PENJANA AU

Prinsip, Binaan, Asas Kendalian dan

Contoh-contoh pengiraan untuk
Penjana AU

Pengenalan
Voltan dengan Arus Ulangalik (AU) boleh
ditinggikan atau direndahkan nilainya
dengan mudah, dijana dan diagihkan
secara efisyen dengan nilai yang tinggi
Penjana AU dan Pengulangalik
(alternator) berkendali atas prinsip aruhan
elektromagnet seperti Penjana Arus Terus
(Penjana AT)

Menurut Hukum Faraday

berkenaan penjanaan..
Apabila pengalir memotong fluks magnet,
daya gerak elektrik (dge) akan teraruh di
dalam pengalir tersebut
Magnitud dge yang teraruh adalah
bersamaan dengan kadar pemotongan
fluks

d (volt)
= N dt

Menurut Hukum Faraday

berkenaan penjanaan..

e
N

d (volt)
= N dt

= Voltan Janaan (volt)

= Jumlah lilitan pengalir
= Jumlah fluks perkutub (weber)
= Masa (saat)

Binaan Penjana AT
Imbas kembali

Menggunakan Magnet Kekal sebagai

Pemegun (Stator)
Terdiri daripada beberapa bentuk belitan
pengalir (winding) yang dipasangkan pada
Pemutar (Rotor)
Menghubungkan Rotor dengan terminal
keluaran melalui Penukar Tertib

Binaan Penjana AU
Menggunakan Magnet Kekal sebagai
Pemegun (Stator)
Terdiri daripada beberapa bentuk belitan
pengalir (winding) yang dipasangkan pada
Pemutar (Rotor)
Menghubungkan Rotor dengan terminal
keluaran melalui Gelang Gelincir
Terdiri dari jenis 1 Fasa dan 3 Fasa

Binaan Penjana AU
(tanpa berus karbon)
Menggunakan Magnet Kekal sebagai
Pemutar (Rotor)
Terdiri daripada beberapa bentuk belitan
pengalir (winding) yang dipasangkan pada
Pemegun (Stator)
Tiada hubungan terus antara Rotor
dengan terminal keluaran (tiada gelang
gelincir / brushless untuk 1 fasa sahaja)

Binaan Penjana AT
Kuk

Penukar
Tertib

Berus
Karbon

Belitan
Pemegun
(Stator)

Pemutar
(Rotor)

Binaan Penjana AU 1 Fasa

Kuk

Gelang
Gelincir

Berus
Karbon

Belitan
Pemegun
(Stator)

Pemutar
(Rotor)

Binaan Penjana AU 3 Fasa

Kuk

Gelang
Gelincir

Berus
Karbon

Belitan
Pemegun
(Stator)

Pemutar
(Rotor)

Prinsip Binaan Penjana AT

Kutub Stator

S
Penukar Tertib

U
Belitan Pengalir Rotor

Berus Karbon

Terminal Keluaran (untuk penjana)

atau
Terminal Masukan (untuk motor)

Prinsip Binaan Penjana AU

Kutub Stator

S
Gelang Gelincir

U
Belitan Pengalir Rotor

Terminal Keluaran (untuk penjana)

atau
Terminal Masukan (untuk motor)
Berus
Karbon

Prinsip Kendalian Penjana AU

S

Arah Medan
Magnet

Arah Aliran Arus

yang terhasil

Arah Pengalir
digerakkan

Prinsip Kendalian Penjana AU

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

(Tanpa Berus Karbon)

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

(Tanpa Berus Karbon)

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

(Tanpa Berus Karbon)

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

(Tanpa Berus Karbon)
S
N

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

(Tanpa Berus Karbon)
S

U
N

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

(Tanpa Berus Karbon)
S
U
N

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

(Tanpa Berus Karbon)
S
U
N

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

(Tanpa Berus Karbon)
S

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

(Tanpa Berus Karbon)

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Prinsip Kendalian Penjana AU

(Tanpa Berus Karbon)

Terminal
Keluaran

Gelombang
Keluaran

Konsep Segerak dalam

Penjana AU
Persamaan Pertama

N=
Di mana;
N
f
P

120 f
P

= kelajuan putaran rotor (rpm / psm)

= frekuensi (Hz)
= bilangan kutub medan

N, juga boleh dikenali sebagai laju segerak kerana ia merupakan

Kelajuan yang perlu bagi sesebuah penjana AU / alternator dipacu / diputar
Untuk menjanakan dge pada frekuensi yang diperlukan

Voltan Janaan untuk

Penjana AU
Persamaan Kedua

E fasa = 2 kf kd kp f Z
Di mana;
Z
f
P

kd
kp (kc)
kf

= bilangan pengalir / bilangan sisi gelung dalam siri sefasa, T

(satu gelung bagi sebuah mesin mempunyai 2 sisi = 2T)
= frekuensi dge terjana (kitar/saat dalam Hz)
= bilangan kutub medan
= fluks perkutub (Wb)
= faktor agihan, ( kd = [ sin m(/2) ] / [ m sin(/2) ] )
= faktor jangkauan / faktor jarak, (kp = cos /2)
= faktor bentuk (jika dge dianggap sinusoidal, kf = 1.11)

Voltan Janaan untuk

Penjana AU
Persamaan Kedua

E fasa = 2 kf kd kp f Z
Di mana;
Z
f
P

kd
kp (kc)
kf

= bilangan pengalir / bilangan sisi gelung dalam siri sefasa, T

(satu gelung bagi sebuah mesin mempunyai 2 sisi = 2T)
= frekuensi dge terjana (kitar/saat dalam Hz)
= bilangan kutub medan
= fluks perkutub (Wb)
= faktor agihan, ( kd = [ sin m(/2) ] / [ m sin(/2) ] )
= faktor jangkauan / faktor jarak, (kp = cos /2)
m = 1 ,sinusoidal,
bagi sambungan
simpleks
= faktor bentuk (jika dge dianggap
kf = 1.11)
m = 2 , bagi sambungan dupleks
m = 3 , bagi sambungan tripleks

Contoh-contoh soalan berkenaan

Penjana AU
Vt

Soalan 1 .
Tentukan nilai frekuensi dge terjana bagi
sebuah penjana AU yang mempunyai 10
kutub dan dipacu dengan kelajuan 3000
pusingan seminit.
Tentukan kelajuan putaran bagi penjana
tersebut, jika voltan yang dijanakan perlu
mempunyai frekuensi 60 Hertz.

JAWAPAN.
Data yang diberi;
Kelajuan, N = 3000
Kutub,P = 10
Rumus Berkaitan
N = 120f / P

LANGKAH 1
Tentukan f pada N = 3000

JAWAPAN.
Data yang diberi;
Kelajuan, N = 3000
Kutub,P = 10
Rumus Berkaitan
N = 120f / P

N = 3000
P = 10
f = 50
N = 120f / P
N P = 120f
f = ( N )( P ) / 120
f = ( 3000 )( 10 ) / 120
f = 250Hz

JAWAPAN.
Data yang diberi;
Kelajuan, N = 3000
Kutub,P = 10
Rumus Berkaitan
N = 120f / P

N = 3000
P = 10
f = 50
N = 120f / P
N P = 120f
f = ( N )( P ) / 120
f = ( 3000 )( 10 ) / 120
f = 250Hz

LANGKAH 2
Tentukan N jika f = 60Hz

JAWAPAN.
Data yang diberi;
Kelajuan, N = 3000
Kutub,P = 10
Rumus Berkaitan
N = 120f / P

Data yang diberi;

Frekuensi, f = 60

N = 3000
P = 10
f = 50
N = 120f / P
N P = 120f
f = ( N )( P ) / 120
f = ( 3000 )( 10 ) / 120
f = 250Hz
Jika f = 60Hz,
N = 120f / P
N = 120 (60) / 10
N = 720 psm

Soalan 2 .
Satu alternator 3 fasa, 2 kutub, 210
pengalir di dalam angker mempunyai nilai
fluks per kutub 17.5mWb. Bentuk
gelombang mesin ini adalah sinusoidal
dan frekuensi voltan yang dijanakan 50
Hz. Anggap bahawa Faktor Agihan (Kd)
dan Faktor Jarak (Kp) adalah uniti.
Kirakan voltan Vppgd (Vrms) yang terjana

JAWAPAN.
Data yang diberi;
P=2
Z = 210
= 17.5 mWb
f = 50 Hz
Kd = 1
Kp = 1

Rumus Berkaitan
E Fasa = 2 Kf Kd Kp f Z

LANGKAH 1
Kenalpasti bentuk gelombang

JAWAPAN.
Data yang diberi;
P=2
Z = 210
= 17.5 mWb
f = 50 Hz
Kd = 1
Kp = 1

Rumus Berkaitan
E Fasa = 2 Kf Kd Kp f Z
Kf = 1.11,
E fasa = 2.22 Kd Kp f Z
E fasa = 2.22 (1)(1)(50)(17.5m)(210)
E fasa = 408V

JAWAPAN.
Data yang diberi;
P=2
Z = 210
= 17.5 mWb
f = 50 Hz
Kd = 1
Kp = 1

Rumus Berkaitan
E Fasa = 2 Kf Kd Kp f Z
Kf = 1.11,
E fasa = 2.22 Kd Kp f Z
E fasa = 2.22 (1)(1)(50)(17.5m)(210)
E fasa = 408V

LANGKAH 2
Voltan Talian Terjana

JAWAPAN.
Data yang diberi;
P=2
Z = 210
= 17.5 mWb
f = 50 Hz
Kd = 1
Kp = 1

Rumus Berkaitan
E Fasa = 2 Kf Kd Kp f Z
Kf = 1.11,
E fasa = 2.22 Kd Kp f Z
E fasa = 2.22 (1)(1)(50)(17.5m)(210)
E fasa = 408V
E Talian = 3 E Fasa
E Talian = 3 (408)
E Talian = 707 V