HALAMAN PENGESAHAN

UPAYA PENINGKATAN PENGETAHUAN MASYARAKAT TENTANG

PENYAKIT HIPERTENSI DI POSBINDU DESA KALIGRENJENG
KECAMATAN WONOTIRTO KABUPATEN BLITAR
Yang disiapkan dan disusun oleh:
Oleh:
Julio Maia Alves
Nim . 40619038
Mengetahui/Menyetujui:

Pembimbing Lapangan, Pembimbing Operasional,

Zaenal Fanani, SKM, M.Kes

Divi Apriani N K P., drg.

Pembimbig Akademik

Ida Wahyuningsih,. Drg

KATA PENGANTAR
Puji syukur kehadirat Tuhan Yang Maha Esa karena atas rahmat dan
hidayah-Nya, penulis dapat menyelesaikan laporan UKM IKGMP dengan judul
“UPAYA PENINGKATAN PENGETAHUAN MASYARAKAT TENTANG
PENYAKIT HIPERTENSI DI POSBINDU KALIGRENJENG DESA
KALIGRENJENG KECAMATAN WONOTIRTO KABUPATEN
BLITAR”.

ii
 Penyusunan laporan ini merupakan salah satu tugas laporan IKGMP tahap
Profesi Pendidikan Dokter Gigi di Fakultas Kedokteran Gigi Institut Ilmu
Kesehatan Bhakti Wiyata Kediri Departemen Ilmu Kesehatan Gigi Masyarakat.
Dalam penulisan laporan ini, penulisan telah banyak mendapatkan
bimbingan, pengarahan dan sarana dari berbagai pihak. Untuk itu, dengan
kerendahan hati, penulis mengucapkan terima kasih kepada:
1. Afrida Nurmalasari, drg., M.Kes, selaku Dekan Fakultas Kedokteran Gigi
Institut Ilmu Kesehatan Bhakti Wiyata Kediri yang telah mengizinkan
kegiatan IKGMP.
2. Sahat Manampin Siahaan, drg, MMRS., selaku Direktur Rumah Sakit Gigi
dan Mulut IIK Bhakti Wiyata Kediri.
3. Fiory Dioptis Putriwijaya, drg., M.Kes, selaku penanggung jawab
pelaksanaan laporan IKGMP.
4. Zaenal Fanani., SKM. M.Kes, sebagai pembimbing lapangan yang telah
meluangkan banyak waktu untuk membimbing dan membantu proses
pelaksanaan IKGMP ini.
5. Divi Apriani N K P., drg, sebagai pembimbing operasional yang telah
meluangkan waktu dan memberikan bimbingan dalam proses penulisan
laporan IKGMP ini.
6. Ida Wahyuningsih., drg, selaku dosen pembimbing akademik Institut Ilmu
Kesehatan Gigi Masyarakat Fakultas Kedokteran Gigi Institut Ilmu
Kesehatan Bhakti Wiyata Kediri
7. Segenap staf dan karyawan Puskesmas wonotirto, yang telah membantu
penulis dalam pelaksanaan program ini.
8. Semua teman-teman Kelompok IKGMP
9. Semua pihak yang telah membantu dalam pelaksanaan IKGMP.
Penulis menyadari bahwa dalam penulisan laporan pelaksanaan
IKGMP ini masih terdapat banyak kekurangan karena manusia tidak ada
yang sempurna. Oleh karena itu, penulis mengharapkan kritik dan saran
yang membangun dari para pembaca.

iii
 Wonotirto, 28-11-2022

Julio Maia Alves

DAFTAR ISI
Halaman
Cover....................................................................................................... i
Lembar Pengesahan................................................................................. ii
Kata Pengantar........................................................................................ iii
Daftar Isi ................................................................................................. v
Daftar Tabel ............................................................................................ xiii
BAB I. PENDAHULUAN..................................................................... 1
1.1. Latar Belakang..............................................................................................1
1.2. Rumusan Masalah .......................................................................................3
2.2. Tujuan...........................................................................................................3
1.2.1.Tujuan Umum.........................................................................................3
1.2.2.Tujuan Khusus........................................................................................3
3. Sasaran.............................................................................................................3
4. Manfaat............................................................................................................4
1. 4.1. Bagi Puskesmas....................................................................................4
1.4.2. Bagi Masyarakat....................................................................................4
1.4.3. Bagi Mahasiswa.....................................................................................4

iv
BAB II. TINJAUAN PUSTAKA .....................................................................5
2.1. Definisi Hipertensi........................................................................................5
2.2. Klasifikasi Hipertensi ..................................................................................5
2.3. Gejala Hipertensi..........................................................................................6
2.4. Penyebab Hipertensi.....................................................................................6
2.5. Faktor Resiko............................................................................................8
2.6. Mekanisme Terjadinya Hipertensi.............................................................11
2.7. Pengobatan Penderita Hipertensi ...............................................................11
2.8. Klasifikasi Obat Hipertensi........................................................................13
2.9. Pemeliharaan Tekanan Darah Bagi Pasien Hipertensi...............................15
2.10. Pemeriksaan Hipertensi............................................................................18
2.11. Manifestasi Oral Penyakit Hipertensi dan Pengobatannya......................19
2.12. Pengetahuan..............................................................................................21
2.12.1. Definisi Pengetahuan.............................................................................21
2.12.2. Tingkat pengetahuan ............................................................................21
2.12.3. Pengukuran pengetahuan ......................................................................23
2.12.4. Kriteria Pengetahuan ............................................................................23
BAB III. GAMBARAN UMUM PUSKESMAS WONOTIRTO................24
3.1. Identitas Puskesmas ...................................................................................24
3.2. Keadaan Geografis ..................................................................................25
3.3. Fasilitas Umum .........................................................................................40
3.4. Jumlah Jaringan Puskesmas dan jejarin .................................................48
3.5. Jumlah UKBM .........................................................................................48
3.6. Struktur Organisasi ...................................................................................51
3.7. Gambar kondisi bangunan ........................................................................52
3.8. Gambaran kondisi sarana prasarana .........................................................53
3.9. Gambaran ketenangan/SDMK ...................................................................53
BAB IV. IDENTIFIKASI DAN PEMECAHAN MASALAH.....................60
4.1 Hasil Kegiatan Program SPM (Standart Pelayanan Minimal)....... ...........55
4.2. Identifikasi Masalah .................................................................................56
3.3. Pemilihan Prioritas Masalah .....................................................................56
4.4. Fisbon.........................................................................................................58
4.5. Pemelihan Prioritas Penyebab Masalah......................................................59
4.5. Alternatif Pemecahan Masalah...................................................................60
4.7. Pemecahan Masalah Terpilih.....................................................................60
4.8. Rencana Pelaksanaan Kegiatan Operasional.............................................62
BAB V HASIL PELAKSANAAN KEGIATAN...........................................66
5. Persiapan kegiatan.........................................................................................66
5.1. Koordinasi dengan pengelola Program PTM Puskesmas Wonotirto…......64

v
5.2. Persiapan Kegiatan......................................................................................66
5.3 Pelaksanaan kegiatan ..................................................................................66
5.4. Evalusi kegiatan..........................................................................................67
BAB VI PENUTUP..........................................................................................69
6.1. Kesimpulan.................................................................................................69
6.2 Saran............................................................................................................69

DAFTAR TABEL

Halaman
Tabel 2.1 Klasifikasi Tekanan Darah Menurut WHO............................. 6
Tabel 3.1. Dusun/Dukuh di kecamatan wonotirto .................................. 26
Tabel 3.2..Kependudukan dan fasilitas umum........................................ 29
Tabel 3.3. Bembagian Wilayah............................................................... 30
Tabel 3.4. Jumlah penduduk secara keseluruhan.................................... 30
Tabel 3.7.. Sarana Pendidikan ................................................................ 40
Tabel 3.8. Sarana Kesehatan .................................................................. 44
Tabel 3.9. Fasilitas Umum ..................................................................... 48
Tabel 3.10. Jumlah jaringan Puskesmas dan jejaring ............................. 48
Tabel 3.11. Jumlah UKBM .................................................................... 48
Tabel 3.12. Gambaran kondisi bangunan ............................................... 52
Tabel 3.13. Gambaran kondisi sarana prasarana..................................... 53
Tabel 3.14. Gambaran ketenagaan/SDMK............................................. 53
Tabel 4.1. Hasil kegiatan program SPM................................................. 55
Tabel 4.2. Identifikasi Masalah .............................................................. 56
Tabel 4.3. Pemilihan prioritas Masalah .................................................. 57
Tabel 4.4. Pemilihan Prioritas Penyebab Masalah ................................ 59
Tabel 4.5. Alternatif pemecahan masalah .............................................. 60
Tabel 4.6. Penentuan prioritas Masalah.................................................. 61
Tabel 4.7. Rencana Pelaksanaan kegiatan operasional........................... 62

vi
Tabel 5.1. Responden yang mengisi Pretes dan Postes.......................... 67
Tabel 5.2. Hasil Pretest dan Postest....................................................... 67
DAFTAR PUSTAKA........................................................................... 70
LAMPIRAN......................................................................................... 72

vii