by Umiyatun
Dalam taksonomi :
1. Subdivisio Lycophytina
2. Subdivisio Pteropsida
Subdivisio
Lycophytina : paku kawat
Pteropsida : paku-pakuan, tbh berbiji telanjang
& berbunga
Subklas Dicotyiledonae
Subklas Monocotyledonae.
Ada 4 filum yaitu :
Thallophyta
Briophyta
Pteridophyta
Spermatophyta
Ciri-ciri :
1. Primitif (satu sel)
2. Mempunyai sedikit akar, tangkai, daun, sel penyalur
3. Hidup di dalam air
4. Contoh : Alga hijau-biru (Cyanophiaceae),
Diatom, Alga
2. ALGAE
Ganggang laut, mengambang dia air, mikroskopis
Sel tunggal bisa berukuran besar mjd tanaman berstruktur
kompleks.
Hidup di air tawar, asin, lembab seperti (protococcus)
Reproduksi sexual/asexual
Chlorophyl : hijau, coklat, merah
Warna alga yakni hijau, coklat, merah,
ALGA HIJAU
Halimeda
Fucus
ALGA COKLAT
Fucus : alga batu, nempel dibatuan,
tersingkap bila air laut susut.
Laminaria : alga besar, di laut dalam
tersingkap bila susut terendah
Sargassum : alga coklat di jumpai di laut
Sargasso
Laminaria Sargassum
ALGA MERAH
Mengandung gampingan, sering disebut “Corallin”
Corallina : seperti lembaran bercabang, di atas batuan &
ganggang laut di sepanjang Pantai Atlantik, sering
dijumpai mengerak (encrusting) shg mirip koral.
Lithothamnion : gampingan, tumbuh di atas permukaan cangkang
kerang, koral, batuan, ukuran >15cm, penting sbg
pembentuk terumbu sejak Zaman Kapur.
Corallina Litothamnion
Litothamnion
Bryophyta (bryon =lumut) : 2 klas
lumut baru
1. Klas Hepaticae : lumut sederhana, mirip algae
Contoh : Riccia, Marchantia polymorpha
❖ Riccia
❖ Marchantia polymorpha
Klas Musci :
❖ Shagnum
❖ Polytrichium commune
1. Paku-pakuan (Filicales)
3. Lumut (Lycopodiales)
4. Sphenophyalles
1. Paku-pakuan
Fosil : Archaeopteris, Dictyopteris
Camptospteris, Osmundites
Pakis (Onoclea sensibilis)
Masih hidup : Pakis Natal (Polystichum),
Pakis (Onoclea), Marsilia, Salvinia
2. Paku EKor Kuda
Fosil : Calamites, Annularia
Masih Hidup : Equisetum
3. Lumut
Fosil : Lepidodendron modulatum,
Lycopodium clavatum,
Sigillaria
Masih hidup : Selaginella, Isosites
4. Sphenophyalles : Spennophyllum sp
1. Paku-pakuan (Filicales)
Fosil : Archaeopteris, Dictyopteris,Camptospteris,
Osmundites, Pakis (Onoclea sensibilis)
Osmunda regalis
Carboniferous plants from deposits
of Mazon Creek Illionis
1,2,4 Pecopteris 2
3
4
3,5,12 Neuropteris 5
6 Oligocarpia 1
7 Asterotheca
8,9 Odontopteris
10 Olethopteris 6
11 Calamites 8
13 Cyclopteris 9 7
14 Annularis
10
11 12 13
10
2. Paku EKor Kuda (Equisetales) Calamites
Fosil : Calamites, Annularia
Equisetales
3. Lumut (Lycopodiales)
Fosil : Lepidodendron modulatum,
Lycopodium clavatum
1. Myrica
2. Sequoia
3. Querqus
4. Glyptostrobus
5. Querqus
6. Querqus
7. Ulmus
8. Cinnamomun
9. Myrica
10. Ulmus
11. Celtis
Daun Glossopteris Daun Gangamopteris
(dg tulang2nya yg jelas) (tanpa tulang2)
Gliptolepis keuperiana Anomopteris
Leptolepis
Late Trias Late Trias Germany
Jurrassic Australia
1 2 3
Lepidodendron
Cordaites
Sigillaria,
Ginkgo biloba,
1. Rekonstruksi tumbuhan yg hidup
2. Kulit pohon dg cara penyusunan parut2
(bekas2) daun
3. Susunan parut daun
4. Penampang (a) dan tampaknya sebuah
parut daun
5. Lepidotrobus, tongkol biji (spora)
Lepidodendron
Keterangan :
l = lingula,
cf = parut daun,
pa = pembuluh udara,
f = berkas pembuluh,
mi = mikrosporangium,
ma = makrosporangium,
cc = daun mandul (steril) yg bekeja sbg
pelindung bagi daun (fertil) berspora
Lepidodedron
1. Rekonstruksi Sigillaria elegans
2. Sigilariostrobus, tongkol biji Sigillaria
3. Daun fertil dg sporangia
4. sda sisi lain
5. Jangat Sigillaria, tdk ada kulit, parut
berbentuk ginjal dpt dilihat disini
(Sigillaria reniformis)
6-9,11 Parut2 daun pd jenis2 Sigillaria
Keterangan :
l = lingula
cf = parut daun
g = parut berbentuk ginjal
bp = daun mandul (steril)
ma = makrospora (fertil)
Sigillaria elegans
Sigillaria elegans
Tanaman tingkat tinggi
Manghasilkan biji
Reproduksi bergantian antara asexual – sexual
Dibagi 2 klas :
Ciri :
➢ Tanaman biji sederhana
➢ Butir pollen jantan (sangat baik) krn
tahan terhadap kekeringan
Contoh :
1. Pinus : hidup sampai sekarang
2. Paku-pakuan (berpembuluh) : fosil semua
3. Paku-pakuan (biji di atas daun), (jarang ada dalam kuncup bunga),
melimpah pd zaman Devon-Yura.
4. Conifer (cemara) :
• berkayu, berdaun jarum,
• ada kuncup bunga,
• Banyak di daerah pegunungan
• Umur Karbon Atas – Resen
5. Ginkgo : banyak terdapat pd zaman Trias - Resen
Contoh lain :
Cycadifilicales : Neuropteris, Pecopteris, Lyginodendron
Calamites
Ginko
B. Angiospermae
Tanaman bunga (termasuk 250.000 spesies hidup)
Butir pollen disebar oleh insekta & angin, shg sel telur
mjd subur, dibuahi mjd biji.
Biji dlm keadaan tertutup & terlindung
Berkembang dr zaman Kapur
Angiospermae :
1. Monocotyl : rumput, lili, palem, nanas, anggrek
2. Dicotyl : famili bunga mawar, tomat, wortel
3. Sphenopteris
4
4. Odontopteris (Karbon Atas)
a= Odontopteris minor
2 b=Odontopteris reichi
3a 3 3b
Stigmaria ficoides (akar
selalu terbagi 2 seperti
tangkainya
1. Akar halus
2. Stigmariopsis
Sigillaria elongata
Lepidodendron sp.
Sigillaria sp.
Lepidodendron sp.
Cordaianthus undulatus
Calamites sp.
Syringodedron sp
Knorria imbricata
A B C
A B C D E
F G H I