215
s1 =
1938.5000
L1 Cp (T1 0) + V1 H1 + S HL
kJ/kg
kJ/kg
H2 =
kJ/kg
2716.9466
s2 =
kJ/kg
2079.8840
= L2 Cp (T2 0) + V2 H2 + V1 HL
27987.5971
2769.5215
kcal/jam
1.8888
168.19
kJ/kg
kJ/kg
APP B-70
=
=
=
Total panas masuk
QLoss
2125003.4002
kcal/jam
H
2%
x
10
59226.6935
kcal/jam
=
5086338.0746
kcal/jam
H3 =
kJ/kg
2627.6767
s3 =
kJ/kg
2217.1141
= L3 Cp (T3 0) + V3 H3 + V2 HL
2716.9466
kcal/jam
23325.8222
x
1.8875 x
125.60
1321685.9068
kcal/jam
2%
x H12
60545.0268
kcal/jam
=
4348937.2456
kcal/jam
2627.6767
kcal/jam
kJ/kg
kJ/kg
APP B-71
=
=
Kondensat
=
=
=
Total panas keluar
18195.7946
x
1.8852 x
570150.6745
kcal/jam
HL
x
4661.7749
x
499.8325
556918.7792
kcal/jam
=
4348937.2456
kcal/jam
69.54
V1 + V2 + V3
S
14265.5007
7813.7722
1.8257
APP B-72
6. Preheater E-131
Fungsi: Untuk pemanasan awal bahan sebelum masuk kolom destilasi
Keterangan:
H15 : Panas bahan masuk preheater
H16 : Panas bahan keluar preheater menuju kolom destilasi
QLoss
: Panas yang hilang
QSteam : Panas yang terkandung pada steam
Direncanakan:
Suhu bahan masuk
60
113
333.15
= 386.53496 K
a. Menghitung panas yang terkandung pada bahan masuk (H15) dan bahan keluar (H
CP, J/mol K
Komponen
a
b
c
d
e
H2 O
33.933
-0.0084186
0.000029906 -1.7825E-008 3.6934E-012
C2 H 6 O 2
48.218
0.19073
-6.6117E-008 -1.8834E-008 1.2955E-011
C4H10O3
13.906
0.48367
-0.00027706
6.2086E-008 -1.5319E-012
APP B-73
C6H14O4
2.101
0.7865
-0.0005606
2
Dikutip dari Yaws L Carl, 1996; Cp = a+bT+cT +dT3+eT4
Komponen
H2 O
C2 H 6 O 2
C4H10O3
C6H14O4
T15
T16
333.15
386.53496
333.15
386.53496
333.15
386.53496
333.15
386.53496
Jumlah
b. Menghitung panas yang hilang (QLoss)
QLoss
=
1% x H16
85505.0969
154704.6934
20190.5508
3195.8816
263596.2227
H16
+ QLoss
688285.7415
431572.3763
216998.2347
408660.7078
54048.4306
8578.3684
688285.7415
+
6882.8574154232
kcal/jam
T
P
=
=
=
=
=
=
=
200 oC
1555 kPa
1938.6
463.3448
-3.3896E-011
H15 kcal/jam
kmol/jam
303.00736988
171.314604377
17.1314604377
1.9034956042
=
1% x
688285.7415
=
6882.8574
kcal/jam
Neraca panas total:
H15 + QSteam
=
Q
263596.2227
+
=
Steam
QSteam
=
2.0905E-007
kJ/kg
kcal/kg
Q Steam
431572.3763
463.3448
931.4281
kg/jam
APP B-74
Keterangan:
H16
:
H17
:
H18
:
H19
:
H20
:
H21
:
H22
:
QLoss
:
APP B-75
QSteam
QPendingin
:
:
Direncanakan:
Suhu bahan masuk
113
= 386.53496 K
187
27
= 460.38385 K
300.15
80
353.15
Data yang diperoleh dari perhitungan temperatur buble point dan dew point
Temperatur pada feed:
Buble point
113.3850
C =
386.5350
Dew point
=
178.2900
Temperatur pada destilat
C =
451.4400
Buble point
100.1583
C =
373.3083
Dew point
106.0604
C =
379.2104
C =
460.3838
187.2338
Dew point
=
204.9492
C =
478.0992
K
a. Komposisi masing-masing komponen pada tiap aliran bahan dalam kolom destilasi
Feed, F
Destilat, D
Bottom, B
Komponen
xF
xD
kmol/jam
kmol/jam
kmol/jam
H2O (LK)
303.0074
0.6142
299.9773
0.9943
3.0301
C2H6O2 (HK)
171.3146
0.3472
1.7131
0.0057
169.6015
C4H10O3
17.1315
0.0347
17.1315
C6H14O4
1.9035
0.0039
1.9035
Jumlah
493.3569
1
301.6904
1
191.6665
o
R m 1
Trial
ix D
1.5422944
APP B-76
xF
H2O (LK)
C2H6O2 (HK)
C4H10O3
C6H14O4
0.6142
0.3472
0.0347
0.0039
Jumlah
1
Destilat keluar kolom destilasi
Komposisi
xD
H2O (LK)
C2H6O2 (HK)
38.5436
1.0000
0.1325
87.2226
0.9943
0.0057
Jumlah
1
Rm + 1
=
1.0178
Rm
=
0.0178
Direncanakan refluks rasio
46.6630
1.0000
i x iF
i
0.6398
-0.6403
-0.0033
0.0039
0.0001
1 q
Rm 1
i x D
1.0283
-0.0105
1.0178
=
1.5 x Rm
=
0.027
c. Menghitung panas pada laju alir bagian atas dan laju alir bagian bawah
CP, J/mol K
Komponen
a
b
c
d
H2 O
33.933
-0.0084186
0.000029906 -1.7825E-008
C2 H 6 O 2
48.218
0.19073
-6.6117E-008 -1.8834E-008
C4H10O3
13.906
0.48367
-0.00027706
6.2086E-008
C6H14O4
2.101
0.7865
-0.0005606
2.0905E-007
2
3
4
Dikutip dari Yaws L Carl, 1996; Cp = a+bT+cT +dT +eT
1. Menghitung panas laju alir bagian atas
Menghitung aliran keluar kondensor yang direfluks
R
Lo =
=
=
Lo
D
x D
0.027
x
8.0722
Komposisi
xD
301.6904
kmol/jam
Panas liquid yang direfluks, Lo
e
3.6934E-012
1.2955E-011
-1.5319E-012
-3.3896E-011
APP B-77
Komposisi
xD
H2O (LK)
C2H6O2 (HK)
0.9943
0.0057
1
Jumlah
Tref
kmol/jam
8.0263
0.0458
8.0722
T18
289.15
373.31
289.15
373.31
Jumlah
H18 kcal/jam
5461.9149
102.2066
5564.1215
xD
H2O (LK)
C2H6O2 (HK)
0.9943
0.0057
1
Jumlah
kmol/jam
308.0036
1.7590
309.7626
289.15
379.21
289.15
379.21
Jumlah
224422.2329
4217.9283
228640.1611
501.4291
xB
H2O (LK)
C2H6O2 (HK)
C4H10O3
0.0158
0.8849
0.0894
kmol/jam
4.8971
274.1021
27.6871
Jumlah
1032448.7392
( 1 -1 )
Panas vapor keluar reboiler,
V
Tref
T21
H21 kcal/jam
298.15
298.15
298.15
460.38
460.38
460.38
6489.1722
1272907.0236
172194.3544
APP B-78
C6H14O4
Jumlah
0.0099
1
3.0763
309.7626
298.15
460.38
Jumlah
27398.6045
1478989.1549
493.3569
Jumlah
688285.7415
+
+
915128.6493
QC
APP B-79
+
185879.5505
kcal/jam
+ QC
+
37196.4892
kcal/jam
412722.4583
412722.4583
449918.9475
f.
1% [ H21 + H22 ]
1%
[ 1478989.1549
23941.1780419875 kcal/jam
1361669.0650
1361669.0650
1385610.2430
915128.6493
QLoss
915128.6493
+ QLoss
+
23941.1780
kcal/jam
T
P
353.15
=
=
=
=
200 oC
1555 kPa
1938.6
463.3448
QR
kJ/kg
kcal/kg
APP B-80
=
=
1385610.2430
463.3448
2990.4518 kg/jam
8. Preheater E-147
Fungsi: Untuk pemanasan awal bahan sebelum masuk kolom destilasi
Keterangan:
H22 : Panas bahan masuk preheater
H23 : Panas bahan keluar preheater menuju kolom destilasi
QLoss
: Panas yang hilang
QSteam : Panas yang terkandung pada steam
APP B-81
Direncanakan:
Suhu bahan masuk
184.23
= 457.38385 K
187.23
= 460.38384 K
a. Menghitung panas yang terkandung pada bahan masuk (H22) dan bahan keluar (H
CP, J/mol K
Komponen
a
b
c
d
e
H2 O
33.933
-0.0084186
0.000029906 -1.7825E-008 3.6934E-012
C2 H 6 O 2
48.218
0.19073
-6.6117E-008 -1.8834E-008 1.2955E-011
C4H10O3
13.906
0.48367
-0.00027706
6.2086E-008 -1.5319E-012
C6H14O4
2.101
0.7865
-0.0005606
2.0905E-007 -3.3896E-011
T22
Komponen
H2 O
C2 H 6 O 2
C4H10O3
C6H14O4
T23
457.38385 460.38384
457.38385 460.38384
457.38385 460.38384
457.38385 460.38384
Jumlah
b. Menghitung panas yang hilang (QLoss)
QLoss
=
1% x H23
=
=
1% x
9151.2863
H22 kcal/jam
kmol/jam
3.0301
169.6015
17.1315
1.9035
3939.5662
771260.5503
104292.3529
16593.0997
896085.5692
4015.1933
787614.7371
106545.7324
16952.9622
915128.6251
915128.6251
kcal/jam
+
+
QSteam
QSteam
QSteam
=
=
=
H23
+ QLoss
915128.6251
28194.3421
T
P
=
=
=
200 oC
1555 kPa
1938.6
kJ/kg
+
9151.2862506882
kcal/jam
APP B-82
=
Maka steam yang dibutuhkan
=
=
=
463.3448
kcal/kg
Q Steam
28194.3421
463.3448
60.8496
kg/jam
Keterangan:
H23
:
H24
:
H25
:
H26
:
H27
:
APP B-83
H28
H29
QLoss
QSteam
QPendingin
:
:
:
:
:
Direncanakan:
Suhu bahan masuk
187
= 460.38384 K
190
27
90
300.15
363.15
463.0993 K
Data yang diperoleh dari perhitungan temperatur buble point dan dew point
Temperatur pada feed:
Buble point
187.2338
Dew point
=
204.9569
Temperatur pada destilat
Buble point
189.9493
Dew point
=
196.6928
Temperatur pada bottom
Buble point
167.2193
C =
460.3838
C =
478.1069
C =
463.0993
C =
469.8428
C =
440.3693
o
Dew point
=
239.4389
C =
512.5889
K
a. Komposisi masing-masing komponen pada tiap aliran bahan dalam kolom destilasi
Feed, F
Destilat, D
Bottom, B
Komponen
x
x
kmol/jam
kmol/jam
kmol/jam
F
D
H2 O
3.0301
0.02
3.0301
0.0182
C2H6O2 (LK)
169.6015
0.88
162.8174
0.9777
6.7841
C4H10O3 (HK)
17.1315
0.09
0.6853
0.0041
16.4462
C6H14O4
1.9035
0.01
1.9035
Jumlah
191.6665
1
166.5327
1
25.1338
b. Menentukan refluks minimum
Dengan menggunakan persamaan 11,7-19 dan 11,7-20 (Geankoplis, 1993)
x
1 q i iF
i
Dimana feed masuk dalam keadaan liquid pada titik didihnya, q = 1 (Kusnarjo, 2012)
R m 1
ix D
APP B-84
R m 1
ix D
Trial
= 1.0747209
Umpan masuk kolom destilasi
Komposisi
xF
H2 O
C2H6O2 (LK)
C4H10O3 (HK)
C6H14O4
0.0158
0.8849
0.0894
0.0099
Jumlah
1
Destilat keluar kolom destilasi
Komposisi
xD
H2 O
C2H6O2 (LK)
C4H10O3 (HK)
70.7528
4.4001
1.0000
96.5241
0.0182
0.9777
0.0041
Jumlah
1
Rm + 1
=
1.5248
Rm
=
0.5248
Direncanakan refluks rasio
68.1640
4.3552
1.0000
i x iF
i
0.0161
1 q
1.1709
-1.1962
0.0100
0.0008
Rm 1
i x D
0.0186
1.5137
-0.0076
1.5248
=
1.5 x Rm
=
0.787
c. Menghitung panas pada laju alir bagian atas dan laju alir bagian bawah
CP, J/mol K
Komponen
a
b
c
d
H2 O
33.933
-0.0084186
0.000029906 -1.7825E-008
C2 H 6 O 2
48.218
0.19073
-6.6117E-008 -1.8834E-008
C4H10O3
13.906
0.48367
-0.00027706
6.2086E-008
C6H14O4
2.101
0.7865
-0.0005606
2.0905E-007
2
3
4
Dikutip dari Yaws L Carl, 1996; Cp = a+bT+cT +dT +eT
1. Menghitung panas laju alir bagian atas
Menghitung aliran keluar kondensor yang direfluks
R
Lo =
=
=
Lo
D
x D
0.787
x
131.0874
166.5327
kmol/jam
e
3.6934E-012
1.2955E-011
-1.5319E-012
-3.3896E-011
APP B-85
Komposisi
xD
H2 O
C2H6O2 (LK)
C4H10O3 (HK)
0.0182
0.9777
0.0041
1
Jumlah
kmol/jam
2.3851
128.1629
0.5394
131.0874
298.15
463.10
298.15
463.10
298.15
463.10
Jumlah
3214.5129
606407.4098
3419.2181
613041.1409
xD
kmol/jam
H2 O
0.0182
5.4152
298.15
469.84
7602.6382
C2H6O2 (LK)
0.9777
290.9803
298.15
469.84
1440508.3966
C4H10O3 (HK)
0.0041
1.2247
298.15
469.84
8129.0590
Jumlah
1
297.6202
Jumlah
1456240.0938
2. Menghitung panas laju alir bagian bawah
Menghitung aliran liquid masuk reboiler
L = Lo + qF
=
131.0874
+
1x
191.6665
= 322.753911628 kmol/jam
Panas liquid masuk reboiler, L
xB
Komposisi
Tref
T27
H27 kcal/jam
kmol/jam
C2H6O2 (LK)
0.2699
87.1172
298.15
440.37
349172.6957
C4H10O3 (HK)
0.6543
211.1931
298.15
440.37
1130468.1615
C6H14O4
0.0757
24.4436
298.15
440.37
187263.2566
Jumlah
1
322.7539
Menghitung aliran vapor keluar reboiler
V = V + F(q-1)
=
297.6202
+
191.6665
= 297.62015567 kmol/jam
Komposisi
xB
C2H6O2 (LK)
C4H10O3 (HK)
C6H14O4
0.2699
0.6543
0.0757
kmol/jam
80.3331
194.7469
22.5402
Jumlah
1666904.1138
( 1 -1 )
Panas vapor keluar reboiler,
V
Tref
T28
H28 kcal/jam
298.15
298.15
298.15
463.10
463.10
463.10
380099.0487
1234472.9217
204621.1229
APP B-86
Jumlah
1
297.6202
Jumlah
1819193.0934
d. Menghitung panas feed masuk, destilat keluar dan bottom keluar
1. Menghitung panas pada feed masuk kolom destilasi
Panas liquid masuk kolom destilasi, F
xF
Komposisi
Tref
T23
H23 kcal/jam
kmol/jam
H2 O
0.0158
3.0301
298.15
460.38
4015.1933
C2H6O2 (LK)
0.8849
169.6015
298.15
460.38
787614.7371
C4H10O3 (HK)
0.0894
17.1315
298.15
460.38
106545.7324
C6H14O4
0.0099
1.9035
298.15
460.38
16952.9622
Jumlah
1
191.6665
Jumlah
915128.6251
2. Menghitung panas liquid keluar sebagai destilat
Panas liquid keluar sebagai destilat, D
xD
Komposisi
Tref
T26
H26 kcal/jam
kmol/jam
H2 O
0.0182
3.0301
298.15
440.37
3511.7634
C2H6O2 (LK)
0.9777
162.8174
298.15
440.37
652585.4656
C4H10O3 (HK)
0.0041
0.6853
298.15
440.37
3668.0308
Jumlah
1
166.5327
Jumlah
659765.2598
3. Menghitung panas liquid keluar sebagai bottom
Panas liquid keluar sebagai bottom, B
xB
Komposisi
Tref
T29
H29 kcal/jam
kmol/jam
C2H6O2 (LK)
0.2699
6.7841
298.15
463.10
32099.0247
C4H10O3 (HK)
0.6543
16.4462
298.15
463.10
104250.1341
C6H14O4
0.0757
1.9035
298.15
463.10
17280.0708
Jumlah
25.1338
Jumlah
153629.2297
+
+
153629.2297
QC
+
659765.2598
kcal/jam
APP B-87
1% [ H28 + H29 ]
1%
[ 1819193.0934
19728.2232306892 kcal/jam
305918.2093
305918.2093
325646.4325
+ QC
+
183433.6932
kcal/jam
363.15
153629.2297
QLoss
153629.2297
+ QLoss
+
19728.2232
kcal/jam
T
P
=
=
=
=
200 oC
1555 kPa
1938.6
463.3448
QR
=
=
kJ/kg
kcal/kg
325646.4325
463.3448
702.8167
kg/jam
APP B-88
H23
QR
H26
H29
QC
915128.6251
81699.5576
Jumlah
659765.2598
153629.2297
183433.6932
996828.1826
996828.1826
Jumlah
Aliran Panas Kondensor
H25
1456240.0938
H26
QC
H24
Jumlah
613041.1409
659765.2598
183433.6932
1456240.0938
1456240.0938
Jumlah
Aliran Panas Reboiler
H28
1666904.1138
H29
325646.4325
QLoss
H27
QR
Total
1992550.5463
1819193.0934
153629.2297
19728.2232
1992550.5463
Total
Keterangan:
H26
H30
QLoss
QPendingin
:
:
:
:
Direncanakan:
Suhu bahan masuk
167
440.37
30
303.15
27
90
300.15
363.15
APP B-89
a. Menghitung panas yang terkandung pada bahan masuk (H26) dan bahan keluar (H
CP, J/mol K
Komponen
a
b
c
d
e
C2 H 6 O 2
48.218
0.19073
-6.6117E-008 -1.8834E-008 1.2955E-011
C4H10O3
13.906
0.48367
-0.00027706
6.2086E-008 -1.5319E-012
C6H14O4
2.101
0.7865
-0.0005606
2.0905E-007 -3.3896E-011
2
3
4
Dikutip dari Yaws L Carl, 1996; Cp = a+bT+cT +dT +eT
H26 kcal/jam
T26
T30
Komponen
kmol/jam
C2 H 6 O 2
440.37
303.15
3.0301
12144.7834
380.7539
C4H10O3
440.37
303.15
162.8174
871524.1169
26452.8666
C6H14O4
440.37
303.15
0.6853
5249.7782
158.2909
Jumlah
888918.6784
=
853037.5802
=
m =
m x Cp x T
m x
4.1816
3238.0618
26991.9115
QPendingin
+
8889.1867843558
kcal/jam
kJ/kg K
kg/jam
363.15
APP B-90
Total
888918.6784
Total
888918.6784
APP B-91
CA PANAS
e
1.2955E-011
-1.5319E-012
Tref
298.15
298.15
APP B-92
-3.3896E-011
298.15
H31 kcal/jam
1712.5245
5376.7016
885.0861
7974.3122
Tref
298.15
298.15
H2 kcal/jam
583.4117
187192.4632
187775.8749
QLoss
0.0
APP B-93
Tref
298.15
298.15
H3 kcal/jam
688.5131
219676.7459
220365.2590
APP B-94
2203.6525904983
APP B-95
APP B-96
kmol/jam
T5
898.3115
-
300.15
898.3115
e
-4.6878E-011
3.6934E-012
9.7271E-011
-2.9872E-013
14446.7872
#VALUE!
171.3146
17.1315
1.9035
APP B-97
n in
i ( H fi Cp i dT )
Masuk
niin
Keluar
niout
1989.0950
0
0
0
2.5879
1798.7454
171.3146
17.1315
1.9035
2.1625
2.1625
0.9803
0.9803
H f H sensibel
e
9.7271E-011
3.6934E-012
1.2955E-011
-1.5319E-012
-3.3896E-011
-2.9872E-013
-4.6878E-011
Keluar Reaktor
H7 kcal/jam
362255.7063
109548.0988
14254.9459
2254.9674
APP B-98
688.5131
489002.2316
3.9766
Hrxn II (298,15)
kcal/jam
-215662.0742
-990178.4082
-2340058.3903
-3545898.8727
APP B-99
-32024869.442
#VALUE!
#VALUE!
#VALUE!
300.15
kcal/jam
kJ/jam
K
APP B-100
Tref
298.15
298.15
298.15
298.15
H8 kcal/jam
1091652.7772
342952.1253
APP B-101
45223.7054
7173.4519
1487002.0599
14870.0206
APP B-102
APP B-103
APP B-104
Ts4
60.00
APP B-105
APP B-106
1.8888 x
168.19
x
2769.5215
...............................(1)
= L2 x
1.8875
2716.9466
....................................................(2)
18195.7946 x
1.8852
18195.7946 x
2627.6767
...............................(3)
APP B-107
0.0000
APP B-108
0.0000
APP B-109
0.0000
1.8257
APP B-110
Tref
298.15
298.15
298.15
APP B-111
-3.3896E-011
298.15
H16 kcal/jam
216998.2347
408660.7078
54048.4306
8578.3684
688285.7415
6882.8574154232
kcal/jam
APP B-112
APP B-113
Bottom, B
xB
kmol/jam
3.0301
0.0158
169.6015
0.8849
17.1315
0.0894
1.9035
0.0099
191.6665
1
H2 O
100
C2 H 6 O 2
197.6
C4H10O3
245.8
C6H14O4
288
C
C
C
C
APP B-114
e
3.6934E-012
1.2955E-011
-1.5319E-012
-3.3896E-011
direfluks, Lo
Tref
298.15
298.15
298.15
298.15
APP B-115
H18 kcal/jam
5461.9149
102.2066
5564.1215
k kondensor, V
H17 kcal/jam
224422.2329
4217.9283
228640.1611
uk reboiler,
H20 kcal/jam
4821.1850
890235.8864
118581.8918
18809.7760
1032448.7392
uar reboiler,
H21 kcal/jam
6489.1722
1272907.0236
172194.3544
APP B-116
27398.6045
1478989.1549
olom destilasi, F
H16 kcal/jam
216998.2347
408660.7078
54048.4306
8578.3684
688285.7415
ebagai destilat, D
H19 kcal/jam
182442.3367
3437.2137
185879.5505
ebagai bottom, B
H22 kcal/jam
4015.1934
787614.7580
106545.7353
16952.9627
915128.6493
915128.6493
191.6665
QC
APP B-117
185879.5505
QC
37196.4892
300.15
QLoss
APP B-118
APP B-119
Tref
298.15
298.15
298.15
298.15
H23 kcal/jam
4015.1933
787614.7371
106545.7324
16952.9622
915128.6251
9151.2862506882
kcal/jam
APP B-120
APP B-121
Bottom, B
xB
kmol/jam
6.7841
0.2699
16.4462
0.6543
1.9035
0.0757
25.1338
1
APP B-122
e
3.6934E-012
1.2955E-011
-1.5319E-012
-3.3896E-011
Tref
298.15
298.15
298.15
298.15
APP B-123
direfluks, Lo
H25 kcal/jam
3214.5129
606407.4098
3419.2181
613041.1409
k kondensor, V
H24 kcal/jam
7602.6382
1440508.3966
8129.0590
1456240.0938
uk reboiler,
H27 kcal/jam
349172.6957
1130468.1615
187263.2566
1666904.1138
uar reboiler,
H28 kcal/jam
380099.0487
1234472.9217
204621.1229
APP B-124
1819193.0934
olom destilasi, F
H23 kcal/jam
4015.1933
787614.7371
106545.7324
16952.9622
915128.6251
ebagai destilat, D
H26 kcal/jam
3511.7634
652585.4656
3668.0308
659765.2598
ebagai bottom, B
H29 kcal/jam
32099.0247
104250.1341
17280.0708
153629.2297
153629.2297
QC
659765.2598
QC
APP B-125
183433.6932
300.15
QLoss
APP B-126
APP B-127
Tref
298.15
298.15
298.15
H30 kcal/jam
380.7539
26452.8666
158.2909
26991.9115
8889.1867843558 +
363.15
QPendingin
300.15
APP B-128
APPENDIX A
PERHITUNGAN NERACA MASSA
=
=
=
=
=
BM etilbenzen
JADI Laju Produksi tiap jam
Basis operasi
=
=
70000
1
1
70000
1
ton / tahun
tahun
=
hari
=
ton
x
tahun
212121.21212121 kg
1
hari
106.167
8838.3838383838 kg / jam
Berat molekul
Etilena
=
28.0536
EB
=
106.1769
DEB
=
134.23308
TEB
=
162.28926
benzena
=
78.115
Zeolite
=
98.0734
Perhitungan neraca massa tiap alat
1. Spesifik aliran masuk
Komponen
Ethilena
BM
Wt %
Komponen
Benzena
330
24
1000
1
1
24
2. Reaktor
Fungsi: Untuk mereaksikan Etilena dan Benzena dengan rasio 1:2
Kondisi operasi:
Konversi
Perbandingan mol EO/H2O
Basis
=
8,046.2484
Reaksi I
M 283.9487946877
R 255.5539152189
S
28.3948794688
Kemurnian Etil
=
Etil masuk
=
=
Etil bereaksi
=
=
=
Etil sisa
=
=
90%
=
1 :
kg/jam EO
567.8975893753
255.5539152189
255.5539152189
312.3436741564
255.5539152189
99%
Carbon dioxide
1%
8046.2483905552 x
99% /
28.0536
283.9487946877 x
28.0536
Etil masuk x Konversi reaksi
283.9487946877 x
90%
255.5539152189 x
28.0536
Etil masuk - Etil bereaksi
=
=
283.9487946877
7965.7859066496
=
=
255.5539152189
7169.2073159847
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
benzen masuk
benzena teoritis
benzen bereaksi
benzena sisa
283.9487946877 255.5539152189
28.3948794688 x
28.0536
283.9487946877 x
2
567.8975893753 x
78.115
283.9487946877 kmol/jam
283.9487946877 x
78.115
255.5539152189 kmol/jam
255.5539152189 x
78.115
benzen dibutuhkan - benzen bereaksi
567.8975893753 255.5539152189
312.3436741564 x
78.115
255.55
x
106.1769
EB terbentuk
Reaksi II
Reaktan terkonversi menjadi DEB
2
M
28.3948794688
R
25.5553915219
S
2.8394879469
Etil sisa
=
=
benzen sisa
=
=
DEB terbentuk
=
=
1
312.3436741564
12.7776957609
299.5659783955
2.8394879469
2.8394879469
299.5659783955
299.5659783955
12.7776957609
12.7776957609
=
=
=
=
28.3948794688
796.578590665
567.8975893753
44361.320194053
22180.660097026
19962.594087324
=
=
=
312.3436741564
24398.726106729
27133.92
79.6579
23400.596402363
1715.1894572945
23326.660868706
153.6061325592
9%
1
12.7776957609
12.7776957609
kmol/jam
x
28.0536
kmol/jam
x
78.115
kmol/jam
x
134.23308
Reaksi III
3
M
2.8395
R
2.8395
S
Benzen sisa
TEB terbentuk
=
=
=
=
1
299.5659783955
0.9464959823
298.6194824132
298.6194824132
298.6194824132
0.9464959823
0.9464959823
1
0.9464959823
0.9464959823
kmol/jam
x
78.115
kmol/jam
x
162.28926
Keluar
Komponen
Etilen
Benzen
H2SO4
kg/jam
7965.7859
44361.3202
81.2835
Jumlah
52408.3896
Komponen
EB
DEB
TEB
Benzen
H2SO4
kg/jam
27133.9225
1715.1895
153.6061
23326.6609
0.0000
52329.3790
51.852%
3.278%
0.294%
44.58%
100.000%
H2SO4 masuk
=
=
=
=
=
0.0000
kg
0.0000
/
98.0734
x
0.0000
x
2
=
R4NOH
2
x
0
=
0
=
3.4
H2O yang terbentuk
=
2x
0.0000
gmol
=
0
x
78.115
1000
Regenerasi resin setiap 12 jam dengan menggunakan NaOH
Reaksi yang terjadi:
1000
=
=
=
0
0
0
0.0000
0
0
12
4.
jam
kg =
Keluar
Komponen
EG
DEG
TEG
H2O
Bahan terikat resin
kg/jam
27133.9225
1715.1895
153.6061
23326.6609
51.4215
52380.8004
Evaporator
XF =
XL +
Xv
99%
52329.3790
x 0.554233944 =
29002.718090658 =
L =
= L +
52329.3790
(V1+V2+V3)
V
=
=
29295.6748
23033.7041
0.99 L +
0.99 L
29295.6748
(V1+V2+V3) (0)
kg/jam
+ (V1+V2+V3)
kg/jam
L3.XL3
L3
XL3
=
=
=
=
=
=
44651.4776
0.6495
44651.4776
=
=
36973.5762
0.784417442
36973.5762
L2
V3
36973.5762
7677.9014
=
L2.XL2 /
L3
36973.5762
x
0.7844174424 =
29295.6748
H2O masuk evaporator - H2O keluar sebagai uap
23326.6609
23033.7041
=
=
29295.6748
kg/jam
Keluar
Komponen
EG
kg/jam
27133.9225
29295.6748
0.99
292.9567
5.
DEG
TEG
H2O
1715.1895
153.6061
23326.6609
Jumlah
52329.3790
DEG
TEG
H2O
H2O uap
1715.1895
153.6061
292.9567
23033.7041
52329.3790
Destilator
xF
0.9262
0.0585
0.0052
0.0100
1.0000
n (kmol/jam)
251.7206
0.6006
3.7503
256.0715
0.9862
0.0030
0.0108
1.0000
Komponen
% Bottom
Massa (kg/jam)
n (kmol/jam)
EG
1.50%
407.0088
3.8333
DEG
95.3%
1634.5756
12.1771
TEG
100.0%
153.6061
0.9465
Jumlah
2195.1905
16.9569
Untuk mendapatkan komponen yang cocok untuk proses destilasi maka dilakukan
perhitungan trial dan error terhadap kondisi operasi
A. Perhitungan buble point
Perhitungan buble point untuk feed, destilat dan bottom dengan menggunakan sistem
multi komponen yang diketahui. Feed terdiri dari empat komponen, perhitungan dilakukan
dengan cara masing-masing komposisi feed, destilat dan bottom. Perhitungan dilakukan
dengan mengasumsikan harga Pisat pertama 101,325 kPa. Dengan trial dan error dicari
nilai Tisat yang tepat. Nilai Tisat yang tepat digunakan untuk mencari Pisat baru dengan
menggunakan persamaan Antoine:
Pisat
[A- (
Ti
)]
+
sat
Dimana:
Tisat dalam K
A,B,C adalah konstanta Antoine untuk masing-masing komponen
Nilai Pisat yang telah didapatkan digunakan untuk mencari harga Ki dengan persamaan:
Ki =
Pisat baru
Pisat asumsi
Kemudian cek nilai Ki yang didapatkan terhadap nilai Tisat dengan menggunakan
persamaan 11.5a-11.5b (Coulsen dan Richardson), yaitu:
1) Cek terhadap Yi dengan mendapatkan nilai Ki maka dapat dihitung:
yi
2)
Xi pada komposisi awal komponen digunakan untuk cek terhadap Pi sat asumsi
(Pisat.xi)
(Pisat.xi)
=
101.325
kPa
Cek terhadap xi, dengan mendapatkan nilai Ki maka nilai xi dapat dihitung
xi = [yi/Ki]
2)
xi dapat digunakan untuk cek terhadap Pisat asumsi dengan menggunakan persamaan:
Pisat asumsi
= (Pisat.xi)
=
101.325
kPa
Hasil perhitungan trial dan error pada kolom destilasi dengan menggunakan persamaan
0.1854
0.7446
0.0700
1.0000
C
-28.2800
-122.5000
-43.1500
-46.1300
C
C
Hasil perhitungan trial dan error untuk buble point dengan sistem multi komponen untuk feed,
destilat dan bottom dapat dilihat pada table dibawah ini:
Menentukan suhu buble point pada feed kolom destilasi
Pisat asumsi
101.325
126.8554
xF
0.9262
0.0585
0.0052
0.0100
1.0000
Komponen
EG
DEG
TEG
H2O
Jumlah
kPa
C
Psat
57.3678
8.8194
3741.0582
1842.5372
400.0054
K
yi = Ki.xF
0.5244
0.0051
0.1936
0.1818
0.9049
Psat.xF
53.1346
0.5164
19.6155
18.4254
91.692
420.6131546548 K
xi = yF/Ki
Ki
1.3259
0.6985
0.2431
0.2409
57.5014
0.0001
32.9189
0.0003
0.94
Psat.xi
93.8481
5.9323
0.5313
1.0133
101.325
Ki
0.5662
0.0870
36.9214
18.1844
101.325
147.4632
Komponen
EG
DEG
TEG
H2O
Jumlah
yF
0.9262
0.0585
0.0052
0.0100
1.0000
kPa
C
Psat
134.3491
24.6282
5826.3341
3335.5090
133.8397
xD
0.9862
0.0030
0.0108
1.0000
Komponen
EG
DEG
H2O
Jumlah
Psat
77.3440
12.7009
2270.2246
406.9897
K
yi = Ki.xD
Ki
0.7633
0.7528
0.1253
0.0004
22.4054
0.2422
0.9954
Psat.xD
76.2779
0.0378
24.5412
100.857
413.7382
K
xi = yD/Ki
Ki
1.0084
0.9780
0.1754
0.0170
27.2064
0.0004
1.00
Psat.xi
99.9283
0.3014
1.0953
101.325
355.4889
K
yi = Ki.xB
Ki
0.0625
0.0116
0.0051
0.0038
11.6145
0.8127
0.8281
Psat.xB
1.1738
0.3843
82.3478
83.906
448.8524
K
xi = yB/Ki
Ki
3.7164
0.0499
0.8042
0.9259
98.081
0.0007
0.98
Psat.xi
18.7866
75.4483
7.0901
101.325
140.5882
yD
0.9862
0.0030
0.0108
1.0000
Komponen
EG
DEG
H2O
Jumlah
Psat
102.1732
17.7690
2756.6922
82.3389
xB
0.1854
0.7446
0.0700
1.0000
Komponen
EG
DEG
TEG
Jumlah
Psat
6.3307
0.5161
1176.8350
=
Komponen
EG
DEG
TEG
Jumlah
175.7024
yB
0.1854
0.7446
0.0700
1.0000
Psat
376.5645
81.4905
9938.0625
Komponen
EG
DEG
TEG
H2O
Keluar
Destilat (kg/jam)
26726.9137
80.6139
292.9567
Bottom (kg/jam)
407.0088
1634.5756
153.6061
Jumlah
Jumlah
29295.6748
27100.4843
2195.1905
29295.6748
330
24
1000
1
hari
jam
kg
ton
1
330
tahun
hari
hari
jam
=
=
BM
Wt %
283.9487946877 kmol/jam
7965.7859066496 kg/jam
255.5539152189 kmol/jam
7169.2073159847 kg/jam
28.3948794688
796.578590665
567.8975893753
44361.320194053
kmol/jam
kg/jam
kmol/jam
kg/jam
22180.660097026 kg/jam
19962.594087324 kg/jam
312.3436741564 kmol/jam
24398.726106729 kg/jam
27133.92
kg/jam
79.6579
kg/jam
23400.596402363 kg/jam
1715.1894572945 kg/jam
23326.660868706 kg/jam
153.6061325592 kg/jam
51.852%
3.278%
0.294%
44.58%
100.000%
0.0000
g.ek
g.ek
kg
0
0
gmol
kg
gmol
kg
44651.4776
kg/jam
0.6495
44651.4776
kg/jam
36973.5762
kg/jam
0.784417442
36973.5762
kg/jam
29295.6748
kg/jam
0.99
292.9567
kg/jam
xD
0.9862
0.0030
0.0108
1.0000
xB
0.1854
0.7446
0.0700
1.0000
C
-28.2800
-122.5000
-43.1500
-46.1300
Psat.xF
53.1346
0.5164
19.6155
18.4254
91.692
Psat.xi
93.8481
5.9323
0.5313
1.0133
101.325
Psat.xD
76.2779
0.0378
24.5412
100.857
Psat.xi
99.9283
0.3014
1.0953
101.325
Psat.xB
1.1738
0.3843
82.3478
83.906
Psat.xi
18.7866
75.4483
7.0901
101.325
Keluar
Bottom (kg/jam)
407.0088
1634.5756
153.6061
2195.1905
29295.6748
basis
106.1769
134.2331
162.2893
kg
65%
20%
15%
95%
kgmol
65 0.612186
20 0.148995
15 0.092428
perbandingan mol
1 mol E /
Reaksi 1 :
M
R
S
C2H4
+
0.6444062
0.61218589
0.03222031
C6H6
---->
0.6444062
0.61218589
0.03222031
C6H5C2H5
Reaksi 2 :
M
R
S
2 C2H4
+
0.31367278
0.29798914
0.01568364
C6H6
---->
0.15683639
0.14899457
0.00784182
C10H14 (DEB)
Reaksi 3 :
M
R
S
3 C2H4
C6H6
C12H18 (TEB)
Komponen
Ethilen
Benzen
C6H5C2H5
DEB
TEB
0.291876
0.277283
0.014594
---->
0.61218589
0.61218589
0.14899457
0.14899457
0.097292
0.092428
0.004865
0.092428
0.092428
Masuk
BM
kgmol
Kg
28.05618 1.249955 35.06898
78.12072 0.898535 70.19418
106.1769
134.2331
162.2893
105.2632
Keluar
kgmol
Kg
0.062498 1.753449
0.044927 3.509709
0.612186
65
0.148995
20
0.092428
15
105.2632
etilen
35.06898
produk
100 kg
etilen
28056.18
produk
80002.85 kg
1.67%
3.33%
61.75%
19.00%
14.25%
1 mol B
C2H4 =
APPENDIX A
NERACA MASSA
Rencana Kapasitas Produksi
Kapasitas Produksi Ethil Benzen
Jumlah hari kerja
Waktu kerja tiap hari
Laju Produksi
=
=
=
=
=
BM etilbenzen
JADI Laju Produksi tiap jam
=
=
70000
1
1
70000
1
ton / tahun
tahun
=
hari
=
ton
x
tahun
212121.21212121 kg
1
hari
106.167
8838.3838383838 kg / jam
330
24
1000
1
1
24
XA
ASSA
330
24
1000
1
hari
jam
kg
ton
1
330
tahun
hari
hari
jam
=
=